Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ βλάπτει σοβαρά την υγεία

Transcript

1 Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ βλάπτει σοβαρά την υγεία Τα επίσημα στοιχεία μάς εμφανίζουν σε πολύ ευνοϊκότερη θέση σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Με μια μικρή λεπτομέρεια: από τα οκτώ εργαστήρια που διενεργούν τους ελέγχους για φυτοφάρμακα στα τρόφιμα μόνο ένα είναι διαπιστευμένο, ενώ τα στοιχεία του 2006 δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να τα επεξεργαστούμε! Είναι ένα παζλ που θα μπορούσε να φέρει τον τίτλο «Ναι μεν, αλλά...». Πρόκειται όμως για ένα παζλ που ξεφεύγει από τα απλά όρια ενός παιχνιδιού καθώς παίζει με τη δημόσια υγεία. Θέμα του τα φυτοφάρμακα και η ύπαρξή τους στην καθημερινότητά μας, στο ψυγείο ή στο τραπέζι μας. Ποια είναι η επίσημη εικόνα της χώρας μας σε ό,τι αφορά τις επικίνδυνες ουσίες; Αποτυπώνεται με το «Ναι μεν». Σύμφωνα με όλα τα στοιχεία των αρμοδίων φορέων της πολιτείας και πλην μικρού αριθμού εξαιρέσεων, όλα τα γεωργικά φάρμακα που ανευρίσκονται σε τρόφιμα πρωτογενούς προελεύσεως ή μεταποιημένα είναι εντός ορίων. Επισήμως, πάμε καλά... Από το σύνολο των δειγματοληπτικών ελέγχων, όπως επιβεβαιώνουν όλοι οι αρμόδιοι ελληνικοί φορείς (και θα δείτε ότι είναι πολλοί, αφού υπάρχει ένας κατακερματισμός υπηρεσιών και αντίστοιχων ευθυνών), τα ποσοστά μη κανονικών δειγμάτων με υπολείμματα φυτοφαρμάκων άνω των φυσιολογικών ορίων δεν ξεπερνούν σε γενικά πλαίσια όλα τα τελευταία χρόνια το 2,5%, όταν στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είναι πολύ υψηλότερα. Μάλιστα τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που δόθηκαν στο «Βήμα» (αφορούν το έτος 2005, αφού για το 2006 δεν έχει ακόμη γίνει η επεξεργασία...) δίνουν καλύτερη εικόνα από τα προηγούμενα χρόνια καθώς μιλούν για δείγματα που ξεπερνούν τα ανώτατα επιτρεπτά όρια σε προϊόντα ζωικής

2 αλλά και φυτικής προέλευσης σε ποσοστό που κυμαίνεται στο 1%. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, τα προϊόντα φυτικής προέλευσης που εμφανίζουν ανιχνεύσιμα υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων, εντός όμως των ορίων, είναι της τάξεως του 17%. Φωνές ανησυχίας Είδαμε το... ναι μεν, μην ξεχνούμε όμως και το μεγάλο «αλλά». Και αυτό έχει πολλές όψεις: ξεκινά από μελέτες ελλήνων ειδικών που κάνουν λόγο για τουλάχιστον 3% των δειγμάτων φρούτων και λαχανικών που ξεπερνούν τα ανώτατα επιτρεπτά όρια υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, καθώς και για ανίχνευση τέτοιων καταλοίπων σε τέσσερα στα δέκα δείγματα. Προχωρεί με το θέμα της επάρκειας του ελεγκτικού μηχανισμού: από την αμφισβήτηση της ύπαρξης κατάλληλων εργαστηρίων ανάλυσης (με έγγραφη μάλιστα παραδοχή των ίδιων των αρμοδίων φορέων!) ως τις ελλείψεις προσωπικού και τον μη επαρκή αριθμό δειγμάτων που εξετάζονται. Συνεχίζει με το ερώτημα σχετικά με το πόσο ασφαλή είναι τα όρια που αποτελούν τον «μπούσουλα» ο οποίος ορίζει το ασφαλές και το μη ασφαλές σε ό,τι αφορά τον οργανισμό μας. Και καταλήγει με το ζήτημα της αποκαλούμενης συνεργιστικής δράσης. Σήμερα θεωρούμε βάσει των αποτελεσμάτων που έχουμε στα χέρια μας ότι ένα προϊόν είναι ασφαλές αφού περιέχει κατάλοιπα εντός των επιτρεπτών ορίων. Το αυτό προϊόν όμως περιέχει 10 ή και περισσότερες διαφορετικές ουσίες - πάντα βέβαια εντός των επιτρεπτών ορίων - χωρίς κανείς να μελετά την ασφάλεια αυτού του «κοκτέιλ» για τον οργανισμό. «Το Βήμα» χαρτογραφεί σήμερα την πορεία των φυτοφαρμάκων στη ζωή μας. Πρόκειται για ουσίες που αφού μπήκαν σε ένα κομμάτι της τροφικής αλυσίδας, θέλοντας και μη, την επηρεάζουν ολόκληρη. Και την επηρεάζουν για πολύ μεγάλο διάστημα: δεν είναι τυχαίο, όπως θα δείτε από τα στοιχεία, ότι κατάλοιπα από φυτοφάρμακα που απαγορεύτηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1970 εντοπίζονται ακόμη σε τρόφιμα που καταναλώνουμε σήμερα! Το παζλ αυτό, ως φαίνεται, έχει πολλές ψηφίδες και μάλλον είμαστε ακόμη μακριά από τη λύση του. Ελπίζουμε ότι σε κάθε περίπτωση δεν αποτελεί άλυτο γρίφο... Sudoku γραφειοκρατίας Αν κάποιος προσπαθήσει να ξετυλίξει το κουβάρι των ελέγχων για τα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων σε προϊόντα της χώρας μας, μάλλον θα πρέπει να είναι πολύ καλός λύτης... Sudoku ή άλλης τέτοιου είδους... σπαζοκεφαλιάς. Εχουμε και λέμε: αν το λαχανικό είναι φρέσκο, πρέπει να απευθυνθεί στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Αν όμως έχει υποστεί την παραμικρή επεξεργασία, τα στοιχεία διαθέτει το Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ), το οποίο αναλύει δείγματα για λογαριασμό του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ), ο οποίος ανήκει στο υπουργείο Ανάπτυξης, ενώ το ίδιο το ΓΧΚ ανήκει στο υπουργείο Οικονομικών. Βεβαίως την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα

3 στοιχεία, σε κατεψυγμένα λαχανικά ελέγχους κάνουν τόσο το ΓΧΚ όσο και το υπουργείο. Αν θέλει να μάθει τι έγινε το νωπό γουρουνάκι, πρέπει να καταφύγει στη Διεύθυνση Κτηνιατρικής του υπουργείου αλλιώς, όταν το γουρουνάκι γίνεται... λουκάνικο, ας προστρέξει στο ΓΧΚ. Το οποίο ΓΧΚ, εκτός από τα δείγματα του ΕΦΕΤ, αναλύει και δείγματα που του αποστέλλονται από τα σημεία εισόδου της χώρας ύστερα από ειδοποίηση μέσω του ευρωπαϊκού συστήματος Rapid Alert System (ειδοποίηση σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με ύπαρξη επικίνδυνων προϊόντων που εντοπίστηκαν σε άλλα κράτη-μέλη), καθώς και κάποια δείγματα νομαρχιών. Ακριβώς δε η ίδια υπηρεσία αποτελεί κέντρο αναφοράς της ΕΕ σε ό,τι αφορά τις αναλύσεις του ελαιολάδου (αναλύσεις που, σύμφωνα με τα στοιχεία, κάνει για το ελαιόλαδο και το υπουργείο) και όλα αυτά λαμβάνουν χώρα στο μοναδικό εργαστήριο υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων του Χημείου, αυτό της Αθήνας, που απαρτίζεται από πέντε άτομα! «Τακτικοί έλεγχοι», αλλά... Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με εκπροσώπους του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, το υπουργείο διαθέτει οκτώ εργαστήρια (σε Αθήνα - Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο - και σε Πειραιά, Καβάλα, Θεσσαλονίκη, Βόλο, Γιάννινα, Πάτρα και Ηράκλειο) για την ανάλυση δειγμάτων πρωτογενών προϊόντων φυτικής προέλευσης. Σημειώνεται ότι το υπουργείο στο πλαίσιο της ΕΕ συμμετέχει, όπως όλα τα κράτημέλη, στο πρόγραμμα ετησίων ελέγχων σχετικά με τα κατάλοιπα, τα επίσημα στοιχεία των οποίων οφείλει να αποστέλλει στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα. Διενεργούνται τόσο τακτικοί όσο και έκτακτοι έλεγχοι, για τους οποίους είναι αρμόδιοι υπάλληλοι των Διευθύνσεων Γεωργίας των κατά τόπους νομαρχιών της χώρας (τόσο στα φυτικά όσο και στα ζωικά προϊόντα ο αριθμός των δειγμάτων ορίζεται για όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ ύστερα από συνεννόηση με την κεντρική ευρωπαϊκή υπηρεσία βάσει του επιπέδου ανάπτυξής τους). Ο αριθμός των εργαστηρίων που καλούνται να φέρουν εις πέρας τους ελέγχους του υπουργείου κρίνεται άκρως ικανοποιητικός, σύμφωνα με τον τμηματάρχη στη Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του Τμήματος Γεωργικών Φαρμάκων του υπουργείου και πρόεδρο των γεωπόνων κ. Κ. Καραμήτρο. «Στη Σουηδία, η οποία διαθέτει αντίστοιχο πληθυσμό, υπάρχουν τρία τέτοια εργαστήρια». (Αντιστοίχως ικανοποιητικός κρίθηκε από τον κ. Καραμήτρο και ο αριθμός των συνολικά 150 υπαλλήλων που διενεργούν τους ελέγχους σε ολόκληρη την - άκρως γεωργική - Ελλάδα.)...σε μη διαπιστευμένα εργαστήρια! Ακριβώς όμως την ίδια στιγμή ο προϊστάμενος της ίδιας διεύθυνσης κ. Θ. Καφρίτσας κάνει μια καίρια επισήμανση με ενημερωτικό σημείωμά του προς τον υφυπουργό του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Α. Κοντό (κοινοποίηση , στη διάθεση της

4 εφημερίδας), η οποία αποδεικνύει ότι, αν θέλουμε να δεχθούμε κάτι σχετικά με τα εργαστήρια, αυτό θα είναι (ίσως) μονάχα ο ικανοποιητικός αριθμός τους. «Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τα εργαστήρια που διενεργούν τους ελέγχους θα πρέπει να είναι διαπιστευμένα. Από τα εργαστήρια υπολειμμάτων που διενήργησαν τις αναλύσεις το έτος 2005 στη χώρα μας διαπιστευμένο είναι αυτό του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου. Είναι λοιπόν απαραίτητο να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες διαπίστευσης και των υπολοίπων εργαστηρίων των ΠΚΠΦΠ&ΠΕ (σ.σ.: Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου), οι οποίες βρίσκονται στο τελικό στάδιο, για τη μεγαλύτερη διασφάλιση της αξιοπιστίας των μελλοντικών αντιστοίχων αποτελεσμάτων της χώρας μας». Τα οκτώ εργαστήρια λοιπόν είναι υπεραρκετά, μόνο που δεν πληρούν - πλην ενός - τις προϋποθέσεις της ΕΕ για όσα καλούνται να φέρουν εις πέρας, μεταξύ των οποίων και να της αποστείλουν επίσημα στοιχεία κάθε έτος! Φυτοφάρμακα και βλάβες στον οργανισμό μας Πολλά από τα φυτοφάρμακα που αποτελούν πλέον μέρος της ζωής μας μπορούν να στοιχίσουν πολύ σοβαρά στην υγεία μας. Ο άνθρωπος μπορεί να εκτεθεί στις ουσίες αυτές μέσω διαφορετικών πηγών: του δέρματος όταν έρχεται σε άμεση επαφή μαζί τους, της αναπνοής αλλά και του νερού ή των τροφών που καταναλώνει. Μία από τις κύριες κατηγορίες φυτοφαρμάκων είναι τα οργανοχλωριωμένα φυτοφάρμακα, μεταξύ των οποίων το γνωστό DDT, που απαγορεύθηκε ήδη από τη δεκαετία του 1970, αλλά και το επίσης απαγορευμένο lindane, που εντοπίστηκε στα επιφανειακά ύδατα από τους έλληνες ερευνητές. Η κατηγορία αυτή των φυτοφαρμάκων έχει απαγορευθεί στην ΕΕ (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων ουσιών όπως το endosulfan, το οποίο επίσης έχει συνδεθεί με καρκινογένεση) καθώς αποδείχθηκε ότι αποτελούν χημικά με μεγάλη αντοχή και αργή αποικοδόμηση στο περιβάλλον. Μόλις εισέλθουν στον οργανισμό τα οργανοχλωριωμένα φυτοφάρμακα συσσωρεύονται στον λιπώδη ιστό, όπου και μπορούν να παραμείνουν επί έτη. Κυκλοφορούν επίσης στον ορό του αίματος, ενώ έχουν και την ικανότητα να περνούν μέσω του πλακούντα (εξαιτίας της τροφοδοσίας του με αίμα) από την έγκυο στο έμβρυο. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε υπολείμματα τέτοιων φυτοφαρμάκων έχουν εντοπιστεί σε αμνιακό υγρό, σε πλακούντα, σε έμβρυα, καθώς και σε ομφαλοπλακουντιακό αίμα. Παράλληλα και το μητρικό γάλα μπορεί να «φιλοξενεί» τέτοιου είδους ουσίες. Και στη χώρα μας έχουν ανευρεθεί υπολείμματα DDT σε μητρικό γάλα. Τα οργανοχλωριωμένα φυτοφάρμακα συνδέονται με

5 βλάβες στο ήπαρ, στο ενδοκρινικό σύστημα (συμπεριλαμβανομένων βλαβών στον θυρεοειδή αδένα), με διαταραχές στο ανοσοποιητικό και στο νευρικό σύστημα, αλλά και με βλάβες στα οστά, στους νεφρούς και στο αίμα. Η δεύτερη μεγάλη κατηγορία είναι αυτή των οργανοφωσφορικών φυτοφαρμάκων, ενώ η τρίτη αφορά τα καρβαμιδικά φυτοφάρμακα. Και αυτές οι κατηγορίες έχουν κατά καιρούς συνδεθεί κυρίως με βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος αλλά και με εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, με ορμονικές διαταραχές και με πρόκληση καρκίνου. Οι βασικές κατηγορίες φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα είναι: εντομοκτόνα (3.520 τόνοι ανά έτος), ζιζανιοκτόνα (3.440 τόνοι ανά έτος) και μυκητοκτόνα (2.800 τόνοι ανά έτος). Οι τριαζίνες αποτελούν το 27% των συνολικά χρησιμοποιούμενων ζιζανιοκτόνων, ενώ οι οργανοφωσφορικές ενώσεις αποτελούν το 23% των συνολικά χρησιμοποιούμενων εντομοκτόνων. Το ΒΗΜΑ, 04/02/2007, Σελ.: H03 Κωδικός άρθρου: B14982H031 ID: