ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 670 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρώτη έκθεση προόδου για μια αποτελεσματική και πραγματική Ένωση Ασφάλειας EL EL

2 Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ασφάλεια αποτελεί πάγιο ζήτημα από την έναρξη της θητείας της παρούσας Επιτροπής, από τις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του προέδρου Γιούνκερ τον Ιούλιο του 2014 ως την πρόσφατη ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης τον Σεπτέμβριο του Η δήλωση και ο οδικός χάρτης της Μπρατισλάβας, του Σεπτεμβρίου 2016, έθεσαν το ζήτημα αυτό υπογραμμίζοντας τον σημαντικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως εγγυήτριας της ασφάλειας των πολιτών της, κάλεσαν δε την Ένωση να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να υποστηρίξει τα κράτη μέλη κατά τη διασφάλιση της εσωτερικής ασφάλειας και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 1. Κατά τους τελευταίους μήνες, σημειώνεται συνεχής πρόοδος στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού θεματολογίου για την ασφάλεια 2, του Απριλίου 2015, και στην οικοδόμησης μιας αποτελεσματικής και πραγματικής Ένωσης Ασφάλειας, όπως πρότεινε η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της τον Απρίλιο του Στο πλαίσιο αυτό, ο Πρόεδρος Γιούνκερ δημιούργησε ειδικό χαρτοφυλάκιο Επιτρόπου αρμόδιου για την Ένωση Ασφάλειας επικουρούμενου από οριζόντια ομάδα εργασίας που θα αξιοποιήσει την εμπειρογνωσία του συνόλου της Επιτροπής με στόχο την προώθηση των εργασιών και την εξασφάλιση της εφαρμογής των μέτρων. Η παρούσα έκθεση είναι η πρώτη μιας σειράς μηνιαίων εκθέσεων σχετικά με την επιτελούμενη πρόοδο προς μια λειτουργική και αποτελεσματική Ένωση Ασφάλειας. Οι μηνιαίες εκθέσεις θα παρακολουθούν την υλοποίηση των διαφόρων αξόνων δράσης 4 της Επιτροπής στον τομέα της ασφάλειας και θα προσδιορίζουν τους τομείς στους οποίους θα πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες. Οι εκθέσεις αυτές θα βασίζονται σε δύο ευρύτερους πυλώνες: στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και των μέσων που τα στηρίζουν και στην ενίσχυση της άμυνάς μας και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας έναντι αυτών. Οι εκθέσεις θα καλύπτουν όλο το φάσμα των πολιτικών στον τομέα της ασφάλειας και θα υπογραμμίζουν τη δράση που αναλαμβάνουν τα θεσμικά όργανα και οι οργανισμοί της ΕΕ στον τομέα αυτό. Παράλληλα, η Επιτροπή θα προβεί σε συνολική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων μέσων της ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Όπως έχει επισημάνει η Επιτροπή κατά το παρελθόν, στον σημερινό κόσμο η εσωτερική ασφάλεια ενός κράτους μέλους ισοδυναμεί με την εσωτερική ασφάλεια όλων. Μόνο εάν συνεργαστούμε, θα είμαστε σε θέση να επιτύχουμε το επίπεδο συλλογικής ασφάλειας που ζητούν και προσδοκούν οι πολίτες μας. Ο πλήρης σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσπάθειας αυτής, διότι η ασφάλεια της Ένωσης μπορεί να διασφαλιστεί μόνον εάν οι πολίτες είναι πεπεισμένοι ότι τα θεμελιώδη δικαιώματά τους γίνονται απολύτως σεβαστά. 1 Η δήλωση και ο οδικός χάρτης της Μπρατισλάβας της 16ης Σεπτεμβρίου 2016, SN 73/16. 2 Ανακοίνωση COM(2015) 185 final, της 28ης Απριλίου 2015, Το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια. 3 Ανακοίνωση COM(2016) 230 final, της 20ής Απριλίου 2016, σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Θεματολογίου για την Ασφάλεια για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής και πραγματικής Ένωσης Ασφάλειας. 4 Βλ. επίσης την ανακοίνωση COM(2016) 602 final, της 14ης Σεπτεμβρίου 2016, για ενίσχυση της ασφάλειας σε έναν κόσμο σε διαρκή κίνηση: βελτιωμένη ανταλλαγή πληροφοριών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και ισχυρότερα εξωτερικά σύνορα. 2

3 Η παρούσα έκθεση συγκεντρώνει τα πεπραγμένα από την ανακοίνωση του Απριλίου Οι μελλοντικές εκθέσεις θα επικεντρώνονται στα προσδοκώμενα αποτελέσματα και θα αποτυπώνουν τη διάσταση της ασφάλειας ολόκληρου του φάσματος των πολιτικών της Ένωσης, τονίζοντας τη συμβολή τους στην οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής και πραγματικής Ένωσης Ασφάλειας. ΙΙ. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥΣ α) Νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τον περιορισμό της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και πυροβόλα όπλα Η ενίσχυση του αγώνα κατά της τρομοκρατίας απαιτεί τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων που θα διακόψουν τη στήριξη προς τους τρομοκράτες και θα τους στερήσουν τα μέσα για την πραγματοποίηση επιθέσεων. Η πρόταση της Επιτροπής για την έκδοση οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 5 αποσκοπεί στην ταχεία εφαρμογή των διεθνών προτύπων και υποχρεώσεων, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι το αναθεωρημένο πλαίσιο ποινικού δικαίου σε επίπεδο ΕΕ αντιμετωπίζει επαρκώς τις αναδυόμενες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συνδέονται με τους ξένους τρομοκράτες μαχητές που επιστρέφουν. Η παροχή στέγης, μεταφοράς ή υλικής υποστήριξης σε τρομοκράτες ή η δημόσια πρόκληση για τέλεση τρομοκρατικού εγκλήματος αποτελούν επίσης αξιόποινες πράξεις που συνδέονται με την τρομοκρατία, και οι οποίες θα πρέπει να τιμωρούνται αυστηρά. Από τον Σεπτέμβριο του 2016 έχουν πραγματοποιηθεί τρεις συνεδριάσεις τριμερούς διαλόγου σχετικά με την πρόταση αυτή και έχει εδραιωθεί κοινό έδαφος σε μια σειρά βασικών ζητημάτων. Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για τη διατύπωση κοινού στόχου από μέρους των συννομοθετών, ότι δηλ. πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία επί της προτεινόμενης οδηγίας πριν από το τέλος του έτους. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο δράσης της για την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας 6 του Φεβρουαρίου 2016, η Επιτροπή ενέκρινε στις 5 Ιουλίου 2016 πρόταση για στοχευμένες τροποποιήσεις της τέταρτης οδηγίας κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Οι προτεινόμενες αλλαγές αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των νέων μέσων χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (π.χ. εικονικά νομίσματα, προπληρωμένες κάρτες) και στην αύξηση της διαφάνειας όσον αφορά την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έχουν αρχίσει εργασίες για τον καθορισμό της θέσης τους επί της πρότασης, οι δε σχετικές εργασίες θα πρέπει να προχωρήσουν ταχέως ώστε, μέχρι τις αρχές του 2017, να αρχίσουν οι τριμερείς διάλογοι. Στις 14 Ιουλίου 2016, η Επιτροπή ενέκρινε κατάλογο τρίτων χωρών οι οποίες παρουσιάζουν στρατηγικές ανεπάρκειες στα οικεία καθεστώτα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας 7. Οι τράπεζες θα υποχρεούνται πλέον να διενεργούν πρόσθετους ελέγχους («ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας») στις χρηματοπιστωτικές ροές που προέρχονται από αυτές τις 11 χώρες. Η Επιτροπή επέσπευσε την εφαρμογή του σχεδίου δράσης της του Δεκεμβρίου 2015 για την ενίσχυση της επιχειρησιακής συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ για την καταπολέμηση 5 COM(2015) 625 final. 6 COM(2016) 50/2. 7 C(2016) 4180 final. 3

4 της παράνομης διακίνησης και χρήσης πυροβόλων όπλων και εκρηκτικών 8. Τα περισσότερα μέτρα του σχεδίου δράσης έχουν πλέον υλοποιηθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη. Συνεχίζονται οι εργασίες για την επίσπευση και εντατικοποίηση της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τα πυροβόλα όπλα, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Επιπλέον, έχουν δρομολογηθεί διάλογοι με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, καθώς και με τα Δυτικά Βαλκάνια, με σκοπό τη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών και της επιχειρησιακής συνεργασίας στο πλαίσιο της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων σύμφωνα με αυτές τις δύο βασικές γραμμές. Στις 18 Νοεμβρίου 2015, στον απόηχο των επιθέσεων στο Παρίσι, η Επιτροπή εξέδωσε εκτελεστικό κανονισμό σχετικά με τη θέσπιση κοινών ελάχιστων προτύπων για την απενεργοποίηση των πυροβόλων όπλων 9. Ο εκτελεστικός κανονισμός άρχισε να ισχύει στις 8 Απριλίου 2016, και προβλέπει ότι τα απενεργοποιημένα πυροβόλα όπλα καθίστανται αμετάκλητα ακατάλληλα για χρήση. Η αρμόδια επιτροπή για την απενεργοποίηση πυροβόλων όπλων συνήλθε τον Σεπτέμβριο του 2016 για να αξιολογήσει την ανάγκη περαιτέρω αναθεωρήσεων των προτύπων απενεργοποίησης. Η Επιτροπή υπέβαλε επίσης πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τα πυροβόλα όπλα (οδηγία 477/91) ώστε να περιοριστεί η πρόσβαση στις πλέον επικίνδυνες κατηγορίες πυροβόλων όπλων για μη στρατιωτική κατοχή και χρήση 10. Το Συμβούλιο κατέληξε σε μια γενική προσέγγιση σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής, στις 10 Ιουνίου 2016, ενώ η επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπερψήφισε την πρόταση στις 19 Ιουλίου Οι συζητήσεις μεταξύ των συννομοθετών ξεκίνησαν σε πολιτικό επίπεδο στις 27 Σεπτεμβρίου 2016 και συνεχίζονται με σειρά τεχνικών συζητήσεων. Είναι σημαντικό να επιτευχθεί συμφωνία πριν από το τέλος του έτους. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παροτρύνει τους συννομοθέτες να διατηρήσουν τους υψηλούς τους στόχους, ιδίως όσον αφορά την απαγόρευση των πλέον επικίνδυνων ημιαυτόματων πυροβόλων όπλων. Οι τρομοκράτες καταφεύγουν σε αυτοσχέδια εκρηκτικά για τις επιθέσεις στην Ευρώπη. Η Επιτροπή έχει αναλάβει δράση για να περιοριστεί η πρόσβαση σε πρόδρομες ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή αυτοσχέδιων εκρηκτικών, και για να ενισχυθούν οι ικανότητες ανίχνευσης των αρχών επιβολής του νόμου και του λοιπού προσωπικού που είναι επιφορτισμένο με την ασφάλεια των δημόσιων χώρων, των μαζικών μεταφορών και των υποδομών ζωτικής σημασίας. Το έργο αυτό περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση ερευνητικού έργου 11 για να εξουδετερωθούν οι εκρηκτικές ιδιότητες προϊόντων που διατίθενται ελεύθερα από τα καταστήματα ειδών κιγκαλερίας. Το έργο οδήγησε στην υποβολή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που θα χρησιμοποιηθούν από τη βιομηχανία. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσει επειγόντως τρόπους για την ανάπτυξη της εν λόγω έρευνας ώστε να διακοπεί η πρόσβαση των τρομοκρατών σε αυτή τη δυνητική πηγή συστατικών κατασκευής βομβών. 8 COM(2015) 624 final. 9 Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2015/2403 της Επιτροπής, της 15ης Δεκεμβρίου 2015, σχετικά με τη θέσπιση κοινών κατευθυντήριων γραμμών για τα πρότυπα και τις τεχνικές απενεργοποίησης, με σκοπό να διασφαλιστεί ότι τα απενεργοποιημένα πυροβόλα όπλα καθίστανται αμετάκλητα ακατάλληλα για χρήση. 10 Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 91/477/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τον έλεγχο της απόκτησης και της κατοχής όπλων. 11 Ερευνητικό έργο χρηματοδοτούμενο στο πλαίσιο της προτεραιότητας «έρευνα στον τομέα της ασφάλειας» του 7ου προγράμματος-πλαισίου της ΕΕ για την έρευνα. 4

5 Ταυτόχρονα, η πολιτική δράση κατά των εκρηκτικών πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει τον διαρκώς εξελισσόμενο χαρακτήρα της απειλής. Σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, η Επιτροπή εντόπισε πρόσφατα και άλλες πρόδρομες ουσίες που προκαλούν ανησυχία, οι οποίες θα πρέπει να υπόκεινται σε ενισχυμένους ελέγχους. Τον Νοέμβριο, η Επιτροπή θα εκδώσει τρεις χωριστές κατ εξουσιοδότηση πράξεις για την προσθήκη των ουσιών αυτών στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών 12. Οι προσθήκες θα καθιστούν υποχρεωτική την αναφορά στις αρχές επιβολής του νόμου ύποπτων συναλλαγών, εξαφανίσεων και κλοπών που αφορούν τις εν λόγω ουσίες. Παράλληλα, η Επιτροπή λαμβάνει μέτρα για να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή του παρόντος κανονισμού από τα κράτη μέλη. Στις 29 Σεπτεμβρίου 2016, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Κύπρου, της Γαλλίας, του Λουξεμβούργου και της Ισπανίας, διότι τα εν λόγω κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη μεταφέρει πλήρως όλες τις διατάξεις του κανονισμού. Η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση στις αρχές του 2017 σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού και την ενδεχόμενη ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης των ευρωπαϊκών κανόνων. β) Πρόληψη και καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης Η πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης, τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και μέσω του διαδικτύου, αποτελεί κεντρικό πυλώνα των προσπαθειών της Ένωσης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Τον Ιούνιο του 2016, η Επιτροπή παρουσίασε περιεκτική ανακοίνωση για τον τρόπο με τον οποίο οι εργασίες σε ενωσιακό επίπεδο μπορούν να υποστηρίξουν τα κράτη μέλη στην πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης που οδηγεί στον βίαιο εξτρεμισμό 13. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να θέσουν επειγόντως σε εφαρμογή τις προτεινόμενες δράσεις. Μετά την έγκριση του κώδικα δεοντολογίας τον Μάιο του 2016, η Επιτροπή παρακολούθησε την υλοποίηση των δεσμεύσεων από τις εταιρείες ΤΠ, ιδίως της δέσμευσης για απόσυρση της παράνομης ρητορικής μίσους σε λιγότερο από 24 ώρες. Η Επιτροπή θα υποβάλει, στις 8 Δεκεμβρίου 2016, έκθεση στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων σχετικά με τη σημειωθείσα πρόοδο. Μετά τη διάσκεψη υψηλού επιπέδου του Οκτωβρίου 2015 σχετικά με την αντιμετώπιση, από την ποινική δικαιοσύνη, της ριζοσπαστικοποίησης, και μετά τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 2015, τα κράτη μέλη υποβάλλουν επί του παρόντος προτάσεις στο πλαίσιο πρόσκλησης υποβολής σχεδίων για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης στις φυλακές. Παράλληλα, τα κράτη μέλη και οι οικείες τοπικές αρχές θα πρέπει να αξιοποιήσουν πλήρως τα διάφορα μέτρα υποστήριξης και μέσα συνεργασίας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης, ιδίως μέσω της υποστήριξης που παρέχει το δίκτυο ευαισθητοποίησης σχετικά με τη ριζοσπαστικοποίηση (RAN). Τον Σεπτέμβριο του 2016, το RAN εγκαινίασε την εκστρατεία «εξόδου από το μίσος» για την παροχή εναλλακτικών ρητορικών έναντι της εξτρεμιστικής προπαγάνδας με βάση προσωπικές μαρτυρίες. Χάρη στην πρόσφατη ενίσχυσή του, το RAN μπορεί πλέον να φθάσει και σε τρίτες χώρες. Το RAN διοργάνωσε επισκέψεις ντόπιων νέων εργαζομένων και πανεπιστημιακών στην Τουρκία και την Ιορδανία ώστε να καταρτιστεί κατάλογος συγκεκριμένων δράσεων που θα τεθούν σε εφαρμογή από κοινού με τις τοπικές κοινότητες. Στις 9 Νοεμβρίου 2016, η Επιτροπή θα διοργανώσει διάσκεψη υψηλού επιπέδου του δικτύου RAN για τη ριζοσπαστικοποίηση, φέρνοντας σε επαφή εθνικούς 12 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 98/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Ιανουαρίου 2013, σχετικά με την κυκλοφορία στην αγορά και τη χρήση πρόδρομων ουσιών εκρηκτικών υλών. 13 COM(2016) 379 final. 5

6 και τοπικούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και επαγγελματίες πρώτης γραμμής για να συζητήσουν σχετικά με τους πλέον αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης της ριζοσπαστικοποίησης. Η Επιτροπή προετοιμάζει επίσης τη δεύτερη διάσκεψη υψηλού επιπέδου του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο, που έχει προγραμματιστεί για τις 8 Δεκεμβρίου 2016, η οποία θα δώσει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη, τη βιομηχανία και την κοινωνία των πολιτών να προβούν σε απολογισμό της σημειωθείσας προόδου και να κατευθύνουν τις περαιτέρω εργασίες για την πρόληψη της διαδικτυακής ριζοσπαστικοποίησης και την αντιμετώπιση της τρομοκρατικής προπαγάνδας στο διαδίκτυο. Ο οδικός χάρτης της Μπρατισλάβας υπογραμμίζει τη σημασία της υποστήριξης της ΕΕ στις ενέργειες των κρατών μελών για την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης. γ) Βελτίωση της επιχειρησιακής διασυνοριακής συνεργασίας με την υποστήριξη των οργανισμών της ΕΕ Βασιζόμενα στην ενισχυμένη υποστήριξη των οργανισμών της ΕΕ, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν πλήρως τους υφιστάμενους μηχανισμούς σε επίπεδο ΕΕ για τη διασφάλιση της επιχειρησιακής συνεργασίας σε διασυνοριακό επίπεδο. Η Eurojust διαδραματίζει καίριο ρόλο μετά τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία και το Βέλγιο, η Eurojust υποστηρίζει τους Γάλλους και του Βέλγους εισαγγελείς με την παροχή συμβουλών και τον συντονισμό πολύπλοκων ερευνών. Ο τρέχων κύκλος πολιτικής , στόχος του οποίου είναι η αντιμετώπιση των σημαντικότερων εγκληματικών απειλών κατά τρόπο συνεκτικό μέσω της συνεργασίας μεταξύ των συναφών υπηρεσιών των κρατών μελών, των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των οργανισμών της ΕΕ, καθώς και συναφών τρίτων χωρών και οργανισμών, φθάνει στο τέλος του. Θα πρέπει να ανανεωθεί και να ενισχυθεί λαμβανομένου υπόψη του θετικού του αντικτύπου στην αυξημένη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου. Για παράδειγμα, οι αρχές επιβολής του νόμου των κρατών μελών και των χωρών-εταίρων έχουν συλλάβει υπόπτους στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν αεροπορικά εισιτήρια αγορασθέντα με χρήση κλαπέντων ή πλαστών στοιχείων πιστωτικής κάρτας. Πολλοί από τους υπόπτους αυτούς διαπιστώθηκε επίσης ότι συμμετείχαν και σε άλλες μορφές αξιόποινων πράξεων, όπως λ.χ. εμπορία ανθρώπων, διακίνηση ναρκωτικών, έγκλημα στον κυβερνοχώρο και τρομοκρατία. Το σοβαρό και οργανωμένο διασυνοριακό έγκλημα αναζητά συνεχώς νέες ευκαιρίες, είτε με την εκμετάλλευση μελλοντικών νέων μεταναστών μέσω της εμπορίας ανθρώπων ή με την παράνομη εμπορία άγριων ειδών και άλλα εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος. Ο τρόπος που αντιδρούμε πρέπει επίσης να εξελιχθεί. Η ΕΕ, προκειμένου να παραμείνει αποτελεσματική όσον αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, πρέπει να είναι έτοιμη να προσαρμοστεί στις νέες τάσεις στον τομέα της εγκληματικότητας και στην αυξημένη χρήση ηλεκτρονικών μέσων για τη διάπραξη αξιόποινων πράξεων. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο στο πλαίσιο της Ευρωπόλ υποστηρίζει ήδη τη διατομεακή και διασυνοριακή συνεργασία για την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Τον Ιούλιο του 2016, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο μαζί με την Εθνική Αστυνομία των Κάτω Χωρών, την Intel Security και το Kaspersky Lab δρομολόγησαν την εκστρατεία «NoMoreRansom» (όχι άλλα λύτρα). Στόχος αυτής της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι η καταπολέμηση του ransomware, ενός κακόβουλου λογισμικού που μολύνει υπολογιστές με την κρυπτογράφηση αρχείων που αποκρυπτογραφούνται μόνο κατόπιν καταβολής λύτρων. Μέχρι στιγμής, έχουν βοηθήσει χρήστες να αποκρυπτογραφήσουν τα αρχεία τους χωρίς την καταβολή λύτρων. Δεδομένης της αυξανόμενης σημασίας των ηλεκτρονικών αποδεικτικών στοιχείων στο πλαίσιο ποινικών ερευνών, η Επιτροπή βελτιώνει την 6

7 αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων μηχανισμών για την εξασφάλιση διασυνοριακής πρόσβασης σε ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία, όπως η αμοιβαία δικαστική συνδρομή. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ιουνίου 2016, η Επιτροπή έχει δρομολογήσει διαβούλευση εμπειρογνωμόνων για την υιοθέτηση κοινής προσέγγισης της ΕΕ σχετικά με τη χρήση ερευνητικών μέτρων στο διαδίκτυο. Τρεις συνεδριάσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου 2016 με επαγγελματίες από τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου. Ένα τέταρτο σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο του 2016 για να αξιολογηθεί η σκοπιμότητα μιας λύσης πλατφόρμας για τη διαβίβαση των αιτήσεων σχετικά με ηλεκτρονικά αποδεικτικά στοιχεία. Οι εν λόγω συνεδριάσεις εμπειρογνωμόνων θα τροφοδοτήσουν ενδιάμεση έκθεση που πρέπει να υποβληθεί στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων τον Δεκέμβριο του ΙΙΙ. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ α) Βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών: Η ανταλλαγή πληροφοριών είναι κεντρικής σημασίας για την ενίσχυση της άμυνάς μας κατά της τρομοκρατίας. Η πρώτη πρόκληση είναι να γίνει η καλύτερη δυνατή χρήση των υφιστάμενων εργαλείων και συστημάτων. Απαιτείται η πλήρης υλοποίηση και εφαρμογή τους. Το πλαίσιο Prüm για την ανταλλαγή DNA, δακτυλικών αποτυπωμάτων και εθνικών δεδομένων σχετικά με τις άδειες κυκλοφορίας οχημάτων αποτελεί μια τέτοια περίπτωση. Έχει αποδειχθεί επιτυχές όσον αφορά τον εντοπισμό εγκληματιών που δρουν σε διασυνοριακό επίπεδο. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη τεθεί σε εφαρμογή από όλα τα κράτη μέλη, παρά τα οφέλη που μπορεί να αποφέρει όσον αφορά την ενίσχυση της ασφάλειας. Για την κάλυψη του κενού αυτού, η Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Κροατίας, της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Ιταλίας και της Πορτογαλίας για μη συμμόρφωση με τις αποφάσεις Prüm 14. Αυτές είναι οι πρώτες διαδικασίες επί παραβάσει που κινήθηκαν για μια λεγόμενη «πράξη του πρώην τρίτου πυλώνα» στον τομέα της αστυνομικής συνεργασίας και της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις. Παράλληλα, η Επιτροπή εξακολουθεί να υποστηρίζει τα κράτη μέλη στην πλήρη εφαρμογή του πλαισίου Prüm, ενώ τον Ιανουάριο του 2017 θα διοργανώσει διάσκεψη για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Η υλοποίηση των συμφωνηθέντων είναι επίσης μια σημαντική πρόκληση στο πλαίσιο της οδηγίας 15 της ΕΕ σχετικά με τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR). Κατόπιν της συνεργασίας μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής για την έκδοση της οδηγίας, ελλοχεύει ο κίνδυνος υπονόμευσης της προόδου λόγω της έλλειψης ικανότητας επεξεργασίας των συλλεγόμενων δεδομένων στα περισσότερα κράτη μέλη. Είναι πλέον επείγουσα η ανάγκη να συστήσουν τα κράτη μέλη τις οικείες μονάδες στοιχείων επιβατών (ΜΣΕ). Μέχρι στιγμής, μόνο ένα κράτος μέλος (το Ηνωμένο Βασίλειο) έχει συστήσει πλήρως λειτουργική μονάδα στοιχείων επιβατών, δύο ακόμη κράτη μέλη (η Γαλλία και η Ουγγαρία) αναμένεται να το πραγματοποιήσουν μέχρι τα τέλη του 2016, ενώ σε κάποια άλλα κράτη μέλη η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη. Ωστόσο, με βάση τις πληροφορίες που παρέχουν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή, 14 Αποφάσεις 2008/615/ΔΕΥ και 2008/616/ΔΕΥ του Συμβουλίου. 15 Οδηγία (EE) 2016/681 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, σχετικά με τη χρήση των δεδομένων που περιέχονται στις καταστάσεις ονομάτων επιβατών (PNR) για την πρόληψη, ανίχνευση, διερεύνηση και δίωξη τρομοκρατικών και σοβαρών εγκλημάτων. 7

8 έντεκα κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει τις σχετικές εργασίες. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να παράσχει περαιτέρω νομική βοήθεια, εμπειρογνωσία και χρηματοδοτική στήριξη για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει, ως τον Νοέμβριο του 2016, σχέδιο εφαρμογής με τους δείκτες μέτρησης που θα πρέπει να πληρούν τα κράτη μέλη προκειμένου να έχουν συστήσει και θέσει σε λειτουργία τις οικείες μονάδες στοιχείων επιβατών (ΜΣΕ) μέχρι τη λήξη της προθεσμίας για πλήρη εφαρμογή της οδηγίας, ήτοι τον Μάιο του Προκειμένου να στηρίξει τη σύσταση ΜΣΕ, η Επιτροπή πρότεινε στις αρμόδιες για τον προϋπολογισμό αρχές να διαθέσουν συμπληρωματικό ποσό χρηματοδότησης ύψους 70 εκατ. EUR για την περίοδο Επιπλέον, η Επιτροπή θα διαθέσει 3,8 εκατ. EUR για τη διευκόλυνση της ανταλλαγής δεδομένων PNR μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπόλ. Κατόπιν διαβουλεύσεων με τα κράτη μέλη και τις ενώσεις αεροπορικών εταιρειών, η Επιτροπή θα παρουσιάσει επίσης εκτελεστικές διατάξεις σχετικά με τους μορφότυπους των δεδομένων και τα πρωτόκολλα επικοινωνίας για τη διαβίβαση δεδομένων PNR. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να θεσπίσει τις εκτελεστικές διατάξεις πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους. Οι αερομεταφορείς θα χρησιμοποιούν εν συνεχεία τους τυποποιημένους μορφότυπους και τα πρωτόκολλα διαβίβασης δεδομένων που καθορίζονται στην εν λόγω εκτελεστική απόφαση εντός ενός έτους από την έκδοσή της. Οι οργανισμοί της ΕΕ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εθνικών αρχών, και η υποστήριξη αυτή θα πρέπει να ενισχυθεί. Στο πλαίσιο της νέας νομικής βάσης της Ευρωπόλ που εγκρίθηκε τον Μάιο του και θα τεθεί σε ισχύ τον Μάιο του 2017, ο οργανισμός θα ενισχυθεί με 90 πρόσθετες θέσεις. Πέραν αυτού και μετά την εξαγγελία, κατά την ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης το 2016, για την ενίσχυση της Ευρωπόλ, η Επιτροπή προβαίνει επί του παρόντος σε διεξοδική εκτίμηση των αναγκών με τις πληροφορίες που έχει διαβιβάσει η Ευρωπόλ. Με βάση το αποτέλεσμα αυτής της εκτίμησης, η Επιτροπή θα λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε το Ευρωπαϊκό κέντρο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας της Ευρωπόλ να είναι σε θέση να παρέχει την αναγκαία υποστήριξη στα κράτη μέλη επί εικοσιτετραώρου βάσεως. Ο οδικός χάρτης της Μπρατισλάβας καλεί σε εντατικοποίηση της συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας των κρατών μελών. Τούτο συνάδει με την ανακοίνωση της Επιτροπής της 14ης Σεπτεμβρίου 2016, η οποία τονίζει τη σημασία της εξεύρεσης πρακτικής λύσης ώστε να καταστεί δυνατή η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου και των υπηρεσιών πληροφοριών. Η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να προβούν σε ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τη δημιουργία δομών ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου και των εθνικών υπηρεσιών ασφαλείας μια πρώτη ανταλλαγή απόψεων πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της μόνιμης επιτροπής επιχειρησιακής συνεργασίας σε θέματα εσωτερικής ασφάλειας (COSI) του Συμβουλίου στις 28 Σεπτεμβρίου Η Επιτροπή θα έλθει σε επαφή με τα επιμέρους κράτη μέλη για την προώθηση της εν λόγω ανταλλαγής. β) Ενίσχυση των συστημάτων πληροφοριών και κάλυψη των κενών πληροφόρησης Εκτός από την εφαρμογή των υφιστάμενων συστημάτων, είναι απαραίτητο να βελτιωθεί η συνολική αρχιτεκτονική πληροφοριών στον τομέα της ασφάλειας. Οι τρέχουσες ρυθμίσεις για τη διαχείριση των δεδομένων στην ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας είναι 16 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2016/794 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2016, σχετικά με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ) και την αντικατάσταση και κατάργηση των αποφάσεων 2009/371/ΔΕΥ, 2009/934/ΔΕΥ, 2009/935/ΔΕΥ, 2009/936/ΔΕΥκαι 2009/968/ΔΕΥ. 8

9 κατακερματισμένες. Το γεγονός αυτό έχει επιτρέψει σε εγκληματίες και τρομοκράτες να χρησιμοποιούν διαφορετικές ταυτότητες και να αποφεύγουν τον εντοπισμό. Τηρώντας πλήρως τις αρχές προστασίας των δεδομένων, ιδίως τον περιορισμό του σκοπού, οι διάφορες επιλογές εξετάζονται με σκοπό τη βέλτιστη χρήση των υφιστάμενων πληροφοριών σε επίπεδο ΕΕ και τη βελτίωση της διαχείρισης της ταυτότητας. Η Επιτροπή έχει συστήσει ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση των νομικών, τεχνικών και επιχειρησιακών πτυχών των διαφόρων επιλογών για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας των συστημάτων πληροφοριών στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων και της ασφάλειας 17. Μετά την εναρκτήρια συνεδρίασή της στις 20 Ιουνίου, η ομάδα υψηλού επιπέδου συνεδρίασε στις 20 Σεπτεμβρίου με τη συμμετοχή του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και του Ευρωπαίου Επόπτη προστασίας δεδομένων. Η ομάδα συζήτησε τις δυνατότητες βελτίωσης του τρόπου με τον οποίο τα κράτη μέλη εφαρμόζουν και χρησιμοποιούν τα υφιστάμενα συστήματα, και ιδίως της προστιθέμενης αξίας που μπορεί να προσφέρει η ενιαία διεπαφή έρευνας. Η ομάδα συζήτησε επίσης το έργο της Επιτροπής σχετικά με το σύστημα ταξιδιωτικών πληροφοριών και αδειοδότησης για ταξίδια στην ΕΕ (ETIAS) συμπεριλαμβανομένων της φιλοσοφίας και του στόχου του, καθώς και των νομικών, τεχνικών και επιχειρησιακών προβλημάτων. Η Επιτροπή θα παράσχει ενημέρωση σχετικά με τις συζητήσεις αυτές στο Συμβούλιο (σύνοδος του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 13ης Οκτωβρίου) και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (συνεδρίαση της Επιτροπή LIBE της 8ης Νοεμβρίου). Δεδομένων των προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας καθώς και της ζωτικής σημασίας που έχει η βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών για την αντιμετώπισή τους, οι εργασίες της ομάδας πρέπει να επισπευστούν. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τα ενδιάμεσα πορίσματα ως τον Δεκέμβριο του 2016, με εστίαση στον τρόπο με τον οποίο μπορεί να βελτιωθεί η εφαρμογή και χρήση των υφιστάμενων συστημάτων, καθώς και στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στη στήριξη αυτή ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη λειτουργική διαχείριση συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας στον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (EU-LISA). Επίσης, όπως ανακοινώθηκε στην ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης και όπως προβλέπεται στον οδικό χάρτη της Μπρατισλάβας, η Επιτροπή θα υποβάλει μέχρι τον Νοέμβριο νομοθετική πρόταση για τη θέσπιση του συστήματος ETIAS για την εξασφάλιση εκ των προτέρων ελέγχων σε υπηκόους τρίτων χωρών που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης για την πραγματοποίηση ταξιδιών στον χώρο Σένγκεν. γ) Ενίσχυση της ασφάλειας στα εξωτερικά σύνορα Η ανακοίνωση της Επιτροπής της 14ης Σεπτεμβρίου 2016 καθιστά σαφές ότι, για την ενίσχυση της εσωτερικής ασφάλειας εντός της Ένωσης, θα πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων. Η δρομολόγηση της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, στις 6 Οκτωβρίου, με σημαντική ανάπτυξη συνοριοφυλάκων και τεχνικού εξοπλισμού στα βουλγαρικά εξωτερικά σύνορα, αποτελεί ορόσημο για την ενίσχυση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων. Η Ευρωπόλ θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω την παρουσία της στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης μεταναστών μέσω της τοποθέτησης προσκεκλημένων υπαλλήλων, ώστε να καταστούν δυνατοί οι έλεγχοι ασφάλειας στο πλαίσιο των προσπαθειών μας για την ενίσχυση της ασφάλειας στα εξωτερικά σύνορα. 17 Βλ. ανακοίνωση της Επιτροπής COM(2016) 205 final, της 6ης Απριλίου 2016, «Πιο Ισχυρά και Έξυπνα Συστήματα Πληροφοριών για τα Σύνορα και την Ασφάλεια». 9

10 Οι έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα είναι το καίριο μέσο ταυτοποίησης των αλλοδαπών τρομοκρατών μαχητών που επιστρέφουν. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, όλα τα πρόσωπα που διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ πρέπει να ελέγχονται σε αντιπαραβολή με τις σχετικές βάσεις δεδομένων. Τον Δεκέμβριο του 2015, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση τροποποίησης του κώδικα συνόρων του Σένγκεν, με σκοπό την καθιέρωση συστηματικών ελέγχων των πολιτών της ΕΕ που διασχίζουν τα εξωτερικά σύνορα 18. Το Συμβούλιο κατέληξε σε μια γενική προσέγγιση κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της 25ης Φεβρουαρίου 2016, ενώ η επιτροπή LIBE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε την έκθεσή της στις 21 Ιουνίου Μέχρι στιγμής έχει πραγματοποιηθεί μία τριμερής σύσκεψη στις 13 Ιουλίου 2016, καθώς και σειρά τεχνικών συσκέψεων, αλλά δεν έχει ακόμη επιτευχθεί συμφωνία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την αρχή της διενέργειας συστηματικών ελέγχων. Αμφότεροι οι συννομοθέτες πρέπει πλέον να εντείνουν τις προσπάθειές τους και να επισπεύσουν τις συζητήσεις σχετικά με την εν λόγω πρόταση προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία πριν από το τέλος του Το προτεινόμενο σύστημα εισόδου και εξόδου στην ΕΕ που υπέβαλε η Επιτροπή τον Απρίλιο του θα βελτιώσει περαιτέρω την αποτελεσματικότητα των συνοριακών ελέγχων, δεδομένου ότι θα καταγράφει σε ποιο σημείο και σε ποια χρονική στιγμή ο υπήκοος τρίτης χώρας εισέρχεται ή εξέρχεται από την ΕΕ. Παρόλο που οι τεχνικές συζητήσεις συνεχίζονται τόσο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και στο Συμβούλιο, κανένα από τα θεσμικά αυτά όργανα δεν έχει ακόμη εγκρίνει τη θέση του για τους τριμερείς διαλόγους. Είναι σημαντικό να επισπευσθούν και να ολοκληρωθούν οι εργασίες σχετικά με την εν λόγω πρόταση. δ) Προστασία των πολιτών και των υποδομών ζωτικής σημασίας: Σκοπός των τρομοκρατών είναι να δημιουργήσουν κλίμα φόβου, είναι δε έτοιμοι να προκαλέσουν μεγάλο αριθμό θυμάτων πλήττοντας ευάλωτους στόχους. Υπάρχει σαφής ανάγκη για επείγουσα ενίσχυση της ανθεκτικότητάς μας, για προστασία των πολιτών και των υποδομών και για μείωση των τρωτών σημείων. Μέσω της ανάλυσης κινδύνου, της έρευνας στον τομέα της ασφάλειας και της συστηματικής συνεργασίας μεταξύ των υπηρεσιών επιβολής του νόμου και του ιδιωτικού τομέα, η Ένωση μπορεί να συμβάλει στην εξάλειψη των τρωτών σημείων όσον αφορά την προστασία των ευάλωτων στόχων και των κρίσιμων υποδομών. Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τα κράτη μέλη και τη βιομηχανία για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της προστασίας των υποδομών ζωτικής σημασίας. Στις 15 Ιουνίου 2016, διοργανώθηκε εργαστήριο στο πλαίσιο της ΕΕ σχετικά με τις απειλές εκ των έσω για την ανάπτυξη προβληματισμού σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η βιομηχανία και οι δημόσιες αρχές μπορούν να αναπτύξουν μια περισσότερο πρακτική προσέγγιση και να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα μετριασμού έναντι των εκ των έσω απειλών (από πρόσωπα που κατέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες). Στις προτάσεις για περαιτέρω προσπάθειες περιλαμβάνεται η δημιουργία ομάδας εργασίας από κοινού με τα κράτη μέλη σχετικά με τον έλεγχο και την ανάπτυξη «εργαλειοθήκης» εσωτερικών απειλών τόσο για τα κράτη μέλη όσο και για τη βιομηχανία. Στις Σεπτεμβρίου, η Επιτροπή διοργάνωσε εργαστήριο στις Βρυξέλλες με θέμα «προκλήσεις και διδάγματα για τις υπηρεσίες πολιτικής προστασίας και έκτακτης ανάγκης από τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις». Οι προτάσεις περιελάμβαναν: την εξασφάλιση ταχύτερης παρέμβασης των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης στην «κόκκινη ζώνη» κατά τη διάρκεια 18 COM(2015) 670 final. 19 COM(2016) 194 final της 6ης Απριλίου

11 επίθεσης προκειμένου να περιοριστούν οι απώλειες, τον καλύτερο εξοπλισμό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, τη βελτίωση της αναγνώρισης των θυμάτων καταστροφών και την ευαισθητοποίηση του κοινού με διοργάνωση μαθημάτων για τους πολίτες σχετικά με τον τρόπο που πρέπει να αντιδρούν και την παροχή πρώτων βοηθειών. Κατά τους προσεχείς μήνες, η Επιτροπή θα λάβει περαιτέρω μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των μεταφορών, δίνοντας έμφαση στη σιδηροδρομική και τη θαλάσσια ασφάλεια, καθώς και στην προστασία ευάλωτων στόχων και την ασφάλεια των χερσαίων υποδομών. Στις 7 Σεπτεμβρίου 2016, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τη θέσπιση κοινού ενωσιακού συστήματος πιστοποίησης για το σύνολο του εξοπλισμού ελέγχου της ασφάλειας των αερομεταφορών. 20 Η παρούσα πρόταση αποσκοπεί στην απλούστευση και εναρμόνιση των διαδικασιών της ΕΕ για την πιστοποίηση του εξοπλισμού αυτού. Η πρωτοβουλία αυτή θα βοηθήσει τον ιδιωτικό τομέα μέσω της μείωσης του κόστους της πιστοποίησης για τον κλάδο της ασφάλειας, της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του κλάδου ασφάλειας της ΕΕ, καθώς και της βελτίωσης της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πρόταση καταδεικνύει τη σημασία που δίνει η Επιτροπή στην ανάπτυξη ανταγωνιστικού ευρωπαϊκού κλάδου ασφάλειας που μπορεί να συμβάλει στην αυτονομία της ΕΕ στην αντιμετώπιση των αναγκών στον τομέα της ασφάλειας. Η Επιτροπή καλεί τους συννομοθέτες να ξεκινήσουν τις εργασίες σχετικά με την εν λόγω πρόταση. IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Όπως προκύπτει από την παρούσα έκθεση, σημειώνεται απτή πρόοδος, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα επιχειρησιακά μέτρα, σχετικά με την υλοποίηση του ευρωπαϊκού θεματολογίου για την ασφάλεια και την οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής και πραγματικής Ένωσης Ασφάλειας. Οι πολύπλοκες, διασυνοριακές απειλές απαιτούν συντονισμένη και πολύπλευρη αντιμετώπιση. Τούτο μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της εδραίωσης της εμπιστοσύνης και μέσω της κοινής εργασίας όλων των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών. Στόχος των τρομοκρατών δεν είναι το τάδε ή το δείνα κράτος μέλος στόχος τους είναι ο τρόπος ζωής μας, η ανοικτή μας κοινωνία, το μέλλον μας. Οι σοβαρές μορφές εγκληματικότητας, ιδίως το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, εκδηλώνονται στον ίδιο χώρο και στοχεύουν τους πιο αδύναμους κρίκους των κοινωνιών μας. Πρέπει να ενισχύσουμε τις αντιδράσεις μας: αντιμετωπίζοντας τις απειλές αυτές τα μέσα που τις στηρίζουν καθώς και τα γενεσιουργά τους αίτια, εργαζόμενοι από κοινού με σκοπό να ενισχύσουμε την ασφάλεια και την ανθεκτικότητά μας. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να προωθεί τις εργασίες επί των κρίσιμων αυτών θεμάτων και θα υποβάλει έκθεση προόδου τον Νοέμβριο. 20 COM(2016) 491 final. 11

12 ΚΥΡΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΜΗΝΕΣ: ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥΣ α) Νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τον περιορισμό της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και πυροβόλα όπλα - Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει να συνεχίσουν τις εντατικές εργασίες τους για την εκπόνηση πρότασης οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση της τρομοκρατίαςώστε η σχετική νομοθεσία να εγκριθεί πριν από το τέλος του έτους. - Tο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει να συνεχίσουν τις συζητήσεις σχετικά με την πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τα πυροβόλα όπλα προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία πριν από το τέλος του Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκδώσει τον Νοέμβριο τρεις κατ εξουσιοδότηση πράξεις σχετικά με πρόσθετες πρόδρομες ουσίες εκρηκτικών υλών που υπόκεινται σε ενισχυμένους ελέγχους. β) Πρόληψη και καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης - Τα κράτη μέλη θα πρέπει να κάνουν πλήρη χρήση της υποστήριξης που παρέχει το δίκτυο ευαισθητοποίησης σχετικά με τη ριζοσπαστικοποίηση (RAN). - Η Επιτροπή θα διοργανώσει, στις 9 Νοεμβρίου 2016, διάσκεψη υψηλού επιπέδου για τη ριζοσπαστικοποίηση (RAN). ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΑΣ α) Βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών: - Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν επειγόντως τα αναγκαία μέτρα ώστε να αποκτήσουν τις οικείες μονάδες στοιχείων επιβατών (PIU) και να είναι σε θέση να εφαρμόσουν πλήρως την οδηγία σχετικά με τις καταστάσεις με τα ονόματα των επιβατών (PNR) της ΕΕ το αργότερο έως τον Μάιο του Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την παροχή πρόσθετης χρηματοδότησης για την εφαρμογή της οδηγίας της ΕΕ για τα δεδομένα PNR. - Η Επιτροπή θα στηρίξει την εφαρμογή της οδηγίας της ΕΕ για τα δεδομένα PNR και θα υποβάλει σχέδιο εφαρμογής ως τον Νοέμβριο του 2016 με συγκεκριμένους δείκτες μέτρησης για την αποτίμηση της προόδου. β) Ενίσχυση των συστημάτων πληροφοριών και κάλυψη των κενών πληροφόρησης - Η Επιτροπή θα ενημερώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τις εν εξελίξει εργασίες της ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου σχετικά με τα συστήματα πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα με σκοπό την επίσπευση των εν εξελίξει εργασιών. - Η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση για τη θέσπιση συστήματος ταξιδιωτικών πληροφοριών και αδειοδότησης για ταξίδια στην ΕΕ (ETIAS) ως τον Νοέμβριο του γ) Ενίσχυση της ασφάλειας στα εξωτερικά σύνορα - Tο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει να επισπεύσουν τις συζητήσεις σχετικά με την πρόταση τροποποίησης του κώδικα συνόρων Σένγκεν προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία πριν από το τέλος του

13 - Η Ευρωπόλ θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω την παρουσία της στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης μεταναστών με την τοποθέτηση προσκεκλημένων υπαλλήλων. δ) Προστασία των πολιτών και των υποδομών ζωτικής σημασίας: - Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν βέλτιστες πρακτικές σχετικά με την εκ των έσω απειλή και τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις για τις υπηρεσίες πολιτικής προστασίας και έκτακτης ανάγκης. 13