Εκπαίδευση Συμβούλων - SURECON. Ενότητα Επικοινωνία

Transcript

1 SURECON Compact Tailored Knowledge for the Construction Sector/Advisers to Building Owners Εκπαίδευση Συμβούλων - SURECON στο πλαίσιο της " NaSaBau " έργο Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση: Ενότητα Επικοινωνία Πεδίο δράσης Κατοικώ Κτίζω - Ανακαινίζω LEONARDO DA VINCI Transfer of Innovation Duration: 01/10/ /09/2015 National ID: DE/13/LLP-LdV/TOI/ EU-Disclaimer: This documents has been developed with the financial assistance of the European Union. The contents of this documents are the responsibility of the project consortium and can in no way be taken to reflect the views of the European Union.

2 Επισκόπηση Το δράμα της μόνιμης διαμονής Η μορφή του δράματος: Κατοικώ Οι μορφές καταστροφής του δράματος : Κατοικώ- καλλιέργιες Το ψυχολογικό πεδίο δράσης «Κατοικώ» Οι δυνάμεις στο πεδίο δράσεις Η σκηνή του δράματος : Κτίζω Επαναπροσδιορισμός απέναντι στο Κατοικώ Το ψυχολογικό πεδίο δράσης «Κτίζω» Οι δυνάμεις στο πεδίο δράσης Η καθημερινότητα του δράματος: Ανακαινίζω Επαναπροσδιορισμός απέναντι στο κτίζω Η συναναστροφή με τον μη θεαματικό κίνδυνο. Το σημείο προέκτασης της συμβουλευτικής : Το πορτραίτο «Ιδιοκτήτης» Το ψυχολογικό πεδίο δράσης «ανακαινίζω» SURECON 2

3 Το δράμα της μόνιμης διανομής Οι ευρωπαϊκοί πολιτισμοί είναι εδώ και μερικές χιλιετίες λίγο πολύ «μόνιμα κατοικούντες». ορισμένες παρατηρήσεις πάνω σε αυτό : Το διάστημα, για την ιστορία της ανθρωπότητας, είναι πολύ μικρό. Πολύ μεγαλύτερο διάστημα ήμασταν κατά τον έναν ή τον άλλο τρόπο Νομάδες (κυνηγοί, συλλέκτες κτλ.). Η μόνιμη διαμονή καθιερώθηκε γιατί εμφανίζει πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με την νομαδική κουλτούρα. Μεταξύ άλλων, αποτελεί προϋπόθεση για τη συσσώρευση αγαθών και τον υψηλότερο βαθμό καταμερισμού εργασίας, δηλαδή για τη μορφή της οικονομικής δραστηριότητας που έχουμε συνηθίσει και για το (εντωμεταξύ πολύ υψηλό) επίπεδο διαβίωσης μας. Αλλά όπως κάθε λύση ενός προβλήματος, δημιουργεί νέα προβλήματα. Ένα από αυτά: Η μόνιμη διαμονή, από ένα συγκεκριμένο βαθμό αστικοποίησης και μετά, επιβάλει νέες καλλιέργειες της κοινωνικής ζωής και δημιουργεί νέες επιλογές συνέχισης της ζωής (Ορισμένες από αυτές είναι οι ίδιες πολύ προβληματικές : «Βαβυλωνία»). Είμαστε συνειδητοποιημένοι για τα προβλήματα αυτά, αλλά συνήθως όχι για τις ψυχολογικές δομές προβλημάτων που δημιουργούνται από την μόνιμη διανομή : Η ψυχή έπρεπε να μάθει να κατοικεί SURECON 3

4 Η μορφή του δράματος: Κατοικώ Ποιες αλλαγές φέρνει το «κατοικείν» μαζί του? Ελαττώνει κανείς την κινητικότητα του σε έναν μικρό κύκλο (συγκριτικά με την ακτίνα δράσης των Νομάδων), αν μη τι άλλο, επειδή το κατοικείν δημιουργεί πολλές δουλειές, από τις οποίες δεν μπορεί κανείς να λιποτακτήσει. Η ηρεμία του κατοικείν είναι λοιπόν το αποτέλεσμα πολύπλευρων κόπων, όχι απλά μια παράλειψη (της νομαδικής κίνησης) Παραμένει εδώ και χιλιετίες αισθητό, ότι αυτή η κοπιαστικά δημιουργημένη ηρεμία, αποτελεί επίσης μια Απώλεια («επιθυμία περιπλάνησης»). Μπορεί να οδηγήσει σε ένα μανιφέστο μίσους απέναντι σε πιο κινητικές δομές ζωής, είναι πρωτίστως μια υπάρχουσα αναταραχή στη μόνιμη διαμονή, η οποία πιέζει για να ληφθούν υπόψη ψυχικές τάσεις, που δεν αφομοιώνονται στο κατοικείν. Πολιτιστικοί σχηματισμοί, οι οποίοι συνεχίζουν να ακολουθούν το αρχέγονο της «μεγάλης κινητικότητας», προκαλούν σε όσους έγιναν μόνιμα διαμένοντες μεγαλύτερο και άλλον φόβο από ότι πριν ( Πχ. Στρατοί. Επίσης όλες οι μορφές επιδεικτικής μη μόνιμης διαμονής, από τους Ούννους και τους Βίκινγκς μέχρι τους Τσιγγάνους και τους αιτούντες άσυλο) Ως μόνιμα διαμένον άνθρωπος, πρέπει κανείς από πολλές απόψεις να ακινητοποιεί ενεργά τον εαυτό του, διαφορετικά δεν μπορεί κανείς να κατοικήσει. Η σκοτεινή πλευρά της μόνιμής διαμονής που δημιουργείται εμφανίζει σε πολλά σημεία ένα ασυνείδητο, αλλά άκρως δραστικό (και όπως συνηθίζεται στις σκοτεινές πλευρές, κυρίως αποκρουστικό) μίγμα από φόβο για την «μεγάλη κινητικότητα» και φθόνο για αυτά, τα οποία χάνει κανείς ως αυτό-ακινητοποιημένος SURECON 4

5 Οι μορφές καταστροφής του Δράματος : Κατοικώ-Καλλιέργιες Τι προκύπτει από το μίγμα Φόβου Φθόνου? Ως θεμελιώδες πρόβλημα δεν μπορεί να επαλειφθεί : Η μόνιμή διαμονή λοιπόν αυτές τις συνέπειες (έχει επίσης και πολλά πλεονεκτήματα). Και παραμένει δυναμικά δραστική. Παρόλα αυτά, μπορεί κανείς να βρει περισσότερο ή λιγότερο καλές λύσεις για το εκάστοτε συγκεκριμένο κατοικείν, χωρίς με αυτό να εξαλείψει το θεμελιώδες πρόβλημα. Όπως με το φαγητό : σε χορταίνει, αλλά δεν εξαλείφει το θεμελιώδες πρόβλημα της εξάρτησης από την πρόσληψη τροφής. Οι λύσεις για το κατοικείν όπως έχουν εξελιχθεί μέσα από τις χιλιετίες, προβάλουν εντέλει δύο βασικές κατευθύνσεις : αυξάνουν την ασφάλεια του κατοικείν, εμποδίζουν λοιπόν ολοένα και αποτελεσματικότερα τον εντεινόμενα εχθρικό απέναντι στο κατοικείν εξωτερικό κόσμο, και αυξάνουν την άνεση των κατοίκων μέσω πολυάριθμων εφευρέσεων (Διαχωρισμός σε «δωμάτια», έπιπλα, συσκευές ) - και τα δύο όχι χωρίς δυσκολίες και μειονεκτήματα, αλλά με συνεχόμενη τάση. Λειτουργεί, γιατί στην μία περίπτωση εξυπηρετεί το βασικό μοτίβο του κατοικείν (ασφάλεια), και στην άλλη φέρνει τον εξωτερικό κόσμο, εξημερωμένο και σε μινιατούρα στον δικό μας κόσμο του κατοικείν, κανείς λοιπόν δεν χάνει τίποτα, όταν κατοικώντας κλειδώνεται από τον κόσμο SURECON 5

6 Το ψυχολογικό πεδίο δράσης «Κατοικώ» Η βασική ένταση του Κατοικείν κυριαρχεί ανάμεσα στην Ασφάλεια, την οποία θα πρέπει το κατοικείν να εξασφαλίζει, και τη σταθερή Ανησυχία, η οποία επί της αρχής παρουσιάζεται ως μια (όχι μόνο εξωτερική) Όχληση της επιθυμητής ασφάλειας. Βία Διαταγών Ο κόσμος μας Ασφάλεια Ανησυχία Πεπρωμένο Παράσταση SURECON 6

7 Οι δυνάμεις στο πεδίο δράσης Κατοικώ: Ασφάλεια Ο εξωτερικός κόσμος μένει έξω (καιρός, διαρρήκτες, γείτονες ) «Για την αιωνιότητα» Ασφαλές καταφύγιο «Λάξευμα» : Θεμελίωση της μορφής της ζωής Σταθερά τείχη Εσωτερική ένταση: Ικανοποίηση Μούδιασμα SURECON 7

8 Οι δυνάμεις στο πεδίο δράσης Κατοικώ : Ανησυχία «ωραία είναι επίσης κάπου αλλού, και εδώ είμαι έτσι και αλλιώς» (W. Busch) Χαμένες ευκαιρίες στη ζωή Αναζήτηση του καινούργιου Σκέδαση της μορφής της ζωής Προσωρινότητα της ζωής Εσωτερική ένταση: Ανοικτό σε εκφοβισμός SURECON 8

9 Οι δυνάμεις στο πεδίο δράσης Κατοικώ : Βία διαταγών Σπίτι/κατοικία ως τόπος παρέλασης ή πεδίο μάχης Να αλλάζεις τον «κόσμο» (γείτονες, κανονισμούς ασφαλτοστρώσεις) (αδιάκοπη) εκστρατεία μαστορέματος Επιβολή της μορφής ζωής Κέντρο εντολών Εσωτερική ένταση: Διαμόρφωση Επιμονή SURECON 9

10 Οι δυνάμεις στο πεδίο δράσης Κατοικώ : πεπρωμένο Αλλαγή «από μόνο του» (πλάσμα) Το Αισθάνεσθαι του κατοικείν Το ανεπηρέαστο (Καιρός, Κύκλοι, ατυχήματα) Προσαρμογή της μορφής ζωής Καθορισμένη τάξη Εσωτερική ένταση: Προσανατολισμός Παραίτηση SURECON 10

11 Οι δυνάμεις στο πεδίο δράσης Κατοικώ : ο κόσμος μας Τελειοποίηση Αποκλεισμός Εκκεντρικό (επίσης ως περισσότερο από τον ίδιο) Εξτρεμοποίηση της μορφής ζωής Σπίτι Εδέμ Εσωτερική ένταση: δημιουργικότητα υπερφόρτιση SURECON 11

12 Οι δυνάμεις στο πεδίο δράσης Κατοικώ : Παρά-σταση αναλογίες Διακοσμητικά, Μόδες Εξωτερική επίδραση(θρομβώδη εμφάνιση) Αντιπροσώπευση της μορφής ζωής Καλλιέργεια Εσωτερική ένταση: Εφαρμογή κοινοτοπία SURECON 12

13 Η σκηνή του δράματος: Κτίζω (I) Αναφέρεται στην ιδιωτική κατασκευή και σε κτήρια τα οποία θα χρησιμοποιηθούν από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες εργολάβους Επαναπροσδιορισμός απέναντι στο «κατοικώ» Η πρόκληση του να διαλύσει κανείς τη βασική τάση της υποκίνησης Ασφάλεια vs. Ανησυχία παραμένει επίσης υπαρκτή στο κτίζω, συγκεκριμενοποιημένη όμως μέσω ενός επαναπροσδιορισμού: Η Κατασκευή κινείται στο επίκεντρο και χρωματίζει το όλο εκ νέου. Από την μία βρίσκεται πάλι, σε μια ελαφρώς ηπιότερη μορφή, το πρόβλημα της απώλειας της κινητικότητας: όσο μένει κανείς στο ενοίκιο μπορεί να μεταφέρει σχετικά εύκολα το κατοικείν του(και όλα όσα σχετίζονται σε αυτό). Ένα σπίτι («Ιδιο- Κτησία») δεσμεύει τον ιδιοκτήτη πολύ περισσότερο. Το να φύγει κανείς από αυτό στοιχίζει ψυχικά πολύ περισσότερο. Για αυτό είναι η εσωτερική ελευθερία σημαντικά μεγαλύτερη SURECON 13

14 Η σκηνή του δράματος: κτίζω (II) Αναφέρεται στην ιδιωτική κατασκευή και σε κτήρια τα οποία θα χρησιμοποιηθούν από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες εργολάβους Επαναπροσδιορισμός απέναντι στο «κατοικώ» Από την άλλη όμως εισχωρεί στο προσκήνιο για τους ιδιοκτήτες (σε αντίθεση με όσους μένουν στο ενοίκιο ή με τους γονείς τους) κατά κανόνα ένα άλλο θέμα: η «οικογένεια» προστίθεται ως κεντρική έννοια. Θα πρέπει με το κατοικείν να εξυπηρετηθεί και ταυτόχρονα ως (συνήθως νέα) ανεξάρτητη μονάδα να διακριτοποιηθεί. Ως τόσο το κτίσιμο (η αγορά επίσης) ενός σπιτιού αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη και πανάρχαια μορφή κοινωνικής ευθύνης. Κατά το κτίσιμο γίνεται σε κάποιον ξεκάθαρα κατανοητό, ότι κανείς δεν μπορεί να αντιληφτεί τίποτα από μόνος του, αλλά πως απευθύνεται σε άλλους και εξαρτάται από αυτούς (Αρχιτέκτονες, τεχνίτες ). Αυτό κατατρώει και τσιγκλάει. Το μίγμα Φόβου Φθόνου του κατοικείν εμπλουτίζεται κατά το κτίσιμο με Ντροπή για την αδυναμία του και με Θυμό για αυτούς, από τους οποίους λόγω της ανικανότητας τους εξαρτάται. Και τα δύο δεν βιώνονται με πλήρη επίδραση, εκδηλώνονται όμως σε δυσπιστία και γκρίνια από την πλευρά των ιδιοκτητών - ή σε πλήρη υποταγή κάτω από τους Ικανούς, η οποία συχνά ξαφνικά και χωρίς κάποιον φαινομενικά λόγο ανατρέπεται σε μια «επανάσταση» SURECON 14

15 Το ψυχολογικό πεδίο δράσης Κτίζω Η βασική ένταση του Κτίζειν κυριαρχεί ανάμεσα στον Σχεδιασμό ως κυριαρχικής και ελεγκτικής επιθυμίας και την δυσθεώρητη Πολυπλοκότητα του θέματος, η οποία επί της αρχής διακινδυνεύει το μοτίβο της ασφάλειας. Σχεδιασμός (Κύριος - κάστρου) Σπίτι των ονείρων (Κάστρο Αψήφιση ) Μορφή Ζωής Πληθώρα (Πειρασμός) Πολυπλοκότητα (Διλλήματα) Αντέχω (πόροι) SURECON 15

16 Η καθημερινότητα του δράματος: ανακαινίζω (I) Επαναπροσδιορισμός απέναντι στο «κτίζω» Η απόφαση του κτισίματος (ή της αγοράς) ενός σπιτιού είναι τις περισσότερες φορές κυρίως από την κατεύθυνση του «δικού μου κόσμου» υποκινούμενη : Κανείς θέλει, με την κοινωνική μονάδα για την οποία αισθάνεται υπεύθυνος (οικογένεια),να κινηθεί από το πεδίο επιρροής άλλων ανθρώπων (Γονείς, Γείτονες, Εκμισθωτής) προς έναν νέο πεδίο, το οποίο υπόσχεται περισσότερη ελευθερία και αυτοδιάθεση. Σε αυτή του την απόφαση και στην υλοποίηση της προσδίδει κάτι το Ηρωικό, επικυρώνοντας το σημαντικά με τον συνδεόμενο κόπο (χρόνος, χρήμα, νεύρα) και την βιογραφική μοναδικότητα. Ο ιδιοκτήτης βρίσκεται κατά το κτίσιμο σε πόλεμο με τον Κόσμο (αίμα, δάκρυα και ιδρώτας), αλλά ο σκοπός το αξίζει. Αντέχει, στο τέλος θα είναι πρακτικά αυτό που κατά το κτίσιμο πάντα ήταν ψυχικά: Κύριος του Κάστρου. Αντίθετα σε αυτό, το Ανακαινίζειν έρχεται από μια εντελώς άλλη πλευρά της υποκίνησης : Προέρχεται από το «πεπρωμένο», και μάλιστα όχι από το ηρωικά άξιο χτύπημα της μοίρας, αλλά από το πεπρωμένο του καθημερινού είδους. Είναι οι μη θεαματικές μορφές της ανάγκης που οδηγούν στην Ανακαίνιση. Πρώτο ενδιάμεσο αποτέλεσμα λοιπόν: Το ανακαινίζειν δεν είναι σέξι SURECON 16

17 Η καθημερινότητα του δράματος: ανακαίνιση (II) Η ενασχόληση με την μη θεαματική ανάγκη Πως φτάνουμε στην ανακαίνιση? Κάτι στο σπίτι έγινε μη στεγανό, (Η μεταφορά βρίσκει σχεδόν πάντα στόχο), το «πεπρωμένο» λοιπόν, το οποίο αποφασίστηκε στην κυκλικότητα των διεργασιών της ζωής, υπέφερε εν τω μεταξύ σε μια αξιοσημείωτη έκταση. Με αυτό έχει πληγεί το βασικό κίνητρο, η επιθυμία για «ασφάλεια», εδώ με την μορφή ενός ασφαλούς εσωτερικά-εξωτερικά- συνόρου (Δικό μου Ξένο). Το σύνορο είναι είτε ήδη εκδηλωμένα κατεστραμμένο (Η στέγη στάζει, τα παράθυρα μπάζουν, ο σωλήνας νερού έσπασε ), ή προβλέπει κανείς την προσεχή καταστροφή τους, γιατί κανείς όσο και εξοικειωμένος αν είναι με τις δυνάμεις της μοίρας, δεν γνωρίζει τι θα συμβεί σύντομα με την στέγη. Το πλήγμα της επιθυμίας για ασφάλεια, οδηγεί αρχικά με βεβαιότητα σε μια αυξημένη αποστροφή στο να ασχοληθεί κανείς με τα συμπτώματα της καταστροφής του συνόρου. Η καθοριστική για τη συμβουλευτική ερώτηση είναι : πως αντιμετωπίζει πρακτικά ένας ιδιοκτήτης τις ίδιες του τις αποστροφές? SURECON 17

18 Η καθημερινότητα του δράματος: Ανακαινίζω (III) Η ενασχόληση με την μη θεαματική ανάγκη Στην ενασχόληση με την αποστροφή («εσωτερικό τέρας») εκτίνεται ένα συνεχές στρατηγικών μεταξύ των ακραίων πόλων «περίμενε μέχρι εκεί που δεν πάει» και «παρακώλυσε το Ξεκίνημα» Αποφασιστική για την συμβουλευτική είναι η εικόνα του εκάστοτε ιδιοκτήτη, αναφορικά με την θέση του απέναντι στο πεπρωμένο του. Εδώ εκτίνεται το ανάλογο συνεχές ανάμεσα στα άκρα «θύμα της μοίρας» και «κύριος των γεγονότων. Ο βασικός ψυχολογικός μηχανισμός, ο οποίος είναι εδώ στο παιχνίδι, είναι η ενεργός τροπή, δηλ. κανείς υιοθετεί ενεργά κάτι, το οποίο οπωσδήποτε του συμβαίνει (αντίστοιχα, αυτό που βλέπει κανείς να του έρχεται). Ένα γνωστό παράδειγμα για αυτό είναι το «σύνδρομο της Στοκχόλμης» (Ταύτιση με τον απαγωγέα) Αυτός ο μηχανισμός βρίσκεται σε λειτουργία, όπως επίσης οι ακραίοι πόλοι ανάμεσα στους οποίους μεσολαβεί, σε όλους τους Ιδιοκτήτες. Διαφοροποιούνται μεταξύ τους από την ένταση με την οποία επιδρά. Το ψυχικό κέρδος της ενεργού τροπής είναι η μεταμόρφωση του εξαναγκασμού σε ελευθερία (χωρίς μέσω αυτού να εξαφανίζεται ο εξαναγκασμός SURECON 18

19 Η αφετηρία στην συμβουλευτική: Το πορτραίτο «ιδιοκτήτης» Κύριο έργο κάθε μίας συμβουλευτικής συζήτησης είναι ο εντοπισμός των σχετικών ιδιοκτητών στο συνεχές των πορτραίτων. Εδώ μια δομημένη κατηγοριοποίηση τύπων, επιτυγχάνει μια πραγματικά χρήσιμη επισκόπηση στην δυνητικά άπειρη πληθώρα των μεμονωμένων εικόνων. «Οι τύποι» είναι χαρακτηριστικές επιλύσεις της εκάστοτε βασικής έντασης, όχι τύποι προσωπικοτήτων. Δηλ. ρυθμίζουν όλους τους παράγοντες του πεδίου δράσης σε «τυπική» μεταξύ τους μορφή, δεν παραλείπουν λοιπόν τίποτα. Είναι πάντα ολοκληρωμένοι σχηματισμοί κινήτρων. Η εδώ αναλυόμενη κατηγοριοποίηση τύπων προσανατολίζεται στους έξι παράγοντες του πεδίου δράσης «ανακαινίζω» ως πιθανές πηγές επίλυσης. Έχει λοιπόν πάντα ένας παράγοντας το προβάδισμα και οι υπόλοιποι δρουν ως συμπλήρωμα, επέκταση, αντίθεση κτλ. Ο προσανατολισμός, ο οποίος επιτυγχάνει την αντιστοίχιση σε έναν Τύπο αξιοποιείται πρωτίστως από τους συμβούλους, όχι τους ιδιοκτήτες. Αυτοί επωφελούνται δευτερευόντως, στο ότι λαμβάνουν μια προσαρμοσμένη στον τύπο τους συμβουλευτική SURECON 19

20 Το ψυχολογικό πεδίο δράσης «ανακαινίζω» Η βασική ένταση του Ανακαινίζειν κυριαρχεί ανάμεσα στην Ανάγκη ως υποχρεωτική αλλά μη αγαπητή κινητήρια δύναμη και τον βαθμό του Εμπλουτισμού της ζωής, την ανεξέλεγκτη ανάγκη της οποίας μπορεί κανείς να αποσπάσει. Εμπλουτισμός Μηχάνημα Ποιότητα ζωής Βήμα - βήμα Ανάγκη Ενσωμάτωση SURECON 20

21 Προσωρινά συμπεράσματα Οι επεξηγήσεις του πεδίου δράσης (κατηγοριοποίηση τύπων) ακολουθεί αργότερα. Das Wirkungsfeld beschreibt auch zwei wichtige mögliche Varianten: Υποκίνηση: Μια δεύτερη πηγή των σχετιζόμενων με την μοίρα αναγκών μπορεί να είναι Ασθένειες ή Ατυχήματα, οι συνέπειες των οποίων μπορεί να καταστήσουν μια εκτεταμένη ανακαίνιση (αναδιάρθρωση) απαραίτητη. Παραδόξως αυτές οι υπαρξιακά βαρύτερες περιπτώσεις είναι κατά κανόνα ευκολότερα διαχειρίσιμες για τη συμβουλευτική, διότι εδώ η επίσης υπάρχουσα αποστροφή δεν εναντιώνεται πρωτίστως στην απαίτηση της ανακαίνισης. Αντιθέτως η ανακαίνιση αποτελεί εξ αρχής μέρος μιας ολοκληρωμένης λύσης της προβληματικά γενόμενης μορφής ζωής. Περίπτωση συμβουλευτικής: Ένα ζευγάρι, όχι ένας μεμονωμένος Ιδιοκτήτης έρχεται στη συμβουλευτική. Δεδομένου ότι τα πεδία δράσης είναι υπέρ-ατομικά, δεν αλλάζει τίποτα στην έκβαση της συμβουλευτικής. Και εδώ ακόμα έχει οφέλη η συμβουλευτική: Ιδίως ζευγάρια αφήνουν, με κατάλληλους χειρισμούς της συζήτησης, να αναγνωριστούν ευκολότερα οι εσωτερικές εντάσεις της συνηθισμένης μορφής ζωής μέσω πιο αυθόρμητων παραστάσεων (δράμα σε μικρογραφία) SURECON 21

22 KONTAKTE Bau-Medien-Zentrum Axel Leroy, Düren Tel (0) Ansprechpartner: Axel Leroy kamm Consult Dammer & Partner, Bergheim Tel.: +49 (0) Ansprechpartner: Dr. Ingo Dammer Verband Privater Bauherren e.v., Köln Tel. +49 (0) Ansprechpartner: Reimund Stewen στο πλαίσιο της " NaSaBau " έργο Συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση: LEONARDO DA VINCI Transfer of Innovation Duration: 01/10/ /09/2015 National ID: DE/13/LLP-LdV/TOI/ EU-Disclaimer: This documents has been developed with the financial assistance of the European Union. The contents of this documents are the responsibility of the project consortium and can in no way be taken to reflect the views of the European Union KOMBAU.de 22