Ίκτερος. Κωνσταντίνος Τριανταφύλλου Επ. Καθηγητής Γαστρεντερολογίας

Transcript

1 Ίκτερος Κωνσταντίνος Τριανταφύλλου Επ. Καθηγητής Γαστρεντερολογίας Ηπατογαστρεντερολογική Μονάδα Β Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική και Μονάδα Έρευνας Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν»

2 Ίκτερος - Χολόσταση Ίκτερος Κίτρινη χρώση δέρματος, βλεννογόνων, σκληρού χιτώνα που οφείλεται σε αύξηση της τιμής της χολερυθρίνης στον ορό (>3gr/dl) Χολόσταση Ελάττωση της ροής της χολής προς το 12δάκτυλο

3 Παραγωγή και μεταβολισμός της χολερυθρίνης Sleisenger &Fordtran s 9 th Ed.

4 Sleisenger &Fordtran s 9 th Ed.

5 Έμμεση υπερχολερυθρυναιμία Αυξημένη παραγωγή χολερυθρίνης Αιμόλυση Άμεση υπερχολερυθρυναιμία Ηπατική διαταραχή Ηπατικό νόσημα οποιασδήποτε αιτιολογίας Διαταραχή ερυθροκυττάρων Xολόσταση οποιασδήποτε αιτιολογίας Υπερσπληνισμός Μεταβολική διαταραχή Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία Dubin-Johnson Μη αποδοτική ερυθροποίηση Rotor Αποδόμηση αιματώματος Μειωμένη κάθαρση χολερυθρίνης Νεογνικός ίκτερος Gilbert Crigler-Najjar Ίκτερος Καλοήθης υποτροπιάζουσα ενδοηπατική χολόσταση Χολόσταση της κύησης Εξωηπατική διαταραχή Βλάβη στα χοληφόρα Βλάβη στο πάγκρεας

6 Διερεύνηση έμμεσης υπερχολερυθριναιμίας Γενικά test Επίχρισμα αίματος Δείκτες ερυθροκυττάρων, ΔΕΚ Επίπεδα απτοσφαιρίνης LDH Μυελόγραμμα Ειδικά test Ηλεκτροφόρηση Hb Έλεγχος G-6-PD Δοκιμασία Coombs Οσμωτική ευθρυπτότητα Δοκιμασία Ham

7 Χαρακτηριστικά των κληρονομικών συνδρόμων έμμεσης υπερχολερυθριναιμίας Gilbert Crigler-Najjar I Crigler-Najjar II Χολερυθρίνη, mg/dl > Bili UGT 50% 0 10% Κερνίκτερος Όχι Ναι Σπάνια Μεταβίβαση Άλλοτε Αυτοσωματική Αυτοσωματική άλλη υπολειπόμενη υπολειπόμενη Ανταπόκριση σε phenobarbitol Ναι Όχι Ναι Θεραπεία Καμιά Μεταμόσχευση Phenobarbitol Πρόγνωση Άριστη Θάνατος Συνήθως άριστη

8 Αίτια άμεσης υπερχολερυθριναιμίας Βλάβη χοληφόρων Ηπατική βλάβη Μεταβολικές διαταραχές Χοληδοχολιθίαση Ιογενής ηπατίτιδα Dubin-Johnson Κακοήθεια Αλκοολική ηπατίτιδα Rotor Χοληδοχοκήλη Κίρρωση οποιασδήποτε αιτιολογίας Καλοήθης υποτροπιάζουσα ενδοηπατική χολόσταση Στένωση χοληφόρων Σήψη Χολόσταση της κύησης Ατρησία χοληφόρων Φάρμακα PBC PSC

9 Χαρακτηριστικά των κληρονομικών συνδρόμων άμεσης υπερχολερυθριναιμίας Dubin-Johnson Rotor Χολερυθρίνη (mg/dl) Συζευγμένη > 50% > 50% Χολικά οξέα ορού Φυσιολογικά Φυσιολογικά Χρώμα ήπατος Μαύρο Φυσιολογικό Ιστολογία Κοπροπορφυρίνη ούρων Μεταβίβαση Φυσιολογική, κοκκία χρωστικής Φυσιολογική ή μικρή αύξηση της ολικής. Ισομερές I > 80% Αυτοσωματική υπολειπόμενη Θεραπεία Αποφυγή οιστρογόνων Καμιά Φυσιολογική Σημαντική αύξηση της ολικής. Ισομερές I < 80% Αυτοσωματική υπολειπόμενη Πρόγνωση Άριστη Άριστη

10 Φάρμακα και ίκτερος Ηπατοκυτταρική βλάβη Χολοστατική βλάβη Μικτή Isoniazid Chlorpromazine Sulfonamides Methyldopa Erythromycin Nitrofurantoins Acetaminophen Glitazones Diclofenac Anabolic steroids Thiabendazole Imipramine

11 Αιτιολογία του ικτέρου στον βαρέως πάσχοντα Ηπατοκυτταρική Χολοστατική Αμιγής Μικτή βλάβη βλάβη υπερχολερυθριναιμία Ισχαιμία ήπατος Παρεντερική Μετάγγιση Πολλαπλά αίτια θρέψη Αιμάτωμα Αιμόλυση Καρδιακή ανεπάρκεια Σήψη Σήψη Σήψη Φάρμακα Φάρμακα Φάρμακα Φάρμακα

12 Αίτια ικτέρου κατά την εγκυμοσύνη 1 ο και 2 ο τρίμηνο 3 ο τρίμηνο Χολολιθίαση Χολόσταση της κύησης Ιογενής ηπατίτιδα Προεκλαμψία Αλκοολική νόσος ήπατος Σύνδρομο HELLP Χολόσταση της κύησης Οξύ λιπώδες ήπαρ Υπερέμεση Χολολιθίαση Ιογενής ηπατίτιδα

13 Προσέγγιση ασθενούς με υπερχολερυθριναιμία Έμμεση Αιμόλυση Gilbert Άμεση Ηπατοκυττατική βλάβη Χολόσταση Μικτή

14 Προσέγγιση ασθενούς με άμεση υπερχολερυθριναιμία Απαραίτητα στοιχεία Ηλικία Επιβεβαίωση της κλινικής υποψίας US ήπατος-χοληφόρων Ιστορικό CT Κλινική εξέταση MRCP/ERCP/PTC Ηπατική βιοχημεία Βιοψία ήπατος

15 Χολόσταση Άμεση υπερχολερυθριναιμία Αύξηση αλκαλικής φωσφατάσης Αύξηση γgt, 5NT

16 Κλινική εικόνα χολόστασης Κνησμός Μειωμένη ποσότητα χολικών αλάτων στον εντερικό αυλό Διαταραχή γαλακτωματοποίησης του λίπους Στεατόρροια Διάρροια Μείωση ΣΒ Υπολευκωματιναιμία Διαταραχή απορρόφησης βιταμινών Νυκταλωπία (Α) Οστεομαλακία (D+Ca) Νευροπάθεια (E) Διαταραχές πήξης (Κ)

17 Εργαστηριακή ΔΔ άμεσης υπερχολερυθριναιμίας Ηπατοκυτταρική νέκρωση Χολόσταση ALT/AST * 1-8 ΑΦ/γGT Χ το ανώτερο φυσιολογικό όριο

18 Διερεύνηση χολόστασης Ηπατική βιοχημεία, Ιολογικός και Ανοσολογικός έλεγχος US Ιστορικό Αντικειμενική εξέταση Χωρίς διάταση Βιοψία (ERCP σε PSC??) Με διάταση MRCP ERCP PTC

19 Διάταση ενδοηπατικών χοληφόρων σε US

20

21

22

23 PBC Άγνωστης αιτιολογίας καταστροφή ενδοηπατικών χοληφόρων σε γυναίκες μέσης ηλικίας Ο κνησμός προηγείται χρονικά του ικτέρου κατά 6-24 μήνες Bil>6 mg%: 2ετής επιβίωση, μεταμόσχευση Συνύπαρξη (70%) με αυτοάνοσα: ΡΑ, δερματομυοσίτιδα, ΣΕΛ, σκληρόδερμα, Sjogren

24 PBC Αύξηση AΦ, γgt Χοληστερόλης ΑΜΑ ΙgM Μείωση Συνθετικής ικανότητας ήπατος Κυτταρικών σειρών (υπερσπληνισμός)

25 PSC Σπάνια, άγνωστης αιτιολογίας Συμπτώματα χολόστασης και επεισόδια χολαγγειίτιδας Άνδρες ετών 25% ασυμπτωματικοί (ΑΦ) 70% + ελκώδης κολίτιδα ή ν. Crohn Επιβίωση: 12 έτη μετά την έναρξη των συμπτωμάτων Συχνή η ανάπτυξη χολαγγειοκαρκινώματος

26 Αυτοάνοση χολλαγειοπάθεια PBC AIH Γυναίκες μέσης ηλικίας ΑΝΑ (+), ΑΜΑ (+) Βιοψία: Βλάβες στα χοληφόρα και περιπυλαία φλεγμονή + ίνωση Κορτικοειδή: ύφεση