Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Αρ. Διάλεξης: 8

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Αρ. Διάλεξης: 8"

Τιτάνια Βαρνακιώτης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Εξωτερικότητες Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι Αρ. Διάλεξης: 8

2 Όταν η αγορά δουλεύει όπως θα έπρεπε Σύμφωνα με το «αόρατο χέρι» του Adam Smith οι παραγωγοί και οι καταναλωτές οδηγούνται στην αγορά με σκοπό να μεγιστοποιήσουν το συνολικό όφελος. Παρόλα αυτά η ύπαρξη «αποτυχίας» στην αγορά μπορεί να συμβεί.

3 Εξωτερικότητα και αναποτελεσματικότητα Η εξωτερικότητα (externality) αναφέρεται σε μια μη-ανταποδοτική επίδραση που έχουν οι δραστηριότητες ενός ατόμου στο βιοτικό επίπεδο άλλων ατόμων που δεν εμπλέκονται σε αυτές τις δραστηριότητες. Οι εξωτερικότητες οδηγούν τις αγορές να λειτουργούν αναποτελεσματικά και για αυτό δεν επιτυγχάνεται η μεγιστοποίηση του συνολικού πλεονάσματος.

4 Εξωτερικότητα και αναποτελεσματικότητα Όταν η θέση των ατόμων επηρεάζεται αρνητικά, τότε πρόκειται για αρνητική εξωτερικότητα (negative externality). Όταν η θέση των ατόμων επηρεάζεται θετικά, τότε πρόκειται για θετική εξωτερικότητα (positive externality).

5 Εξωτερικότητα και αναποτελεσματικότητα Αρνητικές εξωτερικότητες-παραδείγματα Καυσαέριο αυτοκινήτων Κάπνισμα Δυνατή μουσική σε μια πολυκατοικία

6 Εξωτερικότητα και αναποτελεσματικότητα Θετικές εξωτερικότητες-παραδείγματα Εμβολιασμός Ανακατασκευή ιστορικών κτιρίων Έρευνα σε νέες τεχνολογίες

7 Οικονομικά της ευημερίας Η αγορά αλουμινίου Η παραγόμενη ποσότητα και η ζητούμενη όταν βρίσκονται σε ισορροπία είναι αποτελεσματικές υπό την έννοια ότι μεγιστοποιούν το άθροισμα του πλεονάσματος του καταναλωτή και του παραγωγού. Εάν ένα εργοστάσιο αλουμινίου ρυπαίνει (αρνητική εξωτερικότητα) τότε το κόστος για την κοινωνία από την παραγωγή αλουμινίου είναι μεγαλύτερο από το κόστος που αφορά μόνον τους παραγωγούς αλουμινίου.

8 Η αγορά αλουμινίου Τιμή Αλουμινίου Προσφορά (ιδιωτικό κόστος) Σημείο ισορροπίας 0 Q ΑΓΟΡΑΣ Ζήτηση (ιδιωτική αξίαιδιωτικό όφελος) Ποσότητα Αλουμινίου

9 Οικονομικά της ευημερίας Αγορά αλουμινίου Για κάθε μονάδα αλουμινίου το κοινωνικό κόστος περιλαμβάνει το ιδιωτικό κόστος των παραγωγών και το κόστος όλων των ατόμων στην κοινωνία που επηρεάζονται αρνητικά από την ρύπανση.

10 Ρύπανση και κοινωνικά άριστο επίπεδο παραγωγής Τιμή Αλουμινίου Κοινωνικό κόστος (ιδιωτικό και εξωτερικό) Προσφορά (ιδιωτικό κόστος) άριστο Σημείο ισορροπίας Ζήτηση (ιδιωτική αξία) 0 Q ΑΡΙΣΤΟ Q ΑΓΟΡΑΣ Ποσότητα Αλουμινίου

11 Αρνητικές εξωτερικότητες Η τομή της ΚΖ με την καμπύλη κοινωνικού κόστους προσδιορίζει το άριστο επίπεδο του παραγόμενου προϊόντος. Το κοινωνικά άριστο επίπεδο προϊόντος είναι μικρότερο από την ποσότητα ισορροπίας της αγοράς. Η αγορά δεν λειτουργεί αποτελεσματικά και δεν μεγιστοποιείται η συνολική οικονομική ευημερία. Πώς μπορεί να επιτευχθεί η παραγωγή της κοινωνικά άριστης ποσότητας;

12 Αρνητικές εξωτερικότητες Εσωτερικεύοντας την εξωτερικότητα (Internalizing an externality) οι παραγωγοί έχουν κίνητρο να λάβουν υπόψη τους τις αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις των ενεργειών τους. Για την επίτευξη του κοινωνικά άριστου επιπέδου προϊόντος η κυβέρνηση μπορεί να πετύχει εσωτερίκευση της αρνητικής εξωτερικότητας με την επιβολή φόρου στον παραγωγό.

13 Θετικές εξωτερικότητες Όταν μια δραστηριότητα έχει γενικότερα οφέλη για τα μέλη της κοινωνίας τότε δημιουργούνται θετικές εξωτερικότητες. Η κοινωνική αξία (ή το κοινωνικό όφελος) του αγαθού υπερβαίνει την ιδιωτική αξία (ή το ιδιωτικό όφελος). Η εκπαίδευση έχει θετικές εξωτερικότητες επειδή η αύξηση του μορφωτικού επιπέδου των ατόμων που εκπαιδεύονται συνεπάγεται γενικότερα οφέλη για τα μέλη της κοινωνίας.

14 Εκπαίδευση και κοινωνικά άριστο επίπεδο Τιμή Εκπαίδευσης Προσφορά (ιδιωτικό κόστος) Σημείο ισορροπίας άριστο Κοινωνική αξία (κοινωνικό όφελος) 0 Q ΑΓΟΡΑΣ Q ΑΡΙΣΤΟ Ζήτηση (ιδιωτική αξίαιδιωτικό όφελος) Ποσότητα Eκπαίδευσης

15 Θετικές εξωτερικότητες Η τομή της ΚΠ με την καμπύλη της κοινωνικής αξίας (κοινωνικού οφέλους) προσδιορίζει το άριστο επίπεδο παραγόμενου προϊόντος. Το άριστο επίπεδο προϊόντος είναι μεγαλύτερο από την ποσότητα ισορροπίας. Η αγορά παράγει μικρότερη ποσότητα από την κοινωνικά επιθυμητή. Πώς μπορεί να επιτευχθεί η παραγωγή της κοινωνικά άριστης ποσότητας;

16 Θετικές εξωτερικότητες Εσωτερικεύοντας την εξωτερικότητα οι παραγωγοί έχουν κίνητρο να λάβουν υπόψη τους τις θετικές εξωτερικές επιδράσεις των ενεργειών τους. Για την επίτευξη του κοινωνικά άριστου επιπέδου προϊόντος η κυβέρνηση μπορεί να πετύχει εσωτερίκευση της θετικής εξωτερικότητας δίνοντας επιδοτήσεις στους παραγωγούς.

17 Σύνοψη Οι αρνητικές εξωτερικότητες οδηγούν τις αγορές να παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα από την κοινωνικά επιθυμητή. Οι θετικές εξωτερικότητες οδηγούν τις αγορές να παράγουν μικρότερη ποσότητα από την κοινωνικά επιθυμητή. Προκειμένου να διορθώσει αυτές τις αποτυχίες της αγοράς, η κυβέρνηση μπορεί να εσωτερικεύσει την εξωτερικότητα, φορολογώντας τα αγαθά που έχουν αρνητικές εξωτερικότητες και επιδοτώντας τα αγαθά που έχουν θετικές.

Σχετικά έγγραφα

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι. Καταναλωτές - Παραγωγοί - Αποτελεσματικότητα Αγοράς. Αρ. Διάλεξης: 7

Εισαγωγή στην Οικονομική Επιστήμη Ι Καταναλωτές - Παραγωγοί - Αποτελεσματικότητα Αγοράς Αρ. Διάλεξης: 7 Καταναλωτές, Παραγωγοί και Αποτελεσματικότητα Αγοράς Αγοραία ισορροπία Μπορούν η τιμή και η ποσότητα