ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Κινησιολογία» ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ που υποβάλλεται στο καθηγητικό σώμα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων για την απόκτηση του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών με τίτλο: ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΙΔΙΟΔΕΚΤΡΙΑΣ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗΣ (PNF) ΣΤΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΡΙΚΕΦΑΛΟΥ ΚΝΗΜΙΑΙΟΥ Εγκεκριμένη από το καθηγητικό σώμα Κύρια επιβλέπουσα: Αραμπατζή Φωτεινή, Επίκουρη Τ.Ε.Φ.Α.Α., Α.Π.Θ. Μέλη: Κέλλης Ελευθέριος, Καθηγητής Τ.ΕΦ.Α.Α., Α.Π.Θ. Κωφοτόλης Νικόλαος, Αναπληρωτής Τ.Ε.Φ.Α.Α., Α.Π.Θ. ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ (2184) ΣΕΡΡΕΣ

2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Κινησιολογία» Μεταπτυχιακή διατριβή που υποβάλλεται στο καθηγητικό σώμα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων για την απόκτηση του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών με τίτλο: ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΙΔΙΟΔΕΚΤΡΙΑΣ ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΗΣ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗΣ (PNF) ΣΤΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΡΙΚΕΦΑΛΟΥ ΚΝΗΜΙΑΙΟΥ Η τριμελής επιτροπή Κύρια επιβλέπουσα: Αραμπατζή Φωτεινή, Επίκουρη Τ.Ε.Φ.Α.Α., Α.Π.Θ. Μέλη: Κέλλης Ελευθέριος, Καθηγητής Τ.ΕΦ.Α.Α., Α.Π.Θ. Κωφοτόλης Νικόλαος, Αναπληρωτής Τ.Ε.Φ.Α.Α., Α.Π.Θ. ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ (2184) ΣΕΡΡΕΣ

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω, μέσα από την καρδιά μου: Την κ. Αραμπατζή Φωτεινή, επίκουρη καθηγήτρια και κύρια επιβλέπουσα της μεταπτυχιακής μου διατριβής, για την αμέριστη βοήθειά της και την άρτια επιστημονική καθοδήγηση, σε όλα τα επίπεδα και την υπομονή που έδειξε όλο αυτό το διάστημα. Τον κ. Κέλλη Ελευθέριο, καθηγητή και μέλος της τριμελούς επιτροπής, για την πολύτιμη βοήθειά του και τη συμβολή του στην μεταπτυχιακή μου διατριβή. Τον κ. Κωφοτόλη Νικόλαο, επίκουρο καθηγητή και μέλος της τριμελούς επιτροπής, για τις συμβουλές του στην εκπόνηση της διατριβής. 3

4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΟΣ: «Επίδραση ενός πρωτοκόλλου ιδιοδέκτριας νευρομυϊκής διευκόλυνσης (PNF) στα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και την μηχανική απόδοση του τρικέφαλου κνημιαίου» (Υπό την επίβλεψη της επίκουρης καθηγήτριας Αραμπατζή Φωτεινή) Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η μελέτη των μεταβολών στα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των πελματιαίων καμπτήρων κατά την εκτέλεση κάθετων αλμάτων, μετά την εφαρμογή ενός πρωτοκόλλου PNF. Στην έρευνα συμμετείχαν 12 υγιείς φοιτητές του Τ.Ε.Φ.Α.Α Σερρών, ηλικίας 20 ± 3 ετών. Οι συμμετέχοντες εκτέλεσαν δύο άλματα με αντίθετη κίνηση (CMJ) και δύο άλματα πτώσης από ύψος 30cm (DJ) και στη συνέχεια υποβλήθηκαν στην παρεμβατική διαδικασία, που περιελάμβανε τον τύπο διάτασης PNF «κράτημα-χαλάρωση-σύσπαση ανταγωνιστή», συνολικής διάρκειας 38 δευτερολέπτων σε κάθε πόδι. Ακολούθως, οι συμμετέχοντες εκτέλεσαν το πρωτόκολλο αλμάτων άμεσα και 15 λεπτά μετά. Με τη χρήση διαγνωστικού υπέρηχου ALOKA SSD ,5MHz αξιολογήθηκαν αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του τρικέφαλου κνημιαίου, όπως η γωνία πτέρωσης, η επιμήκυνση των μυών και το μήκος της μυϊκής ίνας ενώ η μηχανική απόδοση αξιολογήθηκε με δυναμοδάπεδο. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν αλλαγές στα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των δύο μυών (p<0.05) και, πιο συγκεκριμένα, αύξηση της ελαστικότητας του υποκνημήδιου μυός και αυξημένη μεταβολή της γωνίας πτέρωσης, αλλά και την μεταβολή του μήκους της μυϊκής ίνας του γαστροκνημίου μυός, που οδήγησε σε βελτίωση της μέγιστης παραγόμενης δύναμης αντίδρασης εδάφους (p<0.05). Οι αλλαγές στον γαστροκνήμιο μυ διήρκησαν μέχρι και 15 λεπτά μετά την παρέμβαση. Από τα αποτελέσματα συμπεραίνεται ότι η χρήση των διατάσεων τύπου PNF προτείνεται κατά κύριο λόγο ως μέσω αποφυγής των τραυματισμών, αλλά και επικουρικά για την άμεση βελτίωση του παραγόμενου μηχανικού έργου κατά την προπονητική διαδικασία. Λέξεις κλειδιά: Διατάσεις, PNF, αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, τρικέφαλος κνημιαίος, γαστροκνημιος, υποκνημίδιος 4

5 ABSTRACT PAPADOPOULOS SPYROS: «Effect of a proprioceptive neuromuscular facilitation (PNF) protocol in the architectural characteristics and the mechanical properties of the triceps surae» (Under the supervision of professor Arabatzi Fotini) The purpose of this study was to investigate the changes in the architectural characteristics of the human plantar flexors while performing vertical jumps, after an application of a PNF protocol and also the changes in the gastrocnemius muscle and in soleus muscle separately in 12 healthy students of the Physical Education department of Serres, aged 20 ± 3 years. The subjects performed two countermovement jumps (CMJ) and two drop jumps from a height of 30cm (DJ) and then moved on to the PNF procedure, which included hold relax - antagonist contract of a total duration of 38 seconds for each leg. Subsequently, the subjects performed the jump protocol immediately after and 15 minutes after the PNF procedure. The architectural characteristics of triceps surae were evaluated using a diagnostic ultrasound like pennation angle, elongation of muscles and the fiber length, whereas, a force platform was used for the evaluation of the mechanical properties. The results of the study showed that there were changes in the architectural characteristics of the two muscles (p <0.05). In particular, an increase of the elasticity in soleus muscle was noticed. As far as the gastrocnemius muscle is concerned, an increase was observed in the change of pennation angle and in the change of the length of the muscle fiber, which lead to a higher produced maximum ground force reaction (p <0.05). The changes in gastrocnemius muscle lasted up to 15 minutes after the PNF procedure. It is concluded from the results that the use of PNF stretching can be proposed mainly as a way of avoiding injuries and as an alternative for the acute improvement of the produced mechanical work during the training process. Key words: Stretching, PNF, architectural characteristics, triceps surae, gastrocnemius, soleus 5

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ.6 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ.8 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΕΔΙΩΝ.8 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ.8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ.9 Μυϊκές διατάσεις.12 Οι διατάσεις PNF.13 Μηχανισμοί των διατάσεων.16 Ο τρικέφαλος κνημιαίος.18 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ.21 Μηχανική απόδοση μετά από διατάσεις PNF.23 Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά μετά την εφαρμογή PNF.29 Ερευνητικό κενό.33 Σημασία της έρευνας.33 Σκοπός της έρευνας.34 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Δείγμα Όργανα μέτρησης.36 6

7 Πρωτόκολλο.36 Δεδομένα αξιολόγησης.41 Στατιστική ανάλυση.41 Στατιστικές υποθέσεις.42 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.43 Άλμα CMJ Άλμα DJ Παρέμβαση PNF.50 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

8 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1. Εικονική αναπαράσταση του τρικέφαλου κνημιαίου και του αχίλλειου τένοντα.19 Εικόνα 2. Ο διαγνωστικός υπέρηχος ALOKA SSD ,5MHz.36 Εικόνα 3. Σημείο αναφοράς όπως τοποθετήθηκε στους εξεταζόμενους.38 Εικόνα 4. Εικόνα υπέρηχου με την γωνία πτέρωσης του γαστροκνήμιου και του υποκνημίδιου μυ.38 Εικόνα 5. Παρεμβατική διαδικασία με τεχνική PNF Παθητική διάταση.39 Εικόνα 6. Παρεμβατική διαδικασία με τεχνική PNF Σύσπαση ανατγωνιστή.39 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΕΔΙΩΝ Σχέδιο 1. Αναπαράσταση άλματος με αντίθετη κίνηση (Countermovement Jump).37 Σχέδιο 2. Αναπαράσταση άλματος βάθους (Drop jump).37 Σχέδιο 3. Πρωτόκολλο παρέμβασης.40 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1 Μετακίνηση μυïκών ινών υποκνημίδιου κατά το CMJ (*p<0.05).43 Πίνακας 2 Ποσοστιαία μετακίνηση μυϊκών ινών υποκνημίδιου μυός κατά το CMJ (*p<0.05).44 Πίνακας 3 Μετακίνηση μυïκών ινών υποκνημίδιου κατά το DJ (*p<0.05).45 Πίνακας 4 Ποσοστιαία μετακίνηση υποκνημίδιου μυός κατά το DJ (* p<0,05.46 Πίνακας 5 Μεταβολή της γωνίας πτέρωσης του γαστροκνήμιου μυός κατά το DJ (* p<0,05, ** p<0,05).47 Πίνακας 6 Μεταβολή του μήκους της μυϊκής ίνας του γαστροκνήμιου μυός κατά το DJ (* p<0,05, ** p<0,05).48 Πίνακας 7 Μέγιστη παραγόμενη κάθετη δύναμη κατά το DJ (* p<0,05).49 Πίνακας 8 Ποσοστιαία μετακίνηση μυïκών ινών υποκνημίιδου μυός κατά την παρέμβαση PNF (* p<0,05).50 8

9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι διατάσεις των σκελετικών μυών αποτελούν απαραίτητο μέρος όλων των προγραμμάτων φυσικής κατάστασης, προετοιμάζουν τους μύες για την άσκηση, καθιστώντας τους πιο ικανούς, δραστήριους κι αποδοτικούς κατά τη διάρκεια της προπόνησης, της άσκησης φυσικής αποκατάστασης και της αποθεραπείας. Με τον όρο διατάσεις αναφερόμαστε στο σύνολο των χειρισμών, οι οποίοι αυξάνουν σταδιακά το εύρος κίνησης μιας άρθρωσης. Από τα αρχαία χρόνια χρησιμοποιούνται σε όλες τις παραδοσιακές τεχνικές θεραπείας και λόγω της κοινά αποδεκτής ωφέλειάς τους έχουν εφαρμοστεί και σε μοντέρνες πρακτικές, όπως η φυσιοθεραπεία, η οστεοπαθητική και η χειροπρακτική. Το μέγιστο όφελος των διατάσεων προκύπτει όταν εφαρμόζονται σωστά, τόσο πριν την προπόνηση, δηλαδή, κατά τη διάρκεια της προθέρμανσης, όσο και μετά την προπόνηση στη φάση της αποθεραπείας (Corbin et al., 2010; Kofotolis et al., 2008). Οι τεχνικές προθέρμανσης περιλαμβάνουν δύο κατηγορίες, που είναι η παθητική και η ενεργητική (Bishop, 2003). Η παθητική προθέρμανση περιλαμβάνει την αύξηση της θερμοκρασίας των μυών του σώματος μέσω εξωτερικών παραγόντων, όπως είναι η σάουνα, οι διαθερμίες και τα ζεστά λουτρά, χωρίς να εξαντλεί τα ενεργειακά αποθέματα και να αυξάνει την απόδοση, ενώ η ενεργητική περιλαμβάνει ασκήσεις και κινήσεις, παρουσιάζοντας μεγαλύτερες μεταβολικές και καρδιοαγγειακές μεταβολές από την παθητική (Bishop, 2003). Οι διατάσεις των σκελετικών μυών βελτιώνουν την ευλυγισία και την ευκινησία των ασκουμένων. Η προπόνηση ευλυγισίας συμβάλλει στην πρόληψη τραυματισμών 9

10 των μυών, στη σωστή στάση του σώματος, βελτιώνει την αθλητική απόδοση, βοηθά στην απελευθέρωση των μπλοκαρισμένων αρθρώσεων και νεύρων και στην καλή κυκλοφορία του αίματος (Kofotolis et al., 2005; Corbin et al., 2010). Τα οφέλη των διατάσεων, λοιπόν, φαίνεται να είναι πολύ σημαντικά στους ασκούμενους οι οποίοι τις περιλαμβάνουν στη διάρκεια της εκγύμνασης τους. Η μυϊκή χαλάρωση είναι ακόμη ένα από τα κυριότερα ευεργετικά αποτελέσματα των διατατικών ασκήσεων. Το παραπάνω είναι πολύ σημαντικό, γιατί η μυϊκή ένταση όταν παρατείνεται για μεγάλα χρονικά διαστήματα μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες καταστάσεις. Οι μυϊκές διατάσεις είναι σε θέση να εξαλείψουν ορισμένες μορφές μυϊκού πόνου, κυρίως αυτών που προέρχονται από την άσκηση ή την έντονη δραστηριότητα και την καταπόνηση (Gleim et al., 1997). Οι διατάσεις, ανάλογα με κάθε ανθρώπινη λειτουργική ικανότητα, επηρεάζονται από κάποιους παράγοντες όπως η κληρονομικότητα, το φύλο, η φυλή, η θερμοκρασία και η ώρα της ημέρας (Gleim et al., 1997). Οι μυϊκές διατάσεις, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, χωρίζονται σε διάφορα είδη ανάλογα με την τεχνική τους. Το πιο δημοφιλές είδος στους αθλητές και τους προπονητές είναι η τεχνική της στατικής διάτασης, εξαιτίας της ευκολίας εφαρμογής της (Zakas, 2005; Yamaguchi & Ishii, 2005), καθώς και του μειωμένου ρίσκου για τραυματισμό (Sady et al., 1982). Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι δυναμικές ασκήσεις καταλαμβάνουν μεγαλύτερη έκταση στην προπονητική διαδικασία, λόγω των πολλών πλεονεκτημάτων που εμφανίζουν (Needman et al., 2009; Yamaguchi & Ishii, 2005; Kofotolis et al., 2008). 10

11 Οι στατικές διατάσεις, πριν την άσκηση και τον αγώνα, εφαρμόζονται για δεκαετίες από τους αθλητές, με σκοπό την αύξηση της απόδοσης και τη μείωση του κινδύνου τραυματισμών, ωστόσο νεότερες έρευνες αμφισβητούν τις παραπάνω απόψεις (Alikhajeh et al., 2012; Chaouachi et al.,, 2008; Fletcher & Jones, 2004; Needman et al., 2009; Winchester et al., 2008; Kofotolis et al., 2007). Οι ερευνητές αυτοί βρίσκουν μειώσεις, μετά τις στατικές διατάσεις, στο κάθετο άλμα, στην ισχύ των κάτω άκρων, στη μυϊκή δύναμη και στην ευκινησία. Ο Chaouachi και συν. (2008), βρήκαν μειώσεις στην επιτάχυνση και ο Alikhajeh και συν. (2012), μειώσεις στο σπριντ. Οι μειώσεις αυτές στις ικανότητες φυσικής κατάστασης δεν εμφανίζονται μόνο αμέσως μετά την εφαρμογή των στατικών διατάσεων, αλλά διαρκούν για 30 λεπτά, 60 λεπτά, ή ακόμη και 120 λεπτά μετά το τέλος του πρωτοκόλλου. Σε αντίθεση με τη στατική διάταση, οι δυναμικές διατάσεις φαίνεται να συντελούν στην αύξηση της απόδοσης και συγκεκριμένα στην ισχύ, στη μυϊκή δύναμη, στην επιτάχυνση και στο σπριντ (Fletcher & Jones, 2004; Gelen, 2010; Needman et al., 2009; Winchester et al., 2008; Kofotolis et al., 2008). Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι αν η προθέρμανση και η αποθεραπεία δεν συνοδεύονται και από μια σειρά διατατικών ασκήσεων, όλο το προπονητικό πρόγραμμα θεωρείται ανεπαρκές. Αποτέλεσμα αυτής της παράλειψης είναι η βράχυνση του μυϊκού συστήματος, η οποία οδηγεί στον περιορισμό της κινητικότητας των αρθρώσεων, καθιστώντας το έτσι επιρρεπές στους τραυματισμούς. Ως εκ τούτου, οι διατάσεις αποτελούν σημαντικότατο εργαλείο πρόληψης τραυματισμών (Ingraham, S. J. 2003; Kofotolis et al., 2005). 11

12 Μυϊκές διατάσεις Οι ερευνητές, οι οποίοι ασχολούνται με την ευλυγισία, εδώ και πολλά χρόνια έχουν κατατάξει αρκετούς τύπους διατάσεων. Οι σημαντικότεροι και πιο διαδεδομένοι τύποι διατάσεων είναι οι στατικές διατάσεις, οι βαλλιστικές διατάσεις και τα τελευταία χρόνια οι διατάσεις ιδιοδέκτριας νευρομυϊκής διευκόλυνσης ή αλλιώς διατάσεις PNF (Ingraham, S. J. 2003). Οι στατικές διατάσεις είναι η κατ εξοχήν τεχνική βελτίωσης της ευκαμψίας. Η διαδικασία περιλαμβάνει την παθητική επιμήκυνση ενός μυός ή μιας μυϊκής ομάδας με αργό ρυθμό μέχρι την τελική θέση, σε σημείο που να μην προκαλείται πόνος. Η επιμήκυνση αυτή διατηρείται για ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα, ώστε να αποτραπεί η ενεργοποίηση του μυοτατικού αντανακλαστικού (Corbin et al., 2010). Οι δυναμικές διατάσεις είναι η τεχνική βελτίωσης της ευκαμψίας. Περιλαμβάνει γυμναστικές ασκήσεις ή δυναμικές προσπάθειες που εκτελούνται σε πλήρη τροχιά με ενεργητικό τρόπο από το ίδιο το άτομο ή από συνασκούμενο, με παραλλαγές στην αρχική ή στην τελική θέση της τροχιάς των κινήσεων (Needman et al., 2009). Τέλος, οι διατάσεις PNF περιλαμβάνουν έναν κύκλο ασκήσεων, που σκοπό έχουν να ερεθίσουν τους ιδιοδεκτικούς υποδοχείς, όπως η νευρομυϊκή άτρακτος και τα τενόντια όργανα Golgi, ώστε να έχουμε αποδοτικότερη λειτουργία των μυών (Corbin et al., 2010). Αυτός ο κύκλος ασκήσεων μπορεί να έχει πολλές παραλλαγές, οι οποίες θα αναλυθούν παρακάτω. 12

13 Εν κατακλείδι, πολλοί διεθνείς φορείς, όπως το αμερικανικό κολλέγιο αθλητιατρικής (ACSM), προτείνουν, για τη βελτίωση της ευλυγισίας, ότι πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό και τα τρία είδη διάτασης, ανάλογα με τις ανάγκες και το επίπεδο των ασκουμένων. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι διατάσεις PNF θα πρέπει να εφαρμόζονται από έμπειρους γυμναστές ή θεραπευτές. Οι διατάσεις PNF Η μέθοδος PNF, ή αλλιώς Ιδιοδέκτρια Νευρομυϊκή Διευκόλυνση, αποτελεί μια δυναμική προσέγγιση αξιολόγησης και θεραπείας νευρολογικών και μυοσκελετικών δυσλειτουργιών, με ιδιαίτερη έμφαση στον κορμό (Corbin et al., 2010). Όταν εφαρμόζεται σωστά, διευκολύνει την κίνηση και προάγει το λειτουργικό επίπεδο του ατόμου. Η μέθοδος PNF χρησιμοποιεί τα πιο ισχυρά μέρη του σώματος για να ενδυναμώσει τις πιο αδύναμες περιοχές μέσω της συνεργασίας, με στόχο την ανάπτυξη της βέλτιστης λειτουργικότητάς τους. Με νευροφυσιολογικούς κανόνες, που σχετίζονται με το αισθητηριακό και κινητικό σύστημα, εστιάζει στο λειτουργικό αποτέλεσμα και παρέχει στο θεραπευτή ένα εξαιρετικά αποδοτικό εργαλείο αξιολόγησης και θεραπείας νευρομυϊκών και δομικών δυσλειτουργιών (Adler et al., 1993). Κατά την εφαρμογή της μεθόδου PNF, συχνά ακολουθούνται τα στάδια εξέλιξης της ανθρώπινης κίνησης, ξεκινώντας από την ύπτια θέση και περνώντας σταδιακά στην πρηνή, την τετραποδική, τη γονυπετή και την όρθια στάση. Ταυτόχρονα, ο θεραπευτής, χρησιμοποιώντας τις περισσότερο λειτουργικές 13

14 περιοχές του σώματος, πραγματοποιεί με τα χέρια του συγκεκριμένες λαβές στο θεραπευόμενο με: α) διαγώνιες ελικοειδείς κινήσεις β) χρήση της βέλτιστης αντίστασης, του αντανακλαστικού της τάσης, της έλξης ή της προσέγγισης, καθώς και της αντανάκλασης και του συγχρονισμού. Η μέθοδος PNF έχει ως στόχους: την «άντληση» της μέγιστης απόκρισης, που είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος αύξησης της αισθητηριακής και κινητικής αντίληψης, η οποία στη συνέχεια θα αυξήσει τη δύναμη, τη μυϊκή συνεργασία και την ισορροπία και τη συνεχή δραστηριότητα για τη διατήρηση και την αύξηση της ισχύος, της αντοχής και της κινητικής συνεργασίας του νευρομυϊκού μηχανισμού, με αποτέλεσμα την ανάκτηση της βέλτιστης λειτουργικότητας (Adler et al., 1993). Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου PNF είναι αποδεδειγμένη και η εξέλιξή της διαρκής (Cornelius et al., 1995). Δίνει στο θεραπευτή ένα εργαλείο άμεσης και αποδοτικής αξιολόγησης των συντελεστών της κίνησης. Ανεξάρτητα από την παθολογία, η αξιολόγηση και η θεραπεία βασίζονται στον υπολογισμό της ειδικής κινητικής στρατολόγησης και του κινητικού ελέγχου (Nelson et al, 1991). Στηρίζεται πάνω στην αντίληψη ότι η κινητική δραστηριοποίηση μπορεί να ενισχυθεί με την κατάλληλη ενεργοποίηση των αντανακλαστικών και του ιδιοδεκτικού ερεθισμού. Παρέχει τη δυνατότητα έμμεσης θεραπείας, μέσω της αντανάκλασης και είναι μία 14

15 ευρύτατα εφαρμόσιμη θεραπευτική προσέγγιση, που μπορεί να συνδυαστεί με άλλες θεραπευτικές τεχνικές (Adler et al,. 1993). Όπως ειπώθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο, οι PNF διατάσεις δεν είναι μια συγκεκριμένη «ρουτίνα» αλλά υπάρχουν διάφορες τεχνικές. Οι σημαντικότερες και πιο διαδεδομένες από αυτές είναι: 1. «Κράτημα Χαλάρωση». Ισομετρική σύσπαση του αγωνιστή μυ ακολουθούμενη από παθητική διάταση 2. «Κράτημα Χαλάρωση Σύσπαση». Ισομετρική σύσπαση του αγωνιστή μυ, παθητική διάταση και σύγκεντρη σύσπαση του ίδιου μυ. 3. «Σύσπαση Χαλάρωση Σύσπαση ανταγωνιστή». Σύγκεντρη σύσπαση του αγωνιστή μυ, παθητική διάταση και σύγκεντρη σύσπαση του ανταγωνιστή μυ. 4. «Ρυθμική σταθεροποίηση». Συνεχόμενες πιέσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. (Adler et al,. 1993) Όπως θα αναφερθεί σε επόμενο κεφάλαιο, πολλές έρευνες έχουν διεξαχθεί για να προσδιορίσουν αν οι διατάσεις PNF έχουν επίδραση στη μηχανική απόδοση των μυών στους οποίους εφαρμόζεται. Στις περισσότερες εξ αυτών γίνεται και προσδιορισμός της επίδρασης όταν αυτή είναι θετική ή αρνητική (Bradley et al., 2007; Miyahara et al.,2013). 15

16 Μηχανισμοί των διατάσεων Το ερώτημα που γεννάται εύλογα μετά από όλα τα παραπάνω είναι με ποιόν τρόπο οι χειρισμοί αυτοί επηρεάζουν τους μύες. Οι στατικές διατάσεις επηρεάζουν τις μηχανικές ιδιότητες του μυός, τροποποιώντας την επιφάνεια επικάλυψης των εγκάρσιων γεφυρών των νηματίων μυοσίνης κι ακτίνης και, κατά συνέπεια, τη σχέση μήκους τάσης του σαρκομερίου και την παραγωγή δύναμης στους μύες (Behm et al., 2006). Σε περίπτωση εφαρμογής επιπλέον τάσης σε έναν μυ, ο οποίος ήδη βρίσκεται στο μέγιστο μήκος, δηλαδή το σύνολο των σαρκομερίων είναι ήδη σε θέση διάτασης, τότε αυτή μεταφέρεται στο συνδετικό ιστό που περιβάλλει τον μυ. Οι μυϊκές διατάσεις, όταν εφαρμοσθούν σε έναν μυ, διεγείρουν τις μυϊκές ατράκτους, οι οποίες στέλνουν νευρικές ώσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα για την αύξηση του μήκους του μυός. Μετά από 40ms περίπου, φυγόκεντρες ώσεις επιστρέφουν από τον νωτιαίο μυελό προς τον μυ και προκαλούν την αντανακλαστική σύσπαση του μυός, δηλαδή το μυοτατικό αντανακλαστικό. Για να υπάρξει «νευρομυϊκή κινητική ισορροπία» την ίδια στιγμή, προκαλείται αναστολή των κινητικών νευρώνων των ανταγωνιστών μυών, με αποτέλεσμα αυτοί να χαλαρώνουν. Αν η διάταση του μυ συνεχιστεί για περισσότερο από 6 δευτερόλεπτα, τότε οι ώσεις από τους αισθητήρες τάσεως, δηλαδή τα τενόντια όργανα Golgi, υπερκαλύπτουν τις ώσεις από τις μυϊκές ατράκτους. Οι νευρικές ώσεις από τα όργανα Golgi προκαλούν την αντανακλαστική χαλάρωση του μυός, προστατεύοντας από την υπερβολική ανάπτυξη τάσης κι έτσι επιτρέπεται 16

17 στον μυ να αυξήσει το μήκος του. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται αντίστροφο μυοτατικό αντανακλαστικό. (Enoka, 2008) Πολλές έρευνες έχουν διεξαχθεί, ώστε να βρεθεί η σχέση των διάφορων τύπων διατάσεων με την απόδοση των μυών. Η άποψη που επικρατεί βάση της παραπάνω θεωρίας είναι ότι οι παρατεταμένες διατάσεις μειώνουν τη μυϊκή σκληρότητα (stiffness) κι αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μικρότερη απαιτούμενη παραγωγή δύναμης ώστε να κινηθεί μια άρθρωση. Από την άλλη, όμως, η μειωμένη σκληρότητα μπορεί να μειώσει την αποθηκευμένη ελαστική ενέργεια (κυρίως στους τένοντες) κι αυτό συνεπάγεται μεγαλύτερη ανάγκη παραγωγής δύναμης για την κίνηση της άρθρωσης (Shrier, 2004). Τα αποτελέσματα, όμως, των ερευνών διαφέρουν, ανάλογα με τον τύπο των διατάσεων, τη διάρκεια εφαρμογής τους, αλλά και τη χρονική διάρκεια της επίδρασής τους. 17

18 Ο τρικέφαλος κνημιαίος Οι κύριοι μύες που προκαλούν πελματιαία κάμψη της ποδοκνημικής είναι ο γαστροκνήμιος μυς κι ο υποκνημίδιος μυς. Οι δύο αυτοί μύες έχουν κοινή κατάφυση στον αχίλλειο τένοντα και συχνά αναφέρονται στην βιβλιογραφία ως τρικέφαλος κνημιαίος (Εικόνα 1). Ο γαστροκνήμιος μυς παρουσιάζει δύο ισχυρές κεφαλές, την έξω και την έσω. Η έξω κεφαλή εκφύεται από τον έξω μηριαίο κόνδυλο και η έσω κεφαλή από την ιγνυακή επιφάνεια του μηριαίου οστού και τον έσω μηριαίο κόνδυλο, ενώ η νεύρωση του μυ γίνεται από το κνημιαίο νεύρο. Όπως καθίσταται αντιληπτό, ο γαστροκνήμιος μυς είναι ένας διαρθρικός μυς, που διατρέχει τόσο την άρθρωση του γόνατος όσο και την ποδοκνημική άρθρωση. Ο διαρθρικός τρόπος επίδρασης του μυός εμπεριέχει έναν πολύ σημαντικό μηχανισμό για την ικανότητα απόδοσης, ιδίως στα άλματα. Μέσω της έκτασης της άρθρωσης του γονάτου κατά τη βάδιση, το τρέξιμο και τα άλματα, και της πελματιαίας κάμψης της άρθρωσης της ποδοκνημικής στο ίδιο κάτω άκρο, ο μυς διατηρεί συνεχώς ένα μέσο μήκος. Αυτό, ουσιαστικά, δίνει τη δυνατότητα για την μεταφορά ενέργειας διαμέσου των δύο αρθρώσεων. Συνεπώς, η πελματιαία κάμψη του καλού, από τεχνικής πλευράς, σπρίντερ ή άλτη γίνεται μόνο μετά από πλήρη έκταση του γονάτου (καλό επίπεδο προδιάτασης του μυός) κι όχι σε ημιτελή έκταση αυτού, γιατί σε αυτή την περίπτωση η ικανότητα συστολής του μυός μειώνεται (Hamilton N., Luttgens K. 2003). Ο υποκνημίδιος μυς εκφύεται με δύο εκφύσεις, την κνημιαία από την κνήμη και την περονιαία από τη περόνη, καταφύεται στο κύρτωμα της πτέρνας μετά το σχηματισμό του αχίλλειου τένοντα και νευρώνεται από το κνημιαίο νεύρο, όπως κι 18

19 ο γαστροκνήμιος. Ο μυς αυτός αποτελείται κυρίως από αργές μυϊκές ίνες, γεγονός που τον κάνει πολύ αποδοτικό στην παρατεταμένη μηχανική δράση (Brooke, M. H. et al., 1970). Τέλος, ο αχίλλειος τένοντας είναι ο ισχυρότερος του σώματος. Στο αρχικό του τμήμα έχει πάχος 6 cm, μετά Εικόνα 1 στενεύει στα 3 cm πριν την κατάφυσή του, για να απλωθεί στο κύρτωμα της πτέρνας. Είναι ο τένοντας που υφίσταται την μεγαλύτερη καταπόνηση και συχνά προκαλούνται έντονες ενοχλήσεις και τραυματισμοί σε αυτόν, είτε λόγω της υψηλής δυναμικής των κινητικών εκτελέσεων είτε λόγω υπέρχρησης (Hamilton N., Luttgens K. 2003). Έρευνες έχουν δείξει ότι, όταν εφαρμόζονται στατικές διατάσεις στους πελματιαίους καμπτήρες τη ποδοκνημικής, τότε παρατηρείται μείωση της σταθερότητας της άρθρωσης και μείωση της μέγιστης παραγόμενης ροπής, ακόμη κι αν οι διατάσεις εφαρμοσθούν σε προπονημένα άτομα (Gergley, 2013). Παρόμοιες έρευνες με ίδια αποτελέσματα έδειξαν ότι, μετά από στατικές διατάσεις στους πελματιαίους καμπτήρες της ποδοκνημικής, η ηλεκτρομυογραφική δραστηριότητα των υπόλοιπων μυών που βρίσκονται γύρω από την άρθρωση ήταν αυξημένη. Παρ όλα αυτά η επίδραση των διατάσεων φαίνεται να απομακρύνεται σταδιακά μετά από 15 λεπτά (Kato et al., 2011). 19

20 Τέλος, άλλες έρευνες προτείνουν τις διατάσεις κατά την προθέρμανση, ως μέσω αποφυγής τραυματισμών, καθώς παρατηρήθηκε πως οι διατάσεις στον γαστροκνήμιο μυ μειώνουν τη μυϊκή σκληρότητα κι αυξάνουν το εύρος κίνησης της άρθρωσης (Akagi et al., 2013). 20

21 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Όπως προαναφέρθηκε, οι στατικές διατάσεις θεωρούνταν για πολλά χρόνια παράγοντας βελτίωσης της απόδοσης και μείωσης των τραυματισμών. Οι επιδράσεις των διαφόρων τύπων διατάσεων στην μυϊκή απόδοση συνέχισε να μελετάται για πολλά χρόνια και φάνηκε ότι είναι καθοριστική για την επίτευξη των πιο αποτελεσματικών προπονητικών διαδικασιών. Ο Fowles και συν. (2000) βρήκε μειώσεις στην ισομετρική δύναμη των καμπτήρων μυών του πέλματος κατά 28% σε ενήλικες αθλούμενους σε δραστηριότητες αναψυχής, μετά από στατικές διατάσεις συνολικής διάρκειας 30 λεπτών περίπου, που εκτελούνταν 135 δευτερόλεπτα για 13 φορές (13Χ135 ). Μειώσεις (9.5%) στην ισομετρική δύναμη των πρόσθιων μυών του μηρού βρήκε κι ο Power και συν.(2004), ύστερα από την εφαρμογή στατικών διατάσεων διάρκειας 2 λεπτών και 25 δευτερολέπτων. Αντίθετα, ο Chaouachi et al., (2008) βρήκε βελτίωση στο σπριντ των 30μ., σε μαθητές 13 έως 15 ετών, μετά την εφαρμογή στατικής διάτασης στους μύες του μηρού στην προθέρμανση, συνολικής διάρκειας 40 δευτερολέπτων (2Χ20 ), ύστερα από χρονική διάρκεια 6 εβδομάδων. Επιπλέον, πολλοί ερευνητές εξέτασαν την άμεση επίδραση των στατικών και των δυναμικών διατάσεων στην απόδοση των αθλητών, εφαρμόζοντας στα πρωτόκολλά τους και τους δύο τύπους διάτασης. Πιο συγκεκριμένα, ο Curry et al. (2009) βρήκε μείωση στο ύψος του κάθετου άλματος, σε γυναίκες που συμμετείχαν σε δραστηριότητες αναψυχής, αμέσως μετά από στατικές διατάσεις, στους [14] μύες των κάτω άκρων, διάρκειας 36 δευτερολέπτων (3Χ12 ). Αντίθετα, το ύψος του άλματος παρουσίασε βελτίωση, όταν οι γυναίκες εκτέλεσαν το ίδιο πρωτόκολλο με 21

22 δυναμικές διατάσεις των 20 επαναλήψεων (2Χ10) σε κάθε σκέλος. Αύξηση στη δύναμη των εκτεινόντων μυών του γόνατος, μετά από δυναμικές διατάσεις, βρήκε και ο Yamaguchi και συν. (2005) σε αθλούμενους φοιτητές σε γενικές φυσικές δραστηριότητες και τάσεις μείωσης στην ικανότητα αυτή μετά την εφαρμογή στατικών διατάσεων διάρκειας 30 δευτερολέπτων. Βελτίωση στην ισχύ των κάτω άκρων βρήκε και ο Faigenbaum και συν. (2006) σε νεαρές κοπέλες, μετά την εφαρμογή δυναμικών διατάσεων μέτριας και υψηλής έντασης στους μύες των κάτω άκρων, σε σχέση με τα αποτελέσματα μετά από στατικές διατάσεις συνολικής διάρκειας 60 δευτερολέπτων (2Χ30 ). Οι Fletcher και Jones (2004), εφαρμόζοντας πρωτόκολλο στατικών και δυναμικών διατάσεων σε ερασιτέχνες αθλητές του ράγκμπι, βρήκαν βελτίωση του χρόνου σπριντ 20μ. μετά από δυναμικές διατάσεις στους μυς των κάτω άκρων, διάρκειας 20 επαναλήψεων σε κάθε σκέλος, σε αντίθεση με την αύξηση του χρόνου στο σπριντ, που παρατηρήθηκε μετά από στατικές διατάσεις διάρκειας 20 δευτερολέπτων. Παρόμοια αποτελέσματα στην ίδια απόσταση βρήκε κι ο Needman et al., (2009) σε επίλεκτους ποδοσφαιριστές, ηλικίας ετών, μετά από δυναμικές διατάσεις μέτριας και υψηλής έντασης, σε σχέση με τα αντίστοιχα αποτελέσματα, μετά από στατικές διατάσεις διάρκειας 30 δευτερολέπτων (2Χ15 ). 22

23 Μηχανική απόδοση μετά από διατάσεις PNF Διάσταση απόψεων σχετικά με τα οφέλη των διατάσεων PNF δείχνει η διεθνή βιβλιογραφία. Σε μία από τις πρώτες έρευνες που αφορούσαν στις διατάσεις PNF, έγινε σύγκριση της αποτελεσματικότητας των διατάσεων PNF και της προπόνησης με βάρη στη μυϊκή δύναμη και την αθλητική απόδοση. Το δείγμα των 30 γυναικών, αφού χωρίστηκε σε ομάδα ελέγχου, σε ομάδα PNF και σε ομάδα που προπονήθηκε με βάρη, εκτέλεσαν το πρόγραμμα για 8 εβδομάδες με συχνότητα 3 προπονήσεις την εβδομάδα. Τα αποτελέσματα έδειξαν αύξηση της μυϊκής δύναμης και στις δύο ομάδες, με τη μεγαλύτερη αύξηση να παρουσιάζεται στην ομάδα PNF. Επιπλέον, η ομάδα PNF είχε σημαντικά αυξημένη απόδοση σε αθλητικές κινήσεις, όπως είναι η ρίψη μπάλας και το κάθετο άλμα (Nelson et al., 1986). Σε έρευνα των Bradley et al., (2007) έγινε σύγκριση των τριών ειδών διατάσεων με την απόδοση στο κάθετο άλμα, αλλά και τη χρονική διάρκεια της επίδρασης των διατάσεων. Για το λόγο αυτό αξιολογήθηκαν 18 άτομα στο κάθετο άλμα, μετά από μια περίοδο διατάσεων χρονικής διάρκειας 30 δευτερολέπτων. Όλοι οι εξεταζόμενοι υποβλήθηκαν σε όλων των ειδών τις διατάσεις, με 72 ώρες διαφορά τουλάχιστον η μια μέτρηση από την άλλη. Οι εξεταζόμενοι εκτέλεσαν 3 counter movement jumps (CMJ) και 3 squat jumps (SJ) πριν από τις διατάσεις και σε 5, 15, 30, 45 και 60 λεπτά μετά τις διατάσεις, ώστε να καθοριστεί η χρονική διάρκεια της επίδρασης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το κατακόρυφο άλμα μειώθηκε μετά από στατικές και PNF διατάσεις και υπήρχε μια μικρότερη μείωση (μη στατιστικά 23

24 σημαντική) μετά τις βαλλιστικές. Ωστόσο, η επίδοση του άλματος ανακτήθηκε πλήρως 15 λεπτά μετά από όλες τις συνθήκες διατάσεων. Σε άλλη έρευνα, έγινε σύγκριση μεταξύ των διατάσεων PNF και των στατικών διατάσεων στην επίδρασή τους στην μέγιστη ισομετρική σύσπαση. Το δείγμα της έρευνας ήταν 13 άνδρες, που υποβλήθηκαν με τυχαία σειρά στις δύο παρεμβάσεις σε μη συνεχόμενες ημέρες. Ο κύκλος PNF επιλέχθηκε από τους ερευνητές αντεστραμμένος, αφού ξεκίνησε με 10 δευτερόλεπτα παθητική διάταση, 6 δευτερόλεπτα ισομετρική σύσπαση και 45 δευτερόλεπτα παθητική διάταση. Στην ανάλυση των αποτελεσμάτων βρέθηκε ότι τόσο οι PNF διατάσεις όσο και οι στατικές διατάσεις επιφέρουν μείωση στην μέγιστη ισομετρική σύσπαση (Miyahara et al., 2013) Ο σκοπός της έρευνας των Church et al., (2001) ήταν να προσδιορίσει σε ποιό βαθμό διαφορετικά πρωτόκολλα προθέρμανσης επηρεάζουν τις επιδόσεις στην επίδοση του κατακόρυφου άλματος. Οι 40 γυναίκες που συμμετείχαν κλήθηκαν να εκτελέσουν μια γενική προθέρμανση, μια γενική προθέρμανση με στατικές διατάσεις και μια γενική προθέρμανση με διατάσεις PNF, σε τρεις, διαφορετικές, μη συνεχόμενες ημέρες αντίστοιχα. Μετά από κάθε πρωτόκολλο προθέρμανσης πραγματοποιήθηκε ένα τεστ στην επίδοση του κάθετου άλματος. Τα αποτελέσματα ήταν επιζήμια για την απόδοση όταν οι εξεταζόμενοι εκτελούσαν ζέσταμα με διατάσεις PNF. Ο Konrad και οι συνεργάτες του (2015) μελέτησαν την επίδραση των διατάσεων PNF σε δομικά χαρακτηριστικά των μυών και την αρχιτεκτονική του τένοντα. Οι μελετητές, αφού εφάρμοσαν ένα πρόγραμμα διατάσεων PNF για έξι εβδομάδες σε 24

25 49 άτομα, βρήκαν ότι με το πρόγραμμα διατάσεων αυξήθηκε το εύρος της κίνησης, μειώθηκε η τενόντια ακαμψία, αλλά η μέγιστη παθητική αντίσταση παρέμεινε σταθερή. Πρόσφατη έρευνα των Place et al., (2013) μελετήθηκε η επίδραση των διατάσεων PNF στον τετρακέφαλο και οι επιδράσεις στο κάθετο άλμα, στην νευρομυϊκή λειτουργία και το εύρος κίνησης. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 12 άνδρες, που υποβλήθηκαν σε μια συνεδρία PNF διατάσεων και στη συνέχεια, μετά από 2 7 μέρες, σε μια ακόμα συνεδρία ελέγχου. Ο κύκλος των διατάσεων PNF σε αυτή την έρευνα ήταν 2 λεπτά κι αποτελείται από 4 σετ των 5 δευτερολέπτων ισομετρική σύσπαση των οπισθίων μηριαίων, ακολουθούμενη αμέσως από 5 δευτερόλεπτα παθητικής στατικής διάτασης του τετρακέφαλου κι αμέσως μετά από 5 δευτερόλεπτα ισομετρική σύσπαση τετρακέφαλου για κάθε πόδι. Κατά την συνεδρία ελέγχου οι εξεταζόμενοι περπάτησαν σε εργοδιάδρομο με άνετη ταχύτητα για δύο λεπτά και στη συνέχεια εκτελέστηκε ο κύκλος της PNF από τους ίδιους τους εξεταζόμενους. Οι ερευνητές δεν παρατήρησαν καμία αλλαγή στο εύρος της κίνησης, τα νευρομυϊκά χαρακτηριστικά ή στην μέγιστη εκούσια δύναμη, ενδεχομένως διότι η χρονική διάρκεια του κύκλου της PNF ήταν μικρή και για τον λόγο αυτό δεν προτείνουν τον συγκεκριμένο κύκλο πριν από αθλητικές δραστηριότητες. Ο Christensen et al., το (2008) θέλησε να συγκρίνει τρία διαφορετικά πρωτόκολλα προθέρμανσης και πώς αυτά επηρεάζουν την απόδοση στο άλμα. Έτσι, χώρισε τους 68 συμμετέχοντες σε τρεις ομάδες, οι οποίες πραγματοποίησαν ζέσταμα με τρέξιμο 600μ χωρίς διατάσεις, τρέξιμο 600μ με βαλλιστικές διατάσεις και τρέξιμο 600μ με 25

26 διατάσεις PNF αντίστοιχα. Ο κύκλος της PNF σε αυτή την έρευνα ήταν χρονικά μικρότερος σε σχέση με αυτούς που συναντάμε σε παρόμοιες έρευνες και περιελάμβανε 2 δευτερόλεπτα ισομετρική σύσπαση και 5 δευτερόλεπτα παθητική διάταση. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έδειξαν ότι τα 3 διαφορετικά πρωτόκολλα προθέρμανσης δεν έχουν σημαντική επίδραση στην επίδοση του κάθετου άλματος. Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης ότι δεν υπήρχαν διαφορές μεταξύ των φύλων. Τη διερεύνηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων δύο διαφορετικών τεχνικών διάτασης στο εύρος της κίνησης και στο άλμα πτώσης (DJ) θέλησαν να εξετάσουν ο Yuktasir και ο Kaya (2009). Για τον λόγο αυτό, χώρισαν το δείγμα 28 ατόμων σε τρεις ομάδες, που υποβλήθηκαν σε στατικές διατάσεις και σε διατάσεις PNF, ενώ η τρίτη ομάδα ήταν ομάδα ελέγχου. Σε αυτή την έρευνα ο κύκλος PNF αποτελούνταν από 10 δευτερόλεπτα στατική διάταση, 5 δευτερόλεπτα σύγκεντρη σύσπαση και 15 δευτερόλεπτα βαλλιστικές διατάσεις. Όλοι οι δοκιμαζόμενοι υποβλήθηκαν στο πρωτόκολλο 4 φορές την εβδομάδα για 6 εβδομάδες συνολικά. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι διαφορές στην επίδοση του άλματος δεν ήταν στατιστικά σημαντικές, αλλά το εύρος της κίνησης αυξήθηκε σημαντικά στις ομάδες που πραγματοποίησαν διατάσεις. Σε έρευνα που πραγματοποίησαν Έλληνες ερευνητές θέλησαν να συγκρίνουν τρεις διαφορετικούς τύπους διατάσεων (στατικές, PNF, διατάσεις σε πλατφόρμα δόνησης), όσον αφορά στην άμεση αποτελεσματικότητά τους, στην ευλυγισία, σε δυναμικές αλτικές ασκήσεις και σε ασκήσεις ενόργανης γυμναστικής. Στην έρευνα συμμετείχαν 18 αθλητές της ενόργανης γυμναστικής, οι οποίοι πραγματοποίησαν 26

27 ένα squat jump κι ένα counter movement jump πριν, αμέσως μετά και 15 λεπτά μετά από την παρέμβαση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι διατάσεις PNF βελτίωσαν σε μεγαλύτερο βαθμό την ευλυγισία και δεν είχαν καμία μεταβολή στην επίδοση του άλματος (Dallas et al., 2014). Σε έρευνα των Young και Elliott (2001) έγινε σύγκριση των άμεσων επιδράσεων δύο πρωτοκόλλων διάτασης στη μέγιστη εκούσια ισομετρική σύσπαση, την εκρηκτική παραγωγή δύναμης και την επίδοση κάθετου άλματος. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 14 άνδρες, που υποβλήθηκαν σε στατικές διατάσεις και διατάσεις PNF τύπου «σύσπαση χαλάρωση», οι οποίες περιελάμβαναν 5 δευτερόλεπτα μέγιστη ισομετρική σύσπαση και 15 δευτερόλεπτα στατική διάταση. Ο κύκλος της PNF επαναλήφθηκε τρεις φορές, με διάλειμμα 20 δευτερόλεπτα μεταξύ των επαναλήψεων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι στατικές διατάσεις προκάλεσαν μείωση της δύναμης και πτώση στην επίδοση του κάθετου άλματος, ενώ οι διατάσεις PNF δεν είχαν μεταβολές σε καμία παράμετρο. Παρατηρούμε ότι σε όλες τις παραπάνω έρευνες η χρονική διάρκεια των κύκλων PNF που χρησιμοποίησαν οι ερευνητές είναι μικρότερη ή οριακά ίση με την προτεινόμενη διάρκεια, σύμφωνα με την βιβλιογραφία. Στην έρευνα των Kirmizigil et al., (2014) μελετήθηκαν οι βαλλιστικές διατάσεις και δύο διαφορετικοί κύκλοι PNF διατάσεων. Πιο συγκεκριμένα, ο ένας κύκλος PNF περιείχε βαλλιστικές διατάσεις, που εκτελέστηκαν για 5 δευτερόλεπτα κι ο άλλος στατικές, που εκτελέστηκαν για 30 δευτερόλεπτα. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 100 άτομα, οι οποίοι εκτέλεσαν τις διατάσεις σε διάφορους μύες των κάτω άκρων και 3 CMJ και, σύμφωνα με τα αποτελέσματα, χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, ανάλογα με 27

28 την ευλυγισία και την επίδοση στο κατακόρυφο άλμα. Στη συνέχεια, αξιολογήθηκαν οι διαφορές σε κάθε ομάδα, με τα αποτελέσματα να δείχνουν ότι οι βαλλιστικές διατάσεις αύξησαν την απόδοση του άλματος στις ομάδες με χαμηλή και μεσαία ευλυγισία, καθώς και την ομάδα με τη χαμηλή απόδοση στο άλμα. Ο κύκλος PNF με βαλλιστικές διατάσεις είχε θετική επίδραση στο κάθετο άλμα στην ομάδα των συμμετεχόντων με υψηλή ευλυγισία. Τέλος, ο κύκλος PNF με στατικές διατάσεις είχε αρνητική επίδραση στις επιδόσεις των αλμάτων σε ομάδες με μεγάλη ευλυγισία, μέτρια και υψηλή επίδοση στο άλμα. Σε άλλη έρευνα, μελετήθηκε η άμεση επίδραση διάφορων ειδών διατάσεων, συμπεριλαμβανομένου των διατάσεων PNF, στο κάθετο άλμα, που αξιολογήθηκε με το τεστ BOSCO. Ο κύκλος της PNF περιελάμβανε ισομετρική σύσπαση του αγωνιστή για τέσσερα δευτερόλεπτα και στη συνέχεια παθητική διάταση για 15 δευτερόλεπτα. Σε όλες τις επεμβάσεις, εκτός από τις παθητικές διατάσεις, βρέθηκε υψηλότερη τιμή μετά την παρέμβαση, με τη μεγαλύτερη βελτίωση να παρατηρείται στις ενεργητικές στατικές διατάσεις και τους ερευνητές να τις προτείνουν κατά την προθέρμανση πριν από εκρηκτικές δοκιμασίες (Pacheco et al., 2011). 28

29 Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά μετά την εφαρμογή PNF Νεότερες έρευνες εξέτασαν τις αλλαγές στα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των μυών, μετά από μια παρέμβαση με διατάσεις PNF. Οι Kay et. al., (2015) θέλησαν να μελετήσουν τις επιδράσεις των διατάσεων PNF, των στατικών διατάσεων και των ισομετρικών συσπάσεων στον μυοτενόντιο μηχανισμό. Για τον λόγο αυτό, 17 άνδρες υποβλήθηκαν τυχαία σε μία από τις τρεις αυτές παρεμβάσεις, κατά την διάρκεια των οποίων, μέσω υπέρηχου, καταγράφηκε ο έσω γαστροκνήμιος και η επιμήκυνση (elongation) του αχίλλειου τένοντα. Όλο το δείγμα, στη συνέχεια, πραγματοποίησε με τυχαία σειρά και τις άλλες παρεμβάσεις σε ξεχωριστές ημέρες. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντικές αυξήσεις στο εύρος της κίνησης (ROM) κατά την ραχιαία κάμψη και μειώσεις στην σκληρότητα (stiffness) του μυός. Οι μεγαλύτερες αλλαγές σημειώθηκαν μετά την παρέμβαση του κύκλου της PNF, ο οποίος περιελάμβανε ισομετρική σύσπαση και παθητική διάταση του γαστροκνήμιου. Επίσης, σημαντικές μειώσεις στην τενόντια δυσκαμψία παρατηρήθηκαν μετά την παρέμβαση PNF και μετά από την ισομετρική σύσπαση, αλλά όχι μετά από τις στατικές διατάσεις. Τέλος, παρατηρήθηκαν αυξήσεις στην μέγιστη παθητική διάταση (ανοχή στο τέντωμα) σε όλες τις συνθήκες παρέμβασης. Παρόμοια αποτελέσματα είχε και άλλη έρευνα, που σκοπό είχε να διερευνηθεί η επίδραση των διατάσεων PNF, διάρκειας 6 εβδομάδων, σε διάφορες παραμέτρους του έσω γαστροκνημίου και του αχίλλειου τένοντα. Ως εκ τούτου, 49 εθελοντές χωρίστηκαν τυχαία σε ομάδα PNF και ομάδα ελέγχου. Πριν και μετά την παρέμβαση καθορίστηκε το μέγιστο εύρος στην ραχιαία κάμψη (ROM), το μήκος της μυϊκής 29

30 δεσμίδας και η γωνία πτέρωσης. Ακόμη, η παθητική αντίσταση και η μέγιστη εκούσια συστολή του μυοτενόντιου συμπλέγματος μετρήθηκαν με ένα δυναμόμετρο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το εύρος της κίνησης αυξήθηκε μόνο στην παρεμβατική ομάδα. Η δυσκαμψία του τένοντα (stiffness) μειώθηκε σημαντικά, ενώ η γωνία πτέρωσης αυξήθηκε στην ομάδα που πραγματοποίησε διατάσεις PNF. Τα υπόλοιπα χαρακτηρίστηκα έμειναν αμετάβλητα μετά από μια περίοδο 6 εβδομάδων (Konrad et al., 2015) Σε άλλη έρευνα, που εξέτασε το μηχανισμό της επίδρασης των διατάσεων PNF στις αλλαγές του ROM, έλαβαν μέρος 62 εθελοντές, οι οποίοι χωρίστηκαν τυχαία σε ομάδα ελέγχου και παρεμβατική ομάδα. Η παρεμβατική ομάδα εκτέλεσε ένα πρόγραμμα διατάσεων PNF στον γαστροκνήμιο μυ για 6 εβδομάδες, με συχνότητα μία προπόνηση ανά ημέρα. Πριν και μετά την περίοδο αυτή, όλα τα υποκείμενα αξιολογήθηκαν στο εύρος κίνησης της ραχιαίας κάμψης της ποδοκνημικής, την ροπή της παθητικής αντίστασης των καμπτήρων της ποδοκνημικής άρθρωσης και στη σκληρότητα (stiffness) του αχίλλειου τένοντα. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το εύρος της κίνησης ήταν σημαντικά αυξημένο στην ομάδα PNF. Η παθητική ροπή των καμπτήρων της ποδοκνημικής άρθρωσης και η ακαμψία του αχίλλειου τένοντα δεν άλλαξε σημαντικά μετά από 6 εβδομάδες παρέμβασης (Mahieu et al., 2009). Οι διατάσεις PNF χρησιμοποιούνται ευρέως στην αποκατάσταση που έχει σαν στόχο την αύξηση του μέγιστου εύρους κίνησης. Για τον λόγο αυτό, οι Zhou et al., 2014 μελέτησαν τις αλλαγές του αχίλλειου τένοντα μετά από 12 εβδομάδες θεραπείας με διατάσεις PNF. Ένα ρομποτικό σύστημα αποκατάστασης της ποδοκνημικής 30

31 άρθρωσης, το οποίο αποτελείται από μια ρομποτική μπότα και μια γραφική αναπαράσταση του χρήστη, χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα. Σε αυτή την πιλοτική μελέτη συμμετείχαν δύο ασθενείς μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, οι οποίοι παρουσίασαν σπαστικότητα στην άρθρωση της ποδοκνημικής. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μείωση του μήκους του αχίλλειου τένοντα ήταν μικρότερη σε σχέση με ασθενείς που ακολούθησαν άλλες θεραπείες, ενώ η αποκατάσταση έφτασε στο 30,4% της αρχικής κινητικότητας. Σε άλλη έρευνα, μελετήθηκε η επίδραση των διατάσεων PNF στην μυοτενόντια σκληρότητα (stiffness) της ποδοκνημικής άρθρωσης. Στην έρευνα αυτή, αξιολογήθηκαν 20 γυναίκες για το μέγιστο εύρος κίνησης της ποδοκνημικής, την μέγιστη δύναμη των καμπτήρων της ποδοκνημικής, τον ρυθμό ανάπτυξης της δύναμης, και το μυοτενόντιο stiffness. Η πειραματική ομάδα εκτέλεσε διατάσεις PNF στην ποδοκνημική άρθρωση 3 φορές την εβδομάδα για 4 εβδομάδες. Ο κύκλος της PNF περιελάμβανε τη διάταση «σύσπαση χαλάρωση» και τη διάταση «σύσπαση χαλάρωση σύσπαση ανταγωνιστή». Μετά από τις 4 εβδομάδες παρέμβασης η πειραματική ομάδα είχε σημαντικά μεγαλύτερο μυοτενόντιο stiffness σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (Rees et al., 2007). Ο Blazevich και οι συνεργάτες του το 2014, προσπάθησαν να αποσαφηνίσουν τις νευρομυϊκές προσαρμογές μετά από την προπόνηση διατάσεων. Στην έρευνα αυτή, παρ όλο που δεν χρησιμοποιήθηκαν διατάσεις PNF, μετά από μία παρέμβαση τριών εβδομάδων βρέθηκε αυξημένη αντοχή των μυών στη διάταση, αυξημένο εύρος κίνησης και μείωση της μυοτενόντιας δυσκαμψίας. Αντίθετα, αμετάβλητα 31

32 παρέμειναν το μήκος της μυϊκής δεσμίδας, η επιμήκυνση (elongation) του τένοντα και η τένοντια σκληρότητα. Σε παρόμοια έρευνα μελετήθηκαν οι άμεσες αλλαγές στη σκληρότητα (stiffness) της ποδοκνημικής άρθρωσης και οι αλλαγές στο γαστροκνήμιο μυ και τον αχίλλειο τένοντα, μετά από στατικές διατάσεις. Οι μελετητές βρήκαν ότι η επιμήκυνση (elongation) του μυός παρέμεινε αμετάβλητη, σε αντίθεση με την επιμήκυνση του τένοντα, η οποία αυξήθηκε. Αντίθετα, ενώ το μυϊκό stiffness έμεινε αμετάβλητο, τόσο το stiffness του τένοντα, όσο και το συνολικό stiffness της άρθρωσης, μειώθηκαν σημαντικά (Kato et al., 2010). Παρόμοια αποτελέσματα βρέθηκαν και σε άλλη έρευνα, στην οποία οι μελετητές ισχυρίζονται ότι οι μέτριας διάρκειας στατικές διατάσεις μπορούν να μειώσουν την ενεργητική και παθητική σκληρότητα της ποδοκνημικής άρθρωσης, αλλά δεν επηρεάζουν τη σκληρότητα του αχίλλειου τένοντα ή την επιμήκυνση (elongation) των μυών (Kay et al., 2009). Μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστη η άμεση επίδραση των διατάσεων PNF στα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του τρικέφαλου κνημιαίου αφού οι προηγούμενες έρευνες ασχολήθηκαν κυρίως με τον γαστροκνήμιο μυ και όχι με την σχέση γαστροκνήμιου και υποκνημίδιου που ενεργοποιούνται ταυτόχρονα στην ίδια άρθρωση ενώ η έκφυση και η μεγιστοποίηση τους γίνεται με διαφορετική αφετηρία. 32

33 Ερευνητικό κενό Παρόλη τη μεγάλη βιβλιογραφία και τις έρευνες που έχουν διεξαχθεί, τόσο στον τομέα των διατάσεων όσο και, πιο συγκεκριμένα, στις διατάσεις PNF, υπάρχουν κάποια ερωτήματα που δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως. Ένα σημείο, το οποίο δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί από την υπάρχουσα διεθνή βιβλιογραφία, είναι αν υπάρχει επίδραση των διατάσεων PNF στα μηχανικά και τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των πελματιαίων καμπτήρων και πώς συμπεριφέρονται οι μύες κατά την παραγωγή μηχανικού έργου. Επίσης, καμία έρευνα δεν έχει διεξαχθεί, ώστε να μελετήσει αν υπάρχουν διαφορές στην επίδραση των διατάσεων PNF στα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των μονοαρθρικών και των διαρθρικών μυών. Σημασία της έρευνας Επειδή όλοι οι αθλητές εφαρμόζουν διατάσεις κατά τη διάρκεια της προθέρμανσης, πριν την προπόνηση ή τον αγώνα και η άμεση επίδρασή στην συμπεριφορά των μυών δεν είναι απολύτως σαφής, θα ήταν χρήσιμο για τους προπονητές, αλλά και τους ίδιους τους αθλητές, να γνωρίζουν το ρόλο που διαδραματίζουν οι διατάσεις PNF στην αρχιτεκτονική των μυών που εφαρμόζεται αλλά και στην μηχανική απόδοσή τους. Επιπλέον η παρούσα έρευνα θα συμβάλει στην κατανόηση των διαφορετικών αλλαγών ανάμεσα σε μονοαρθρικούς και πολυαρθρικούς μυς καθώς μέχρι σήμερα οι έρευνες που διεξάγονται στον τομέα αυτό δεν έχουν ασχοληθεί με τον τρικέφαλο κνημιαίο. 33

34 7. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ο σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη των μεταβολών στα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των πελματιαίων καμπτήρων, μετά την εφαρμογή ενός πρωτοκόλλου PNF. Ακόμη, γίνεται διερεύνηση των αλλαγών στο γαστροκνήμιο μυ, αλλά και στον υποκνημήδιο μυ, ξεχωριστά. Αυτό μας δίνει μία εικόνα για την συμπεριφορά των μονοαρθρικών και των διαρθρικών μυών στις διατάσεις. Ένας δευτερεύων σκοπός είναι η μελέτη της χρονικής διάρκειας της επίδρασης των διατάσεων στη μηχανική απόδοση των πελματιαίων καμπτήρων. 34

35 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Στην έρευνα αυτή αξιολογήθηκαν εθελοντικά υγιείς φοιτητές του Τ.Ε.Φ.Α.Α Σερρών, που είχαν ενεργή αθλητική δραστηριότητα. Οι συνθήκες, κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκαν όλες οι μετρήσεις, ήταν ίδιες για όλους τους συμμετέχοντες (θερμοκρασία περιβάλλοντος, ώρα εφαρμογής). Οι συμμετέχοντες δεν πραγματοποίησαν καμία αθλητική δραστηριότητα την προηγούμενη ημέρα, καθώς και την ημέρα εφαρμογής του πρωτοκόλλου. Οι συμμετέχοντες δεν παρουσίαζαν μυοσκελετικά προβλήματα και τραυματισμούς, τουλάχιστον τους τρεις τελευταίους μήνες πριν τη δοκιμασία. Οι εξεταστές ενημέρωσαν τους συμμετέχοντες για όλες τις λεπτομέρειες, που περιλαμβάνονταν στο πρωτόκολλο της έρευνας. Στους συμμετέχοντες προηγήθηκε εξοικείωση στην εκτέλεση των ασκήσεων και των διαδικασιών των μετρήσεων του πρωτοκόλλου. Τέλος, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να φορούν τον ίδιο εξοπλισμό σε όλες τις μετρήσεις. Δείγμα Στην έρευνα έλαβαν μέρος 12 υγιείς φοιτητές του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών οι οποίοι αποτελούσαν την πειραματική ομάδα. Στην ομάδα ελέγχου έλαβαν μέρος 10 υγιείς φοιτητές του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών οι οποίοι πραγματοποίησαν την διαδικασία αξιολόγησης χωρίς την παρεμβατική διαδικασία. 35

36 Όργανα μέτρησης Για την αξιολόγηση της μηχανικής απόδοσης των πελματιαίων καμπτήρων χρησιμοποιήθηκε ένα δυναμοδάπεδο τύπου KISTLER 9281CA, με συχνότητα δειγματοληψίας 1000Hz. Το δυναμοδάπεδο αποτελούσε μια ορθογώνια μεταλλική πλάκα διαστάσεων 40cm X 60cm. Κάτω από την επιφάνεια της μεταλλικής πλάκας και, πιο συγκεκριμένα, στις τέσσερεις γωνίες της είναι τοποθετημένοι ισάριθμοι αισθητήρες καταγραφής κάθετων δυνάμεων. Το δυναμοδάπεδο ήταν πακτωμένο στο έδαφος του εργαστηρίου, για τη μέγιστη σταθερότητα στις μετρήσεις, και συνδεδεμένο με ηλεκτρονικό υπολογιστή. Με το δυναμοδάπεδο έγινε καταγραφή κι αξιολόγηση των δυνάμεων αντίδρασης του εδάφους κατά την εκτέλεση αλμάτων. Εικόνα 2 Για την αξιολόγηση των αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών των πελματιαίων καμπτήρων έγινε χρήση του δισδιάστατου διαγνωστικού υπέρηχου ALOKA SSD ,5MHz με ηχοβολέα 6cm (Εικόνα 2). Πρωτόκολλο Ο κάθε συμμετέχων στην έρευνα πραγματοποίησε ζέσταμα, με τρέξιμο σε ρυθμό που όρισε ο ίδιος, για χρονική διάρκεια έξι λεπτών και στη συνέχεια πραγματοποίησε παθητικές διατάσεις για πέντε λεπτά στους μύες των κάτω άκρων. 36

37 Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ζεστάματος πραγματοποιήθηκαν δύο άλματα με αντίθετη προπαρασκευαστική κίνηση κατά την εκτέλεση του των οποίων παρατηρείται κίνηση προς τα κάτω, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί εκρηκτική κίνηση προς τα πάνω και πραγματοποίηση του άλματος με τα χέρια να βρίσκονται καθ όλη τη διάρκεια στη μεσολαβή (Σχέδιο 1). Το παραπάνω άλμα στη διεθνή βιβλιογραφία αποκαλείται countermovement jump (Asmussen & Bonde-Peterson, 1974; Bosco & Komi, 1979) και στο εξής θα αναφέρεται με την συντομογραφία CMJ. Αμέσως μετά πραγματοποιήθηκαν δύο άλματα βάθους από πλινθίο 30 εκατοστών με τα χέρια στην μεσολαβή (Σχέδιο 2). Το άλμα αυτό αναφέρεται ως drop jump στη διεθνή βιβλιογραφία (Asmussen & Bonde-Peterson, 1974) και στο εξής θα αναφέρεται με την συντομογραφία DJ Τα παραπάνω άλματα πραγματοποιήθηκαν πάνω στο δυναμοδάπεδο KISTLER, χωρίς να γίνεται καταγραφή δεδομένων, ώστε οι συμμετέχοντες να εξοικειωθούν με την διαδικασία και να πραγματοποιήσουν μερικά δοκιμαστικά άλματα. 37

38 Αμέσως μετά την εξοικείωση, στους συμμετέχοντες σταθεροποιήθηκε με ιμάντες και ελαστικούς επιδέσμους ο ηχοβολέας του υπέρηχου ALOKA στη γαστέρα της έσω κεφαλής του Εικόνα 3 γαστροκνημίου μυ και, πιο συγκεκριμένα, στο 30% της απόστασης από το κνημιαίο κύρτωμα ως τον έξω σφυρό (Kannas et al., 2010). Στο σημείο αυτό τοποθετήθηκε ειδικό σημείο αναφοράς (Εικόνα 3), που ήταν ορατό σαν «μαύρη γραμμή» στον υπέρηχο, ώστε να υπάρχει σταθερό σημείο σε περίπτωση μετακίνησης του ηχοβολέα. Το σημείο αυτό διευκόλυνε, διότι ήταν δυνατή η καταγραφή τόσο των αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών του γαστροκνημίου όσο και του υποκνημήδιου μυ. Εικόνα 4 Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν δύο CMJ και δύο DJ από ύψος 30cm κι έγινε καταγραφή από τα όργανα μέτρησης. Αμέσως μετά την πρώτη δοκιμασία αλμάτων, πραγματοποιήθηκαν στον κάθε συμμετέχοντα τρεις κύκλοι διατάσεων PNF στην ποδοκνημική άρθρωση και των δύο ποδιών. Ο κάθε κύκλος περιελάμβανε: 15 δευτερόλεπτα μέγιστη ισομετρική σύσπαση των πελματιαίων καμπτήρων, 15 δευτερόλεπτα παθητική διάταση των πελματιαίων καμπτήρων και σύγκεντρη 38

39 σύσπαση των ραχιαίων καμπτήρων, με μέγιστη προσπάθεια για 8 δευτερόλεπτα, με το γόνατο σε ουδέτερη θέση (γωνία 180 ) και την ποδοκνημική σε γωνία 90, ώστε το γαστροκνήμιος μυς να είναι σε θέση πλήρης διάτασης (Schuback et al., 2004). Ο κύκλος διάτασης PNF πραγματοποιήθηκε από βοηθό, ο οποίος όριζε τη χρονική διάρκεια από χρονόμετρο, που είχε τοποθετηθεί σε ευκρινή θέση μπροστά του. Ο βοηθός πραγματοποίησε, ακόμη, τόσο την αντίσταση κατά τις συσπάσεις των μυών, όσο και την άσκηση πίεσης Εικόνα 5 κατά την παθητική διάταση (Εικόνα 5, Εικόνα 6). Επιπλέον, έγινε καταγραφή αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών στην αρχή και στο τέλος των διατάσεων PNF, ώστε να αξιολογηθούν πιθανές αλλαγές στα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, αμέσως μετά την εφαρμογή της. Εικόνα 6 Στη συνέχεια, ο κάθε συμμετέχων πραγματοποίησε άμεσα ακόμη δύο CMJ και δύο DJ από ύψος 30cm, στα οποία έγινε καταγραφή από τα όργανα μέτρησης. 39

40 Ακολούθως, οι συμμετέχοντες πραγματοποίησαν παθητική αποκατάσταση 15 λεπτών και εκτέλεσαν για τελευταία φορά δύο counter-movement jump και δύο drop jump από ύψος 30cm τα οποία καταγράφθηκαν από τα όργανα μέτρησης (Σχέδιο 3). Τα δύο όργανα καταγραφής συνδέθηκαν με την μονάδα Biopac MP100 (Biopac Systems, Inc., Goleta, CA) και έγινε συγχρονισμός των δύο σημάτων με εξωτερικό αναλογικό σήμα το οποίο ενεργοποιούνταν στην αρχή της Σχέδιο 3 καταγραφής των δυνάμεων αντίδρασης εδάφους από το δυναμοδάπεδο. Η εξασφάλιση του απόλυτου συγχρονισμού έγινε με ειδικό κουμπί το οποίο τοποθετήθηκε και στερεώθηκε επάνω στο κουμπί του ποντικιού του ηλεκτρονικού υπολογιστή που ήταν συνδεδεμένος με το δυναμοδάπεδο. 40

41 Δεδομένα αξιολόγησης Για την αξιολόγηση της μηχανικής απόδοσης των πελματιαίων καμπτήρων αξιολογήθηκαν οι δυνάμεις αντίδρασης εδάφους οι οποίες συλλέχτηκαν από το δυναμοδάπεδο KISTLER. Πιο συγκεκριμένα, αξιολογήθηκε το ύψος του κάθετου άλματος, και η μέγιστη δύναμη αντίδρασης. Για την αξιολόγηση των αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών των πελματιαίων καμπτήρων, έγινε χρήση του προγράμματος Maxtraq lite. Πιο συγκεκριμένα έγινε καταγραφή της γωνίας πτέρωσης, και της επιμήκυνσης της μυϊκής ίνας του γαστροκνήμιου και του υποκνημήδιου μυ (elongation) (Kay et al., 2015). Επιπλέον η επιμήκινση ποσοτικοποιήθηκε με το μήκος των μυών και αξιολογήθηκε η ποσοστιαία επιμήκυνση των μυϊκών ινών (strain) (King et al., 2015). Στατιστική ανάλυση Για την στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS έκδοση 17. Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με το στατιστικό τεστ Anova με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις 2 Χ 3 και το επίπεδο σημαντικότητας ορίστηκε το p<0,05. Πιο συγκεκριμένα, είχαμε την παρεμβατική ομάδα και την ομάδα ελέγχου στις οποίες πραγματοποιήθηκαν τρεις μετρήσεις, πριν από την παρέμβαση, αμέσως μετά την παρέμβαση και 15 λεπτά μετά την παρέμβαση. 41