Τ Ε Χ Ν Ι Κ Η - Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Α - Τ Ε Χ Ν Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α

Transcript

1 Τ Ε Χ Ν Ι Κ Η - Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Α - Τ Ε Χ Ν Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α - Tεχνική : Η συνειδητή διαμόρφωση της ύλης. Το σύνολο των υλικών μέσων και των μεθόδων για την παραγωγή ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος (και την ικανοποίηση αναγκών). Η τεχνική αποτελεί προέκταση της λειτουργίας των οργάνων και του εγκεφάλου του ανθρώπου, αλλά με πολλαπλάσια αποτελέσματα. - Τεχνολογία : Το σύνολο των πρακτικών εφαρμογών των θετικών επιστημών. Η τεχνική που έχει θεωρητική βάση, που προκύπτει δηλ. από την εφαρμογή των δεδομένων των επιμέρους επιστημών. Τεχνολογία έχουμε από τη στιγμή που έχουμε επιστήμη. Η τεχνική και η τεχνολογία αποσκοπούν στη διορθωτική ή διαμορφωτική παρέμβαση του ανθρώπου στο Φ.Π. και στην κατασκευή αντικειμένων. - Τεχνοκρατία : Η συστηματική προσπάθεια εκμετάλλευσης των τεχνικών δυνατοτήτων. Πολιτικοκοινωνική θεωρία σύμφωνα με την οποία τα πάντα σε ένα κράτος πρέπει να καθορίζονται με βάση τις αρχές του επιστημονικού και τεχνικού ορθολογισμού. Τεχνοκράτες : το ανώτερο προσωπικό του κράτους και των επιχειρήσεων που κατέχει διευθυντικές θέσεις στις εκβιομηχανισμένες χώρες. Υποτίθεται ότι διαθέτουν άριστη επιστημονική και τεχνική κατάρτιση, που τους καθιστά ικανούς να ασκήσουν εξουσία. Αποτελούν όμως πολλές φορές όργανα του μεγάλου κεφαλαίου σε συντονιστικές-διοικητικές θέσεις χωρίς ιδιαίτερες τεχνικές ικανότητες ---> Ο χαρακτήρας της τεχνοκρατίας μη ανθρωπιστικός: α. Οι άνθρωποι που κατέχουν και κατευθύνουν την τεχνική μπορούν να την οδηγήσουν σε επικίνδυνες για τον άνθρωπο ενέργειες. β. Ο νους του ανθρώπου μετατρέπεται σε μια ρυθμισμένη μηχανή, ο ίδιος ο άνθρωπος σε κακέκτυπο ενός ρομπότ. Κυριαρχεί η ψυχρή, ωμή, άψυχη λογική που ατενίζει την πρόοδο. Το τίμημά της όμως είναι η απουσία του συναισθήματος και η έλλειψη ανθρώπινης επαφής. Τεχνολογία : σταθμοί στην εξέλιξή της Α. Περίοδος παραδοσιακής τεχνικής: από τη στιγμή που ο άνθρωπος κατασκεύασε τα πρώτα εργαλεία ως το 18ο αι. Σημαντικοί σταθμοί : η ανακάλυψη

2 της φωτιάς, του αλετριού, του τροχού και η καλλιέργεια της γης, που σήμανε το πέρασμα από τη συλλεκτική στην αγροτική οικονομία. Β. Περίοδος επιστημονικής τεχνικής: ξεκινά το 18ο αι., οπότε με τη βιομηχανική επανάσταση συντελείται το πέρασμα από την αγροτική στην αστική οικονομία. Σημαντικοί σταθμοί : εφεύρεση ατμομηχανής από Τζ. Βαττ και κλωστικής μηχανής από Ριχ. Ακράητ, Ακόμη: κατασκευή αερόστατου, ηλεκτρισμός, πρόοδοι χημείας-φυσικών επιστημών. Η παραδοσιακή τεχνική χρησιμοποίησε εργαλεία που κινούνται με μυϊκή δύναμη και μηχανές που λειτουργούν με ενέργεια που υπάρχει ελεύθερη στη φύση. Η επιστημονική τεχνική ανακαλύπτει και αποδεσμεύει ενέργειες που δεν υπάρχουν ελεύθερες. Γ. Σήμερα: με την πληροφορική και τα ρομπότ μπαίνουμε στη μεταβιομηχανική εποχή ή εποχή της αυτοματοποίησης. Τεχνολογία. Τα θετικά της ΥΛΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ. Ανοδος του βιοτικού επιπέδου για τον πολύ λαό, διότι κατέστησαν προσιτά και φτηνά : τα υλικά αγαθά, οι ανέσεις, η πολυτέλεια, η νοσηλεία. / Εξοικονόμηση μόχθου, απαλλαγή, από την καταναγκαστική, χειρωνακτική εργασία (μηχανή) / Βελτίωση εργασιακών συνθηκών / Δημιουργία νέων επαγγελμάτων / Συγκοινωνίες και επικοινωνίες : εκμηδένιση των αποστάσεων / Αύξηση της παγκόσμιας βιομηχανικής και αγροτικής παραγωγής και διακίνησης του εμπορίου / Καταπολέμηση πείνας / Κυριαρχία του ανθρώπου στη φύση, αντιμετώπιση θεομηνιών / Βελτίωση συνθηκών ζωής ηλικιωμένων. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ. Τυπογραφία, φτηνό βιβλίο, ΜΜΕ : διάδοση των γνώσεων / Κατά συνέπεια: περιορισμός αναλφαβητισμού, άμβλυνση δεισιδαιμονιών- προλήψεων / Επιστημονική πρόοδος- αύξηση των γνώσεων / Επιστημονική ρύθμιση μιας σειράς ενεργειών της ζωής / παραμερισμός των υλικών εμποδίων για την επίτευξη πνευματικών κατορθωμάτων / Δυνατότητα στο μέσο άνθρωπο για συμμετοχή στην ανώτατη μόρφωση (με την εξάπλωση της ανώτατης εκπαίδευσης και την οικονομική ανάπτυξη των χωρών για δωρεάν παροχή της) / Παροχή τεράστιων τεχνικών δυνατοτήτων στο εκπαιδευτικό σύστημα. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ. Δημιουργία προϋποθέσεων για κατάργηση δουλείας (η μηχανή αναίρεσε την αυξημένη ανάγκη για δωρεάν εργατικά χέρια) / Διευκόλυνση επαφής και επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους / Προσέγγιση των λαών, κατανόηση, προώθηση της διεθνούς φιλίας.

3 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ. Διευκόλυνση ταξιδιών, τουρισμού, αναψυχής / Διεύρυνση ελεύθερου χρόνου / Αίσθημα αυτονομίας του ανθρώπου απέναντι στις εξωτερικες δυνάμεις της φύσης / Αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς απέναντι στις δυσκολίες του βίου. Τεχνολογία. Τα αρνητικά της ΥΛ.-ΟΙΚ. ΤΟΜΕΑΣ. Αστυφιλία και αστικοποίηση (= δημιουργία μεγαλουπόλεων) / Υπερπληθυσμός (1) / Υπερπαραγωγή-καταναλωτισμός (2) / (1) + (2) ---> Εξάντληση φυσικών πρώτων υλών-ενεργειακή κρίση / Μόλυνση και καταστροφή του Φ.Π. / Έλλειψη επαφής με τη φύση, γενίκευση τεχνητού περιβάλλοντος / Κλονισμός σωματικής (μόλυνση, θόρυβος, αγχώδης ρυθμός ζωής, χημικάσυντηρητικά, βιομηχανοποιημένη τροφή) και ψυχικής (άγχος, συνωστισμός, αφύσικος τρόπος ζωής, έντονοι ρυθμοί ζωής) υγείας / Ανεργία (μηχανή) / Εξοπλισμοί, πολεμική βιομηχανία, ατομική ενέργεια / Κίνδυνος υποταγής της επιστήμης και της τεχνολογίας στα οικονομικά συμφέροντα που προέκυψαν από την εκβιομηχάνιση. ΠΝ. ΤΟΜΕΑΣ. Υπερβολική εξειδίκευση / Σύγχυση, αποπροσανατολισμός / Κακή χρήση δυνατοτήτων ενημέρωσης και διαφήμισης: παραπληροφόρηση, προπαγάνδα, πλύση εγκεφάλου / Κίνδυνος υποταγής στην τάξη των ειδικών, των τεχνοκρατών / Μερικές φορές: Αρνητική επίδραση στη νοημοσύνη (άμβλυνση της σκέψης, η τεχνολογία παρέχει έτοιμες λύσεις και ανέσεις) / Υπερβολικός θαυμασμός, προσήλωση στα επιτεύγματα της τεχνικής, αποθέωσή της, παραμέληση των αρνητικών της συνεπειών ---> καλλιέργεια υποτακτικής (δουλικής) νοοτροπίας απέναντι στη μηχανή. ΗΘΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ. Προσήλωση στα υλικά αγαθά, θεοποίηση χρήματος : ο άνθρωπος ευδαιμονιστής, φιλήδονος, υλιστής. Συνέπειες: (1) κατολίσθηση ηθικών αξιών, παραμέληση πνευματικής και ηθικής καλλιέργειας, (2) αποξένωση / Υπεροψία της δύναμης ---> κίνδυνος να χαθεί η αίσθηση του μέτρου / Πτώση αγωνιστικότητας, προσπάθειας (ανέσεις, ευκολίες, έτοιμες λύσεις) / Χαλάρωση θρησκευτικού συναισθήματος, αποσύνδεση από την παράδοση (διότι ο άνθρωπος γίνεται λάτρης του καινούριου-παράδοση: το παλιό, το λιγότερο εξελιγμένο και άνετο) / Διάσταση μεταξύ τεχνικού και ηθικοπνευματικού πολιτισμού: απώλεια της ανθρωπιάς, της εσωτερικής ανάπτυξης. Συμπέρασμα : Αλλοτρίωση του ανθρώπου.

4 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ. 18ος-19ος αι.: άθλιες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης της νέας εργατικής τάξης / 18ος-19ος αι: αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμοί (λόγω της Βιομηχανικής Επανάστασης) / Σήμερα: μεγέθυνση χάσματος μεταξύ οικονομικών ισχυρών και ασθενέστερων χωρών / Βιομηχανική μαζική παραγωγή: ευνοεί τη συσσώρευση πλούτου στα χέρια των λίγων ---> δημιουργία κοινωνικών ανισοτήτων / Εγκληματικότητα, βία (λόγω συνωστισμού στις πόλεις, ανεργίας, υλικού ευδαιμονισμού) / Επιδερμικές ανθρώπινες σχέσεις (απομόνωση, αδιαφορία) λόγω του έντονου ρυθμού ζωής για την απόκτηση αγαθών / Ανταγωνισμός- ατομισμόςεχθρότητα στις ανθρώπινες σχέσεις (λόγω ανάγκης επιβίωσης: ανεργία, λόγω λατρείας χρήματος και λόγω επιθυμίας οικονομικής ανόδου) καθώς και στις σχέσεις των κρατών (λόγω των τεράστιων συμφερόντων κυρίως οικονομικών). ΨΥΧ.- ΣΥΝ. ΤΟΜΕΑΣ : Μηχανοποίηση της ζωής : τυποποίηση εργασίας, στέρηση χαράς δημιουργίας, ατμόσφαιρα εργοστασίου που επιδρά στην ψυχοσύνθεση. Ο άνθρωπος εξάρτημα και αυτός, εξομοιωμένος με τη μηχανή : οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις ναρκώνουν το πνεύμα και εκφυλίζουν το δυναμισμό / Η εκμηχάνιση της παραγωγής εκτοπίζει τον άνθρωπο από την παραγωγική διαδικασία: δυσμενείς ψυχολογικές επιπτώσεις στον άνεργο / Η ομοιομορφία των προϊόντων μεταφέρεται και στην ανθρώπινη ζωή, στο ρυθμό ζωής: τυποποίηση, μονοτονία / Αρνητικά επιδρά στην ψυχολογία και η έλλειψη σωματικής άσκησης και κάθε κίνησης λόγω του αυτοματισμού / Εξαρση ψυχονευρωτικών διαταραχών (άγχος, εσωτερικό κενό, κατάθλιψη) / Ο αινιγματικός φόβος, η υπαρξιακή αγωνία : ο άνθρωπος φοβάται τα δημιουργήματά του (π.χ. ατομική ενέργεια), νιώθει εξαρτημένος από αυτά (υπολογιστές, ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι). ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Κίνδυνος απώλειας ελευθερίας και υποδούλωσης των πολλών στους λίγους: η οικονομική δύναμη συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων προσώπων ανά την οικουμένη, οι οποίοι εμφανίζονται δυνατοί να εξαγοράσουν τους φορείς της εξουσίας, της κοινής γνώμης (ΜΜΕ), της παιδείας, τις εταιρείες παραγωγής, τις υπηρεσίες / Ο αυστηρός προγραμματισμός σε κάθε τομέα της ζωής, οι τεράστιες δυνατότητες ελέγχου που παρέχουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ( ηλεκτρονική παρακολούθηση ) προωθούν έναν κόσμο αυστηρά οργανωμένο, ρυθμισμένο και κατευθυνόμενο: ένα σύστημα ολοκληρωτισμού ---> κίνδυνος για τη δημοκρατία.

5 Συμπέρασμα- διαπιστώσεις Η απάρνηση της τεχνολογίας και του πολιτισμού, η επιστροφή στη φύση είναι ανέφικτη, ουτοπική. Εξαρτάται από τη χρήση που κάνει ο άνθρωπος αν η τεχνολογία αποβαίνει τελικά ευλογία ή κατάρα. Αν η τεχνολογία δημιούργησε οξύτατα προβλήματα, η ίδια μπορεί και καλείται τώρα να βοηθήσει στην επίλυσή τους. Χρειάζεται ρεαλιστική αντιμετώπιση. Αντιμετώπιση 1) Συνειδητοποίηση του προβλήματος. Μόρφωση-μάθηση. νέος τρόπος 2) Περιορισμός αναγκών αγωγής. Ανθρωπι- 3) Πνευματική καλλιέργεια στική παιδεία. 4) Ηθική ανάπτυξη. Ανθρωπισμός (έμφαση στην αξία του ανθρώπου). 5) Να υποχωρήσει το κριτήριο της οικονομικής αξιολόγησης. Αναθεώρηση κοινωνικών αξιών. Κοινωνικοί στόχοι. 6) Εμφαση στον ελεύθερο χρόνο με σωστή αξιοποίησή του (προσωπική καλλιέργεια, επαφή με το συνάνθρωπο). 7) Ατομα υπεύθυνα και ελεύθερα σε κάθε θέση ανα πάσα στιγμή. Ας μην τα περιμένει κανεις όλα απ την παιδεία (της οποίας οι καρποί έρχονται μακροπρόθεσμα) 8) Εξανθρωπισμός της μηχανής, περιορισμός της ελευθερίας της, υποταγή της στην ελευθερία του ανθρώπου ---> Μετατροπή του τεχνικού πολιτισμού σε υπηρεσία για τον άνθρωπο (ο άνθρωπος σήμερα μοιάζει αυτός υπηρέτης του) 9) Απόφαση για έρευνα και τελειοποίηση της τεχνικής, ώστε να λυθούν τα τωρινά προβλήματα, που αυτή δημιούργησε. π.χ. εναλλακτικές μορφές ενέργειας, σύντηξη υδρογόνου, αντιρρυπαντική τεχνολογία, ανακύκλωση. 10) Κοινωνική ευθύνη του επιστήμονα. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Επάρκεια υλικών μέσων, ανεκτό υψηλό βιοτικό επίπεδο. Υπέρμετρη ανάπτυξη τεχνικού πολιτισμού. Ευθύνεται για την καχεξία του ηθικού πολιτισμού. Τεχνοκρατικό πνεύμα, στυγνός ορθολογισμός, αυστηρός προγραμματισμός. Ευδαιμονισμός, αποθέωση της ύλης. Κοινωνία της αφθονίας/ κοινωνία της ευμάρειας. Μηχανισμός εξανδραποδισμού. Όχι στη δαιμονοποίηση της τεχνολογίας.