Π Α Ι Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Τ Μ Η Μ Α Η Μ Ο Τ Ι Κ Η Σ Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Σ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Π Α Ι Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Τ Μ Η Μ Α Η Μ Ο Τ Ι Κ Η Σ Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Σ Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ Τ Η Ν Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η Ι ΑΣΚΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ Προηγµένες Μαθησιακές Τεχνολογίες ιαδικτύου και Εκπαίδευση από Απόσταση ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΩ ΙΚΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Σχεδιασµός και ανάπτυξη µαθησιακών δραστηριοτήτων από απόσταση στην Α/θµια εκπ/ση µε θέµα: «Το δάσος, πηγή ζωής» Κασιδάκη Σοφία Κοτοπούλη Γαρυφαλλιά Κουτλή Μυρσίνη Μπασµατζίδης Γεώργιος Καθηγητής: Αναστασιάδης Παναγιώτης Μέλη Οµάδας Εκπόνησης Εργασίας Μάρτιος 2008

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια του µαθήµατος «Σχεδιασµός και ανάπτυξη Μαθησιακών ραστηριοτήτων από Απόσταση» η οµάδα των δασκάλων Κασιδάκη Σοφία, Κοτοπούλη Γαρυφαλλιά, Κουτλή Μυρσίνη και Μπασµατζίδης Γεώργιος σχεδίασαν και ανέπτυξαν µαθησιακές δραστηριότητες για τη διεκπεραίωση 4 Τηλεδιασκέψεων (συµµετοχή σε πρόγραµµα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης µέσω τηλεδιάσκεψης µε την oνοµασία Ο ΥΣΣΕΑΣ 2008). Οι εκπαιδευτικοί Κασιδάκη Σοφία και Κουτλή Μυρσίνη υπηρετούν στο ηµοτικό Σχολείο της Πύλης Τρικάλων και οι εκπαιδευτικοί Κοτοπούλη Γαρυφαλλιά και Μπασµατζίδης Γεώργιος στο 2 ο ηµοτικό Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης. Το κεντρικό µας θέµα είναι «Το δάσος: πηγή ζωής», το οποίο προσεγγίζεται διαθεµατικά µέσα από κατάλληλα οργανωµένες δραστηριότητες. Στο σχεδιασµό µας εφαρµόστηκε η Μεθοδολογία Ο ΥΣΣΕΑΣ εµπλουτισµένη µε τη µέθοδο project. όθηκε ιδιαίτερη έµφαση στην εποικοδοµιστική προσέγγιση, στο σχεδιασµό και στην ανάπτυξη των µαθησιακών δραστηριοτήτων. Οι στόχοι µας είναι γνωστικοί (κατανόηση εννοιών, σχέσεων/ αλληλεπιδράσεων/ συνεπειών ανθρώπου-περιβάλλοντος, περιβαλλοντικών προβληµάτων, µέτρων προστασίας, κλπ), επιστηµονικοί (εξοικείωση µε την επιστηµονική έρευνα, κριτική προσέγγιση θεµάτων), συµµετοχικοί (εργασία σε οµάδες, ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας, σεβασµός στις διαφορετικές απόψεις, στον τρόπο ζωής, στη δηµιουργική δράση), κοινωνικοί (σύνδεση της σχολικής µε την καθηµερινή ζωή, καλλιέργεια υπευθυνότητας, λήψης αποφάσεων, ικανότητας παρέµβασης), αισθητικοί (δηµιουργία στενής σχέσης µε τη φύση µέσω όλων των αισθήσεων), αυτοµορφωτικοί (χρήση έντυπων µορφών, internet) καθώς και στόχοι σχετικοί µε την καλλιέργεια στάσεων ζωής (ανάπτυξη κριτικής και δηµιουργικής σκέψης, ανάπτυξη κώδικα αξιών και συµπεριφορών απέναντι στον εαυτό τους, την οµάδα, το περιβάλλον), («Οδηγός για την εφαρµογή της Ευέλικτης ζώνης», Βιβλίο για το άσκαλο, σελ 49, Αθήνα 2001). 2

3 2. Ι ΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ EΠΕΞΗΓΗΣΗ Η µεθοδολογία διδακτικής προσέγγισης είναι η Τηλεδιδασκαλία, η εικονική τάξη και η Τηλεσυνεργασία, η συνεργασία δηλαδή δύο αποµακρυσµένων τάξεων προκειµένου να επιτευχθούν οι διδακτικοί στόχοι που έχουν τεθεί για τη διερεύνηση του θέµατος «Το άσος: πηγή ζωής». Ο σχεδιασµός και η ανάπτυξη των µαθησιακών δραστηριοτήτων στηρίχθηκε στη µέθοδο project και στην επίλυση προβλήµατος (problem solving), δύο διδακτικές που απορρέουν από τη Γενική ιδακτική και µπορούν να συνδυαστούν µε άλλες όπως η µελέτη πεδίου, η µελέτη περίπτωσης, η χαρτογράφηση εννοιών, το παιχνίδι ρόλων, η ανίχνευση και τροποποίηση των εναλλακτικών ιδεών (εποικοδοµητική προσέγγιση). Η ανάπτυξη ενός project µπορεί να αντιµετωπιστεί ως ένα πρόβληµα επίλυσης και αντίστροφα η επίλυση προβλήµατος µπορεί να είναι η ανάπτυξη ενός project («Οδηγός για την εφαρµογή της Ευέλικτης ζώνης», Βιβλίο για το άσκαλο, σελ 52-53, Αθήνα 2001). 3

4 Προετοιµασία 1 ης τηλεδιάσκεψης Οι εκπαιδευτικοί των δύο σχολείων βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία και ανταλλάσουν ιδέες για την οργάνωση των τηλεδιασκέψεων µε βάση την επιλογή του θέµατος. Οι εκπαιδευτικοί των δύο τάξεων των αποµακρυσµένων σχολείων, πριν πραγµατοποιηθεί η πρώτη Τηλεδιάσκεψη, ενηµερώνουν τους µαθητές σχετικά µε τις τεχνικές απαιτήσεις του συστήµατος (γραµµή ISDN, τηλεόραση, κάµερα τηλεδιάσκεψης, βίντεο, υπολογιστής και τηλέφωνο) και δίνουν ιδιαίτερη έµφαση στο χωροταξικό σχεδιασµό: ενεργητικό ακροατήριο: κάθε φορά παρουσιάζει τα θέµατά του παθητικό ακροατήριο: παρακολουθεί τη διαδικασία εναλλαγή των µαθητών που συµµετέχουν είτε στο ενεργητικό είτε στο παθητικό ακροατήριο η κάµερα και η οθόνη που τοποθετούνται απέναντι από το ενεργητικό ακροατήριο Ακολουθεί µια συνοπτική αναφορά στις 4 Τηλεδιασκέψεις που θα πραγµατοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς και τους µαθητές των δύο σχολείων προκειµένου να δοθούν απαντήσεις σε απορίες των µαθητών σχετικά µε τη διαδικασία της Τηλεδιάσκεψης. Αφού χωριστούν οι µαθητές σε 4 οµάδες των 5 ατόµων (η κάθε οµάδα είναι µικτή ως προς το φύλο και τη δυναµικότητα των µαθητών), οι εκπαιδευτικοί τους παροτρύνουν, µε αφορµή το θέµα της πρώτης Τηλεδιάσκεψης, τη γνωριµία δηλαδή των µαθητών και των εκπαιδευτικών των δύο αποµακρυσµένων τάξεων, να συλλέξουν υλικό από το διαδίκτυο, τη βιβλιοθήκη του σχολείου καθώς και να τραβήξουν φωτογραφίες της πόλης τους, του σχολείου και της τάξης τους για τη δηµιουργία µιας παρουσίασης (power point) η οποία θα αξιοποιηθεί για τη γνωριµία των δύο τάξεων. Αξίζει να σηµειωθεί πως οι µαθητές και των δύο σχολείων στέλνουν, πριν την πρώτη Τηλεδιάσκεψη, ταχυδροµικώς χαρακτηριστικά προϊόντα των περιοχών τους αντίστοιχα αλλά και προσωπικά τους στοιχεία (φωτογραφία, e- mail, αριθµό τηλεφώνου, προσωπικά ενδιαφέροντα) έτσι ώστε να γνωριστούν καλύτερα. 4

5 ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1ης ΤΗΛΕ ΙΑΣΚΕΨΗΣ Ο ΥΣΣΕΑΣ 2008 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 2 ο ηµοτικό Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης ηµοτικό Σχολείο Πύλης Τρικάλων ΦΟΡΜΑ ΣΧΕ ΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) Α) Γενικά Στοιχεία 1. άσκαλοι(ες): Κασιδάκη Σοφία, Κοτοπούλη Γαρυφαλλιά, Κουτλή Μυρσίνη, Μπασµατζίδης Γιώργος 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών πιλοτικού προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Τάξη/ Αριθµός Ώρα Τµήµα µαθητών 2 ο ηµ. Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης η Ε 1 20 ηµοτικό Σχολείο Πύλης Τρικάλων η Ε

6 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος Μαθήµατος: «Τηλεδιάσκεψη γνωριµίας» 2. Εκπαιδευτικό Λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: Power Point (παρουσιάσεις από τους µαθητές των πόλεων, των σχολείων και των τάξεών τους) 3. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε Γνωστικό αντικείµενο: Γνωριµία των δύο τάξεων ιδακτική Ενότητα: - ιδακτικός σκοπός: Εξοικείωση των µαθητών µε τη διαδικασία της Τ/ και γνωριµία των δύο τάξεων. ιδακτικοί στόχοι: Να εξοικειωθούν οι µαθητές µε τη διαδικασία της τηλεδιάσκεψης Να γνωριστούν οι µαθητές των δύο τάξεων (πόλη, σχολείο, τάξη) Να ευαισθητοποιηθούν οι µαθητές σχετικά µε τις διαφορές που εντοπίζουν στις πόλεις τους µέσα από τη σύγκριση των παρουσιάσεων τους Να εκφραστούν ελεύθερα οι µαθητές (ζωγραφική) σχετικά µε το πώς αντιλαµβάνονται την περιοχή που κατοικούν Μεθοδολογία ιδακτικής προσέγγισης: Τηλεδιδασκαλία Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Η επίτευξη των στόχων, όπως έχουν αρχικά τεθεί. Χρονοδιάγραµµα υλοποίησης της Τ. : 60λεπτά 4. Σύντοµη Περιγραφή: Το πρώτο δεκάλεπτο συστήνονται οι διευθυντές των δύο σχολείων. Ακολουθεί η παρουσίαση του πρώτου σχολείου (power point) κι έπειτα η παρουσίαση του δεύτερου σχολείου µε τον ίδιο τρόπο. Οι εκπαιδευτικοί παροτρύνουν τους µαθητές να συγκρίνουν τις δύο παρουσιάσεις και να εκφράσουν τον προβληµατισµό τους ζωγραφίζοντας το θέµα «Τσιµέντο ή πράσινο;» 6

7 5. οµή Μαθήµατος: Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας Εισαγωγή (10 λεπτά) Συστήνονται οι διευθυντές των δύο σχολείων καθώς και οι εκπαιδευτικοί των δύο τάξεων. Πρώτο 20λεπτο Το σχολείο της Θεσσαλονίκης ξεκινά την παρουσίασή του µε ένα Power Point. Οι οµάδες των µαθητών εναλλάσσονται µεταξύ ενεργητικού και παθητικού ακροατηρίου προκειµένου να συµµετέχουν αρκετά παιδιά στην παρουσίαση. Η παρουσίαση διαρκεί 10 λεπτά και το τελευταίο 10λεπτο οι µαθητές του σχολείου της Πύλης Τρικάλων θέτουν ερωτήσεις σχετικές µε την παρουσίαση που προηγήθηκε. εύτερο 20λεπτο Ακολουθεί το σχολείο της Πύλης Τρικάλων το οποίο ξεκινά την παρουσίασή του µε ένα Power Point. Οι οµάδες των µαθητών εναλλάσσονται µεταξύ ενεργητικού και παθητικού ακροατηρίου προκειµένου να συµµετέχουν αρκετά παιδιά στην παρουσίαση. Η παρουσίαση διαρκεί 10 λεπτά και το τελευταίο 10λεπτο οι µαθητές του σχολείου της Θεσσαλονίκης θέτουν ερωτήσεις σχετικές µε την παρουσίαση που προηγήθηκε. Τελευταίο 10λεπτο (κλείσιµο Τηλεδιάσκεψης-γέφυρα) Οι εκπαιδευτικοί των δύο τάξεων παροτρύνουν τους µαθητές να συγκρίνουν τις δύο παρουσιάσεις (να συζητήσουν τις διαφορές που εντόπισαν) και να εκφράσουν τον προβληµατισµό τους ζωγραφίζοντας ανά οµάδα το θέµα «Τσιµέντο ή πράσινο;» ραστηριότητες µαθητών Οι µαθητές και των δύο τάξεων γράφουν, πριν ξεκινήσει η Τηλεδιάσκεψη, σε µια µικρή παράγραφο ποιες είναι οι προσδοκίες τους για την πρώτη Τηλεδιάσκεψη. Έπειτα, παρακολουθούν τις σύντοµες οµιλίες των διευθυντών και των εκπαιδευτικών και στη συνέχεια αναλαµβάνουν δράση. Χωρισµένοι σε 4 οµάδες των 5 παιδιών παρουσιάζουν την πόλη, το σχολείο και την τάξη τους και στο τέλος της παρουσίασης, απαντούν σε ερωτήσεις των µαθητών της αποµακρυσµένης τάξης. Προκειµένου να συµµετέχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι µαθητές, γίνεται εναλλαγή ενεργητικού και παθητικού ακροατηρίου. Η πρώτη οµάδα παρουσιάζει την πόλη, η δεύτερη το σχολείο και η τρίτη την τάξη. 7

8 Το τελευταίο δεκάλεπτο ζωγραφίζουν µε θέµα «Τσιµέντο ή πράσινο», αφού έχει προηγηθεί σύγκριση των δύο παρουσιάσεων από τους µαθητές και των δύο τάξεων. Τέλος, µετά την Τηλεδιάσκεψη, συµπληρώνουν σχετικό φύλλο αξιολόγησης. Γ) Παράρτηµα (επισυναπτόµενο υλικό: σηµειώσεις του δασκάλου, εργασίες µαθητών, κ.λπ.) Εκθέσεις παιδιών για προσδοκίες πριν από Τ/ Παρουσιάσεις των δύο τάξεων µε αξιοποίηση του Power Point (παρουσίαση Θεσσαλονίκης, παρουσίαση Πύλης Τρικάλων ) Ζωγραφιές των µαθητών µε θέµα: «Τσιµέντο ή πράσινο;» Φύλλο αξιολόγησης µετά την Τ/ 8

9 Από την 1 η στη 2 η Τηλεδιάσκεψη Οι εκπαιδευτικοί των δύο σχολείων βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία και ανταλλάσουν ιδέες, κατασκευάζουν το υλικό που θα χρησιµοποιηθεί, τα φύλλα εργασίας που θα δοθούν στη 2 η τηλεδιάσκεψη καθώς επίσης και τα ερωτηµατολόγια που θα συµπληρώσουν οι µαθητές στο τέλος κάθε τηλεδιάσκεψης. Ο εκπαιδευτικός του σχολείου της Πύλης Τρικάλων έχει αναθέσει στους µαθητές την αναζήτηση εικόνων-φωτογραφιών από ζώα και φυτά του ελληνικού δάσους στο διαδίκτυο. Κατόπιν, µοιράζει στους µαθητές ασπρόµαυρες εικόνες ζώων και φυτών και τους ζητά να τις χρωµατίσουν αφού τις συγκρίνουν µε τις έγχρωµες φωτογραφίες ζώων ή φυτών που έχουν συλλέξει. Έπειτα συγκεντρώνει τις χρωµατισµένες εικόνες, οι οποίες θ αποτελέσουν υλικό που θα αξιοποιηθεί κατά τη διάρκεια του δεύτερου εικοσαλέπτου της 2 ης τηλεδιάσκεψης. Επίσης οι µαθητές και των δύο τάξεων γράφουν, πριν ξεκινήσει η Τηλεδιάσκεψη, σε µια µικρή παράγραφο ποιες είναι οι προσδοκίες τους για τη δεύτερη Τηλεδιάσκεψη. 9

10 ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2ης ΤΗΛΕ ΙΑΣΚΕΨΗΣ Ο ΥΣΣΕΑΣ 2008 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 2 ο ηµοτικό Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης ηµοτικό Σχολείο Πύλης Τρικάλων ΦΟΡΜΑ ΣΧΕ ΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) Α) Γενικά Στοιχεία 1. άσκαλοι(ες): Κασιδάκη Σοφία, Κοτοπούλη Γαρυφαλλιά, Κουτλή Μυρσίνη, Μπασµατζίδης Γιώργος 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Τάξη/ Αριθµός Ώρα Τµήµα µαθητών 2 ο ηµ. Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης η Ε 1 20 ηµοτικό Σχολείο Πύλης Τρικάλων η Ε

11 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος Μαθήµατος: «Ζώνες βλάστησης-χλωρίδα και πανίδα ενός τόπου» 2. Εκπαιδευτικό Λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: Power Point(ζώνες βλάστησης), Multimedia Builder(ζώνες βλάστησης), Inspiration(εννοιολογική χαρτογράφηση: «άσος»). Χρήση διαδικτύου (αξιοποίηση της µηχανής αναζήτησης google) Ηλεκτρονική διεύθυνση (αναζήτηση εικόνων για ζώα και φυτά) Ηλεκτρονική διεύθυνση (κείµενο αφόρµησης) 3. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε Γνωστικό αντικείµενο: Περιβαλλοντική εκπαίδευση (.Ε.Π.Π.Σ.) ιδακτική Ενότητα: Το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας-Η βλάστηση της Ελλάδας. (βιβλίο Γεωγραφίας Ε ηµοτικού, σ.78) ιδακτικός σκοπός: Γνωστική επέκταση των µαθητών σε θέµατα που αφορούν τις ζώνες βλάστησης των δασών καθώς και ευαισθητοποίηση αυτών σχετικά µε την προστασία της χλωρίδας και πανίδας ενός τόπου. ιδακτικοί στόχοι: Να προβληµατιστούν οι µαθητές και να εκφράσουν ελεύθερα τις ιδέες τους σχετικά µε το πώς αντιλαµβάνονται την έννοια «Το δάσος» (καταιγισµός ιδεών). Να ανακαλέσουν τις γνώσεις τους σχετικά µε τις ζώνες βλάστησης και να τις διακρίνουν υψοµετρικά. Να διακρίνουν τα χαρακτηριστικά των ζώων και των φυτών που τους παρουσιάζονται και να τα κατηγοριοποιήσουν σύµφωνα µε αυτά (χλωρίδα και πανίδα). Να αναπαραστήσουν την τροφική πυραµίδα προκειµένου να εµπεδώσουν την παραπάνω κατηγοριοποίηση. Να γνωρίσουν µε βιωµατικό τρόπο τα βιοτικά στοιχεία που απαρτίζουνεν µέρει- την έννοια του οικοσυστήµατος, µέσα από τις αλληλεπιδράσεις φυτών και ζώων. Να ευαισθητοποιηθούν οι µαθητές αναφέροντας σε σχετικό φύλλο εργασίας τη σηµασία που έχει το δάσος γι αυτά. Μεθοδολογία ιδακτικής προσέγγισης: Εικονική τάξη Τηλεδιδασκαλία 11

12 Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Η επίτευξη των στόχων, όπως έχουν αρχικά τεθεί. Χρονοδιάγραµµα υλοποίησης της Τ. : 60λεπτά 4. Σύντοµη περιγραφή: Θέλοντας να δηµιουργήσουµε ένα περιβάλλον µάθησης όσο το δυνατόν πιο αυθεντικό, προβάλουµε στους µαθητές της εικονικής τάξης ένα ολιγόλεπτο βίντεο και κατόπιν ακούγεται ένα ηχογραφηµένο κείµενο. Τα παραπάνω, καθώς επίσης και η παρότρυνση του δασκάλου ωθούν τους µαθητές να εκφράσουν ελεύθερα τις ιδέες τους για το δάσος. Κάθε τάξη ασχολείται µε δραστηριότητες που αφορούν το δάσος. Η τάξη της Θεσσαλονίκης ασχολείται µε τις ζώνες βλάστησης ενώ της Πύλης Τρικάλων µε το διαχωρισµό των ζώων σε οµάδες ανάλογα µε το πώς τρέφονται. Οι µαθητές της εικονικής τάξης θα αναπαραστήσουν την τροφική πυραµίδα µε τα σώµατά τους ώστε η γνώση να αναπαρασταθεί πολλαπλώς, συµβολικά, εικονιστικά, αισθητικά και πραξιακά. Στο τέλος της τηλεδιάσκεψης οι µαθητές γράφουν σε ένα φύλλο εργασίας τι σηµαίνει τελικά γι αυτούς το δάσος. 5. οµή Μαθήµατος Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας: Αφόρµηση (10 λεπτά) Η αφόρµηση της διδασκαλίας γίνεται µε ένα ολιγόλεπτο βίντεο που προβάλλεται και ένα ηχογραφηµένο κείµενο (άρθρο WWF) που ακούγεται στην εικονική τάξη. Ακολουθεί συζήτηση µε αφορµή το άρθρο. Πρώτο 20λεπτο Καταιγισµός ιδεών: Κατόπιν, ο εκπαιδευτικός του σχολείου της Θεσσαλονίκης παροτρύνει τους µαθητές της εικονικής τάξης να εκφράσουν ελεύθερα τις ιδέες τους για το δάσος (καταιγισµός ιδεών). Ενθαρρύνονται όλοι οι µαθητές ώστε να εκφραστούν ελεύθερα και να δηλώσουν τι είναι το δάσος σύµφωνα µε τη δική τους γνώµη. Όλοι οι µαθητές δουλεύουν στις οµάδες τους και συµπληρώνουν εννοιολογικούς χάρτες µε κεντρική έννοια: «Το δάσος». Οι πρότερες κατασκευές της γνώσης (γνωστικά δοµήµατα) ιδέες, πεποιθήσεις, αντιλήψεις και στάσεις των ίδιων των µαθητών έρχονται στο προσκήνιο και λαµβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία της µάθησης. Οι µαθητές γίνονται µέτοχοι στη διαδικασία στοχοθεσίας των µαθησιακών δραστηριοτήτων και ενθαρρύνονται στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών µε εσωτερικά κίνητρα. Στη συνέχεια προβάλλονται από τον εκπαιδευτικό της τάξης της Θεσσαλονίκης διαφάνειες που παρουσιάζουν φωτογραφίες χαρακτηριστικές από τη βλάστηση της 12

13 Ελλάδας. Ακολουθούν σχετικές δραστηριότητες από τους µαθητές της εικονικής τάξης. ραστηριότητες µαθητών Το ενεργητικό ακροατήριο σχηµατίζει εννοιολογικό χάρτη δουλεύοντας µε το πρόγραµµα Inspiration, ενώ το παθητικό δουλεύει στο χαρτί. Όταν ολοκληρώνονται οι χάρτες, ένας εκπρόσωπος από κάθε οµάδα του σχολείου της Θεσσαλονίκης αναλαµβάνει να παρουσιάσει την εργασία της οµάδας. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης γίνεται συζήτηση διοµαδική µε τη συµµετοχή του διδάσκοντα. Γίνεται διαπραγµάτευση εννοιών η οποία οδηγεί σε αναθεωρήσεις απόψεων και ιδεών. Παράλληλα όλες οι οµάδες συµπληρώνουν στοιχεία και άξονες που ενδεχοµένως δεν είχαν σκεφτεί και δεν είχαν συµπεριλάβει στο χάρτη τους.(συνεργασίαδιαπραγµάτευση νοήµατος) Στο παρακάτω σχήµα φαίνονται οι θεµατικοί άξονες µε τους οποίους θα ασχοληθούµε όπως προέκυψαν από τον καταιγισµό ιδεών των µαθητών: Στο σχολείο της Θεσσαλονίκης ο εκπαιδευτικός προβάλλει διαφάνειες που παρουσιάζουν φωτογραφίες χαρακτηριστικές από τη βλάστηση της Ελλάδας (πολυαισθητηριακή προσέγγιση). Αφού τις παρατηρήσουν, ζητείται από τους µαθητές του ενεργού ακροατηρίου να ασχοληθούν µε σχετική δραστηριότητα στον υπολογιστή για τις ζώνες βλάστησης(drag n drop) (διευρευνητική- αποκαλυπτική µάθηση, πειραµατισµός), ενώ οι µαθητές του παθητικού ακροατηρίου να συµπληρώσουν σχετικό φύλλο εργασίας. εύτερο 20λεπτο Στο σχολείο της Πύλης Τρικάλων ο εκπαιδευτικός µοιράζει στους µαθητές εικόνες ζώων και φυτών που απαντώνται συχνότερα στα ελληνικά δάση και ζητάει από αυτούς να τις οµαδοποιήσουν διαισθητικά (ελεύθερα, όπως κρίνουν οι µαθητές). Όταν ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα, ο εκπαιδευτικός παροτρύνει τους µαθητές να ελέγξουν την οµαδοποίηση που έχουν κάνει σύµφωνα µ ένα επιπλέον κριτήριο που τους δίνει «Ας οµαδοποιήσουµε πάλι τα ζώα σύµφωνα µε το τι τρώει το καθένα» 13

14 (σαρκοφάγα, φυτοφάγα, παµφάγα). Έτσι, η αξιολόγηση είναι αυθεντική και διαπλέκεται µε τη διαδικασία της µάθησης/διδασκαλίας. Αφού σχηµατίσουν τη δική τους πυραµίδα προβάλλεται στους µαθητές µια διαφάνεια που απεικονίζει την τροφική πυραµίδα για ανατροφοδότηση(γνωστική σύγκρουση). Τελευταίο 10λεπτο (κλείσιµο Τηλεδιάσκεψης) Oι εκπαιδευτικοί µοιράζουν φύλλο εργασίας όπου ζητείται από τους µαθητές να αναφέρουν τελικά τι σηµαίνει γι αυτούς «Το δάσος».(αυθεντική αξιολόγηση) ραστηριότητες µαθητών Οι µαθητές του σχολείου της Πύλης Τρικάλων οµαδοποιούν διαισθητικά τις εικόνες των ζώων και φυτών που τους δίνει ο εκπαιδευτικός. Οι µαθητές κινούνται στο χώρο κρατώντας τις εικόνες τους και σχηµατίζουν οµάδες αντίστοιχες των εικόνων (κιναισθητική δραστηριότητα). Οι µαθητές του σχολείου της Θεσσαλονίκης παρακολουθούν τη διαδικασία και συνάµα βοηθούν τους συµµαθητές τους στην κατηγοριοποίηση. Στη συνέχεια οι µαθητές ελέγχουν και αναθεωρούν την οµαδοποίηση των ζώων µε το επιπλέον κριτήριο που τους δίνει ο εκπαιδευτικός. Η αναπαράσταση της τροφικής πυραµίδας λαµβάνει χώρα ως εξής: Οι µαθητές που κρατούν τις καρτέλες µε τα φυτά γονατίζουν και κρατούν τις καρτέλες τους χαµηλά. Τα παιδιά που κρατούν τα φυτοφάγα ζώα κάθονται σε καρέκλες και τέλος τα παιδιά που κρατούν τα σαρκοφάγα ζώα στέκονται όρθια κρατώντας ψηλά τις καρτέλες τους. Τα παµφάγα ζώα µπορούν να σταθούν και στα δύο επίπεδα των ζώων. Τα παιδιά εποµένως σχηµατίζουν µε τον τρόπο αυτό την τροφική πυραµίδα, των βιοτικών στοιχείων του ελληνικού δάσους. Μετά προβάλλεται από τον εκπαιδευτικό η τροφική πυραµίδα του δάσους και οι µαθητές της εικονικής τάξης συγκρίνουν τις δύο πυραµίδες.(γνωστική σύγκρουση). Στο τελευταίο δεκάλεπτο συµπληρώνουν οι µαθητές της εικονικής τάξης φύλλο εργασίας όπου αναφέρουν τι σηµαίνει τελικά γι αυτούς δάσος. Τέλος, µετά την Τηλεδιάσκεψη, συµπληρώνουν σχετικό φύλλο αξιολόγησης. Γ) Παράρτηµα (επισυναπτόµενο υλικό: σηµειώσεις του δασκάλου, εργασίες µαθητών, κ.λπ.) Εκθέσεις παιδιών για προσδοκίες πριν από Τ/ Ολιγόλεπτο βίντεο αφόρµησηςκαι κείµενο του WWF για τα είδη των δασών και τις καµένες περιοχές της χώρας µας Το κείµενο του WWF ηχογραφηµένο Εννοιολογικός χάρτης που θα συµπληρωθεί από τους µαθητές Προβολή παρουσίασης σχετικά µε τις ζώνες βλάστησης Φύλλο εργασίας που αναφέρεται στην πυραµίδα µε τις ζώνες βλάστησης (υψοµετρικά) Εκτελέσιµο αρχείο (drag and drop) για τις ζώνες βλάστησης Εικόνες ζώων Εικόνες φυτών ιαφάνεια µε την πυραµίδα που απεικονίζει τα ζώα και τα φυτά σύµφωνα µε τα χαρακτηριστικά τους 14

15 Φύλλο εργασίας όπου θα αποτυπώσουν τα παιδιά τις σκέψεις του σχετικά µε το τι σηµαίνει «το δάσος» γι αυτά. Φύλλο αξιολόγησης µετά την Τ/ 15

16 Από την 2 η στην 3 η Τηλεδιάσκεψη Έχοντας προκύψει οι θεµατικοί άξονες από τη δεύτερη τηλεδιάσκεψη(εννοιολογική χαρτογράφηση) οι οµάδες ανάλογα µε το θέµα τους αναζητούν υλικό και το µελετούν. Για παράδειγµα η πρώτη οµάδα διαβάζει ένα άρθρο από το περιοδικό Γεωτρόπιο, η δεύτερη οµάδα αναζητά υλικό για την ανθρώπινη παρέµβαση στα δάση και τους κινδύνους που αντιµετωπίζουν και η τρίτη οµάδα αναζητεί υλικό και πληροφορίες για τις ωφέλειες του δάσους στο διαδίκτυο, σε εφηµερίδες, περιοδικά και εγκυκλοπαίδειες. Η τέταρτη οµάδα επίσης, διαβάζει το παραµύθι «Το δάσος που το σκασε» της Βεατρίκης Κάντζολα- Σαµπατάκου. 16

17 ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3ης ΤΗΛΕ ΙΑΣΚΕΨΗΣ Ο ΥΣΣΕΑΣ 2008 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 2 ο ηµοτικό Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης ηµοτικό Σχολείο Πύλης Τρικάλων ΦΟΡΜΑ ΣΧΕ ΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) Α)Γενικά Στοιχεία 1. άσκαλοι(ες): Κασιδάκη Σοφία, Κοτοπούλη Γαρυφαλλιά, Κουτλή Μυρσίνη, Μπασµατζίδης Γιώργος 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Τάξη/ Αριθµός Ώρα Τµήµα µαθητών 2 ο ηµ. Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης η Ε 1 20 ηµοτικό Σχολείο Πύλης Τρικάλων η Ε

18 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος Μαθήµατος: «Τηλεσυνεργασία οµάδων για προσέγγιση τεσσάρων αξόνων του θέµατος άσος- Πηγή ζωής» 2. Εκπαιδευτικό Λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: Multimedia Builder, Hot Potatoes, Word Χρήση διαδικτύου (αξιοποίηση της µηχανής αναζήτησης google) 3. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε Γνωστικό αντικείµενο ( ιαθεµατική προσέγγιση): Γλώσσα- Γεωγραφία- Νέες Τεχνολογίες- Αισθητική αγωγή ιδακτική Ενότητα:- ιδακτικός σκοπός: Οι µαθητές, µέσα από την εργασία τους σε οµάδες και της συνεργασίας από απόσταση να κατανοήσουν τις έννοιες, σχέσεις/ αλληλεπιδράσεις/συνέπειες ανθρώπου- περιβάλλοντος, να ευαισθητοποιηθούν σε υπαρκτά περιβαλλοντικά προβλήµατα και να αναπτύξουν στάσεις και συµπεριφορές που απαιτούνται για τη λήψη µέτρων προστασίας του περιβάλλοντος. ιδακτικοί στόχοι: Οι διδακτικοί στόχοι προκύπτουν από τη συζήτηση των οµάδων. Έτσι, οι µαθητές γίνονται µέτοχοι στη διαδικασία της στοχοθεσίας των µαθησιακών δραστηριοτήτων. Κατά οµάδα, οι διδακτικοί στόχοι προκύπτουν ως εξής: 1) Χλωρίδα- Πανίδα ενός τόπου: Να γνωρίσουν οι µαθητές τα είδη χλωρίδας και πανίδας που απαντώνται στα ελληνικά δάση και τα κυριότερα χαρακτηριστικά τους. Να παρατηρήσουν και να µελετήσουν τη βιοποικιλότητα του δάσους. Να αναζητήσουν πληροφορίες και να οργανώσουν τις πληροφορίες που συνέλλεξαν. Να συνθέσουν φωτογραφικό υλικό σε κολάζ και να προσεγγίσουν το δάσος ως πηγή έµπνευσης και αισθητικής. Να προσεγγίσουν βιωµατικά την έννοια του δάσους, µε επισκέψεις σε δάση. Να παρατηρήσουν και να διακρίνουν τα φύλλα που συνέλλεξαν στο δάσος. Να τα οργανώσουν φτιάχνοντας οµαδικά ένα φυτολόγιο. 2) Κίνδυνοι και µέτρα προστασίας του δάσους: Να µελετήσουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες στο δάσος και τις επιδράσεις σ αυτό. Να διατυπώσουν καίρια ερωτήµατα για να απευθύνουν σε ένα δασοφύλακα. Να ανιχνεύσουν και ν απαριθµήσουν τους κινδύνους που αντιµετωπίζει το δάσος. Να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την ανάδειξη των προβληµάτων στα δάση. 18

19 Να αποκτήσουν δεξιότητες για λήψη προληπτικών µέτρων και δασοπροστασίας Να αναπτύξουν συλλογικές δράσεις για την ευαισθητοποίηση του κοινού για το συγκεκριµένο θέµα και για την δηµιουργία αφίσας καµπάνιας για την προστασία του δάσους. 3) Ωφέλειες του δάσους: Να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση. Να καλλιεργήσουν την φυσιολατρία. Να εντοπίσουν έπειτα από αναζήτηση στο διαδίκτυο, σε εφηµερίδες, περιοδικά και εγκυκλοπαίδειες τις ωφέλειες του δάσους. Να κατηγοριοποιήσουν τις ωφέλειες του δάσους. Να αναζητήσουν οπτικό υλικό (εικόνες) και ακουστικό(ήχους) σε σχέση µε το δάσος. Να παρουσιάσουν τις ωφέλειες του δάσους µέσω οπτικοακουστικού υλικού, µε χρήση του προγράµµατος Multimedia Builder. Nα διαµορφώσουν ένα κατάλογο εννοιών που σχετίζονται µε τις ωφέλειες του δάσους. Να δώσουν σύντοµο ορισµό σε καθεµιά από τις έννοιες που επέλεξαν, ώστε να κατασκευάσουν ένα σταυρόλεξο. 4) ηµιουργία οικολογικής συνείδησης µέσα από παραµύθι: Να προσεγγίσουν οικολογικά ζητήµατα µέσω ενός παραµυθιού. Να καλλιεργηθεί η φιλαναγνωσία και να αναδειχθεί η αισθητική απόλαυση που απορρέει από την ανάγνωση ενός παραµυθιού. Να ασκήσουν τη φαντασία, τη δηµιουργική τους διάθεση και να αναπτύξουν τη κριτική τους σκέψη. Να συνειδητοποιήσουν την αξία της συνεργατικής γραφής. Να µπορέσουν να αναλάβουν ρόλους ανάλογα µε αυτούς που προβάλλονται µέσα από τα παραµύθια, να εξηγήσουν τη συµπεριφορά που θα πρέπει να υιοθετήσουν (παιχνίδι ρόλων και ανάπτυξη κριτικής σκέψης) Να µετατρέψουν ένα κείµενο από παραµύθι σε κείµενο προς δραµατοποίηση. Μεθοδολογία ιδακτικής προσέγγισης: Project Τηλεσυνεργασία Εικονική τάξη Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Η επίτευξη των στόχων, όπως έχουν αρχικά τεθεί. Χρονοδιάγραµµα υλοποίησης της Τ. : 60λεπτά (µέθοδος project) 10 Επεξήγηση-Εισαγωγή 40 Συνεργασία οµάδων σχετικά µε τα θέµατα που θα ασχοληθούν (10 κάθε οµάδα) 10 Επανάληψη-Κλείσιµο Τ 19

20 6. Σύντοµη περιγραφή: Στην τρίτη τηλεδιάσκεψη οι µαθητές κάθε τάξης έχουν ήδη χωριστεί σε 4 οµάδες των 5 ατόµων. Έπειτα λαµβάνει χώρα η αδελφοποίηση των οµάδων. Οι αδελφοποιηµένες οµάδες δουλεύουν µε τηλεσυνεργασία. Από την προηγούµενη τηλεδιάσκεψη έχουν ήδη προκύψει 4 θεµατικοί άξονες ως εξής: Χλωρίδα και πανίδα Κίνδυνοι που απειλούν το δάσος και µέτρα προστασίας Ωφέλειες του δάσους Οικολογική συνείδηση µέσα από παραµύθι ίνεται στους µαθητές ο χρόνος να επιλέξουν το θέµα που θ ασχοληθούν και ο τρόπος που θα το προσεγγίσουν. Κάθε οµάδα εργασίας έχει στη διάθεσή της 10 λεπτά για να συζητήσουν τα µέλη της σε τοπική και αποµακρυσµένη αίθουσα (ενεργητικό ακροατήριο). Οι µαθητές του παθητικού ακροατηρίου ακούν µε προσοχή ενώ παράλληλα µπορούν να συµπληρώσουν ή να προτείνουν δικές τους ιδέες. 7. οµή Μαθήµατος: Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας Εισαγωγή (10 λεπτά) Οι εκπαιδευτικοί καλωσορίζουν τους µαθητές στην τρίτη αυτή τηλεδιάσκεψη και υπενθυµίζουν στους µαθητές ότι κάθε οµάδα έχει στη διάθεσή της 10 λεπτά για να διαχειριστεί το θέµα της και να ανταλλάξει ιδέες για τη διαπραγµάτευσή του. Γίνεται επίσης µια κλήρωση για τη σειρά των οµάδων που θα συζητήσουν. Χλωρίδα και πανίδα (10 λεπτά) Πρώτη οµάδα κληρώνεται η «Χλωρίδα και πανίδα». Η αφόρµηση για να ξεκινήσει η συζήτηση έχει ως εξής: Ο δάσκαλος έχει µοιράσει στους µαθητές ένα άρθρο από το υλικό, που έχουν ήδη συγκεντρώσει, το οποίο έχει επεξεργαστεί αφαιρώντας τις εικόνες του. ραστηριότητες µαθητών 1. Συζήτηση της αδελφοποιηµένης οµάδας: Ξεκινά εποµένως µια συζήτηση της αδελφοποιηµένης οµάδας σχετικά µε το άρθρο, τις εντυπώσεις τους, τον πλούτο των ελληνικών δασών όπως διαφαίνεται στο άρθρο. Έπειτα προβληµατίζονται, αναζητούν λύσεις και διατυπώνουν προτάσεις για το πώς θ αναζητήσουν τις φωτογραφίες που λείπουν. Έτσι, δίνεται έµφαση στην έκθεση και εµπλοκή των µαθητών σε διεργασίες και δεξιότητες επίλυσης προβληµάτων. Χωρίζονται σε χλωρίδα και πανίδα, ενώ συζητούν για τις δύο αυτές έννοιες (χλωρίδα- πανίδα), για να λύσουν τυχόν απορίες των συµµαθητών τους. 2. Περισσότερες δηµιουργικές ιδέες Στη συνέχεια ακολουθεί καταιγισµός ιδεών, µετά από ενθάρρυνση του δασκάλου, για το πώς θα προσεγγίσουν πληρέστερα το θέµα τους. Οι µαθητές της Πύλης προτείνουν µια εξόρµηση στο δάσος για καταγραφή και φωτογράφηση των ζώων και φυτών που θα συναντήσουν στην περιοχή τους. Ένας µαθητής από τη 20

21 Θεσσαλονίκη προτείνει να φτιάξουν ένα οµαδικό κολάζ µε εικόνες ζώων και φυτών του ελληνικού δάσους, ενώ µια µαθήτρια από την Πύλη προτείνει να φτιάξουν ένα φυτολόγιο από τα φυτά που θα συλλέξουν. Κίνδυνοι που απειλούν το δάσος και µέτρα προστασίας (10 λεπτά) Η δεύτερη οµάδα αναλαµβάνει στη συνέχεια. Ο δάσκαλος υπενθυµίζει στους µαθητές το άρθρο για τις πρόσφατες πυρκαγιές στη χώρα µας. Ακολουθεί ερώτηση σχετική µε τους κινδύνους που απειλούν το δάσος. Έπειτα ρωτά τους µαθητές αν έχουν συναντήσει ποτέ ένα δασοφύλακα από κοντά κι αν τον συναντούσαν τι θα ήθελαν να τον ρωτήσουν. ραστηριότητες µαθητών 1. Συζήτηση της αδελφοποιηµένης οµάδας: Οι µαθητές µετά από διάλογο διατυπώνουν και συντάσσουν ερωτήσεις τις οποίες πρόκειται ν απευθύνουν σε ένα δασοφύλακα, σε σχέση µε τους κινδύνους που απειλούν το δάσος και τα µέτρα που µπορούν να ληφθούν για την προστασία του. Στη συνέχεια τις κατηγοριοποιούν και τις τοποθετούν σε λογική σειρά. Οι µαθησιακές καταστάσεις, τα περιβάλλοντα, οι δεξιότητες, το περιεχόµενο και τα έργα των µαθητών έχουν νόηµα, είναι αυθεντικά και συνδέονται µε την εµπειρία. Επίσης, καλλιεργείται η φυσική περιέργεια και ο προβληµατισµός των µαθητών και ενθαρρύνεται η πρωτοβουλία και η άρθρωση προσωπικού λόγου. 2. Περισσότερες δηµιουργικές ιδέες Έπειτα, ακολουθεί καταιγισµός ιδεών για το πώς θα προσεγγίσουν πληρέστερα το θέµα τους. Οι µαθητές του σχολείου της Πύλης προτείνουν να επισκεφθούν το δασαρχείο και να απευθύνουν τις ερωτήσεις, όπως τις διατύπωσαν οµαδικά µε την αδελφοποιηµένη οµάδα τους. Μια µαθήτρια από τη Θεσσαλονίκη προτείνει επίσης να ευαισθητοποιήσουν και τους µαθητές των άλλων τάξεων του σχολείου σχετικά µε την προστασία του δάσους φτιάχνοντας µια αφίσα. Ωφέλειες του δάσους (10 λεπτά) Ο λόγος δίνεται στην τρίτη οµάδα. Έχοντας ήδη συγκεντρώσει υλικό για τις ωφέλειες του δάσους, οι µαθητές της Θεσσαλονίκης διαπιστώνουν την ανάγκη για περισσότερο πράσινο. ραστηριότητες µαθητών 1. Συζήτηση της αδελφοποιηµένης οµάδας: Ξεκινά εποµένως µια συζήτηση της αδελφοποιηµένης οµάδας σχετικά µε τις ωφέλειες του δάσους µε στόχο να συντάξουν έναν κατάλογο ωφελειών. Εκεί οι µαθητές αναφέρουν λέξεις και έννοιες που σχετίζονται µε το θέµα τους, όπως οξυγόνο, καταφύγιο, γαλήνη, αναψυχή, τις διαπραγµατεύονται και καταλήγουν στις 21

22 έννοιες που θα συµπεριλάβουν στον κατάλογο. Ένας µαθητής από τη Θεσσαλονίκη καταγράφει τις έννοιες αυτές. 2. Περισσότερες δηµιουργικές ιδέες Εφόσον έχουν συγκεντρώσει τον κατάλογο των ωφελειών οι µαθητές συζητούν για το πώς θα ήθελαν να το παρουσιάσουν. Οι µαθητές της Θεσσαλονίκης προτείνουν να το παρουσιάσουν ηλεκτρονικά µε εικόνες και ήχο. Μια µαθήτρια από την Πύλη προτείνει να φτιάξουν και ένα σταυρόλεξο µε τις ωφέλειες του δάσους. Oικολογική συνείδηση µέσα από παραµύθι (10 λεπτά) Οι µαθητές των δύο σχολείων έχουν ήδη διαβάσει το οικολογικό παραµύθι «Το δάσος που το σκασε» της Βεατρίκης Κάντζολα- Σαµπατάκου, µόνο που ένα δισέλιδο στη µέση του παραµυθιού έχει χαθεί. Το παραµύθι αυτό αποτελεί την αφόρµηση για να συζητήσουν οι µαθητές. ραστηριότητες µαθητών 1. Συζήτηση της αδελφοποιηµένης οµάδας: Ξεκινά εποµένως µια συζήτηση της αδελφοποιηµένης οµάδας σχετικά µε το τι υποθέτουν τα παιδιά ότι συµβαίνει στις σελίδες του παραµυθιού λαµβάνοντας υπόψη τι έχει προηγηθεί και τι ακολουθεί αυτό το δισέλιδο. Ευνοούνται έτσι τα περιβάλλοντα της συλλογικής και συνεργατικής µάθησης και η διεύρυνση των οπτικών και των εναλλακτικών προσεγγίσεων της γνώσης από τους µαθητευόµενους µε παροχή ευκαιριών κοινωνικής διαπραγµάτευσης, διαλογικής αντιπαράθεσης, γνωστικής ευελιξίας και ετεροσυναίσθησης. Οι ιδέες καταγράφονται, ενώ παράγεται προφορικά µια ιστορία, συνεχίζοντας ο ένας τη φράση του άλλου. Η ιστορία καταγράφεται από έναν µαθητή του παθητικού ακροατηρίου της Πύλης. Ο δάσκαλος διακριτικά βοηθά στην εξέλιξη της ιστορίας και δρα ως εµψυχωτής. 2. Περισσότερες δηµιουργικές ιδέες Εφόσον η πρωτότυπη αυτή ιστορία έχει καταγραφεί, ένας µαθητής της Πύλης προτείνει να εικονογραφήσουν την ιστορία. Επίσης µια µαθήτρια από τη Θεσσαλονίκη προτείνει να δραµατοποιήσουν το παραµύθι. Να φτιάξουν κοστούµια και να υποδυθούν ρόλους. Γ) Παράρτηµα (επισυναπτόµενο υλικό: σηµειώσεις του δασκάλου, εργασίες µαθητών, κ.λπ.) Εκθέσεις παιδιών για προσδοκίες πριν από Τ/ Ένα άρθρο µε ταξιδιωτικές εντυπώσεις από το δάσος στο Φρακτό Το παραµύθι «Το δάσος που το σκασε» Εκπαιδευτικά λογισµικά: Multimedia Builder, Hot Potatoes, Word Χρήση διαδικτύου (αξιοποίηση της µηχανής αναζήτησης google) Φύλλο αξιολόγησης µετά την Τ/ 22

23 Επανάληψη-Κλείσιµο Τ Η 3 η Τηλεδιάσκεψη κλείνει µε µια σύνοψη, εκ µέρους του δασκάλου, όσων προηγήθηκαν. Συγχαίρει του µαθητές για τον εποικοδοµητικό διάλογο και την τηλεσυνεργασία, ενώ τους υπενθυµίζει ότι πρέπει να εργαστούν στις οµάδες τους, προκειµένου να ετοιµαστούν για την επόµενη και τελευταία τηλεδιάσκεψη, την παρουσίαση δηλαδή των εργασιών τους. 23

24 Από την 3 η στην 4 η Τηλεδιάσκεψη Oι οµάδες εργάζονται προκειµένου να παρουσιάσουν το θέµα τους στην τελευταία τηλεδιάσκεψη ως εξής: Χλωρίδα και πανίδα Με αφορµή ένα άρθρο στο Γεωτρόπιο (στο οποίο έχουν αφαιρεθεί οι εικόνες) οι µαθητές της Θεσσαλονίκης που θα ασχοληθούν µε τη χλωρίδα και την πανίδα εντοπίζουν και καταγράφουν τα είδη χλωρίδας και πανίδας όπως καταγράφονται στο άρθρο. Έπειτα, αναζητούν στο διαδίκτυο φωτογραφίες των ζώων και φυτών χρησιµοποιώντας την επιστηµονική (λατινική) τους ονοµασία. Αφού συγκεντρώσουν το υλικό αντικαθιστούν τις φωτογραφίες του περιοδικού µε εκείνες που έχουν συγκεντρώσει. Επίσης φτιάχνουν οµαδικά ένα κολάζ µε θέµα «Τα ζώα και τα φυτά του ελληνικού δάσους». Επιχειρούν οι µαθητές του σχολείου της Πύλης Τρικάλων εξόρµηση στο δάσος. Καταγράφουν και φωτογραφίζουν τα είδη φυτών που συναντούν, ενώ παράλληλα συλλέγουν φύλλα και καρπούς. Καταγράφουν και φωτογραφίζουν επίσης και τα είδη ζώων. Έπειτα φτιάχνουν οµαδικά ένα φυτολόγιο. Επίσης αποτυπώνουν τα φύλλα των δέντρων µε ξυλοµπογιές στο χαρτί. Κίνδυνοι που απειλούν το δάσος και µέτρα προστασίας Οι µαθητές της οµάδας «Κίνδυνοι που απειλούν το δάσος και µέτρα προστασίας» του σχολείου της Πύλης, επισκέπτονται έναν δασοφύλακα, του απευθύνουν τις ερωτήσεις και µαγνητοφωνούν τη συνέντευξη. Έπειτα αποµαγνητοφωνούν και καταγράφουν σε έγγραφο Word τις ερωταπαντήσεις. Οι µαθητές της Θεσσαλονίκης χρησιµοποιούν τη µηχανή αναζήτησης google για την εύρεση υλικού, φωτογραφιών ώστε να φτιάξουν µια αφίσα µε σκοπό να ευαισθητοποιήσουν τους µαθητές του σχολείου και τους γονείς για την προστασία των δασών. Έτσι οι µαθητές χειρίζονται πρωτογενείς πηγές και δεδοµένα κατά τρόπο που συνάδει µε την αυθεντικότητα και τη συνθετότητα/ πολυπλοκότητα των προβληµάτων του «πραγµατικού» κόσµου. Έπειτα, την τυπώνουν και την αναρτούν σε κεντρικά σηµεία του σχολείου, καθώς και στην είσοδο. 24

25 Ωφέλειες του δάσους Οι µαθητές των δύο σχολείων έχουν αναζητήσει πληροφορίες για τις ωφέλειες του δάσους στο διαδίκτυο, σε εφηµερίδες, περιοδικά και εγκυκλοπαίδειες. Μετά το πέρας της τρίτης τηλεδιάσκεψης έχουν καταλήξει σε έναν κατάλογο ωφελειών. Παράλληλα αναζητούν φωτογραφίες και ήχους σχετικά µε το δάσος. Έπειτα οι µαθητές της Θεσσαλονίκης σχεδιάζουν µια µικρή εφαρµογή για το δάσος στο πρόγραµµα Multimedia Builder. Έτσι έχουµε πολλαπλές αναπαραστάσεις της γνώσης από τους µαθητές. (λεκτικές και συµβολικές, εικονιστικές, πολυαισθητηριακές) ηµιουργία σταυρόλεξου. Εφόσον έχουν αξιοποιήσει το υλικό που έχουν συγκεντρώσει, οι µαθητές έχουν διαµορφώσει έναν κατάλογο µε λέξεις που να σχετίζονται µε τις ωφέλειες του δάσους. Κατόπιν οι µαθητές της Πύλης δίνουν ορισµούς στις έννοιες αυτές όπως συνηθίζεται στα σταυρόλεξα. Όταν ολοκληρωθεί αυτή η δραστηριότητα σε χαρτί, οι µαθητές του σχολείου της Πύλης επιχειρούν να φτιάξουν ηλεκτρονικά ένα σταυρόλεξο µε τη βοήθεια του προγράµµατος Hot potatoes. Στο τέλος συνδέουν το σταυρόλεξο µε την εφαρµογή της αδελφοποιηµένης τους οµάδας. Oικολογική συνείδηση µέσα από παραµύθι (10 λεπτά) Οι µαθητές της Πύλης προτείνουν ιδέες, τις καταγράφουν και επεξεργάζονται εκ νέου οµαδικά το κείµενο που παράχθηκε κατά την τηλεδιάσκεψη κάνοντας χρήση διαλόγων για να συµπληρώσουν το παραµύθι, ώστε να έχει συνέχεια. Ορισµένοι µαθητές από την Πύλη ασχολούνται παράλληλα µε την εικονογράφηση της ιστορίας που έχουν δηµιουργήσει. Όταν ολοκληρωθεί αποστέλλεται µέσω στο σχολείο της Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια στο σχολείο της Θεσσαλονίκης καταγράφονται οι ήρωες που συµµετέχουν στο παραµύθι και ακολουθεί η σκιαγράφηση του κάθε χαρακτήρα. Επισηµαίνεται από τους µαθητές και ο ανθρωποµορφισµός των στοιχείων της φύσης. Λόγου χάρη, τα δέντρα έχουν ονόµατα και ιδιότητες ανθρώπινες. Εφόσον έχει προηγηθεί η συζήτηση για τους χαρακτήρες του έργου, γίνεται απόπειρα να δραµατοποιηθεί. Το συγκεκριµένο παραµύθι προσφέρεται, καθώς έχει πλούσιους διαλόγους. Ωστόσο, οι µαθητές της Θεσσαλονίκης προσπαθούν να µετατρέψουν ορισµένα κοµµάτια του κειµένου ώστε να προσφέρονται καλύτερα για δραµατοποίηση, για παράδειγµα αφαίρεση των εκτενών κοµµατιών περιγραφών. Τέλος οι µαθητές της Θεσσαλονίκης κατασκευάζουν τα κοστούµια τους, που προορίζονται για τη δραµατοποίηση ενός κοµµατιού του οικολογικού τους παραµυθιού. Φτάνοντας στην 4 η τηλεδιάσκεψη ο δάσκαλος προετοιµάζει το κλίµα και τους µαθητές ώστε να περάσουν πιο οµαλά στο κοµµάτι των παρουσιάσεων. Ο δάσκαλος προσπαθεί δηλαδή να εµψυχώσει, να οργανώσει τους µαθητές και το υλικό τους και γενικότερα να δηµιουργήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ύπαρξη οµαδοσυνεργατικού και φιλικού περιβάλλοντος πράγµα απαραίτητο ώστε όλη η διαδικασία, οι προσπάθειες και οι δραστηριότητες τους να φέρουν τα αναµενόµενα αποτελέσµατα στο τελευταίο στάδιο της τηλεπαρουσίασης. Οι µαθητές από την άλλη µε τις οµάδες τους συζητούν τις τελευταίες λεπτοµέρειες, στοιχειοθετούν το υλικό τους και προετοιµάζονται για το τελικό κοµµάτι της παρουσίασης. 25

26 ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 4ης ΤΗΛΕ ΙΑΣΚΕΨΗΣ Ο ΥΣΣΕΑΣ 2008 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 2 ο ηµοτικό Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης ηµοτικό Σχολείο Πύλης Τρικάλων ΦΟΡΜΑ ΣΧΕ ΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) Α)Γενικά Στοιχεία 1. άσκαλοι(ες): Κασιδάκη Σοφία, Κοτοπούλη Γαρυφαλλιά, Κουτλή Μυρσίνη, Μπασµατζίδης Γιώργος 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Τάξη/ Αριθµός Ώρα Τµήµα µαθητών 2 ο ηµ. Σχολείο Συκεών Θεσσαλονίκης η Ε 1 20 ηµοτικό Σχολείο Πύλης Τρικάλων η Ε

27 Β) Περιγραφή Μαθήµατος 1. Τίτλος Μαθήµατος: «Παρουσίαση εργασιών των οµάδων» 2. Εκπαιδευτικό Λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: Power Point, Word, Multimedia Builder, Hot Potatoes Χρήση διαδικτύου (αξιοποίηση της µηχανής αναζήτησης google) 3. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα Τάξη: Ε Γνωστικό αντικείµενο ( ιαθεµατική προσέγγιση): Γλώσσα- Γεωγραφία- Νέες Τεχνολογίες- Αισθητική αγωγή - Μουσική ιδακτική Ενότητα:- ιδακτικός σκοπός: Παρουσίαση των εργασιών των µαθητών ιδακτικοί στόχοι: Να επιχειρηµατολογήσουν Να επικοινωνήσουν αποτελεσµατικά(προφορικά και γραπτά) κατανοώντας και παράγοντας διάφορα είδη λόγου και κειµένων Να αυξηθεί η αυτοεκτίµησή τους Να εµπλακούν οι ίδιοι οι µαθητές στη διαδικασία της µάθησής τους Να ανακαλύψουν τρόπους ανεξάρτητης µάθησης, ερευνώντας και συλλέγοντας πληροφορίες Να κατανοήσουν την αξία της συλλογικής προσπάθειας και της δηµιουργικότητας Να συνεργαστούν µεταξύ τους για την επίτευξη του κοινού στόχου, αναπτύσσοντας επικοινωνιακές δεξιότητες, προσωπική και συλλογική ευθύνη ως µέλη µιας οµάδας. Μεθοδολογία ιδακτικής προσέγγισης: Project Τηλεσυνεργασία Εικονική τάξη Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Η επίτευξη των στόχων, όπως έχουν αρχικά τεθεί. Χρονοδιάγραµµα υλοποίησης της 3ης Τ. : 80λεπτά (µέθοδος project) 50 Συνεργασία οµάδων 25 λεπτά επιχειρήµατα-κύρια σηµεία 5 λεπτά µικρή τελετή λήξης 27

28 4. Σύντοµη περιγραφή: Σε αυτό το στάδιο οι µαθητές της εικονικής τάξης παρουσιάζουν τις εργασίες τους. Στη συνέχεια, οι εκπαιδευτικοί παροτρύνουν τους µαθητές να αναφερθούν στα κύρια σηµεία των εργασιών τους και να επιχειρηµατολογήσουν πάνω σε αυτά. 5. οµή Μαθήµατος: Αναλυτική περιγραφή επιµέρους βηµάτων διδασκαλίας Παρουσιάσεις (50 λεπτά)- ιάλογος, επιχειρήµατα, κύρια σηµεία (25 λεπτά) Χλωρίδα και Πανίδα (12 λεπτά): Στην πρώτη θεµατική ενότητα οι µαθητές παρουσιάζουν τις εργασίες οι οποίες προέκυψαν ύστερα από τη συγκέντρωση υλικού αλλά και την άµεση επαφή των παιδιών µε το φυτικό και ζωικό πλούτο του δάσους. Πρώτα γίνεται η παρουσίαση του άρθρου µε τις φωτογραφίες που συνέλλεξαν από το διαδίκτυο από τους µαθητές της Θεσσαλονίκης. Επίσης, παρουσιάζουν το κολλάζ που έχουν φτιάξει οµαδικά µε τίτλο «φυτά και ζώα του ελληνικού δάσους». Έπειτα, οι µαθητές της Πύλης παρουσιάζουν σε Power Point τις φωτογραφίες που τράβηξαν και στη συνέχεια δείχνουν το φυτολόγιο µε τα φυτά και τους καρπούς που συνέλλεξαν ύστερα από την εξόρµησή τους στο δάσος. Συζήτηση µετά την παρουσίαση: Ύστερα από την παρουσίαση της δουλειάς τους η αδελφοποιηµένη οµάδα ανταλλάσει τις απόψεις της πάνω στο θέµα της ποικιλότητας του δάσους, ακούγονται απορίες που τυχόν προκύπτουν από την παρουσίαση, αλλά και σχόλια για το αν τελικά ευοδώθηκε ο σκοπός των πρώτων παρουσιάσεων, αν δηλαδή µέσα από όλες τις δραστηριότητες και µέσα από την προσωπική τους ανάµειξη κατάφεραν να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τη βιοποικιλότητα του δάσους. Κίνδυνοι που απειλούν το δάσος και µέτρα προστασίας: Στη δεύτερη θεµατική ενότητα οι παρουσιάσεις των οµάδων επικεντρώνονται κυρίως γύρω από δύο θέµατα. Πρώτα απ όλα την πληροφόρηση για το ποιοι είναι οι κίνδυνοι που απειλούν τα δάση και έπειτα η ευαισθητοποίηση όλων των µαθητών των δύο σχολείων πάνω στο θέµα της προστασίας των δασών. Ως προς το πρώτο θέµα οι µαθητές της Πύλης παρουσιάζουν τη συνέντευξη µε το δασοφύλακα και κατόπιν οι µαθητές της Θεσσαλονίκης για να ευαισθητοποιήσουν τους συµµαθητές τους παρουσιάζουν την αφίσα, µε διάφορες εικόνες και υλικό που συγκέντρωσαν από τη µηχανή αναζήτησης google. Η αφίσα έχει ήδη τοιχοκολληθεί σε κεντρικά σηµεία του σχολείου. Συζήτηση µετά την παρουσίαση: Μετά και από τις δεύτερες παρουσιάσεις αρχίζει µια ανταλλαγή απόψεων της αδελφοποιηµένης οµάδας γύρω από τους κινδύνους που απειλούν το δάσος, ποιοι 28

29 είναι αυτοί, ποιοι είναι οι υπεύθυνοι των ολέθριων καταστροφών για τα δάση µας και πόσο δύσκολη είναι η δουλειά των ανθρώπων που είναι αρµόδιοι για την προστασία τους και αν αρκεί µόνο η δική τους προσπάθεια προκειµένου να είναι ασφαλή τα δάση µας. Επίσης στο άλλο σηµαντικό θέµα της ευαισθητοποίησης των συµµαθητών τους η συζήτηση περιστρέφεται στο αν τελικά κατάφεραν να «τραβήξουν» την προσοχή τους και να τους «ταρακουνήσουν» πάνω στο θέµα της προστασίας των δασών. Ωφέλειες του δάσους: Σε αυτή τη θεµατική ενότητα όπου ο κεντρικός θεµατικός της άξονας είναι η προσφορά του δάσους στον άνθρωπο, το πρόγραµµα που χρησιµοποιείται για την παρουσίαση από τους µαθητές της Θεσσαλονίκης είναι το multimedia builder. Μέσα από αυτή την εφαρµογή παρουσιάζονται εικόνες, ακούγονται ήχοι που αφορούν το δάσος αλλά προχωρούν και στην ανάλυση και κατανόηση των όρων που συνδέονται µε αυτό µέσα από την επίλυση ενός σταυρόλεξου το οποίο παρουσιάζεται από τους µαθητές της Πύλης. Συζήτηση µετά την παρουσίαση: Τα παιδιά αρχίζουν να συζητούν για την οµορφιά του δάσους η οποία ικανοποιεί όλες τις αισθήσεις, αλλά και για τα υπόλοιπα θετικά στοιχεία που απορρέουν από αυτό για τον άνθρωπο. Επίσης προβληµατίζονται και αναλύουν έννοιες και όρους που συνδέονται µε αυτό κατανοώντας έτσι σε µεγαλύτερο βάθος την κεντρική έννοια «δάσος». Οικολογική συνείδηση µέσα από το παραµύθι: Στην τελευταία θεµατική ενότητα οι µαθητές της Πύλης παρουσιάζουν το δισέλιδο του παραµυθιού και αφηγούνται την ιστορία όπως τη φαντάστηκαν. Επίσης, παρουσιάζουν την εικονογράφηση που συνοδεύει το κείµενό τους. Κατόπιν, οι µαθητές της Θεσσαλονίκης χρησιµοποιούν ως µέσο παρουσίασης του παραµυθιού «Το δάσος το σκασε», τη δραµατοποίηση. Οι µαθητές εκτός από τους ήρωες του παραµυθιού υποδύονται και τα εξανθρωπισµένα πλέον από τους ίδιους στοιχεία της φύσης. Συζήτηση µετά την παρουσίαση: Ύστερα από την παρουσίαση η αδελφοποιηµένη οµάδα προβληµατίζεται για το πόσο τους άγγιξε η «εµπλοκή» του δάσους σε µια θεατρική παράσταση, αν κατανόησαν καλύτερα κάποια θέµατα γύρω από αυτό, αν είναι περισσότερο ενδιαφέρον αλλά και πιο ευχάριστο να προσεγγίζονται σοβαρά κοινωνικά θέµατα µε πιο περίτεχνους και εύσχηµους τρόπους. Αν, τέλος, υποδυόµενοι οι ίδιοι τα διάφορα στοιχεία της φύσης τους βοηθά να αγαπήσουν πιο πολύ το δάσος και να κατανοήσουν την άρρηκτη σχέση ανθρώπου- φύσης. Μικρή τελετή λήξης (5 λεπτά): Εκφράζονται ευχαριστίες, επιβραβεύοντας οι εκπαιδευτικοί τους µαθητές για την όλη τους προσπάθεια και εύχονται να επαναληφθεί ανάλογη συνεργασία στο µέλλον. Συµπεράσµατα Μετά την πετυχηµένη έκβαση των τηλεδιασκέψεων οι αρχικοί στόχοι που τέθηκαν κατάφεραν να καρποφορήσουν. Πρώτα απ όλα, όσον αφορά το περιβάλλον, ένας από τους βασικότερους στόχους που τελεσφόρησε ήταν η ενηµέρωση των µαθητών 29

30 πάνω σε περιβαλλοντικά ζητήµατα. Παράλληλα, οι µαθητές απέκτησαν οικολογική συνείδηση και ευαισθητοποιήθηκαν πάνω στο θέµα της προστασίας των δασών. Επιπλέον, όσον αφορά την παιδαγωγική διάσταση, η παροχή πληροφοριών, η επεξεργασία τους και η άµεση ανατροφοδότηση που παρέχει η τηλεδιάσκεψη είναι πολύ χρήσιµη, υποστηρίζοντας την αλληλεπίδραση των συµµετεχόντων λειτουργώντας έτσι καταλυτικά προς την επιδιωκόµενη «αλληλοµάθηση» µε τρόπο που άλλες µορφές επικοινωνίας δεν µπορούν να προσφέρουν. Επιπρόσθετα, το µαθησιακό υλικό και οι δραστηριότητες που χρησιµοποιήθηκαν βοήθησαν στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων µέσω των οποίων οι εκπαιδευόµενοι θα µπορούσαν να αξιοποιήσουν τα εργαλεία δηµιουργικά και να τα εντάξουν στη διδακτική πράξη µε βάση τις ανάγκες και τις προσωπικές επιλογές τους. Τέλος, οι µαθητές χρησιµοποιώντας τις νέες τεχνολογίες κατάφεραν πρώτον, να εξοικειωθούν µε τη χρήση τους στη συλλογή του υλικού και στην παρουσίαση του χρησιµοποιώντας όλα τα µέσα που τους προσφέρονται ήχος, βίντεο, κείµενο, ανταλλαγή αρχείων, διαµοίραση εφαρµογών, καθοδηγούµενη πλοήγηση στο ιαδίκτυο. εύτερον, να προσεγγίσουν τη γνώση µε έναν περισσότερο εποικοδοµιστικό τρόπο και µέσα από την προσωπική τους ανάµειξη και έρευνα προκειµένου να συγκεντρώσουν το απαιτούµενο υλικό. 30

31 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Οδηγός για την εφαρµογή της Ευέλικτης ζώνης, Βιβλίο για το άσκαλο. Φορτούνη, Τ., Κοµµατάς, Ν., Αλεξανδράτος, Γ., Ράπτη, Α. (2006) Οι χάρτες εννοιών στο σχολείο. Σηµειώσεις σε ηλεκτρονική µορφή του κ. Αναστασιάδη. (Constructive Guide) 31