Σουηδία. Δανία. Βουλγαρία. Φινλανδία. Λουξεμβούργο. Ιταλία. Ιρλανδία. Βέλγιο. *εξαίρεση το 2003

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2017 Ελληνική Οικονομία Η δημοσιονομική προσαρμογή που έχει επιτύχει η χώρα την τελευταία οκταετία είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 1, το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος προσέγγιζε το 2009 το 15,3% του ακαθάριστου εγχωρίου προϊόντος. Από αυτό το ποσοστό, το 5% αφορούσε πληρωμή τόκων και το υπόλοιπο 10,3% την υπέρβαση των πρωτογενών δαπανών έναντι των φόρων, δηλαδή το πρωτογενές έλλειμμα. Παρά τη μεγάλη αύξηση της ανεργίας τα επόμενα χρόνια που συρρίκνωσε τη φοροδοτική ικανότητα των νοικοκυριών και αύξησε τις δαπάνες για επιδόματα ανεργίας, η χώρα εξάλειψε την ανωτέρω δημοσιονομική ανισορροπία επιτυγχάνοντας για πρώτη φορά πρωτογενές πλεόνασμα το 2013 και παρέμεινε πλεονασματική τα επόμενα δύο χρόνια. Το 2016 εκτιμάται ότι παρέμεινε πλεονασματικό υπερβαίνοντας τον στόχο (με κουκίδες στο Γράφημα 1) που έχει τεθεί βάσει του τρίτου προγράμματος προσαρμογής. Η επιτευχθείσα δημοσιονομική προσαρμογή συνδέεται με υψηλό οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του National Bureau of Economic Research, η επιτευχθείσα προσαρμογή ευθύνεται κατά το ήμισυ για την ύφεση της περιόδου , ενώ η κρίση εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία εξαιτίας των υψηλών επασφαλίστρων κινδύνου και της πολιτικής αβεβαιότητας ευθύνεται για το υπόλοιπο μισό 1. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης, ωστόσο, έχει και το ίδιο το μείγμα της δημοσιονομικής προσαρμογής που εν τέλει επικράτησε, όπως επανειλημμένα έχουμε υποστηρίξει σε αυτό το δελτίο, που στηρίχθηκε, σε μεγαλύτερο βαθμό, στο σκέλος των φορολογικών εσόδων και την περικοπή των δαπανών του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, από ότι στον περιορισμό των πρωτογενών δαπανών. Έχοντας επιτύχει τα ανωτέρω η χώρα οφείλει να αντιμετωπίσει πλέον μία βασική πρόκληση σε συνεργασία με τους ευρωπαίους εταίρους. Την ανάκτηση της εμπιστοσύνης του διεθνούς επενδυτικού κοινού ώστε (α) να στηρίξει την ανάκαμψη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μέσω της εισροής άμεσων ξένων επενδύσεων και (β) να επιτύχει την πρόσβαση στο διεθνή δανεισμό για την εξυπηρέτηση των δανειακών αναγκών του κράτους. Τούτο προϋποθέτει την παρουσίαση ενός ρεαλιστικού και δομημένου προγράμματος μειώσεως του δημοσίου χρέους. Η αρχιτεκτονική του τρέχοντος προγράμματος προσαρμογής δίνει βάρος στην διατήρηση των πρωτογενών πλεονασμάτων στο επίπεδο του 3,5% σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα από το 2018 και μετά. Όπως έχουμε επισημάνει αυτή η πολιτική είναι αμφίβολο εάν εξυπηρετεί τον ίδιο τον σκοπό της βιωσιμότητας του χρέους διότι η μειωτική επίδραση του πρωτογενούς πλεονάσματος επί του λόγου χρέους προς ΑΕΠ «αντισταθμίζεται από τον χαμηλότερο του δυνητικού ρυθμού μεγεθύνσεως της οικονομίας που συνεπάγεται η παραμονή επί μακρόν σε καθεστώς υψηλών πλεονασμάτων» (Εβδομαδιαίο Δελτίο, 9 Δεκεμβρίου 2016). Επιπλέον, η επίτευξη αυτού του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματα θα είναι πρωτόγνωρη για μία χώρα με υψηλό ποσοστό ανεργίας, όπως επισημαίνεται στην πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου 2. Το Ταμείο προτείνει τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, μέσω της συμπιέσεως της παραοικονομίας και της μειώσεως του αφορολογήτου ορίου, ως ενδεικτικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων για τα πλεονάσματα 3. Σουηδία Γράφημα 2. Περίοδοι Συνεχών Πρωτογενών Πλεονασμάτων (άνω του 3%) των χωρών της Ε.Ε. μετά το 1995: Σύγκριση ΑΕΠ και Ανεργίας (μ.ο. περιόδου) Δανία * 4% Γράφημα 1. Συνολικό Ισοζύγιο και Πρωτογενές Ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης* (% του ΑΕΠ) Βουλγαρία Φινλανδία Λουξεμβούργο % Ιταλία % -8% -12% -16% ε 2017π 2018π Πρωτογενές Ισοζύγιο Συνολικό Ισοζύγιο Στόχος Προϋπολογισμού Πηγή: Υπ.Οικονομικών, ΕΛΣΤΑΤ, ΔΝΤ προβλέψεις * εξαιρ. της επίπτωσης του χρημ/κού τομέα 1 Gourinchas, Philippon and Vayanos, 2016, National Bureau of Economic Research, 2016, The Analytics of the Greek Crisis. Ιρλανδία Βέλγιο 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% Πραγματικό ΑΕΠ Ποσοστό Ανεργίας Πρωτογενές Πλεόνασμα (% του ΑΕΠ) *εξαίρεση το Πηγή: Ε.Επιτροπή 2 Staff Report for the 2016 article IV Consultation, σελίδα Στην έκθεση του Ταμείου επισημαίνεται ακόμη ότι το υψηλό χρέος του ιδιωτικού τομέα, σε συνδυασμό με τη μη αποτελεσματική φορολογική διοίκηση οδηγούν σε περιορισμένη δυνατότητα συλλογής εσόδων. Επίσης, πολιτικές που εφαρμόζονται όπως οι αυξημένοι φορολογικοί συντελεστές και τα υψηλά πρόστιμα δεν είναι αποτελεσματικές στην αποπληρωμή των υποχρεώσεών του ιδιωτικού τομέα προς το δημόσιο.

2 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Η δυσκολία του εγχειρήματος της επίτευξης υψηλών και επίμονων πρωτογενών πλεονασμάτων παρουσιάζεται στο Γράφημα 2 όπου εξετάζονται τα οικονομικά δεδομένα των χωρών που επέτυχαν κάτι ανάλογο την τελευταία εικοσαετία. Ειδικότερα, συγκρίνοντας τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περίοδο από το 1995 έως σήμερα, παρατηρούμε ότι μόνο 8 χώρες κατάφεραν να διατηρήσουν υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα (άνω του 3% του ΑΕΠ) για μακρύ χρονικό διάστημα (άνω των 5 ετών). Οι χώρες αυτές, όμως, διατηρούσαν την περίοδο των υψηλών πλεονασμάτων, υψηλό ρυθμό ανάπτυξης, ιδιαίτερα η Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο, και πολύ χαμηλότερα ποσοστά ανεργία από ό,τι έχει σήμερα η Ελλάδα. Τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας είχαν, μεταξύ των ανωτέρω χωρών, η Ιταλία και η Βουλγαρία που σημείωσαν διψήφιο ποσοστό (11% και 12,9% αντίστοιχα). Ποιο είναι όμως το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος που σταθεροποιεί ή απομειώνει το δημόσιο χρέος; Υπάρχουν άλλοι παράμετροι που μπορούν να βοηθήσουν στην αποκλιμάκωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ ώστε να μην είναι υποχρεωτική η επιβολή συσταλτικής δημοσιονομικής πολιτικής για μεγάλο χρονικό διάστημα; Το πρωτογενές πλεόνασμα που απαιτείται για να μην αυξάνεται το δημόσιο χρέος μπορεί προσεγγιστικά να εκτιμηθεί ως το γινόμενο της διαφοράς του επιτοκίου δανεισμού από το ρυθμό μεγέθυνσης της χώρας επί το λόγο του χρέους προς ΑΕΠ. Στο Γράφημα 3 εμφανίζεται η ανάλυση των παραμέτρων που εκτιμάται ότι θα μειώσουν το χρέος τα επόμενα χρόνια Γράφημα 3. Συμβολές Διαφόρων Παραμέτρων στην Μεταβολή του Χρέους, Συμβολή Πρωτογενούς Ισοζυγίου, 1,5% Συμβολή Πραγματικού Επιτοκίου Συμβολή Άυξησης Πραγματικού ΑΕΠ Συμβολή Ιδιωτικοποήσεων Λοιπές Υποχρεώσεις Μεταβολή Χρέους κατά ΔΝΤμε πλεόνασμα 1,5% Μεταβολή Χρέους κατά ΕΕ με πλεόνασμα 3,5% Ειδικότερα, παρουσιάζονται οι προβλέψεις του ΔΝΤ έως το 2030 όσον αφορά στις συμβολές στη μείωση του χρέους α) του πραγματικού επιτοκίου, β) του ρυθμού μεταβολής του ΑΕΠ, γ) των εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις άλλα και δ) του πρωτογενούς πλεονάσματος κατά 1,5% (εκτίμηση ΔΝΤ) και εναλλακτικά κατά 3,5% (εκτίμηση τρέχοντος προγράμματος) για πάνω από μια δεκαετία 4. 4 Όσον αφορά στους στόχους για τα πρωτογενή πλεονάσματα των επόμενων ετών, το Ταμείο θεωρεί πολύ υψηλό τον στόχο για πρωτογενές Έτσι προκύπτουν ουσιαστικά δύο εκτιμήσεις για την εξέλιξη της μεταβολής του χρέους τα επόμενα χρόνια: η πρώτη υποθέτει ότι το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων είναι 1,5% και η δεύτερη ενσωματώνει την υπόθεση πρωτογενών πλεονασμάτων στο επίπεδο του 3,5% διατηρώντας ωστόσο τη συμβολή των υπολοίπων παραγόντων σταθερή (η γραμμή και η διακεκομμένη γραμμή αντίστοιχα). Η μείωση του χρέους με βάση τα πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 3,5% προκύπτει προφανώς μεγαλύτερη. Η διαφορά αυτή θα μπορούσε να καλυφθεί με ένα συνδυασμό παρεμβάσεων. Από τη μία πλευρά η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να εφαρμόσει πολιτικές και μεταρρυθμίσεις πιο φιλικές προς την ανάπτυξη όπως η απελευθέρωση των αγορών και η δραστική μείωση των φορολογικών συντελεστών που θα χρηματοδοτηθεί από τον περιορισμό των δαπανών και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Τούτο θα ενίσχυε τη συμβολή του πραγματικού ΑΕΠ στην αποκλιμάκωση του χρέους. Από την άλλη πλευρά, η μείωση των επιτοκίων δανεισμού, η επιμήκυνση των ληκτοτήτων και άλλα μέτρα ελάφρυνσης στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων, εφόσον αυτά οριστικοποιηθούν και ποσοτικοποιηθούν από τους Ευρωπαίους εταίρους, θα αυξήσουν τη συμβολή του πραγματικού επιτοκίου στην αποκλιμάκωση του χρέους. Το συνδυαστικό αποτέλεσμα των ανωτέρω δράσεων θα είναι η μετατόπιση της κόκκινης γραμμής χαμηλότερα, εξαλείφοντας την ανάγκη για πλεόνασμα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ. Στο βαθμό μάλιστα που αυτά θα οδηγήσουν σε συμπερίληψη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη, οι επενδύσεις και κατά συνέπεια η αναπτυξιακή δυναμική της χώρας. Διεθνές Εμπόριο Αγαθών: Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών διευρύνθηκε, το 2016, κατά 4,5%, έναντι σημαντικής μείωσης κατά 16,3% που επετεύχθη το Η επιδείνωση του εμπορικού ελλείμματος αποδίδεται στην οριακή αύξηση των συνολικών εισαγωγών (+0,8%) το 2016, και την πτώση των αντίστοιχων εξαγωγών (-1,8%). Σημειώνεται ότι σε απόλυτα μεγέθη, το 2016, οι συνολικές εισαγωγές διαμορφώθηκαν σε 43,95 δισ. και οι εξαγωγές σε 25,4 δισ., με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της τάξεως των 18,6 δισ. πλεόνασμα 3,5% το 2018 και τη διατήρησή του σε αυτό το επίπεδο για μια ακόμη δεκαετία και αντιπροτείνει ως πιο ρεαλιστικό στόχο το 1,5% μέχρι το Επιπλέον το ΔΝΤ θεωρεί ότι οι προβλέψεις για την εξέλιξη του ΑΕΠ των Ευρωπαϊκών θεσμών είναι αισιόδοξες καθώς προβλέπουν 3,3% αύξηση μέχρι το 2030, ενώ το Ταμείο προβλέπει κατά 0,5% χαμηλότερο ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας. 2

3 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Ωστόσο, οι εξαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων αυξήθηκαν κατά 1,2% το 2016, καταγράφοντας αύξηση για τρίτο συνεχές έτος και οι εισαγωγές χωρίς τα καύσιμα αυξήθηκαν σημαντικά κατά 5,9% το 2016, έναντι οριακής αυξήσεως κατά 0,9% το Ως ακολούθως, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου χωρίς τα καύσιμα διογκώθηκε σημαντικά κατά 11,8% το 2016 και διαμορφώθηκε στα 16,1 δισ., έναντι ελάττωσης κατά 7,4% το Επισημαίνεται ότι το 55% των εισαγωγών και το 56% των εξαγωγών της Ελλάδας πραγματοποιούνται με χώρες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το υπόλοιπο σε τρίτες χώρες. Ειδικότερα, από την ανάλυση των στοιχειών, σημειώνεται ότι, α. Οι Εξαγωγές Αναφορικά με τις εξαγωγές ανά κατηγορία αγαθού το 2016, σύμφωνα με την μονοψήφια ανάλυση του εξωτερικού εμπορίου της ΕΛΣΤΑΤ, τρείς από τις εννέα κύριες κατηγορίες αγαθών κινήθηκαν ανοδικά. 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% 8,9% 10,2% Τρόφιμα Ποτά /Καπνός Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Γράφημα 4. Εξαγωγές Αγαθών, 2016 % ετήσιες μεταβολές -1,0% -9,1% -6,8% 0,2% -0,8% -1,2% Συγκεκριμένα, οι κλάδοι που αύξησαν τις εξαγωγές (αξίες σε ) σε σχέση με πέρυσι, ήταν εκείνες των τροφίμων (+8,9%), των ποτών-καπνού (+10,2%) και των χημικών (+0,2%). Αντίθετα, οι εξαγωγές που σημείωσαν την μεγαλύτερη μείωση αφορούσαν στα καύσιμα κατά 9,1%, και ακολούθησαν οι κλάδοι των ελαίων και των μηχανημάτων που υπέστησαν μείωση κατά 6,8% και 1,2% αντίστοιχα. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Γράφημα 5. Διάρθρωση Εξαγωγών, 2016 Βιομ. Είδη 23% Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά Βιομ. Ύλες Είδη Μηχα νήματα 10% Χημικά 11% Ελαια 3% Λοιπά 2% Μηχα νήματα Τρόφιμα 17% Ποτά /Καπνός 3% Πρώτες Ύλες 4% Καύσιμα 27% -10,3% Λοιπά Σχετικά με την διάρθρωση των εξαγωγών σημειώνεται ότι η πλειονότητα αυτών αφορά σε καύσιμα κατά 27%, σε βιομηχανικά είδη κατά 23%, σε τρόφιμα και ποτά κατά 20% και σε χημικά προϊόντα κατά 11%. β. Οι Εισαγωγές Όσον αφορά την εξέλιξη της αξίας των εισαγωγών, η αύξηση τους κατά 0,8% το 2016 οφείλεται κυρίως στην άνοδο των πληρωμών για εισαγωγές μηχανημάτων (+10,1%), βιομηχανικών ειδών (+8,6%) και τροφίμων και ποτών (κατά +5,6% και 8,5% αντίστοιχα). Αντίθετα, μειώθηκαν οι εισαγωγές καυσίμων κατά 14,4%, που περιλαμβάνουν κυρίως το αργό πετρέλαιο, και των ελαίων κατά 11,6%. 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% -60% 5,6% 8,5% Γράφημα 6. Ειααγωγές Αγαθών, 2016 % ετήσιες μεταβολές -1,7% -14,4% -11,6% 0,7% -70% Τρόφιμα Ποτά Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά /Καπνός Ύλες Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 8,6% 10,1% Από την ανάλυση των εισαγωγών προκύπτει ότι τα καύσιμα, τα βιομηχανικά είδη, τα μηχανήματα και τα χημικά προϊόντα αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα των ελληνικών εισαγωγών (22%, 24%, 22% και 16% αντίστοιχα). Ακολουθεί σε σημασία η συμμετοχή των τροφίμων και ποτών (13% συνολικά). Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Γράφημα 7. Διάρθρωση Εισαγωγών, 2016 Μηχα νήματα 22% Βιομ. Είδη 24% Λοιπά 0,1% Χημικά 16% Τρόφιμα 12% Βιομ. Είδη Ποτά /Καπνός 1% Πρώτες Ύλες 2% Καύσιμα 22% Ελαια 1% -56,6% Μηχα Λοιπά νήματα Πωλήσεις νέων Επιβατικών Αυτοκινήτων: Οι νέες εγγραφές ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων αυξήθηκαν κατά 24,7%, σε ετήσια βάση, τον Ιανουάριο 2017, από 5,5% τον Ιανουάριο Από την ανάλυση των επιμέρους στοιχείων προκύπτει ότι η αγορά των μεταχειρισμένων επιβατηγών αυτοκινήτων εμφανίζει υψηλότερο ρυθμό αύξησης που ανήλθε στο 47,3%, έναντι των 3

4 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων καινούργιων (13,4%) αν και σε απόλυτα μεγέθη το μέγεθος της αγοράς αυτής είναι συγκριτικά μικρότερο, ήτοι 4,2 χιλιάδες μεταχειρισμένα, έναντι 6,5 χιλιάδες καινούργια οχήματα. 60% Γράφημα 8. Πωλήσεις νέων ΙΧ Αυτοκινήτων (% ετήσια μεταβολή) βελτίωσης. Απαραίτητη προϋπόθεση όπως έχει πολλές φορές τονισθεί είναι ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης να κινηθεί σε μακροπρόθεσμο επίπεδο άνω του 2%. Γράφημα 9. Πληθωρισμός και δομικός πληθωρισμός στην Ευρωζώνη (ετήσια μεταβολή) -0,5 40% 20% 0% 0,0 0,5 % 0-20% 1,0 0,9-40% 6 month mov.avg. -60% Ιαν-12 Ιαν-13 Ιαν-14 Ιαν-15 Ιαν-16 Ιαν-17 1,5 2,0 1,8 Πληθωρισμός Δομικός Πληθωρισμός Πηγή: Eurostat Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Επίσης, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ οι προβλέψεις των επιχειρηματιών στα οχήματα-ανταλλακτικά κινήθηκαν ανοδικά τον Ιανουάριο στις 115,2 μονάδες από 97,2 μονάδες τον Δεκέμβριο. Επιπλέον, αυξάνονται οι θετικές εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις (Ιαν. 17: +38, Δεκ. 2016: +1) αλλά και οι προβλέψεις για τις πωλήσεις της επόμενης περιόδου βελτιώνονται σημαντικά (+32 από +11 μον.). Νομισματική Πολιτική και Πληθωρισμός Οι αγορές περιουσιακών στοιχείων, αποτέλεσαν το σημαντικότερο συστατικό των μη συμβατικών μέτρων που υιοθέτησαν οι Κεντρικές Τράπεζες σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη. Για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας ύφεσης του 2008, η Fed ανακοίνωσε το πρώτο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων στις 25 Νοεμβρίου 2008 ύψους $600 δισ. ενώ έθεσε τέλος στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τον Οκτώβριο του 2014 με αποτέλεσμα το χαρτοφυλάκιο ομολόγων από τα επίπεδα των $800 δισ. που ήταν τον Ιανουάριο του 2008 να εκτοξευθεί στα $4,5 τρισ. στα τέλη του Στην Ευρωζώνη το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2015 και ήδη μετρά 100 εβδομάδες εφαρμογής. Στο διάστημα αυτό η ΕΚΤ έχει δαπανήσει μόνο για κρατικά χρεόγραφα 1,34 τρισ. Η ΕΚΤ έχει δεσμευθεί για την συνέχιση του προγράμματος τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2017, όμως οι πιθανολογούμενες εκτιμήσεις για αναζωπύρωση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη, έχουν αρχίσει να ενθαρρύνουν τους υποστηρικτές της επιστροφής των επιτοκίων στην κανονικότητα να ζητούν τον σταδιακό περιορισμό του (tapering). Ωστόσο, ο Πρόεδρος της ΕΚΤ σε πρόσφατη ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο, προειδοποίησε ότι δεν έχει πλησιάσει η χρονική στιγμή απόσυρσης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, μολονότι η οικονομία της Ευρωζώνης εμφανίζει σημάδια Αν και ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη διαμορφώθηκε στο 1,8% (ετήσια μεταβολή) τον Ιανουάριο (Γράφημα 9), η άποψη της ΕΚΤ είναι ότι η άνοδος αποτελεί απόρροια των αυξήσεων στις τιμές της ενέργειας και δεν δικαιολογείται μια συζήτηση για εφαρμογή περιοριστικής νομισματικής πολιτικής. Παρατηρώντας την πορεία του δομικού πληθωρισμού όπου δεν λαμβάνεται υπόψη η επίδραση των τιμών της ενέργειας (Γράφημα 1) η εικόνα είναι διαφορετική. Ο δομικός πληθωρισμός τον Ιανουάριο του 2017 διατηρήθηκε για δεύτερο συνεχή μήνα στο 0,9%, χωρίς να έχει καταγράψει κάποια ιδιαίτερη μεταβολή από τον Μάρτιο του Η ΕΚΤ όπως έχει ανακοινώσει θα μειώσει το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων σε 60 δισ./μήνα τον Απρίλιο από 80 δισ./μήνα και θα το διατηρήσει σε αυτό τον ρυθμό μέχρι το τέλος του έτους. Είναι πρόωρο να διατυπωθεί η άποψη ότι η Ευρωζώνη έχει ξεπεράσει τις αναπτυξιακές της αδυναμίες λόγω επιτάχυνσης του πληθωρισμού. Η ΕΚΤ πέραν των οικονομικών εξελίξεων έχει να αντιμετωπίσει ένα ιδιαίτερα σημαντικό εκλογικό ημερολόγιο που ενδεχομένως να οδηγήσει σε πολιτικές αλλαγές. Στην περίπτωση αυτή περισσότερες οικονομικές ενδείξεις κρίνονται αναγκαίες, προκειμένου να συζητούμε περί αλλαγής της υφιστάμενης νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. ΗΠΑ Ανεργία Το ποσοστό της ανεργίας αυξήθηκε στο 4,8% τον Ιανουάριο, από 4,7% τον Δεκέμβριο (βλ. Γράφημα 10). Παρά τη σημειωθείσα άνοδο τους τελευταίους δύο μήνες, το ποσοστό ανεργίας ακολουθεί πτωτική πορεία τα τελευταία δύο έτη (βλ. Γράφημα 11) και 4

5 Σεπ-08 Μαρ-09 Σεπ-09 Μαρ-10 Σεπ-10 Μαρ-11 Σεπ-11 Μαρ-12 Σεπ-12 Μαρ-13 Σεπ-13 Μαρ-14 Σεπ-14 Μαρ-15 Σεπ-15 Μαρ-16 Σεπ-16 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων διαμορφώνεται σε χαμηλό επίπεδο, ασκώντας αυξητικές πιέσεις στις αποδοχές. Συγκεκριμένα, τον Ιανουάριο, οι μέσες ωριαίες αποδοχές από εργασία αυξήθηκαν κατά 2,5% και οι μέσες εβδομαδιαίες αποδοχές κατά 1,9%, σε ετήσια βάση. Εντούτοις, οι βελτιωμένες συνθήκες στην αγορά εργασίας δεν έχουν οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού συμμετοχής του εργατικού δυναμικού (participation rate), το οποίο παραμένει σε σχετικά χαμηλό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι, από το 2014, το ποσοστό συμμετοχής του εργατικού δυναμικού κυμαίνεται στο 62,9%, έναντι 66% το 2007 και 2008, ενώ τον Δεκέμβριο διαμορφώθηκε στο 62,7%. Το χαμηλό επίπεδο ποσοστού συμμετοχής του εργατικού δυναμικού οφείλεται μερικώς στη γήρανση του πληθυσμού και ως εκ τούτου είναι δύσκολο αντιστρέψιμο. 6,2 5,8 5,4 5,0 4,6 4, Γράφημα 10. Ποσοστό ανεργίας 5,7 5,5 5,5 5,4 5,5 5,3 5,3 5,1 5,1 5,0 5,0 5,0 4,9 4,9 5,0 5,0 Πηγή: Bloomberg 4,9 4,9 4,9 5,0 4,9 4,8 4,7 4,7 4,6 Γράφημα 11. Διαχρονική εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας Πηγή: Bloomberg Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit αυξήθηκε σημαντικά, στις 55,8 μονάδες τον Ιανουάριο, έναντι 54,1 μονάδων τον Δεκέμβριο, το υψηλότερο επίπεδο από το Νοέμβριο του Χαρακτηριστικό της βελτίωσης του επιχειρηματικού κλίματος αποτελεί το γεγονός ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα στο ανακοινωθέν της συνεδρίασης της 1 ης Φεβρουαρίου, επεσήμανε τις βελτιωμένες επιχειρηματικές και καταναλωτικές προσδοκίες. Τα στοιχεία του δείκτη PMI Markit προμηνύουν άνοδο του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο 2017, περί το 2,5% σε ετήσια βάση, έναντι 1,9% στο τέταρτο τρίμηνο Αναλυτικότερα, η αύξηση του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit οφείλεται σε αύξηση των επιμέρους δεικτών PMI Markit: α) για τις υπηρεσίες στις 55,6 μονάδες τον Ιανουάριο, από 53,9 μονάδες τον Δεκέμβριο, και β) για τη μεταποίηση, στις 55,0 μονάδες τον Ιανουάριο, έναντι 54,3 μονάδων τον Δεκέμβριο. Σημειώνεται ότι, τα στοιχεία της έρευνας για την μεταποίηση αποτυπώνουν την αποδυνάμωση των εξαγωγών εξαιτίας του ισχυρού δολαρίου, η οποία ωστόσο αντισταθμίσθηκε από την ισχυρή εγχώρια ζήτηση. Επιπλέον, αξιοσημείωτη άνοδο κατέγραψαν τα αποθέματα του μεταποιητικού κλάδου, αντανακλώντας την αισιοδοξία των επιχειρηματιών για αναθέρμανση της οικονομίας. Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) Άτυπη Σύνοδος Κορυφής Στις 3 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε στη Μάλτα η άτυπη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ-27 κατά την οποία συζητήθηκε το μεταναστευτικό ζήτημα, οι διατλαντικές σχέσεις με αφορμή την αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ. Επιπλέον, εν όψει της 60 ης επετείου από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, συζητήθηκε ο σχεδιασμός οδικού χάρτη για το μέλλον της ΕΕ των 27 μετά την απόφαση για Brexit. Οι συζητήσεις αποσκοπούν στην αντιμετώπιση τριών παραγόντων που χαρακτηρίζονται ως «απειλές» για την ενότητα και τη σταθερότητα της ΕΕ: α) τις γεωπολιτικές εξελίξεις στο εξωτερικό, όπως στην Κίνα, τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή), β) την υφιστάμενη κατάσταση στο εσωτερικό, όπως διαμορφώνεται από την άνοδο των εθνικιστικών και ξενοφοβικών κομμάτων και γ) τη μειωμένη εμπιστοσύνη στην ενοποίηση της ΕΕ, την άνοδο του λαϊκισμού και την αμφισβήτηση των θεμελιωδών αρχών της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Μετά το πέρας της Συνόδου, η Καγκελάριος της Γερμανίας επεσήμανε ότι, «η ιστορία έχει δείξει ότι ΕΕ μπορεί να υπάρξει ακόμη και με πολλές «ταχύτητες», στην οποία δεν θα συμμετέχουν όλα τα κράτη-μέλη σε όλα τα στάδια της ενοποίησης ανά πάσα στιγμή», αφήνοντας το περιθώριο μεγαλύτερης ευελιξίας από την πλευρά των κρατών-μελών και προσαρμοστικότητας για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η πρωτοβουλία αυτή έχει τη στήριξη και άλλων ιδρυτικών κρατών-μελών, όπως του Βελγίου και της Ολλανδίας, και πιθανόν να ανακοινωθεί στην επετειακή Σύνοδο της Ρώμης, την 25 η Μαρτίου. Ανεργία Το ποσοστό ανεργίας, μειώθηκε περαιτέρω τον Δεκέμβριο, στο 9,6%, το χαμηλότερο ποσοστό από τον Μάιο του Επιπλέον, σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2015, ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 1,26 εκατ. άτομα και το ποσοστό της ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών στο 20,9%, από 21,8%. Το ποσοστό της ανεργίας ακολουθεί πτωτική πορεία από τον Μάρτιο του 2013 (βλ. Γράφημα 12), αφότου η ΕΚΤ υιοθέτησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, συμπεριλαμβανομένων την υιοθέτηση μη συμβατικών μέτρων, προκειμένου να ενισχυθούν οι πληθωριστικές πιέσεις. Όμως, παρά την αποκλιμάκωση του ποσοστού των ανέργων στη ΖτΕ, εξακολουθούν οι σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα κράτη-μέλη (βλ. Πίνακα 1). Επίσης, παρατηρούνται αποκλίσεις στην πορεία της ανεργίας των μεγαλυτέρων οικονομιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, στη Γερμανία και την Ισπανία, τα τελευταία δύο έτη η 5

6 Δεκ-15 Ιαν-16 Φεβ-16 Μαρ-16 Απρ-16 Μαϊ-16 Ιουν-16 Ιουλ-16 Αυγ-16 Σεπ-16 Οκτ-16 Νοε-16 Δεκ-16 Δεκ-07 Απρ-08 Αυγ-08 Δεκ-08 Απρ-09 Αυγ-09 Δεκ-09 Απρ-10 Αυγ-10 Δεκ-10 Απρ-11 Αυγ-11 Δεκ-11 Απρ-12 Αυγ-12 Δεκ-12 Απρ-13 Αυγ-13 Δεκ-13 Απρ-14 Αυγ-14 Δεκ-14 Απρ-15 Αυγ-15 Δεκ-15 Απρ-16 Αυγ-16 Δεκ-16 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων ανεργία ακολουθεί έντονα καθοδική πορεία, με αποτέλεσμα το ποσοστό ανεργίας στη Γερμανία να διαμορφώνεται σε ιστορικό χαμηλό (3,9%) και στην Ισπανία να έχει συρρικνωθεί κατά 5,3%. Εντούτοις, όπως διακρίνεται στο Γράφημα 13, η Ιταλία ακολουθεί αποκλίνουσα πορεία, με τη διαφορά το τελευταίο εξάμηνο να αυξάνεται. 12,5 12,0 11,5 11,0 10,5 10,0 9,5 9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 Πηγή: Eurostat Γράφημα 12. Ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ Πίνακας 1. Ποσοστό ανεργίας σε επιλεγμένα κράτη-μέλη της ΖτΕ Δεκ Νοέμ Oκτ.2016 Σεπτ.2016 Aύγ Ιούλ Ιούν Μάιος 2016 Απρ ΖτΕ 9,6 9,7 9,7 9,8 10,0 10,0 10,1 10,1 10,2 Γερμανία 3,9 3,9 4,0 4,0 4,1 4,2 4,2 4,3 4,3 Γαλλία 9,6 9,5 9,7 9,9 10,2 10,1 10,0 9,9 9,9 Ιταλία 12,0 12,0 11,8 11,8 11,5 11,5 11,6 11,5 11,6 Ισπανία 18,4 18,7 18,9 19,1 19,4 19,5 19,9 20,1 20,3 Ολλανδία 5,4 5,6 5,6 5,7 5,8 6,0 6,1 6,3 6,4 Πορτογαλία 10,2 10,5 10,6 10,9 10,9 10,9 11,0 11,2 11,6 Ιρλανδία 7,2 7,3 7,5 7,9 8,2 8,3 7,8 7,8 8,3 Αυστρία 5,7 5,7 5,8 6,0 6,2 6,2 6,2 6,1 0,0 Πηγή: Eurostat Γράφημα 13. Ποσοστό ανεργίας των τριών μεγαλυτέρων οικονομιών της ΖτΕ, κατά το τελευταίο έτος 4,8 4,7 4,6 4,5 4,4 4,3 4,2 4,1 4,0 3,9 3,8 Πηγή: Εurostat Γερμανία Γαλλία (δεξιός άξονας) Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit διατηρήθηκε στις 54,4 μονάδες τον Ιανουάριο. Το επίπεδο του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit προοιωνίζεται αύξηση του ΑΕΠ περί το 0,4% το πρώτο τρίμηνο του 2017, έναντι 0,5% το τρίτο (σε τριμηνιαία βάση). Σύμφωνα με την έρευνα, τον Ιανουάριο, ο ρυθμός αύξησης των θέσεων εργασίας ήταν ο υψηλότερος μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση, γεγονός που ενδεχομένως να οδηγήσει σε ενίσχυση της καταναλωτικής δαπάνης τους επόμενους μήνες. Επιπλέον, σημειώνεται η σημαντική ενίσχυση της δραστηριότητας και των προοπτικών του μεταποιητικού κλάδου, με τον επιμέρους δείκτη για τη μεταποίηση να διαμορφώνεται σε υψηλό 69 μηνών. Σε επίπεδο κράτους-μέλους, τον Ιανουάριο, αξιοσημείωτη ήταν η άνοδος του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit στη Γαλλία, σε υψηλό 67 μηνών, διαμορφούμενος στις 54,1 μονάδες (Δεκέμβριος: 53,1 μονάδες). Είναι σημαντικό ότι, η ανάκαμψη της οικονομίας φαίνεται να είναι ευρύτερης βάσης, όπως αυτό αντανακλάται στους δείκτες PMI Markit για τις 9,6% Ιταλία (δεξιός άξονας) ΖτΕ (δεξιός άξονας) 12,2 12,0 % 11,8 11,4 11,0 10,6 10,2 3,9 % 9,8 9,6 % 9,6 % 9,4 υπηρεσίες, τον μεταποιητικό κλάδο και τις λιανικές πωλήσεις, οι οποίοι διαμορφώνονται αισθητά υψηλότερα των 50 μονάδων (βλ. Πίνακα 2). Πίνακας 2. Δείκτης PMI Markit, Ιανουάριος. ΚΙΝΑ Οικονομική δραστηριότητα Η δυναμική της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα συνεχίζεται το 2017, όπως δείχνουν τα στοιχεία του Ιανουαρίου που αφορούν στους δείκτες PMI σε μεταποίηση και υπηρεσίες. Θετικά αποτιμάται το ότι, σύμφωνα με τα επιμέρους στοιχεία των δεικτών PMI στη μεταποίηση, η οικονομική δραστηριότητα επηρεάστηκε θετικά από τη ζήτηση στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Η ενίσχυση των υπηρεσιών όπως αντανακλάται στον δείκτη PMI υπηρεσιών αποτελεί θετική ένδειξη για την τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης της οποίας η συμβολή στο ΑΕΠ στο τέταρτο τρίμηνο του 2016 ήταν 64,6%. Γράφημα 14. Δείκτες PMI στη βιομηχανική παραγωγή Ισοτιμίες ZτΕ Γερμανία Γαλλία Ενοποιημένος 54,4 54,8 54,1 Μεταποίηση 55,2 56,4 53,6 Υπηρεσίες 53,7 53,4 54,1 Λιαν. Πωλήσεις 50,1 50,3 53,1 Πηγή: Markit 53,0 52,0 51,0 50,0 49,0 48,0 47,0 49,4 49,0 48,4 48,0 50,2 50,1 50,1 50,0 49,7 49,4 49,2 48,6 Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) στο ευρώ (Γράφημα 15) την εβδομάδα που έληξε στις μειώθηκαν κατά συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα συμβόλαια από που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την δεύτερη κατά σειρά εβδομαδιαία μείωση από τις 17 Ιανουαρίου ,6 49,9 50,4 50,4 50,0 50,1 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 PMI Markit PMI 51,2 51,2 51,7 50,9 51,9 51,4 51,3 51,0 Πηγές: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Κίνας, Markit 6

7 Αριθμός συμβολαίων Φεβ-15 Μαρ-15 Απρ-15 Μαϊ-15 Ιουν-15 Ιουλ-15 Αυγ-15 Σεπ-15 Οκτ-15 Νοε-15 Δεκ-15 Ιαν-16 Φεβ-16 Μαρ-16 Απρ-16 Μαϊ-16 Ιουν-16 Ιουλ-16 Αυγ-16 Σεπ-16 Οκτ-16 Νοε-16 Δεκ-16 Ιαν Γράφημα 15. Specs θέσεις εναντίον (short) του ευρώ Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων πρώτες διαφωνίες που υπήρξαν εντός του Συντηρητικού Κόμματος περί των αρχών του νομοσχεδίου, άρχισαν να λαμβάνονται από τους επενδυτές, ως ενδεχόμενη διαπραγματευτική αδυναμία του Ηνωμένου Βασιλείου απέναντι στην ΕΕ. Η ανησυχία των επενδυτών αποτυπώνεται ήδη στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) πενταετούς διάρκειας το οποίο διαμορφωνόταν στα 30,7 bps στις 7 Φεβρουαρίου από 29,6 bps που ήταν την 1η Ιανουαρίου Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Ευρώ: Το ευρώ διατηρεί τα κέρδη του σε εβδομαδιαία βάση έναντι του δολαρίου-ηπα, κινούμενο υψηλότερα κατά 3,7% από το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 14 ετών ($1,0342) που κατέγραψε στις 3 Ιανουαρίου. Η ισοτιμία δολαρίουευρώ στις 6 Φεβρουαρίου διαμορφωνόταν περί τα 1,0730 USD/EUR από 1,0733 USD/EUR που ήταν στις 30 Ιανουαρίου, με αποτέλεσμα το ευρώ να καταγράφει από την αρχή του έτους κέρδη 2,1% έναντι του δολαρίου. Το δολάριο είναι ευάλωτο στις δηλώσεις του Προέδρου των ΗΠΑ περί εμπορικού προστατευτισμού. Ελβετικό Φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζει τάση σταθεροποίησης έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,0661 φράγκων. Σημειώνεται, ότι το ευρώ διολισθαίνει έναντι του φράγκου από την αρχή του έτους κατά 0,5%. Σύμφωνα με τα δημοσιευθέντα νομισματικά στοιχεία της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, δεν υπήρξε σημαντική παρέμβασή της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, ανήλθε στα 535,19 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 3 Φεβρουαρίου από 532,78 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα μέχρι και 27 Ιανουαρίου. Στερλίνα: Αρνητική είναι η εικόνα της στερλίνας σε εβδομαδιαία βάση, καθώς στις 6 Φεβρουαρίου κατέγραφε απώλειες τόσο έναντι του δολαρίου-ηπα (1,2477 USD/GBP), όσο και έναντι του ευρώ (0,8599 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα υποχωρεί έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους κατά 0,93% και ενισχύεται 1,1% έναντι του δολαρίου. Σημειώνεται ότι από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου 2016 η στερλίνα έχει διολισθήσει 15,8% έναντι του δολαρίου και 12,2% έναντι του ευρώ. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (Γράφημα 15) την εβδομάδα μέχρι τις 3 Φεβρουαρίου στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), διαμορφώθηκαν στα 1.337,29 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13,4 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, αξίας 1,8 δισ. και σε πωλήσεις Assetbacked securities αξίας 152 εκατ. Επίσης, την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ πραγματοποίησε αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας 2,17 δισ. Η ΕΚΤ ξεκίνησε τις αγορές εταιρικών ομολόγων στις 8 Ιουνίου 2016 και μέχρι τις 3 Φεβρουαρίου έχει συνολικά αγοράσει μέσω έξι εθνικών τραπεζών 60,98 δισ. με μέσο εβδομαδιαίο όρο αγορών τα 1,78 δισ. δισ Γράφημα 16. Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ Εφαρμογή προγράμματος: 100 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 10ετούς ομολόγου λήξης 24 Φεβρ διαμορφωνόταν το πρωί της 6ης Φεβρουαρίου μεταξύ 73,14-74,06 ήτοι απόδοση 7,49%-7,66%. Υπενθυμίζεται ότι στις το 10ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό αποδόσεως 5,475% και στις υψηλό αποδόσεως 19,27%. Η στερλίνα εμφανίζεται αδύναμη λόγω των πολιτικών εξελίξεων που συνδέονται με την διαδικασία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Ήδη, ξεκίνησε στο Κοινοβούλιο η συζήτηση για το νομικό πλαίσιο που θα διέπει τον τρόπο διαπραγμάτευσης. Ωστόσο, οι 7

8 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Γράφημα 17. Αποδόσεις 10ετών ομολόγων 0,47 0,38 0,62 0,56 1,08 1,09 2,33 2,30 1,63 1,71 4,19 4,20 7,48 7, /1/2017 6/2/2017 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του Ελληνικού 10ετούς και Γερμανικού ομολόγου (spread) ανήλθε στις 710 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 10ετούς Γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, υποχώρησε στο 0,38% (Γράφημα 16). Το 10ετές ομόλογο της Πορτογαλίας στις 6 Φεβρουαρίου κατέγραφε απόδοση 4,20%, της Ισπανίας 1,71% και της Ιταλίας 2,30%. Η διαφορά απόδοσης του 10ετούς Πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του Γερμανικού, ανήλθε σε εβδομαδιαία βάση στις 382 μ.β. ενώ του 10ετούς Ιταλικού ομολόγου στις 192 μ.β. ( Πίνακας 1). Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 2,46% στις Πίνακας 1. Διαφορά αποδόσεων 10ετών ομολόγων της ΖτΕ με το αντίστοιχο 10ετές της Γερμανίας 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0-2,5-3,0 Γράφημα 18. Πληθωρισμός Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Πηγή: Στατιστική Αρχή Τουριστικές εισπράξεις Οι τουριστικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 2,3%, σε ετήσια βάση, το Νοέμβριο του 2016 και ανήλθαν σε 83,8 εκατ., έναντι 81,9 εκατ. τον αντίστοιχο μήνα του Παράλληλα, οι αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν κατά 14,9% το Νοέμβριο του 2016 με αποτέλεσμα να ανέλθουν σε άτομα από άτομα το Νοέμβριο του Οι εισπράξεις ανά άτομο μειώθηκαν στα 674,46 από 757,45 το Νοέμβριο του 2015, με τις περισσότερες χώρες προέλευσης τουριστών να έχουν παρουσιάσει μείωση. Επίσης μείωση παρουσίασαν οι εισπράξεις ανά ημέρα οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 71,00 από 73,47 το Νοέμβριο του Γράφημα 19. Τουριστικές εισπράξεις (εκατ. ευρώ) 0,5% 6/2/ /1/2017 Διαφορά μβ* Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία Γαλλία Ολλανδία Πηγή: Reuters *μβ=μονάδες βάσης ,2 392, ,1 301, ,7 266, , ,9 80,9 83,8 52,6 29,1 37, Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Πηγή: Στατιστική Αρχή Ρουμανία Κύπρος Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός, με βάση τον ΔΤΚ, συνέχισε να αυξάνεται, για δεύτερο κατά σειρά μήνα, τον Ιανουάριο και διαμορφώθηκε σε θετικό επίπεδο, για πρώτη φορά από τον Ιούλιο του 2013, στο 0,5%, έναντι -0,3% τον Δεκέμβριο του Την υψηλότερη αύξηση σημείωσαν οι τιμές του ηλεκτρισμού, της ύδρευσης και του φυσικού αερίου, ενώ τη μεγαλύτερη μείωση οι τιμές των επίπλων και του οικιακού εξοπλισμού. Πολιτική κατάσταση Οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε όλη τη Ρουμανία, που ξεκίνησαν στις 31 Ιανουαρίου, με αίτημα την παραίτηση της κυβέρνησης, που ανεδείχθη στις εκλογές του Δεκεμβρίου του 2016, είναι μικρότερες σε έκταση και ένταση, μετά την απόσυρση του διατάγματος που τις προκάλεσε. Σημειώνεται ότι οι συγκεντρώσεις ήταν οι μεγαλύτερες μετά το 1989 που σημειώθηκε η πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου. Τις διαμαρτυρίες προκάλεσε η έκδοση ενός κυβερνητικού διατάγματος το οποίο αποποινικοποιούσε, μεταξύ άλλων, παραπτώματα όπως η κατάχρηση εξουσίας δημόσιων λειτουργών η οποία επιφέρει οικονομική ζημία μέχρι του ποσού των lei ( ευρώ). Ήδη για σχετικά παραπτώματα έχουν κατηγορηθεί πολιτικά πρόσωπα. Αυτό το διάταγμα θεωρήθηκε ότι ήταν 8

9 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων αντίθετο με τις προσπάθειες καταπολέμησης της διαφθοράς στη χώρα, ενώ ο πρωθυπουργός υποστήριξε ότι σκοπός ήταν η ευθυγράμμιση της νομοθεσίας με το Σύνταγμα της χώρας. ΤτΡουμανίας Η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΡουμανίας στη συνεδρίαση της 7 ης Φεβρουαρίου αποφάσισε να διατηρήσει αμετάβλητο το βασικό της επιτόκιο (monetary policy rate) στο 1,75% (ιστορικά χαμηλό), το οποίο είχε μειώσει στις 6 Μαίου Παράλληλα, η ΤτΡουμανίας αποφάσισε να αφήσει αμετάβλητο το ποσοστό των υποχρεωτικών διαθεσίμων των τραπεζών σε RON στο 8% και σε ξένο νόμισμα στο 10%. Επίσης, η ΤτΡουμανίας ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει την πολιτική ενίσχυσης της ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστημα. Με την ασκούμενη νομισματική πολιτική επιδιώκεται η σταθερότητα των τιμών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να επιτευχθεί βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Η επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής έχει προγραμματισθεί στις 5 Απριλίου. Γράφημα 20. Βασικό επιτόκιο ΤτΡουμανίας 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2, ,75% 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Μαρ-13 Σεπ-13 Μαρ-14 Σεπ-14 Μαρ-15 Σεπ-15 Μαϊ-16 Νοε-16 Πηγή: National Bank of Romania Ανεργία Το ποσοστό της ανεργίας υποχώρησε στο 5,5% του εργατικού δυναμικού τον Δεκέμβριο του 2016 από 5,7% το Νοέμβριο του 2016, ενώ για το σύνολο του 2016 διαμορφώθηκε, κατά μέσο όρο, στο 6,0% και ήταν χαμηλότερο έναντι 6,8% το Παράλληλα, ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε σε άτομα τον Δεκέμβριο του 2016 από άτομα το Νοέμβριο του ,0 6,8 6,5 6,3 6,0 5,8 5,5 5,3 5,0 Γράφημα 21. Ποσοστό της ανεργίας Δεκ-15 Φεβ-16 Απρ-16 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Πηγή: National Institute of Statistics 5,5% 9

10 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2017 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) -4,3-5,5-9,1-7,3-3,2 0,4-0,2 Ιδιωτική Κατανάλωση -1,7-6,5-9,9-7,9-2,6 0,6-0,2 Δημόσια Κατανάλωση 2,0-4,2-7,0-7,2-6,4-1,2 0,0 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -13,8-19,3-20,7-23,4-8,4-4,6-0,2 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -18,2 4,4 0,8 1,1 1,5 7,7 3,4 Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -20,2-3,4-8,2-9,4-2,4 7,6 0,3 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3-1,7 Ανεργία (%) 9,6 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 24,9 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 4,2 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1-2,0 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -10,3-5,8-3,3-0,9 1,4 0,3 0,4 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 126,7 146,2 172,1 159,6 177,4 179,7 177,4 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -12,4-11,4-10,0-3,8-2,0-2,1-0,1 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού π ρογράμματος π ροσαρμογής της Ελλάδας Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία έτος έτος Q4 Q1 Q2 Q3 διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Κύκλος Εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο -1,1-2,8-2,9-5,0-5,8 1,9-2,2 (Ιαν-Νοέ.) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 30,1 13,8 2,1-0,3 19,5 16,8 24,7 (Ιαν.2017) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα -5,8-0,2 5,9-11,9-30,9 38,4 5,1 (Ιαν-Οκτ.) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 1,8 2,1 1,1 7,3 5,1 4,8 (Ιαν.-Οκτ.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 49,9 45,4 48,6 49,1 49,5 49,4 46,6 (Ιαν. 2017) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 100,0 89,4 87,3 90,2 89,9 91,6 95,1 (Ιαν. 2017) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 94,6 81,9 82,9 90,6 91,9 91,1 90,5 (Ιαν. 2017) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -54,0-50,7-61,6-67,5-71,2-68,4-67,8 (Ιαν. 2017) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -3,1-2,0-2,0-2,1-2,0-1,7-1,5 (Δεκ.) Επιχειρήσεις -3,7-0,9-0,9-1,4-1,0-0,5-0,1 (Δεκ.) - Βιομηχανία -3,3 2,4 2,4-0,3 0,2-0,7-1,5 (Δεκ.) - Κατασκευές -1,2-0,9-0,9 1,0 0,8-0,5-0,7 (Δεκ.) - Τουρισμός -0,6 0,6 0,6 0,9 0,4 0,3 2,3 (Δεκ.) Νοικοκυριά -2,9-3,1-3,1-3,0-3,0-3,0-2,8 (Δεκ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -2,8-2,3-2,3-1,7-1,5-1,3-0,8 (Δεκ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,0-3,5-3,5-3,4-3,4-3,4-3,5 (Δεκ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,3-1,7-0,6-0,9-0,9-1,0 0,0 (Δεκ.) Δομικός Πληθωρισμός -0,7-0,5 0,3 0,2 0,3-0,3-0,6 (Δεκ.) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -7,5-5,1-5,0-4,3-2,6-1,5-1,5 (3ο 3μηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές 0,4-0,3 0,7-0,8-0,2 1,8 1,8 (3ο 3μηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση 0,6-0,3-0,4-0,8-1,2 5,1 5,1 (3ο 3μηνο) Δημόσια Κατανάλωση -1,2 0,0 2,5-2,1-0,9-0,6-0,6 (3ο 3μηνο) Επενδύσεις -4,6-0,1 12,2-9,5 17,9 12,6 12,6 (3ο 3μηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 7,7 3,1-2,2-10,5-3,2 10,2 10,2 (3ο 3μηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 7,6 0,3-2,7-8,7 4,9 12,0 12,0 (3ο 3μηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 26,8 24,8 6,2 5,5 6,1 6,3 22,3 (Ιαν-Νοέ.) Εισαγωγές Αγαθών 49,1 42,0 10,6 9,7 10,2 10,1 37,3 (Ιαν-Νοέ.) Εμπορικό Ισοζύγιο -22,3-17,2-4,4-4,2-4,1-3,8-15,1 (Ιαν-Νοέ.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών -3,7-0,2-1,7-2,4-0,4 4,0-0,2 (Ιαν-Νοέ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.