Απόψεισ των εκπαιδευτικών τησ Α /θμιασ γενικήσ εκπαίδευςησ ςχετικϊ με τη διαδικαςία αξιολόγηςησ των μαθητών τουσ από τουσ διαγνωςτικούσ φορείσ

Transcript

1 Απόψεισ των εκπαιδευτικών τησ Α /θμιασ γενικήσ εκπαίδευςησ ςχετικϊ με τη διαδικαςία αξιολόγηςησ των μαθητών τουσ από τουσ διαγνωςτικούσ φορείσ Αθηνϊ Χατζηγεωργίου MSc, Γαζθάια Τ.Δ. 6νπ Γ. Σ. Φαιαλδξίνπ Πεπίληψη Ζ αμηνιφγεζε πνπ ζηνρεχεη ζηε δηάγλσζε ηεο αλαπεξίαο θαη ηε δηαπίζησζε ησλ εηδηθψλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ καζεηψλ απφ ζεζκνζεηεκέλνπο δηαγλσζηηθνχο θνξείο απνηειεί κέξνο ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο γηα ηα άηνκα πνπ απνθιίλνπλ απφ ην νξηδφκελν σο θπζηνινγηθφ. Ζ παξνχζα κειέηε ζηνρεχεη λα θαηαγξάςεη ηηο απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη λα δηεξεπλήζεη ηνπο ιφγνπο θαη ηα θξηηήξηα παξαπνκπήο ησλ καζεηψλ ζηνπο δηαγλσζηηθνχο θνξείο, θαζψο επίζεο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο ζπλέπεηεο ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηνπο καζεηέο. Τν δείγκα απνηέιεζαλ 100 εθπαηδεπηηθνί ηεο Α /ζκηαο γεληθήο εθπαίδεπζεο ηεο Αηηηθήο ζε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ηνλ Μάην ηνπ 2010, ζηα πιαίζηα κεηαπηπρηαθήο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Ωο κεζνδνινγηθφ εξγαιείν ρξεζηκνπνηήζεθε ην εξσηεκαηνιφγην. Σχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, νη εθπαηδεπηηθνί πηζηεχνπλ φηη νη δπζθνιίεο ησλ καζεηψλ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηελ χπαξμε παζνινγίαο πνπ πξέπεη λα δηαγλσζηεί, πξνθεηκέλνπ λα παξζνχλ νη θαηάιιειεο απνθάζεηο γηα ηελ εθπαίδεπζή ηνπο, δελ αλαγλσξίδνπλ ηελ εηηθεηνπνίεζε σο ζπλέπεηα ηεο αμηνιφγεζεο θαη αλαδεηθλχνπλ ην δήηεκα ηεο ελεξγνχο ζπκκεηνρήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηε δηαδηθαζία. Σηα ζπκπεξάζκαηα γίλεηαη αλαθνξά ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο σο δεηνχκελν γηα ηνπο αλάπεξνπο καζεηέο, σζηφζν ην πεξηερφκελν ηεο δηαγλσζηηθήο αμηνιφγεζεο έξρεηαη ζε αληίθαζε κε ηνπο ζθνπνχο ηεο εληαμηαθήο εθπαίδεπζεο. Λέξειρ-Κλειδιά δηαγλσζηηθή αμηνιφγεζε, θξηηήξηα παξαπνκπήο, εληαμηαθή εθπαίδεπζε, εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή Abstract Diagnosis of disability and identification of students special educational needs carried out from the state s diagnostic agencies is part of the educational policy for individuals who decline from what is defined as normal. The aim of this study was to explore the teachers perceptions regarding assessment and especially the reasons and the criteria of referral, as well as the characteristics of the process and its consequences for the students. The sample was consisted of 100 general teachers of primary education from Attiki area. According to the data derived from the questionnaire used as methodological tool, teachers believe that students difficulties are related to pathology that has to be identified and diagnosis determines the decisions regarding the students education. Labelling as a result of assessment was a challenging issue. They also suggested that teachers involvement in the process is of crucial meaning as well as the improvement of education of disabled students; however the substance of diagnosis comes in conflict with the purpose of inclusive education.

2 Keywords diagnosis, identification of special educational needs, criteria of referral, inclusion, educational policy Ζ παξνχζα έξεπλα εθπνλήζεθε ζηα πιαίζηα δηπισκαηηθήο εξγαζίαο ζην ΠΜΣ Δθπαίδεπζε θαη Αλζξψπηλα Γηθαηψκαηα κε θαηεχζπλζε ζηελ Δηδηθή αγσγή ηνπ ΤΔΑΠΖ ΔΚΠΑ θαη δηεμήρζε ηνλ Μάην ηνπ 2010 ζε ζρνιεία Α /ζκηαο Δθπ/ζεο ηεο Αηηηθήο. Ζ επηινγή ηνπ ζέκαηνο ηεο έξεπλαο είρε σο αθεηεξία ηελ επηζθφπεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο θαη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ γηα ηηο πξαθηηθέο πνπ αθνινπζνχλ νη εθπαηδεπηηθνί ηεο γεληθήο αγσγήο, φηαλ δπζθνιεχνληαη λα ρεηξηζηνχλ ηηο δπζθνιίεο ησλ καζεηψλ ηνπο ζηε κάζεζε ή/ θαη ηε ζπκπεξηθνξά, ηηο απφςεηο ηνπο ζρεηηθά κε ηελ παξαπνκπή ησλ καζεηψλ γηα αμηνιφγεζε απφ ηνπο αλαγλσξηζκέλνπο, απφ ην Υπνπξγείν Παηδείαο, δηαγλσζηηθνχο θνξείο (ΚΔ.Γ.Γ.Υ., Γεκφζηα Ηαηξνπαηδαγσγηθά Κέληξα), θαζψο επίζεο θαη ηηο ζπλέπεηεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηαδηθαζίαο γηα ηνπο καζεηέο ζε πξνζσπηθφ, εθπαηδεπηηθφ θαη θνηλσληθφ επίπεδν. Ζ δηεξεχλεζε ησλ απφςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζην δήηεκα ηεο δηαγλσζηηθήο αμηνιφγεζεο θξίλεηαη πνιχ ζεκαληηθή, θαζψο νη απφςεηο ηνπο ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα αληαλαθινχλ ζηελ νπζία ηηο αληηιήςεηο ηνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ αλάπεξσλ καζεηψλ θαη θαηαδεηθλχνπλ ην γεληθφηεξν πιαίζην ηεο ειιεληθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο γηα φζνπο καζεηέο απνθιίλνπλ, θαζψο νη εθπαηδεπηηθνί απνηεινχλ ηνπο εθθξαζηέο ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο θάζε θνηλσλίαο (Εψληνπ-Σηδέξε, 2004), κέζσ ησλ παηδαγσγηθψλ επηινγψλ πνπ πηνζεηνχλ θαη εθαξκφδνπλ. Θεωπηηικό Πλαίζιο Ζ ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο εζηηάδεη ζηηο βαζηθέο αξρέο ηεο εληαμηαθήο εθπαίδεπζεο θαη ζηε ζεψξεζε ηεο αλαπεξίαο ζχκθσλα κε ην ηαηξηθφ θαη ην θνηλσληθφ κνληέιν αληίζηνηρα, ζέηνληαο ην βαζηθφ πιαίζην εξκελείαο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο. Σχκθσλα κε έξεπλεο, νη εθπαηδεπηηθνί ηείλνπλ λα πξνηείλνπλ ή λα παξαπέκπνπλ ηνπο καζεηέο ηνπο γηα αμηνιφγεζε, φηαλ απηνί παξνπζηάδνπλ δπζθνιίεο ζηε κάζεζε ή ηε ζπκπεξηθνξά (Vlachou, 2006). Παξφιν πνπ αλαγλσξίδνπλ ηηο ζπλέπεηεο ηεο εηηθεηνπνίεζεο γηα ηνπο καζεηέο πνπ πθίζηαληαη ηηο δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο, ζεσξνχλ απαξαίηεηε ηε δηάγλσζε ηεο παζνινγίαο γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ηεο θαηάιιειεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο (Tymitz, 1984 ζηε Riffle, 1985). Δπίζεο, αλ θαη είλαη ζεηηθνί κε ηελ ηδέα ηεο εληαμηαθήο εθπαίδεπζεο, ζεσξνχλ φηη ε εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ κε αλαπεξίεο θαη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο είλαη επζχλε θπξίσο ησλ εηδηθψλ επηζηεκφλσλ (Zoniou-Sideri & Vlachou, 2006) θαη πξέπεη απηή λα παξέρεηαη έμσ απφ ηε γεληθή ηάμε. Μεθοδολογία Σθνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο ήηαλ ε δηεξεχλεζε ησλ απφςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο Α /ζκηαο γεληθήο εθπαίδεπζεο ζρεηηθά κε ηε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ησλ καζεηψλ ηνπο απφ ηνπο δηαγλσζηηθνχο θνξείο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε κειέηε απηή είρε σο επηκέξνπο ζηφρνπο: - λα εμεηάζεη ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο νη εθπαηδεπηηθνί ηεο γεληθήο ηάμεο ζεσξνχλ αλαγθαία ηε δηάγλσζε ησλ δπζθνιηψλ ησλ καζεηψλ ηνπο θαη ηα θξηηήξηα κε ηα νπνία πξνηείλνπλ ηελ παξαπνκπή ησλ καζεηψλ ζηνπο δηαγλσζηηθνχο θνξείο (ΚΔ.Γ.Γ.Υ., Ηαηξνπαηδαγσγηθά Κέληξα). - λα κειεηήζεη ηελ επίδξαζε ησλ γλσκαηεχζεσλ ζηελ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ πιαηζίνπ εθπαίδεπζεο, ζηε δηδαζθαιία ησλ καζεηψλ ζηε γεληθή ηάμε θαη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ καζεηψλ πνπ έρνπλ δηαγλσζηεί σο καζεηέο κε

3 αλαπεξίεο ή/θαη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο. - λα ζπλδέζεη ηηο πξαθηηθέο θαη ηνπο κεραληζκνχο δηάγλσζεο θαη αμηνιφγεζεο πνπ ε ίδηα ε πνιηηεία έρεη ζεζκνζεηήζεη κε ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ηεο Διιάδαο γηα ηνπο καζεηέο κε αλαπεξίεο θαη φζνπο ραξαθηεξίδνληαη σο καζεηέο κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Τν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηέιεζαλ 100 εθπαηδεπηηθνί Α /ζκηαο γεληθήο εθπαίδεπζεο πνπ εξγάδνληαλ ζε δεκνηηθά ζρνιεία ηεο Αηηηθήο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηηο πεξηθέξεηεο Α Αζήλαο, Β Αζήλαο, Γ Αζήλαο, Α Αλαηνιηθήο Αηηηθήο, Β Αλαηνιηθήο Αηηηθήο θαη Πεηξαηά. Σην δείγκα πεξηιακβάλνληαλ απνθιεηζηηθά νη δάζθαινη ησλ ηάμεσλ Α - Ση ησλ παξαπάλσ ζρνιείσλ θαη φρη απηνί ησλ ηκεκάησλ έληαμεο ή άιινη εθπαηδεπηηθνί εηδηθνηήησλ πνπ εξγάδνληαη ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Απφ απηνχο, νη 83 (83.0%) ήηαλ γπλαίθεο θαη νη 17 (17.0%) άληξεο. Ζ κέζε ειηθία ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα ήηαλ 39.23±7.54 έηε θαη ην ζχλνιν ησλ εηψλ ππεξεζίαο ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε εθηηκήζεθε ζηα 13.93±8.06 έηε. Ζ επηινγή ηνπ δείγκαηνο έγηλε κε ηε κέζνδν ηεο δεηγκαηνιεςίαο κε θαζνξηζκέλεο πηζαλφηεηαο. Ζ έξεπλα αλήθεη ζην είδνο ηεο πεξηγξαθηθήο έξεπλαο επηζθφπεζεο θαη ρξεζηκνπνηεί σο κεζνδνινγηθφ εξγαιείν ην εξσηεκαηνιφγην. Παποςζίαζη αποηελεζμάηων επμηνεία Σχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, νη εθπαηδεπηηθνί ζεσξνχλ πσο νη δπζθνιίεο πνπ εθδειψλνπλ νη καζεηέο ηνπο ζηε κάζεζε ή/ θαη ηε ζπκπεξηθνξά έρνπλ ηηο ξίδεο ηνπο ζε βηνινγηθνχο παξάγνληεο ή ζε ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ίδηνπ ηνπ καζεηή (αηνκηθά, νηθνγελεηαθά). Αληηζέησο, παξάγνληεο φπσο νη πεξηνξηζκνί ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ελ γέλεη θαίλεηαη λα κελ αλαγλσξίδνληαη σο ζεκαληηθνί γηα ηελ εθδήισζε ησλ δπζθνιηψλ ησλ καζεηψλ. Οη ζπκκεηέρνληεο ζηελ παξνχζα έξεπλα ζπλεζίδνπλ λα πξνηείλνπλ ηελ παξαπνκπή ησλ καζεηψλ γηα αμηνιφγεζε θπξίσο γηα ηηο δπζθνιίεο πνπ εθδειψλνπλ ζηε κάζεζε, κε έκθαζε ζην γισζζηθφ κάζεκα, ηηο δπζθνιίεο ζηε ζπκπεξηθνξά, αιιά θαη φηαλ παξνπζηάδνπλ ρακειφ λνεηηθφ δπλακηθφ. Ζ θπξηαξρία ηνπ ηαηξηθνχ κνληέινπ ζην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα είλαη εκθαλήο. Οη δπζθνιίεο πνπ παξνπζηάδνπλ νη καζεηέο ζηε κάζεζε ή/θαη ηε ζπκπεξηθνξά ζεσξνχληαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο σο εγγελείο δπζθνιίεο πνπ πξέπεη λα δηεξεπλεζνχλ ιεπηνκεξψο κέζσ ηεζη αμηνιφγεζεο πξνθεηκέλνπ λα δηαγλσζηνχλ νη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ καζεηψλ θαη λα αληηκεησπηζηνχλ θαηάιιεια κέζσ πξνγξακκάησλ παξέκβαζεο πνπ ζηνρεχνπλ ζηε δηφξζσζε ηεο βιάβεο θαη ζηελ πξνζαξκνγή ησλ καζεηψλ ζε απηά πνπ πξνθαζνξηζκέλα πξνζθέξεη ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα (Mittler, 2000). Ζ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ απφ ηα ΚΔ.Γ.Γ.Υ. θαη ηα Ηαηξνπαηδαγσγηθά Κέληξα δηέπεηαη απφ ηηο αξρέο ηεο θιηληθήο πξνζέγγηζεο ηεο αλαπεξίαο, αγλνψληαο ηνπο θνηλσληθνχο παξάγνληεο θαη ηηο ζπληζηψζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, φπσο ην ζρνιείν, ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ή ηηο ζρέζεηο κε ηνπο ζπλνκειίθνπο, πνπ κπνξνχλ λα απνηεινχλ αηηίεο γηα ηηο δπζθνιίεο ησλ καζεηψλ (Lindsay, 1996). Παξά ην γεγνλφο φηη σο βαζηθή αηηία ησλ δπζθνιηψλ ησλ καζεηψλ αλαγλσξίδεηαη ε χπαξμε παζνινγίαο πνπ πξέπεη λα δηαγλσζηεί, νη ζπκκεηέρνληεο θαίλεηαη λα πξνηείλνπλ ηελ παξαπνκπή ησλ καζεηψλ ηνπο κεηά απφ ψξηκε ζθέςε, εθφζνλ νη δπζθνιίεο επηκέλνπλ γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ δνθηκάζεη λα ηξνπνπνηήζνπλ ηε δηδαζθαιία ηνπο ή θαη ηηο ζπλζήθεο κέζα ζηε ζρνιηθή αίζνπζα. Τν θξηηήξην ηεο απφθιηζεο απφ ην κέζν φξν ηεο επίδνζεο ή ηεο παξνπζίαο ησλ καζεηψλ κέζα ζηελ ηάμε αλαγλσξίδεηαη ζε κηθξφηεξν βαζκφ.

4 Οη εθπαηδεπηηθνί πξνηάζζνπλ ηε δηαθνξνπνίεζε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηελ ηξνπνπνίεζε ησλ ζπλζεθψλ κέζα ζηελ ηάμε σο ηε ζεκαληηθφηεξε ελέξγεηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ δπζθνιηψλ πνπ παξνπζηάδνπλ νη καζεηέο ηνπο ζηε κάζεζε θαη ζηε ζπκπεξηθνξά, θαη ηελ απνηπρία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κέηξνπ σο ην βαζηθφ θξηηήξην γηα ηελ παξαπνκπή ησλ καζεηψλ ηνπο ζηνπο δηαγλσζηηθνχο θνξείο γηα αμηνιφγεζε. Απφ ηε κηα, πηζηεχνπλ πσο νη πεξηβαιινληηθέο παξεκβάζεηο πνπ κπνξνχλ λα γίλνπλ ζε επίπεδν ζρνιείνπ είλαη πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο, απφ ηελ άιιε ζεσξνχλ φηη νη αηηίεο ησλ δπζθνιηψλ βξίζθνληαη ζηνλ ίδην ην καζεηή, έρνπλ βηνινγηθφ ππφβαζξν θαη πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη θαηάιιεια. Δθ πξψηεο φςεσο, ε ζεψξεζε απηή κνηάδεη αληηθαηηθή, ζηελ νπζία ηεο φκσο, κπνξεί λα εξκελεπηεί σο απνηέιεζκα ηεο αδπλακίαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο λα παξέρεη ηα θαηάιιεια γηα θάζε παηδί κνλνπάηηα πνπ νδεγνχλ ζηελ πξαγκαηηθή κάζεζε (Corbett, 1999), αιιά θαη ηεο θπξηαξρίαο ηνπ ηαηξηθνχ κνληέινπ ζην ρψξν ηεο εηδηθήο αγσγήο (Vlachou, 1997). Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ πήξαλ κέξνο ζηελ έξεπλα πηζηεχνπλ φηη ε δηάγλσζε είλαη απαξαίηεηε γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ, νη νπνίεο αθνξνχλ ηφζν ην πιαίζην εθπαίδεπζεο (γεληθφ εηδηθφ) φζν θαη ηηο δηδαθηηθέο παξεκβάζεηο πνπ θαινχληαη λα εθαξκφζνπλ νη ίδηνη νη εθπαηδεπηηθνί ή νη επαγγεικαηίεο πνπ ζεσξνχληαη πην εηδηθνί. Σπλδένπλ, δειαδή, άκεζα ηηο φπνηεο παξεκβάζεηο πξέπεη λα γίλνπλ θαη γεληθφηεξα ηελ εθπαίδεπζε πνπ δηθαηνχηαη έλαο καζεηήο, κε ην πξφβιεκα πνπ έρεη. Ηζρπξή είλαη ε επίδξαζε, θαη ζε απηή ηελ άπνςε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηνπ ηαηξηθνχ κνληέινπ θαη ηεο ινγηθήο πνπ ππνζηεξίδεη φηη ε θαηάηαμε ελφο καζεηή ζε κηα δηαγλσζηηθή θαηεγνξία έρεη ζηφρν απηφο λα ιάβεη ηελ θαηάιιειε, ζχκθσλα κε ηελ αλαπεξία ηνπ, εθπαίδεπζε (Mittler, 2000). Ωζηφζν, ε πξαθηηθή ζχλδεζεο ησλ γλσκαηεχζεσλ πνπ πηζηνπνηνχλ ηελ εηδηθή εθπαηδεπηηθή αλάγθε κε επηπξφζζεηεο δηδαθηηθέο παξνρέο (π.ρ. δπλαηφηεηα θνίηεζεο ζην ηκήκα έληαμεο), επηδφκαηα απφ ηνπο αζθαιηζηηθνχο θνξείο θαη άιιεο δηεπθνιχλζεηο (π.ρ. δπλαηφηεηα πξνθνξηθήο εμέηαζεο) θαίλεηαη λα κελ απνηειεί ην βαζηθφηεξν ιφγν παξαπνκπήο ησλ καζεηψλ γηα αμηνιφγεζε, ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα. Άκεζα εμαξηψκελε απφ ηε δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο ζεσξνχλ νη εθπαηδεπηηθνί φηη είλαη θαη ε έληαμε ησλ καζεηψλ κε αλαπεξίεο ή εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ζην γεληθφ ζρνιείν, θαζψο ηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ε δηάγλσζε ηεο εηδηθήο εθπαηδεπηηθήο αλάγθεο ζα θαζνξίζνπλ ηηο δηδαθηηθέο παξεκβάζεηο πνπ πξέπεη λα γίλνπλ ζηε γεληθή ηάμε. Ωζηφζν, αλαθέξνληαη ζε παξεκβάζεηο πνπ εζηηάδνπλ ζην άηνκν θαη εμαξηψληαη απφ ηε δηαγλσζηηθή ηακπέια πνπ ηνπ έρεη απνδνζεί, νη νπνίεο ζε θακηά πεξίπησζε δε ζπλδένληαη κε δηαθνξνπνηήζεηο ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα. Άξα, ε δηαδηθαζία ζηελ νπνία αλαθέξνληαη, θαίλεηαη λα ζπγθεληξψλεη πεξηζζφηεξν ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ελζσκάησζεο παξά ηεο έληαμεο. Δλδηαθέξνλ εχξεκα ζηελ παξνχζα έξεπλα είλαη φηη νη εθπαηδεπηηθνί, αλ θαη ζεσξνχλ απαξαίηεηε ηε δηάγλσζε ηεο εηδηθήο εθπαηδεπηηθήο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπο γηα λα ηνπο παξαζρεζεί ε θαηάιιειε εθπαίδεπζε, σο ηα πιένλ ζεκαληηθά γηα ηε δηδαζθαιία ζηε γεληθή ηάμε ζεσξνχλ ηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ην πξνζσπηθφ πξνθίι ησλ καζεηψλ. Τν εχξεκα απηφ, πηζαλφλ κπνξεί λα εξκελεπηεί κε βάζε ηελ άπνςε πνπ ππνζηεξίδεη φηη ηα άηνκα πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα θαηεγνξία αλαπεξίαο καζαίλνπλ κε ηνλ ίδην ηξφπν. Δπνκέλσο, ε δηάγλσζε ηεο αλαπεξίαο πνπ επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο αμηνιφγεζεο είλαη απαξαίηεηε γηα λα γλσξίζνπκε φζα πεξηζζφηεξα είλαη δπλαηφ γηα ηνλ ηξφπν πνπ καζαίλνπλ ηα παηδηά πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα θαηεγνξία αλαπεξίαο (Mittler, 2000). Απφ ηελ άιιε φκσο, ν ηξφπνο πνπ καζαίλεη έλα παηδί, φπσο επίζεο ηα ελδηαθέξνληα θαη νη αηνκηθέο ηνπ θιίζεηο είλαη κνλαδηθέο γηα ην θαζέλα. Δπηπιένλ,

5 ηα ζηνηρεία απηά, πνπ αδηακθηζβήηεηα είλαη ρξήζηκα γηα ηε δηδαζθαιία, δελ κπνξνχλ λα αληιεζνχλ απφ ηα ζηαζκηζκέλα ηεζη πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε δηαγλσζηηθή αμηνιφγεζε, ηα νπνία θαηεγνξηνπνηνχλ ηα άηνκα κε βάζε ηα αηνκηθά ηνπο ειιείκκαηα. Αληηζέησο, κπνξνχλ λα έξζνπλ ζηελ επηθάλεηα ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ, κέζα απφ δηαδηθαζίεο πνπ αλαδεηθλχνπλ ηηο δπλαηφηεηεο, ηα ελδηαθέξνληα θαη ηα ηαιέληα θάζε καζεηή (Lindsay, 1996; Slate &Jones, 2000). Ο ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη πνιχ ζεκαληηθφο ζε απηέο ηηο δηαδηθαζίεο, κέζσ ηεο θαζεκεξηλήο επαθήο πνπ έρνπλ κε ηνπο καζεηέο ηνπο θαη ηεο δπλαηφηεηαο λα ηνπο παξαηεξνχλ ζηηο δηαθνξεηηθέο εθθάλζεηο ηεο θαζεκεξηλφηεηάο ηνπο (Σηατθφπνπινο & Βαξζάκεο, 2009). Τα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο δελ επηβεβαίσζαλ ηελ ππφζεζε φηη νη εηδηθνί επηζηήκνλεο ζεσξνχληαη πην θαηάιιεινη γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο. Αληηζέησο, νη ζπκκεηέρνληεο ζηελ έξεπλα ζεσξνχλ φηη γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ κε αλαπεξίεο θαη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ππεχζπλνη είλαη ηφζν νη ίδηνη φζν θαη νη εηδηθνί επηζηήκνλεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζην επίπεδν ηεο αμηνιφγεζεο αλαγλσξίδνπλ ζπληξηπηηθά ηελ αλαγθαηφηεηα παξνπζίαο γηαηξνχ, ςπρνιφγνπ θαη εθπαηδεπηηθνχ εηδηθήο αγσγήο ζηε δηεπηζηεκνληθή νκάδα πνπ αμηνινγεί, αιιά ηαπηφρξνλα πηζηεχνπλ φηη ζα ήηαλ εμίζνπ ζεκαληηθή ζηε δηαδηθαζία ε ζπλεηζθνξά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηεο γεληθήο ηάμεο ζηελ νπνία θνηηά ν καζεηήο, γηα ην πιήζνο θαη ηελ πνηφηεηα ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ κπνξεί λα δψζεη. Απφ ηελ άιιε, ζε επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ καζεηψλ πνπ έρνπλ δηαγλσζηεί κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θαη θνηηνχλ ζηε γεληθή ηάμε, νη ζπκκεηέρνληεο πηζηεχνπλ φηη ηελ επζχλε γηα ηελ παξερφκελε, ζηνπο καζεηέο, εθπαίδεπζε πξέπεη λα έρνπλ απφ θνηλνχ ν εθπαηδεπηηθφο ηεο γεληθήο ηάμεο, ν εθπαηδεπηηθφο ηεο εηδηθήο αγσγήο θαη ε δηεπηζηεκνληθή νκάδα πνπ ζπκκεηείρε ζηελ αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή. Απφ ηα παξαπάλσ, αλαδεηθλχεηαη ην δήηεκα ηεο ζπλεξγαζίαο φισλ ησλ επηζηεκνληθψλ θιάδσλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ κε αλαπεξία θαη ηεο ζπλππεπζπλφηεηαο πνπ κπνξεί λα εκπεξηέρεηαη ζε θάζε ζπλεξγαζία (Βιάρνπ & Εψληνπ-Σηδέξε, 2011). Απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο πξνθχπηεη φηη νη εθπαηδεπηηθνί επηζπκνχλ ελεξγεηηθφ ξφιν ζηηο δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο. Θεσξνχλ φηη, κέζσ ηεο θαζεκεξηλήο επαθήο πνπ έρνπλ κε ηνπο καζεηέο ηνπο, έρνπλ δηακνξθψζεη ζαθή εηθφλα γηα ην καζεζηαθφ πξνθίι θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ ηνπο θαη ηα ζηνηρεία απηά κπνξνχλ λα δηεπθνιχλνπλ ηε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο. Ζ ελεξγφο ζπκκεηνρή ηνπο ζηε ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία ζα θαζηζηά ηηο πξνηεηλφκελεο παξεκβάζεηο πην απνηειεζκαηηθέο, αθνχ απηέο ζα ιακβάλνπλ ππφςε θαη ηαπηφρξνλα ζα πξνζπαζνχλ λα αμηνπνηήζνπλ πξνο φθεινο ησλ καζεηψλ, παξακέηξνπο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο πνπ έρνπλ εηδηθφ βάξνο ζηελ εθπαίδεπζε θάζε παηδηνχ μερσξηζηά. Δπηπιένλ, νη κηζνί απφ ηνπο εξσηεζέληεο έρνπλ ηελ άπνςε φηη ε αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ ζα πξέπεη λα γίλεηαη κέζα ζην ζρνιείν, ην νπνίν απνηειεί νηθείν θαη αζθαιέο πεξηβάιινλ γηα ην καζεηή. Αλ θαη νη εθπαηδεπηηθνί επηζπκνχλ ελεξγεηηθφ ξφιν, ζηελ πξάμε ε δηαδηθαζία ηνχο αθήλεη απέμσ. Ωο γλσζηφ, ε παξαπνκπή ελφο καζεηή γηα αμηνιφγεζε ζε θάπνην δηαγλσζηηθφ θνξέα έρεη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο σο αθεηεξία ηελ πξφηαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, σζηφζν, ε επζχλε γηα ηελ εμέιημε θαη ην απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο αλήθεη απνθιεηζηηθά ζηνπο γνλείο ηνπ καζεηή (Ν. 3699/2008). Ο ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πεξηνξίδεηαη σο επί ην πιείζηνλ, ζηε ζπκπιήξσζε ελφο ζηαζκηζκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ πνπ ηνπο απνζηέιινπλ νη δηαγλσζηηθέο ππεξεζίεο. Σηελ παξνχζα έξεπλα, ε πιεηνςεθία ησλ εθπαηδεπηηθψλ απάληεζε φηη δε γλσξίδεη ην πεξηερφκελν θαη ηηο δηαδηθαζίεο πνπ αθνινπζνχληαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ απφ ηνπο

6 δηαγλσζηηθνχο θνξείο, ελψ πεξίπνπ νη κηζνί απφ φζνπο έρνπλ παξαπέκςεη καζεηέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ππεξεζίαο ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε, δε γλσξίδνπλ ην απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηνπο καζεηέο ηνπο. Με άιια ιφγηα, νη εθπαηδεπηηθνί αδπλαηνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ ηε δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο θαη ηα απνηειέζκαηά ηεο, θαζψο είλαη κηα δηαδηθαζία πνπ ιακβάλεη ρψξα έμσ απφ ην ζρνιείν, ρσξίο λα ππνινγίδεη θαη λα αμηνπνηεί ζεκαληηθνχο παξάγνληεο εληφο ζρνιείνπ (Εψληνπ-Σηδέξε θ.ά., 2004). Όζνλ αθνξά ηηο απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ην θαηαιιειφηεξν πιαίζην εθπαίδεπζεο γηα ηα παηδηά κε αλαπεξίεο, νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηελ παξνχζα έξεπλα ζεσξνχλ ηελ εθπαίδεπζε ζηε γεληθή ηάμε (θνίηεζε ζηε γεληθή ηάμε θαη δηαθνξνπνίεζε ηεο δηδαζθαιίαο/ παξάιιειε ζηήξημε) σο ην θαηαιιειφηεξν πιαίζην εθπαίδεπζεο γηα ηα παηδηά πνπ έρνπλ δηαγλσζηεί κε αλαπεξίεο θαη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο, πξνθξίλνληαο ηελ επηινγή ηεο παξάιιειεο ζηήξημεο. Ζ εθπαίδεπζε ζε εηδηθφ πιαίζην (θνίηεζε ζην ηκήκα έληαμεο/ εηδηθφ ζρνιείν) επηιέγεηαη επίζεο απφ έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ, κε βαζηθή πξνηίκεζε ζηε θνίηεζε ζην ηκήκα έληαμεο ηνπ ζρνιείνπ, ελψ ε θνίηεζε ζην εηδηθφ ζρνιείν ζπγθεληξψλεη πνιχ κηθξφ πνζνζηφ σο επηινγή. Γεληθφηεξα, πξνηηκψληαη πξαθηηθέο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα κέζα ζην γεληθφ ζρνιείν, ζηηο νπνίεο ε ζπλεξγαζία αλάκεζα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο γεληθήο θαη ηεο εηδηθήο αγσγήο αιιά θαη ζηνπο εηδηθνχο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ αμηνιφγεζε είλαη απαξαίηεηε. Ζ θπξηαξρία ηνπ ηαηξηθνχ κνληέινπ δελ επηηξέπεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο γεληθήο αγσγήο λα έρνπλ ηνλ πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ κε αλαπεξίεο, φηαλ νη ζεκαληηθέο απνθάζεηο γηα ηελ εθπαίδεπζή ηνπο ιακβάλνληαη απφ νκάδεο επηζηεκφλσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ην ρψξν ηεο πγείαο. Ζ πνιηηεία αθήλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο γεληθήο αγσγήο έμσ απφ ηηο απνθάζεηο γηα ζέκαηα εθπαίδεπζεο, ηελ ίδηα ψξα πνπ ηνπο θαιεί λα δηδάμνπλ καζεηέο κε αλαπεξίεο κέζα ζηε γεληθή ηάμε, ρσξίο λα έρνπλ πξνεγεζεί δηαξζξσηηθέο αιιαγέο ζηε δνκή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο αιιά θαη ζηηο θνηλσληθέο αμίεο θαη αληηιήςεηο (Slee, 2004). Οη εθπαηδεπηηθνί απφ ηελ πιεπξά ηνπο θαινχληαη λα ιεηηνπξγήζνπλ ζην πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο πνπ έρεη ζεζκνζεηήζεη ε πνιηηεία γηα ηα άηνκα κε αλαπεξία. Έηζη, απφ ηε κηα αλαγλσξίδνπλ κε έκθαζε ηνλ ξφιν ησλ εηδηθψλ επηζηεκφλσλ, απφ ηελ άιιε φκσο, ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο έξεπλαο, επηζπκνχλ λα έρνπλ νπζηαζηηθή ζπκβνιή ζηελ αμηνιφγεζε θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ κε αλαπεξίεο θαη επηδεηνχλ ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο άιινπο εηδηθνχο επηζηήκνλεο. Τέινο, νη εθπαηδεπηηθνί ζεσξνχλ φηη ε αμηνιφγεζε δελ νδεγεί ζηελ εηηθεηνπνίεζε θαη ηνλ θνηλσληθφ ζηηγκαηηζκφ ησλ καζεηψλ, αλ θαη νη κηζνί απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο πηζηεχνπλ φηη πξφθεηηαη γηα ςπρνθζφξα δηαδηθαζία. Αληηζέησο, έρνπλ ηελ άπνςε φηη απνηειεί ρξήζηκε δηαδηθαζία θαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ παξνρή ηεο θαηάιιειεο εθπαίδεπζεο θαη ηελ έληαμε ησλ καζεηψλ κε αλαπεξίεο θαη εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ζην γεληθφ ζρνιείν. Ταπηφρξνλα πηζηεχνπλ φηη νη καζεηέο σθεινχληαη απφ ηε δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο θαη ζε πξνζσπηθφ επίπεδν. Γλσξίδνπλ ηηο αηηίεο ησλ δπζθνιηψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηε κάζεζε ή ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο, ζπκθηιηψλνληαη κε ηνλ εαπηφ ηνπο θαη αληηκεησπίδνληαη κε κεγαιχηεξε αλνρή θαη ιηγφηεξε πίεζε απφ ηνπο ζεκαληηθνχο άιινπο (εθπαηδεπηηθνχο, γνλείο, ζπκκαζεηέο). Αλ θαη νη ζπκκεηέρνληεο ζηελ παξνχζα έξεπλα πηζηεχνπλ φηη ε εηηθεηνπνίεζε θαη ν ζηηγκαηηζκφο δελ πθίζηαληαη σο απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο, ην 1/5 απηψλ ππνζηεξίδεη φηη ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα αδπλαηεί λα εληάμεη καζεηέο κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θαη αλαπεξίεο, θαζψο ε δηαθνξεηηθφηεηα παξακέλεη

7 θαη κεηά ηελ αμηνιφγεζε θαη νη εθπαηδεπηηθνί ηεο γεληθήο αγσγήο δελ κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηνπο καζεηέο ηνπο. Ζ αδπλακία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο λα εληάμεη καζεηέο κε εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θαη αλαπεξίεο νθείιεηαη νπζηαζηηθά, ζηελ αδπλακία ηνπ λα απνδερηεί ηε δηαθνξεηηθφηεηα θαη λα παξέρεη ζε φινπο ηνπο καζεηέο αλεμαηξέησο ηελ εθπαίδεπζε πνπ δηθαηνχληαη. Σηελ Διιάδα, παξά ηηο λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο θαη ηηο πξνζέζεηο ηεο πνιηηείαο γηα εθαξκνγή ηεο εληαμηαθήο εθπαίδεπζεο, απηφ πνπ εθαξκφδεηαη ζηελ πξάμε είλαη ε ρσξηθή ελζσκάησζε (local integration) κε ηελ ηνπνζέηεζε καζεηψλ κε ήπηεο αλαπεξίεο ζηε γεληθή ηάμε (Εψληνπ-Σηδέξε θ.ά., 2004) θαη ηελ ππνζηήξημε θάπνησλ απφ απηνχο έμσ απφ απηή, ζηα ηκήκαηα έληαμεο. Δπηπιένλ, νη παξεκβάζεηο πνπ πξνηείλνληαη απφ ηνπο δηαγλσζηηθνχο θνξείο επηθεληξψλνπλ ζηα αηνκηθά ειιείκκαηα ησλ καζεηψλ θαη ζηνρεχνπλ ζηε ζεξαπεία ηνπο (Gallagher, 1976). Ωζηφζν, ε εληαμηαθή εθπαίδεπζε δελ κπνξεί λα ζρεηίδεηαη κε ηελ αμηνιφγεζε πνπ ζηνρεχεη ζηε δηάγλσζε ηεο παζνινγίαο, αιιά εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζρνιείνπ λα αληηκεησπίζεη ηε δηαθνξεηηθφηεηα κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν (Slee, 2004). Ζ θαηάηαμε ησλ καζεηψλ ζε δηαγλσζηηθέο θαηεγνξίεο θαη ε ζπλερηδφκελε ρξήζε ηνπ φξνπ εηδηθέο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ζηε λνκνζεζία (Ν. 3699/2008) δελ είλαη ζπκβαηή κέζα ζε έλα εληαμηαθφ πιαίζην, θαζψο παξάγεη ζηεξεφηππα θαη νδεγεί ζε δηαθξίζεηο. Τα παηδηά ζεσξνχληαη εηδηθά επεηδή ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα δελ έρεη θαηαθέξεη λα αληαπνθξηζεί ζηηο αλάγθεο ηνπο θαη απηφ απνηειεί πξφθιεζε γηα ηελ έληαμε: δειαδή λα επηηχρεη λα αλαδνκήζεη ην ζχζηεκα κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα κπνξέζεη λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο φισλ ησλ παηδηψλ θαη λα κεγηζηνπνηήζεη ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, ειαρηζηνπνηψληαο ηαπηφρξνλα εθείλεο ηηο ζπλζήθεο πνπ επλννχλ ηνλ ζρνιηθφ θαη θνηλσληθφ απνθιεηζκφ (Booth, 1999a ζηνλ Mittler, 2000). Οη εθπαηδεπηηθνί πηζηεχνπλ φηη ε δηαδηθαζία ηεο αμηνιφγεζεο πνπ ζηνρεχεη ζηε δηάγλσζε ηεο παζνινγίαο, σθειεί θαη ηαπηφρξνλα επεξεάδεη αξλεηηθά ηνπο καζεηέο, θπξίσο ζε πξνζσπηθφ επίπεδν. Απφ ηε κηα, γλσξίδνπλ ηηο αηηίεο ησλ δπζθνιηψλ ηνπο θαη ζπκθηιηψλνληαη κε απηέο, ηαπηφρξνλα φκσο έρνπλ ρακειή απηνεθηίκεζε θαη ε θαζεκεξηλφηεηά ηνπο φζν θαη ε εμέιημή ηνπο δηακνξθψλεηαη απφ ηηο κεησκέλεο πξνζδνθίεο γνλέσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ. Αλ θαη νη απφςεηο απηέο θαίλνληαη αληηθαηηθέο εθ πξψηεο φςεσο, ζηελ νπζία απνηεινχλ ηηο δπν φςεηο ηνπ ίδηνπ λνκίζκαηνο. Τν άηνκν πνπ έρεη αμηνινγεζεί, απαιιάζζεηαη απφ ην βάξνο ηεο πξνζσπηθήο επζχλεο γηα ηηο δπζθνιίεο πνπ παξνπζηάδεη, ζπκθηιηψλεηαη κε ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ηελ ίδηα ζηηγκή, αθνχ ην ίδην δε θηαίεη, κεηψλνληαη νη απαηηήζεηο θαη νη πξνζδνθίεο ησλ άιισλ πξνο απηφ. Έηζη, ν εληνπηζκφο ησλ αηνκηθψλ ειιεηκκάησλ θαη ε εηηθέηα πνπ ηνλ αθνινπζεί, πξνζδίδεη ην απαξαίηεην άιινζη, ζηνπο καζεηέο γηα ηελ αδπλακία ηνπο λα παξαθνινπζήζνπλ ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο γηα ηελ αδπλακία ηνπο λα βνεζήζνπλ ηνπο καζεηέο ηνπο κέζα ζηε γεληθή ηάμε, αιιά θαη ζην ίδην ην θξάηνο γηα ηελ αδπλακία ηνπ λα αλαδηαξζξψζεη ηηο δνκέο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη λα εληάμεη ηνπο καζεηέο κε αλαπεξίεο ζην γεληθφ ζρνιείν. Οη εθπαηδεπηηθνί κπνξεί λα πηζηεχνπλ φηη ε αμηνιφγεζε δελ εηηθεηνπνηεί ηνπο καζεηέο, σζηφζν ήδε ηνπο ζεσξνχλ σο άηνκα πνπ απνθιίλνπλ, πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν, κε ιηγφηεξεο απαηηήζεηο. Ο δηαρσξηζκφο ησλ καζεηψλ πθίζηαηαη κέζα ζην ζρνιείν. Ζ αμηνιφγεζε ηνλ πηζηνπνηεί κε ηνλ πιένλ επίζεκν ηξφπν θαη απνηειεί επηινγή ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο ηνπ θξάηνπο. Έηζη, παξά ηηο δεζκεχζεηο ηεο πνιηηείαο γηα κηα εληαμηαθή εθπαίδεπζε, ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζπλερίδεη λα δηαηεξεί ηνλ δηαρσξηζηηθφ ηνπ ραξαθηήξα θαη λα αλαπαξάγεη θνηλσληθέο αληζφηεηεο (Mittler, 2000).

8 Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ πήξαλ κέξνο ζηελ έξεπλα αλαγλψξηζαλ ηελ αμηνιφγεζε πνπ ζηνρεχεη ζηε δηάγλσζε ηεο παζνινγίαο σο πνιχ ζεκαληηθή γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ κε αλαπεξίεο θαη ηελ έληαμή ηνπο ζην γεληθφ ζρνιείν θη πξνρψξεζαλ ζε ελδηαθέξνπζεο πξνηάζεηο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε εθαξκνγή ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο αμηνιφγεζεο πξνο φθεινο ησλ καζεηψλ. Αλαθέξνπκε θάπνηεο απφ απηέο: πξαγκαηνπνίεζε ηεο αμηνιφγεζεο κέζα ζην ζρνιείν κε ηε ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπηηθψλ, άκεζε θαη έγθαηξε δηάγλσζε, αιιά θαη αμηνιφγεζε θαηά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, έκθαζε ζηηο δπλαηφηεηεο, ηα ελδηαθέξνληα θαη ηα ηαιέληα θάζε καζεηή, δηαθνξνπνηήζεηο ζηηο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο θαη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ζπλεξγαζία φισλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ εηδηθψλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ αμηνιφγεζε θαη ηελ εθπαίδεπζε ηνπ καζεηή, επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, επαηζζεηνπνίεζε ηεο ζρνιηθήο θνηλφηεηαο, ππνζηήξημε ηεο νηθνγέλεηαο. Οη πξνηάζεηο απηέο ζηελ πιεηνςεθία ηνπο δείρλνπλ φηη νη εθπαηδεπηηθνί αληηιακβάλνληαη ηα πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο δηαδηθαζίαο θαη ηα απνηειέζκαηά ηεο, σζηφζν, είλαη αλαγθαίν λα ακθηζβεηήζνπλ ην πεξηερφκελν θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο αμηνιφγεζεο, αλ πξαγκαηηθά επηζπκνχλ ηελ νπζηαζηηθή έληαμε ησλ καζεηψλ κε αλαπεξία ζην γεληθφ ζρνιείν. Σε απηή ηελ πεξίπησζε, ε αμηνιφγεζε κπνξεί λα απνηειέζεη ην εξγαιείν γηα κηα πην απνηειεζκαηηθή εθπαίδεπζε πνπ ζα κεγηζηνπνηεί ηηο εθπαηδεπηηθέο επθαηξίεο ησλ καζεηψλ θαη ζα ελζαξξχλεη ηελ ελεξγφ κάζεζε (Aefsky, 1995). Ζ δηαδηθαζία πξνζδηνξηζκνχ ηνπ επηπέδνπ γλψζεο, ηθαλνηήησλ θαη θαηαλφεζεο ησλ καζεηψλ κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία κηαο πιήξνπο εηθφλαο ηεο αλάπηπμεο ηνπ παηδηνχ θαη ησλ καζεζηαθψλ ηνπ αλαγθψλ, κπνξεί λα ππνζηεξίμεη κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν ηε κάζεζε θαη ηελ εμέιημή ηνπ (Nutbrown, 2006), ιακβάλνληαο ηαπηφρξνλα ππφςε παξακέηξνπο πνπ επεξεάδνπλ θαη δηακνξθψλνπλ ην ζρνιηθφ πιαίζην, φπσο ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα, ε ζρνιηθή ηάμε, ην ζρνιείν, ε νηθνγέλεηα, ε θνηλσλία (Lindsay, 1996). Απηνχ ηνπ είδνπο ε αμηνιφγεζε, πνπ ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε δηδαζθαιία θαη ιακβάλεη ππφςε φινπο ηνπο παξάγνληεο πνπ ελδέρεηαη λα ηελ επεξεάζνπλ, κπνξεί λα ζπκβάιεη ζεηηθά ζηελ εθαξκνγή ησλ εληαμηαθψλ αξρψλ θαη πξαθηηθψλ θαη ζηε βειηίσζε ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο. Σηηο κέξεο καο, ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πηνζεηεί ηε θηινζνθία ηεο θνίηεζεο ησλ καζεηψλ κε αλαπεξίεο ζην γεληθφ ζρνιείν κε ην πξφζρεκα ηεο εληαμηαθήο εθπαίδεπζεο, ρσξίο σζηφζν λα έρνπλ πξνυπάξμεη δηαξζξσηηθέο αιιαγέο ζηε δνκή ηνπ. Τελ ίδηα ζηηγκή εθαξκφδεη πξαθηηθέο δηαρσξηζκνχ θαη απνθιεηζκνχ, ζπλδένληαο ηελ εθπαίδεπζε κε ηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ηηο απαηηήζεηο ηνπ δηεζλνχο νηθνλνκηθνχ αληαγσληζκνχ. Μέζα ζε απηφ ην πιαίζην αληηθαηηθψλ θαηεπζχλζεσλ, νη εθπαηδεπηηθνί ηεο γεληθήο αγσγήο αλαγλσξίδνπλ ηελ επζχλε πνπ έρνπλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ κε αλαπεξίεο ζηε γεληθή ηάμε θαη ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο εηδηθήο αγσγήο θαη ηνπο άιινπο εηδηθνχο επηζηήκνλεο. Οθείινπλ αθφκε, λα αλαζηνραζηνχλ ηνλ ξφιν ηνπο θαη λα μεπεξάζνπλ ηηο δηαρσξηζηηθέο γξακκέο αλάκεζα ζηηο νξηδφκελεο, απφ ηελ θνηλσλία, έλλνηεο ηεο θαλνληθφηεηαο θαη ηεο απφθιηζεο θαη λα έξζνπλ αληηκέησπνη κε ηελ θπξίαξρε ηδενινγία θαη ηηο επηιεθηηθέο πξαθηηθέο ηνπ ζρνιείνπ (Εψληνπ-Σηδέξε, 2004). Απηφ φκσο δε ζα είλαη αξθεηφ, αλ ε εληαμηαθή εθπαίδεπζε δελ απνηειέζεη ηνλ βαζηθφ ζηφρν ηεο ειιεληθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο. Βιβλιογπαθικέρ Αναθοπέρ

9 Aefsky, F. (1995). Inclusion Confusion. A Guide to Educating Students with Exceptional Needs. California: Corwin Press. Corbett, J. (1999). Inclusive education and school culture. International Journal of Inclusive Education, 3(1), Εψληνπ-Σηδέξε, Α. (1998). Οι ανάπηποι και η εκπαίδεςζή ηοςρ. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Εψληνπ-Σηδέξε, Α. (2004). Ζ εθπαηδεπηηθή έληαμε ζηελ Διιάδα: κηα πνξεία είθνζη εηψλ. Σην Α. Εψληνπ-Σηδέξε & Ζ. Σπαλδάγνπ (επηκ.), Εκπαίδεςζη και ηύθλωζη. Σύγσπονερ ηάζειρ και πποοπηικέρ, (ζει ). Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Εψληνπ-Σηδέξε, Α. (2004). Ζ αλαγθαηφηεηα ηεο έληαμεο: πξνβιεκαηηζκνί θαη πξννπηηθέο, ζην Α. Εψληνπ-Σηδέξε, (επηκ.), Σύγσπονερ ενηαξιακέρ πποζεγγίζειρ, Τφκνο Α, ζει Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Εψληνπ-Σηδέξε, Α., Καξαγηάλλε, Π., Νηεξνπνχινπ-Νηέξνπ, Δ., Παπαζηαπξηλίδνπ, Γ., Σπαλδάγνπ, Ζ. (2004). Ζ ζεκαζία θαη ν ξφινο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζηελ εληαμηαθή εθπαίδεπζε ησλ ηπθιψλ παηδηψλ ζηελ Διιάδα, ζην Α. Εψληνπ-Σηδέξε, Ζ. Σπαλδάγνπ (επηκ.), Εκπαίδεςζη και ηύθλωζη. Σύγσπονερ ηάζειρ και πποοπηικέρ, ζει Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Zoniou-Sideri, A., Vlachou, A. (2006). Greek teachers belief systems about disability and inclusive education. International Journal of Inclusive Education, 10(4-5), Gallagher, J.J. (1976). The sacred and profane use of labels. Exceptional Children, 45, 3-7. Lindsay, G. (1996). Assessment of the primary school child, in Pollard A. (ed) Readings for reflective teaching in the primary school. (pp ). London: Cassell Education. Mittler, P. (2000). Working towards inclusive education. London: David Fulton Publishers. Nutbrown, C. (2006). Watching and Listening: the Tools of Assessment. In G. Pough & B. Duffy (eds.). Contemporary Issues in the Early Years. (4 th edition). (pp ). London: Sage. Riffle, C.A. (1985). Factors influencing regular classroom teachers referral practices. Teacher Education and Special Education: The Journal of the Teacher Education Division of the Council for Exceptional Children, 8(2), Slate, J. & Jones, C. (2000). Assessment Issues in Special Education. In M. Winzer & K. Mazurek (eds.). Special Education in the 21 st Century. Issues of Inclusion and Reform. (pp ). Washington: Gallaudet University Press. Slee, R. (2004). Δληαμηαθή εθπαίδεπζε θαη εθπαηδεπηηθή κεηαξξχζκηζε ζηε Νέα Δπνρή. Σην Α. Εψληνπ-Σηδέξε & Ζ. Σπαλδάγνπ (επηκ.), Εκπαίδεςζη και ηύθλωζη. Σύγσπονερ ηάζειρ και πποοπηικέρ, (ζει ). Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Σηατθφπνπινο, Κ., Βαξζάκεο, Π. (2009). Αηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά εηδηθψλ παηδαγσγψλ πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο απφςεηο ηνπο γηα ηε ζπλεθπαίδεπζε. Θέμαηα Ειδικήρ Αγωγήρ, ηρ. 44, ζει Vlachou, A. (1997). Struggles for inclusive education. Buckingham: Open University Press. Vlachou, A. (2006). Role of special/support teachers in Greek primary schools: a counterproductive effect of inclusion practices. International Journal of Inclusive Education, 10, (1),