Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών. Δίφωνη Αντίστιξη - 1o Είδος (1:1) * 1. Δώριος *2 *3 C. w w w w # w W

Transcript

1

2 πρόλογος Οι παρούσες σημειώσεις τροπικές αντίστιξης ανθολογούν υποδείγματα κλασικών και σύγχρονων εγχειριδίων τροπικής αντίστιξης με στόχο να δοθούν στον σπουδαστή του αντικειμένου παραδείγματα προς μίμηση και να διευκολύνουν την πρακτική του εξάσκηση. Τα περισσότερα υποδείγματα είναι σχολιασμένα με βάση τους κανόνες που εκτίθενται στο ounterpoint, e Polyphonic Vocal Style of the Sixteenth entury του K. Jeppessen. Τα υποδείγματα του Fux από το Gradus για παράδειγμα σχολιάζονται με βάση τον Jeppesen κι έτσι θεωρούμε λάθος το άλμα από το ισχυρό. Σε περιπτώσεις που χρειαζόταν να διαλευκανθεί περαιτέρω ένα σημείο ή να δοθούν περισσότερα υποδείγματα συνθέθηκαν πρωτότυπα. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην συστηματική παρουσίαση των πτώσεων και των καθυστερήσεων. Το Τεύχος Ι καλύπτει από την δίφωνη μέχρι την τετράφωνη αντίστιξη. Ο κανόνας, η αναστρεφόμενη αντίστιξη και άλλα αντικείμενα δεν θίγονται προς το παρόν, αλλά ελπίζουμε να συμπληρωθούν σε επόμενη έκδοση των σημειώσεων. Δημήτρης Συκιάς Ιανουάριος 201

3 I. K. Jeppesen Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος (1:1) Σημείωση για τα 1. Τα αναπαριστούν τον βασικό μετρικό παλμό αυτής της μουσικής. Είναι η μονάδα με την οποία μετράμε τα κάθετα διαστήματα όταν προσθέτουμε μια αντιστικτική φωνή σε ένα F. 2. Θεωρείστε ότι = 00 ΜΜ.. Κάθε ορίζει ένα ισχυρό μέρος του μέτρου (ο 1ος χρόνος του) ανεξάρτητα από το πόσα ομαδοποιούνται σε ένα μέτρο. 1. Δώριος 2 # 1 1. Προτείνουμε την αρίθμηση των διαστημάτων μεταξύ των φωνών για έλεγχο της ορθότητάς τους και για την αποφυγή λαθών (παράλληλες, κρυμμένες κλπ). Εργαστείτε ανάλογα σε όλα τα υποδείγματα που ακολουθούν. Δύο άλματα προς την ίδια κατεύθυνση επιτρέπονται αρκεί οι δυο φωνές να μην υπερβαίνουν την 4Κ, εκτός κι αν μια φωνή κάνει άλμα Κ. 2. Εντοπίστε την κορυφή (climax) κάθε μελωδικής γραμμής σε όλα τα υποδείγματα. Η κίνηση με παράλληλες ες, ες και ες πρέπει να περιοριστεί στις 4. Επιτρέπεται το διάστημα ης και περιστασιακά 12ης μεταξύ των φωνών.. Σημειώστε την υποχρεωτική όξυνση της υποτονικής (con nalis) για την δημιουργία προσαγωγέα στο τέλος μιας άσκησης (εκτός του Φρύγιου). Καλό είναι να ξεκινάτε με την σύνθεση των τριών τελευταίων μέτρων της άσκησης για να εξασφαλίσετε την ορθή κατασκευή της πτώσης. Σημειώστε επίσης αυτό το καταληκτικό πρότυπο F: 2 1 / Αντιστικτική φωνή: 1 7< 1. Το "<" δηλώνει όξυνση της 7ης μελωδικής βαθμίδας του τρόπου. b 4 Finalis # 4. Όταν η αντιστικτική φωνή βρίσκεται κάτω από το F, εκκινούμε πάντα με την nalis (τονική) του τρόπου. Η εκάστοτε χαμηλότερη φωνή πρέπει να εκκινεί και να τελειώνει με την nalis του τρόπου! Αυτό ισχύει αυστηρά για όλα τα είδη και για οποιοδήποτε αριθμό φωνών.. Εγκατάλειψη της nota cta με άλμα. Επιτρεπτό. Finalis euk1l4 2012

4 2 2. Φρύγιος Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος. Μόνο στον Φρύγιο μπορούμε να τελειώσουμε στην η του τρόπου (Tenor, Tuba, Repercussio, Recitatio). 7 <n> 7. Επιτρέπεται η περιστασιακή διασταύρωση των φωνών. Στην δίφωνη αντίστιξη με φειδώ! Δεν επιτρέπεται να αρχίζουμε και να τελειώνουμε μια άσκηση με διασταύρωση των φωνών. Η διασταύρωση πρέπει να περιορίζεται ανάλογα με το μήκος της άσκησης. Σημειώνουμε προαιρετικά με αρνητικό πρόσημο τα διαστήματα διασταύρωσης για διευκόλυνση του ελέγχου.. Ο Φρύγιος δεν οξύνει την υποτονική για δημιουργία προσαγωγέα.. Μιξολύδιος 9 # 9. Επιτρέπεται η ανιούσα μ, όχι όμως η Μ. Η κατιούσα μ και Μ απαγορεύονται. #. Δύο άλματα ης προς την ίδια κατεύθυνση και δεν θεωρούνται αρπισμός σ' αυτό το είδος.

5 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος 4. Αιολικός # #. Ιωνικός Μετά από ένα άλμα ης πρέπει να αλλάξει η κατεύθυνση της κίνησης Αναλόγως με το μήκος του F επιτρέπονται μία ή δύο συζεύξεις ολοκλήρων.

6 4 II. J. J. Fux Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος Ακολουθεί μια επιλογή υποδειγμάτων από το εγχειρίδιο αντίστιξης Gradus ad Parnassum του Johann Joseph Fux. Λάβετε υπόψη σας ότι οι "κανόνες" του Fux διαφέρουν μερικές φορές από αυτούς του Jeppesen. Θα σημειώνουμε αυτές τις περιπτώσεις όπου αυτό χρειάζεται. Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε σε 4 σημεία τις κατευθυντήριες γραμμές του Gradus: 1. Η μουσική θα πρέπει να είναι ρέουσα κι όχι στατική. 2. Η μελωδία θα πρέπει να περιέχει περισσότερα βήματα από άλματα. (Ο Jeppesen σημειώνει: "Η γραμμή είναι το θεμέλιο του ύφους Palestrina"). Τα άλματα πρέπει να εξισορροπούνται από βηματική κίνηση στην αντίθετη κατεύθυνση. 4. Οι διαφωνίες (διαβατικές και ποικιλματικές) θα πρέπει να σχηματίζονται στους ασθενείς χρόνους του μέτρου. Αν μια διαφωνία εμφανιστεί στο ισχυρό θα πρέπει να λυθεί. 1. Δώριος 1 2 # 1. Συγκρίνετε τη λύση στο Ι.1 του Jepessen με την λύση του Fux. 2. Η δεύτερη σύζευξη ολοκλήρων "εξασθενεί" την αντιστικτική φωνή.. Δύο κορυφές! 4 # 4. Η λύση αυτή από τον μαθητή Josephus (το Gradus είναι γρμμένο υπό μορφή διαλόγου ανάμεσα στον δάσκαλο Aloysius και τον μαθητή Josephus) υποπίπτει σε μερικά σοβαρά λάθη. Μπορείτε να τα βρείτε; Ακολουθεί η διορθωμένη λύση από τον Aloysius: #. Τα είναι καλό να αρπίζουν την τρίφωνη συγχορδία σε ευθεία κατάσταση (μείζονα ή ελάσσονα, όχι την ελαττωμένη) και την α' αναστροφή της.

7 Ακολουθούν τα υποδείγματα του Fux στους υπόλοιπους τρόπους. Σχολιάστε τα και βρείτε σε ποια σημεία διαφέρει ο χειρισμός της αντιστικτικής φωνής από την σύγχρονη θεώρηση του ύφους Palestrina. 2. Φρύγιος Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος. Λύδιος? b 4. Μιξολύδιος #. Αυτά τα τρία σίγουρα πρέπει να αποφεύγονται! "Περιορίζουν" την αντιστικτική φωνή. Προτείνουμε τη λύση που ακολουθεί:

8 Συνεχίζουμε με την λύση του Fux, με το F στην άνω φωνή: 7 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος # # # 7. Δεν είναι αποδεκτή η εγκατάλειψη της ταυτοφωνίας με ευθεία κίνηση. Ο Fux την δικαιολογεί επειδή είναι στην αρχή της άσκησης.. Σύμφωνα με τα όσα γνωρίζετε ο προσαγωγέας οξύνεται μόνο στο προτελευταίο μέτρο. Στο έχουμε μια πρώιμη όξυνση του προσαγωγέα. Ο Josephus το δικαιολογεί ως εξής: "Ήθελα να γράγω μια έκτη εδώ (κάθετο διάστημα ης). Όταν μελέτησα τη λύση τραγουδώντας διαπίστωσα ότι το fa έχει την τάση να κινηθεί καθοδικά και το mi ανοδικά. Επειδή εδώ έχουμε μια διαδοχή ενός αρμονικού διαστήματος ης σε ένα ης, θέλησα να τονίσω αυτή την τάση. Εκτός αυτού, το F στο μ.11 ακούγεται σκληρά σε σχέση με το F# του μ.1." Παρατηρείστε τώρα ότι τα αρμονικά διαστήματα της δικής μας λύσης στον Μιξολύδιο με το στην κάτω φωνή υποδεικνύουν ότι η λύση είναι αντιστρεπτή στην βα (βέβαια αυτό δεν έγινε τυχαία). Παρόλο που δεν έχουμε ασχοληθεί ακόμη με την αναστρεφόμενη αντίστιξη αξίζει να αναφέρουμς αυτή την περίπτωση. Μελετείστε την λύση που ακολουθεί και συγκρίνετέ την με την αρχική μορφή του υποδείγματος: # 9. Όλα κυλούν καλά μέχρι το σημείο 7: η ταυτοφωνία απαγορεύται στο 1ο Είδος, εκτός από το πρώτο και τελευταίο μέτρο μιας άσκησης. Δεν θα επιμείνουμε άλλο μιας και θα ασχοληθούμε αργότερα με το θέμα της αναστρεφόμενης αντίστιξης, κρατάμε όμως το εξής: στο 1ο Είδος της δίφωνης αναστρεφόμενης αντίστιξης δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η βα στο μέσον μιας άσκησης. 9

9 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος. Αιολικός # 7. Το F είναι από μόνο του προβληματικό, περιέχει αλυσίδα με πρότυπο και δύο αντίτυπα! 11 <n> # 11. Εδώ ο Josephus δεν αποφεύγει το "σκληρό" άκουσμα του G με το G# όπως στο. Ακολουθούν, χωρίς λεπτομερή σχολιασμό, υποδείγματα από το Der ontrapunkt του Heinrich Bellermann. Εφιστούμε και εδώ την προσοχή σας στις "αποκλίσεις" από τους κανόνες που έχουμε υιοθετήσει. III. H. Bellermann 1. Δώριος # 1 # 1. Συγκρίνετε με τις εκδοχές των Jeppesen και Fux.

10 2. Φρύγιος Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος. Λύδιος 2 2. Δύο φωνές κάνουν άλμα προς την ίδια κατεύθυνση και μία εξ αυτών υπερβαίνει το διάστημα της 4Κ.? b 4. Μιξολύδιος #

11 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος # # 9. Αρπισμός της ελαττωμένης συγχορδίας.. Αιολικός # 4 # 4. Χωρίς κορυφή (climax) η αντιστικτική φωνή.. Ιωνικός

12 IV. P. Pontio Δώριος Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος # V. G. Diruta Μιξολύδιος b 4 1? 2? # 4 1. Η ομαδοποίηση των κατά 1, 2,, 4,... ανά μέτρο δεν παίζει κανένα ρόλο σε αυτού του είδους τις ασκήσεις. 2. Η αντιστικτική φωνή δεν έχει κορυφή. Χρησιμοποιεί 4 φορές το G. Η έλλειψη κορυφής θα μπορούσε να δικαιολογηθεί από το μήκος του F (2 ).. Προσέξτε τα όμοια σχήματα στο F και τον τρόπο χειρισμού τους στην αντιστικτική φωνή από τον Diruta. 4. Χρήση του 4ου Είδους (Συγκοπές) στην πτώση. VI. Banchieri 2 1 Δώριος 4 b b # œ # œ Η αντιστικτική φωνή κάνει συχνή χρήση αλμάτων 4ης και ης. Η μελωδία είναι ιδιαίτερα "γωνιώδης". 2. F και αντιστικτική φωνή απέχουν συχνά διάστημα μεγαλύτερο της ης.. Να αποφεύγετε την χρήση άλλων φθόγγων πλην του Βb και του Eb (σε τρόπο από μεταφορά). Εδώ ο Banchieri χρησιμοποιεί F#.. Χρήση του ου Είδους (Διανθισμένη Αντίστιξη) στην πτώση.

13 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος 11 Το F που χρησιμοποιεί ο Banchieri προέρχεται από την τροπική μελωδία του Kyrie XI (De Dominica; Orbis factor). Η μελωδία είναι στο Δώριο, εκκινεί όμως με το του τρόπου. Στις ασκήσεις μας χρησιμοποιούμε F που εκκινούν και καταλήγουν στην nalis του τρόπου. Ky VII. Morley b b ri e e le i son. Μελετήστε προσεκτικά τις εκδοχές μαθητή και δασκάλου και κάντε τις παρατηρήσεις σας. Λάβετε υπόψη σας τα σημεία που έχουν επισημανθεί έγχρωμα. Για την ε στο ο μέτρο της εκδοχής του μαθητή ο Morley σημειώνει: "I doe utterly condemne it as being expresly against the principles of our art". 1α. Μιξολύδιος Μαθητής ε # 1β. Δάσκαλος # # 1 # 1. Στο 1ο μέτρο μιας άσκησης με το F στην κάτω φωνή επιτρέπονται τα αρμονικά διαστήματα: 1, και. Η λύση του Zacconi ακολουθείται και από μία δική μας στην άνω και πέντε στην κάτω φωνή. Παρατηρείστε ότι το F δεν κορυφώνεται ούτε και η λύση του Zacconi εμείς όμως έχουμε την υποχρέωση να κορυφώσουμε την αντιστικτική μας φωνή. Το F, αντί του συνήθους 2 1, τελειώνει με Αυτό απαιτεί προσοχή στον χειρισμό της αντιστικτικής φωνής. VIII. L. Zacconi 1α. Αιολικός # 1 2 1

14 12 1β. Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος # 1γ.? 1 1 # 1. Η αντιστικτική φωνή κορυφώνεται ήδη από το πρώτο μέτρο. Δεν είναι το καλύτερο. 1δ.? Η αντιστικτική φωνή κορυφώνεται ήδη από το πρώτο μέτρο. Δεν είναι το καλύτερο. 2. Οι τέλειες συμφωνίες () αντιμετωπίζονται ορθά (με αντίθετη κίνηση), τρεις στη σειρά όμως έχουν κενό άκουσμα.. Η αντιστικτική φωνή κορυφώνεται στο μέσον του συνθέματος. Σαφώς καλύτερη εκδοχή απ' αυτήν του 1γ. 4. Δεν είναι καλό να τελειώνουμε ένα δίφωνο σύνθεμα χωρίς τον προσαγωγέα. Από την τρίφωνη αντίστιξη και μετά πάντως, η πτωτική η ( 1) στην χαμηλότερη φωνή είναι ιδανική λύση (κάποια άλλη φωνή θα δώσει τον προσαγωγέα.) 1δ.? 1 1. Η Το άλμα ης (αλλαγή ρεζίστρου) χωρίζει την αντιστικτική φωνή σε 2 φράσεις. #

15 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 1o Είδος 1ε. 1? 12 1 # V. H. Oen 1. Ιωνικός? Ακολουθεί ένα υπόδειγμα αυτού που ο Oen ονομάζει Επεκταμένο 1ο Είδος. Σ' αυτήν την παραλλαγή του 1ου Είδους χρησιμοποιούνται παύσεις, επαναλήψεις φθόγγων και ρυθμικές μιμήσεις. Εντούτοις, κάθε φθόγγος της μιας φωνής αντιστοιχεί σε έναν και μόνο φθόγγο της άλλης διατηρώντας την 1:1 αναλογία. 2. Ιωνικός œ œ Œ œ œ œ œ Ó œ œ œ œ œ œ

16 14 I. K. Jeppesen Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος (2:1) 1α. Δώριος b n # Διαβατική διαφωνία. Υποχρεωτική η βηματική κίνηση (αλλιώς δεν θα είναι διαβατική η διαφωνία!). 2. Το h στον 2o χρόνο του μέτρου είναι σύμφωνο με F το κι έτσι μπορεί να εγκαταλειφθεί με άλμα.. Εγκατάλειψη της nota cta με άλμα. Κατιόν άλμα ακολούθουμενο από άλμα στην αντίθετη κατεύθυνση. 4. Στο προτελευταίο μέτρο επιτρέπεται η χρήση ολόκληρου (μετατροπή του 2ου σε 1ο Είδος). 1β Ó b n #. Εκκίνηση της αντιστικτικής φωνής με χρήση παύσης μισού. Το h που ακολουθεί στο ασθενές πρέπει να είναι σύμφωνο με το F!. Η ταυτοφωνία (1Κ) στο ισχυρό μέρος του μέτρου επιτρέπεται μόνο στο πρώτο και τελευταίο μέτρο. Επιτρέπεται στο ασθενές. 2α. Φρύγιος Ó 7 7. Περιστασιακή υπέρβαση της ης μεταξύ των φωνών. Σημειώστε επίσης το κατιόν άλμα Κ και αλλαγή κατεύθυνσης με άλμα Μ, ακολουθεί ανιούσα βηματική κίνηση σύμφωνα με τον Κανόνα των Διαστημάτων. euk1l4 2012

17 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος 1 2β.. Κατιόν βήμα ακολουθούμενο από άλμα Κ προς την ίδια κατεύθυνση. Να χρησιμοποιείται με φειδώ. α. Μιξολύδιος # β. Ó # 4α. Αιολικός 9 # # 9. Παρατηρείστε την όξυνση της και 7 μελωδικής βαθμίδας του τρόπου για την αποφυγή του τρη οριζόντια και ε κάθετα. Ουσιαστικά, χρησιμοποιούμε την ανιούσα μελωδική.

18 1 4β. Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος Ó # #. Δύο άλματα ης προς την ίδια κατεύθυνση πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ σε αυτό το είδος. α. Ιωνικός β. 11 Ó Κ (ταυτοφωνία), ενώ ο ίδιος (Jeppesen) αναφέρει ρητά ότι επιτρέπεται στην αρχή και στο τέλος του F! II. J. J. Fux Για άλλη μια φορά εφιστούμε την προσοχή σας στο ότι υπάρχουν αποκλίσεις από τους καθιερωμένους πλέον κανόνες" της αντίστιξης Palestrina. Μελετήστε προσεκτικά τα υποδείγματα που ακολουθούν, εντοπίστε και σχολιάστε αυτές τις αποκλίσεις. Έχουμε σημειώσει μόνο μερικά "αδύνατα" σημεία. 1α. Δώριος 2 1 # 1. Ο φθόγγος D4 "δεσπόζει στην αντιστικτική φωνή, έρχεται δύο φορές μάλιστα με τον ίδιο τρόπο, η μελωδία είναι σαν να "κτυπά το κεφάλι της στο ταβάνι". Σημειώστε πάντως ότι το D4 δεν είναι κορυφή, το Ε4, που είναι κορυφή φαίνεται να μην σώζει την κατάσταση. 2. Μελωδική αλυσίδα.

19 1β. Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος 2α Ó # 2β 17 2α,β. Όμοια τμήματα (δεν λογίζονται ως λάθη μόνο οι ακριβείς μελωδικές αλυσίδες).. Όπως θα το έθετε ο Jeppesen, το μελωδικό αυτό απόσπασμα πάσχει από μορφή και σχεδιασμό. 2α. Φρύγιος Ó 2β. 4 Ó 4. Επικίνδυνα εκτός ύφους! α. Λύδιος Ó b b. Ο ανιών ή κατιών αρπισμός μιας τρίφωνης συγχορδίας παραβαίνει τον κανόνα των διαστημάτων. β.? Ó b b

20 1 4α. Μιξολύδιος Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος Ó # 4β. Ó # # α. Αιολικός Ó # #? β. Ó # III. H. Bellermann 1α. Δώριος Ó #

21 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος 19 b b b # 2. Φρύγιος Ó Ó. Λύδιος Ó b b 1 1. Εδώ ο Bellermann αλλάζει το F, G αντί για.? Ó b b

22 20 4α. Μιξολύδιος Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος Ó # 4β. Ó # α. Αιολικός # # β. # α. Ιωνικός Ó

23 β. Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος 21 Ó IV. G. Diruta 2 1 Μιξολύδιος Ó b α b 4 # 2 β 1. Η αντιστικτική φωνή καλύπτει την έκταση BE4. 2. Τρία διαδοχικά άλματα προς την ίδια κατεύθυνση. α β. Στα σημεία 2α β ο Diruta έχει σημειώσει // και // τις οποίες δικαιολογεί βάσει του κανόνα οι ενδιάμεσες συμφωνίες των h "σπάνε" τις τέλειες συμφωνίες των διαδοχικών. 4. Όμοια σχήματα (αλυσίδα). Ορισμένοι θεωρητικοί επιτρέπουν το πρότυπο κι ένα αντίτυπο της αλυσίδας.. Εκτός του ύφους που εξετάζουμε. Μετά το G4 έπρεπε να ακολουθήσει κατιούσα βηματική κίνηση. V. Banchieri 2 1 1α. Δώριος b Ó b b # 2 1. Η αντιστικτική φωνή σχηματίζει μόνο σύμφωνα διαστήματα με το F και περιέχει αρκετές φορές όμοια σχήματα. 2. Χρήση του 4ου Είδους (Συγκοπές) στο προτελευταίο μέτρο για την κατασκευή της πτώσης.

24 22 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος Το 2ο Είδος μπορεί να θεωρηθεί ως μία επεξεργασία του 1ου με μικρότερες φθογγικές αξίες (από σε h). Στο κατωτέρω υπόδειγμα δίνουμε την αντιστικτική φωνή στο 2ο Είδος σε συνδυασμό μ' αυτήν του 1ου (δες Δίφωνη Αντίστιξη 1ο Είδος, VI. Α. Banchieri, Δώριος). Οι φθόγγοι εντός παρενθέσεως είναι οι ίδιοι που χρησιμοποιήθηκαν στην αντιστικτική φωνή στο 1:1. Ο Banchieri περισσότερο αρπίζει συγχορδίες παρά δημιουργεί μια ανεξάρτητη μελωδική γραμμή β. Ó b b # 2 1 b VI. de Sancta Maria Δώριος 1 2 œ œ œ œ? 7 1. Πρόκειται για ένα υπόδειγμα οργανικού αυτοσχεδιασμού κι όχι φωνητικής μουσικής. O Sancta Maria χρησιμοποιεί αποκλειστικά σύμφωνα διαστήματα με συνέπεια την ιδιαίτερα αλματική φύση της αντιστικτικής φωνής. 2. Στο προτελευταίο μέτρο γίνεται χρήση του ου Είδους. Παρατηρείστε την απροετοίμαστη διαφωνία 7ης στον ο χρόνο του μέτρου. VII. O. Tigrini 2 1 Δώριος 2 1 # Στο υπόδειγμα αυτό εξετάζεται η χρήση διαβατικών διαφωνιών όταν το F κάνει άλμα ης. Πρέπει να σημειωθεί πάντως η κατάχρηση των διαστημάτων ης.

25 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 2o Είδος 2 VΙΙΙ.. Mozart Δώριος 1 Ó # 1. Συγκρίνετε με τις λύσεις των Fux και Belermann. IX. H. Oen 1α. Δώριος 1 Ó b b # Παρατηρείστε ότι αντιστικτική φωνή και F απέχουν διάστημα μεγαλύτερο της ης για αρκετά ολόκληρα. Προτείνουμε την ακόλουθη λύση: 1β. # Ακολουθεί ένα υπόδειγμα Επεκταμένου 2ου Είδους Φρύγιος Ó Ó œ œ? Ó 2. Στο ύφος που εξετάζουμε το ανιόν ποίκιλμα σε 2:1 αντίστιξη δεν είναι δεκτό.. Ο τρόπος του υποδείγματος διαπιστώνεται από το τελευταίο μέτρο.

26 24 I. K. Jeppesen 1α. Δώριος 1 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος (4:1) œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ 1. Εκτός από το πρώτο και τελευταίο μέτρο η ταυτοφωνία δεν επιτρέπεται στο πρώτο q του μέτρου. Στους υπόλοιπους χρόνους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ελεύθερα. 2. Σημειώνουμε τα διαστήματα που σχηματίζει η cambiata () με το F. Προσέξτε την εγκατάλειψη της διαφωνίας (7μ) με κατιούσα μ. Εντοπίστε όλες τις cambiatas των ασκήσεων. Συγκρίνετε την τοποθέτηση στο μέτρο της cambiata στο I.2α. 4. 1β. Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ # œ œ. Η nota cta "σώζει" την ε στο ισχυρό. euk1l4 2012

27 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 2. Φρύγιος 4 Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4. ambiata που εκκινεί από τον ο χρόνο του μέτρου. Συγκρίνετε την τοποθέτηση στο μέτρο της cambiata στο I.2α. 2. 2β. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. Στο προτελευταίο μέτρο της άσκησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ή h h (1ο ή 2ο Είδος). α. Μιξολύδιος Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

28 2 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ # œ. Η 7 μελωδική βαθμίδα στο μέσον μιας άσκησης πρέπει να οξύνεται με φειδώ. Εδώ η όξυνση χρησιμοποιείται για την αποφυγή της ε. β. 7 œ œ bœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # 7. Η μελωδική βαθμίδα στην αρχή μιας άσκησης καλό είναι να μην βαρύνεται. Ο Μιξολύδιος είναι "μείζων τρόπος" και η βάρυνση της μελωδικής βαθμίδας τον "ελασσονοποιεί".. Καλό είναι να μην χρησιμοποιούνται μεγάλα σε μήκος τμήματα κλιμάκων. Εδώ 11 q. 4α. Αιολικός Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ # œ

29 4β. Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 27 Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ # a. Ιωνικός œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ β. œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

30 2 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος Τρίσημα Μέτρα Οι κανόνες του ου είδους για τα δίσημα μέτρα ισχύουν και για τα τρίσημα. Οι χρόνοι 1, και πρέπει να δημιουργούν σύμφωνα διαστήματα με το F Δώριος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ Φρύγιος 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ

31 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 29 II. J. J. Fux Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο Fux δεν αναφέρει: τον Κανόνα των Διαστημάτων (εξ ου και οι αρπισμοί με q), το ότι απαγορεύεται το άλμα από το ισχυρό, την αποφυγή αλυσιδωτών και ομοίων σχημάτων, το κατιόν άλμα διαστήματος ης, αλλά αναφέρει ένα κανόνα που δεν θα χρησιμοποιήσουμε: "αν το 2ο και 4ο q ενός μέτρου είναι σύμφωνα, τότε το ο q μπορεί να διαφωνεί", σχολιάστε τα υποδείγματα που ακολουθούν. 1α. Δώριος 1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ bœ œ œ œ œ œ œ nœ 2 œ œ bœ œ bœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ 1. Συγκρίνετε με τη λύση του Jeppesen στο I Διάφωνο q στον ισχυρό ο χρόνο του μέτρου. Δείτε την σημείωση Ι. του επόμενου κεφαλαίου για μια περίπτωση όπου το q του ου χρόνου μπορεί να διαφωνεί. 1β. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ

32 0 2α. Φρύγιος Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2β. œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Õ Õ œ œ œ œ œ œ. Τελείως εκτός του ύφους που εξετάζουμε! Άλμα από το ισχυρό και όμοια σχήματα. α. Λύδιος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

33 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ 1 β.? œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ bœ œ bœ œ œ œ bœ œ? œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ III. H. Bellermann 1α. Δώριος Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 1 œ Õ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ 1. Άλμα από το ισχυρό.

34 2 1β. Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ 4 2. Aνιούσα κίνηση, το "μεγάλο" διάστημα προηγείται των "μικρότερων" αλλά το άλμα υπερβαίνει το όριο της ης.. Aρπισμός με q. 4. Ο ος (ισχυρός) χρόνος του μέτρου διαφωνεί. IV. G. Diruta Ο Diruta χρησιμοποιεί ζεύγη e (iq), τετράδες e (iiiq), επαναλαμβανόμενα σχήματα και προς το τέλος του υποδείγματος συνεχόμενα άλματα και αρπισμούς που προσομοιάζουν το οργανικό ύφος. Εντοπίστε όλες αυτές τις περιπτώσεις και λάβετε υπόψη σας ότι είναι εκτός του ύφους που εξετάζουμε. Μιξολύδιος 2 1 Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

35 œ œ œ œ œ œ œ œ bœ Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ nœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ # œ V. Τ. de Sancta Maria Ο Sancta Maria χρησιμοποιεί συχνά επαναλαμβανόμενα σχήματα και οξύνει φορές το 4 του τρόπου. Παρατηρείστε επίσης το διπλό ποίκιλμα (double neighbor) στο προτελευταίο μέτρο. Εντοπίστε όλες αυτές τις περιπτώσεις και λάβετε υπόψη σας ότι είναι εκτός του ύφους που εξετάζουμε. 1α. Ιωνικός œ œ œ œ 4# œ # œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 7 F, σαν αυτό του Snacta Maria, που καλύπτουν μεγάλη έκταση (E4) και περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενους φθόγγους παρουσιάζουν δυσκολίες κατά τη σύνθεση της αντιστικτικής φωνής. Προτείνουμε την ακόλουθη λύση, σύμφωνη με τους κανόνες του ύφους που εξετάζουμε:

36 4 1β. Ιωνικός œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 1 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ n Οι // σε αυτό το σημείο είναι αποδεκτές, σχηματίζονται στον σχετικά ισχυρό χρόνο του μέτρου και απέχουν 4 q. 2. Θυμίζουμε ότι η cambiata είναι ένας σχηματισμός φθόγγων, μόλις ακουστεί ο ος μπορεί να εγκαταλειφθεί με "ορθό" άλμα όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση.. Τα όμοια σχήματα στο μπορούν να θεωρηθούν "ενοχλητικά" παρόλο που χωρίζονται από ένα μέτρο και εμφανίζονται μόνο δύο φορές κατά τη διάρκεια της άσκησης. Σε μια τέτοια περίπτωση, προτείνουμε την ακόλουθη "διόρθωση": œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 1 4 VI. P. erone Τρία υποδείγματα του Pietro erone για το πως μπορούν να αντιμετωπισθεί στο 4:1 η περίπτωση των επαναλαμβανόμενων φθόγγων στο F: 2 1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 1

37 2 1 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ? 2 1 VII. Banchieri Η 4:1 λύση του Banchieri βασίζεται στην αντίστοιχη 1:1. Να αναλύσετε το πως μετατρέπεται η αντίστιξη 1:1 σε 4:1, να εντοπίσετε τις αποκλίσεις από το είδος που εξετάζουμε και να δώσετε μία δικιά σας, πιστή σ' αυτό. Δώριος b œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ nœ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # VIII. H. Oen Εντοπίστε τις αποκλίσεις από το είδος που εξετάζουμε. Σημειώστε το διπλό ποίκιλμα στο προτελευταίο μέτρο. Δώστε μια δικιά σας λύση στο ίδιο F. b Ιωνικός από μεταφορά b Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

38 Το υπόδειγμα επεκταμένου ου Είδους του Oen είναι μακράν του ύφους που εξετάζουμε, αξίζει όμως να το μελετήσετε (ταιριάζει καλύτερα σε τονική αντίστιξη). Έχουμε σημειώσει τα κάθετα διαστήματα, έγχρωμα τις μιμήσεις μεταξύ των φωνών, με δ τους διαβατικούς, με τη nota cambiata και με δ.π to διπλό ποίκιλμα. Αιολικός Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος δ δ δ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œj œ œ œ δ.π # # œ œ # œ œ δ œ œ δ Œ œ œ œ IX. Morley Το ο Είδος εκτός από το σύνηθες 4:1 που εξετάσαμε μπορεί επίσης να πάρει τις μορφές, :1, 4:, :1, :1 κλπ. Ακολουθούν μερικά υποδείγματα του Morley σ αυτές τις ασυνήθιστες μορφές τα οποία αξίζει να μελετήσετε. Έχουμε εκμοντερνίσει την σημειογραφία αυτών των υποδειγμάτων. Σημειώστε ότι στα υποδείγματα του Morley χρησιμοποιείται σύγχρονη σημειογραφία: q = q (όχι q = e). 4 :1 Œ œ œ œ œ œ j œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ J œ œ bœ 4 # œ œ nœ œ J œ j œ œ œ œ J œ œ œ# œ œ j c c :1 1 :4q œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ #

39 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ# œ Aν χωρίσουμε τους 4 χρόνους του μέτρου σε υποδιαιρέσεις τότε από το υπόδειγμα συνάγουμε ότι οι χρόνοι 1 είναι πάντα σύμφωνοι και οι χρόνοι 2, 4 μπορεί να είναι σύμφωνοι ή διάφωνοι με το F (διαβατικές διαφωνίες και κατιόντα ποικίλματα). 4 4: 4:q œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ X.. Mozart Δώριος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ

40 A I. K. Jeppesen Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών Δίφωνη Αντίστιξη 4o Είδος (Συγκοπές) 1. Δώριος # # 1 Ó b # Επιτρέπεται να ξεκινήσουμε μια άσκηση με άρση η οποία όμως θα σχηματίζει τέλεια συμφωνία (1Κ, Κ, Κ) με το F. 2. Η κατιούσα βηματική κίνηση είναι υποχρεωτική μόνον όταν η συγκοπή είναι διάφωνη.. Περιστασιακά επιτρέπεται το "σπάσιμο" των συγκοπών και τότε εφαρμόζονται οι κανόνες του 2ου Είδους. 4. Ιδανική για το προτελευταίο προς τελευταίο μέτρο είναι η διαδοχή διαστημάτων 7 (πλην του Φρύγιου). Απομνημονεύστε την πτωτική φόρμουλα: F: 2 1 > 1 1 7< 1 (<: όξυνση προσαγωγέα) O Jeppesen δεν δίνει παράδειγμα με το F στην άνω φωνή, συνθέτουμε λοιπόν ένα στον Δώριο. 2 #. Ιδανική για το προτελευταίο προς τελευταίο μέτρο είναι η διαδοχή διαστημάτων 21 (πλην του Φρύγιου). Σημειώστε ότι η διαδοχή 21 είναι η αντιστροφή (inversion) της 7. Συγκρίνετε τα τελευταία μέτρα των δύο υποδειγμάτων του Φρύγιου. 1 2α. Φρύγιος β 4 α Ó α. Τα αρνητικά πρόσημα στο αριθμητικό μέγεθος των διαστημάτων δηλώνουν διασταύρωση. β. Σ' αυτήν την άσκηση παρατηρούμε ότι το F σχεδόν εξαντλεί την έκταση της άλτο προς τα κάτω περιορίζοντας τον "χώρο" του τενόρου με συνέπεια την αποδεκτή κατά τα άλλα διασταύρωση στο 2ο μέτρο. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούμε να μεταφέρουμε το F μια 4Κ ψηλότερα (η μόνη αποδεκτή μεταφορά) και να εξασφαλίσουμε περισσότερο χώρο στην τενόρο. Αυτό επιχειρούμε στην εκδοχή που ακολουθεί: euk1l4 2012

41 2β. Φρύγιος από μεταφορά b b Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 4o Είδος 9 7. Στο 4ο Είδος ατονεί ο Κανόνας των Διαστημάτων, δίνουμε περισσότερη προσοχή στην κάθετη παρά στην οριζόντια διάσταση των ασκήσεων.. Παρατηρείστε ότι σ' αυτήν την λύση της άσκησης "σπάμε" μια μόνο φορά τις συγκοπές, ενώ στην προηγούμενη δύο. Το ιδανικό για την επίτευξη του σκοπού των ασκήσεων είναι να μην διακοπούν καθόλου οι συγκοπές. Σημειώστε πάντως ότι το 70,% της ανωτέρω λύσης υπερβαίνει την η!. Μιξολύδιος Ó # 4. Αιολικός Ó # 9. Παρατηρείστε ότι για 4 μέτρα ο διασταυρώνεται με την Αυτό οφείλεται στο ότι η εξαντλεί την προς τα κάτω έκτασή της (δες β) κι ενώ είναι αποδεκτό δεν είναι και το καλύτερο. Μεταφορά του F μια 4Κ ψηλότερα θα έλυνε το πρόβλημα. [Ο Jepessen στα υποδείγματά του δεν χρησιμοποιεί μεταφορά του F.]. Ιωνικός A

42 40 II. J. J. Fux Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 4o Είδος 1α. Δώριος Ó b # β Ó # 2α. Φρύγιος Ó 2β. Ó α. Λύδιος Ó

43 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 4o Είδος β. 41? Ó b Ο Fux στη συνέχεια δίνει μια πρόγευση του Ε' Είδους αναφέροντας την προήγηση της λύσης της καθυστέρησης και την ποικιλμένη καθυστέρηση: αρχική μορφή προήγηση της λύσης της καθυστέρησης ποικιλμένη καθυστέρηση Ó Ó œ œ Ó œ œ œ Στο ύφος που εξετάζουμε οι παρακάτω μορφές καθυστέρησης δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν: Ó œ œ Ó œ œ 7 7 III. H. Bellermann 1α. Φρύγιος β Ó

44 42 IV. G. Diruta Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 4o Είδος 1α. Μιξολύδιος 1 2 Ó Echappeé b. Πτώση Landini b # Το υπόδειγμα κάνει χρήση μόνο σύμφωνων καθυστερήσεων. 2. Συχνές παρεμβολές του 2ου Είδους, όταν το F έχει μεγάλο μήκος αυτό είναι συχνά αναπόφευκτο.. Με το άλμα μ, η μελωδική γραμμή διακόπτεται απότομα. Αυτό θα μπορούσε να δικαιολογηθεί αν θεωρούσαμε το Ε4 τέλος μιας φράσης και το 4 αρχή μιας καινούριας. Στις ασκήσεις μας πάντως, καλό είναι να αποφεύγουμε τις "γωνιώδεις" μελωδικές γραμμές. 4. Echappeé (Εκφυγή). Διάφωνος φθόγγος που εγκαταλείπεται με κατιόν άλμα ης. Εκτός ύφους.. Πτώση Landini. Ο προσαγωγέας του τρόπου ακολουθείται από το κατιόν μη πλήρες ποίκιλμά του (incomplete neighbor) το οποίο κάνει άλμα στην nalis του τρόπου. Σειρά αρμονικών διαστημάτων:. Εκτός του ύφους που εξετάζουμε. Ο Francesco Landini (c.1197) ήταν συνθέτης, ποιητής και οργανίστας της 2ης γενιάς συνθετών της περιόδου trecento (10190). 1β. Ó

45 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 4o Είδος 7α. Σύμφωνη 4η 7β b # Σε αντίθεση με το πρώτο υπόδειγμα του Diruta, το παρόν κάνει χρήση διάφωνων καθυστερήσεων. 7α β. Σύμφωνη 4η / Απατηλή Καθυστέρηση (Fake Suspension). Δεν χρησιμοποιείται σε δίφωνα συνθέματα στο ύφος που εξετάζουμε. O P. Schubert την επιτρέπει στην δίφωνη αντίστιξη σε πτωτικά σημεία. Θα κάνουμε χρήση της σύμφωνης 4ης από την τρίφωνη αντίστιξη και μετά.. Καθυστέρηση 9 σε δίφωνη αντίστιξη. Εκτός ύφους και με τα λόγια του Morley: "A er the discord e do not set a perfect concord, for the perfect concordes doe not so ell beare out the discords as the unperfect do, and the reason is this: hen a discord is taken it is to cause the note folloing be the more pleasing to the eare. No the perfect concords of themselves being sufficiently pleasing, neede no helpe to make them more agreeable, because they can be no more then of themselves they ere before". Το νόημα είναι το εξής: Οι τέλειες συμφωνίες είναι ευχάριστες στο αυτί από μόνες τους, δεν χρειάζονται μια διαφωνία για να τις αναδείξει, ως εκ τούτου, σε δίφωνα συνθέματα, μια διαφωνούσα καθυστέρηση θα πρέπει να λυθεί σε μια ατελή συμφωνία (για να ενισχύσει το ευχάριστο τής ακρόασής της). Σύμφωνη 4η / Απατηλή Καθυστέρηση (Fake Suspension) Πρόκειται για καθυστερήσεις 4 και 7 σε άνω του F φωνή, και 2 σε κάτω, οι οποίες δεν έχουν προετοιμαστεί ορθά. Ένας σχηματισμός απατηλής καθυστέρησης σε αντιστικτική φωνή άνω του F που περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενα ολόκληρα σχηματίζονται τα διαστήματα: 44, 44, 77 και 77. Σε αντιστικτική φωνή υπό του F που περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενα ολόκληρα: 122 και 22. Η απατηλή καθυστέρηση χρησιμοποιείται σε πτωτικά σημεία ενός συνθέματος, εντούτοις στη δίφωνη αντίστιξη και στο ύφος που εξετάζουμε δεν θα την χρησιμοποιήσουμε. Δείτε επίσης: Τρίφωνη Αντίστιξη 4ο Είδος, Ι. Κ. Jeppesen, σημ.. #

46 44 V. Banchieri 2 1 Δώριος VI. Morley Ó # Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 4o Είδος b O Morley στο εγχειρίδιο A Plain and Easy Indroduction, part 2 (197) δεν προσεγγίζει τη μελέτη της Αντίστιξης μέσω των Ειδών, εντούτοις το υπόδειγμα που ακολουθεί μπορεί να θεωρηθεί στο μεγαλύτερο μέρος του ότι ανήκει στο 4ο Είδος. Άξιο παρατήρησης είναι το γεγονός ότι η αντιστικτική φωνή μιμείται το F στην η ανιούσα! Μιξολύδιος > Ενδιάμεση Πτώση vii 7< 1 # 4 # œ œ # œ œ I # 1. Εκκίνηση της αντιστικτικής φωνής πριν το F για την δημιουργία μίμησης στην η. 2. Ενδιάμεση Πτώση (τύπου horale) στην τονική του τρόπου. Χωρίζει το σύνθεμα σε 2 φράσεις.. Το διάφωνο διάστημα 12> (= >) προετοιμάζει την διάφωνη καθυστέρηση 11 (= 4 )! 4. Επανάληψη του ίδιου φθόγγου. Οφείλεται στην μίμηση.. Εγκατάλειψη του 4ου Είδους και χρήση του ου στο υπόλοιπο του υποδείγματος.. Μη ορθός (με τους δικούς μας κανόνες) χειρισμός της διαφωνίας. Απατηλή Καθυστέρηση (77) αλλά με q.

47 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη 4o Είδος 4 VII.. A Mozart Η ίδια σχεδόν λύση μ' αυτήν του Fux, ΙΙ. J. J. Fux 1α Δώριος, διαφέρει στα μέτρα. Δώριος Ó #

48 4 I. K. Jeppesen Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος (Διανθισμένη Αντίστιξη) 1α. Δώριος 1 b œ bœ œ œ œ œ œ A œ œ œ œ œ œ 2 œ # œ œ α. Σημειώσαμε τα διαστήματα που σχηματίζει το F με την αντίστιξη. Καλό είναι να το κάνετε και σε όλες τις υπόλοιπες ασκήσεις και να εξηγήσετε κάθε διάφωνο διάστημα (καθυστέρηση, διαβατικός κλπ.) β. Παρατηρείστε την κατανομή μεγάλων (, h) και μικρών αξιών (q, e) της αντιστικτικής φωνής. γ. Δεν υπάρχει πρόβλημα να εκκινεί η αντιστικτική φωνή ταυτόχρονα με το F, εντούτοις συνιστάται η χρήση παύσης στην αντιστικτική φωνή για την "γλαφυρότερη" ανάδειξη της διφωνίας (δες το υπόδειγμα που ακολουθεί). Το αυτό ισχύει και για φωνές περισσότερες των δύο. δ. Οι διαστολές σ' αυτό τον τύπο των ασκήσεων δεν παίζουν ιδιαίτερο ρόλο, συνεισφέρουν στην ορθή γεωμετρία της γραφής. Συνιστούμε εντούτοις την υιοθέτηση των ticks και normal barlines που προτείνουμε. 2. Συγκρίνετε αυτή την καταληκτική φόρμουλα με το του επόμενου υποδείγματος. A 1β. Ó b b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ euk1l Προήγηση της Λύσης της Καθυστέρησης. Ποικιλμένη Λύση της Καθυστέρησης. (προήγηση + κατιόν ποίκιλμα)

49 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 47. Συνήθης καταληκτική φόρμουλα στο ύφος που εξετάζουμε και πιο συγκεκριμένα σ' αυτόν τον τύπο ασκήσεων (εκτός του Φρύγιου). Η φόρμουλα είναι αντιστρεπτή στην η, μπορεί να χρησιμοποιηθεί δηλαδή άνω και υπό του F. 2α. Φρύγιος œ œ œ œ œ A œ œ œ œ œ œ 4 4. Μελετείστε την τελική πτώση στον Φρύγιο. Δεν πρόκειται για τυπική φόρμουλα όπως συμβαίνει στους άλλους τρόπους. Συγκρίνετε με την κατάληξη του υποδείγματος που ακολουθεί. Υπενθυμίζουμε ότι μόνον στον Φρύγιο η αντιστικτική φωνή μπορεί να τελειώσει στην μελωδική βαθμίδα του τρόπου. A 2β. Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ. Σε αντίθεση με την γενική κατεύθυνση για εκκίνηση της αντιστικτικής φωνής με μεγάλης διάρκειας αξίες, εδώ έχουμε εκκίνηση με q.. Καλό είναι να τηρείται το όριο της διαδοχής 9 q, το οποίο απαντάται στον Palestrina. Μετά οι ρυθμικές αξίες πρέπει να αλλάξουν για να ανανεωθεί το ρυθμικό ενδιαφέρον.

50 4 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος α. Μιξολύδιος Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ A β. Μιξολύδιος 7 Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ 7. Τα 2 απομονωμένα q δικαιολογούνται από τη συγκοπή που ακολουθεί.. Nota ambiata. Μελετείστε ολόκληρο τον σχηματισμό. 4α. Αιολικός Ó œ œ œ œ œ œ œ A 9

51 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ # œ # œ Όταν ο αριθμός των του F είναι άρτιος δεν είναι δυνατός ο διαχωρισμός των μέτρων σε. A 4β. Αιολικός œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ # œ α. Ιωνικός œ œ œ œ œ œ œ œ œ A œ œ œ œ œ œ Για άλλη μια φορά παρατηρείστε την τυπική καταληκτική φόρμουλα άνω και κάτω του F.

52 0 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος β. Ιωνικός Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Τρίσημα Μέτρα Οι κανόνες για τα δίσημα μέτρα ισχύουν και για τα τρίσημα. Οι χρόνοι 1, και πρέπει να δημιουργούν σύμφωνα διαστήματα με το F. A 2 2 α. Ιωνικός 12 Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Ê Â œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 12. Στον 1ο, ο ο χρόνο του μέτρου (με μετρική μονάδα το q) η αντιστικτική φωνή συμφωνεί με το F.

53 A 2 β. Ιωνικός Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 1 2 Ó Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ! Πριν προχωρήσετε στη μελέτη των υποδειγμάτων του Fux μελετήστε προσεκτικά το VIII. R. Gauldin, 1α. Ιωνικός αυτού του κεφαλαίου, συνοψίζει τους βασικούς κανόνες του ου Είδους έτσι όπως τους εξετάζουμε. II. J. J. Fux Σύμφωνα με τα όσα έχουμε πει μέχρι τώρα για τους κανόνες του Gradus του Fux, σχολιάστε τα υποδείγματα που ακολουθούν. 1α. Δώριος 1 Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ nœ œ œ œ œ œ # 2 1. Συγκρίνετε αυτό και το επόμενο υπόδειγμα με την εκδοχή του Jeppesen στο Ι Εκτός ύφους, πολύ καλό για την τονική αντίστιξη.

54 2 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 1β. Δώριος Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # 2α. Φρύγιος Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2β. Φρύγιος Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ

55 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ α. Λύδιος Ó œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ bœ œ œ œ œ œ œ β.?? Ó œ œ œ œ bœ œ œ œ œ b œ œ œ bœ œ œ œ œ

56 4 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 4α. Μιξολύδιος Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ # 4β. Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # α. Αιολικός Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

57 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ # β. Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # α. Ιωνικός Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ β. Ó œ œœ œ œ œ œ œ œ

58 III. H. Bellermann 1α. Δώριος Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ œ œ nœ œ œ œ œ œ # 1β. Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # Aκολουθεί ένα υπόδειγμα του Bellermann σε τρίσημο χρόνο: 2 2α. Ιωνικός Ó œ œ œ 2

59 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 7 2 2β. Ιωνικός 2 Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ IV. Zarlino 2 1 1α. Φρύγιος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ b

60 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 1. Ο τρόπος του υποδείγματος παραμένει ασαφής μέχρι την τελική πτώση, εκκινεί σαν να ήταν στον Μιξολύδιο! Να μην επιλέγετε τέτοια F κατά τη μελέτη σας. 2. Να αποφεύγετε να αλλάζετε ρυθμικές αξίες στους μετρικά τονισμένους χρόνους του μέτρου. Με "συζεύξεις" φθόγγων, ή συνεχίζοντας με τις ίδιες ρυθμικές αξίες μέχρι το ασθενές δημιουργείται μια μελωδική γραμμή περισσότερο ρέουσα και συνεχής. Το να "αποφεύγετε" πάντως εδώ δεν σημαίνει "απαγορεύεται"! Μελετήστε το κατωτέρω ρυθμικό υπόδειγμα: / / œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Ακολουθεί μια ρυθμική γραμμή υπόδειγμα "καλού" ρυθμού στο ύφος που εξετάζουμε: œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ 1β. 2 1? 2 1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ? b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 4? œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

61 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος. Συγκοπές αυτού του είδους (q_q) είναι εκτός του ύφους που εξετάζουμε. 4. Μελετήστε προσεκτικά την κατασκευή της πτώσης στον Φρύγιο α. Μιξολύδιος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ Παρατηρείστε ότι η έκταση (ambitus) του F είναι D A με κατάληξη στο G, η αντιστικτική φωνή εκκινεί από το D4, έχει έκταση A D και καταλήγει στο G4, ως εκ τούτου συνάγουμε ότι το υπόδειγμα είναι γραμμένο στον Υπομυξολύδιο! (4 το μεσαίο ντο του πιάνου).. Τρεις φορές επανάληψη ενός μελωδικού προτύπου στο F. Παρατηρείστε ότι η αντιστικτική φωνή κάνει χρήση ποικίλων αξιών και "συσκοτίζει" τις επαναλήψεις του προτύπου. Θα ήταν εκτός ύφους αν στο σημείο αυτό είχαμε επανάληψη ενός προτύπου και στην αντιστικτική φωνή. 7. Η ποικιλμένη καθυστέρηση προετοιμάζεται με αξία q. Εκτός ύφους. 2β. 2 1? 2 1 Ó œ œ œ. Το υπόδειγμα εκκινεί σαν να ήταν γραμμένο στον Ιωνικό! Η τελική πτώση είναι εκείνη όμως που καθορίζει τον τρόπο.

62 0?? Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # 9. Πτώση στον Μιξολύδιο, σύμφωνη με τους κανόνες του ύφους που εξετάζουμε. V. G. Diruta Μελετήστε προσεκτικά τα δύο υποδείγματα που ακολουθούν. Σε ποια σημεία ο Diruta παραβαίνει τους κανόνες του ύφους που εξετάζουμε; Λάβετε υπόψη σας βέβαια ότι ο συνθέτης των υποδειγμάτων είναι πιστός στους κανόνες που έχει ο ίδιος θεσπίσει! 1α. Μιξολύδιος 2 1 Ó œ œ œ œ œ Ó 2 1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ bœ œ # œ œ

63 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 1β ? 2 1 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ?? b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ b œ œ # Το Σύστημα των Εξαχόρδων Για διδακτικούς σκοπούς ο Guido d' Arezzo, μοναχός του 11ου αι., πρότεινε ένα σύνολο συλλαβών, τις: ut, re mi, fa, sol, la, το οποίο βοηθούσε τους τραγουδιστές να απομνημονεύουν τη σειρά τόνων και ημιτονίων σε εξάφθογγα πρότυπα που εκκινούσαν από το G και το. Οι συλλαβές που ονοματίζουν τους φθόγγους προέρχονται από τις αρχικές συλλαβές των στίχων ενός ύμνου στον Άγιο Ιωάννη (περ. 00), τον οποίο ο Guido πιθανώς μελοποίησε. Μετά τον Guido τα εξάφθογγα αυτά πρότυπα εξελίχθηκαν στο Σύστημα των Εξαχόρδων. Το εξάχορδο είναι μία σειρά φθόγγων από το ut στο la, με διαστηματικό πρότυπο (intervallic pattern): ΤΤΗΤΤ, όπου Τ = τόνος και Η = ημιτόνιο. Μπορεί να βρεθεί σε διάφορες θέσεις της μεσαιωνικής κλίμακας εκκινώντας από το, το G (με Β ) και το F (με Βb). Το Gεξάχορδο χρησιμοποιούσε B (b quadrum), το Fεξάχορδο Βb (b rotundum). Τα b quadrum και το b rotundum χρησιμοποιήθηκαν ως πρότυπα για τα σημεία αλλοίωσης της και b, εντούτοις εκείνη την εποχή υποδείκνυαν απλά τις συλλαβές mi και fa. To Gεξάχορδο με το b quadrum ονομαζόταν σκληρό (durum), το Fεξάχορδο με το b rotundum, μαλακό (molle) και το εξάχορδο, φυσικό (naturale). H μεσαιωνική μουσική έκταση κάλυπτε την περιοχή από το G2 (συμβολιζόταν με το ελληνικό γράμμα Γ), μέχρι το Ε4 (4, το μεσαίο ). Μέσα σ' αυτήν την έκταση προκύπτουν 7 επικαλυπτόμενα εξάχορδα. Κάθε φθόγγος ονομαζόταν όχι μόνο με το γράμμα του αλλά και τη θέση που κατείχε εντός του εξάχορδου, ή των εξάχορδων που ανήκε. Για παράδειγμα το G2, πρώτος φθόγγος του Gεξάχορδου, ονομαζόταν Γ ut (gamma ut) και το E4, τελευταίος φθόγγος του Gεξάχορδου, e la. To μεσαίο (4) ανήκε σε τρία διαφορετικά εξάχορδα και ονομαζόταν c sol fa ut. Μια μελωδία που υπερέβαινε την έκταση μιας ης απαιτούσε αλλαγή εξαχόρδου. Ακολουθούσαν τότε μια πρακτική, την λεγόμενη mutation, κατά την οποία ένας φθόγγος εκλαμβανόταν ως να ανήκε σε δύο εξάχορδα, περίπου όπως συμβαίνει στις διατονικές μετατροπίες με την κοινή συγχορδία.

64 2? 1 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος 2 b n 4 Γ Α Β c d e f g a b c' d' e' f' g' a' b' c'' d'' e'' 7 b n VI. Banchieri Δίφωνη αντίστιξη με F το, F και G εξάχορδο. Τα άλματα ης (ο, 4ο και ο αντίστοιχα σε κάθε F) δημιουργούν διαφορετικά μελωδικά περιγράμματα και χωρίζουν την αντιστικτική φωνή σε φράσεις. Το κατιόν άλμα ης ας μην θεωρηθεί ότι παραβαίνει τον Κανόνα των Διαστημάτων, χωρίζει την αντιστικτική φωνή σε μια ακόμη φράση ( στο σύνολο) α. 2 1 Ó # œ œ œ œ œ œ# œ œ œ œœ# œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œœ 2 b 1 1β. 2 b 1 Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œœ œ œ œ œœ œ œ 1γ. 2 b 1? 2 b 1 Ó œœœ œ œ œœœœ œ œ œœ œ œ œœœ œ œ œœœ œ œ n

65 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος Σχολιάστε το υπόδειγμα που ακολουθεί από το εγχειρίδιο artella Musicale του Banchieri. Σε ποια σημεία αποκλίνει από τους μελωδικούς και αντιστικτικούς κανόνες που έχουμε θεσπίσει στην παρούσα μελέτη; Σημειώστε ότι το F είναι στον Δώριο, εντούτοις εκκινεί με το του τρόπου! 2 1 2α. Δώριος Ó œ œ œ œ Œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2 1 b œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ# œ # Με το ίδιο F δίνουμε μια λύση στην άνω και μία στην κάτω φωνή. Το F δίνει τη δυνατότητα στο 2ο μέτρο του (φθόγγοι Α G, 2 1) μιας ενδιάμεσης πτώσης την οποία αντιμετωπίσαμε ως επικαλυπτόμενη (evaded cadence). Θεωρούμε λοιπόν ότι το F αποτελείται από 2 φράσεις, η πρώτη περιλαμβάνει τους 4 πρώτους φθόγγους του (A Bb A G) και η δεύτερη τους υπόλοιπους κλείνοντας με Τέλεια Πτώση στην Ι του τρόπου β. Επικαλυπτόμενη Πτώση Ó œ œ œ b œ œ œ b œ œ bœ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ

66 4 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος Στο 2γ. η αντίστιξη βρίσκεται στην χαμηλότερη φωνή και κλείνουμε με Τέλεια Πτώση χρησιμοποιώντας την τυπική 2 αλυσίδα καθυστερήσεων. Όπως έχουμε επισημάνει σ' αυτές τις σημειώσεις σε ολοκληρωμένα έργα σπάνια χρησιμοποιείται το στην χαμηλότερη φωνή στο τέλος ενός έργου (συχνότερα σε ενδιάμεσες πτώσεις), γι αυτό παρέχουμε μία δεύτερη λύση για το κλείσιμο της άσκησης στο 2δ. όπου κάνουμε χρήση της πτωτικής ης, 1. Στις ασκήσεις μας πάντως δεν υπάρχει πρόβλημα να χρησιμοποιηθεί η εν λόγω κατάληξη. 2 1? 2 1 2γ. b œ œ œ œ œ 2 1? œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ 2δ. 2 1? œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ<b> œ œ œ œ œ 4K VII.. Mozart Το F είναι του Fux. Έχει ιδιαίτερο διδακτικό αλλά και "καλλιτεχνικό" ενδιαφέρον να συγκρίνετε την λύση του Mozart με την λύση 1. Κ. Jeppesen, 1β. και την ΙΙ. J.J. Fux, 1β. του παρόντος κεφαλαίου. Δώριος Ó 1 2 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

67 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ # œ œ 1. Χρήση iq σε ανιόν ποίκιλμα. 2. Ανιόν άλμα Μ.. Όξυνση προσαγωγέα πριν την τελική πτώση. VIII. R. Gauldin Ακολουθεί ένα υπόδειγμα του Gauldin στο ο Είδος της δίφωνης αντίστιξης το οποίο συνοψίζει τα βασικά σημεία των όσων έχουμε αναφέρει μέχρι τώρα. Το υπόδειγμα αυτό (όπως και τα υποδείγματα του Jeppesen) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο για ωδειακές εξετάσεις στην Τροπική Αντίστιξη. Το σχολιάζουμε λεπτομερώς: 1α. Ιωνικός œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Ταυτόχρονη εκκίνηση και τον δύο φωνών. Η πλειονότητα των έργων αυτής της εποχής εκκινεί με διαδοχική είσοδο των φωνών, επειδή όμως εδώ δεν χρησιμοποιούμε την τεχνική της μίμησης δεν υπάρχει πρόβλημα. 2. Ποικιλματική διαφωνία.. Διαβατική διαφωνία. 4. Ποικιλμένη λύση της καθυστέρησης (portamento προήγηση).. Άλμα από σύμφωνο φθόγγο.. Προσοχή! Δεν πρόκειται για λύση διάφωνης καθυστέρησης με, η καθυστέρηση είναι σύμφωνη και μπορεί να κινηθεί με βάση τους κανόνες του ου Είδους. 7. Το μέτρο αυτό είναι στο ο Είδος, η ταυτοφωνία επιτρέπεται στο ασθενές.. Κατιόν ρυθμικό σχήμα: h q q. Το q του ισχυρού χρόνου μπορεί να διαφωνεί με το F. Το 2ο q ακολουθεί τους κανόνες του ου Είδους. 9. Κάθε μέτρο της ελεύθερης αντίστιξης θα πρέπει να ακολουθεί τους κανόνες ενός από τα τέσσερα πρώτα Είδη. Εδώ, όλο το μέτρο είναι γραμμένο στο 2ο Είδος.. Τυπική πτώση στη δίφωνη αντίστιξη με F κινούμενο: 2 1.

68 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη o Είδος Ο Gauldin δεν παραθέτει υπόδειγμα με το F στην άνω φωνή, δίνουμε εμείς λοιπόν ένα. Εξηγείστε κάθε φθόγγο της αντιστικτικής φωνής όπως ακριβώς υποδεικνύεται στο 1α. 1β Ó œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

69 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών Υποδείξεις για τη Μελοποίηση Κειμένου 7 1.i) Γενικός κανόνας: στα τονισμένα μέρη του μέτρου τοποθετούνται τονισμένες συλλαβές του κειμένου. 2 1 > > > œ œ œ Dó mi nus Dé us Sá ba oth ii) Το μη τονισμένο μισό [h] που λειτουργεί ως προετοιμασία συγκοπής μπορεί να φέρει τονισμένη συλλαβή του κειμένου. œ Ho sán ná iii) Στην σπάνια περίπτωση που ένα μη τονισμένο μέρος του μέτρου φέρει τονισμένη συλλαβή του κειμένου κατά τη μουσική εκτέλεση τονίζεται. > œ œ œ e léi son. 2. i) Αλλαγή συλλαβής του κειμένου γίνεται από την αξία του μισού [h] και άνω. ii) Ένα τέταρτο [q] μπορεί να φέρει συλλαβή υπό προϋποθέσεις. iii) Αξίες μικρότερες του τετάρτου [q] δεν φέρουν συλλαβές. Σημειώστε ότι το "Kyrie" μπορεί να μελοποιηθεί ως δισύλλαβο "Kyrie" ή τρισύλλαβο "Kyrie". Ký ri e e léi son Ký rie e léi son. Ένα τέταρτο μπορεί να φέρει συλλαβή στις εξής περιπτώσεις: i) αν προηγείται παρεστιγμένο μισό [h.] και μετά το τέταρτο [q] ακολουθήσει αξία μεγαλύτερή του ( συνήθως μισό [h]). Το σχήμα h. q h δηλαδή μπορεί να φέρει συλλαβές. Ký œ ri e e léi son ii) το πρώτο μιας σειράς τετάρτων [q] μπορεί να φέρει συλλαβή, τα υπόλοιπα μελίζουν αυτή τη συλλαβή. œ œ œ œ œ œ Ký ri e euk1l4 2012

70 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη Μελοποίηση Κειμένου 4.i) Δεν αλλάζουμε συλλαβή μετά από ένα τέταρτο [q] ή ένα ζεύγος ογδόων [iq], θα πρέπει να παρεμβληθεί φθόγγος μεγαλύτερης αξίας (συνήθως μισό [h]). Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση.i). œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ e léi son ii) Αν μετά το τέταρτο [q] ακολουθήσει ο τελευταίος φθόγγος ενός έργου, ή τμήματος έργου συνηθέστερα (εσωτερική πτώση), τότε μπορεί να γίνει αλλαγή συλλαβής. œ # œ Ó e léi son.. Αποφεύγουμε να αλλάζουμε συλλαβή μετά από παρεστιγμένο μισό [h.]. Εξαίρεση αποτελεί το.i) œ œ œ œ œ us us Sá Sá ba ba oth oth. Επιτρέπονται οι επαναλήψεις μισών [h] όταν γίνεται αλλαγή συλλαβής. Στις ασκήσεις χωρίς κείμενο να μην χρησιμοποιούνται. Ký ri e 7.i) Στις προηγήσεις (portamento) επιτρέπεται η επανάληψη τετάρτων [q q] αρκεί να φέρουν την ίδια συλλαβή. Αν μετά την προήγηση έπεται φθόγγος μεγαλύτερος του τετάρτου [q] και του ίδιου τονικού ύψους αυτός μπορεί να φέρει ή όχι συλλαβή. bœ œ œ œ œ œ œ œ œ no bis œ œ spí ri tu spí ri tu ii) Κάθε επαναλαμβανόμενος φθόγγος ο οποίος δεν είναι καλλωπιστικός (προήγηση, ποίκιλμα) πρέπει να φέρει νέα συλλαβή. Ως εκ τούτου, τα τέταρτα [q] από το μοτέτο του Palestrina που ακολουθεί θα πρέπει να φέρουν συλλαβή (συγκρίνετε με 2.):

71 Υποδείγματα Τροπικής Αντίστιξης των Ειδών: Δίφωνη Αντίστιξη Μελοποίηση Κειμένου 9 œ œ œ œ et dul ci a po ma de lig no de cer pit. Στις μιμήσεις η τοποθέτηση του κειμένου σε κάθε φωνή θα πρέπει να είναι πανομοιότυπη. 9. Η τελευταία συλλαβή του κειμένου θα πρέπει να συμπίπτει με τον τελευταίο φθόγγο του έργου. œ œ œ œ œ œ œ œ Dó mi ni. Υποδείγματα Μελωδιών A solis ortus cardine, Palestrina "Από την περιοχή που ανατέλλει ο ήλιος", ποίημα του oelius Sedulius (+40) bœ œ œ œ nœ œ œ œ œ œ Ad us que ter rae li mi tem, œ œ œ œ œ hri stum ca na mus, Exaltabo te, Palestrina " Ἐπί σοί Κύριε ἤλπισα", Ψαλμός 0 b Ex œ œ œ œ œ œ œ œ œ al ta bo te Do b œ œ œ œ œ œ mi ne, Missa Brevis, Sanctus, Palestrina b œ œ œ œ œ œ San ctus, San b œ œ tus,