Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 10 Ιουνίου Ελληνική Οικονομία

Transcript

1 Ιαν-13 Μαρ-13 Μαϊ-13 Ιουλ-13 Σεπ-13 Νοε-13 Ιαν-14 Μαρ-14 Μαϊ-14 Ιουλ-14 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Πληθωρισμός Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 10 Ιουνίου 2016 Ελληνική Οικονομία Οι ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ αυτήν την εβδομάδα επιβεβαιώνουν τη διατήρηση του πληθωρισμού σε αρνητικό έδαφος παρά τις αυξήσεις των φορολογικών συντελεστών στην κατανάλωση το περασμένο καλοκαίρι και τη σχετική ακαμψία του ποσοστού ανεργίας τους τελευταίους μήνες εξαιτίας του ασθενικού ρυθμού δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται κυρίως με την παγίωση ενός περιβάλλοντος υποτονικής καταναλώσεως από την πλευρά των νοικοκυριών καθώς και επενδυτικής άπνοιας. Δεδομένου ότι οι φορολογικές επιβαρύνσεις που υφίστανται τα νοικοκυριά ενισχύονται περαιτέρω, δεν αναμένεται ανάκαμψη της ιδιωτικής καταναλώσεως στο βραχύ χρονικό ορίζοντα. Καθίσταται συνεπώς κομβικής σημασίας η ταχεία αποπληρωμή των συσσωρευμένων υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες ρευστότητας για τις ελληνικές επιχειρήσεις δημιουργώντας πολλαπλασιαστικά εισοδηματικά αποτελέσματα και για τα νοικοκυριά. Σε αυτήν την κατεύθυνση κινήθηκε η πρόσφατη απόφαση του Eurogroup ( ) με την οποία «η δεύτερη δόση με βάση το Πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) που ανέρχεται σε 10,3 δισ. θα δοθεί στην Ελλάδα σε υποδόσεις, ξεκινώντας με την πρώτη εκταμίευση τον Ιούνιο ( 7,5 δισ.) προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες εξυπηρετήσεως του χρέους και να επιτρέψει την εξόφληση αρχικού μέρους των ληξιπροθέσμων οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου, ως μέσο στήριξης της πραγματικής οικονομίας». Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 1, η αναμενόμενη αντίστροφη σχέση πληθωρισμού - ανεργίας υπήρξε βασικό χαρακτηριστικό στην πρώτη φάση της κρίσεως, ενώ τα τελευταία χρόνια το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε κατά τέσσερις σχεδόν ποσοστιαίες μονάδες από το υψηλότερο επίπεδο το 2013 αλλά με διαρκώς επιβραδυνόμενο ρυθμό ιδιαίτερα από τα μέσα του 2015 και μετά. Ο πληθωρισμός, ωστόσο, διατηρείται σε αρνητικό έδαφος επηρεαζόμενος σε μεγάλο βαθμό από το χαμηλό επίπεδο των τιμών ενέργειας και την ασθενή εγχώρια ζήτηση. Η παραμονή του ποσοστού ανεργίας και του πληθωρισμού στο κάτω δεξιά τεταρτημόριο του γραφήματος επί μακρόν είναι ενδεικτική της αδυναμίας της πραγματικής οικονομίας να εξέλθει από τις συνθήκες στασιμότητας και έλλειψης ρευστότητας. Η αδυναμία αυτή αντανακλάται στη συγκριτική εξέλιξη του πληθωρισμού στην Ελλάδα σε σχέση με την Ευρωζώνη. Παρά τις αυξήσεις των φορολογικών επιβαρύνσεων σε ένα ευρύ φάσμα αγαθών και υπηρεσιών, οι τιμές στην Ελλάδα μειώνονται με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με την Ευρωζώνη αν και η διαφορά αυτή έχει συμπιεστεί. Συγκεκριμένα, ο εναρμονισμένος πληθωρισμός στην Ευρωζώνη είναι σχεδόν μηδενικός (Μάιος 2016: -0,1%), επηρεασμένος επίσης από την πτώση των τιμών ενέργειας, σε ετήσια βάση, καθώς ο δομικός πληθωρισμός αυξήθηκε στο 0,8% από 0,7% τον Απρίλιο του Το 2016, ο αποπληθωρισμός με βάση τον εθνικό δείκτη τιμών καταναλωτή υπεχώρησε στο -0,9% τον Μάιο (εναρμονισμένος δείκτης: -0,2%), έναντι -1,3% τον Απρίλιο και -2,1% τον Μάιο του Παρατηρείται συνεπώς εξασθένιση της αποπληθωριστικής διαδικασίας, η οποία οφείλεται, ωστόσο, αποκλειστικά στην επίπτωση των αυξημένων φορολογικών συντελεστών. Αφαιρώντας αυτήν την επίπτωση, ο πληθωρισμός με σταθερούς φορολογικούς συντελεστές διαμορφώθηκε σε ακόμη πιο αρνητικά επίπεδα, δηλαδή στο -2,2% το πρώτο τρίμηνο του 2016, έναντι -1,8% το τέταρτο τρίμηνο του Σημειώνεται ότι οι τιμές της ενέργειας εξακολουθούν να επιδρούν αρνητικά στον πληθωρισμό, αφαιρώντας 1,25 εκατοστιαίες μονάδες από το επίπεδο του πληθωρισμού του Μαΐου Έτσι, ο δομικός πληθωρισμός, εξαιρουμένων των τιμών ενέργειας και των τιμών των μη επεξεργασμένων τροφίμων είναι θετικός και διαμορφώνεται στο 0,3% τον Μάιο, έναντι 0,2% τον Απρίλιο του Γράφημα 1. Εξέλιξη Εθνικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή και Ποσοστό Ανεργίας 3% Γράφημα 2. Συγκρίσεις Πληθωρισμού (με βάση τον Εναρμονισμένο ΔΤΚ) σε Ελλάδα και Ζώνη του Ευρώ Q ,0% 2% 4,0% 3,0% 2,0% 1% 0% 1,0% -1% 0,0% -2% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 22% 24% 26% 28% -1,0% Q % Q ,0% Q ,0% Ποσοστό Ανεργίας Q12015 Πηγή: Bloomberg Ζώνη του Ευρώ Ελλάδα

2 Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό της ανεργίας παρουσίασε ελαφρά μείωση στο 24,1% τον περασμένο Μάρτιο, από 24,2% τον Φεβρουάριο, έναντι του αισθητά υψηλότερου ποσοστού του 25,7% που κατεγράφη τον Μάρτιο του 2015 (Γράφημα 3). Ειδικότερα, ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 5,6% σε ετήσια βάση τον Μάρτιο του 2016 και διαμορφώθηκε στα χιλ. άτομα, ενώ ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε κατά 2,5% στα χιλ. άτομα. Οι ανωτέρω μεταβολές οδήγησαν σε μικρή αύξηση του εργατικού δυναμικού κατά 0,4% σε ετήσια βάση τον Μάρτιο % 40% 30% 20% 10% 0% -10% Προστιθέμενη Αξία της Οικονομίας 29% 27% 25% 23% 21% 19% 17% 15% Σύμφωνα με τους Εθνικούς Λογαριασμούς (ΕΛΣΤΑΤ) η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία της οικονομίας μειώθηκε στο πρώτο τρίμηνο του 2016 κατά 0,9%, σε σταθερές τιμές, έναντι αύξησης 0,8% του αντίστοιχου διαστήματος του Στην εξέλιξη αυτή συνεισέφεραν αρνητικά κυρίως ο τομέας των Υπηρεσιών και ο Πρωτογενής Τομέας. Αντίθετα, ο κλάδος των κατασκευών σημείωσε άνοδο. Γράφημα 3. Ετήσια % Μεταβολή του Αριθμού των Ανέργων και Ποσοστό Ανεργίας Μάρτιος 2016:24,1% % ετήσια μεταβολή αριθμού ανέργων, αριστερός άξονας Ποσοστό Ανεργίας, δεξιός άξονας Προστιθέμενη Αξία Ανά Τομέα Δραστηριότητας (Πρώτο Τρίμηνο 2016) Τουρισμός, Εμπόριο Μεταφορές 23,7% 4,3% 59,0% 10,6% Κατασκευές 2,3% Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενής Τομέας Τριτογενής Τομέας Ειδικότερα, η προστιθέμενη αξία του τομέα των Υπηρεσιών μειώθηκε με ετήσιο ρυθμό -0,8% στο πρώτο τρίμηνο του 2016, έναντι αύξησης 1,6% στο πρώτο τρίμηνο του 2015, συμβάλλοντας αρνητικά κατά 0,7 εκατοστιαίες μονάδες στη μείωση της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της οικονομίας. Κατά συνέπεια ο Τριτογενής Τομέας απέδωσε στο πρώτο τρίμηνο του 2016 το 82,7% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της οικονομίας έναντι παραπλήσιου ποσοστού (82,6%) στην αντίστοιχη περίοδο του Από πλευράς των κλάδων του τομέα των υπηρεσιών, η μείωση της προτιθέμενης αξίας προήλθε, από τους κλάδους του εμπορίου και των κλάδων που συνδέονται με τον τουρισμό, όπως ο κλάδος των υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης, ο κλάδος των αεροπορικών μεταφορών και των ταξιδιωτικών πρακτορείων, οι οποίοι μειώθηκαν συνολικά κατά 2,6% στο πρώτο τρίμηνο 2016, έναντι 4,2% στο πρώτο τρίμηνο Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο κύκλος εργασιών στον κλάδο του τουρισμού μειώθηκε κατά 11,7% σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο 2016, έναντι αύξησης 3,5% στην αντίστοιχη περίοδο του Η εικόνα αυτή συμβαδίζει και με την μείωση των αφίξεων τουριστών κατά 6,2%. Ωστόσο η πτωτική τάση της τουριστικής δραστηριότητας αναμένεται να αντιστραφεί τα επόμενα τρίμηνα. Επίσης, ο δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα των Μεταφορών παρουσίασε πτώση, καθώς οι χερσαίες μεταφορές μειώθηκαν κατά 2,9% στο πρώτο τρίμηνο του 2016, έναντι μείωσης 3,9% το αντίστοιχο τρίμηνο του Αντίθετα, οι αεροπορικές μεταφορές αυξήθηκαν κατά 6,3% στο πρώτο τρίμηνο 2016, έναντι αύξησης κατά 3,1% την αντίστοιχη περίοδο Παράλληλα ο πρωτογενής τομέας παρουσίασε σημαντική πτώση της προστιθέμενης αξίας κατά 4,7%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο 2016, έναντι αύξησης κατά 2,0% στο αντίστοιχο τρίμηνο του Σημειώνεται ότι η αναλογία του πρωτογενούς τομέα στο σύνολο της προστιθέμενης αξίας υποχώρησε στο 4,3% στο πρώτο τρίμηνο 2016 έναντι 4,5% στο αντίστοιχο τρίμηνο 2015 και παραμένει σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Κατά συνέπεια, ο πρωτογενής τομέας συνέβαλε αρνητικά κατά 0,2 εκατοστιαίες μονάδες στη συνολική μεταβολή της προστιθέμενης αξίας της οικονομίας. Τέλος, η προστιθέμενη αξία του δευτερογενή τομέα μειώθηκε ελαφρά κατά 0,6% σε ετήσια βάση στο πρώτο τρίμηνο 2016, έναντι μείωσης κατά 5,4% στην αντίστοιχη περίοδο Σημειωτέον ότι από τον δευτερογενή τομέα οι κατασκευές αντιπροσώπευαν μόλις το 2,3% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας κινούμενες μεταξύ 2,3% έως 2,9% τα τελευταία τρία έτη. Διεθνές Εμπόριο Αγαθών α. Εξαγωγές χωρίς καύσιμα Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο 12-μηνος ρυθμός μεταβολής των εξαγωγών (εκτός καυσίμων) αυξήθηκε κατά 2,2%, σε ετήσια βάση, τον Απρίλιο του 2016, έναντι μηδενικής μεταβολής τον 2

3 προηγούμενο μήνα και σημαντικής αύξησης κατά 17,2% τον Απρίλιο του Σε όρους πρώτου τετραμήνου 2016, οι εξαγωγές χωρίς τα καύσιμα αυξήθηκαν οριακά κατά 0,5%, έναντι σημαντικής αύξησης κατά 15,2% την αντίστοιχη περίοδο του Αναφορικά με την κατεύθυνση των εξαγωγών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση στο τετράμηνο αυξήθηκαν κατά 4,0%, ενώ αντίθετα οι εξαγωγές προς τις αγορές τρίτων χωρών μειώθηκαν κατά 6,3%. Σημειώνεται πάντως ότι το 69% των εξαγωγών απορροφάται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το λοιπό 31% από τις τρίτες χώρες. Η ενίσχυση του ρυθμού μεγέθυνσης των οικονομιών της Ζώνης του Ευρώ το 2016 (+1,6%, Ευρωπαϊκή Επιτροπή Μάιος 2016) θα διαμορφώσει πιο ευνοϊκές συνθήκες για την εξέλιξη της ζήτησης των ελληνικών εξαγώγιμων προϊόντων στο προσεχές διάστημα. β. Εξαγωγές με καύσιμα Το σύνολο των εξαγωγών μειώθηκε κατά 7,5% στο τετράμηνο του 2016, έναντι μικρής ανόδου κατά 0,6% στην αντίστοιχη περίοδο του 2015, αφού οι εξαγωγές των πετρελαιοειδών στην περίοδο αυτή παρουσίασαν κάθετη πτώση κατά 27,4%. 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% Διάρθρωση Εξαγωγών εκτός Καυσίμων, Ιανουάριος- Απρίλιος ,0% 12,7% Τρόφιμα Ποτά /Καπνός Μηχα νήματα 15% Βιομ. Είδη 32% -12,5% -27,4% -12,1% Τρόφιμα 22% Χημικά 15% 2,8% Ποτά /Καπνός 4% Πρώτες Ύλες 5% Ελαια 4% Εξαγωγές Αγαθών, Ιανουάριος- Απρίλιος 2016 % ετήσιες μεταβολές -1,8% Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά Βιομ. Ύλες Είδη 4,9% Μηχα νήματα -25,3% Λοιπά Αναφορικά με τις εξαγωγές ανά κλάδο στο τετράμηνο του 2016, σύμφωνα με την μονοψήφια ανάλυση του εξωτερικού εμπορίου της ΕΛΣΤΑΤ, πλην των πετρελαιοειδών οι κλάδοι των πρώτων υλών και των ελαίων υπέστησαν μείωση κατά 12,5% και 12,1% αντίστοιχα. Απεναντίας, οι κλάδοι που αύξησαν τις εξαγωγές σε σχέση με πέρυσι, ήσαν ο κλάδος των τροφίμων (+9,0%), των ποτών-καπνού (+12,7%), των μηχανημάτων (+4,9%) και των χημικών προϊόντων (+2,8%). γ. Εισαγωγές χωρίς καύσιμα Οι εισαγωγές χωρίς τα καύσιμα αυξήθηκαν σημαντικά κατά 9,6% στο πρώτο τετράμηνο του 2016, έναντι αύξησης κατά 2,1% στην αντίστοιχη περίοδο του Η άνοδος των εισαγωγών εκτιμάται ότι θα επιβαρύνει τις εξωτερικές συναλλαγές, όταν ανακάμψει η οικονομική δραστηριότητα. 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% 1,6% 19,3% Τρόφιμα Ποτά /Καπνός Εισαγωγές Αγαθών, Ιανουάριος - Απρίλιος 2016 % ετήσια μεταβολή -8,9% -39,3% Ειδικότερα, η αύξηση αυτή των εισαγωγών οφείλεται στην άνοδο των πληρωμών για εισαγωγές ποτών και προϊόντων καπνού (+19,3%), μηχανημάτων (+35,3%) και λοιπών προϊόντων (+132,1%). Από την ανάλυση των εισαγωγών προκύπτει ότι τα βιομηχανικά είδη, τα μηχανήματα και τα χημικά προϊόντα αντιπροσωπεύουν την πλειονότητα των ελληνικών εισαγωγών εκτός καυσίμων (21%, 31% και 20% αντίστοιχα). Ακολουθεί σε σημασία η συμμετοχή των τροφίμων και ποτών στο εισαγωγικό μας εμπόριο (14%). Σχετικά με την προέλευση των εισαγωγών, σε αντίθεση με τις εξαγωγές, η αύξηση των εισαγωγών προήλθε από τρίτες χώρες κατά 25,1% σε επίπεδο τετραμήνου, έναντι μικρής αύξησης (2,5%) από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά ταύτα, ο κύριος όγκος των ελληνικών εισαγωγών προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (64,0%). δ. Εισαγωγές με καύσιμα 2,4% 0,3% 2,0% Πρώτες Καύσιμα Ελαια Χημικά Βιομ. Ύλες Είδη Διάρθρωση Εισαγωγών εκτός Καυσίμων, Ιανουάριος Απρίλιος 2016 Τρόφιμα 14% Ποτά /Καπνός 2% Μηχα νήματα 31% Βιομ. Είδη 21% Πρώτες Ύλες 3% 35,3% Μηχα νήματα Ελαια 1% Χημικά 20% 132,1% Λοιπά Οι συνολικές ελληνικές εισαγωγές μειώθηκαν κατά 3,7% στο τετράμηνο του 2016, έναντι μείωσης κατά 3

4 5,2% στην αντίστοιχη περίοδο του Σημειώνεται ότι οι εισαγωγές καυσίμων, που περιλαμβάνουν κυρίως το αργό πετρέλαιο, σημείωσαν στο τετράμηνο 2016 κάθετη πτώση κατά 39,3%. ε. Εμπορικό Ισοζύγιο Η μείωση των συνολικών εισαγωγών (-3,7%) στο πρώτο τετράμηνο του 2016 σε συνάρτηση με την πτώση των αντίστοιχων εξαγωγών (-7,5%), διεύρυναν το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών κατά 1,4%, έναντι σημαντικής μείωσης κατά 11,8% που επετεύχθη στην αντίστοιχη περίοδο του Παράλληλα, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου χωρίς τα καύσιμα διογκώθηκε κατά 20,8% στο πρώτο τετράμηνο του 2016, έναντι ελάττωσης κατά 10,6% στην αντίστοιχη περίοδο του Τέλος, το έλλειμμα του ισοζυγίου των καυσίμων συρρικνώθηκε στο πρώτο τετράμηνο του 2016 σε 623,7 εκατ. έναντι 1,552 δισ. στο πρώτο τετράμηνο του 2015 (πτώση κατά 59,8% σε 12μηνη βάση). Ο περιορισμός του ελλείμματος του ισοζυγίου των καυσίμων οφείλεται στην μεγάλη μείωση των τιμών του πετρελαίου και στην πτώση της αξίας των εισαγωγών και εξαγωγών καυσίμων. Πωλήσεις νέων Επιβατικών Αυτοκινήτων: Συνεχίσθηκε με έντονο ρυθμό η αύξηση των ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων και τον Μάιο Ειδικότερα οι νέες εγγραφές ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων αυξήθηκαν κατά 37,1% και 25,2%, σε ετήσια βάση, Μάιο και Απρίλιο του 2016, αφενός λόγω του κινήτρου της απόσυρσης που ξεκίνησε στις αρχές Απριλίου και εξέπνευσε στο τέλος του Μαΐου και αφετέρου λόγω της αύξησης των ενοικιαζομένων αυτοκινήτων προς εξυπηρέτηση της τουριστικής κίνησης. Σε επίπεδο πενταμήνου, τα αυτοκίνητα που κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά αυξήθηκαν κατά 15,1%, έναντι σημαντικής αύξησης κατά 28,1% στην αντίστοιχη περίοδο του % 40% 20% 0% -20% -40% -60% Απρ-11 Απρ-12 Απρ-13 Απρ-14 Απρ-15 Απρ-16 Πωλήσεις νέων ΙΧ Αυτοκινήτων (% ετήσια μεταβολή) 6 month mov.avg. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ οι προβλέψεις των επιχειρηματιών του κλάδου κινούνται τον Μάιο καθοδικά στις 99,6 μονάδες από 104,9 μονάδες τον Απρίλιο, έναντι των 116,1 μονάδων τον Μάιο του Παραμένουν, ωστόσο, αν και μειωμένες, οι θετικές εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις (Μάιος 16: +3, Απρίλιος 16: +8) και τις πωλήσεις της επόμενης περιόδου (Μάιος 16: +5, Απρίλιος 16: +16). Αντίθετα, το ισοζύγιο των παραγγελιών προς προμηθευτές κινήθηκε έντονα καθοδικά στο -7 τον Μάιο 16 από +19 τον Απρίλιο 16. Μερίδιο στις Πωλήσεις Καινούργιων Επιβατηγών Αυτοκινήτων ανά Εμπορικό Σήμα, Ιανουάριος- Μάιος 2016 Citroen 4,7 Mercedes 5,0 BMW 5,1 Λοιπά 25,9 Suzuki 5,7 Fiat 5,9 Toyota 11,1 Peugeot 8,4 Nissan 10,7 Opel 9,0 Volkswagen 8,4 Σχετικά με τις πωλήσεις ανά εμπορικό σήμα το πεντάμηνο 2016, το μεγαλύτερο μερίδιο κατέχει η Toyota (11,1%) και ακολουθεί η Nissan (10,7%). Από τις ευρωπαϊκές εταιρείες τα μεγαλύτερα μερίδια στις πωλήσεις κατέχουν οι Volkswagen (8,4%), Opel (9%) και Peugeot (8,4%). Eκ των λοιπών σημάτων επισημαίνονται οι σημαντικές πωλήσεις πολυτελών αυτοκινήτων με μερίδιο στις πωλήσεις περί το 15,8% (Mercedes: 5,0%, Audi: 3,7%, BMW: 5,1%, Volvo: 2,0%). Το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι στραμμένο στη συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής (FOMC) της Ομοσπονδιακής Τραπέζης (Fed) των ΗΠΑ, που θα πραγματοποιηθεί στις Ιουνίου. Οι επενδυτές προσπαθούν μέσα από τα συμφραζόμενα των μελών της Fed να διακρίνουν τις προθέσεις της Ομοσπονδιακής Τραπέζης για την πορεία των επιτοκίων προκειμένου να κινηθούν αναλόγως. Ωστόσο, η Fed βρίσκεται μπροστά σε ένα σοβαρό δίλλημα. Να προβεί σε αύξηση των επιτοκίων στη συνεδρίαση του Ιουνίου που χρονικά προηγείται του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου στο Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο κρίνει την παραμονή του στην ΕΕ ή να περιμένει το αποτέλεσμα και να αποφασίσει στη συνάντηση της Ιουλίου; Η επικεφαλής της Fed στην ομιλία της στο Συμβούλιο Διεθνών Υποθέσεων της Φιλαδέλφειας, τη Δευτέρα 6 Ιουνίου, αν και επεσήμανε τη δυναμική της οικονομίας των ΗΠΑ, άφησε να εννοηθεί ότι η καλύτερη τακτική σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής, θα ήταν η σταδιακή άνοδος των επιτοκίων, χωρίς ωστόσο να διαγράψει το χρονικό πλαίσιο. Άλλωστε, αν ήθελε να επικαλεσθεί ένα επιπλέον λόγο πλην του βρετανικού δημοψηφίσματος για να καθυστερήσει την άνοδο των επιτοκίων, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα πρόσφατα στοιχεία της αγοράς εργασίας της, τα οποία της προσφέρουν 4

5 αυτή τη δυνατότητα. Είναι ενδεικτικό ότι στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ, προστέθηκαν τον Μάιο μόλις νέες θέσεις, ένας ιδιαιτέρως χαμηλός αριθμός. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μικρός αριθμός νέων θέσεων εργασίας που προστέθηκαν στην οικονομία, εγείρει ερωτηματικά για τις προοπτικές της οικονομίας των ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα εντείνει την αβεβαιότητα προϊδεάζοντας για εμφάνιση υψηλής μεταβλητότητας στις αγορές. Εν τούτοις, η επικεφαλής της Fed προσπάθησε να προσπεράσει την αδυναμία των πρόσφατων στοιχείων, ερμηνεύοντας την ως προσωρινή, καθώς αντισταθμίζεται από την αύξηση του μέσου ωρομίσθιου κατά 2,5% το τελευταίο δωδεκάμηνο και γενικότερα την αύξηση των μισθών μεταξύ 1,75% - 3,50% το τελευταίο έτος. Η Fed θα πρέπει να περιμένει λίγο για να αξιολογήσει τη διεθνή κατάσταση μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Με ανοικτό το ενδεχόμενο της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και τα ασταθή μεγέθη της αγοράς εργασίας στις ΗΠΑ, η επιστροφή της νομισματικής πολιτικής στην ομαλότητα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Ο χαμηλός ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας και των ιδιωτικών επενδύσεων αποτελούν στοιχεία προβληματισμού για την πορεία της οικονομίας των ΗΠΑ. Άλλωστε στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, οι ηγέτες των κρατών-μελών του G-7 είχαν υποστηρίξει ότι πιθανή έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου (Brexit) από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα έχει αρνητική επίδραση στην παγκόσμια ανάπτυξη, καθώς θα ανατρέψει την ευνοϊκή τάση για την ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου, των επενδύσεων και της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης. Υπέρ της άποψης για αύξηση των επιτοκίων της Fed με μια ελαφρά καθυστέρηση (Ιούλιος 2016) για τους παραπάνω λόγους τάχθηκε ανοικτά τη Δευτέρα 6 Ιουνίου 2016 και ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τραπέζης της Fed Ατλάντα, Dennis Lockhart (άνευ δικαιώματος ψήφου στην FOMC). Σύμφωνα με τον αξιωματούχο της Fed δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας για τον μικρό αριθμό νέων θέσεων εργασίας που προστέθηκαν τον Μάιο στην οικονομία των ΗΠΑ, καθώς συνάδει με τη φυσιολογική επιβράδυνση στη δημιουργία θέσεων εργασίας που σημειώνεται, όταν μία οικονομία τείνει προς το επίπεδο της πλήρους απασχόλησης. Η οικονομία των ΗΠΑ σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο θα επεκταθεί με ένα σχετικά ήπιο ρυθμό της τάξης του 2% το Η οικονομική μεγέθυνση στις ΗΠΑ θα πρέπει να στηριχθεί όχι μόνο στην νομισματική πολιτική που ακολουθεί η Ομοσπονδιακή Τράπεζα αλλά ταυτόχρονα να υποστηριχθεί από ένα πρόγραμμα δημοσίων δαπανών που στόχο θα έχουν τη βελτίωση των υποδομών. Η εξέλιξη αυτή θα συμβάλει θετικά στην οικονομική δραστηριότητα και θα έχει σχετικά μικρό κόστος δεδομένου των χαμηλών επιτοκίων. Η οικονομική άνοδος στην παρούσα συγκυρία προϋποθέτει ένα μείγμα δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, άλλωστε τα χαμηλά επιτόκια δεν είναι η λύση για όλα τα προβλήματα. ΗΠΑ Αγορά εργασίας Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σημαντικά τον Μάϊο στο 4,7%, από 5,0% τον Απρίλιο. Εντούτοις, η μείωση ήταν αποτέλεσμα κυρίως της μείωσης του ποσοστού του εργατικού δυναμικού (απασχολούμενοι πλέον αυτών που αναζητούν εργασία) προς τον ενεργό πληθυσμό, το οποίο μειώθηκε ελαφρά στο 62,6% τον Μάϊο, έναντι 62,8% τον Απρίλιο, ευρισκόμενο στο επίπεδο του Δεκεμβρίου Επιπλέον, αυξήθηκε το ποσοστό αυτών που έχουν μερική απασχόληση αλλά θα επιθυμούσαν να έχουν πλήρη. Περαιτέρω, η αύξηση της απασχόλησης βαίνει μειούμενη από τον Φεβρουάριο ενώ τον Μάϊο, τα στοιχεία για την αύξηση της απασχόλησης ήταν απογοητευτικά. Συνολικά, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι συνθήκες στην αγορά εργασίας πιθανότατα να καθυστερήσουν την απόφαση της Fed να αυξήσει τα βασικά επιτόκια κατά την επόμενη συνεδρίαση (16-17 Ιουνίου). Αναφορικά με τα εισοδήματα από εργασία, τον Μάϊο σε ετήσια βάση, οι μέσες εβδομαδιαίες ώρες απασχόλησης αυξήθηκαν κατά 1,6% και οι μέσες ωριαίες αποδοχές αυξήθηκαν κατά 2,5%. Η σταθερή άνοδος των εισοδημάτων από εργασία ενισχύει την εκτίμηση ότι η ανάκαμψη της οικονομίας το 2016 θα στηριχθεί κυρίως στην εγχώρια ζήτηση. Έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου διαμορφώθηκε στα $37,4 δισ. τον Απρίλιο, από $35,5 δισ. τον Μάρτιο. Η διεύρυνση του ελλείμματος, σε μηνιαία βάση, προήλθε από τη σημαντική, περαιτέρω, μείωση των εισαγωγών αγαθών, κατά 5,5% (ή, $4,2 δισ.). Σε ετήσια βάση, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε κατά 8,4% τον Απρίλιο. 5

6 Παραγγελίες βιομηχανικών αγαθών Οι παραγγελίες βιομηχανικών αγαθών αυξήθηκαν κατά 1,9% τον Απρίλιο σε μηνιαία βάση, μετά από αύξηση 1,7% τον Μάρτιο (εποχικά διορθωμένα στοιχεία). Η αύξηση ήταν σημαντικά υψηλότερη της αναμενομένης (0,5%) και οφείλεται στην κατακόρυφη αύξηση των παραγγελιών για αεροσκάφη. Σε ετήσια βάση σημειώθηκε μείωση κατά 1,8%. Επιπλέον, οι παραγγελίες αφαιρουμένων των μέσων μεταφοράς, τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερη μεταβλητότητα, αυξήθηκαν κατά 0,5% σε μηνιαία βάση αλλά είναι μειωμένες κατά 3,8% σε ετήσια. Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit μειώθηκε στις 50,9 μονάδες τον Μάϊο από 52,4 τον Απρίλιο. Αναλυτικότερα, ο δείκτης PMI Markit για τις υπηρεσίες μειώθηκε σημαντικά, στις 51,3 μονάδες τον Μάϊο, από 52,8 μονάδες τον Απρίλιο. Επιπλέον, ο δείκτης PMI Markit για τη μεταποίηση μειώθηκε οριακά, στις 50,7 μονάδες τον Μάϊο έναντι 50,8 μονάδων τον Απρίλιο και πρόκειται για την ασθενέστερη επέκταση του κλάδου από τον Σεπτέμβριο του Ο κλάδος της μεταποίησης δεν αναμένεται να συμβάλλει στην άνοδο του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2016, καθώς το επίπεδο αυτού του υποδείκτη δεν βρίσκεται πολύ υψηλότερα του σημείου αναφοράς των 50 μονάδων. Το επίπεδο του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit συνάδει με αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,7%-0,8% το δεύτερο τρίμηνο Σημειώνεται ότι, ο ΟΟΣΑ αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις για τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, για το 2016 και το 2017, σε 1,8% και 2,2%, αντίστοιχα. Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) ΕΚΤ Η ΕΚΤ, στη συνεδρίαση της 2 ας Ιουνίου, διατήρησε αμετάβλητα τα βασικά της επιτόκια, με το επιτόκιο πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης να διαμορφώνεται στο 0,00%, το επιτόκιο διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης στο 0,25% και το επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων στο -0,40%. Η ΕΚΤ ανακοίνωσε την έναρξη, στις 8 Ιουνίου, τακτικών αγορών ομολόγων επενδυτικής βαθμίδας που έχουν εκδοθεί από μη τραπεζικές επιχειρήσεις εγκατεστημένες στη ΖτΕ. Η ΕΚΤ διαβεβαίωσε τις αγορές ότι, κατά την αγορά των μη τραπεζικών ομολόγων, θα λαμβάνει υπόψη τη ρευστότητα της αγοράς και διευκρίνισε ότι θα τα διακρατεί ακόμη και εάν αυτά χάσουν την επενδυτική τους διαβάθμιση (junk rated bonds). Επιπλέον, στις 22 Ιουνίου θα δημοπρατηθεί η πρώτη δέσμη μακροπρόθεσμων δανείων προς τις τράπεζες, για τις οποίες προβλέπεται μείωση του κόστος δανεισμού στην περίπτωση που διοχετεύσουν αυτά τα δάνεια στην πραγματική οικονομία. Σημειώνεται ότι, τα ανωτέρω δάνεια δύναται να δοθούν ακόμη και με αρνητικά επιτόκια. Για τα μακροοικονομικά μεγέθη της ΖτΕ, η ΕΚΤ επεσήμανε ότι η ανάκαμψη συνεχίζεται σταδιακά, στηριζόμενη στην εγχώρια ζήτηση αλλά επηρεαζόμενη αρνητικά από τις καθαρές εξαγωγές. Επιπλέον, αναφέρθηκε στις πιο πρόσφατες προβλέψεις των αναλυτών της (Ιούνιος 2016), για τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ και τον πληθωρισμό, οι οποίες αναθεωρήθηκαν προς τα πάνω για το 2016, στο 1,6% και 0,2%, αντίστοιχα. Οι προβλέψεις για το 2017 και το 2018 παρέμειναν αμετάβλητες. Περαιτέρω, επισημάνθηκε η ανάγκη διαρθρωτικών πολιτικών, δεδομένης της υψηλής διαρθρωτικής ανεργίας και του χαμηλού δυνητικού ΑΕΠ. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, απαιτείται εστίαση στην αύξηση της παραγωγικότητας και βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, όπως και παροχή δημοσίων υποδομών, οι οποίες είναι σημαντικές για την ενίσχυση των επενδύσεων και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αναφορικά με το ενδεχόμενο αποχώρησης της Μεγ. Βρετανίας από την ΕΕ, η ΕΚΤ δήλωσε έτοιμη για παν ενδεχόμενο, χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες. Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit αυξήθηκε ανεπαίσθητα, στις 53,1 μονάδες τον Μάϊο από 53,0 μονάδες τον Απρίλιο, αποτέλεσμα της ανόδου του επιμέρους δείκτη για τις υπηρεσίες. Το επίπεδο του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit προοιωνίζεται επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ περί το 0,3% το δεύτερο τρίμηνο του 2016, έναντι 0,5% το πρώτο (σε τριμηνιαία βάση). Σε επίπεδο κράτουςμέλους, ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit στη Γερμανία ανήλθε σε υψηλό τεσσάρων μηνών, διαμορφούμενος στις 54,5 μονάδες τον Μάϊο, έναντι 53,6 μονάδων τον Απρίλιο. Η αύξηση προήλθε κυρίως από την άνοδο του επιμέρους δείκτη για τις υπηρεσίες, αντικατοπτρίζοντας την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης. Το επίπεδο του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit προοιωνίζεται ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ περί το 0,4%-0,5% το δεύτερο τρίμηνο του Σύμφωνε με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Bundesbank ( ), η οικονομία της Γερμανίας θα αυξηθεί κατά 1,7% το 2016 καθώς η εγχώρια ζήτηση θα συνεχίσει να ενισχύεται από τις βελτιωμένες συνθήκες στην αγορά εργασίας, την περαιτέρω μείωση της τιμής της ενέργειας και των αυξημένων κρατικών δαπανών. Αναφορικά με την Γαλλία, τον Μάϊο ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit ανήλθε σε υψηλό έξι μηνών, στις 50,9 μονάδες. Η αύξηση προήλθε από τη σημαντική άνοδο του επιμέρους δείκτη για τις υπηρεσίες. Επιπλέον, αυξήθηκε ο επιμέρους δείκτης για τη μεταποίηση ο 6

7 οποίος, όμως, εξακολουθεί να βρίσκεται σημαντικά χαμηλότερα των 50 μονάδων, στις 48,4 μονάδες. Επίσης, ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit στην Ιταλία κινείται πολύ κοντά στις 50 μονάδες (Mάϊος: 50,8 μονάδες), ευρισκόμενος σε χαμηλό 17 μηνών. Στην Ισπανία, τον Μάϊο ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit ήταν μεν αρκετά υψηλότερος των 50 μονάδων (54,8 μονάδες), αλλά βρίσκεται σε χαμηλό τεσσάρων μηνών. Συνεπώς, η εικόνα που δίνει ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit για τις μεγαλύτερες οικονομίες της ΖτΕ είναι μεικτή. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ο δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις στη ΖτΕ αυξήθηκε σημαντικά, στις 54,0 μονάδες τον Μάϊο, από 51,0 μονάδες τον Απρίλιο, ευρισκόμενος σε υψηλό επτά μηνών. Ο αντίστοιχος δείκτης ενισχύθηκε σε όλες τις μεγάλες οικονομίες της ΖτΕ (τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία), αντικατοπτρίζοντας την αναζωπύρωση της εγχώριας ζήτησης, αποτέλεσμα της ενίσχυσης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. ΙΑΠΩΝΙΑ Εντονότερος ήταν ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ιαπωνία στο πρώτο τρίμηνο, σύμφωνα με την τελική μέτρηση, ως αποτέλεσμα της μικρότερης υποχώρησης των ιδιωτικών επενδύσεων και της μεγαλύτερης αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης. Ωστόσο, οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα παρουσιάσει επιβράδυνση στο δεύτερο τρίμηνο, καθώς στο πρώτο τρίμηνο επέδρασε θετικά στην κατανάλωση το δίσεκτο του Φεβρουαρίου, ενώ αν συνεχισθεί η ανατίμηση του γιεν θα επηρεασθούν αρνητικά οι εξαγωγές. Βέβαια, προκειμένου να αποφευχθεί η επιβράδυνση της ιδιωτικής κατανάλωσης, ο πρωθυπουργός Shinzo Abe ανακοίνωσε την αναβολή της αύξησης του φόρου κατανάλωσης από το 8% στο 10% από τον Απρίλιο 2017 στον Οκτώβριο Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,9%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο, έναντι 1,7% στην αρχική μέτρηση. Σε τριμηνιαία βάση, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,5%, έναντι 0,4% στην αρχική μέτρηση. Η ιδιωτική κατανάλωση είχε τη μεγαλύτερη θετική συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,4 π.μ., έναντι 0,3 π.μ. στην αρχική μέτρηση, έχοντας σημειώσει αύξηση κατά 0,6%, έναντι 0,5% στην αρχική μέτρηση. Επίσης η αρνητική συμβολή των ιδιωτικών επενδύσεων στην αύξηση του ΑΕΠ μειώθηκε σε 0,1 π.μ. από 0,2 π.μ. στην αρχική μέτρηση, καθώς οι ιδιωτικές επενδύσεις μειώθηκαν κατά 0,7%, έναντι μείωσης κατά 1,4% στην αρχική μέτρηση. ΚΙΝΑ Συνεχίζεται η αρνητική επίδραση στην οικονομία της Κίνας από την αδύναμη ζήτηση στο εξωτερικό ως αποτέλεσμα της καθυστέρησης της παγκόσμιας ανάκαμψης όπως αυτό αντανακλάται στην υποχώρηση των εξαγωγών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ΟΟΣΑ αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψη για το ρυθμό της παγκόσμιας ανάπτυξης για το 2016 στο 2,4% από 2,9%. Αντιθέτως, η ζήτηση στο εσωτερικό παρουσιάζει σημάδια βελτίωσης όπως δείχνει η οριακή υποχώρηση των εισαγωγών. Φαίνεται ότι τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής και η επιτάχυνση της κατασκευής έργων υποδομής με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας έχουν αρχίσει να αποδίδουν αποτελέσματα, ενώ θετικά επιδρά και η αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων. Ωστόσο, οι αναλυτές εκτιμούν ότι αρνητικά στην ανάπτυξη θα επιδράσει η προσπάθεια της κυβέρνησης για περιορισμό της υπερβάλλουσας παραγωγής σε κλάδους όπως του χάλυβα και του άνθρακα. Συγκεκριμένα, το εμπορικό πλεόνασμα, αυξήθηκε σε $50,0 δισ. τον Μάιο, σε σχέση με τον Απρίλιο ($45,6 δισ.)., αλλά ήταν μικρότερο τόσο σε σχέση με αυτό που αναμενόταν όσο και σε σχέση με τον Μάιο 2015 ($58,9 δισ.). Αυτό ήταν αποτέλεσμα της μεγαλύτερης μείωσης των εξαγωγών κατά 4,1% σε σχέση με τη μείωση των εισαγωγών κατά 0,4% η οποία ήταν η χαμηλότερη μείωση από τον Νοέμβριο ,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 58,9 Το εμπορικό πλεόνασμα αυξήθηκε σε υψηλό τετραμήνου (δισ.δολ.ηπα) 46,5 43,0 60,2 60,3 61,6 Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ (USD+DXY) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) την εβδομάδα που έληξε στις αυξήθηκαν. Οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις διαμορφώθηκαν σε θετικό επίπεδο για 54,1 60,1 63,3 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Πηγή: Τελωνειακή Αρχή Κίνας 32,6 29,9 45,6 50,0 7

8 Αριθμός συμβολαίων Ιαν-15 Φεβ-15 Μαρ-15 Απρ-15 Μαϊ-15 Ιουν-15 Ιουλ-15 Αυγ-15 Σεπ-15 Οκτ-15 Νοε-15 Δεκ-15 Ιαν-16 Φεβ-16 Μαρ-16 Απρ-16 Μαϊ-16 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων δεύτερη φορά, μετά από πέντε εβδομάδες αρνητικού προσήμου. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs), την εβδομάδα που έληξε στις , μειώθηκαν κατά 241 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα συμβόλαια από την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την πρώτη εβδομαδιαία μείωση από τις 24 Μαΐου. Ευρώ: Το ευρώ, εμφανίζεται οριακά ενισχυμένο στην αρχή της εβδομάδας, έναντι του δολαρίου-ηπα. Η ισοτιμία δολαρίου-ευρώ στις 6 Ιουνίου διαμορφωνόταν περί τα 1,1353 USD/EUR από 1,1134 USD/EUR που ήταν στις 30 Μαΐου, με αποτέλεσμα το ευρώ να καταγράφει από αρχή του έτους κέρδη 4,5%, έναντι του δολαρίου. Ωστόσο, το δολάριο παρά την εξασθένιση του ευρώ, συνεχίζει να εμφανίζεται αδύναμο, γεγονός που αποτυπώνεται και στην πορεία του σταθμισμένου δείκτη Dollar Index-DXY, ο οποίος μετράει την αξία του δολαρίου, έναντι των έξι σημαντικότερων νομισμάτων (ευρώ, γιεν, στερλίνα, δολάριο Καναδά, κορώνα Σουηδίας, φράγκο Ελβετίας). Ειδικότερα, ο σταθμισμένος δείκτης καταγράφει σωρευτικές απώλειες από την αρχή του έτους 4,6%. Αυξημένη εμφανίζεται η πιθανότητα διατήρησης των κερδών του ευρώ, έναντι του δολαρίου, καθώς έχει περιορισθεί η πιθανότητα ανόδου των επιτοκίων στην επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Fed. Ωστόσο, η άνοδος του ευρώ είναι περιορισμένη, καθώς εκκρεμεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αναμένεται μείωση των specs θέσεων εναντίον (short) του ευρώ Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Ελβετικό φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζει τάση σταθεροποίησης στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,1065 φράγκων. Σημειώνεται, ότι το ευρώ καταγράφει κέρδη από την αρχή του έτους έναντι του φράγκου, περί το 1,6%. Σύμφωνα με τα δημοσιευθέντα νομισματικά στοιχεία της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, δεν υπήρξε κάποια παρέμβαση της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, ωστόσο το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, αυξήθηκε οριακά την εβδομάδα που έληξε στις 3 Ιουνίου στα 493,55 δισ. φράγκα από 494,06 δισ. φράγκα, που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Στερλίνα: Αρνητική εμφανίζεται η εβδομαδιαία εικόνα της στερλίνας, καθώς στις 6 Ιουνίου, καταγράφει απώλειες τόσο έναντι του δολαρίου-ηπα (1,4434 USD/GBP), όσο και έναντι του ευρώ (0,7862 GBP/EUR). Εντούτοις, η στερλίνα διαπραγματεύεται από την αρχή του έτους χαμηλότερα κατά 6,7%, έναντι του ευρώ και 2,1% έναντι του δολαρίου. Η συμπεριφορά της στερλίνας είναι συνυφασμένη με τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων για το πιθανό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις που θέλουν προβάδισμα της ψήφου υπέρ της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ αποτελεί τον κύριο λόγο εξασθένισης της στερλίνας, αλλά και της υψηλής μεταβλητότητας έναντι του δολαρίου, η οποία έχει διαμορφωθεί στις 22 μονάδες, το υψηλότερο επίπεδο από το Φεβρουάριο του Οι επενδυτές εμφανίζουν μια νευρικότητα για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αφού το ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) για το Ηνωμένο Βασίλειο, εμφανίζει σημεία ανόδου και διαμορφώνεται στα 36 bps από 33 bps που ήταν την περασμένη εβδομάδα, αν και είναι υψηλότερα από τα 21,4 bps που ήταν στην αρχή του έτους. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της ΕΚΤ Ρευστοποιήσεις καταγράφονται στις χώρες του αποκαλούμενου Νότου της Ευρωζώνης, ενώ αγοραστικό ενδιαφέρον συγκεντρώνουν οι εκδόσεις των χωρών που συνθέτουν τον πυρήνα της Ευρωζώνης. Η διάθεση για περιορισμό του επενδυτικού κινδύνου, ενόψει των εκλογών στην Ισπανία, την συνεδρίαση της Επιτροπής νομισματικής Πολιτικής στις ΗΠΑ και το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο στρέφει τους επενδυτές στα ασφαλή επενδυτικά καταφύγια. Σημειώνεται ότι από την Τετάρτη 8 Ιουνίου η ΕΚΤ στο πλαίσιο της παροχής ρευστότητας στην αγορά, ξεκινά τις αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων διάρκειας 6 μηνών έως 30 έτη. Ήδη, ο δείκτης εταιρικών ομολογιακών εκδόσεων επενδυτικής διαβάθμισης, που καταρτίζει το δίκτυο Bloomberg, κινείται σε ιστορικά υψηλά και καταγράφει από την αρχή του έτους άνοδο 3,4%. Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ την εβδομάδα μέχρι 3 Ιουνίου στα πλαίσια εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), διαμορφώθηκαν στα 817,02 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προσράμματος να υπολογίζεται στα 12,6 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προέβη σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, ύψους 973 εκ. και ABS ύψους 66 εκ. 8

9 δισ Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ Εφαρμογή προγράμματος: 65 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 10-ετούς ομολόγου λήξης 2026 στις 6 Ιουνίου διαμορφωνόταν σε τιμές μεταξύ 74,33-74,98 ή με απόδοση 7,31%-7,42%. Υπενθυμίζεται ότι στις το 10-ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό αποδόσεως 5,475% και στις υψηλό αποδόσεως 19,27%. Μικτή η εικόνα στις περισσότερες ομολογιακές αγορές της ΖτΕ (Αποδόσεις 10-ετών ομολόγων) 0,18 Γερμανία 0,08 0,39 Ολλανδία 0,30 0,51 Γαλλία 0,44 3,09 Πορτογαλία 3,23 1,38 Ιταλία 1,39 1,50 Ισπανία 1,51 7,26 Ελλάδα 7, /5/2016 6/6/2016 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Η διαφορά απόδοσης μεταξύ των ελληνικών 10-ετών και γερμανικών ομολόγων (spread) ανήλθε στις 730 μονάδες βάσης. Η απόδοση του 10-ετούς γερμανικού ομολόγου, το σημείο αναφοράς για το κόστος δανεισμού της ζώνης του ευρώ, υποχώρησε στο 0,08%. Η 10-ετία της Πορτογαλίας στις 6 Ιουνίου εμφάνιζε απόδοση 3,23%, της Ισπανίας 1,51% και της Ιταλίας 1,39%. Η διαφορά απόδοσης του 10- ετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του γερμανικού, ανήλθε σε εβδομαδιαία βάση, στις 316 μ.β., ενώ του 10-ετούς ιταλικού ομολόγου στις 131 μ.β. από 121 μ.β. Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 1,72% στις Όσον αφορά την προσφορά στην πρωτογενή αγορά την τρέχουσα εβδομάδα, υπολογίζεται περί τα 12 δισ. Οι σημαντικότερες εκδόσεις εστιάζονται σε Γερμανία (7-8), Ολλανδία (7 Ιουνίου) και Αυστρία (7 Ιουνίου). Ειδικότερα, το Γερμανικό δημόσιο θα δανεισθεί περί τα 6 δισ. μέσω υφιστάμενων εκδόσεων DBRi 4/26 BKO 6/18. Το Ολλανδικό δημόσιο θα δανεισθεί μέσω νέας έκδοσης DSL 1/2022 περί τα 4-6 δισ. Τέλος το Αυστριακό δημόσιο θα δανεισθεί περί τα 1,1 δισ. μέσω υφιστάμενων εκδόσεων RAGB 10/26 και 10/23. Αξίζει ν α σημειωθεί ότι ο μέσος δανεισμός για την συγκεκριμένη εβδομάδα τα τελευταία τρία έτη είναι στα 24 δισ. Βουλγαρία Οίκοι αξιολόγησης Fitch και S&P Στις 3 Ιουνίου, ο οίκος αξιολόγησης Fitch επιβεβαίωσε την πιστοληπτική ικανότητα της Βουλγαρίας στο ΒBB- με σταθερές προοπτικές. Η απόφαση αυτή βασίσθηκε στο ότι η Βουλγαρία παρουσιάζει χαμηλό δημόσιο χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ και πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η Fitch εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα υποχωρήσει από 3,0% το 2015 στο 2,1% το 2016, έναντι πρόβλεψης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μάιος 2016) στο 2,0%. Στις 3 Ιουνίου, ο οίκος αξιολόγησης S&P επιβεβαίωσε την πιστοληπτική ικανότητα της Βουλγαρίας στο ΒB+ με σταθερές προοπτικές. Η απόφαση αυτή βασίσθηκε στο ότι η Βουλγαρία παρουσιάζει χαμηλό δημόσιο χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ. Η Standard & Poor s εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα υποχωρήσει από 3,0% το 2015 στο 1,5% το 2016, έναντι πρόβλεψης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μάιος 2016) στο 2,0% ΑΕΠ Το ΑΕΠ, εποχικά διορθωμένο, αυξήθηκε κατά 2,9%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο 2016, έναντι 3,0% στο τέταρτο τρίμηνο Στο πρώτο τρίμηνο 2016, αύξηση σημείωσαν η κατανάλωση (82,5% του ΑΕΠ) κατά 2,1%, έναντι 1,8% στο τέταρτο τρίμηνο 2015 και οι εξαγωγές κατά 0,3%, έναντι 6,1% στο τέταρτο τρίμηνο Αντιθέτως, υποχώρηση παρουσίασαν οι επενδύσεις (16,3% του ΑΕΠ) κατά 3,9%, έναντι αύξησης κατά 0,9% στο τέταρτο τρίμηνο 2015 και οι εισαγωγές κατά 1,3%, έναντι αύξησης κατά 4,1% στο τέταρτο τρίμηνο Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μάιος 2016), ο ρυθμός ανάπτυξης στη Βουλγαρία από 3,0% το 2015 θα επιβραδυνθεί στο 2,0% το 2016 και θα αυξηθεί στο 2,4% το ,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,3 0,4 1,3 1,8 1,3 1,9 Κύπρος Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός, με βάση τον ΔΤΚ, αυξήθηκε στο - 2,1% τον Μάιο από -2,5% τον Απρίλιο, ενώ στο πρώτο πεντάμηνο 2016, σε μέσο επίπεδο, 1,6 2,1 2,9 2,9 0,0 1ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ.2016 Πηγή: Στατιστική Αρχή ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) 3,1 3,0 2,9 9

10 διαμορφώθηκε σε -2,2%. Επίσης αύξηση σημείωσε σε μηνιαία βάση ο πληθωρισμός στο 0,6% τον Μάιο από 0,2% τον Απρίλιο. Αυτό ήταν αποτέλεσμα κυρίως της αύξησης των τιμών των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών (2,4%). Αντιθέτως, τη μεγαλύτερη μείωση παρουσίασαν οι τιμές των επικοινωνιών (-1,1%). Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός αυξήθηκε, για δεύτερο στη σειρά μήνα, στο -1,9% τον Μάιο από -2,1% τον Απρίλιο, ενώ στο πρώτο πεντάμηνο 2016, διαμορφώθηκε, σε μέσο επίπεδο, στο -1,9%. Τη μεγαλύτερη μείωση παρουσίασαν οι τιμές των μεταφορών (-10,5%), ενώ η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στις τιμές των ειδών ένδυσης και υπόδησης, καθώς και των αλκοολούχων ποτών και του καπνού (1,1%). Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μάιος 2016), ο εναρμονισμένος πληθωρισμός θα συνεχίσει να είναι αρνητικός το 2016 στο -0,7% και θα διαμορφωθεί σε θετικό επίπεδο το 2017 στο 1,0% από -1,5% το επίπεδο στο 1,1% το 2016 και θα αυξηθεί περαιτέρω στο 1,4% το 2017 από -0,3% το ,0 0,5 0,0-0,5-1,0 Ο πληθωρισμός παρέμεινε αρνητικός σε χαμηλό 15 μηνών Μαϊ-15 Αυγ-15 Νοε-15 Φεβ-16 Μαϊ-16 Πηγές: Στατιστική Αρχή Ρουμανία 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0-2,5-3,0 Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός αυξήθηκε σε υψηλό τεσσάρων μηνών Μαϊ-15 Αυγ-15 Νοε-15 Φεβ-16 Μαϊ-16 Πηγή: Στατιστική Αρχή ΠΓΔΜ ΑΕΠ Επιτάχυνση σημείωσε ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ (εποχικά διορθωμένο) σε 4,3%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τρίμηνο 2016, από 3,8% στο τέταρτο τρίμηνο Στο πρώτο τρίμηνο 2016, τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσε η ιδιωτική κατανάλωση κατά 9,2% και ακολούθησαν οι ιδιωτικές επενδύσεις που αυξήθηκαν κατά 7,0% και η δημόσια κατανάλωση που ήταν αυξημένη κατά 2,8%. Στο εμπορικό επίπεδο, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 1,2% και οι εισαγωγές κατά 8,0%. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μάιος 2016), ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ από 3,8% το 2015 θα σημειώσει επιτάχυνση σε 4,2% το 2016 και θα υποχωρήσει σε 3,7% το Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός παρέμεινε αμετάβλητος στο -0,7% τον Μάιο και ήταν πολύ χαμηλότερος από τον στόχο της Τράπεζας της ΠΓΔΜ που είναι 1,5% για το Στο πρώτο πεντάμηνο του 2016, ο πληθωρισμός, σε μέσο επίπεδο, ήταν -0,3%. Σε μηνιαία βάση, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε, για τρίτο κατά σειρά μήνα, σε θετικό επίπεδο και αυξήθηκε στο 0,5% τον Μάιο από 0,1% τον Απρίλιο, με τη μεγαλύτερη αύξηση να έχει σημειωθεί στις τιμές των νοσοκομειακών υπηρεσιών (14,6%). Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Μάιος 2016), ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί σε θετικό ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) 6,0 5,3 5,0 4,2 4,3 4,3 4,3 4,0 3,8 3,6 3,4 3,2 3,0 2,8 2,2 2,0 1,6 1,7 1,0 0,0 1ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ ο Τρίμ.2016 Πηγή: Στατιστική Αρχή 10

11 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) -4,3-5,5-9,2-7,3-3,1 0,7-0,3 Ιδιωτική Κατανάλωση -1,7-6,5-9,9-7,9-2,5 0,7 0,3 Δημόσια Κατανάλωση 2,0-4,2-7,0-7,1-5,5-2,4-0,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -13,8-19,3-20,7-23,4-9,3-2,7 0,9 Εξαγωγές -18,2 4,4 0,8 1,0 1,7 7,4-3,8 Εισαγωγές -20,2-3,4-8,2-9,4-2,9 7,8-6,9 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3-1,7 Ανεργία (%) 9,6 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 24,9 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 4,2 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1-2,0 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -10,3-5,8-3,3-1,0 1,6 0,4 0,7 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 126,7 146,2 171,9 159,4 178,0 180,5 177,4 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -12,4-11,4-10,0-3,8-2,0-2,1 0,0 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού προγράμματος προσαρμογής της Ελλάδας Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων & λιπαντικών) -8,4-0,7 1,4 0,6-2, ,3 (Ιαν-Μαρ.) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 3,1 30,1 19,2 33,2-2,2 2,1 15,1 (Ιαν.-Mάιος) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα -25,6-5,8 29,2-5,6-22,2 5,9 2,7 (Ιαν-Φεβ.) Μεταποίηση -1,1 1,8 5,9-1,0-0,8 1,4 1,2 (Ιαν.-Μαρ.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 46,0 49,9 48,5 47,1 37,5 48,6 48,4 (Mάιος) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 90,6 99,5 96,8 91,6 79,9 86,7 89,7 (Μάιος) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 87,8 94,6 87,1 85,6 71,9 82,9 90,1 (Μάιος) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -69,0-54,0-37,0-44,0-61,0-62,0-71,9 (Μάιος) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -3,9-3,1-2,5-1,7-1,9-2,0-1,9 (Απρ.) Επιχειρήσεις -4,9-3,7-2,2-0,5-0,8-0,9-1,0 (Απρ.) - Βιομηχανία -2,8-3,3-0,9 2,7 2,8 2,4-0,2 (Απρ.) - Κατασκευές 0,6-1,2 0,5 0,9 0,0-0,9 1,2 (Απρ.) - Τουρισμός -2,6-0,6-1,2 0,4 0,6 0,6 0,5 (Απρ.) Νοικοκυριά -3,5-2,9-3,0-3,1-3,2-3,1-2,9 (Απρ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -3,9-2,8-2,5-2,3-2,8-2,3-1,6 (Απρ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,3-3,0-3,3-3,4-3,5-3,5-3,3 (Απρ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -0,9-1,3-2,4-2,1-1,8-0,6-0,9 (Μάιος) Δομικός Πληθωρισμός -1,7-0,7-0,7-0,9-0,5 0,3-0,3 (Μάιος) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -10,9-7,5-4,1-4,9-5,8-5,3-5,0 (1ο 3μηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -3,1 0,7 0,3 0,9-1,7-0,8-1,4 (1ο 3μηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -2,5 0,7 0,7 1,7-0,3-0,9-1,3 (1ο 3μηνο) Δημόσια Κατανάλωση -5,5-2,4 0,4-1,5-2,0 2,8-1,5 (1ο 3μηνο) Επενδύσεις -9,3-2,6 9,9 0,1-11,4 5,7-2,7 (1ο 3μηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 1,7 7,4 3,3 1,5-10,3-8,8-11,7 (1ο 3μηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -2,9 7,8 9,3-3,3-19,8-12,5-12,8 (1ο 3μηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 26,9 26,8 6,1 6,5 6,0 6,2 5,5 (Ιαν-Μαρ.) Εισαγωγές Αγαθών 47,7 49,1 11,1 11,1 9,2 10,6 9,6 (Ιαν-Μαρ.) Εμπορικό Ισοζύγιο -20,8-22,3-5,0-4,6-3,3-4,4-4,1 (Ιαν-Μαρ.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών -3,7-3,8-3,2-0,4 5,6-1,7-2,3 (Ιαν-Μαρ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του. 11