ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Transcript

1 Ημβρρηνϋι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑ* ΦΥΉΙΚΗλ & ΖΩΤΚΗ* ΠΑΡΑΓΩΓΗ* Α(Η#. Ηρωωκ f3ft ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ & ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ «ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΣΕ ΕΔΑΦΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ» ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Δ. ΔΗΜΟΥ Επιβλέπων Καθηγητής: Ιωάννης Κ. Μήτσις, Ph.D. ΒΟΛΟΣ 2000 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

2 Πανεπιστήμι Θεσσαλίας ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ «Γκρίζα Βιβλιγραφία» Αριθ. Εισ.: 1961/1 Ημερ. Εισ.: Δωρεά: Ταξιθετικός Κωδικός: ΠΤ ΓΦΖΠ 2000 ΔΗΜ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

3 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ & ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ «ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑ ΤΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΠΟΝΤΩΝ ΣΕ ΕΔΑΦΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ» ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Δ. ΔΗΜΟΥ Εξεταστική επιτρπή Ιωάννης Κ. Μήτσις Ph.D. Επιβλέπων Καθηγητής X.Γύλας Μέλς Π. Λόλας Μέλς ΒΟΛΟΣ 2000 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρύσα πτυχιακή εργασία δεν θα είχε τη σημερινή της μρφή, χωρίς την συνεργασία και συμπαράσταση κάπιων ανθρώπων, τυς πίυς αισθάνμαι την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμότατα. Η απαρχή των ευχαριστηρίων αναφρών μυ δεν θα μπρύσε να αναφέρεται σε άλλν από τν Διευθυντή τυ Εργαστηρίυ Εδαφλγίας τυ Πανεπιστημίυ Θεσσαλίας και επιβλέπντα καθηγητή μυ, Ιωάννη Κ. Μήτσι Ph.D. Ο κ. Μήτσις απτέλεσε, μέσω των μαθημάτων πυ διδάσκει, τ εφαλτήρι της ενασχόλησής μυ με τν τμέα της Εδαφλγίας. Τν ευχαριστώ για όλα τα διδάγματά τυ και ακόμη περισσότερ για τ πλύ ενδιαφέρν θέμα με τ πί επέλεξε να ασχληθώ, αφύ τ τελευταί με βήθησε να διαμρφώσω μία άπψη για τα έως τώρα όρια των δυναττήτων μυ. Δεσμεύμαι πως θα πρσπαθήσω η μετέπειτα πρεία μυ, να απτελέσει μια δικαίωση της εμπιστσύνης πυ επέδειξε πρς τ πρόσωπό μυ. Θα ήθελα επίσης να εκφράσω θερμές ευχαριστίες και πρς τ πρόσωπ της Χημικύ τυ Α.Π.Θ. και υπψήφιας διδάκτρς τυ Πανεπιστημίυ Θεσσαλίας, κας Ευαγγελίας Γκόλια, για την βήθεια της στην διεξαγωγή της αναλυτικής διαδικασίας. Οφείλω επίσης, να εκφράσω τις ειλικρινείς μυ ευχαριστίες και πρς τα δύ μέλη της εξεταστικής επιτρπής, τν καθηγητή κ. Χρήστ Γύλα και τν καθηγητή κ. Πέτρ Λόλα για τις πλύτιμες επισημάνσεις και παρατηρήσεις στις πίες πρέβησαν κατά την διόρθωση της πτυχιακής διατριβής μυ. Τέλς, θεωρώ ότι φείλω ένα μεγάλ ευχαριστώ στην, συνάδελφ και πλύ καλή φίλη, Ευαγγελία Χριστδύλυ, για την πλύτιμη συνεργασία και βήθεια πυ μυ παρείχε καθ όλη τη πρσπάθεια συγγραφής της παρύσης μελέτης. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 1

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα Ευχαριστίες... ΐ Περιεχόμενα... ϋ Περίληψη...ν ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΔΑΦΙΚΟ ΔΙΑΛΥΜΑ ΚΑΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΙΟΝΤΩΝ 1.1. Επιφάνεια ανταλλαγής και ανταλλαγή ιόντων Η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων τυ εδάφυς και ανταλλάξιμα κατιόντα Παράγντες πυ επηρεάζυν την ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων τυ εδάφυς Παράγντες πυ επηρεάζυν τις πσότητες των διαφόρων ανταλλάξιμων κατιόντων τυ εδάφυς Επίδραση των ανταλλάξιμων κατιόντων στις φυσικχημικές ιδιότητες τυ εδάφυς...7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΞΙΝΑ ΕΔΑΦΗ 2.1. Η ξύτητα τυ εδάφυς Η πρέλευση της ξύτητας των εδαφών Εισαγωγή Τ αργίλι στ εδαφικό διάλυμα Η ξύτητα της στερεής φάσης τυ εδάφυς - Ανταλλάξιμ υδργόν και ανταλλάξιμ αργίλι...12 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly ϋ

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3.1. Γενικές αρχές Σφάλματα Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων και της C.E.C. με τη μέθδ τυ ξικύ νατρίυ Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων και της C.E.C. με τη μέθδ τυ ξικύ αμμωνίυ (αθριστική μέθδς) Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων της C.E.C. σε όξινα εδάφη Σκπός της εργασίας...19 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ 4.1. Πρετιμασία εδαφικών δειγμάτων Μέθδι πρσδιρισμύ των ανταλλάξιμων κατιόντων και της C.E.C. τυ εδάφυς Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων με τη μέθδ τυ ξικύ νατρίυ α. Πρσδιρισμός τυ ανταλλάξιμυ νατρίυ β.βαθμνόμηση ργάνυ Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων και της C.E.C. με τη μέθδ τυ ξικύ αμμωνίυ (αθριστική μέθδς) Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων της C.E.C. σε όξινα εδάφη Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly iii

7 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...36 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...37 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly IV

8 Εισαγωγή ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρύσα εργασία αναφέρεται στην Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων (Catin Exchange Capacity, C.E.C.), μια χημική ιδιότητα τυ εδάφυς, στην ικανότητα να συγκρατεί στις επιφάνειες της στερεής φάσης κατιόντα με απτέλεσμα την εξυδετέρωση των ηλεκτρικών τυς φρτίων. Τα κατιόντα πυ συγκρατύνται με αυτόν τν τρόπ είναι τ ασβέστι, τ μαγνήσι, τ κάλι, τ αμμώνι, αυξημένες πσότητες νατρίυ στα αλατύχα και στα νατριωμένα εδάφη. Στα όξινα εδάφη επικρατύν τα ιόντα αργιλίυ και υδργόνυ. Για τη συγκεκριμένη εργασία ελήφθησαν εδαφικά δείγματα από χαρακτηριστικές εδαφλγικές μνάδες της περιφέρειας Θεσσαλίας, από τυς Νμύς Λάρισας, Καρδίτσας, Τρικάλων. Οι μέθδι πρσδιρισμύ της C.E.C. διαφέρυν από έδαφς σε έδαφς και εξαρτώνται από την τιμή τυ ph των εδαφών. Έτσι, για τν πρσδιρισμό της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων χρησιμπιήθηκε η μέθδς τυ 1Μ ξικύ αμμωνίυ, ρη=7 και η μέθδς τυ 1Μ ξικύ νατρίυ, ρη=8,2. Στα όξινα εδάφη η C.E.C. πρσδιρίστηκε με τη μέθδ τυ 1Μ χλωριύχυ καλίυ (KCI). Η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων τυ εδάφυς πυ πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ KCI καλείται ενεργός ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων (Effective Catin Exchange Capacity, E.C.E.C.). Εκτός από τν πρσδιρισμό της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων στα εδαφικά δείγματα πυ μελετήθηκαν έγινε πρσπάθεια να μελετηθεί η μεταβλή τυ ηλεκτρικύ φρτίυ στα όξινα εδάφη με τη μέθδ 1Μ CH3NH4 (ρη=7), και με τη μέθδ 1Μ KCI. Επίσης να μελετηθύν ι διαφρές μεταξύ των μεθόδων 1Μ CH3NH4 (ρη=7) και 1Μ CH3Na (ρη=8,2), σε υδέτερα και ασβεστύχα εδάφη. Τα απτελέσματα έδειξαν ότι στα όξινα εδάφη η E.C.E.C. όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ 1Μ KCI είναι μικρότερη από την C.E.C., όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

9 Εισαγωγή Μεταξύ των μεθόδων 1Μ CH3NH4 (ρη=7) και 1Μ CH3Na (ρη=8,2) τταρατηρείταί μια αύξηση τυ ηλεκτραρνητικύ φρτίυ με τη μέθδ τυ 1Μ CH3Na (ρη=8,2). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly νι

10 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

11 Θεωρητικό μέρς ΚΕΦΑΛΑΙΟ 111 ΕΔΑΦΙΚΟ ΔΙΑΛΥΜΑ ΚΑΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΙΟΝΤΩΝ 1.1. Επιφάνεια ανταλλαγής και ανταλλαγή ιόντων Τα ρυκτά της αργίλυ, γκιψίτης, γκαιτίτης, αιματίτης, τα ένυδρα και τα άμρφα υδρξείδια τυ σιδήρυ και αργιλίυ και εδαφικός χύμς, όλα φέρυν ηλεκτρικά φρτία στις επιφάνειες τυς. Μερικά ρυκτά της αργίλυ έχυν ένα μόνιμ αρνητικό ηλεκτρικό φρτί τ πί συγκρατεί τα ανταλλάξιμα κατιόντα κντά στις επιφάνειες τυς. Άλλα ρυκτά της αργίλυ (γκιψίτης, γκαιτίτης κ.λ.π.) φέρυν ηλεκτρικό φρτί τ πί πικίλει με τ ph, και είναι θετικό σε χαμηλό ph και αρνητικό σε υψηλό ph, συγκρτώντας είτε κατιόντα είτε ανιόντα. Ο χύμς έχει επίσης αρνητικά φρτισμένες θέσεις, αριθμός των πίων αυξάνεται όσ αυξάνεται τ ph. Αυτά τα μέρη συντελύν στ τελικό αρνητικό φρτί. Ως απτέλεσμα τα εδάφη χωρίζνται σε τρεις κατηγρίες (Rwell,1985). 1. Ανόργανα εδάφη στα πία κυριαρχύν τα μόνιμα ηλεκτρικά φρτία στα 2:1 ρυκτά της αργίλυ 2. Οργανικά εδάφη στα πία κυριαρχύν τα αρνητικά φρτία πυ πικίλυν με τ ph. 3. Εδάφη όπυ κυριαρχύν γκιψίτης, γκαιτίτης, αιματίτης και τα ένυδρα υδρξείδια τυ σιδήρυ, τα άμρφα υδρξείδια τυ σιδήρυ και αργιλίυ, καλινίτης, με μεταβλητό τ ηλεκτρικό τυς φρτί. Ωστόσ, δεν υπάρχυν ακριβή όρια μεταξύ των τριών αυτών μάδων και για πιδήπτε έδαφς, τ φρτί εξαρτάται από τις πσότητες και τις επιφάνειες των τριών μάδων και για εδάφη στις μάδες 2 και 3, από τ ph και τη συγκέντρωση τυ διαλύματς. Η αυξημένη απσάθρωση των ρυκτών και πετρωμάτων πυ παρατηρείται στις υγρές τρπικές ζώνες της Γης δημιυργεί όξινα εδάφη πυ ανήκυν στην μάδα 3 και αυτά μπρεί να φέρυν θετικό φρτί και μόν μικρές πσότητες αρνητικών φρτίων. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

12 Θεωρητικό μέρς πλανήτη. Εδάφη της μάδας 2 υπάρχυν σε ψυχρές και υγρές ζώνες τυ 1.2. Η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων τυ εδάφυς και ανταλλάξιμα κατιόντα Μεγάλς αριθμός κατιόντων συγκρατύνται στις επιφάνειες της στερεής φάσης τυ εδάφυς με ηλεκτρστατικές δυνάμεις, με απτέλεσμα την εξυδετέρωση των αρνητικών ηλεκτρικών φρτίων τυς. Η ικανότητα αυτή τυ εδάφυς να συγκρατεί στις επιφάνειες της στερεής φάσης κατιόντα με σκπό την εξυδετέρωση των αρνητικών τυς φρτίων χαρακτηρίζεται ως ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων τυ εδάφυς (Catin Exchange Capacity). Η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων παρυσιάζεται στη διεθνή βιβλιγραφία για συντμία ως C.E.C. και στην ελληνική βιβλιγραφία για συντμία ως i.a.k. Τα κατιόντα πυ συνήθως συγκρτύνται με τν τρόπ αυτό είναι τ ασβέστι, μαγνήσι, κάλι, αμμώνι, αυξημένες πσότητες νατρίυ στα αλατύχα και στα νατριωμένα εδάφη. Στα όξινα εδάφη κυριαρχύν τα ιόντα τυ αργιλίυ και υδργόνυ. Καθένα από τα στιχεία αυτά χαρακτηρίζεται ως ανταλλάξιμ π.χ. ανταλλάξιμ κάλι, ανταλλάξιμ ασβέστι, ανταλλάξιμ μαγνήσι κ.λ.π. Η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων (C.E.C.) εκφράζεται σε πιβη ανά 100g ξηρύ εδάφυς ή cmlc/kg ξηρύ εδάφυς Παράγντες πυ επηρεάζυν την ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων τυ εδάφυς Οι τιμές της C.E.C. τυ εδάφυς κυμαίννται από 2 απι0 kg'1 μέχρι 60 πιί kg'1 και εξαρτώνται από τη περιεκτικότητα τυ εδάφυς σε άργιλ, από τν τύπ των ρυκτών της αργίλυ και την περιεκτικότητα τυ εδάφυς σε ρυκτά και την περιεκτικότητα τυ εδάφυς σε χύμ (Rwell, Μήτσις,1999). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 2

13 Θεωρητικό μέρς Τα ρυκτά της αργίλυ Στν πίνακα (1) παρυσιάζνται ι τιμές της C.E.C. των ρυκτών της αργίλυ. Ένα έδαφς πυ περιέχει 30% σμεκτίτες (100 cmlc kg'1 σμεκτίτη) θα έχει C.E.C. περίπυ 30 cmlc kg"1 εδάφυς όταν ι επιφάνειες είναι καθαρές και δεν έχυν υπβαθμιστεί. Πίνακας 1: Τιμές C.E.C. των ρυκτών της αργίλυ (Μήτσις,2000) Αρνητικό Ορυκτό φρτί cmlc/kg Καλινίτης Μέχρι 10+ Αλλφανή Σμεκτίτες 100 Ιλλίτης 25(250) Βερμικυλίτης 150 Χλωρίτης Ο χύμς Ο χύμς διαθέτει ενεργό ηλεκτρικό φρτί περίπυ 100 cmlc kg'1 χύμυ, πυ σημαίνει ότι η συμπεριφρά τυ χύμυ στην C.E.C. τυ εδάφυς πρέπει να είναι αξιόλγς. Η συμβλή τυ χύμυ στην C.E.C. τυ εδάφυς εξαρτάται από τ ph τυ εδάφυς, από τη συγκέντρωση τυ εδαφικύ διαλύματς, από την αντίδραση τυ χύμυ με τα ρυκτά τυ εδάφυς και από την παρυσία των ρυκτών τυ γκιψίτη, τυ αιματίτη, τυ γκαιτίτη, των ένυδρων υδρξειδίων τυ σιδήρυ και των άμρφων υδρξειδίων τυ σιδήρυ και τυ αργιλίυ. Οξείδια και υδρξείδια Τα ρυκτά της μάδας τυ γκιψίτη, τυ αιματίτη, τυ γκαιτίτη, των ένυδρων υδρξειδίων τυ σιδήρυ και των άμρφων υδρξειδίων τυ σιδήρυ και τυ αργιλίυ ελάχιστα συμβάλλυν στην C.E.C. τυ εδάφυς εκτός αν τ ph είναι μεγαλύτερ τυ 7. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 3

14 Θεωρητικό μέρς 1.4. Παράγντες πυ επηρεάζυν τις πσότητες των διαφόρων ανταλλάξιμων κατιόντων τυ εδάφυς Οι πσότητες των ανταλλάξιμων κατιόντων πυ απαντύν στα εδάφη και διαμρφώνυν την C.E.C. αυτών εξαρτώνται από τις εισρές και τις εκρές όπως παρυσιάζνται στην εικόνα 2 (Μήτσις,1999) πρόσληψη φυτικά βρχή ξηρή θρεπτικών υπλείμματα και νερό απόθεση από φυτά άρδευσης λιπάσματα και ασβέστωση διάλυση ρυκτρών άργιλς χυμς ξείδια ανταλλαγή κατιόντων κατακρήμνιση ρυκτών Έκπλυση Διάβρωση Εικόνα 1. Εισρές και εκρές ανταλλάξιμων κατιόντων στα εδάφη (Μήτσις,2000) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 4

15 Θεωρητικό μέρς Οι παράγντες πυ επηρεάζυν τις πσότητες των ανταλλάξιμων ιόντων των εδαφών είναι ι εξής : I. Η διάλυση των ρυκτών από τα νερά των βρχών και από τα νερά τυ φρεατίυ ρίζντα και η ατμσφαιρική απόθεση στις παράκτιες ζώνες απτελύν τις φυσικές εισρές για τα ανταλλάξιμα κατιόντα τυ εδάφυς. Τα χημικά λιπάσματα μαζί με την ασβέστωση των εδαφών και τα νερά άρδευσης πρσθέτυν αξιόλγα πσά ανταλλάξιμων κατιόντων στα καλλιεργύμενα εδάφη. II. Η έκπλυση των θρεπτικών στιχείων απμακρύνει από τ έδαφς αξιόλγα πσά κατιόντων. Η στερεή φάση τυ εδάφυς χαρακτηρίζεται από την ικανότητα της εκλεκτικής πρσρόφησης κατιόντων. Η εκλεκτική αυτή πρσρόφηση και ιδιαίτερα η ισρρπία πυ επικρατεί μεταξύ των ανταλλάξιμων κατιόντων πυ συγκρατύνται στη στερεή φάση τυ εδάφυς και των μίων κατιόντων στ εδαφικό διάλυμα περιγράφεται από εξισώσεις πυ φαίνεται να ακλυθύν ρισμένες αναγωγικές σχέσεις. Σε πλλά αρδευόμεν εδάφη ανταλλάξιμα κατιόντα είναι τ ασβέστι και τ μαγνήσι και σε μικρότερ πσστό τ ανταλλάξιμ κάλι. Τ ανταλλάξιμ νάτρι βρίσκεται σε πσστά πυ πικίλυν. Τ νερό για την άρδευση των φυτών διηθείται στα βαθύτερα στρώματα της εδαφικής κατανμής διαμέσυ των εδαφικών πόρων. Αυτό έχει ως απτέλεσμα την έκπλυση κατιόντων με απτέλεσμα την ανακατανμή των ανταλλάξιμων κατιόντων της στερεής φάσης και των κατιόντων στ εδαφικό διάλυμα. Η εξίσωση Gapn εκφράζει τ λόγ των ανταλλάξιμων ιόντων Na+ πρς τα ανταλλάξιμα κατιόντα και Ca2+ και Mg2+ τυ εδάφυς, δε λόγς αυτός είναι ανάλγς τυ λόγυ των ενεργτήτων των κατιόντων Na+ πρς την τετραγωνική ρίζα των ενεργτήτων των κατιόντων Ca2+ και Mg2+ στ εδαφικό διάλυμα. Για πλλύς πρακτικύς λόγυς μπρύμε να χρησιμπιήσυμε τις συγκεντρώσεις αντί των ενεργτήτων των ανταλλάξιμων κατιόντων τυ νατρίυ, τυ ασβεστίυ και τυ μαγνησίυ χωρίς να έχυμε μεγάλ σφάλμα. Η εξίσωση Gapn γράφεται ως εξής: Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 5

16 Θεωρητικό μέρς [NaX] KG [(Ca+Mg)1/2X] M [Na+] [Ca2++Mg2+] Ο συντελεστής KG αντιπρσωπεύει τ βαθμό εκλεκτικότητας τυ κάθε στιχείυ έναντι των συγκρινόμενων με αυτό και χαρακτηρίζεται ως συντελεστής εκλεκτικότητας. Ο συντελεστής εκλεκτικότητας εξαρτάται από τις ιδιότητες των ρυκτών της αργίλυ, από τις ιδιότητες των κατιόντων και από τη συγκέντρωση των ιόντων στ εδαφικό διάλυμα. Ένας άλλς παράγντας πυ συνδέεται με την πυκνότητα τυ φρτίυ ανά πι2 επιφάνειας τυ ρυκτύ είναι και τ είδς της επιφάνειας. Διακρίνυμε τρία είδη επιφανειών στα ρυκτά: Τις θραυσιγενείς επιφάνειες, Τις δυ εξωτερικές επιφάνειες, Τις εσωτερικές επιφάνειες. Οι εσωτερικές επιφάνειες συγκρατύν τα κατιόντα με ισχυρότερη δύναμη. Η δύναμη έλξης ενός κατιόντς από τη στερεή φάση εξαρτάται από τ σθένς τυ κατιόντς. Είναι γνωστό ότι αυξανόμενυ τυ σθένυς τυ κατιόντς αυξάνεται η δύναμη έλξης τυ από τη στερεή φάση. Η σειρά ανταλλαγής έχει ως εξής: AI3+>Ca 2+>Mg2+>K+, NH4+>Na+ Από τη σειρά αυτή διαπιστώνεται ότι τα δισθενή και τα μνσθενή δεν έλκνται με την ίδια δύναμη. Η διαφρά αυτή φείλεται στ ενυδάτωμα πυ σχηματίζεται από τα ιόντα τυ εδαφικύ διαλύματς. Ιόντα πυ έχυν μικρότερ ενυδάτωμα έλκνται ισχυρότερα εκείνων με μεγαλύτερ. Αυτό σημαίνει ότι τ Na+ εκπλύνεται ευκλότερα από τ Ca2+ και ότι τ Ca2+ εκπλύνεται ευκλότερα από τ ΑΙ3+. Επίσης, τ Na+ εκπλύνεται ευκλότερα από τ Κ+. Η σχετική αναλγία των κατιόντων στ εδαφικό διάλυμα παίζει ρόλ στη σειρά πρτίμησης, έλξης, από τη στερεή φάση. III. Η διάβρωση των εδαφών θεωρείται μια από τις πλέν σημαντικές απώλειες θρεπτικών στιχείων. Στην Ελλάδα τ 26,5% της συνλικής επιφάνειας, δηλαδή έκταση 35 εκατμμυρίων στρεμμάτων, Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 6

17 Θεωρητικό μέρς IV. παρυσιάζει επιφανειακή φυλλειδή διάβρωση, αυλακειδή επιφανειακή διάβρωση και χαραδρώδη διάβριυση. Τα φυτά αφαιρύν από τ έδαφς τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την αύξηση τυς. Τα φυτικά υπλείμματα των καλλιεργειών πρσθέτυν σημαντικές πσότητες θρεπτικών στιχείων στ έδαφς (Μήτσις,2000) Επίδραση των ανταλλάξιμων κατιόντων στις φυσικχημικές ιδιότητες τυ εδάφυς Η επίδραση των ανταλλάξιμων κατιόντων στις φυσικές ιδιότητες τυ εδάφυς είναι πλύ σημαντική. Η γνώση της κατινικής αυτής δράσης βηθάει στην επίλυση πρβλημάτων άρδευσης, βελτίωσης και αξιπίησης παθγενών εδαφών, όπως επίσης και στην εκτίμηση των μηχανικών ιδιτήτων των εδαφών. Τ είδς και η πιότητα των πρσρφημένων ανταλλάξιμων κατιόντων στα κλλειδή επιδρά στην υφή, στην υδατπερατότητα και υδατικανότητα των εδαφών. Για παράδειγμα εδάφη πλύσια σε ανταλλάξιμ ασβέστι εμφανίζυν συνήθως πλύ καλά ανεπτυγμένη κκκώδη υφή. Αντίθετα εδάφη πλύσια σε νάτρι έχυν κακή υφή και δυσμενείς καλλιεργητικές ιδιότητες. Τα ανταλλάξιμα κατιόντα τυ εδάφυς αντικαθίστανται από άλλα κατιόντα τυ εδαφικύ διαλύματς και μετακινύνται σε αυτό. Τα φυτά πρσλαμβάνυν τα θρεπτικά από τ εδαφικό διάλυμα. Οι ρίζες των διαφόρων φυτών έχυν την ικανότητα να εναλλάσσυν κατιόντα (Μητσις,1999). Έχει απδειχθεί ότι ι ρίζες των διαφόρων φυτών παρυσιάζυν C.E.C. πυ κυμαίνεται μεταξύ 9 με 94 meq ανά 100gr ξηρύ δείγματς ρίζας. Η ανταλλάξιμη ικανότητα των κλλειδών τυ εδάφυς παίζει σπυδαί ρόλ για τ είδς, πιότητα και χρόν λίπανσης. Ορισμένα θρεπτικά για τ φυτό συστατικά, όπως τ κάλι, τ αμμωνιακό άζωτ, πρστιθέμενα στ έδαφς πρσρφύνται και συγκρατύνται από τη στερεή φάση τυ εδάφυς. Με αυτόν τν τρόπ δεν υπάρχει κίνδυνς έκπλυσης πρς τα βαθύτερα στρώματα της εδαφικής κατανμής. Συμπερασματικά, τα λιπάσματα αυτά μπρύν να πρστεθύν στ έδαφς όταν απαιτείται, πλύ πριν την περίδ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

18 Θεωρητικό μέρς ταχείας ανάπτυξης τυ φυτύ, χωρίς να υπάρχει κίνδυνς απωλειών λόγω έκπλυσης. Τέλς για εδάφη μικρής C.E.C. τα θρεπτικά συστατικά πρέπει να πρσθέτνται σε μικρές πσότητες και πλλές φρές (Αλεξιάδης, 1977). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 8

19 Θεωρητικό μέρς ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΞΙΝΑ ΕΔΑΦΗ 2.1. Η ξύτητα τυ εδάφυς T ph τυ εδάφυς ρίζεται ως αρνητικός λγάριθμς της ενεργότητας των ιόντων υδργόνυ, δηλαδή ph = -lg (Η+) όπυ (Η+) = YfH4], γ είναι συντελεστής ενεργότητας τυ υδργόνυ σε τηι.γ1.η αντίδραση των εδαφών μπρεί να είναι όξινη, υδέτερη ή αλκαλική και εκφράζεται ως ph. Ως ph εννείται η ενεργότητα των ιόντων τυ υδργόνυ στ εδαφικό διάλυμα εκφραζόμενη ως αρνητικός λγάριθμς. T ph πυ μετράει τα ιόντα τυ υδργόνυ στ εδαφικό διάλυμα νμάζεται ενεργός ξύτητα Στα όξινα διαλύματα η συγκέντρωση των ιόντων υδργόνυ (Η+) είναι μεγαλύτερη από ΙΟ'7 (ρη<7). Στα υδέτερα διαλύματα ρη=7 και στα αλκαλικά διαλύματα η συγκέντρωση των ιόντων υδργόνυ (Η+) είναι μικρότερη από ΙΟ'7 (ρη>7). Ο χαρακτηρισμός ενός εδάφυς ως υδέτερ έδαφς έχει διαφρετική σημασία από αυτή των διαλυμάτων και ότι στα υδέτερα εδάφη η τιμή τυ ph κυμαίνεται από 6,5 μέχρι 7. Με βάση την τιμή τυ ph τα εδάφη κατατάσσνται σε κατηγρίες (Μήτσις,2000): -Πλύ ισχυρώς όξινα ρη=4-5 - Ισχυρώς όξινα ρη=5,1-5,8 -Μετρίως όξινα ρη=5,9-6,5 -Ουδέτερα ρη=6,6-7,5 -Ελαφρώς αλκαλικά ρη=7,6-8,5 -Αλκαλικά εδάφη ρη>8,5 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 9

20 Θεωρητικό μέρς Ο πρσδιρισμός τυ ph τυ εδάφυς τ πραγματπιείται στ υδατικό εκχύλισμα τυ εδάφυς, η δε μέτρηση τυ ph γίνεται με πεχάμετρ. Τα ιόντα όμως τυ υδργόνυ και τυ αργιλίυ βρίσκνται με την ανταλλάξιμη μρφή στις επιφάνειες ανταλλαγής της στερεής φάσης τυ εδάφυς και έτσι τα ανταλλάξιμα κατιόντα τυ τυ υδργόνυ και τυ αργιλίυ είναι αυτά πυ επηρεάζυν τις τιμές τυ ph. Τ πεχάμετρ δε μετρά τα ιόντα υδργόνυ της στερεής φάσης (ανταλλάξιμ υδργόν), αν πρηγυμένως δεν απμακρυνθύν από τη στερεή φάση με ανταλλαγή τυς με άλλα κατιόντα. Η αύξηση της ξύτητας (μείωση τυ ph) πυ θα πρέλθει από την ανταλλαγή των ιόντων υδργόνυ και αργιλίυ της στερεής φάσης νμάζεται ανταλλάξιμη ξύτητα σε αντίθεση με την ενεργό ξύτητα πυ αναφέρεται στα ιόντα υδργόνυ στ εδαφικό διάλυμα. Τ άθρισμα της ενεργύ και ανταλλάξιμης ξύτητας απτελεί την λική ξύτητα των εδαφών. Η λική ξύτητα μετριέται σε αιώρημα εδάφυς με ένα αλατύχ διάλυμα π.χ. 0,1 Μ KCI ή ΙΟπιΜ CaCb, ενώ η ενεργός ξύτητα μετριέται σε αιώρημα εδάφυς με απσταγμέν νερό. Η παρυσία τυ άλατς στη μέτρηση της λικής ξύτητας έχει ως συνέπεια την ανταλλαγή των ανταλλάξιμων ιόντων υδργόνυ και αργιλίυ πυ είναι πρσρφημένα στη στερεή φάση τυ εδάφυς, με τ κατιόν τυ άλατς. Τ μέγεθς της ανταλλάξιμης ξύτητας εξαρτάται από τ βαθμό απμάκρυνσης των ανταλλάξιμων κατιόντων των στιχείων Ca, Mg, Na και Κ από τη στερεή φάση. Όσ μεγαλύτερ είναι τ πσστό των στιχείων αυτών πυ είναι πρσρφημένα στη στερεή φάση τυ εδάφυς τόσ μικρότερη είναι η τιμή της ανταλλάξιμης ξύτητας (Μητσις,1999) Η πρέλευση της ξύτητας των εδαφών Εισαγωγή Οι επιδράσεις τυ ph στην αύξηση των φυτών πρέρχνται αφενός από τις επιδράσεις τυ ph στη λειτυργία τυ ριζικύ συστήματς και αφετέρυ από τις επιδράσεις τυ ph στις χημικές ιδιότητες τυ εδάφυς. Στα Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly ί

21 Θεωρητικό μέρς όξινα εδάφη ι χημικές ιδιότητες τυ αργιλίυ έχυν μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη των φυτών. Στα όξινα εδάφη τ αργίλι βρίσκεται στ εδαφικό διάλυμα με την υδατδιαλυτή ινική μρφή (ΑΙ3+) καθώς και με τη μρφή ανταλλάξιμων κατιόντων Τ αργίλι στ εδαφικό διάλυμα Η συγκέντρωση τυ αργιλίυ στ εδαφικό διάλυμα εξαρτάται από: Τη διαλυτότητα τυ γκιψίτη, Τα πρϊόντα υδρόλυσης τυ αργιλίυ στ διάλυμα, Την αντίδραση τυ αργιλίυ με τις ργανικές διαλυτές σύμπλκες ενώσεις. Ο γυψίτης διαλύεται και παράγνται ιόντα αργιλίυ και υδρξυλίων AI(H)3(S) <... Al3+(aq) +30H'(aq) (1) Ο νόμς της δράσης των μαζών, για την ινική αντίδραση (1) θα ισχύει με τη μρφή: Κ= (Α13+)(ΟΗ~)3 AI(H)3(S) Η συγκέντρωση όμως της στερεής φάσης τυ γκιψίτη Ai(H)3<s) θεωρείται σταθερή. Επμένως τ γινόμεν K[AI(H)3(S)] είναι σταθερό. Τ γινόμεν αυτό τ παριστάνεται με τ Κερή L και νμάζεται γινόμεν διαλυτότητας τυ γκιψίτη, δηλαδή: Ksp = (ΑΙ3+)(ΟΗ~)3 Όσ μεγαλύτερ είναι τ Ksp ενός ηλεκτρλύτη τόσ πι διαλυτός είναι ηλεκτρλύτης. Η τιμή τυ γινμένυ διαλυτότητας τυ γκιψίτη είναι Ksp=10'34. Από την τιμή αυτή πυ είναι πλύ μικρή πρκύπτει ότι γκιψίτης είναι ελάχιστα διαλυτός και ως εκ τύτυ δεν έχει επίδραση στη χημική σύνθεση τυ διαλύματς. Στην εικόνα 2 παρυσιάζεται η σχέση μεταξύ ενεργτήτων των διαφόρων ινικών μρφών τυ αργιλίυ και της τιμής τυ ph στ διάλυμα στη κατάσταση της χημικής ισρρπίας τυ γκιψίτη. Επίσης, παρυσιάζνται ι ενεργότητες των διαφόρων ινικών μρφών τυ αργιλίυ καθώς και, κατά Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 11

22 Θεωρητικό μέρς πρσέγγιση, ι συγκεντρώσεις των διαφόρων ινικών μρφών τυ αργιλίυ (Μήτσις,1999) Η ξύτητα της στερεής φάσης τυ εδάφυς - Ανταλλάξιμ υδργόν και ανταλλάξιμ αργίλι Η μέθδς πυ χρησιμπιείται για τν πρσδιρισμό των ανταλλάξιμων κατιόντων είναι η μέθδς τυ 1Μ διαλύματς ξικύ αμμωνίυ (ρη=7). Η μέθδς αυτή πρκαλεί ίζημα τυ υδρξειδίυ τυ αργιλίυ. Για τ λόγ αυτό πρκειμένυ να πρσδιρίσυμε τα ανταλλάξιμα κατιόντα σε όξινα εδάφη χρησιμπιύμε διάλυμα 1Μ KCI. Τ όξιν έδαφς εκπλύνεται με τ διάλυμα τυ 1Μ KCI, τ πί εκχυλίζει πσότητες ανταλλάξιμυ αργιλίυ (ΑΙ3+, ΑΙΟΗ2+ και ΑΙ(ΟΗ)+2) και ανταλλάξιμυ υδργόνυ, καθώς και άλλα κατιόντα κυρίως Ca2+ και Mg2+ στ ph τυ εδάφυς στ χωράφι. Η επίδραση της τιμής τυ ph στ ανταλλάξιμ αργίλι παρυσιάζεται στην εικόνα 3 (Thmas and Hargrve, 1984). Ο λόγς AI/C.E.C. είναι αρκετά μεγάλς στα όξινα εδάφη πυ σημαίνει ότι τ επί τις εκατό πσστό τυ αργιλίυ στη συνλική πσότητα των ανταλλάξιμων κατιόντων (C.E.C.) είναι μεγάλ στα όξινα εδάφη και ότι μικρή πσότητα αργιλίυ εκχυλίζεται σε εδάφη με ρη>5,5. Η μέση τιμή τυ φρτίυ τυ αργιλίυ βρίσκεται μεταξύ 2 και 3 τ δε φρτί αυτό μειώνεται καθώς η τιμή τυ ph ανυψώνεται. Η μείωση αυτή τυ φρτίυ με την άνδ της τιμής τυ ph πιθανότατα φείλεται στ σχηματισμό ενός μίγματς από τ ΑΙ3+, τις υδρξυλιμένες μρφές τυ ΑΙΟΗ2+ και ΑΙ(ΟΗ)+2 και τις πλυμερείς μρφές τυ αργιλίυ (Bache and Sharp,1976). Από την εικόνα 3 διαπιστώνεται ότι στα εδάφη αυτά σε κάθε τιμή τυ ph τυ εδάφυς αντιστιχεί ένα μεγάλ εύρς τιμών τυ λόγυ AI/C.E.C. Μερικά εδάφη έχυν μικρές πσότητες διαλυτών μρφών τυ αργιλίυ, για τ λόγ αυτό τα εδάφη αυτά έχυν περιρισμένες πσότητες ανταλλάξιμυ αργιλίυ. Η πικιλμρφία αυτή μπρεί να φείλεται στ γεγνός ότι η C.E.C. πρσδιρίστηκε σε ph =8,2. Σε μερικά από τα εδάφη αυτά η τιμή της C.E.C. όπως πρσδιρίστηκε σε ph =8,2 είναι μεγαλύτερη Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

23 Θεωρητικό μέρς από την τιμή της C.E.C. στ ph τυ εδάφυς στ χωράφι, με απτέλεσμα λόγς ΑΙ/C.E.C. να είναι μικρός. Τ επιφανειακό έδαφς συμπεριφέρεται διαφρετικά από τ έδαφς στυς βαθύτερυς ρίζντες της εδαφικής κατανμής. Αυτό πιθανόν να φείλεται στην επίδραση της ργανικής υσίας πυ επηρεάζει τ λόγ ΑΙ/C.E.C. σε μικρές τιμές τυ ph τυ εδάφυς. Οι μεγάλες πσότητες ανταλλάξιμυ αργιλίυ σε μικρές τιμές ph πυ κυμαίννται μεταξύ 5,5 και 6 πιθανόν να φείλνται στην παρυσία ργανικής υσίας και στ σχηματισμό χηλικών ανώσεων τυ αργιλίυ τόσ στις επιφάνειες της στερεής φάσης όσ και στ διάλυμα(εν3ηε and Kamprath,1970). Τ ανταλλάξιμ αργίλι και τ ανταλλάξιμ υδργόν χαρακτηρίζυν την ανταλλάξιμη ξύτητα τυ εδάφυς. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 13

24 Θεωρητικό μέρς ph Εικόνα 2 :Η σχέση μεταξύ ενεργτήτων των διαφόρων μρφών τυ αργιλίυ και τυ ph στ διάλυμα στην κατάσταση ισρρπίας τυ γκιψίτη (Μήτσις 2000). Δείγματα από επιφανειακό έδαφς Δείγματα από τυς βαθύτερυς ρίζντες Εικόνα 3 :Ανταλλάξιμ αργίλι επί τις εκατό της C.E.C. σε ρη=8,2 σε δείγματα επιφανειακύ εδάφυς και σε δείγματα εδάφυς από τυς βαθύτερυς ρίζντες της εδαφικής κατανμής (Μήτσις 2000). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

25 Θεωρητικό μέρς ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3? ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3.1. Γενικές αρχές Τ πσό των ανταλλάξιμων κατιόντων πυ μπρύν να συγκρατηθύν από τη στερεή φάση εξαρτάται από τ μέγεθς τυ αρνητικύ ηλεκτρικύ φρτίυ των ρυκτών της αργίλυ πυ συνθέτυν τη στερεή φάση. Τ μέγεθς τυ αρνητικύ φρτίυ χαρακτηρίζει και την ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων των εδαφών. Τ μέγεθς αυτό μπρεί να μετρηθεί εύκλα εάν με ανακίνηση αφαιρεθεί η υγρή φάση μαζί με τα κατιόντα πυ περιέχει και τη θέση της πάρει ένα διάλυμα άλατς, ξικύ αμμωνίυ (CH3NH4). Τότε αυτμάτως τ κατιόν ΝΗ4+ θα εναλλαγεί στη στερεή φάση με τα κατιόντα πυ συγκρατύσαν τα αρνητικά της φρτία. Η μέτρηση τυ αθρίσματς των κατιόντων αυτών αντιστιχεί στ μέγεθς της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων της στερεής φάσης. Η ανταλλαγή κατιόντων γίνεται με ισδύναμες πσότητες, δηλαδή ένα Ca2+ εξυδετερώνει δυ μνάδες αρνητικύ φρτίυ, ενώ ένα Na+ εξυδετερώνει ένα αρνητικό φρτί. Έτσι, τα εκχυλιστικά διαλύματα πυ χρησιμπιύνται περιέχυν σε περίσσεια διάφρα είδη κατιόντων τα πία είναι σε θέση να αντικαταστήσυν τα κατιόντα πυ είναι πρσρφημένα στ έδαφς. Η γενική αυτή αρχή εφαρμόζεται κυρίως για τν πρσδιρισμό τυ ανταλλάξιμυ καλίυ και μαγνησίυ. Όταν χρησιμπιύνται τέτιυ είδυς εκχυλιστικά διαλύματα τότε εκχειλίζνται τόσ ανταλλάξιμα κατιόντα, όσ και τα άλλα πυ βρίσκνται σε διαλυτή μρφή στ εδαφικό διάλυμα. Ένας μεγάλς αριθμός από εκχυλιστικά διαλύματα χρησιμπιείται σε διάφρες μεθόδυς, όμως ι βασικές αρχές είναι ι ίδιες. Η ιδιαιτερότητα τυ κάθε εδάφυς επηρεάζει σημαντικά τις διάφρες εργαστηριακές μεθόδυς. Έτσι υπάρχυν διαφρετικές πρσεγγίσεις για κάθε Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 15

26 Θεωρητικό μέρς τύπ εδάφυς. Η τιμή της C.E.C. δεν είναι ανεξάρτητη από τις συνθήκες κάτω από τις πίες γίνεται πρσδιρισμός. Για ένα συγκεκριμέν έδαφς θα παρθύν διαφρετικά απτελέσματα, αν χρησιμπιηθύν διαφρετικί μέθδι για τν πρσδιρισμό της C.E.C. (Rwell, 1985). Η ιδανική μέθδς πρσδιρισμύ της C.E.C. είναι αυτή πυ μετρά την ικανότητα ενός εδάφυς να πρσρφά κατιόντα από ένα υδατικό διάλυμα ίδιυ ph, ίδιας ινικής ισχύς, διηλεκτρικής σταθερός και σύνθεσης όμιας με αυτή τυ αγρύ, αφύ η C.E.C. επηρεάζεται από αυτές τις παραμέτρυς. Είναι δύσκλ να ρισθεί ένα μόν διάλυμα εκχύλισης για κάθε έδαφς για τν πρσδιρισμό της C.E.C.. Έτσι, ανάλγα με τα δεδμένα πυ υπάρχυν, για κάθε τύπ εδάφυς χρησιμπιύνται μέθδι πυ είναι παγκόσμια απδεκτί. Γενικά, όλες ι μέθδι μπρύν να ταξινμηθύν σε τρεις κατηγρίες ως εξής (Rhades J.D.,1982): 1. Τα ανταλλάξιμα κατιόντα μπρύν να αντικατασταθύν από ένα κρεσμέν αλατύχ διάλυμα και η C.E.C. να υπλγιστεί ως άθρισμα των ανταλλάξιμων κατιόντων πυ αντικαταστάθηκαν (Αθριστική μέθδς). 2. Όταν ι επιφάνειες ανταλλαγής έχυν κρεστεί με ένα κατιόν δείκτη, τ έδαφς μπρεί να εκπλυθεί με αλατύχ διάλυμα, κρεσμέν. Η πσότητα από τ δείκτη-κατιόν πυ είναι απρρφημέν από τ έδαφς μπρεί αργότερα να αντικατασταθεί και να πρσδιριστεί. 3. Πραγματπιώντας κρεσμό τυ εδάφυς με ένα κατιόν δείκτη, τ διάλυμα μπρεί να αραιωθεί και να μαρκαριστεί με ένα ραδιενεργό ισότπ. Η συγκέντρωση από τ κατιόν δείκτη στ διάλυμα πρσδιρίζεται και στη συνέχεια η κατανμή τυ ιστόπυ μεταξύ των δύ φάσεων δίνεται από μέτρηση της ραδιενέργειας στ εδαφικό διάλυμα. Σ' όλες τις μεθόδυς πρσδιρισμύ της C.E.C. ακλυθύνται τρία στάδια : I. Κρεσμός των θέσεων ανταλλαγής κατιόντων τυ εδάφυς με ένα συγκεκριμέν κατιόν. II. Μετακίνηση από την περίσσεια τυ διαλύματς κρεσμύ. III. Αντικατάσταση από τα κατιόντα κρεσμύ. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 16

27 Θεωρητικό μέρς 3.2. Σφάλματα Η τταραλλακτικότητα στα απτελέσματα ερμηνεύεται από τις πλλές πιθανές πλύπλκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαδικασιών έκπλυσης, κρεσμύ και των διαφόρων συστατικών τυ εδάφυς. Τα πρβλήματα ξεκινύν από τη διάλυση τυ CaC03 ή γύψυ. Επίσης πρβλήματα δημιυργεί και η παρυσία αλάτων Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων της C.E.C. με τη μέθδ τυ ξικύ νατρίυ Η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων ενός εδάφυς είναι τ μέτρ της ικανότητας πρσρφήσεως κατιόντων. Όταν ένα δείγμα κατεργαστεί με διάλυμα άλατς, όπως τ CH3NH4, τα ιόντα ΝΗ4+ αντικαθιστύν τα πρσρφημένα μεταλλικά κατιόντα (Ca2+, Mg2+, Κ+, Na+, Η+), πότε τ μεν έδαφς γίνεται έδαφς με μόν ΝΗ4+, ενώ τ διάλυμα περιέχει όλα τα παραπάνω κατιόντα, την περίσσεια τυ CH3NH4 γιατί αντικαθιστά όλα τα κατιόντα στ έδαφς, αλλά και γιατί απμακρύνεται εύκλα από τα σύμπλκα τυ εδάφυς. Για την απμάκρυνση τυ χρησιμπιείται τ CH3Na. T ph τυ CH3NH4 πρέπει να είναι 7 και τυ CH3Na 8,2. Αυτό γιατί σ αυτά τα διαλύματα η διαλυτότητα των CaC03 και MgC03 είναι η μικρότερη δυνατή και η παρυσία αυτών στ εκχύλισμα επιφέρει λάθη. Τ ξικό αμμώνι είναι ρυθμιστικό διάλυμα και ανυψώνει την τιμή τυ ph τυ εδάφυς στην τιμή 7, τ ηλεκτρικό φρτί τυ χύμυ εξαρτάται από τ ph τυ περιβάλλντς. Ο πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων και της C.E.C. με τ ρυθμιστικό διάλυμα CH3NH4 (ρη=7) ανυψώνει τη τιμή τυ ph στ σύστημα ηλεκτρλύτης έδαφς, κντά στη τιμή ρη=7 και έχει ως συνέπεια την ανύψωση της τιμής τυ ηλεκτραρνητικύ φρτίυ με ανάλγη ανύψωση της C.E.C. τυ εδάφυς (Μήτσις,1999. Rwell,1985) Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 17

28 Θεωρητικό μέρς 3.4. Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων και της C.E.C. με τη μέθδ τυ ξικύ αμμωνίυ (αθριστική μέθδς) Η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ αυτή βασίζεται στην μέτρηση των ανταλλάξιμων κατιόντων Ca2++, Mg2+, Na+, Η+ με κρεσμό τυ εδάφυς με ιόντα ΝΗ4+. Για τν πρσδιρισμό των ανταλλάξιμων κατιόντων χρησιμπιείται διάλυμα 1Μ CH3NH4 (ρη=7) με σκπό την πλήρη αντικατάσταση των ιόντων της στερεής φάσης τυ εδάφυς από τα ΝΗ4+ τυ διαλύματς ξικύ αμμωνίυ. Τα ιόντα Ca2++, Mg2+, Na+, Η+ πυ έχυν αντικατασταθεί από τα ιόντα ΝΗ4+ πρσδιρίζνται στ εκχύλισμα με τ φλγφωτόμετρ (Μήτσις, 2000) Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων της C.E.C. σε όξινα εδάφη Τα όξινα εδάφη είναι κρεσμένα με ανταλλάξιμα υδργόνα (Η+) και ανταλλάξιμα αργίλια (ΑΙ3+). Τα ανταλλάξιμα αυτά κατιόντα αντικαθίστανται από άλλα κατιόντα. Τ διάλυμα KCI 1Μ είναι μη ρυθμιστικό και διέρχεται διαμέσυ τυ εδάφυς χωρίς να επηρεάζει την τιμή τυ ph και επμένως τ ηλεκτρικό φρτί τυ εδάφυς δεν μεταβάλλεται (Μήτσις, Rwell, 1985). Τα ανταλλάξιμα κατιόντα τυ Ca2+ και τυ Mg2+ πρσδιρίζνται όπως και στην περίπτωση των υδέτερων εδαφών. Τ ανταλλάξιμ κάλι δεν πρσδιρίζεται στα όξινα εδάφη γιατί σε τέτια εδάφη συναντάται σε πλύ μικρές πσότητες. Για τν υπλγισμό τυ (Η+) και τυ (ΑΙ3+) εφαρμόζεται η τιτλδότηση με διάλυμα 0,01 Μ NaH. Η C.E.C. υπλγίζεται με βάση τ σύνλ των ανταλλάξιμων κατιόντων πυ αντικαθίστανται από τα ιόντα Κ+ τυ διαλύματς KCI. Στην περίπτωση αυτή η τιμή της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων τυ εδάφυς είναι μικρότερη από την τιμή της C.E.C. σε ρη=7, η πία είναι δυνατόν να μετρηθεί με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7), (Rwe!i1985,1988). Η διαφρά αυτή φείλεται στ μεταβλητό ηλεκτρικό φρτί τυ χύμυ, τυ γκιψίτη, τυ γκαιτίτη, τυ αιματίτη και των άμρφων υπερξειδίων τυ σιδήρυ και τυ αργιλίυ. Για τ λόγ αυτό η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 18

29 Θεωρητικό μέρς όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ διαλύματς KCI 1Μ χαρακτηρίζεται ως ενεργός ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων (Effective Catin Exchange Capacity, E.C.E.C.), (Rwell,1985, Μήτσις,1999). Η ενεργός εναλλακτική ικανότητα κατιόντων εκφράζει την πραγματική ικανότητα τυ εδάφυς στ ph και στη συγκέντρωση τυ εδαφικύ διαλύματς τυ εδάφυς σε φυσικές συνθήκες χωραφιύ Σκπός της εργασίας. Σκπός της παρύσης μελέτης είναι: 1) Να πρσδιριστύν τα ανταλλάξιμα κατιόντα και η ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων στα εδαφικά δείγματα των περιχών τυ Νμύ Τρικάλων, Λάρισας και Καρδίτσας. 2) Να μελετηθεί η μεταβλή τυ αρνητικύ ηλεκτρικύ φρτίυ των όξινων εδαφών με τη μέθδ 1Μ CH3NH4 (ρη=7), να πρσδιριστεί τ ηλεκτρικό φρτί με τη μέθδ 1Μ KCI και να γίνει σύγκριση των δυ αυτών μεθόδων. 3) Να συγκριθύν ι μέθδι τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7) και 1Μ CH3Na (ρη=8,2), σε υδέτερα και ασβεστύχα εδάφη και να διερευνηθεί η ακρίβεια αυτών με άμεσ στόχ την πρακτικότητα των μεθόδων αυτών σε εργαστηριακές αναλύσεις. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly!9

30 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

31 Υλικά και Μέθδι ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Πρετιμασία εδαφικών δειγμάτων Η έρευνα αυτή πραγματπιήθηκε σε εδάφη της Θεσσαλίας στα πία καλλιεργείται καπνός. Στν πίνακα 1 (Παράρτημα, σελ.37-41) παρυσιάζνται ι εδαφλγικές μνάδες των 264 επιφανειακών δειγμάτων (0-30πι) πυ χρησιμπιήθηκαν στην εργασία αυτή για τν πρσδιρισμό της C.E.C. Από τ Ν. Καρδίτσας ελήφθησαν εδαφικά δείγματα από τα χωριά Αγ. Παρασκευή, Άμπελς, Ανάβρα, Ασημχώρι, Γελάνθη, Δασχώρι, Ζαΐμη, Καλλιφώνι, Καρπχώρι, Λεντάρι, Μαυρμάτι, Μελλισχώρι, Μητρόπλη, Μύρινη και Φράγκ. Από τ Ν. Τρικάλων ελήφθησαν εδαφικά δείγματα, από τα χωριά Πλάτανς, Ρίζωμα, Αρδάνι, Γριζάνι, Βασιλική, Θεόπετρα και Παλαιόπυργς. Τέλς, από τ Ν. Λαρίσης (κυρίως περιχή Ελασσόνας) ελήφθησαν εδαφικά δείγματα, από τα χωριά Αργυρπσύλι, Ρδιά, Βαλανίδα, Γαλανόβρυση, Δλίχι, Δρυμός, Καλλιθέα, Μεσχώρι, Ολυμπιάδα, Πραιτώρι, Πύθι, Στεφανόβυν, Συκέα και Τσαριτσάνη. Η εδαφλγική μνάδα είναι ένα χαρτγραφικό σύμβλ, τ πί βηθάει να περιγράφυμε εν συντμία τα χαρακτηριστικά τυ εδάφυς και συμβλίζεται ως εξής: 324 Β - ΕχΙ Α01(.φ) πύ, 3 : Κκκμετρική σύσταση, σε βάθς εκ., 2 : Κκκμετρική σύσταση, σε βάθς εκ., 4 : Κκκμετρική σύσταση, σε βάθς 0-25 εκ., Ε : Τάξη εδάφυς : υπτάξη χ : Μεγάλη μάδα I : Υπμάδα A : κλίση 0 : Διάβρωση 1 : Ανθρακικά Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 20

32 Υλικά και Μέθδι sp: Special Prperties (ειδικές συνθήκες, καλσικός ρίζντας, αλατότητα, αλκαλίωση, κ.λ.π.) Στ Ν. Καρδίτσας, τα δείγματα πρέρχνται από τις ακόλυθες, χαρακτηριστικές χαρτγραφικές μνάδες: B333/A00/Axh, C434/A01/Axh, B434/A00/Axh, C434/A00/Axh, C233/A00/Axh, C435/A01 A/xch, A233/A00/Axh, B233/A00/lx, B334/A00/Axh, C334/A02/lxf, C434/A11/Axh, A334/A00/Ext, A002/A02/Efx, A213/A03/Efx, A233/A01/Efx, B113/A01/Efx, B233/A 1/Efx, B323/A00/lxf, B333/A01/Lxf, B334/A02/Lx, C434/A01/lxf και C332/A03/Efx. Στ Ν. Τρικάλων, τα δείγματα πρέρχνται από τις ακόλυθες, χαρακτηριστικές χαρτγραφικές μνάδες: B334/A03/Efx, A112/A00/Efx, A203/A01/lx, Β324/Β13/Εχ, C434/A03/Efx, Α334/Γ23/Εχ, Α324/Γ23/Εχ, Α224/Α01/Efx, A122/A02/Efx, C435/A03/Efx, C435/A02/Lx. Στ Ν. Λάρισας, τα δείγματα πρέρχνται από τις ακόλυθες, χαρακτηριστικές χαρτγραφικές μνάδες: C333/A00/Efx, Β223/Β22/Εχ, Β112/A00/Efx, C433/B20/lx, Β112/Α01/Ιχ, Α112/B10/Efx, C435/B20/Ex, Β334/Α02/Ιχ, A113/BI 1/Efx, C435/A00/Efx, B233/A02/Efx, C433/A03/lxf, B314/B11/Ex, B403/B20/lx, B212/A01/Efx, A323/A00/Efx, A323/A01/lxf, A334/B23/EX, A212/A10/Efx, A223/B10/lx, B223/A02/Efx, B323/A01/lx, B323/A12/lx, B323/B01/lx, B333/A01/Axhc, C223/A03/Efx, Θ223/Γ20/Εχ, C323/A01/lx, C334/A10/Axh, και από περιχές πυ δεν έχυν ακόμα χαρτγραφηθεί. Τα δείγματα εδάφυς ελήφθησαν από βάθς 0-30cm. Αμέσως μετά την συλλγή τυς μεταφέρθηκαν στ εργαστήρι Εδαφλγίας τυ Πανεπιστημίυ Θεσσαλίας, όπυ και αερξηράνθηκαν. Κατόπιν διήλθαν από κόσκιν διαμέτρυ 2 mm, τπθετήθηκαν σε χάρτινα κυτιά όπυ και παρέμηναν μέχρι να πραγματπιηθύν ι παρακάτω χημικές αναλύσεις: Πρσδιρισμός τυ ph με τη χρήση πεχαμέτρυ Crisn 2000 σε αιώρημα εδάφυς-νερύ σε αναλγία 1/1 (Παράρτημα, πίνακας 2 και 3, σελ.42-50). Πρσδιρισμός της μηχανικής σύστασης με τη μέθδ τυ Βυγιύκυ (Παράρτημα, πίνακας 2 και 3, σελ.42-50). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 21

33 Υλικά και Μέθδι Πρσδιρισμός της ργανικής υσίας με τη μέθδ των Walkey-Black κατόπιν ξείδωσης τυ ργανικύ άνθρακα με όξιν διάλυμα διχρωμικύ καλίυ (Παράρτημα, πίνακας 2 και 3, σελ.42-50). Όλα τα χρησιμπιύμενα αντιδραστήρια ήταν τυ Οίκυ Merck, καθαρότητας pr analysis, (p.a.) και surparur. Τα χρησιμπιύμενα σκεύη ήταν γυάλινα (classa). Στα 54 δείγματα όξινων εδαφών η εκχύλιση των ανταλλάξιμων κατιόντων Ca2+, Mg2+, ΑΙ3+ και Η+, έγινε με τις μεθόδυς 1Μ KCI και 1Μ CH3NH4 (ρη=7), (Παράρτημα, πίνακας 2, σελ.42-43). Ο πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων ΑΙ3+ και Η+, έγινε με γκμέτρηση με διάλυμα 0,01 Μ NaH ενώ των κατιόντων Ca2+, Mg2+, όπως και στην περίπτωση των υδέτερων εδαφών, με τη βήθεια της ατμικής απρρόφησης. Σε 210 δείγματα εδάφυς έγινε η εκχύλιση των ανταλλάξιμων κατιόντων Ca2+, Mg2+, Na+, Κ+ και της C.E.C. αυτών με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7) και τη μέθδ 1Μ CH3Na (ρη=8.2), (Παράρτημα, πίνακας 3, σελ.44-50) Μέθδι πρσδιρισμύ των ανταλλάξιμων κατιόντων και της C.E.C. τυ εδάφυς Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων με τη μέθδ τυ ξικύ νατρίυ Η μέθδς αυτή χρησιμπιείται από τ Ε.Θ.Ι.ΑΓ.Ε. και πλλά εδαφλγικά εργαστήρια στην Ελλάδα. Καταγράφεται ως εξής: Συσκευές - όργανα Αντιδραστήρια 1. Διάλυμα CH3Na IN: 136,04 g CH3C00Na-3H20 ή 82,04 g CH3Na διαλύνται σε, ml, απσταγμέν νερό, σε φιάλη 1 λίτρυ. T ph ρυθμίζεται στ 8,2. Κατόπιν συμπληρώνεται όγκς στ 1 λίτρ. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 22

34 Υλικά και Μέθδι 2. Αιθυλική αλκόλη (CH3CH2H) 3. Διάλυμα CH3NH4 IN: ζυγίζνται 77g CH3NH4 σε πτήρι ζέσεως των lml. Πρσθέτυμε απσταγμέν νερό μέχρι τα 700ml περίπυ, και ανακινύμε με μαγνητάκια. T ph ρυθμίζεται στη τιμή 7 και συμπληρώνυμε μέχρι τη χαραγή. Μέθδς Ζυγίζνται 4g χώματς αερξηραθέντς από κάθε δείγμα, όπυ τ βάρς τυ ξηρύ χώματς υπλγίζεται βάση της πρσδιρισθείσης υγρασίας. Τα δείγματα τπθετύνται σε κωνικές φιάλες των 100mL, πρστίθενται 33mL σε κάθε δείγμα από τ αντιδραστήρι 1. Στη συνέχεια τπθετύνται στν παλινδρμικό ανακινητήρα όπυ ανακινύνται για 15 λεπτά. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται άλλες δύ φρές. Τ υπερκείμεν υγρό κάθε φρά απχείνεται. Κατόπιν σε κάθε φιάλη πρστίθενται 33mL από τ αντιδραστήρι 2 και ανακινύνται πάλι για 15 λεπτά στν παλινδρμικό ανακινητήρα. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται ακόμη δυ φρές, ενώ η υπερκείμενη αλκόλη απρρίπτεται. Σημειώνεται ότι η εκάσττε απόχυση της αλκόλης πρέπει να είναι τέλεια ώστε να επιτευχθεί η τέλεια απμάκρυνση τυ υπάρχντς CH3Na. Η αντικατάσταση των κατιόντων τυ Na+ με κατιόντα ΝΗ4+ γίνεται ως εξής: σε κάθε φιάλη τπθετύνται 33 ml τυ αντιδραστηρίυ 3 και ανακινύνται για 15 λεπτά. Τ υπερκείμεν διαυγές υγρό διηθείται σε φιάλη των 100 ml. Αυτό επαναλαμβάνεται άλλες δυ φρές. Ο όγκς τυ υγρύ συμπληρώνεται στα 100 ml με απσταγμέν νερό και πρσδιρίζεται η συγκέντρωση των ιόντων Na+, με τη βήθεια τυ φλγφωτμέτρυ, εκφρασμένη σε meq/l ή cmlc/kg. Η λική χωρητικότητα πρσρφήσεως (C.E.C.)/100g εδάφυς υπλγίζεται ως εξής : όπυ W τ βάρς τυ ξηρύ εδάφυς. C.E.C. = meg Na~7L 10, w Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 23

35 Υλικά και Μέθδι α. Πρσδιρισμός τυ ανταλλάξιμυ νατρίυ Ως ανταλλάξιμ νάτρι, ρίζεται η πσότητα τυ Na+ της στερεής φάσης τυ εδάφυς πυ μπρεί να αντικαθίστανται από άλλ κατιόν της υγρής φάσης. Ο πρσδιρισμός τυ ανταλλάξιμυ νατρίυ γίνεται στ εκχύλισμα πυ παίρνεται με τη μέθδ πυ περιγράφηκε παραπάνω και χρησιμπιώντας τ φλγφωτόμετρ, (Παράρτημα, εικόνα 4) β. Βαθμνόμηση ργάνυ Αφήνεται τ φλγφωτόμετρ αναμμέν για 5-10 λεπτά της ώρας για να πρθερμανθεί, όπως αναφέρεται στις δηγίες τυ κατασκευαστή (Sherwd). Τπθετείται τ αραιότερ standard (απσταγμέν νερό) και ρυθμίζεται η ένδειξη τυ ργάνυ στ 0, από τν ειδικό ρυθμιστή «Blank». Κατόπιν, τπθετείται τ πυκνότερ standard και ρυθμίζεται η ένδειξη τυ ργάνυ στ 100 από τν ειδικό ρυθμιστή «fine». Έπειτα μετριέται τ δείγμα. Αν η ένδειξη είναι μεγαλύτερη τυ 100 πρβαίνυμε σε αραιώσεις. Επιλέγυμε τη σειρά των Standards πυ θα κατασκευαστύν, όσ τ δυνατόν κντά στη μέτρηση τυ δείγματς έτσι ώστε η καμπύλη βαθμνόμησης να είναι αξιόπιστη και να εμπεριέχει την άγνωστη τιμή τυ δείγματς. Ο άξνας y της καμπύλης βαθμνόμησης περιέχει τις τιμές των ενδείξεων τυ ργάνυ και άξνας χ τα meq/l. τυ εναλλακτικύ Na+. Κατά τη κατασκευή των Standards ακλυθείται βασικός νόμς της Χημείας της αραίωσης CrVi=C2-V Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων της C.E.C. με τη μέθδ τυ ξικύ αμμωνίυ (αθριστική μέθδς) Συσκευές - όργανα Αντιδραστήρια Διάλυμα CH3NH4 IN: ζυγίζνται 77g CH3NH4 σε πτήρι ζέσεως των lml. Πρστίθεται απσταγμέν νερό μέχρι τα 700mL περίπυ, και ανακινείται με μαγνητάκια. T ph ρυθμίζεται στη τιμή 7 και συμπληρώνεται μέχρι τη χαραγή. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 24

36 Υλικά και Μέθδι Μέθδς Ζυγίζνται 5g χώματς αερξηραθέντς από κάθε δείγμα, όπυ τ βάρς τυ ξηρύ χώματς υπλγίζεται βάση της πρσδιρισθείσης υγρασίας. Τα δείγματα τπθετύνται σε κωνικές φιάλες των lml, πρστίθενται lml σε κάθε δείγμα από τ αντιδραστήρι. Στη συνέχεια τπθετύνται στν παλινδρμικό ανακινητήρα όπυ ανακινύνται για μια ώρα. Τ υπερκείμεν διαυγές υγρό διηθείται σε φιάλη των 100 πιι_. Από τ εκχυλιστικό υγρό πρσδιρίζεται η συγκέντρωση των ανταλλάξιμων κατιόντων Na+ και Η+ι με τη βήθεια τυ φλγφωτμέτρυ, εκφρασμένη σε meq/100g. Τα ανταλλάξιμα κατιόντα τυ Ca2+ και τυ Mg2+ πρσδιρίζνται με τη βήθεια της ατμικής απρρόφησης, (Παράρτημα, εικόνα 5). Η C.E.C. υπλγίζεται με βάση τ σύνλ των ανταλλάξιμων κατιόντων (Na+, Η+, Ca2+ και Mg2+) Πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων της C.E.C. σε όξινα εδάφη Συσκευές - όργανα Αντιδραστήρια 1. KCI 1Μ.Διαλύνται 74,6 g σε 1L απσταγμέν νερό. 2. Δείκτης φαινιλφθαλείνης. Διαλύνται 0,1 g φαινιλφθαλείνης σε 100 πιι_ αιθανόλης (95%). 3. Διάλυμα φθριύχυ νατρίυ. Διαλύνται 40g NaF σε νερό, 1L. 4. HCI, Ο,ΟΙΜ. 5. NaH, Ο,ΟΙΜ. Μέθδς Ζυγίζνται 10 g αερξηραθέντς εδάφυς από κάθε δείγμα και τπθετύνται σε κωνική φιάλη των 25 ml, όπυ πρστίθενται 100 ml από Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 25

37 Υλικά και Μέθδι τ αντιδραστήρι 1 και τπθετύνται για ανακίνηση για 1 ώρα. Στη συνέχεια γίνεται διήθηση σε γκμετρική φιάλη των 100 ml. Ο πρσδιρισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων τυ υδργόνυ (Η+) και τυ αργιλίυ (ΑΙ3+) γίνεται με τιτλδότηση με διάλυμα 0,01 Μ NaH. Λαμβάννται 50mL από κάθε εκχύλισμα, τπθετύνται σε κωνική φιάλη των 250 ml και πρστίθενται και 5 σταγόνες δείκτης φαινιλφθαλείνης. Έπειτα, γίνεται γκμέτρηση με τ διάλυμα NaH. Τα ανταλλάξιμα κατιόντα τυ Ca2+ και τυ Mg2+ πρσδιρίζνται όπως και στην περίπτωση των υδέτερων εδαφών. Τ ανταλλάξιμ κάλι δεν πρσδιρίζεται στα όξινα εδάφη, διότι στα εδάφη αυτά τ ανταλλάξιμ κάλι υπάρχει σε πλύ μικρές πσότητες. Η C.E.C. υπλγίζεται με βάση τ σύνλ των ανταλλάξιμων κατιόντων πυ αντικαθίστανται από τ διάλυμα 1Μ KCI. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 26

38 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

39 Απτελέσματα - Συζήτηση ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στν πίνακα 2 (Παράρτημα, σελ.43) παρυσιάζνται ι πσότητες των ανταλλάξιμων κατιόντων και τ ηλεκτρικό φρτί των όξινων εδαφών, όπως πρσδιρίστηκε με τη μέθδ τυ 1Μ KCI και με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7). Η ελάχιστη και η μέγιστη τιμή της E.C.E.C. με τη μέθδ τυ 1Μ KCI είναι 4,58 cmlc/kg και 25,88 πιί,^ αντίστιχα, ενώ της C.E.C. με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7) 6,69 πιΐ/kg και 34,73 πιί^ αντίστιχα. Παρυσιάζεται δηλαδή μια αύξηση τυ ηλεκτραρνητικύ φρτίυ των εδαφών με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7), κάτι τ πί ήταν αναμενόμεν, εφόσν τ διάλυμα 1Μ CH3NH4 (ρη=7) είναι ρυθμιστικό και ανεβάζει την τιμή τυ ph κντά στην τιμή 7, τ πί έχει ως απτέλεσμα την ανάλγη αύξηση τυ ηλεκτραρνητικύ φρτίυ και επμένως της C.E.C. τυ εδάφυς. Τ χλωριύχ κάλι είναι μη ρυθμιστικό διάλυμα και έτσι δεν πρκαλεί αύξηση της τιμής τυ ph τυ εδάφυς. Στα όξινα εδάφη η χρησιμπίηση τυ ξικύ αμμωνίυ (ρη=7) για τν πρσδιρισμό της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων, πρκαλεί κατακρήμνιση των ιόντων αργιλίυ με τη μρφή ΑΙ(ΟΗ)3. Η διαφρά επίσης φείλεται στ μεταβλητό ηλεκτρικό φρτί τυ χύμυ, τυ γκιψίτη, τυ γκαιτίτη, τυ αιματίτη και των άμρφων υπερξειδίων τυ σιδήρυ και τυ αργιλίυ (Rwell, Μήτσις,1999). Στ σχήμα 1 παρυσιάζεται λόγς τυ (ΑΙ3++Η+) πρς την E.C.E.C. σε σχέση με τ ph των εδαφών και στ σχήμα 2 λόγς τυ (ΑΙ3++Η+) πρς την C.E.C. σε σχέση με τ ph. Από τη μελέτη τυ σχήματς 1 πρκύπτει ότι όσ η τιμή τυ ph των εδαφών υπβιβάζεται λόγς (Al3++H+)/ E.C.E.C. ανυψώνεται. Όσ η τιμή τυ ph υπβιβάζεται ι συγκεντρώσεις των ιόντων τόσ τυ αργιλίυ όσ και τυ υδργόνυ ανυψώννται και κατά συνέπεια τα ιόντα αυτά καταλαμβάνυν μεγαλύτερ πσστό από την E.C.E.C. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 27

40 Απτελέσματα - Συζήτηση Σχήμα 1: Μεταβλή τυ λόγυ AI3++H+/E.C.E.C. σε σχέση με την τιμή τυ ph. Σχήμα 2: Μεταβλή τυ λόγυ AI3++H7E.C.E.C. σε σχέση με την τιμή τυ ph. Από τη μελέτη τυ σχήματς 2 παρατηρείται ότι λόγς (ΑΙ3++Η+)/ C.E.C. κυμαίνεται σε χαμηλότερα επίπεδα. Αυτό φείλεται στ γεγνός ότι με Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

41 ί Απτελέσματα - Συζήτηση τη χρήση τυ διαλύματς 1Μ CH3NH4 (ρη=7) τ ph ανυψώνεται κντά στην τιμή 7 και έχυμε αφενός μεν αύξηση της τιμής της C.E.C. και καθίζηση των ιόντων αργιλίυ ΑΙ3+ με τη μρφή ΑΙ(ΟΗ)3 και αφετέρυ αύξηση τυ αρνητικύ ηλεκτρικύ φρτίυ. Τα απτελέσματα αυτά συμφωνύν και με τα δεδμένα άλλων εργασιών (9). 60% 50% 2 40% > 5 30% 20% 10% 0% >50 Ηλεκτρικό φρτί, cmlc/kg Σχήμα 3 : Πσστιαία κατανμή των εδαφών σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4(pH=7). Στα σχήματα 3 και 4 παρυσιάζνται ι πσστιαίες κατανμές των υδέτερων και ασβεστύχων εδαφών σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών όπως πρσδιρίζνται με τις μεθόδυς 1Μ CH3NH4 (ρη=7) και 1Μ CH3Na (ρη=8.2). Με τη μέθδ 1Μ CH3NH4 (ρη=7) η ελάχιστη τιμή της C.E.C. των εδαφών είναι 5,3 cmlc/kg και η μέγιστη 43,4 cmlc/kg, ενώ με τη μέθδ 1Μ CH3Na (ρη=8.2) 6,6 cmlc/kg και 58,9 cmlc/kg αντίστιχα. Με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7) τ 8% τυ συνόλυ των δειγμάτων έχυν τιμή ηλεκτρικύ φρτίυ πυ κυμαίνεται από 0-10cmlc/kg, τ 59% τιμή μεταξύ cmlc/kg, τ 22% μεταξύ cmlc/kg, τ 9% μεταξύ cmlc/kg, τ 1 % μεταξύ cmlc/kg και τ υπόλιπ 1% μεγαλύτερ από 50 cmlc/kg. Με τη μέθδ τυ 1Μ CH3Na (ρη=8.2) τ 19% τυ συνόλυ των δειγμάτων τ ηλεκτρικό Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 29

42 Απτελέσματα - Συζήτηση φρτί κυμαίνεται μεταξύ -Icmlc/kg, τ 59% μεταξύ cmlc/kg, τ 14% μεταξύ cmlc/kg, και τ υπόλιπ 8% μεταξύ cmlc/kg. Σχήμα 4: Πσστιαία κατανμή των εδαφών σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3Na (ρη=8,2). Στ σχήμα 5 παρυσιάζεται η πσστιαία κατανμή των υδέτερων εδαφών (ρη=6,5-7,5) σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ 1Μ CH3NH4 (ρη=7). Με τη μέθδ αυτή τ 18% τυ συνόλυ των δειγμάτων των υδέτερων εδαφών έχυν τιμή ηλεκτρικύ φρτίυ πυ κυμαίνεται από 0-10cmlc/kg, τ 62% τιμή μεταξύ cmlc/kg, τ 15% μεταξύ cmlc/kg, τ 3% μεταξύ cmlc/kg και τ υπόλιπ 3% μεταξύ cmlc/kg. Όμια στ σχήμα 6 παρυσιάζεται η πσστιαία κατανμή των υδέτερων εδαφών (ρη=6,5-7,5) σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ 1Μ CH3Na (ρη=8,2). Στ 5% τυ συνόλυ των δειγμάτων τ ηλεκτρικό φρτί κυμαίνεται μεταξύ 0-10cmlc/kg, στ 66% μεταξύ nlc/kg, στ 23% μεταξύ cmlc/kg, και στ 4% μεταξύ cmlc/kg και στ υπόλιπ 1 % η τιμή τυ ηλεκτρικύ φρτίυ κυμαίνεται μεταξύ cmlc/kg. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 30

43 Απτελέσματα - Συζήτηση >50 Ηλεκτρικό φρτί, cmlc/kg Σχήμα 5: Πσστιαία κατανμή των υδέτερων εδαφών (ρη=6,5-7,5) σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3C00H4 Us _ >50 Ηλεκτρικό φρτί, cmlc/kg Σχήμα 6 : Πσστιαία κατανμή των υδέτερων εδαφών (ρη=6,5-7,5) σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3C00Na Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 31

44 Απτελέσματα - Συζήτηση Στ σχήμα 7 παρυσιάζεται η πσστιαία κατανμή των ασβεστύχων εδαφών (ρη=7,5-8,5) σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ 1Μ CH3NH4 (ρη=7). Με τη μέθδ τυ αυτή τ 5% τυ συνόλυ των δειγμάτων των ασβεστύχων εδαφών έχυν τιμή ηλεκτρικύ φρτίυ πυ κυμαίνεται από 0-10nlc/kg, τ 46% τιμή μεταξύ πιι^ς, τ 25% μεταξύ cmlc/kg, τ 22% μεταξύ πιί^ και τ υπόλιπ 3% μεταξύ πιΐ/kg. Όμια στ σχήμα 8 παρυσιάζεται η πσστιαία κατανμή των ασβεστύχων εδαφών (ρη=7,5-8,5) σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ 1Μ CH3C00Na (ρη=8,2). Στ 2% τυ συνόλυ των δειγμάτων τ ηλεκτρικό φρτί κυμαίνεται μεταξύ 0-10cmlc/kg, στ 42% μεταξύ cmlc/kg, στ 31% μεταξύ cmlc/kg, στ 22% μεταξύ cmlc/kg, στ 2% μεταξύ cmlc/kg και στ υπόλιπ 3% η τιμή τυ ηλεκτρικύ φρτίυ είναι μεγαλύτερη από 50 πιΐ/kg. Σχήμα 7 : Πσστιαία κατανμή των ασβεστύχων εδαφών (ρη=7,5-8,5) σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

45 Απτελέσματα - Συζήτηση Ηλεκτρικό φρτί, cmlc/kg Σχήμα 8 : Πσστιαία κατανμή των ασβεστύχων εδαφών (ρη=7,5-8,5) σε σχέση με τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3Na Στν πίνακα 2 παρυσιάζνται ι μέγιστες και ελάχιστες τιμές καθώς και ι μέσι όρι της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων (C.E.C.), όπως αυτή πρσδιρίστηκε με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7)(αθριστική μέθδς), με βάση την τιμή τυ ph των εδαφών. Στα πλύ ισχυρώς όξινα εδάφη (ρη=4-5) η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 5,4 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 14,8 cmlc/kg και μέσς όρς 11,11 πιι^ς. Στα δείγματα όπυ τ ph κυμαίνεται μεταξύ 5-5,8 (Ισχυρώς όξινα εδάφη), η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 5,31 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 35,51 cmlc/kg και μέσς όρς 12,87 cmlc/kg. Στα μετρίως όξινα εδάφη (ρη=5,8-6,5) η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 6,69 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 34,73 cmlc/kg και μέσς όρς 14,01 cmlc/kg. Στα υδέτερα εδάφη (ρη=6,5-7,5) η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 5,91 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 43,36 πιΐ/kg και μέσς όρς 15,25 crilc/kg. Τέλς, στα ελαφρώς αλκαλικά εδάφη με ph πυ κυμαίνεται μεταξύ 7,5-8,5 η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 7,57 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 38,3 cmlc/kg και μέσς όρς 21,33 cmlc/kg. 33 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly Λ

46 Απτελέσματα - Συζήτηση Πίνακας 2: Μέγιστες, ελάχιστες τιμές και μέσι όρι της C.E.C., όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (αθριστική μέθδς) με βάση την τιμή τυ ph Κατηγρία ph ph Ελάχιστη τιμή cmlc/kg Μέγιστη τιμή cmlc/kg Μ.Ο. cmlc/kg Πλύ ισχυρώς όξινα 4-5 5,42 14,85 11,11 Ισχυρώς όξινα 5,1-5,8 5,31 35,51 12,87 Μετρίως όξινα 5,9-6,5 6,69 34,73 14,01 Ουδέτερα 6,6-7,5 5,91 43,36 15,25 Ελαφρώς αλκαλικά 7,6-8,5 7,57 38,3 21,33 Πίνακας 3: Μέγιστες, ελάχιστες τιμές και μέσι όρι της C.E.C., όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ CH3Na (ρη=8,2) με βάση την τιμή τυ ph Κατηγρία ph ph Ελάχιστη τιμή cmlc/kg Μέγιστη τιμή cmlc/kg Μ.Ο. cmlc/kg Πλύ ισχυρώς όξινα 4-5 7,6 23,55 13,7 Ισχυρώς όξινα 5,1-5,8 6,57 44,9 15,96 Μετρίως όξινα 5,9-6,5 7,54 38,5 16,07 Ουδέτερα 6,6-7,5 7,06 44,2 18,47 Ελαφρώς αλκαλικά 7,6-8,5 7,36 58,96 24,6 Στν πίνακα 3 παρυσιάζνται ι μέγιστες και ελάχιστες τιμές καθώς και ι μέσι όρι της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων (C.E.C.), όπως αυτή πρσδιρίστηκε με τη μέθδ τυ 1Μ CH3Na (ρη=8,2), με βάση την τιμή τυ ph των εδαφών. Στα πλύ ισχυρώς όξινα εδάφη (ρη=4-5) η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 7,6 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 23,55 cmlc/kg και μέσς όρς 13,7 cmlc/kg. Στα δείγματα όπυ τ ph κυμαίνεται μεταξύ 5-5,8 (Ισχυρώς όξινα εδάφη), η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 6,57 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 44,9 cmlc/kg και μέσς όρς 15,96 cmlc/kg. Στα μετρίως όξινα εδάφη (ρη=5,8-6,5) η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 7,54 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 38,5 ilc/kg και μέσς όρς 16,07 ilc/kg. Στα υδέτερα εδάφη (ρη=6,5-7,5) η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 7,06 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 44,2 cmlc/kg και μέσς όρς 18,47 ilc/kg. Τέλς, στα ελαφρώς αλκαλικά εδάφη με ph πυ κυμαίνεται μεταξύ 7,5-8,5 η ελάχιστη τιμή της C.E.C. είναι 7,36 cmlc/kg, η μέγιστη τιμή 58,96 cmlc/kg και μέσς όρς 24,6 cmlc/kg. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 34

47 Συμπεράσματα 5.2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τη σύγκριση των μεθόδων τυ 1Μ KCI και τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7) διαπιστώνεται ότι στα όξινα εδάφη η E.C.E.C., όπως πρσδιρίζεται με τη μέθδ τυ 1Μ KCI, είναι μικρότερη από τη C.E.C. πυ πρσδιρίζεται με μέθδ τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7). Αυτό φείλεται στ γεγνός ότι η μέθδς τυ 1Μ CH3NH4 (ρη=7) πρκαλεί καταβύθιση των ιόντων ΑΙ3+ με τη μρφή ΑΙ(ΟΗ)3 και ανύψωση τυ αρνητικύ ηλεκτρικύ φρτίυ στα εδάφη αυτά. Από την σύγκριση των μεθόδων 1Μ CH3NH4 (ρη=7) και 1Μ CH3Na (ρη=8,2) ι πίες χρησιμπιήθηκαν για τν υπλγισμό της C.E.C. τόσ στα υδέτερα όσ και στα ασβεστύχα εδάφη, πρκύπτει ότι έχυμε μια μεγαλύτερη τιμή της C.E.C. με τη μέθδ τυ 1Μ CH3Na (ρη=8,2). Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 35

48 Βιβλιγραφία 5.3. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Αλεξιάδης,Κ Φυσική και χημική ανάλυση τυ εδάφυς. Θεσσαλνίκη.σελ Bache.B.W. and Sharp,G.S., 1976 J.Sil Sci., 27: Evans,S. and Kamprath, E.J.,1970 Sil Sci. Sc. Am. Prc., 34: Μήτσις, I.K., Εδαφλγία. Εκδόσεις Zymel. Αθήνα.σελ Μήτσις, Ι.Κ., 2000 Εδαφλγική Μελέτη και Εδαφλγικός Χάρτης τυ αγρκτ. τυ Π.Θ. Εκδόσεις Zymel. Αθήνα. 6. Μήτσις, Ι.Κ., Μαθήματα Γνιμότητας Εδαφών και Στιχεία Θρέψης Φυτών. Βόλς.σελ Rwell, D.L., 1985 Sil Science, Methds and Applicatins. Lngman Grup UK Limited. 8. Rwell, D.L Sil Cnditins & Plant Grwth. 11th editin Lngman Grup UK. 9. Thmas, G.W. and Hargrve, W., 1984 Sil Acidity and Liming 2nd end. (ed.f.adams), ch.1, Agrnmy, N12, Am.Sc. Agrn., Madisn. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 36

49 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

50 Πίνακας 1: Κωδικί, Εδαφλγική μνάδα και περιχή πρέλευσης εδαφικών δειγμάτων - ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΠΝΟΥ ΔΟΛΙΧΙ 1 013/32 B233/A02/Efx Ελασσόνα 2 013/33 B233/A02/Efx Ελασσόνα 3 013/34 B233/A02/Efx Ελασσόνα 4 013/35 Β334/Α02/ΙΟΧ Ελασσόνα 5 013/36 Β334/Α02/ΙΟΧ Ελασσόνα 6 013/37 B334/A02/lx Ελασσόνα 7 013/39 Β334/Α02/ΙΟΧ Ελασσόνα 8 013/40 B334/A02/lx Ελασσόνα 9 013/40α B233/A02/Efx Ελασσόνα 015 ΔΡΥΜΟΣ /43 B314/BI 1/Ex Ελασσόνα /44 B223/B22/Ex Ελασσόνα /45 B314/B11/Ex Ελασσόνα /46 B223/B22/Ex Ελασσόνα /49 B223/B22/Ex Ελασσόνα /50 B223/B22/Ex Ελασσόνα /51 B223/B22/Ex Ελασσόνα /52 C223/f20/Ex Ελασσόνα 018 ΚΑΛΛΙΘΕΑ /53 C435/A/Efx Ελασσόνα /55 C435/A/Efx Ελασσόνα /58 B403/B20/IX Ελασσόνα /59 C433/B20/IX Ελασσόνα /60 C433/B20/IX Ελασσόνα /61 C435/B20/Ex Ελασσόνα /62 C435/B20/Ex Ελασσόνα /63 C435/B20/Ex Ελασσόνα /64 C435/B20/Ex Ελασσόνα /69 C433/B20/IX Ελασσόνα /70 C433/B20/IX Ελασσόνα /71 C433/B20/IX Ελασσόνα /72 C433/B20/IX Ελασσόνα 031: ΜΕΣΟΧΩΡΙ /75 XI Ελασσόνα /78 XI Ελασσόνα /79 XI Ελασσόνα /80 XI Ελασσόνα /81 XI Ελασσόνα /82 XI Ελασσόνα /84 A334/B23/Ex Ελασσόνα 034 ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ /85 xi Ελασσόνα /86 xi Ελασσόνα /87 xi Ελασσόνα /88 xi Ελασσόνα /90 xi Ελασσόνα /92 xi Ελασσόνα /94 xi Ελασσόνα /95 xi Ελασσόνα /96 xi Ελασσόνα 042 ΣΤΕΦΑΝΟΒΟΥΝΟ /99 B112/AI/lx Ελασσόνα / /AI/lx Ελασσόνα Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 37

51 Πίνακας 1: Κωδικί, Εδαφλγική μνάδα και περιχή πρέλευσης εδαφικών δειγμάτων /101 Β112/ΑΟΙ/Ιχ Ελασσόνα /102 Β112/ΑΟΙ/Ιχ Ελασσόνα /103 Β112/ΑΟΙ/Ιχ Ελασσόνα /104 Β112/ΑΟΙ/Ιχ Ελασσόνα /105 Β112/ΑΟΙ/Ιχ Ελασσόνα /106 C433/A03/lxf Ελασσόνα 043 ΣΥΚΕΑ /110 A223/A01/lxf Ελασσόνα /111 A223/A01/lxf Ελασσόνα /112 A223/A01/lxf Ελασσόνα /113 A223/A01/lxf Ελασσόνα /114 A223/A01/lxf Ελασσόνα /118 xi Ελασσόνα /119 xi Ελασσόνα 045 ΤΣΑΡΙΤΣΑΝΙ /120 A112/BI 0/Efx Ελασσόνα /122 A112/BI 0/Efx Ελασσόνα /123 All 2/BI 0/Efx Ελασσόνα /124 A112/BI 0/Efx Ελασσόνα /125 All 2/BI 0/Efx Ελασσόνα /127 All 3/BI 1/Efx Ελασσόνα /128 A113/BI 1/Efx Ελασσόνα /129 A113/BI 1/Efx Ελασσόνα /130 All 3/BI 1/Efx Ελασσόνα /131 All 3/BI 1/Efx Ελασσόνα /132 A113/BI 1/Efx Ελασσόνα /133 B112/A/Efx Ελασσόνα /134 B112/A/Efx Ελασσόνα /135 B112/A/Efx Ελασσόνα /136 B112/A/Efx Ελασσόνα /137 B112/A/Efx Ελασσόνα /138 B112/A/Efx Ελασσόνα /139 B112/A/Efx Ελασσόνα /140 B112/A/Efx Ελασσόνα /141 B212/A 1/Efx Ελασσόνα /142 B212/A 1/Efx Ελασσόνα 07 ΒΑΛΑΝΙΔΙΑ 83 07\8 XI Ελασσόνα 84 07Υ!8α XI Ελασσόνα 85 07Λ18β XI Ελασσόνα 86 07/18γ XI Ελασσόνα 010 ΓΑΛΑΝΟΒΡΥΣΗ /19 C333/A/Efx Ελασσόνα /20 C333/A/Efx Ελασσόνα /21 C333/A/Efx Ελασσόνα /25 C333/A/Efx Ελασσόνα /29 C333/A/Efx Ελασσόνα 037 ΠΡΑΙΤΩΡΙ /144 xi Ελασσόνα /145 xi Ελασσόνα /147 xi Ελασσόνα 038 ΠΥΘΙΟ /151 A23/A03/Efx Ελασσόνα /152 A23/A03/Efx Ελασσόνα /154 A23/A03/Efx Ελασσόνα 011 ΑΣΗΜΟΧΩΡΙ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 38

52 Πίνακας 1: Κωδικί, Εαφλγική μνάδα και περιχή πρέλευσης εδαφικών δειγμάτων /87 B434/A00/Axh Βιρτζίνια /88 B434/A00/Axh Βιρτζίνια /88α C435/A01/Vxch Βιρτζίνια 013 ΓΕΛΑΝΘΗ /110 Β334/Α02/ΙΟΧ Ελασσόνα /111 A213/A03/Efx Ελασσόνα /112 A233/A00/Axh Ελασσόνα /113 C332/A03/Efx Ελασσόνα 016 ΔΑΣΟΧΩΡΙ /61 C434/A01Axh Βιρτζίνια /64 C434/A01/Axh Μττέρλευ /65 C434/A11/Axh Μπέρλευ 017 ΖΑΙΜΙ /90 B333/A00/Axh Βιρτζίνια /91 B333/A00/Axh Μττέρλευ /92 B333/A00/Axh Μπέρλευ /93 B333/A00/Axh Μπέρλευ /94 B333/A00/Axh Μπέρλευ 019 ΚΑΛΛΙΦΩΝΙ /96 B233/A00/IX Βιρτζίνια /97 B333/A00/Axh Μπέρλευ /101 C434/A01/Axh Μπέρλευ /102 B333/A00/Axh Μπέρλευ /105 B233/A00/IX Μπέρλευ 025 ΚΑΡΠΟΧΩΡΙ /1 C434/A01/Axh Βιρτζίνια /4 C434/A01/Axh Βιρτζίνια /5 C434/A01/Axh Βιρτζίνια /12 B333/A00/Axh Βιρτζίνια /15 C434/A01/Axh Μπέρλευ /17 B333/A00/Axh Μπέρλευ /22 B333/A00/Axh Μπέρλευ /23 B333/A00/Axh Μπέρλευ /29 B333/A00/Axh Μπέρλευ 029 ΛΕΟΝΤΑΡΙ /70 B434/A00/Axh Βιρτζίνια /78 B434/A00/Axh Βιρτζίνια /85 B434/A00/Axh Βιρτζίνια /86 B434/A00/Axh Βιρτζίνια 037 ΜΑΥΡΟΜΑΤΙ /106 A233/A00/Axh Ελασσόνα /107 A233/A00/Axh Ελασσόνα /108 A233/A00/Axh Ελασσόνα /109 A233/A00/Axh Ελασσόνα 039 ΜΕΛΙΣΣΟΧΩΡΙ /59 C434/A01/lxf Βιρτζίνια /60 C434/A01/Axh Βιρτζίνια 040 ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ /116 B333/A00/Axh Βιρτζίνια /117 B333/A00/Axh Βιρτζίνια /118 A002/A02/Efx Ελασσόνα /119 B233/A01/Efx Ελασσόνα /122 A233/A01/Efx Ελασσόνα /124 B333/A00/Axh Ελασσόνα /127 B334/A00/Axh Ελασσόνα 041 ΜΥΡΙΝΗ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly 39

53 Πίνακας 1: Κωδικί, Εδαφλγική μνάδα και περιχή πρέλευσης εδαφικών δειγμάτων /142 C434/A01/Axh Βιρτζίνια /143 B333/A01/lxf Βιρτζίνια /145 B113/A 1/Efx Μπέρλευ 053 ΦΡΑΓΚΟ /114 B334/A00/Axh Ελασσόνα /115 B223/A00/lxf Ελσσσόνα 001 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ /128 C334/A02/lxf Βιρτζίνια /131 B333/A00/Axh Βιρτζίνια /132 B333/A00/Axh Μπέρλευ /138 B333/A00/Axh Μπέρλευ 007 ΑΜΠΕΛΟΣ /31 C434/A00/Axh Βιρτζίνια /40 B333/A00/Axh Βιρτζίνια /43 C434/A01/Axh Βιρτζίνια /45 C434/A00/Axh Βιρτζίνια /47 C434/A00/Axh Βιρτζίνια /48 C434/A00/Axh Βιρτζίνια /51 C233/A00/Axh Βιρτζίνια /53 C434/A00/Axh Μπέρλευ /57 C434/A01/Axh Μπέρλευ /58 C233/A00/Axh Μπέρλευ 008 ΑΝΑΒΡΑ /69 A334/A00/Ext Βιρτζίνια 031: ΠΛΑΤΑΝΟΣ /30 B334/A03/Efx Βιρτζίνια /36 B334/A03/Efx Ελασσόνα /37 B334/A03/Efx Ελασσόνα /38 B334/A03/Efx Ελασσόνα /39 A224/A01/Efx Ελασσόνα 05 ΑΡΔΑΝΙ \49 Α334/Γ23/Εχ Ελασσόνα \50 Α334/Γ23/Εχ Ελασσόνα \51 Α334/Γ23/Εχ Ελασσόνα \52 C434/A03/Efx Ελασσόνα \53 Α334/Γ23/Εχ Ελασσόνα \54 Α334/Γ23/Εχ Ελασσόνα 015 ΓΡΙΖΑΝΙΟ /72 A112/A00/Efx Βιρτζίνια /73 A112/A00/Efx Ελασσόνα /74 A112/A00/Efx Βιρτζίνια /75 A112/A00/Efx Βιρτζίνια 010 ΒΑΣΙΛΙΚΗ /77 A203/A01/lx Βιρτζίνια /78 A203/A01/lx Βιρτζίνια /79 A203/A01/lx Βιρτζίνια /80 A203/A01/lx Βιρτζίνια /82 A203/A01/lx Βιρτζίνια /83 A203/A01/lx Ελασσόνα /84 A122/A02/Efx Ελασσόνα /85 A122/A02/Efx Ελασσόνα 017 ΘΕΟΠΕΤΡΑ /86 xi Ελασσόνα /88 xi Ελασσόνα /89 xi Ελασσόνα /90 xi Ελασσόνα Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

54 Πίνακας 1 Κωδικί, Εδαφλγική μνάδα και περιχή πρέλευσης εδαφικών δειγμάτων /91 ΟΧΙ Ελασσόνα /92 ΟΧΙ Ελασσόνα /93 ΟΧΙ Ελασσόνα /94 ΟΧΙ Ελασσόνα 034 ΠΑΛΑΙΟΠΥΡΓΟΣ /57 Α324/Β13/Εχ Ελασσόνα /58 Α324/Β13/Εχ Ελασσόνα /59 Α324/Β13/Εχ Ελασσόνα /61 Α324/Β13/Εχ Ελασσόνα /62 Α324/Β13/Εχ Ελασσόνα /63 Α324/Γ23/ΕΟΧ Ελασσόνα /64 Α324/Γ23/Εχ Ελασσόνα /65 Α324/Γ23/Εχ Ελασσόνα 029: ΡΙΖΩΜΑ /2 B334/A03/Efx Ελασσόνα /10 B334/A03/Efx Ελασσόνα /11 B334/A03/Efx Ελασσόνα /14 B334/A03/Efx Ελασσόνα /15 B334/A03/Efx Ελασσόνα /16 B334/A03/Efx Ελασσόνα 003 ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΙ /1 A323/A00/Efx Ελασσόνα /2 A323/A00/Efx Ελασσόνα /3 B323/A01/lx Ελασσόνα /4 B323/B01/IX Βιρτζίνια /5 B323/A12/lx Βιρτζίνια /6 A223/B10/lx Βιρτζίνια 019 ΡΟΔΙΑ /7 A212/A10/Efx Βιρτζίνια /8 C223/A03/Efx Βιρτζίνια /9 B333/A01/Axhc Βιρτζίνια /10 B223/A02/EFX Βιρτζίνια 41 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

55 Πίνακας 2: Πσότητες ανταλλάξιμων κατιόντων στα όξινα εδάφη και τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, E.C.E.C., ως και η C.E.C. X υ ++ ω ΓΟ Ο < /+H++ IV LU Ο ι ι + Έ + (NJ cs + X + + < < X >- < < 2 < X 2 < X 2 => Ο 9- Ο Κ) t Ο) * Ο Ε ΤΥΠΟΣ 0,014μ Τ 0,016 0,015 0,012 0,012 0, ,022 0,062 0,019 0,011 9,86 9,08 7,45 8,19 13,04 12,65 Γ"- in X 8,85 6,63 6,85 4,58 12,49 8,08 10,89 9,22 2,57 1,07 t 2,27 6,14 5,47 5,57 3,43 9,44 0,14 Ο θ' Si ΙΛΥΣ 29 44, ΆΜΜΟΣ 15,3 18,5 44,4 ΑΡΓΙΛΟΣ 53,6 ECε ω DL ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ % 0,8 r- " " 0,016 " 0,013 " 0,070 G " 0,020 0,019 0,017 0,009 0,117 0,005 I 0,005 0,017 6,69 7,61 10,02 9,67 13,23 13,76 2,88 7,37 6,27 0,15 0,12 r-~ " S S σ> 28,2 " " 8,26 h-" 11,99 8,22 13,2 0,015 0,006 0,005 0,133 0,056 0,039 I 0,070 0,011 0,032 0, ,025 " 0,005 0,138 0,051 0, ,015 " 34,73 18,37 21,57 23,17 14,01 11,82 13,31 16,19 14,07 12,35 in 04 " 15, ,96 13,52 12,9 11,91 13,37 10,89 10,87 13,83 " 0,024 0,009 0,124 0,022 0,032 0,038 0,029 0,012 0, ,43 14,3 1,69 1,44 2,08 1,42 3,06 3,4 3,06 3,95 2,15 2,97 4,22 2,43 3,66 2,4 2,59 2,85 2,05 6,41 6,24 9,8 5,85 10,08 0,12 0,16 0,13 _J 20,2 28, ,3 r^- 'M " 10 31,6 'M' cm" in 11,24 9,36 7,57 11,01 12,48 8,37 8,94 2,54 2,25 in X X- 12,54 16,65 19,69 8,69 8,03 8,97 8,57 8,34 7,89 10,88 5,79 5,58 8,05 9,87 6,77 5,97 0,14 0,27 0,13 0,12 1,86 " 2 1,14 0,16 0,39 Si SC 28,7 34,7 49,3 14,6 43,9 41,2 35,8 45,1 27,4 57,3 46,6 23,2 33,4 34,9 37, ,4 36,7 17,4 49,4 22,6 28,6 35,6 25,6 21,6 30,8 26,8 34,6 22,5 24,9 30,1 29, ,1 - ph 1/1 Η 20 5,6 5,8 5,8 5,9 5,3 5,2 5,7 ph -KCI ΚΩΔΙΚΟΣ L 045/ /125 " 5,2 5,3 5,3 4,9 4,7 5,2 5,5 00 5,3 5,2 in T 4, / / / / /17 025/29 045/ / / /142 " " Ί 0 32,9 54,9 28,6 33, ,5 30,2 28,6 29,3 22, h- X ,2 5,8 5,2 5,9 5,3 4,5 5,4 ] 053/115 1 cd" in 015/50 015/ in 00 5,5 5,8 4,6 1 5,3 in in 00 " 0,18 " 2 0,36 " 1,16 _) 38,5 31,6 46,5 35,4 38,3 38, ,4 31,3 1 38,8 38, , ,9 29,2 41,9 in h-" ,9 5,2 5,7 5,4 5,5 4,8 5,9 4,3 4,5 I 5,3 4,7 4,7 4, / /43 015/45 017/91 Γ 017/92 017/93 017/94 019/96 019/97 δ 22,2 22,7 3 28,9 44,4 26,8 X ,8 1 5,6 6,3 4, ,8 4,7 5,3 in! 025/22 I 025/23 040/ / /105 X X δ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

56 Π ίν α κ α ς 2: Π σ ό τη τες α ν τα λ λ ά ξ ιμ ιυ ν κ α τιό ν τω ν σ τα ό ξιν α εδάφ η και τ η λεκτρ ικό φ ρ τί α υ τώ ν, E.C.E.C., ω ς και η C.E.C. α ι3++ η */ CEC 00 σ. ό I 0,065 0,034 0,198 0,033 ΑΙ3*+Η*7 ECEC 0,012 0,091 0,044 0,219 0,041 0,052 Mg2+ 1 ECEC I CEC 1 cmlc/kg εδ ά φ υ ς ] 13,02 1 3, ,08 24,63! + t Ο + I+ + (0 < ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ EC ΤΥΠΟΣΙ t T 0,054 0,011 0,011 - c ' r- Y S' 14,18 10,01 13,49 10,27 12,85 9, ,89 19,79 σ> h- - y 0,2 2 8 Ο SIL 9, ,9 2,12 1,92 1,35 8,41 5,15 t 00 1,54 9,53 6,63 4, ' S ] S y ' 7,44 11,29 xfr Y Y t' 0,042 0,042 0,016 0,022 0,076 0,032 0,015 0,009 0, ,040 0,027 0,021 0,007 0,043 0,055 0,020 0,023 0,093 j 0,036 0,018 I Y h- ' ' 2,57 3,4 1,63 xf 0,12 0,24 14,79 ' 11,24 16,24 Y 2,63 9,86 5,03 9,49 13,29 γ ' " S S S ΙΛΥΣ 26,4 47,6 30,1 35,5 28,3 35, ,4 3 36,7 28,3 14,4 16,4 ά μ μ ς! 29,2 25,1 45,4 38 ά ρ γ ι λ ς! 44,4 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ % Ε W Ο Μ π. τ- - 0 I X α ph -KCI <D V 5,3 1 Z'LZ 24, τ- r xf if) χί t - Y -' 36,4 52,7 41,8 44,2 35,3 24,4 27,9 19, ,7 24,4 153, γ ' γ 4,9 5,9 5,7 4,8 5,6 5,6 y 5,3 5,2 Xf 5,3 t γ t γ t 2,4 5,8 t' χί-' 2 0,32 ' ' ' 13,59 7,35 9,37 10,88 19,16 9,88 13,54 12,91 t xt cm' γ ' Y ' xf xf 28,7 4,29 6,3 8,22 9,08 14,37 8,44 10,36 C- γ Y 6 0,3 0,16 0,18 0,046 0,020 cm' y ' 11,21 15,06 2,73 1,36 2,45 7 3,06 11,46 6,97 7,6 9,43 11,7 γ γ ' S S S SC SC cm' 14,4 18,7 γ X} t' γ γ ' 8 0,3 IS _l ω 42,4 33,3 25,9 61,2 5 45,2 48,7 67,4 63,4 52, ,6 44, ,7 33,1 4 22,6 2 22, t t' 4,5 xf cm' ,8 5,5 t 4, , xf xi- ' 4,4 Y _ Γ-- 04 γ 22, ' 1,1 _ 5,4 5,9 5,7 5,6 5,2 5,9 xf 4,8 5,3 00 t' xf 4,8 ΚΩΔΙΚΟ Σ 041/143! 001/132! 1 040/ /110! 013/ /70 019/95 019/ /142! 018/53 018/55 018/63 031/81 I 034/85 034/96 034/92 034/87 043/ / /144 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

57 Πίνακας 3:Χημικές ιδιότητες των εδαφών και πσότητες ανταλλάξιμων κατιόντων των δειγμάτων και τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, C.E.C Ο) Ο Ε υ υ LU υ + 04 U) Έ + J γ Ο α Η Ό > νλ,λ Ο Αθρισμα Ο U) υ Ε ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 9,6 1 24, ,9 1 25,3 2 15,3 19,5 cd m 14,2 12,9 15,4 7,g_J 10,8 23,1 25,9 21, ,0 11,3 10,3 13,6 0,2 " 0,3 0,2 0,2 ΤΥΠΟΣ S ΙΛΥΣ 37,6 24,4 04 _1 cm" 1, ,2 38,5 11,5 7,4 24,1 2,2 7,0 23,2 7,6 21,2 \ in cm" 04 Γ-- " 33,1 7,9 33,9 5,3 4,3 3,9 7,4 r- 00 2,5 8,2 2 24,1 18,2 26,6 17,3 4,7 13,2 12,3 9,7 25,6 5,2 11,4 ' 04 T 0,2 0,2 0,8 0,8 S 1 Si ΆΜΜΟΣ 33,4 51,6 43,1 44, ,3 50,3 35,4 ΑΡΓΙΛΟΣ 28, ,3 23, uj ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ % 198 ph 1/1 Η20 6,8 04 h- Λ T υ 1 " 04 T s c S! ,7 33,6 49,3 28,7 14,6 26,7 19,7 33,1 <3 T 24, ,3 54, ,7 7,5 04 h-" 0,8 in T 04 6,7 L'L 5, ,4 49,4 44,7 52, ,4 T " in 28, , " 1 23,6 13,7 15,9 04 " " 8,4 2,0 2,3 9,0 " t cd" 23,7 24,5 14,7! cm" t h-" 21,6 18,7 23,6 8,4 20,3 22,4 9,2 12,9 7,3 15,2 15,2 47,6 22,9 2,8 3,2 " 3, ,9 7,7 5,2 5,9 5,9 15,4 17,8 4,8 7,5 5,0 13,7 12,6 9,3 19,0 0,8 0,8 S S S S S 24 14,4 16,4! 19.3 cd" S 00 " ,4 14,4 16,4 2 " - S S SL S 20,3 " 36,0 _ ,6 2 61,2 5 56,4 58,9 5 42,9 49,2 45,2 36,5 53,2 52,7 61,3 62,4 44,7 41,4 43, ,4 - L'L cd" 24,4 24,8 28,6 26,8 32,4 4 47,1 26,4 19,3 18,4 24,4 33,3 22,9 35, ,9 6,6 6,7 T in m in T 6,9 cd" 2,2 2,8 5,4 5,2 5,7 5,8 5,7 5,9 - cm" " r- 00 6,5 6,7 8,3 r-" 6,5 ΚΩΔΙΚΟΣ 013/32 013/34 013/35 013/37 013/39 013/40 \ 013/40a 015/43 015/44 015/45 015/46 015/49 015/50 015/51 I 015/ /53 018/55 018/58 018/ /61 018/62 018/64 018/69 018/70 018/71 018/72 031/ /78 031/79 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

58 σ> υ Ο Ε Οξ.νάτρι 17, ,99 10,32 7,61 21,13 22,9 10,07 11,55 15,23 12,77 12,5 16,54 21,13 25,02 16,23 14,15 17,25 M" 21,13 22,67 j 58,96 28,33 13,26 17,99 14,09 13,3 Γ-" 13 14,99 12,87 Ο LU Ο Άθρισμα 19,8 13,6 i4 38,3 7,4 12,2 19,2 I ! ,3 9,9 1 11,9 13,7 9,4 16,2 21,8 25,4 14,3 14,0 15,0 3 21,8 11,9 35,9 27,7 9,9 5,9 4,9 Is-" 8,5 1 8,2 Πίνακας 3:Πσότητες ανταλλάξιμων κατιόντων των δειγμάτων και τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, C.E.C. + CN U) Έ + 03 Ο + 03 ζ: 16,8 Ε Ο 2,7 Ο Is- 8,3 35,8 4,6 + _ * " C0 " ' " ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΆΜΜΟΣ ξ _c 2,0 3,4 6,6 " 04 _ " T- cm" 2,3 2,6 2,9 14,3 13,0 6,6 8,2 7,8 9,4 6,6 12,7 18,0 23,3 11,6 11,0 11,4 0,8 ΤΥΠΟΣ S SL S S SC SC ΙΛΥΣ 25 28, ,6 Γ"-" 1 ΑΡΓΙΛΟΣ 36,9 22,6 5 C 5 X C> UJ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ % 04 14, ' X " " S t _ 9 0 " 2,6 3,6 2,8 Λ " " 2,5 17,8 7,8 31,7 22,4 6,4 5,8 S S S S 15,4 18,7 " 58,7 33,1 67,4 63, ,7 46,6 52,2 66, (Μ 35,3 2 22, ,7 00 X ,9 13,7 37, ,1 2 20, _1 _l _1 _J -J Γ--" 38 35,4 " " SiL Si 0,3 j I " " cm" X 6 0 2,8 5,7 cd" 0,3 0,3 SL SiL _J SL 42, , ,3 30,3 54,4 42,4 33,3 0,2 IS 31,4 8,0 " " Μ" 1,1 cd" 62 72,4 39,4 37,6 41,6 42, ,4 36,7 25,4 15, , ,4 42,6 26,7 46,4 M- 23,4 24, ,8-28,7 35,3 29,3 19,3 29,6 24,4 14,7 19,6 13,3 12,7 13, X X - X - 21, ph 1/1 Η20 7,4 t t h- 6,3 t" 6,5 5,7 5,4 5,8 6,3 5,2 7,2 8,3 7,7 Is-" 7,5 7,7 8,3 7,9 00 " cd" 5,6 t 7,4 6,4 6,3 5,9 κ ω δ ικ ό ς! 031/80 031/81 031/ /85 034/87 -ϊ 034/92 034/94 I 034/95 034/96 042/99 I 042/ / / /103 I j 042/ / / / /111 I 043/ / / 'tf 043/ / /123 i 045/ /127 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

59 σ> υ Ο Ε Ο LUΟ Ο ξ.ν ά τ ρ ι 14,95 11,72 1 7,54 7,9 14,9 7, ,85 Ά θ ρ ισ μ α 6,2 1 8,7 7,5 12,5 <3 Κ χ Τ 17,5 14,85 17,99 26,8 19,2 9,99 18,45 38,1 24,04 29,23 25,15 24,4 ' 16,2 13,4 12,9 14,5 10,0 9,7 13,2 35,7 2 27,1 25,8 13,7 44,9 35,5 44, ,64 15,75 ' X--- X 6,57 13,37 19,7 39,22 I 19,82 17,56 11,19 13,8 11,2 9,8 5,3 13,3 35,1 38,2 r-' Πίνακας 3:Πσότητες ανταλλάξιμων κατιόντων των δειγμάτων και τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, C.E.C + Ο + 03 Ο U) * Μ Η Χ Α Ν ΙΚ Η Α Ν Α Λ Υ Σ Η Ξ Τ Υ Π Ο Σ Ο χ χ Ο χ Ο χ X χ 2,0 4,5 7,9 6,9 5,5 9,9 5,7 8,5 13,4 9,5 10,2 0,3 0,2 0,3 1 _1 _1 -J ' " 2,5 h- i ~ Γ'-~ 7,4 0 3,7 0,3 0,2 0,2 _1 Ί 0 ΙΛΥΣ 33, ,6 34,4 45, , ,3 Ά Μ Μ Ο Σ 48,7 34,7 Α Ρ Γ ΙΛ Ο Σ 17,6 Ε -ΐ ω 2. Ο LU Ο Ρ Γ Α Ν ΙΚ Η Ο Υ Σ ΙΑ % CNJ 1 V 0 V cm' X 0~ 1 ^r 2,6 2,9 2,2 5,0 2,9 3,7 2,2 24,9 22,0 8,9 4 28,7 13,8 9,8 6,5 6,0 0,2 ' C L ' 0,8 0,8 24,2 37,2 27,1 28,7 24,6 44,4 26,7 46, ,4 33,7 20,3 23,2 33,4 34,9 17,6 18,2 44,2 21,6 19,3 25,6 33,3 24,9 35,3 28,6 29,6 31, χ - - X - 29,9 3 58,2 44,6 28,8 49,7 00 S X ~ ' 11,3 X cm' 2, ,2 3,7 34,8 6,9 5,9 5,9 0,3 0,3 4,9 SC L SC L SC L SL S C L - ' 2,9 0,8 SIL 24 31,6 24,7 25,9 26,4 24,1 23,4 19,6 24,2 32,8 42,4 47,6 29,8 45,4 42,4 49,3 51,7 46,4 46,6 00 xf ' t ,4 27, X 53 44,4 23, ,4 3,6 39,5 32,2 25,1 44,1 27,7 25,3 r-' 458 ph 1/1 Η 2 0 6,5 5,8 6,2 5,3 6,4 6,9 5,8 6,3 6,6 5,2 5,2 5,8 r- 8,4 ' X L 6,9 h- 5,9 6,5 5,7 6,6 " 7,9 h-' r-' Κ Ω Δ ΙΚ Ο Σ 1 045/ / / / / / / / /137 I 045/ / /140 I 1 045/141 L /1 8β /1 8γ 010/19 δ 010/21 010/25 010/ / / / / /152 Is- 00 M- M- L δ 001/ / /132 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

60 Ο) υ Ο C Ε υ LU Ο Οξ.νάτρι 15,66 12,51 19 Αθρισμα 15,0 ΟΟ 00 10,0 17,01 σ> Λ ' 04 17,42 19,07 15, ,52 24,13 26,32 32,08 12,4 1 16,2 13,8 14,9 L Is-" 12,4 26,6 23,5 32,9 13,5 10,3 κ <J> ^r " σ>" 19,4 00 Is-" 12,89 cm" 13,4 19,37 11,4 7,7 11,8 13,3 16,2 14,83 15,08 15,32 15,91 13,62 15,83 13,86 12,4 13,9 5,5 11,2 13,6 15,0 Πίνακας 3:Πσότητες ανταλλάξιμων κατιόντων των δειγμάτων και τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, C.E.C. +04 Ο) Ο Ο) * 5,2 2,6 cm" 2,2 2,6 6,0 8,4 4,5 6,8 9,3 5,9 8,8 9,0 Ε Ο ΤΥΠΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΆΜΜΟΣ " 0,8 1 _ι σ> " ΙΛΥΣ 41,7 25,5 35,5 39,2 38,2 42 ΟΟ 32, ΊΟ 3,7 0> r-" ' 2,0 2,4 5,3 " cm" 4,3 8,6 19,9 21,4 28,6 t _1 Ί " " 2,7 2,6 4,9 6,6 2,5 6,3 5,4 0,3 S _ " t 9,2 7,5 5,2 9,3 9,4 " " Ί 0 60 " 2,6 4,2 3,2 " 9,7 1 10,0 - " 9,3 0,3 0,8 0,8 36,9 32,9 31,7 45,3 35,6 33,2 32,9 26,9 28,3 35,8 37,4 34,7 38,2 31,8 43,9 41,2 35,8 30,2 - ΧΤ 46,9 39,6 29,4 41,1 38, ΑΡΓΙΛΟΣ 23,5 32,5 26,5 28,2 31,3 32,6 28,4 20,2 28,7 25,3 23, ,1 5 ΐ 0 2. C UU ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ % ΟΟ ,1 T - " Is-" 36,4 <D " 32,6 45,6 22,6 28,6 35,6 " 38,8 1 0 " 4,9 M- Is- Λ Iscd" 3,5 8,2 6, ,3 0,8 _l 1 38,5 31,6 36,7 46,5 32 " Is 39,9 35, ,3 33, ,1 24,4 27,9 2 34,7 29,3 22,6 33,5 30,2 28,6 29,3 22, ,5 26,7 29,3 28,1 22, , , _ " 1,1 - t 'tf' \ t ph 1/1 Η20 7,4 4,9 6,6 6,4 6,5 6,7 6,7 5,7 6,9 7,2 7,9 5,9 5,7 5,6 6,8 6,2 Is-" 4,9 5,2 5,4 5,5 in 5,9 5,7 Is- Is- 6,9 6,2 [κ ω δ ικ ό ς 1 001/ /31 007/40 007/45 007/47 007/51 007/53 007/57 007/58 69/800 il/88a 013/ / /61 016/64 016/65 017/90 017/91 017/92 017/93 017/94 019/96 Is- σ> 019/101 a> 019/105 t 025/4 025/5 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

61 σι -2 υ Ο Ε υ Ο LU Ο Οξ. νάτρι 12,16 13,62 15,81 11, ,4 16,05 24,29 31,13 16,48 17,45 12,36 14,98 14,65 18,74 a Ώ. b α < 12,8 10,3 15,3 4,7 4,2 6,7 23,7 2 <3 " 12,0 12,7 96>2 18,72 16, ,3 18,7 CCl 22,89 24,62 19, ,16 25,64 29,65 14,3 19,5 18,4 19,2 Is* " 14,2 19,8 24,6 16,6 14,9 13,13 12,05 9,18 8,6 7,7 cm Πίνακας 3:Πσότητες ανταλλάξιμων κατιόντων των δειγμάτων και τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, C.E.C. + σ> Έ + 04 CS Ο Ο) + «3 ζ 2,9 4,9 3,3 8,6 3,8 9,0 Ε υ θ + ΤΥΠΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΆΜΜΟΣ ΙΛΥΣ 27,6 '! n 1,1 X- ^ cd ΑΡΓΙΛΟΣ 31,3 32,7 Ε 0 ϊ 05 1 L) LiJ ph 1/1 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ % 1 Ο 04 X r** _ 2,5 2,2 5,7 2,8 2,9 2,5 2,3 2,5 3,0 12,5 20,0 S 35,4 38,3 20,2 3 27,5 42, ,3 38,7 37,3 22,2 22,7 22,5 3 35, Is r*- r*- ' 7,2 6,6 5,7 *3" cm" 12,0 7,6 8,5 9,4 6,2 ' 3,0 7,5 6,9 3,0 2,8 2,7 4,0 3,6 2,2 h- 0,3 0,3 0,2 11,5 10,2 9,5 10,3 16,0 13,7 14,8 ' δ 1 8,2 3,2 3,7 2,9 ' X 2 12,2 8,5 0,3 0,3 0,3 0,2 0,3 0,3 0,3 S S S S 25,7 28,7 35,3 M ,1 33,6 34,7 36,7 28,9 38,6 24,7 34,7 37,2 31,3 41,5 33,4 46, ,1 28, ,1 29,7 29, ,3 6,2 Is- Is- X Is- X 29,9 θ _l _J θ 47,8 36,7 33,6 41,9 45, ,6 33, ,4 28,6 29,3 181, Is- <J> r- 6,9 6,3 6,8 5,8 5,7 6,6 6,6 1,1 Is*-" M ,3 I 9 0 cm" Z'L 0,3 5,9 28,3 26,4 44, ,6 34,3 1 29,2 3 35,9 Is* Cxi t 0, ,4 37,4 32,2 39,7 44,4 24,6 28,9 31,3 17,3 2 22,4 Χ ΙΟ 2,4 5,5 6,5 4,6 5,2 5, X 1 5,3 x , ,5 4,7 5,2 7,2 6,9 Is- ΚΩΔΙΚΟΣ 025/12 025/15 025/17 Γ 025/22 I 025/23 025/29 029/70 I 029/78 00 δ 029/85 029/86 037/ /107 δ δ 039/59 f 039/60 δ 040/ / / / / / / / / / / /1 003/2 00 δ Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

62 σι Ε Ο 111 α -5 > Ο 3 b Q α> < L CN eg Iseg 'g- Λ Γ\1 _ cc " r-* <X> L C\ 26,0 eg 14,3! t h ,3 g 33.1 L 00 32,3 36,5 16,7 88 S L L eg g- g- 35,6 43,4 L eg eg 18, ,0 " crc Is- eg X 8,8 9,3 11,3 eg X 9 6 s χ ή σ> L L h*- L Is*- eg g g L eg L 14,7 18,4 9,4 14,0 11,2 18,8 35,9 eg L eg - 26,9 29,0 26,5 Πίνακας 3 :Π σ ό τη τες α ν τα λ λ ά ξιμ ω ν κ α τιό ν τω ν τω ν δ ειγ μ ά τω ν και τ η λεκτρ ικό φ ρτί α υ τώ ν, C.E.C. + (Ν σι Έ + 03 Ο cn + CT5 2 + * X 1*1 < 2 < 1 * 2 < X I Σ Ε 4,4 Ο χ L ΤΥΠΟΣ 3,0 CN _J ΙΛΥΣ 37,3 46,7 ΆΜΜΟΣ 33,3 ΑΡΓΙΛΟΣ 29,4 22,6 Ε (0 C0 3. Ο ι 1ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΟΥΣΙΑ % ph 1/1 Η 2 0 ΚΩΔΙΚΟΣ eg" 847 2,2 eg 0,3 gtn xi- IS 3 64, , L f. 4,7 003/4 003/6 e- -g eg eg eg" X--- eg g X c\t eg X 21,9 11,3 29,5 32,8 13,5 12,5 32,9 0,3 ' eg 1 0,8 I " 9 0 3,2 " 16,9 x~ eg" " X 0,8 0,3 15,2 eg S S C L J C L ^ n S 1 0 2,0 L 9Ό ,1 23,6 33, ,8 37,3 28,1 29,4 37,3 29,3 28,9 41,2 42, ,4 37,8 22,7 2 28,4 Is-" cg ,9 1 43,3 38,4 29, [ 299 eg X- " 019/8 031/30 7,6 8,3 X 1,5 Isg Is " 1 031/36 i /37 031/38 031/39 029/2 L 6,2 g " 9Ό " t " " _i g SL L X g 8,6 7,5 3,5 12,0 " g " cd" 6,9 2,2 " g 7,5 2,3 6,9 1 32,6 0,3 0,3 " _l -J -J 25, ,2 32,7 " SL _l cd" g 2,4 2,6 25,3 22,3 6 0 X SiC S 30,3 26,5 45,5 30,3 4 47,4 36,6 Isg eg 26,7 37,4 44,6 33,4 35,4 38,2 48,2 55, ,9 49,8 53, , ,2 22,7 20,3 54,7 5 g ,1 eg 26 29,3 35,3 32,9 21,4 18,9 27,3 7,9 7,9 7,5 7,8 eg 18,4 cd" 16,3 31,5 27, Is- L eg X 6,9 [ 029/10 029/11 029/14 j 1 029/15 029/16 005/51 005/52 L L 00 - Is- Is-" 6,6 6,8 Is- 7,8 1,1 eg 7,2 7,5 h- cd" eg ,7 29,9 43,1 2 25,4 015/67 015/68 015/69 015/70 015/71 015/72 015/73 015/74 015/75 010/77 010/78 L eg g L r- X 5,9 6,8 7,9 7,8 J M _ 6Z/0L0 ί 010/80 010/82 010/83 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

63 Ο) C Ε Ο 11! Ο Ο ξ.νά τρ ι Ι 24,97 13,03 00 C\J Lf) T~ Ά θ ρ ισ μ α! 19,0 12,6 15,3 13,9 13,8 13,2 19,97 17,67 13,63 15,65 13,4 12,0 cm" 19,6 18,5 36,9 19,6 " 33,5 36,8 h- Γ-" 25, ,9 25,8 28,3 17,9 Πίνακας 3:Πσότητες ανταλλάξιμων κατιόντων των δειγμάτων και τ ηλεκτρικό φρτί αυτών, C.E.C. + <Ν Ο) Έ ;ζ + * Μ ΗΧΑΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ c m lc/kg 7,5 θ' 0,3 ΤΥΠΟ Σ Ο _ 2,0 1 12,4 10,2 12,0 10,2 " 00 " t _ι λ cm" 3,0 2,9 3,0 8,0 7,9 t cm" 5,3 2,5 T cm" cm" T 15,9 12,2 26,3 32,5 34,2 22,2 24,8 ' ΙΛΥΣ 19,4 27,6 45,3 37,9 48,6 ΆΜ Μ Ο Σ 43,4 ΑΡΓΙΛΟ Σ Ε (Λ Ι 2. Ο 111 Ο ΡΓΑΝΙΚΗ Ο ΥΣΙΑ % Is * " t^" 0,8 \ cm" 0,8 " " - t 43,9 41,2 44,8 42, ,9 33,4 35,4 28 Ί 0 2,7 0,2 T S 21,6 31,4 23,5 35, ,6 22,6 28,6 20,3 25,1 39,4 26,5 41,3 23,5 36,7 35,5 5 24,6 31,3 26,7 29,4 22,6 33,5 30,2 32,3 33,9 3 35,6 λ τ t T λ L t 00 1,1 35,3 33,4 28, l h- 2,2 0,8 ph 1/1 Η 20 7,7 6,3 7,7 7,5 7,9 7,8 7,8 7,9 7,5 7,6 " r " h- 00 8,2 7,9 7,7 Κ Ω ΔΙΚ Ο Σ δ L δ 017/88 017/89 017/90 017/91 017/92 017/93 017/94 034/57 t» 034/59 034/61 034/ /65 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

64 41C Flame Phtmeter - -i \ \ Εικόνα 4 Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly

65 Εικόνα 5 :Φασματφωτόμετρ Ατμικής Απρρόφησης Perkin Elmer 3300 με χρήση εξαρτήματς φλόγας. Institutinal Repsitry - Library & Infrmatin Centre - University f Thessaly