ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Ι «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

Transcript

1 ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Ι «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» Δρ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ (PhD, MSc, MA) Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος 1

2 ΔΟΜΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Βασικές έννοιες και αρχές της γνωστικής προσέγγισης Παράλογες πεποιθήσεις / σκέψεις Γνωστικές διαστρεβλώσεις Αρνητικές γνωστικές αποδόσεις / ερμηνείες έδρα ελέγχου Βασικές δεξιότητες γνωστικής συμβουλευτικής Τεχνική αμφισβήτησης παράλογων πεποιθήσεων, τεχνική αναπλαισίωσης, τεχνική ομαλοποίησης της εμπειρίας και άλλες επιμέρους τεχνικές και μέθοδοι 2

3 ΣΤΟΧΟΙ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Να κατανοηθούν οι βασικές έννοιες, όροι και αρχές της γνωστικής προσέγγισης Να εμπεδωθούν η λειτουργία και οι συνήθεις μορφές των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων, αντιδράσεων και ερμηνειών Να περιγραφούν βασικές δεξιότητες και τεχνικές γνωστικής συμβουλευτικής Να αναλυθούν οι κύριες τεχνικές της γνωστικής προσέγγισης, με συγκεκριμένα παραδείγματα και ασκήσεις 3

4 Από το μακρινό παρελθόν... 4

5 Βασικές αρχές γνωστικής προσέγγισης Τα γνωσιακά σχήματα ( schemas) επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Τα άτομα αντιδρούν στη γνωστική αναπαράσταση γεγονότων, στο πώς δηλαδή αντιλαμβάνονται τα γεγονότα, παρά σε αυτά καθαυτά τα γεγονότα. Η πηγή των προβλημάτων βρίσκεται στον τρόπο που σκέφτονται τα άτομα και σε ένα είδος εσωτερικού διαλόγου που κάνουν με τον εαυτό τους. Οι σκέψεις αυτές είναι συνήθως φορτισμένες με αξιολογικές κρίσεις. Τέτοιου είδους σκέψεις, δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα, τα οποία προκαλούν άγχος, συναισθηματική σύγχυση, απώλεια αυτοελέγχου και άλλες διαταραχές. 5

6 Γνωστική προσέγγιση Arnold Beck (1967) Cognitive Therapy Albert Ellis (1956) - Rational-Emotive-Behavior Therapy (REBT) Ο άνθρωπος αποτελεί σκεπτόμενο ον και διακατέχεται από αξίες και κριτική σκέψη. Όταν σκέφτεται με τη λογική είναι ευτυχισμένος και ολοκληρωμένος. Όταν κυριεύεται από παράλογες σκέψεις δημιουργούνται ψυχολογικές διαταραχές. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα είναι αλληλένδετα, δηλαδή όταν υπάρχει μια συναισθηματική διαταραχή, μοιραία συνυπάρχει και κάποια παράλογη σκέψη. 6

7 ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Βασικός στόχος : Η ελάττωση της κεντρικής αυτοκαταστροφικής άποψης που έχει ο πελάτης για τον εαυτό του και η απόκτηση μιας πιο ρεαλιστικής και ανεκτικής φιλοσοφίας της ζωής (Ellis, 1973). Παράλογες πεποιθήσεις / σκέψεις Γνωστικές παραποιήσεις Αρνητικές γνωστικές αποδόσεις / ερμηνείες Στοιχεία απολυτότητας και τελειότητας 7

8 ΠΑΡΑΛΟΓΕΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ Είναι απολύτως απαραίτητο να αγαπιέται κανείς, να τον εκτιμούν και να τον αποδέχονται όλοι. Για να αξίζει κάποιος, θα πρέπει να είναι ικανός, επαρκής και να επιτυγχάνει σε όλα. Μερικοί άνθρωποι είναι κακοί και γι αυτό το λόγο, θα πρέπει να κατηγορούνται και να τιμωρούνται. Η δυστυχία είναι αποτέλεσμα εξωτερικών γεγονότων, τα οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να ελέγξει. Είναι τρομερά καταστροφικό να μην γίνονται τα πράγματα όπως τα θέλει κανείς. Αν κάτι είναι επικίνδυνο και βλαβερό, αυτό πρέπει συνέχεια να απασχολεί την σκέψη του ανθρώπου. 8

9 ΠΑΡΑΛΟΓΕΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ Είναι πιο εύκολο να αποφεύγει κανείς τις δυσκολίες και την προσωπική ευθύνη παρά να τις αντιμετωπίζει κατά πρόσωπο. Οι άνθρωποι είναι απαραίτητο να βασίζονται στους άλλους και να έχουν την υποστήριξη κάποιου πιο ισχυρού. Οι προηγούμενες εμπειρίες και τα γεγονότα στη ζώη ενός ατόμου καθορίζουν την τρέχουσα συμπεριφορά του και δεν μπορούν να αλλάξουν. Οι άνθρωποι πρέπει να απασχολούνται και να στενοχωριούνται με τα προβλήματα των άλλων. Υπάρχει πάντα μία σωστή και συγκεκριμένη λύση σε κάθε πρόβλημα και είναι καταστροφικό αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να την βρει. 9

10 Συνήθεις παράλογες πεποιθήσεις παιδιών Δεν έχω δύναμη να ελέγξω τίποτε γιατί είμαι πολύ μικρός Τα αγόρια είναι καλύτερα από τα κορίτσια (και αντίστροφα) Είμαι κακιά, γι αυτό δεν με αγαπάει η μητέρα μου Δεν είμαι αξιαγάπητο παιδί / είμαι άχρηστη Πρέπει να είσαι σκληρός για να είσαι δημοφιλής Οι γονείς χωρίζουν όταν τα παιδιά δεν συμπεριφέρονται σωστά Θα πρέπει πάντα να έχω καλούς τρόπους Δεν πρέπει να λες ποτέ όχι στους μεγάλους Είναι κακό να δείχνεις ότι είσαι θυμωμένη / να κλαις Δεν πρέπει ποτέ να κάνω λάθη Οι γονείς πάντα θα με φροντίζουν και θα με προσέχουν. 10

11 Συνήθεις γνωστικές διαστρεβλώσεις 1. Σκέψη άσπρομαύρο «Είμαι είτε τέλειος είτε άχρηστος και δεν υπάρχουν ενδιάμεσα στάδια» 2. Καταστροφοποίηση Αρνητική πρόβλεψη του μέλλοντος χωρίς επαρκή στοιχεία, π.χ. «αν δεν περάσω στις πανελλήνιες, δεν θα βρω δουλειά ποτέ» 3. Συναισθηματική λογική 4. Ετικετοποίηση / επιλεκτική απομόνωση γεγονότων «Νιώθω χαζός, άρα είμαι χαζός» Χρήση γενικών υποτιμητικών χαρακτηρισμών, π.χ. «δεν τα πήγα καλά σε ένα διαγώνισμα και σκέφτομαι ότι είμαι άχρηστος» 11

12 Συνήθεις γνωστικές διαστρεβλώσεις 5. Υπεργενίκευση και υποτίμηση Το άτομο αξιολογεί εσφαλμένα τον εαυτό του υπεργενικεύοντας τις αρνητικές πτυχές και μειώνοντας τις θετικές, Π.χ. «αν πάρω κακό βαθμό σε ένα μάθημα θεωρώ ότι δεν είμαι καλός μαθητής, ενώ αν πάρω καλό βαθμό λέω ότι ήταν εύκολο και όλοι πήραν καλό βαθμό» 6. Διάβασμα σκέψης Το άτομο θεωρεί ότι οι άλλοι κάνουν αρνητικές σκέψεις για αυτό, βασισμένο στο τι πιστεύει το ίδιο, π.χ. «μόλις με είδε, σκέφτηκε ότι έχω παχύνει» 12

13 Γνωστικές αποδόσεις Εστιάζουν στο πώς οι άνθρωποι ερμηνεύουν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες τους Τρία χαρακτηριστικά ερμηνειών: Εσωτερική ή εξωτερική αιτία Σταθερή ή μεταβλητή αιτία Ελέγξιμη ή ανεξέλεγκτη αιτία Τέσσερις ερμηνείες της επιτυχίας / αποτυχίας: 1. Ικανότητα (εσωτερική, σταθερή και αμετάβλητη) 2. Προσπάθεια (εσωτερική & μεταβλητή) 3. Δυσκολία έργου (εξωτερική & σταθερή) 4. Τύχη (εξωτερική, ασταθής και απρόβλεπτη) 13

14 Έδρα ελέγχου (Locus of control - Julian Rotter, 1966) & θεωρία απόδοσης Ορισμός: Η τάση ενός ατόμου να εκλαμβάνει τον έλεγχο των επιτυχιών είτε ως εσωτερικό προς τον εαυτό του (δηλ., που εξαρτάται από αυτόν), είτε ως εξωτερικό (δηλ. που εξαρτάται από άλλους παράγοντες, π.χ. τύχη, μοίρα, τρίτα άτομα, κ.ά.) Εσωτερικό κέντρο ελέγχου (Internal) Εξωτερικό κέντρο ελέγχου (External) Η εσωτερική έδρα ελέγχου σχετίζεται με την ΑΥΤΟΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ (Bandura, 1997) Οι μαθητές που πιστεύουν ότι η επιτυχία / αποτυχία αφείλονται πρωτίστως στις δικές τους προσπάθειες, προσπαθούν πολύ. Ιδιαίτερη η κινητοποιητική αξία της ανατροφοδότησης που λαμβάνουν οι μαθητές ( Bandura, 1997). 14

15 Ο ρόλος του συμβούλου Ο σύμβουλος θα πρέπει: να δημιουργήσει μια λειτουργική σχέση με τον πελάτη, να προβάλει τις παράλογες ιδέες του και να τον κάνει να τις κατανοήσει πλήρως, να αναπτύξει γιατί αυτές οι σκέψεις είναι παράλογες και γιατί ευθύνονται για τα συναισθήματα που έχουν προκύψει, να δημιουργήσει κατάλληλο κλίμα, ώστε ο πελάτης να κάνει εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό του που πλέον θα στηρίζεται στη λογική του και όχι στις παρορμήσεις του και να τον ενθαρρύνει να εφαρμόσει τις νέες αντιλήψεις του, όσο επώδυνο και αν του φαίνεται αυτό 15

16 ΤΕΧΝΙΚΕΣ (με τον σύμβουλο) Αναγνωρίζει τις παράλογες ιδέες που βρίσκονται πίσω από τη διαταραγμένη συμπεριφορά. Προκαλεί και αντιμετωπίζει τον πελάτη κατά πρόσωπο, ούτως ώστε να αναδείξει τις παράλογες αυτές ιδέες. Προσπαθεί να επιδείξει τον παραλογισμό των σκέψεων του. Επικαλείται τη λογική σκέψη, ώστε να απομακρύνει τις παράλογες ιδέες και δοξασίες. Παρουσιάζει στον συμβουλευόμενο τη μηλειτουργικότητα των παράλογων σκέψεων του και τον τρόπο με τον οποίο αυτές οδηγούν σε διαταραχές των συναισθημάτων και των συμπεριφορών του. 16

17 ΤΕΧΝΙΚΕΣ (με τον σύμβουλο) Αντιμετωπίζει το παράλογο των σκέψεων του πελάτη με τη χρήση χιούμορ και ατοπιών. Επικαλείται την εμπειρία προκειμένου να αιτιολογήσει πώς οι παράλογες σκέψεις μπορούν να αντικατασταθούν από νέες λογικές. Διδάσκει τον συμβουλευόμενο πώς να χρησιμοποιεί την αποκτημένη του εμπειρία, η οποία πλέον στηρίζεται στη λογική, ώστε να τον καθοδηγεί σε τωρινές ή μελλοντικές συναισθηματικές δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει. 17

18 Σύνοψη τεχνικών Ψυχο-εκπαίδευση ( μίνι-διαλέξεις, διαγράμματα ή πίνακες, videos ή βιβλία ο συμβουλευόμενος ως συνεργάτης) Σωκρατική μέθοδος : μια σειρά από ερωτήσεις μέχρις ότου οι πυρηνικές πεποιθήσεις εκτεθούν σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορούν να επεξεργαστούν Διατύπωση των παράλογων πεποιθήσεων από τον σύμβουλο καθ υπερβολήν Ποσοτικοποίηση των δηλώσεων του συμβουλευόμενου σε κλίμακα

19 Έξι τύποι ερωτήσεων Σωκρατικής μεθόδου (Judith Beck, 1995) 1. Πού είναι η απόδειξη για αυτό που λες / σκέφτεσαι; Τι το αποδεικνύει; 2. Θα μπορούσε να υπάρχει κάποια εναλλακτική ερμηνεία; 3. Ποιο είναι το χειρότερο (ή το καλύτερο) που θα μπορούσε να συμβεί; Θα μπορούσες να ζήσεις με αυτό; 4. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της πεποίθησης που έχεις; Ποιες θα ήταν οι συνέπειες εάν άλλαζες τον τρόπο σκέψης σου; 5. Τι σκέφτεσαι / τι νομίζεις ότι θα έπρεπε να κάνεις σχετικά με αυτό; 6. Τι θα έλεγες σε έναν/μία φίλο/η εάν βρισκόταν στην ίδια κατάσταση; 19

20 Περαιτέρω τεχνικές Αμφισβήτηση και αντικατάσταση παράλογων πεποιθήσεων: κυρίως μέσω των τεχνικών της γνωστικής αναπλαισίωσης και ομαλοποίησης της εμπειρίας. Ο/η σύμβουλος ζητά την επαναλαμβανόμενη πρακτική εξάσκηση αμφισβήτησης των παράλογων πεποιθήσεων ( π.χ. εκπαίδευση σε εναλλακτικές γνωστικές αποδόσεις), είτε σε πραγματικές συνθήκες είτε μέσω ασκήσεων νοητικής αναπαράστασης. Καταγραφή σκέψεων σε φύλλα εργασίας με πολλές διαφορετικές στήλες: συστηματική κατ οίκον εργασία σε μορφή αρχείου με επιμέρους στήλες (π.χ. μέθοδος «ΑΒΓ» ή μέθοδος «τα 5 Σ») 20

21 Τεχνικές (χωρίς τον σύμβουλο) Κατ οίκον εργασία (homework): Ο συμβουλευόμενος καλείται να διαβάσει κάτι ή να δεί μία ταινία. Ο συμβουλευόμενος ταυτίζεται με τον πρωταγωνιστή εκφράζοντας τις σκέψεις του, τα συναισθήματά του, παρουσιάζει την αυτοεικόνα του και αναπτύσσει την αυτοπεποίθησή του. Τήρηση ημερολογίου : συνήθης δομημένη μορφή κατ οίκον εργασίας σχετικά με τη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια μιας «προβληματικής» κατάστασης Μέθοδος ΑΒΓ: Α = Γεγονός, Β= Σύστημα πεποιθήσεων, Γ = Συναισθηματική συνέπεια Μέθοδος «5 Σ»: Συνθήκη (γεγονός, ερέθισμα), Σκέψεις, Συναισθήματα, Σωματικές αντιδράσεις, Συμπεριφορά 21

22 Παράδειγμα μεθόδου ΑΒΓ (άγχος εξετάσεων) 22

23 Παράδειγμα μεθόδου «5 Σ» (πανικός στην προοπτική οδήγησης) 1. Συνθήκη (ερέθισμα): Η οδήγηση του αυτοκινήτου για να μετακινηθώ 2. Σκέψεις : «Θα λιποθυμίσω ενώ οδηγώ», «Θα πάθω κρίση», «Θα σκοτώσω κάποιον στην εθνική οδό» 3. Συναισθήματα: άγχος, ένταση, τρόμος 4. Σωματικές αντιδράσεις : ιδρώτας, ταχυπαλμία, γρήγορος ρυθμός αναπνοής 5. Συμπεριφορά : Δεν οδηγώ. Ζητάω από τον σύντροφο μου να οδηγήσει το αυτοκίνητο μου. Wright, Basco, & Thase,

24 Πρακτικά οφέλη της μεθόδου «5 Σ» Αναγνώριση της σύνδεσης και της αλληλουχίας μεταξύ σκέψης-συναισθημάτων-δράσης/συμπεριφοράς. Αποσαφήνιση των επιμέρους στοιχείων και της επίδρασής τους στην τελική αντίδραση του ατόμου. Αποσαφήνιση του «γιατί τώρα» η συγκεκριμένη αντίδραση. Δυνατότητα παρέμβασης στον τρόπο σκέψης και στη σχέση σκέψης-συναισθημάτων μεγαλύτερη αίσθηση προσωπικού ελέγχου Δυνατότητα περαιτέρω επεξεργασίας και εμβάθυνσης στις παράλογες σκέψεις (π.χ. «Οπωσδήποτε θα προκαλέσω κάποιο ατύχημα», «Ο κόσμος είναι γεμάτος κινδύνους», «Θα πρέπει πάντοτε να προστατεύω τον εαυτό μου» - μη -ρεαλιστικές πεποιθήσεις, υποτίμηση της ικανότητας για διαχείριση καταστάσεων) 24

25 Τεχνική Γνωστικής Αναπλαισίωσης Στόχος: Η μεταβολή του τρόπου με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται την κατάστασή του. Διαδικασία: Αρχικά αποδοχή της αντίληψης του ατόμου για τον κόσμο, κατόπιν διεύρυνση αυτής της αντίληψης ώστε να συμπεριλαμβάνει πρόσθετες πληροφορίες για μια πιο διαφορετική και δημιουργική κατανόηση. Παραδείγματα: Η «τεμπελιά» μιας μαθήτριας ως «έλλειψη θάρρους», καθώς ενώ γνώριζε το μάθημα δεν έπαιρνε την πρωτοβουλία να εκθέσει τις απόψεις της όποτε τη ρωτούσε η δασκάλα και έτσι θεωρούνταν ότι δεν είχε διαβάσει. Η «έλλειψη ενδιαφέροντος» από τους άλλους ως συμπεριφορά διακριτικότητας / σεβασμού της ιδιωτικότητας. 25

26 Τεχνική Ομαλοποίησης της εμπειρίας Στόχος: Να αντιληφθεί το άτομο ότι ορισμένες φορές οι σκέψεις, τα συναισθήματα και η συμπεριφορά μας μοιάζει με εκείνα των άλλων ανθρώπων, και άρα είναι «φυσιολογικά» και αναμενόμενα. Διαδικασία: Προσοχή στη χρήση της συγκεκριμένης τεχνικής ώστε να μην ακυρώνουμε τα συναισθήματα που νιώθει κανείς και τη «σημασία» που έχουν για το ίδιο το άτομο. Παραδείγματα: Ο φόβος απέναντι σε κάτι καινούργιο, π.χ. «Δεν υπάρχει αλλαγή που να μην ενέχει και κάποιον βαθμό φόβου και αγωνίας απέναντι στο άγνωστο» Η ενοχή απέναντι στον χωρισμό των γονιών, π.χ. «Πολλά παιδιά πιστεύουν ότι φταίνε εκείνα για τον χωρισμό» 26

27 Άσκηση αμφισβήτησης και αντικατάστασης παράλογων πεποιθήσεων Μοιράζουμε στα μέλη μιας ομάδας μία άσκηση με παραδείγματα «λανθασμένης σκέψης». Κατόπιν δίνουμε προφορικά στην ομάδα σχετικές, με αυτά τα παραδείγματα, ερωτήσεις αφήνοντας ένα χρονικό διάστημα, ώστε όλοι να προλάβουν να σκεφτούν και να απαντήσουν σε κάθε ερώτηση. Αφού απαντήσουν προχωρούμε στην επόμενη. Η διαδικασία συνεχίζεται ως το τέλος με τον ίδιο τρόπο και όταν ολοκληρωθεί, γίνεται συζήτηση κατά την οποία τα μέλη μπορούν να πουν την εμπειρία τους από την άσκηση. Για παράδειγμα αν τους ωφέλησε, αν εντόπισαν κάποιες επιζήμιες συνομιλίες με τον εαυτό τους, αν με το να αμφισβητήσουν την ορθότητα ορισμένων σκέψεων που τους βασανίζουν, αντιλήφθηκαν κάποια αλλαγή στα συναισθήματά τους, κ.ά. 27

28 Παράδειγμα αμφισβήτησης και αντικατάστασης παράλογων πεποιθήσεων Αντιμετώπιση θυμού παιδιών και εφήβων (διακρίνεται από σκέψεις απαιτητικές & εδράζεται στον εγωκεντρισμό) Ακούμε προσεκτικά την εκδοχή του παιδιού (π.χ. θυμό επειδή δεν μπορεί να αποκτήσει αυτό που θέλει) Προτάσσουμε κάποιες ερωτήσεις «αμφισβήτησης» των παράλογων πεποιθήσεων, ώστε να αναδειχθεί η μη λειτουργικότητα σκέψης / δράσης (π.χ. «Για ποιο λόγο θεωρείς ότι πρέπει πάντα να αποκτάς αυτό που θέλεις;», «Πώς πιστεύεις ότι σε βοηθά το συναίσθημα του θυμού να αποκτήσεις αυτό που θέλεις / επιτύχεις το σκοπό;») Καθοδηγούμε το παιδί στον συλλογισμό ότι οι πραγματικές καταστάσεις δεν είναι πάντα υπό τον έλεγχο μας, αλλά ο τρόπος που αντιδράμε σε αυτές είναι σημαντικός για την εξέλιξη τους. 28

29 Παράδειγμα αμφισβήτησης και αντικατάστασης παράλογων πεποιθήσεων Αντιμετώπιση της ματαίωσης (μία από τις κυριότερες πυρηνικές πεποιθήσεις (Ellis, 1994) Παρατηρούμε τη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια των εξής πεποιθήσεων: «Δεν το αντέχω», «Δεν μπορώ», «Δεν θέλω καθόλου», «Είναι πολύ βαρετό / δύσκολο», «Δεν θα έπρεπε να είχα να κάνω τόση δουλειά. Θα έπρεπε να είναι πιο εύκολο», «Είναι ανυπόφορο» Αμφισβητούμε τη «λογική» τους και τις μετατρέπουμε σε πιο ρεαλιστικές πεποιθήσεις: «Είναι δύσκολο αλλά μπορώ να το αντέχω και αξίζει τον κόπο για να πετύχω αυτό που θέλω», «Είναι επίπονο αλλά μπορώ να το κάνω ακόμη κι αν δυσκολευτώ πολύ», «Μπορεί να είναι πολύ βαρετό και πολύ δύσκολο αλλά δεν είναι ανυπόφορο», «Δεν θα ήθελα να είχα να κάνω τόση δουλειά, αλλά μπορώ να την κάνω και αξίζει τον κόπο για να μάθω περισσότερα» 29

30 Εφαρμογές της γνωστικής προσέγγισης Ενδείκνυται στις εξής περιπτώσεις: Γενικότερο πληθυσμό, με ήπιες ή σοβαρές συναισθηματικές δυσκολίες Άτομα με επιθυμία για καθοδήγηση και προσωπική ανάπτυξη Άτομα με οικογενειακά προβλήματα Άτομα με ανάρμοστη συμπεριφορά, κ.ά. 30

31 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στόχος της γνωστικής προσέγγισης είναι η αλλαγή του τρόπου σκέψης του ατόμου και η ένταξή του σε ένα πιο λογικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των προβημάτων, που προκύπτουν μέσα από τις παράλογες πεποιθήσεις του. Ο/Η σύμβουλος χρησιμοποιεί μια σειρά από στρατηγικές και τεχνικές οι οποίες διευκολύνουν το άτομο να αντικαταστήσει τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις του με άλλες πιο λειτουργικές. Η αμφισβήτηση και η αντικατάσταση των παράλογων πεποιθήσεων επιτυγχάνεται κυρίως μέσω των τεχνικών της γνωστικής αναπλαισίωσης, της ομαλοποίησης της εμπειρίας, τις κατ οίκον εργασίες με χρήση διαφόρων δομημένων μεθόδων, την πρακτική εξάσκηση και τη μέθοδο της νοητικής αναπαράστασης. 31