Φάκελος περιοχής: GR Όρος Φαλακρό. Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων.

Transcript

1 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR Όρος Φαλακρό Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

2

3 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών οριοθέτησης, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

4

5 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR015 Όρος Φαλακρό», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Αριστείδης Χρηστίδης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

6

7 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Χρηστίδης Α. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR015 Όρος Φαλακρό». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα. This document may be cited as follows: Christidis A. (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR015 Mount Falakro». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

8

9 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνοπτική αξιολόγηση Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...24 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...25 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

10

11 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR015 Όρος Φαλακρό» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR015 Όρος Φαλακρό», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής μελέτης σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι εκτάρια. Η περιοχή περιλαμβάνει ολόκληρο τον ορεινό όγκο του Φαλακρού με υψόμετρο από μέτρα. Στα νότια οροθετείται από τις κοινότητες Ξηροπόταμο και Πετρούσα και το επαρχιακό οδικό δίκτυο που τα ενώνει, στα ανατολικά τα όρια ακολουθούν την επαρχιακή οδό Προσοτσάνης - Βώλακα και από την κοινότητα του Βώλακα ακολουθούν δασικούς δρόμους που οδηγούν στη βόρεια πλευρά και από εκεί μέσω ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

12 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση ενός φαραγγιού που διασχίζει την περιοχή ανατολικά και οριοθετεί το όρος έρχονται προς το νότο. Η Πετροτουρλίδα ο Φιδαετός και ο Χρυσαετός είναι τα είδη της ορνιθοπανίδας για τα οποία η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR015 Όρος Φαλακρό» αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1). Οι πρόποδες του όρους είναι πολύ ομαλοί στη νότια πλευρά και τέμνονται από βαθιά απόκρημνα φαράγγια. Υπάρχουν μεγάλες περιοχές με θαμνώνες, στέπες (σκληρόφυλλοι θάμνοι, γκαρίγκ και μακί), ξερά ασβεστούχα ποολίβαδα, μικρή έκταση δάσους και απόκρημνες βραχοπλαγιές. Το βόρειο τμήμα του όρους είναι κατάφυτο με πλατύφυλλα φυλλοβόλα, πλατύφυλλα αείφυλλα, αυτοφυή κωνοφόρα, και μικτά δάση. Η περιοχή βόρεια του Φαλακρού είναι συνέχεια της Οροσειράς της Κεντρικής Ροδόπης και του δάσους Ελατιάς (Καρά Ντερέ) που είναι γνωστή για την βιοποικιλότητά της τόσο όσον αφορά την χλωρίδα όσο και την πανίδα της, ενώ χωρίζεται από αυτό με τον ποταμό Νέστο και την φραγμαλίμνη του Θησαυρού. Ακόμα υπάρχουν εκτεταμένοι αλπικοί λειμώνες (στους οποίους οφείλει το όνομά του το όρος), υποαλπικά ποολίβαδα, και απόκρημνες βραχοπλαγιές τόσο στην αλπική ζώνη όσο και χαμηλότερα κυρίως στη νότια πλευρά, και αποτελούν σημαντικά ενδιαιτήματα για τον Χρυσαετό και τον Φιδαετό, ενώ οι πρόποδες στη νότια πλευρά με τη ξηρική τους χαμηλή ποώδη βλάστηση αποτελούν σημαντικό ενδιαίτημα για την Πετροτουρλίδα. Σημαντικό στοιχείο του τοπίου είναι τα διάσπαρτα βράχια μέσα στα δάση και στα απόκρημνα φαράγγια, που προσφέρουν κατάλληλες θέσεις φωλιάσματος για ορισμένα είδη αρπακτικών. Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική Ελληνική Πληθυσμός Κριτήριο ονομασία ονομασία BirdLife Burhinus oedicnemus Πετροτουρλίδα αναπαράγεται B2, C6 Circaetus gallicus Φιδαετός αναπαράγεται B2, C6 Aquila chrysaetos Χρυσαετός επιδημητικό C6 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

13 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Heyne, K.H Schneefink (Montifringilla nivalis) im Falakron Gebirge nachgewissen. Kartierung mediterr. Brutvogel. 5: Hallmann, B. (compiler) Important Bird Areas in Greece: 015. Mount Falakro. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Όρος Φαλακρό» με κωδικό ΣΠΠΕ GR015. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

14 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Επίσης, στην περιοχή μελέτης, έρευνα και καταγραφή δεδομένων έχει γίνει από τον Άρη Χρηστίδη και ερευνητές της Ορνιθολογικής. 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Στον νομό Δράμας κοντά στην ΣΠΠ του όρους Φαλακρό, έχουν θεσμοθετηθεί και οριοθετηθεί έως σήμερα οι εξής προστατευόμενες περιοχές: Καταφύγια Άγριας Ζωής: (υπό την ευθύνη του Δασαρχείου Δράμας) Α) Στο νότο τμήμα της ΣΠΠ, πολύ μικρό τμήμα της, είναι μέρος του καταφυγίου Άγριας Ζωής (καταφύγιο Ξηροποτάμου που οροθετείται από το επαρχιακό οδικό δίκτυο που ενώνει τα χωριά Ξηροπόταμο Πετρούσα και Μυλοπόταμο με έκταση εκτάρια). Η εντός ορίων ΣΠΠ έκταση του καταφυγίου οριοθετείται από την ευθεία που ενώνει τα δυο χωριά (Ξηροπόταμος Πετρούσα) και το κεντρικό επαρχιακό οδικό δίκτυο Δράμας Προσοτσάνης. Αυτό το κοινό τμήμα της ΣΠΠ και του καταφυγίου, βρίσκεται μέσα στην βιομηχανική περιοχή Δράμας, όπου δρουν κυρίως βιομηχανίες επεξεργασίας μαρμάρων, και κτηνοτροφικές μονάδες κυρίως προβατοστάσια, ενώ εντός των ορίων του καταφυγίου και εντός ΣΠΠ βρίσκεται και ένα πεδίο βολής του στρατού ξηράς, το ονομαζόμενο πεδίο βολής της Πετρούσας. Β) Το καταφύγιο Κορίλοβου - Καλλιφύτου - Δράμας, εκταρίων εφάπτεται στα νοτιοανατολικά με την ΣΠΠ. Γ) Το καταφύγιο του Βώλακα, που εφάπτεται στα βορειοανατολικά με την ΣΠΠ. και οροθετείται με τα χωριά Βώλακα, Γρανίτη, Κάτω Νευροκόπι, Λιβαδάκι, Αχλαδιά, Βώλακα και το οδικό δίκτυο που τα ενώνει στα δυτικά. Περιοχή «GR ΚΟΡΥΦΕΣ ΟΡΟΥΣ ΦΑΛΑΚΡΟ» έκτασης 9845,62 εκταρίων, που περιλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο των προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (ΦΕΚ 1289/Β/98). Εκτείνεται από το κέντρο της ΣΠΠ Βόρεια και ανατολικά και καλύπτει τη μισή έκτασή της περίπου. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

15 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Πρωτίστως έγινε μελέτη της περιοχής από χάρτες, δημοσιεύσεις για το καθεστώς προστασίας και οριοθέτησης των καταφυγίων των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας και όποια άλλη πληροφορία υπήρχε διαθέσιμη. Έγινε επίσκεψη κατόπιν τηλεφωνήματος στο Δασαρχείο Δράμας που είναι υπεύθυνο για την διαχείριση της δασικής έκτασης του όρους, με σκοπό να αποκτήσουμε δασοπονικούς χάρτες και πληροφορίες για τη βλάστηση και το καθεστώς διαχείρισης, τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή και τις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν. Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές», Η έρευνα πεδίου έγινε την Άνοιξη έως και τα μέσα του καλοκαιριού. Κατά την έρευνα πεδίου έγιναν καταγραφές όλων των ειδών, ενώ λόγω του περιορισμένου χρόνου της εργασίας πεδίου και της έναρξης της έρευνας μέσα στην αναπαραγωγική περίοδο, δόθηκε έμφαση στη συλλογή στοιχείων για τον εντοπισμό των κρίσιμων ενδιαιτημάτων των ειδών κριτηρίων (Πετροτουρλίδα, Φιδαετός και Χρυσαετός) καθώς και όσων άλλων ειδών είχαν αξιόλογους πληθυσμούς σε σχέση με τα πληθυσμιακά όρια των κριτηρίων χαρακτηρισμού και οριοθέτησης των ΖΕΠ. Η έρευνα επικεντρώθηκε στην κάλυψη κατά προτεραιότητα των πιθανών περιοχών αναπαραγωγής και τροφοληψίας των παρακάτω ειδών, που σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία είχαν παρατηρηθεί στο Φαλακρό παλαιότερα όπως η Χαλκοκουρούνα, το Στεπογέρακο και ο Γερακαετός. Κατά την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες μέθοδοι καταγραφών, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται από τους Χατζηχαραλάμπους κ.ά. (2004): Επιλέχτηκαν δειγματοληπτικές διαδρομές στους αντιπροσωπευτικότερους βιότοπους εντός κι εκτός της περιοχής ΙΒΑ ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

16 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Σε καθορισμένα σημεία χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος look and see για ποιοτική καταγραφή των ειδών που εμφανίζονται εκεί, ενώ έγινε πληθυσμιακή εκτίμηση για τα αναπαραγόμενα στρουθιόμορφα και τα μεταναστευτικά και αναγωγή των πληθυσμιακών δεδομένων στον χώρο ή στον χρόνο αντίστοιχα. Για τα είδη που δεν παρουσιάζουν ομοιόμορφη κατανομή ή διατηρούν επικράτειες (π.χ. αρπακτικά) έγιναν παρατηρήσεις σε όλο το εύρος της περιοχής και καταγράφηκε η παρατηρηθείσα δραστηριότητά τους ενώ έγινε προσπάθεια εντοπισμού των θέσεων φωλεοποίησης. Για την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν κιάλια 10Χ50 και τηλεσκόπιο 20Χ60, Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (Global Positioning System-GPS) και χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού σε κλίμακα 1: Στους χάρτες καταγράφονταν οι περιοχές τροφοληψίας, θέσεις φωλιάσματος και τα εκτιμώμενα όρια επικρατειών. Από τις καταγραφές και τη διαθέσιμη βιβλιογραφική πληροφορία διαμορφώθηκαν οι χάρτες με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα και τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Η παρούσα έρευνα έχει επιβεβαιώσει την λίστα των ειδών που είχαν παρατηρηθεί στο Φαλακρό παλαιότερα. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην σχετική σταθερότητα που παρουσιάζει η περιοχή τα τελευταία χρόνια μιας και δεν έχει αλλάξει η σύνθεση της βλάστησης οι δραστηριότητες και η χρήσεις γης στην περιοχή, που στο μεγαλύτερο μέρος της είναι κτηνοτροφική. Βέβαια τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη ανοικοδόμηση στη νότια κυρίως πλευρά και επέκταση της βιομηχανικής περιοχής αλλά προς το παρόν δεν φαίνεται κάποια αρνητική επίδραση στον αριθμό των ειδών και των πληθυσμών τους που ζουν εκεί. Το σημαντικότερο πρόβλημα φαίνεται αν είναι τα λατομεία καθώς και η όχληση από τα αυτοκίνητα που κινούνται στο βουνό λόγω αυτών ενώ η κτηνοτροφία καθώς και η τουριστική ανάπτυξη φαίνεται ότι ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

17 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση επιδρούν θετικά προς το παρόν αφού δρουν αντιστρόφως ανάλογα με την ανάπτυξη του κυνηγιού. Στην μεθοδολογία που ακολουθήθηκε σ αυτή την έρευνα πεδίου, δόθηκε βαρύτητα στην ανοιξιάτικη μετανάστευση, ενώ έγινε εκτενέστερη έρευνα για είδη που υπήρχε πιθανότητα να βρίσκονται στην περιοχή, σύμφωνα με τη μορφολογία των βιοτόπων που ζουν, και να αποτελέσουν είδη κριτήρια για τον χαρακτηρισμό της και την οριοθέτησή της. Τα είδη χαρακτηρισμού και οριοθέτησης που παρατηρήθηκαν κατά την αναπαραγωγική και μεταναστευτική περίοδο του 2009, είναι διαφορετικά από τα είδη που χρησιμοποιήθηκαν ως κριτήρια για τον χαρακτηρισμό του όρους Φαλακρό ως ΙΒΑ το Η Πετροτουρλίδα ο Φιδαετός και ο Χρυσαετός που αποτελούσαν τα είδη κριτήρια για το 2000, καταγράφηκαν αλλά σε μικρότερους αριθμούς από τους απαιτούμενους για χαρακτηρισμό της περιοχής με τα κριτήρια του Καταγράφηκε η Χαλκοκουρούνα, η Αετογερακίνα και η Πετροπέρδικα ως αναπαραγόμενα είδη σε επαρκή αριθμό για να αποτελέσουν είδη κριτήρια. Ακόμα εντοπίστηκε το Στεπογέρακο σε προηγούμενη πρόσφατη επίσκεψη (εκτός έρευνας) που η ύπαρξή του επίσης πληροί το κριτήριο για τον χαρακτηρισμό της περιοχής. Οι διαφορές που παρατηρούνται στα όρια της προτεινόμενης ΖΕΠ σε σχέση αυτά της υφιστάμενης ΣΠΠ κρίνονται ως απαραίτητες για την διατήρηση των ειδών-κριτηρίων που καταγράφηκαν εκεί. Επίσης, εκτός από τα ανωτέρω είδη, σε εθνικό επίπεδο η περιοχή διατηρεί σημαντικό πληθυσμό (>1% του εθνικού πληθυσμού) των ειδών Πετροτουρλίδα (Burhinus oedicnemus), Γερακαετός ή Σταυραετός (Hieraaetus pennatus), Πετρίτης (Falco peregrinus), ο Φιδαετός (Circaetus gallicus) ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos), και ο Μπούφος (Bubo bubo). Κατά συνέπεια, και με κριτήριο τις περιοχές αναπαραγωγής και τροφοληψίας των ειδών - κριτηρίων και οριοθέτησης που φαίνονται στους πίνακες 2 & 3 προκύπτουν οι εξής προτάσεις για την οριοθέτηση της προτεινόμενης ΖΕΠ: α) επέκταση των ορίων της υφιστάμενης ΣΠΠ στο νότιο νοτιοδυτικό τμήμα, β) επέκταση των ορίων της υφιστάμενης ΣΠΠ κατά μήκος της ανατολικής πλευράς. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

18 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Εκτός από τα είδη που προαναφέρθηκαν, υπάρχουν ενδείξεις ότι η περιοχή διατηρεί αξιόλογο πληθυσμό των ειδών Σφηκιάρης (Pernis apivorus), Βλαχοτσίχλονο (Emberiza hortulana), Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia), Αμπελουργός (Emberiza melanocephala), Σταχτοκεφαλάς (Lanius minor), καθώς και πολλών άλλων στρουθιόμορφων. Πρέπει να επισημανθεί η ύπαρξη της Σβαρνίστρας (Tichodroma muraria) του Νεροκότσυφα (Cinclus cinclus) και του Βραχοτσομπανάκου (Sitta neumayer) όλο το χρόνο και του Στραβολαίμη (Jynx torquilla) το καλοκαίρι, είδη με περιορισμένη κατανομή. 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια οριοθέτησης και αποτελούν τα είδη οριοθέτησης της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

19 Πρόγραμ μα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών πρ οτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR015 Όρος Φαλακρό» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία 85 Buteo rufinus Αετογερακίνα 102 Falco cherrug Στεπογέρακο Είδη χαρακτηρισμού Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο 6 Παγκόσ. Απειλ. ειδος > αναπ. πληθ. Ε.Ε. 109 Alectoris graeca Πετροπέρδικα >1% πληθ ΕΕ 241 Coracias garrulus Χαλκοκουρούνα Παγκόσ. Απειλ. ειδος Πίνακας 3. Είδη οριοθέτησης για την περιοχή: «GR015 Όρος Φαλακρό» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη οριοθέτησης 76 Circaetus gallicus Φιδαετός 1% πληθυσμού Ελλάδας 91 Aquila chrysaetos Χρυσαετός 1% πληθυσμού Ελλάδας 92 Hieraaetus pennatus Γερακαετός 1% πληθυσμού Ελλάδας 103 Falco peregrinus Πετρίτης 1% πληθυσμού Ελλάδας 131 Burhinus oedicnemus Πετροτουρλίδα 1% πληθυσμού Ελλάδας 224 Bubo bubo Μπούφος 1% πληθυσμού Ελλάδας ΗΜΑ ΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

20 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου) και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Αετογερακίνα (Buteo rufinus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Η Αετογερακίνα εξαπλώνεται κυρίως στην νότια Ελλάδα (ανατολική Στερεά) τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αλλά και ορισμένες περιοχές στην βόρειο Ελλάδα (Μακεδονία και Θράκη). Ο συνολικός πληθυσμός της υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι αναπαράγονται 2 τουλάχιστον ζευγάρια. Οικολογία: Η Αετογερακίνα φωλιάζει πάντα σε βράχια σε δασικά ξέφωτα ή στα όρια δασικών συστάδων αλλά κυρίως σε ανοικτές εκτάσεις με βραχώδεις σχηματισμούς. Είναι αρπακτικό των ανοιχτών εκτάσεων με χέρσα εδάφη και χαμηλή βλάστηση. Ο βιότοπος τροφοληψίας περιλαμβάνει στεπώδεις, ημιερημικές περιοχές με φρυγανική βλάστηση, όπου τρέφεται κυρίως με ερπετά και λιγότερο με πουλιά. Η καταστροφή των δασικών ξέφωτων, η εντατικοποίηση της γεωργίας και η μεταβολή των χρήσεων γης των χέρσων ανοιχτών εκτάσεων που αποδίδονται στην γεωργία ή την οικιστική ανάπτυξη είναι βασικές αιτίες υποβάθμισης του βιοτόπου τροφοληψίας της Αετογερακίνας. Επίσης η μετατροπή χορτολιβαδικών εκτάσεων σε αροτραίες καλλιέργειες ή των ξηρών στεπωδών λιβαδιών σε αρδευόμενες μονοκαλλιέργειες έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις περιοχές κυνηγίου του είδους. Στεπογέρακο (Falco cherrug) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Το Στεπογέρακο είναι μεγαλόσωμο γεράκι που έχει παρατηρηθεί και φωτογραφηθεί στο παρελθόν στην περιοχή. Πρόκειται για είδος που έχει παρατηρηθεί ελάχιστες φορές στην Ελλάδα. Δεν φαίνεται ότι αποτελεί τακτικό επισκέπτη, αλλά λόγω του ότι δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό, και του ότι δεν ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

21 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση βρίσκονται συχνά έμπειροι στην αναγνώριση αυτού του είδους ορνιθολόγοι στην περιοχή, είναι εντελώς άγνωστη η συχνότητα παρουσίας του. Οικολογία: Φωλιάζει σε βράχια ή σε παλιές φωλιές άλλων πουλιών. Βιότοπός του είναι οι στέπες με δάση, λόφοι με λιβάδια και τα δάση κοντά σε ποτάμια. Όταν δεν φωλιάζει και το χειμώνα, βρίσκεται συνήθως σε ανοικτές εκτάσεις συχνά κοντά σε υγροτόπους. Τρέφεται κυρίως με μικρά και μεσαίου μεγέθους θηλαστικά (λαγούς κουνέλια λαγόγυρους κ.α.) και με πουλιά. Πετροπέρδικα (Alectoris graeca). Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Ζει σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα καθώς και σε νησιά του Ιονίου την Εύβοια και τα Κύθηρα, συνήθως σε πετρώδη εδάφη, συνήθως πάνω από 300 μέτρα υψόμετρο κι εώς τις κορυφές τω βουνών. Ο πληθυσμός της εκτιμάται σε (Tucker &Heath 1994) ενώ άλλες αισιόδοξες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό σε ζευγάρια (Papaevangelou). Πιθανώς ο πραγματικός αριθμός βρίσκεται κάπου στο ενδιάμεσο. Στην περιοχή του Φαλακρού είναι κοινή στη νότια πλευρά της Σημαντικής Περιοχής καθώς και στην αλπική και υποαλπική ζώνη. Οικολογία: Ζει σε θαμνώδεις εκτάσεις, στις παρυφές των δασών, στην αλπική και υποαλπική ζώνη, σε ξέφωτα, συνήθως σε σχετικά μεγάλα υψόμετρα. Χαρακτηριστικό πουλί της υποαλπικής ζώνης, προτιμά τις βραχώδεις και πετρώδεις ηλιόλουστες νότιες πλαγιές. Φωλιάζει και τρέφεται στα ορεινά λιβάδια. Η τροφή της είναι κυρίως φυτική και κατά ένα μικρό μέρος ζωική. Αποτελείται από σπόρους φυτών, χλόη, χυμώδεις καρπούς, σκουλήκια, έντομα, σαλιγκάρια κλπ. Είναι κοινωνικό πουλί και ζει κατά οικογενειακές ομάδες ατόμων ενώ κατά τη διάρκεια του χειμώνα μπορούν να συνενωθούν δύο οι περισσότερες τέτοιες ομάδες και να φτάσουν τα 40 άτομα. Τον χειμώνα κατεβαίνει σε χαμηλότερο υψόμετρο. Φωλιάζει στο έδαφος κάτω από θάμνους ή σε κοιλότητες του εδάφους στρώνοντας ξερά φύλλα, χόρτα και λίγα πούπουλα. Οι κυριότεροι φυσικοί της εχθροί είναι οι αλεπούδες, κουνάβια, τα γεράκια, οι αγριόγατες. Σε μερικές περιοχές θηρεύεται πολύ έντονα και αυτός θεωρείται ένας από τους λόγους που τας τελευταία χρόνια έχει μειωθεί ο πληθυσμός της στην Ελλάδα. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

22 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Μάλιστα από μερικά νησιά του Ιονίου (Κέρκυρα και Ζάκυνθο) έχει εξαφανιστεί λόγω του ανεξέλεγκτου κυνηγιού. Άλλες απειλές φαίνεται να είναι η συνεχείς ενόχληση της από την τουριστική ανάπτυξη των βουνών, οι διανοίξεις δρόμων καθώς και οι απελευθερώσεις νησιώτικης πέρδικας για εμπλουτισμό θηραμάτων, σε περιοχές όπου υπάρχει η πετροπέρδικα γιατί τα δύο αυτά είδη υβριδίζουν. Στην περιοχή του Φαλακρού παλαιότερα είχαν απελευθερωθεί για εμπλουτισμό Νησιώτικες πέρδικες (Alectoris chukar) αλλά δεν έχει γίνει γνωστό αν αυτό έχει επηρεάσει αρνητικά τον πληθυσμό της Πετροπέρδικας. Δεν φαίνεται η Πετροπέρδικα να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα στην περιοχή μιας και η πίεση που ασκείται από κυνήγι είναι μάλλον μικρή αφού η γη στη νότια πλευρά χρησιμοποιείται από την εκτατική κτηνοτροφία σαν βοσκοτόπια ενώ η αλπική ζώνη σαν τουριστικός προορισμός το χειμώνα. Χαλκοκουρούνα (Coracias garrulus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Η Χαλκοκουρούνα είναι τοπικός καλοκαιρινός επισκέπτης και διερχόμενος μετανάστης στην Ελλάδα. Ο πληθυσμός στην Ελλάδα εκτιμάται σε 200 περίπου ζευγάρια. Στην περιοχή του Φαλακρού η Χαλκοκουρούνα απαντάται στη νότια και ανατολική πλευρά της περιοχής με συνολικό πληθυσμό 8-12 ζευγάρια. Οικολογία: Φωλιάζει σε τρύπες σε βράχους και δέντρα, ακόμα και σε εγκαταλειμμένα λατομεία, κτίρια και γέφυρες. Συχνά την βλέπει κανείς να κάθεται σε κάποιο γυμνό κλαδί ή σε σύρματα και φράκτες περιμένοντας να δει κάποιο έντομο που αποτελεί την τροφή της. Πουλί προσαρμοσμένο να ζει κοντά στον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του, ωστόσο η έλλειψη κατάλληλων θέσεων για φώλιασμα (το κόψιμο παλιών δέντρων) η εντατικοποίηση της γεωργίας, η μονοκαλλιέργειες, η καταστροφή φυτοφρακτών όπου βρίσκει έντομα για να τραφεί και η χρήση φυτοφαρμάκων συντελούν στη μείωση του πληθυσμού της Χαλκοκουρούνας. Στο Φαλακρό δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα αλλά σίγουρα η εντατικοποίηση της γεωργίας, και η συρρίκνωση του βιοτόπου της λόγω της αύξησης της ανοικοδόμησης (βιομηχανικής και οικιστικής), επιδρούν αρνητικά και απειλούν το μέλλον της ύπαρξης της Χαλκοκουρούνας στην περιοχή. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

23 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Φιδαετός (Circaetus gallicus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Ο Φιδαετός είναι μεταναστευτικός μεσαίου μεγέθους αετός. Είναι ο πιο συνηθισμένος αετός τους καλοκαιρινούς μήνες. Κατά τη μετανάστευση μεγάλοι αριθμοί περνούν από τους υγροτόπους της βορείου Ελλάδας και ακολουθώντας τα φαράγγια των ποταμών όπου βρίσκουν ανοδικά ρεύματα διαχέονται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο αναπαραγωγικός πληθυσμός της Ελλάδας εκτιμάται σε ζευγάρια (Hallman 1985a) και είναι κατανεμημένος σε όλη την επικράτεια. Στην περιοχή του Φαλακρού φωλιάζουν 3-5 ζευγάρια στα δρυοδάση και τα δάση οξιάς. Οικολογία: Φωλιάζει κυρίως σε παλιά δέντρα σε δάση κωνοφόρων, πλατύφυλλων και μεικτά δάση, σπανιότερα δε και σε βράχια. Διανύει μεγάλες αποστάσεις για να βρει την τροφή του που αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από ερπετά (φίδια και σαύρες). Κυνηγά στις ανοικτές με χαμηλή βλάστηση περιοχές, τα ξέφωτα, τους θαμνώνες τις αγροτικές εκτάσεις και τους υγροτόπους. Μπορεί να μείνει αιωρούμενος στο ίδιο σημείο εποπτεύοντας το έδαφος για θήραμα. Φωλιάζει σε βραχώδεις θέσεις και σε δάση πλατύφυλλων. Η παρουσία των φιδαετών είναι συχνή στην πεδινή περιοχή στα νότια και στα ανατολικά του όρους όπου υπάρχει χαμηλή βλάστηση όπου τρέφονται ενώ σημαντικό ενδιαίτημα για τους φιδαετούς είναι το φαράγγι του Αγγίτη και η περιοχή γύρω από αυτό, εκτός σημαντικής περιοχής, στα νότιο νοτιοδυτικά της Σημαντικής Περιοχής. Ο ποταμός Αγγίτης είναι παραπόταμος του Στρυμώνα. Γύρο από αυτόν υπάρχουν ακαλλιέργητες ξηρικές εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση, θαμνότοποι καθώς και αγροτεμάχια με καλλιέργειες κτηνοτροφικών φυτών με μεγάλους φυτοφράκτες με πυκνή βλάστηση από άγρια είδη θάμνων που περιστοιχίζουν τα χωράφια είναι άριστος βιότοπος και ενδιαίτημα τροφοληψίας. Ακόμα πολύ σημαντική είναι η υποαλπική ζώνη με νότια έκθεση και οι πρόποδες στα νότια της Σημαντικής περιοχής. Χρυσαετός (Aquila chrysaetos) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

24 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Ο πληθυσμός του Χρυσαετού στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004). Κατά την διάρκεια της παρούσης έρευνας παρατηρήθηκαν Χρυσαετοί αλλά δεν εντοπίστηκαν πιθανές θέσεις φωλιάσματος εντός των ορίων της σημαντικής περιοχής για τα πουλιά. Ωστόσο εκτιμάται ότι υπάρχουν τουλάχιστον 2 ζευγάρια. Αρκετές φορές ενήλικοι Χρυσαετοί έχουν παρατηρηθεί κατά τη διάρκεια της έρευνας, να τρέφονται στα εκτεταμένα αλπικά λιβάδια της περιοχής καθώς και ανάμεσα στο Φαλακρό και το όρος Μενοίκιο, στα βόρεια της περιοχής, στα νοτιοδυτικά της Σημαντικής Περιοχής κοντά στο φαράγγι του Αγγίτη, στα βορειοδυτικά κοντά στην κοινότητα του Βώλακα, και στο φαράγγι της Πετρούσας. Ακόμα εντοπίστηκε περιοχή τροφοληψίας Χρυσαετών στα βορειοανατολικά της ΙΒΑ, εκτός των ορίων της σημαντικής περιοχής που πιθανότατα φωλιάζουν στην γειτονική περιοχή της Ελατιάς (Καρά Ντερέ). Οικολογία: Ο Χρυσαετός αναπαράγεται στις αδιατάρακτες ορεινές περιοχές. Χρησιμοποιεί συνήθως μικρά ζωνάρια σε ορθοπλαγιές για να φτιάξει τη φωλιά του, αλλά και μεγάλα δέντρα αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα βράχια. Ο Χρυσαετός χρησιμοποιεί ανοιχτές εκτάσεις ως ενδιαιτήματα τροφοληψίας ανάμεσα σε φυσικές περιοχές με δάσος και θάμνους ή γυμνές ράχες και ανοιχτούς βοσκοτόπους. Η τροφή του αποτελείται κυρίως από μικρά και μεσαίου μεγέθους θηλαστικά, πουλιά, ερπετά (κυρίως χελώνες) ενώ μεγάλο μέρος της τροφής του αποτελείται από ψοφίμια. Το είδος αυτό είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στην ενόχληση κατά την περίοδο της αναπαραγωγής και σε πολλές περιπτώσεις πλήττονται παραδοσιακές επικράτειες του Χρυσαετού από την ανεξέλεγκτη διάνοιξη δασικών δρόμων κοντά στις θέσεις φωλεοποίησης. Μέτρα ενίσχυσης για τον Χρυσαετό θα έπρεπε οπωσδήποτε να περιλαμβάνουν το κλείσιμο με μπάρα, ή ακόμη και την κατάργηση δρόμων κοντά και γύρω από τις πιθανές θέσεις φωλεοποίησης, καθώς και ο αποκλεισμός της υλοτομίας στις περιοχές αυτές. Άλλη απειλή που αντιμετωπίζουν άμεσα οι Χρυσαετοί στο Φαλακρό είναι το κυνήγι, καθώς υπήρχαν περιστατικά θανάτωσης Χρυσαετών στο παρελθόν. Ακόμα έχει γίνει γνωστή η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων κατά καιρούς για την καταπολέμηση του λύκου που υπάρχει στο όρος, καθώς και στο γειτονικό όρος Μενοίκιο. Η χρήση των δηλητηριασμένων δολωμάτων μπορεί να αποβεί μοιραία για το μέλλον των Χρυσαετών στην περιοχή και μέτρα θα έπρεπε να ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

25 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση ληφθούν για την αποφυγή τέτοιων περιστατικών. Τέτοια μέτρα θα έπρεπε να είναι η ενημέρωση για τους κινδύνους που κρύβουν τα δολώματα για τους αετούς, τα σκυλιά, αλλά και για τα κτηνοτροφικά ζώα αφού το δηλητήριο μένει στη φύση και μπαίνει στην τροφική αλυσίδα των ανθρώπων με τον έναν ή άλλο τρόπο. Ακόμα πρέπει να γίνονται έλεγχοι στο πεδίο για τυχών ύπαρξη τέτοιων πρακτικών, και παραδειγματική τιμωρία των παραβατών που τυχών θα εντοπιστούν. Γερακαετός ή Σταυραετός (Hieraaetus pennatus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Ο Γερακαετός είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στην Ελλάδα. Είναι ο πιο μικρόσωμος αετός Ο συνολικός αναπαραγόμενος πληθυσμός τις Ελλάδας εκτιμάται σε ζευγάρια (Tucker & Heath 1994) που είναι κατανεμημένα κυρίως στην Θράκη, Μακεδονία Ήπειρο ενώ λίγα ζευγάρια υπάρχουν στην Θεσσαλία και τη Στερεά. Οικολογία: Είναι δασόβιο είδος. Θέλει ώριμα δάση κωνοφόρων, πλατύφυλλων ή μεικτά δάση, σε μικρό υψόμετρο. Κατοικεί στα πιο αραιά τμήματα των δασών. Φωλιάζει πάνω στα δένδρα σε μικρό σχετικά υψόμετρο (κάτω από 600 μέτρα). Τρέφεται με μικρά τρωκτικά, μικρά πουλιά, βατράχια, σαύρες και φίδια που κυνηγά με μεγάλη επιδεξιότητα, ακροβατικούς ελιγμούς και μεγάλη δύναμη παρά το μικρό του μέγεθος. Στην περιοχή μας εντοπίστηκε στο Βορειο ανατολικό τμήμα της σημαντικής περιοχής αλλά θέσεις φωλεοποίησης δεν υπήρξε δυνατό να εντοπιστούν. Εκτιμάται ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα αναπαραγόμενο ζευγάρι. Πετρίτης (Falco peregrinus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της Ελλάδας εκτιμάται σε περισσότερα από ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι υπάρχουν 2-3 ζευγάρια τα περισσότερα σε απόκρημνες ορθοπλαγιές στη νότια και δυτική πλευρά του όρους. Οικολογία: Είναι πολύ καλός κυνηγός. Επιτίθεται στη λεία του που είναι πουλιά, με κάθετες εφορμήσεις, κλείνοντας τις φτερούγες του, αναπτύσσει ιλιγγιώδη ταχύτητα και τη χτυπάει με σε πτήση με δύναμη. Τρέφεται με πουλιά ακόμη και μεγαλύτερα του μεγέθους του (αγριόπαπιες, πέρδικες). Ζει σε ορθοπλαγιές, σε ανοικτό στεπώδες περιβάλλον, σε ψηλά βράχια κοντά στη θάλασσα και σε ξέφωτα των δασών. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

26 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Φωλιάζει σε βράχους και δένδρα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με ανοικτές εκτάσεις, σε υψόμετρο από μέτρα. Σε μερικές περιπτώσεις είναι προσαρμοσμένος να ζει σε πόλεις και να φωλιάζει σε κτήρια. Τον χειμώνα κάνει την εμφάνισή του σε υγροβιότοπους όπου μπορεί να βρει ευκολότερα την τροφή του. Πετροτουρλίδα (Burhinus oedicnemus). Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Είναι ένας αρκετά διαδεδομένος, αλλά τοπικός καλοκαιρινός επισκέπτης και διερχόμενος μετανάστης στην Ελλάδα. Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της στην Ελλάδα, εκτιμάται σε ζευγάρια. Στην περιοχή του Φαλακρού φωλιάζουν 20 έως 30 ζευγάρια στους πρόποδες του όρους στην νότια πλευρά όπου το έδαφος είναι ξηρικό και χέρσο με αραιή χαμηλή βλάστηση. Στην περιοχή αυτή οι κύριες δραστηριότητες είναι η εκτατική κτηνοτροφία προβάτων, αγελάδων ελευθέρας βοσκής και λιγότερο αιγών καθώς και η ύπαρξη βιομηχανικής ζώνης μέσα στην περιοχή αυτού του ενδιαιτήματος. Δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα τα πουλιά από αυτές τις δραστηριότητες αλλά σίγουρα η επέκταση των κοινοτήτων η εντατικοποίηση της κτηνοτροφίας και η διάνοιξη δρόμων τα τελευταία χρόνια συρρικνώνει τον βιότοπο της Πετροτουρλίδας. Οικολογία: H Πετροτουρλίδα φωλιάζει σε πολλούς παράκτιους υγροτόπους στην Μακεδονία, τη Θράκη, τη Δυτική και Στερεά Ελλάδα, την Κρήτη στην Λέσβο και στην Λήμνο, αλλά και σε πεδινά, ημιπεδινά φρυγανικά οικοσυστήματα με αραιή βλάστηση, χερσοχώραφα και χορτολιβαδικές εκτάσεις, καθώς και σε κάθε μορφής ανοιχτές στεπώδεις ξεροφυτικές εκτάσεις. Τρέφεται με έντομα και άλλα ασπόνδυλα, έχει δε ημινυκτόβιες συνήθειες δραστηριοποιούμενη κυρίως την αυγή και το δειλινό. Μπούφος (Bubo bubo) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός: Είναι το μεγαλύτερο νυχτόβιο αρπακτικό της Ευρώπης. Είναι επιδημητικός και συχνά δεν απομακρύνεται από την περιοχή του, καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του.ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της Ελλάδας εκτιμάται σε ζευγάρια (Tucker & Heath 1994), ενώ άλλες εκτιμήσεις τον θέλουν να ξεπερνά τα 500 ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι υπάρχουν 3- ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

27 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση 5 ζευγάρια μπούφων. Δεν παρατηρήθηκαν μπούφοι κατά την διάρκεια της έρευνας πεδίου αλλά είναι γνωστές 3 περιοχές όπου ζουν στη νότια και τη δυτική πλευρά από παλαιότερες παρατηρήσεις, ευρέσεις τραυματισμένων μπούφων, και απελευθερώσεις των αποθεραπευμένων από το Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Αγρίων Ζώων. Οικολογία: Ζει σε μεγάλη ποικιλία βιοτόπων σε όλη τη επικράτεια και σε υψόμετρο από το επίπεδο της θάλασσας έως και την αλπική ζώνη. Φωλιάζει συνήθως σε μικρές σπηλιές σε βράχια, αλλά και σε κουφάλες παλιών δέντρων σπανιότερα δε και σε εγκαταλειμμένες φωλιές άλλων πουλιών. Προτιμά κοντά στη περιοχή φωλιάσματος να υπάρχει πυκνή βλάστηση. Ζει μοναχικός. Τρέφεται με μικρά και μεσαίου μεγέθους θηλαστικά (τρωκτικά, λαγούς, σκαντζόχοιρους) και πουλιά ακόμη και μεγάλου μεγέθους. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

28 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Στον επισυναπτόμενο χάρτη 2 παρουσιάζονται τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. Ο χάρτης 2 διαμορφώθηκε από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την εργασία πεδίου ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν αξιόπιστα δεδομένα από βιβλιογραφικές πηγές. 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Στον επισυναπτόμενο χάρτη 3 (κλίμακας 1: ) παρουσιάζονται: α) η προτεινόμενη οριοθέτηση της περιοχής μελέτης ως ΖΕΠ και β) τα υφιστάμενα όρια ΤΚΣ και ΖΕΠ πλησίον ή εντός της περιοχής μελέτης. Η πρόταση οριοθέτησης της περιοχής μελέτης ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας διαμορφώθηκε έτσι ώστε να περιλάβει τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού για όλες τις εποχές που αυτά χρησιμοποιούν την περιοχή, καθώς και τα αντίστοιχα ενδιαιτήματα των ειδών οριοθέτησης, σύμφωνα με τις προδιαγραφές οριοθέτησης ΖΕΠ (βλ. Δημαλέξης κ.ά. 2004). Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όρια τους. Πιο αναλυτικά η Χαλκοκουρούνα, η Αετογερακίνα και η Πετροπέρδικα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του γενικού πλαισίου της προτεινόμενης οριοθέτησης, περιλαμβάνοντας τις γνωστές θέσεις όπου έχει καταγραφεί ως τώρα. Επιπλέον αυτών λήφθηκαν υπόψη τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών Πετροτουρλίδα, Γερακαετός (Σταυραετός), Πετρίτης, Φιδαετός, Χρυσαετός και Μπούφος, ενώ το Στεπογέρακο που δεν παρατηρήθηκε παρά μόνο μια φορά στα χρονικά των ορνιθολογικών καταγραφών στην περιοχή δεν λήφθηκε υπ όψην αλλά θεωρήθηκε απαραίτητο να αναφερθεί σαν είδος χαρακτηρισμού μιας και η βιολογία του και η συχνότητα επίσκεψής του στην περιοχή είναι άγνωστη. Τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ είναι μεγαλύτερα των ορίων της περιοχής μελέτης (δηλαδή της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) στο νότιο τμήμα της, σε θέσεις οι οποίες σχετίζονται με κρίσιμα ενδιαιτήματα της Χαλκοκουρούνας, είδους ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

29 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. Τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ εκτείνονται πέραν των ορίων της ΣΠΠ και στα ανατολικά για να περιληφθούν στην ΖΕΠ τα κρίσιμα ενδιαιτήματα της Χαλκοκουρούνας, αλλά και των άλλων ειδών οριοθέτησης όπως ο Χρυσαετός, ο Φιδαετός ο Γερακαετός και η Πετροτουρλίδα, ενώ η Πετροπέρδικα ζει μακριά από τα όρια της ΖΕΠ προς το κέντρο της. Τα προτεινόμενα όρια της ΖΕΠ επιδιώχθηκε, στο μέτρο της ακρίβειας που παρέχουν οι ασπρόμαυροι χάρτες της ΓΥΣ, να είναι εύκολα αναγνωρίσιμα από τους υπεύθυνους για τη διαχείριση της περιοχής, με βάση φυσιογραφικά (ρέματα, κορυφογραμμές) ή άλλα γνωρίσματα (π.χ. δρόμοι, μονοπάτια) της περιοχής (βλ. Δημαλέξης κ.ά. 2004). Στα δυτικά το όριο της προτεινόμενης ΖΕΠ ξεκινά στο νότιο όριο του χωριού Πύργοι. Από εκεί ανεβαίνει την ισοκλινή προς την βουνοκορυφή του Προφήτη Ηλία με βορειοανατολική κατεύθυνση μέχρι το υψόμετρο 850μ. Από εκεί συνεχίζει ανατολικά μέχρι τα όρια του υφιστάμενου ΤΚΣ με κωδικό GR Το όριο αυτό ακολουθεί δυτικά και βόρεια μέχρι το Μαύρο ρέμα. Από εκεί συνεχίζει ανατολικά μέχρι την κορυφογραμμή Μπαταλάδες την οποία περικλείει από νότια, στην συνέχεια διασχίζει ρεματιές Σκορπιός και Πριόνι και φτάνει στο δρόμο Σιδηρόνερο Λιβαδερό. Από εκεί πρώτα συνεχίζει νότια ακολουθώντας το δρόμο προς Λιβαδερό και στην συνέχεια δυτικά από τους ορεινούς όγκους Πλατιά, Φτελιά και Ραβένια φτάνοντας στο χωριό Καλλίφυτος το οποίο περικλείει από δυτικά. Από εκεί παρακάμπτει το Ύψωμα Αδελφών Ζαχαροπούλου και Σπουργίτη με βορειοδυτική κατεύθυνση, και συνεχίζει βόρεια, περικλείει το χωριό Βαθύλακκος από δυτικά. Στην συνέχεια ακολουθεί το όριο του υφιστάμενου ΤΚΣ με κωδικό GR περικλείοντας τον ορεινό όγκο της Μαύρης Κορυφής. Από εκεί συνεχίζει νότια, περικλείει το χωριό Ξηροπόταμος από δυτικά και φτάνει στο κεντρικό δρόμο Δράμας Προσοτσάνη περιλαμβάνοντας την τοποθεσία Λυκοφωλιές και στην συνέχεια ακολουθεί ρεματιά βορειοδυτικά παρακάμπτοντας τον οικισμό της Πετρούσας. Νοτιοδυτικά της Πετρούσας περιλαμβάνει την ρεματιά Λάκκος και ακολουθεί την οδό Πετρούσας - Προσοτσάνη περιλαμβάνοντας την περιοχή Επάνω Αμπέλια. Από εκεί ακολουθεί βόρειοδυτικά και βόρεια το περιφερειακό δρόμο Προσοτσάνη Γρανίτη μέχρι την τοποθεσία Στενά Γρανίτου και Από εκεί ανατολικά μέχρι το χωριό Πύργοι. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

30 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION During the present fieldwork, the list of observed bird species for Falakro Mountain has been confirmed. This is a result of the relative stability of the area, since most part of the habitat has not changed over the years. Furthermore, during the current fieldwork a different methodology was used, emphasising on spring migration and on the localization and investigation of the populations of the most possible speciescriteria. The selection and delimitation species that were observed during breeding and migration periods of 2009 were different than those originally used for the designation of Falakro as an IBA in the year The species that characterized the area as an IBA in 2000 were observed again in 2009, only this time they are not criteria for SPA characterization but delimitation species instead. Thus, according to the breeding and foraging areas of the new species-criteria (Tables 2 & 3), the proposed SPA appears the following differences as compared to the existing IBA: Extension of the IBA boundaries to the east Extension of the IBA boundaries to the northeast The proposed boundary changes are necessary for the conservation of all speciescriteria for characterization and delimitation that were observed during the most recent census. The international ornithological importance of the studied area is evident by the presence of a significant breeding population of Rollers (Coracias garrulus), Longlegged Buzzard (Buteo rufinus) and Rock Partridge (Alectoris graeca). Additionally, on a national level, the area holds a significant populations (>1% of the national population) of Short - toed Eagles (Circaetus gallicus), Golden Eagles (Aquila chrysaetos), Booted Eagles (Hieraaetus pennatus), Stone Curlews (Burhinus oedicnemus), Peregrine Falcons (Falco peregrinus) and Eagle Owls (Bubo bubo). There is strong evidence that, apart from the aforementioned species, the area holds significant populations of other species such as Honey Buzzard (Pernis apivorus) and ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

31 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση nocturnal raptors. There is also evidence that it is a migratory transition area for species such as Black Stork (Ciconia nigra) and many speeces of passerines. From the data that was collected during this study it was not possible to determine wether the area fulfills the criteria 4 and 5 as they are prescribed in Phase B of this project (see Dimalexis A., E. Bourdakis and E. Hadjicharalambous 2004). A firm conclusion, especially regarding criterion 5 (for migratory species and raptors) can only be reached after more specific field work during the migratory periods. The latter was not feasible in the framework of the present study. Map 3 in the CD-ROM (scale 1: ) depicts the boundaries of the proposed Special Protection Area. The boundaries have been designed so as to include all critical habitats of selection species during all seasons that they are using the area. Additionally and in accordance with the specifications for the delimitation of SPAs (see Dimalexis A., E. Bourdakis and E. Hadjicharalambous 2004) all habitats of delimitation species have also been included in the porposed SPA. Specifically, Roller was the key species that generally shaped the proposed boundaries, which include all known localities where they have been observed so far. Stone Curlew is found in the same habitats. The rest of the delimitation species can be found on the main mass of Falakro mountain and Short - toed Eagle especially is exploiting the whole area for foraging. The proposed boundaries of the SPA are identical for the most part to the existing IBA. At the east, northeast and south of the area the poposed boundaries are extended beyond the existing IBA so that the crucial habitats for the characterization and delimitation species-criteria to be included and protected. Areas not related to the critical habitats of species-criteria are not included to the delimitation. The proposed SPA boundaries were drawn on the closest possible precision based on the available black and white topographic maps using natural landlines and landmarks (coastline, rivers, crescents) or other landscape characteristics (roads, trails) of the area (see Dimalexis A., E. Bourdakis and H. Hadjicharalambous 2004). Villages, inhabited and agricultural areas were not included within the boundaries of the SPA, as long as they didn't form part of any critical habitat for priority species. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

32 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση The proposed SPA has a diverse ecological character since it includes farmlands, livestock farms, uncultivated flatlands and the highly diversiform Falakro Mountain. Falakro embodies old pineforests, broad-leaved forests, the humid and tree-covered northern slope, the extended alpine meadows and the steep rocky gorges that extend to the plains and line in the smooth and dry southside area. 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας: Μια γνωριμία με τους σημαντικούς βιοτόπους της Ελλάδας. Ειδική Έκδοση, Αθήνα. 272 σ. Hagemeijer, E.J.M. and M.J. Blair (Editors) The EBCC Atlas of European Breeding Birds: Their Distribution and Abundance. T & A D Poyser, London. Handrinos, G. and Akriotis, T The Birds of Greece. London, UK: Helm Publ. Heredia, B., L. Rose, and M. Painter. 1996: Globally threatened birds in Europe. Action Plans. Birdlife International, Council of Europe, Germany. Snow, D. and Perrins, C. M. (eds.) (1998) The Birds of the Western Palearctic, Concise Edition. Vol. 2. Oxford University Press, Oxford. Tucker, G. M. and Heath, M. F. (eds.) (1994) Birds in Europe: Their Conservation Status. BirdLife International, Cambridge (BirdLife Conservation Series No.3). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

33 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEXES ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 25

34 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 26

35 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR015 Όρος Φαλακρό Ορνιθολογική Έκθεση Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης για την περιοχή «GR015 Όρος Φαλακρό» AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Sta ge Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 2 Gavia arctica Υ 1 4 Tachybaptus ruficollis Υ 15 5 Podiceps cristatus Υ 8 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) 6 Podiceps grisegena Υ 8 Podiceps nigricollis Υ 1 9 Calonectris diomedea Θ Puffinus yelkouan 20/60 ind Θ Hydrobates pelagicus Θ Phalacrocorax carbo Υ Phalacrocorax aristotelis Υ Phalacrocorax pygmeus Υ Pelecanus onocrotalus Υ Pelecanus crispus 10/30 ind Υ Botaurus stellaris Υ Ixobrychus minutus Υ Nycticorax nycticorax Υ Ardeolla ralloides Υ Egretta garzetta Υ Casmerodius albus Υ Ardea cinerea Υ 6 27 Ardea purpurea Υ Ciconia nigra Υ Π 1 1 Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο οριοθέτησης (delimitation criterion) Κριτήριο οριοθέτησης (delimitation criterion) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 27