ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Σφαιρική Προσέγγιση της Πραγματικότητας των μη Εξυπηρετούμενων Δανείων στην Ελλάδα Ευτυχία Θ. Βιρβίλη ΕΡΓΑΣΙΑ Που υποβλήθηκε στο Τμήμα Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ως μέρος των απαιτήσεων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη Στατιστική Μερικής Φοίτησης (Part-time) με κατεύθυνση «Στατιστικές Μέθοδοι στη Κτηματαγορά» Αθήνα Δεκέμβριος 2016

2

3 Ππόλογορ Η παξνύζα πηπρηαθή εξγαζία, εθπνλήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ κεηαπηπρηαθνύ θύθινπ ζπνπδώλ «Σηαηηζηηθή ζηελ Κηεκαηαγνξά» ηνπ Οηθνλνκηθνύ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ. Ο θύξηνο ζηόρνο ηεο, είλαη λα παξνπζηάζεη κηα ζθαηξηθή εηθόλα ηνπ πξνβιήκαηνο ησλ κε εμππεξεηνύκελσλ δαλείσλ - εηδηθόηεξα ζηελ ειιεληθή αγνξά - θαη ηεο αηέξκνλεο πξνζπάζεηαο ηεο πνιηηείαο λα δώζεη νπζηαζηθέο ιύζεηο. Επηβιέπσλ θαζεγεηήο ήηαλ ν θ. Ε. Παλάο, ζηνλ νπνίν νθείισ ηδηαίηεξεο επραξηζηίεο γηα ηελ αλάζεζή ηεο θαη ηελ επθαηξία γηα έξεπλα θαη πξνβιεκαηηζκό πνπ ζήκαηλε απηό. I

4 II

5 Πεπίλητη Ο Νίηζε γξάθεη ζηε «Γελεαινγία ηεο Ηζηθήο», όηη νη αλζξώπηλεο θνηλσλίεο μεπέξαζαλ ηελ πξσηόγνλε κνξθή ηνπο κε ηε δεκηνπξγία ελόο ηύπνπ αλζξώπνπ πνπ κπνξεί λα ππόζρεηαη ζηνπο άιινπο λα μεπιεξώζεη ην ρξένο ηνπ. Η ππόζρεζε απηή, ην ρξένο θαη ε απνπιεξσκή ηνπ, ελώλνπλ παξόλ, κέιινλ θαη παξειζόλ, θάλνληαο ην κέιινλ όκεξν ηεο παξειζνύζαο ππόζρεζεο. III

6 IV

7 Πεπιεσόμενα 1. Διζαγυγή ζει Γενικοί οικονομικοί οπιζμοί Χξήκα, ξεπζηόηεηα, είδε ρξήκαηνο, πνζόηεηα ρξήκαηνο, κέηξα πνζόηεηαο ρξήκαηνο, ηηκή ηνπ ρξήκαηνο, δήηεζε ρξήκαηνο ζει Οικονομικά ζςζηήμαηα 3.1 Χξεκαηνπηζησηηθό ζύζηεκα ζει Τξαπεδηθό ζύζηεκα ζει Κεληξηθέο ηξάπεδεο ζει Εκπνξηθέο ηξάπεδεο ζει Επξσπαηθό θαη αγγινζαμσληθό ζύζηεκα ζει Γανειζμόρ 4.1 Δάλεην ζει Εμαζθαιίζεηο ζει Απόζβεζε δαλείνπ ζει Είδε δαλείσλ ζει Δάλεηα ηδησηώλ ζει Επηρεηξεκαηηθά δάλεηα ζει Μη εξςπηπεηούμενα δάνεια 5.1 «Κόθθηλα δάλεηα» ζει Πξνζεγγίζεηο αλαδηάξζξσζεο επηρεηξεκαηηθώλ δαλείσλ δηεζλώο ζει Τα κε εμππεξεηνύκελα δάλεηα ζηελ Ειιάδα ζει Ελέξγεηεο ηξαπεδώλ γηα αληηκεηώπηζε θόθθηλσλ δαλείσλ ζει Τξάπεδα ηεο Ειιάδαο θαη Black Rock ζει Τν πξόβιεκα ησλ θόθθηλσλ δαλείσλ ζηελ Ειιάδα ζει Η γεσγξαθία ησλ θόθθηλσλ δαλείσλ ζει Οη αηηίεο ησλ θόθθηλσλ δαλείσλ ζει. 35 V

8 5.9 Πξαθηηθέο ζε εμσηεξηθό θη εζσηεξηθό αληηκεηώπηζεο NPLs ζει Νομοθεζία 6.1 Ννκνζεηηθό πιαίζην ζει Τη πξνβιέπεη ν λόκνο ζήκεξα ζει Οη Νόκνη γηα ηα θόθθηλα δάλεηα ζει Κξίζηκεο πξνζεζκίεο ζει Τι ζςμβαίνει ζηα σαπηιά, ζηην αγοπά και ηην κοινυνία με ηα "κόκκινα" δάνεια ζει Ανηί Δπιλόγος ζει Βιβλιογπαθία ζει.80 VI

9 Δςπεηήπιο εικόνυν Εηθόλα 1 ζει 22 Σηξαηεγηθή θαηεύζπλζε ζε 3 άμνλεο Εηθόλα 2 ζει 25 Δηνηθεηηθή δηάξζξσζε Εηθόλα 3 ζει 27 Οη αλαθεθαιαηνπνηήζεηο ηε ηειεπηαία δηεηία Εηθόλα 4 ζει 28 Δηάγξακκα Εηθόλα 5 ζει 29 Τα ηέζζεξα ζελάξηα γηα ηελ πνξεία ηεο θηεκαηαγνξάο Εηθόλα 6 ζει 30 Δηάξζξσζε θαη κεηαβνιή ησλ ζπλνιηθώλ αλνηγκάησλ θαη ησλ κε εμππεξεηνύκελσλ αλά θαηεγνξία δαλείνπ Εηθόλα 7 ζει 31 Ζώλεο Αηηηθήο Εηθόλα 8 ζει 31 Καηαλνκή θαηαζρέζεσλ θαηνηθηώλ αλά δώλε Εηθόλα 9 ζει 32 Αξηζκόο θαηαζρέζεσλ αλά ηξάπεδα Εηθόλα 10 ζει 32 Πνζνζηό θαηαζρέζεσλ επί ηεο εθηίκεζεο αθηλήησλ από ηξάπεδα Εηθόλα 11 ζει 33 Πσο θαηαλέκνληαη νη επηζθάιεηεο αλά πεξηνρή Εηθόλα 12 ζει 34 Σπλνιηθό ύςνο κε εμππεξεηνύκελσλ πηζησηηθώλ αλνηγκάησλ Εηθόλα 13 ζει 35 Η εμέιημε ησλ κε εμππεξεηνύκελσλ δαλείσλ Εηθόλα 14 ζει 36 Σηα ύςε κε εμππεξεηνύκελα δάλεηα αλεξγία Εηθόλα 15 ζει 36 Γεινηνγξαθία Εηθόλα 16 ζει 37 Αξηζκόο ζπλαιιαγώλ θαηνηθηώλ ζε ζρέζε κε ην Απόζεκα Εηθόλα 17 ζει 63 Σε πνηεο ρώξεο αγνξάζηεθαλ δάλεηα ζηελ Αλ Επξώπε Εηθόλα 18 ζει 68 Από πνύ ζα πξνέιζεη ε κείσζε ζηα θόθθηλα αλνίγκαηα Εηθόλα 19 ζει 70 Τα κε εμππεξεηνύκελα δάλεηα Εηθόλα 20 ζει 70 Κιαδηθά ν πςειόηεξνο δείθηεο κε εμππεξεηνύκελσλ δαλείσλ VII

10 VIII

11 1. Δηζαγσγή Ζ ζεκεξηλή θαη δηαξθψο απμαλφκελε νηθνλνκηθή θξίζε απνδεηθλχεη ρσξίο ακθηζβήηεζε φηη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εθάζηνηε πνιηηηθήο, είλαη εθηεζεηκέλε ζ έλα εμαηξεηηθά αζηαζέο ξπζκηζηηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα. Οη ειιεληθέο ηξάπεδεο, επεξεαζηήθαλ ζνβαξά απφ ηα κεγάια πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ην ειιεληθφ δεκφζην θαη ηα νπνία δηαρένληαη ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο. Δλδεηθηηθά, εζηηάδσ ζηελ παξαηεηακέλε αζηάζεηα ζηε ρψξα, ηε κείσζε ησλ εηζνδεκάησλ, ηελ αχμεζε ηεο θνξνινγίαο, πνπ νδεγεί αθελφο ζηελ κείσζε ησλ θαηαζέζεσλ θαη ηεο απνηακηεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, κε απνηέιεζκα ηελ απφζπξζε απφ ηνλ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα κεγάινπ φγθνπ θαηαζέζεσλ θαη αθεηέξνπ ζηε αχμεζε ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ. ηφρνο ηεο αλδηάξζξσζεο ηνπ ηξαπεδηθνχ θιάδνπ ήηαλ λα νδεγεζνχκε ζ έλα πγηέο θαη ζηαζεξφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα πνπ ζα εμαζθαιίδεη ξεπζηφηεηα ζηελ νηθνλνκία. Σν ηξαπεδηθφ ζχζηεκα κεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ αλαθεθαιαηνπνηήζεσλ, πξέπεη λα είλαη ηζρπξφηεξν θαη λα έρεη πεηχρεη ηνπο απαηηνχκελνπο δείθηεο θεθαιαηαθήο επάξθεηαο κε απψηεξν ζθνπφ ηε ζπκβνιή ηνπ ζηελ πνιπαλακελφκελε αλάπηπμε. Σα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα, απνηεινχλ ζε κφληκε βάζε, έλα κεγάιν βξαρλά πνπ είλαη πνιιά ρξφληα ζε εθθξεκφηεηα. Ζ πνιηηεία κέζα απφ κηα ζεηξά λνκνζεηεκάησλ θαη λνκνζεηηθψλ ξπζκίζεσλ, επηρεηξεί λα δψζεη ιχζε θαη ζηα δχν κέξε ηνπ πξνβιήκαηνο, πηζησηηθά ηδξχκαηα θαη δαλεηνιήπηεο, αιιά απηφ πνπ έρεη θαηαθέξεη κέρξη ηψξα, είλαη λα έρεη ζε νκεξία ηνπο δεχηεξνπο έλαληη ησλ πξψησλ, κε ηελ αθίλεηε πεξηνπζία ηνπο απαμησκέλε θαη ηελ αγνξαζηηθή ηνπο δχλακε αλχπαξθηε. 1

12 2

13 2. Γεληθνί νηθνλνκηθνί νξηζκνί Χξήκα Σν ζχλνιν ησλ νηθνλνκηθψλ αμηψλ πνπ νη άλζξσπνη ρξεζηκνπνηνχλ ζε θαζεκεξηλή βάζε γηα ηελ αγνξά αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ απφ άιινπο, θαη γίλνληαη απνδεθηά απφ φινπο ηνπο ζπλαιιαζζφκελνπο σο κέζν αληαιιαγήο. Ρεπζηφηεηα Ζ επθνιία κε ηελ νπνία έλα πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε κέζν ζπλαιιαγψλ ζηελ νηθνλνκία. Λεηηνπξγίεο ηνπ ρξήκαηνο: - κέζν ζπλαιιαγψλ - κέζν κέηξεζεο - κέζν δηαηήξεζεο αμίαο Δίδε ρξήκαηνο: - ρξήκα / εκπφξεπκα (αγαζφ) ή πεξηεθηηθφ ρξήκα (αγαζφ κε εζσηεξηθή αμία πρ ρξπζφο) - ρξήκα αλαγθαζηηθήο θπθινθνξίαο ή παξαζηαηηθφ ρξήκα (νξίδεηαη κε θπβεξλεηηθφ δηάηαγκα) Ζ απνδνρή ηνπ λνκίζκαηνο πνπ εθδίδεηαη ζε κία ρψξα είλαη αλαγθαζηηθή απφ φινπο ηνπο θνξείο θαη ζπλαιιαζζφκελνπο κέζα ζε απηή ηε ρψξα, ελψ απαγνξεχεηαη ε ζπλχπαξμε άιισλ λνκηζκάησλ ζηηο εγρψξηεο ζπλαιιαγέο (ε δηαηήξεζε άιισλ λνκηζκάησλ δελ απαγνξεχεηαη εθφζνλ επηηξέπεη ζπλαιιαγέο κε άιιεο ρψξεο). χκθσλα κε ηε «κνληέξλα λνκηζκαηηθή ζεσξία», ην ρξήκα έρεη αμία κφλν επεηδή ηα θξάηε ην αλαγλσξίδνπλ. Σν ρξήκα δεκηνπξγείηαη πξσηίζησο φηαλ θνξνινγείηαη θαη θαηαλαιψλεηαη θαη φρη φηαλ αγνξάδεηαη θαη πσιείηαη ζηελ αγνξά. Σν ρξήκα δελ ην δεκηνπξγνχλ νη αγνξέο αιιά ην θξάηνο. 3

14 Πνζφηεηα ρξήκαηνο Δίλαη ην ζχλνιν ησλ: - λνκηζκάησλ (c) : ραξηνλνκίζκαηα, θέξκαηα, ρξεσζηηθέο θάξηεο, επηηαγέο, πηζησηηθέο θάξηεο - θαηαζέζεσλ φςεσο (Dd) : ηξαπεδηθνί ινγαξηαζκνί ζηνπο νπνίνπο έρνπλ πξφζβαζε νη θαηαζέηεο φπνηε ην επηζπκήζνπλ κε ηελ πξνζθφκηζε κηαο επηηαγήο. - (Dt) : θάζε ζηνηρείν πινχηνπ πνπ κπνξεί εγγπεκέλα λα κεηαηξαπεί ζρεηηθά άκεζα ζε κεηξεηά, ρσξίο λα ράζεη ηελ αμία ηνπ. Μέηξα πνζφηεηαο ρξήκαηνο: - M1 = C + Dd - M2 = C + Dd + Dt - M3 = C + Dd + Dt + κεηνρέο + ακνηβαία + άιια ρξεφγξαθα κε εκεξνκελία ιήμεο έσο δχν ρξφληα. Σηκή ηνπ ρξήκαηνο: - ηφθνο: πιεξσκή γηα ηε ρξήζε ηνπ ρξήκαηνο. - επηηφθην: ην πνζφ ηνπ ηφθνπ αλά κνλάδα ρξφλνπ εθθξαζκέλν σο πνζνζηφ επί ηνπ πνζνχ πνπ δαλείζηεθε ( ππάξρνπλ πνιιά είδε φπσο ηα βξαρππξφζεζκν, καθξνπξφζεζκν, νλνκαζηηθφ, πξαγκαηηθφ θα). Εήηεζε ρξήκαηνο Σν ρξήκα καο εμππεξεηεί έκκεζα σο θίλεηξν ζπλαιιαγψλ, εμαζθάιηζεο, θεξδνζθνπίαο. Σν ζχλνιν ησλ ρξεκάησλ ζε κηα νηθνλνκία έρεη επηπηψζεηο άκεζα ζηνλ πιεζσξηζκφ θαη ηα επηηφθηα θαη σο εθ ηνχηνπ επεξεάδεη ηδηαίηεξα ηελ απνδνηηθφηεηα ηεο αληαιιαθηηθήο νηθνλνκίαο. Τπάξρεη έλα θφζηνο δηαθξάηεζεο ρξήκαηνο θαη είλαη ν ηφθνο πνπ ζα ράζεη θάπνηνο θξαηψληαο ρξήκα, αληί ελφο ιηγφηεξνπ ξεπζηνχ πεξηνπζηαθνχ ζηνηρείνπ πην επηθίλδπλνπ. Πνιιέο θνξέο θαη ε πίζησζε αλαθέξεηαη σο ρξήκα ελψ είλαη έλα ππνθαηάζηαηφ ηνπ. 4

15 3. Οηθνλνκηθά ζπζηήκαηα 3.1 Χξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα Δίλαη έλα νηθνλνκηθφ ζχζηεκα βαζηζκέλν ζην ρξήκα θαη απνηειεί ην δηακεζνιαβεηή ζηελ αληαιιαγή αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Μεηαθέξεη ηελ αγνξαζηηθή δχλακε απφ ηηο νηθνλνκηθέο κνλάδεο πνπ παξνπζηάδνπλ πηζησηηθφ ππφινηπν πξνο απηέο κε ρξεσζηηθφ ππφινηπν. Πεξηιακβάλεη δχν βαζηθά ππνζπζηήκαηα: - ηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο θαη - ηνπο ελδηάκεζνπο ρξεκαηνπηζησηηθνχο νξγαληζκνχο. Υξήζηεο ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη ηδηψηεο, επηρεηξήζεηο, ζεζκηθνί επελδπηέο, ρξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνί θαη θεληξηθέο ηξάπεδεο νη νπνίνη ζπκκεηέρνπλ ελεξγά, ρξεζηκνπνηψληαο ηηο δηεπθνιχλζεηο πνπ ηνπο πξνζθέξεη. Ζ δηνρέηεπζε ησλ θεθαιαίσλ γίλεηαη κέζσ άκεζεο (ρσξίο δηακεζνιάβεζε ηξίηνπ) ή έκκεζεο (κε παξέκβαζε ρξεκαηνπηζησηηθψλ δηακεζνιαβεηψλ) ρξεκαηνδφηεζεο. 3.2 Σξαπεδηθφ ζχζηεκα πκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο κε ηελ ηφλσζε ηεο εγρψξηαο δήηεζεο, ηε ρξεκαηνδφηεζε δπλακηθψλ θιάδσλ ηεο νηθνλνκίαο θαη θαηλνηφκσλ επελδπηηθψλ πξσηνβνπιηψλ. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ζπκβνιήο ηνπ εμαξηάηαη απφ ηελ χπαξμε αμηφπηζηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, ην νπνίν ξπζκίδεη ηε ιεηηνπξγία ηεο θνηλσλίαο ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν θαη ζηεξίδεη ηηο αλαπηπμηαθέο δηαδηθαζίεο. Σν ζχζηεκα απνηειείηαη απφ δχν είδε ηξαπεδψλ. - Σελ Κεληξηθή Σξάπεδα θαη - ηηο Δκπνξηθέο ηξάπεδεο Ζ θεληξηθή ηξάπεδα απνηειεί ην ζπληνληζηή ησλ εγρψξησλ ηξαπεδψλ ζε φ,ηη αθνξά ηε γεληθή πνιηηηθή ηνπο θαη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ειέγρεη ηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο. 5

16 Οη θπξίαξρνη ρξεκαηνπηζησηηθνί δηακεζνιαβεηέο ζηελ Διιάδα είλαη νη ηξάπεδεο απεπζείαο ή κέζσ ησλ ζπγαηξηθψλ ηνπο. Έλα απφ ηα θχξηα θαζήθνληα ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ ηδξπκάησλ είλαη ε ιεηηνπξγία ηνπο σο πξνκεζεπηέο δαλείσλ. Με ηε ζσζηή δηαρείξηζε ηνπ δαλεηαθνχ ηνπο ραξηνθπιαθίνπ, δεκηνπξγνχλ θέξδε απφ ην πεξηζψξην ησλ επηηνθίσλ κεηαμχ θαηαζέζεσλ θαη ρνξεγήζεσλ, ηελ πξνζέιθπζε παξάιιεισλ εξγαζηψλ θαη ηελ εμαζθάιηζε ελφο θαινχ brand name πξνο απφθηεζε λέσλ πειαηψλ θαη δηαηήξεζε πθηζηάκελσλ. Δπνπηεχνληαη απφ ηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδαο ε νπνία απφ ην 2001 απνηειεί αλαπφζπαζην κέινο ηνπ Δπξσζπζηήκαηνο, πνπ απαξηίδεηαη απφ ηελ Δπξσπαηθή Κεληξηθή Σξάπεδα (ΔΚΣ) θαη ηηο εζληθέο θεληξηθέο ηξάπεδεο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξσπαηθήο Δλσζεο (ΔΔ) πνπ αλήθνπλ ζηε δψλε ηνπ επξψ. 3.3 Κεληξηθέο ηξάπεδεο Οη θεληξηθέο ηξάπεδεο αζθνχλ ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή κε ηειηθφ ζηφρν λα επηηεπρζεί: - ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ - ρακειή αλεξγία - αχμεζε ηνπ πξαγκαηηθνχ ΑΔΠ ελδηάκεζνπο ζηφρνπο: - έιεγρν απνζεκαηηθψλ - πξνζθνξά ξεπζηφηεηαο - νξηζκφ επηηνθίσλ ρξεζηκνπνηψληαο σο εξγαιεία ηα εμήο : - πξάμεηο αλνηθηήο αγνξάο (πνπινχλ ή αγνξάδνπλ θξαηηθά ρξεφγξαθα ζηελ αλνηθηή αγνξά, κε απνηέιεζκα ηελ αληίζηνηρε απμνκείσζε ησλ απνζεκαηηθψλ ησλ εκπνξηθψλ ηξαπεδψλ θαη άξα ηελ απμνκείσζε ηεο 6

17 πξνζθνξάο ηνπ ρξήκαηνο ζηελ νηθνλνκία, κέζσ ηνπ λνκηζκαηηθνχ πνιιαπιαζηαζηή) - πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην (ην ρξεζηκνπνηνχλ γηα λα ακβιχλνληαη νη δηαθπκάλζεηο ζηα απνζεκαηηθά. Όηαλ νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο έρνπλ έιιεηςε απνζεκαηηθψλ, κπνξνχλ λα δαλείδνληαη απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα κε πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην, κε απνηέιεζκα λα απμάλεηαη ην ζχλνιν ησλ απνζεκαηηθψλ, άξα κεγαιψλεη ε δπλαηφηεηα ρνξήγεζεο δαλείσλ κε ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ηεο πνζφηεηαο ηνπ ρξήκαηνο.) - απαηηήζεηο ζε απνζεκαηηθά (νη νπνίεο κεηαβάιινπλ γξεγνξφηεξα ηελ πξνζθνξά ηνπ ρξήκαηνο. Αλ ε θεληξηθή ηξάπεδα ζέιεη λα κεηψζεη ή λ απμήζεη ην βξαρππξφζεζκν ρξήκα κηαο κέξαο, ηφηε απμάλεη ή κεηψλεη ην απαηηνχκελν πνζνζηφ απνζεκαηηθψλ). Οη κεηαβνιέο ησλ απαηηήζεσλ ζε απνζεκαηηθά πξνθαινχλ κεγάιε θαη απφηνκε κεηαβνιή πνιηηηθήο. Ζ ζηαζεξφηεηα ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο εμαξηάηαη απφ απηήλ ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ε ζσζηή επνπηεία βνεζάεη κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν ζηελ επίηεπμή ηεο. 3.4 Δκπνξηθέο ηξάπεδεο πκκεηέρνπλ ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα κε ζθνπφ ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ αλαγθψλ ησλ θαηαλαισηψλ. Γηαρεηξίδνληαη κε νξζνινγηθφ ηξφπν ηα επίπεδα ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζέζηκσλ θεθαιαίσλ, είηε επεηδή επηδηψθνπλ άξηζηεο απνδφζεηο, είηε γηαηί ηνπο ην επηβάιιεη ε θεληξηθή ηξάπεδα. Αλαιπηηθφηεξα νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο - ιεηηνπξγνχλ σο κεζνιαβεηέο κεηαμχ επελδπηψλ θαη απνηακηεπηψλ - επεξεάδνπλ ηελ πξνζθνξά ηνπ ρξήκαηνο - είλαη ππνρξεσκέλεο απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα λα θξαηνχλ έλα πνζνζηφ ησλ θαηαζέζεσλ ζε ξεπζηά δηαζέζηκα θαη λα δαλείδνπλ ην ππφινηπν Ζ ιεηηνπξγία ηνπο ζηεξίδεηαη ζηελ ηήξεζε ηζνξξνπίαο κεηαμχ ησλ αξρψλ ηεο ξεπζηφηεηαο, ηεο αζθάιεηαο θαη ηεο απνδνηηθφηεηαο. Ζ νηθνλνκηθή επηηπρία κηαο 7

18 ηξάπεδαο εμαξηάηαη απφ ηελ εχζηνρε επηινγή ρξήζεο ησλ δηαζεζίκσλ ηεο ζε δαλεηαθά θεθάιαηα, ην θαιφ ηεο φλνκα θαη ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ θηλδχλσλ (ξεπζηφηεηαο, πηζησηηθνί, επηηνθίνπ, αγνξάο, θεθαιαίνπ, ιεηηνπξγηθνχ, πιεζσξηζκνχ, λνκηζκαηηθνχ ή ζπλαιιαγκαηηθνχ, πνιηηηθνχ, απάηεο).οη ηξάπεδεο έρνπλ δηεπξχλεη ην θάζκα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο θαη ηε γεσγξαθηθή βάζε ηνπο πξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηήζνπλ νηθνλνκίεο θιίκαθνο θαη εχξνπο δξαζηεξηνηήησλ θαη λα δηαζπείξνπλ ηνπο θηλδχλνπο. ε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ην κεγαιχηεξν πξφβιεκα ηνπο, είλαη νη επηζθαιείο απαηηήζεηο. Γηα έγθαηξε πξφιεςε, ζα πξέπεη λα έρνπλ μεθάζαξε δαλεηνδνηηθή πνιηηηθή θαη λα εθαξκφδνπλ ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα δαλεηνδνηήζεσλ. Δπίζεο λα εμεηάδνπλ ην ζθνπφ θαη ηε δπλαηφηεηα απνπιεξσκήο ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε βησζηκφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ. Δπηπιένλ λα ζεζπίδνπλ θαηάιιειεο δηαδηθαζίεο γηα ηε κέηξεζε ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ, φπσο ππνρξενχληαη απφ ηελ Δπηηξνπή ηεο Βαζηιείαο. 3.5 Δπξσπατθφ θαη αγγινζαμνληθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα ην επξσπατθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα, ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαη ππνρξεψζεψλ ηνπ, ζπλίζηαηαη ζε ηξαπεδηθέο θαηαζέζεηο θαη ζε άκεζα δάλεηα. Σν αγγινζαμνληθφ απφ ηελ άιιε, επελδχεη ζηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο θαη απνηειείηαη απφ πνιινχο επελδπηηθνχο βξαρίνλεο, φπσο ηα νκφινγα, ηα παξάγσγα, ηα cds θαη ηηο κνριεχζεηο. Σν επξσπατθφ αθνινπζεί ζπληεξεηηθέο θαηεπζχλζεηο κε κηθξέο απνδφζεηο, ζε αληίζεζε κε ην αγγινζαμνληθφ πνπ θαηέρεη πην πνιχ άπιν ρξήκα κέζσ γηα παξάδεηγκα, ησλ κνριεχζεσλ. Απνηέιεζκα, ην αγγινζαμνληθφ ζχζηεκα, παξάγεη κεγαιχηεξεο νηθνλνκηθέο θνχζθεο, ζε κηα επνρή πνπ ε δηακάρε ησλ δχν ζπζηεκάησλ θνξπθψλεηαη. Ο πφιεκνο ησλ αγνξψλ, κέζσ ησλ πηζησηηθψλ πεξηζσξίσλ σο κνριφ εθβηαζκνχ, θαηάθεξε λα νδεγήζεη ζηελ πηψζε ησλ θπβεξλήζεσλ ζε θξάηε κέιε ηεο επξσπατθήο έλσζεο φπσο ηα Διιάδα, Ηηαιία, Ηζπαλία, Πνξηνγαιία, Ηξιαλδία, Ηζιαλδία. Απφ εθεί πνπ ην θξάηνο παξνπζίαδε κεγαιχηεξε επηξξνή ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα ιφγσ ηεο επθνιφηεξεο παξέκβαζήο ηνπ, ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο παξαηεξείηαη κηα ζηξνθή πξνο ηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο, γεγνλφο πνπ είρε ζαλ απνηέιεζκα ηελ αλάδεημε ησλ αδπλακηψλ ησλ θξαηψλ ζην λ 8

19 αληηκεησπίζνπλ ηηο πηέζεηο ηεο αγνξάο. Παξά ην φηη ηα ζχγρξνλα εζληθά θξάηε αλαδεηνχζαλ αλέθαζελ ηνλ έιεγρν ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ ρξήκαηνο, νη ηξάπεδεο θαηάθεξαλ λα ηνλ θεξδίζνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20νχ αηψλα, κέζσ ησλ δπλαηνηήησλ πνπ ηνπο πξνζέθεξε ε ειεθηξνληθή θπθινθνξία ηνπ ρξήκαηνο. «Γψζε κνπ ηνλ έιεγρν ησλ απνζεκάησλ ρξήκαηνο ελφο έζλνπο (ηε λνκηζκαηηθή θπξηαξρία) θαη δε κε λνηάδεη πνηνο θάλεη ηνπο λφκνπο» έιεγε ν M.A. Rothschild. 9

20 10

21 4. Γαλεηζκφο 4.1 Γάλεην Σαπηφζεκε έλλνηα κε ηνλ φξν δαλεηαθή ζχκβαζε, είλαη ε εηδηθή δηκεξήο ζχκβαζε, φπνπ θαηά ηε ζπλνκνιφγεζε ηεο, κεηαβηβάδνληαη γηα θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα ε θπξηφηεηα ρξεκάησλ ή άιισλ αληηθαηαζηαηψλ πξαγκάησλ πνπ πξνζδηνξίδνληαη ζηηο ζπλαιιαγέο θαηά αξηζκφ, κέηξν ή ζηαζκά κε ηελ ππνρξέσζε ηεο κεηέπεηηα επηζηξνθήο άιισλ πξαγκάησλ ίδηαο πνζφηεηαο ή πνηφηεηαο. Γαλεηζκφο ( Γαλεηαθή ζπλαιιαγή) Ζ θαηάξηηζε ηεο δαλεηαθήο ζχκβαζεο θαη ε εθαξκνγή ησλ φξσλ ηεο. Γάλεηζκα (δάλεην) Σν αληηθείκελν ηεο πξνζσξηλήο εθρψξεζεο (ρξήκαηα ή άιια πξάγκαηα) Ο ηξαπεδηθφο δαλεηζκφο απνηειεί ηνλ πην ζπλεζηζκέλν ηξφπν γηα ηελ άληιεζε θεθαιαίσλ. Παξάγνληεο φπσο ην επηηφθην, ε δηάξθεηα, ηα έμνδα, νη απαηηνχκελεο δηαζθαιίζεηο, ε πξνζθεξφκελε πεξίνδνο ράξηηνο, ην χςνο ηεο δφζεο θαη ε θνξνινγηθή αληηκεηψπηζε γηα θάζε ηχπν δαλείνπ, πξέπεη λα ζπλεθηηκψληαη θαηά ηελ επηινγή ηνπ είδνπο δαλεηζκνχ θαη ηεο ρξνληθήο ζηηγκήο ηεο πινπνίεζεο απηνχ. Οη ελερφκελνη ζε δαλεηαθέο ζπκβάζεηο δχλαληαη λα είλαη νη : Γαλεηζηήο : Φπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν πνπ εθρσξεί ηελ θπξηφηεηα ρξεκάησλ ή άιισλ πξαγκάησλ. Γαλεηδφκελνο/ πλδαλεηδφκελνο : Σα πξφζσπα πνπ ιακβάλνπλ ην πξντφλ ηεο ρνξήγεζεο θαη αλαιακβάλνπλ ηελ ππνρξέσζε λα ην απνπιεξψζνπλ έληνθα. Δγγπεηήο : Σν πξφζσπν, ην νπνίν αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε απέλαληη ζηελ Σξάπεδα λα απνπιεξψζεη ηελ νθεηιή ζε πεξίπησζε πνπ ν δαλεηδφκελνο δελ είλαη ζε ζέζε λα αληαπνθξηζεί ζηελ αλαιεθζείζα ππνρξέσζή ηνπ. Ο θάζε εγγπεηήο επζχλεηαη 11

22 γηα νιφθιεξν ην πνζφ ηνπ δαλείνπ. Δλδέρεηαη ν εγγπεηήο λα είλαη παξαπάλσ απφ έλα πξφζσπα. Αληίθιεηνο : Σν πξφζσπν πνπ νξίδεηαη απφ ηνλ δαλεηνιήπηε σο «πξφζσπν επηθνηλσλίαο» κε ηελ ηξάπεδα, ζε πεξίπησζε πνπ ε ηξάπεδα αδπλαηεί λα βξεη ηνλ ίδην ηνλ δαλεηνιήπηε. Όινη νη ελερφκελνη ζηα δάλεηα ηδησηψλ είλαη θπζηθά πξφζσπα. Γαλεηνκεζίηεο : Ο κεζνιαβεηήο θνξέαο θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν πνπ αλαιακβάλεη ηηο δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηε ζχλαςε δαλεηαθήο ζχκβαζεο. Σν ηξαπεδηθφ δάλεην ζπλεπάγεηαη ηελ αλαθαηαλνκή ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ελεξγεηηθνχ θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ ρξφλνπ κεηαμχ ηνπ δαλεηζηή θαη ηνπ νθεηιέηε, ρνξεγείηαη δε, κεηά ηελ ππνγξαθή ζχκβαζεο δαλείνπ. Ζ ηξάπεδα κεηαβηβάδεη ζηνλ πειάηε ρξήκαηα, ηα νπνία ν ηειεπηαίνο έρεη ηελ ππνρξέσζε λα επηζηξέςεη, κέζα ζ έλα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ έρεη πξνθαζνξηζζεί, κε ηφθν. Με ηε ζχκβαζε απηή, δεκηνπξγείηαη κηα θαζαξά πξνζσπηθή ελνρηθή ζρέζε κεηαμχ ηεο ηξάπεδαο θαη ηνπ νθεηιέηε θαη γελλάηαη ην δηθαίσκα ζηελ ηξάπεδα λα ζηξαθεί θαηά ηνπ νθεηιέηε. Σα δάλεηα κπνξεί λα είλαη είηε αζθαιή, φπνπ ν δαλεηζηήο πξνζηαηεχεηαη ψζηε λα ιάβεη φιν ην πνζφ πνπ έρεη δαλείζεη, ή επηζθαιή, φπνπ ν δαλεηζηήο δελ πξνζηαηεχεηαη επαξθψο ζηα νπνία ν δαλεηδφκελνο κπνξεί θαη λα κελ εμνθιήζεη ην δάλεην. ε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο ζηελφηεηαο ζηελ αγνξά, απμάλνληαη ηα δάλεηα ηα νπνία δελ εμππεξεηνχληαη νκαιά, δει απηά πνπ ν δαλεηδφκελνο δελ ηα πιεξψλεη ζηελ ψξα ηνπο ή δελ ηα πιεξψλεη θαζφινπ. Δπηπιένλ ζθιεξαίλνπλ ηα θξηηήξηα γηα ηε ρνξήγεζε λέσλ δαλείσλ ή ζηακαηνχλ αθφκα θαη νη ρξεκαηνδνηήζεηο ιφγσ έιιεηςεο δηαζέζηκσλ θεθαιαίσλ. Ζ ιήςε ησλ εμαζθαιίζεσλ ιεηηνπξγεί αληηζηαζκηζηηθά έλαληη ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ πνπ κπνξεί λα πξνθχςεη απφ ην ελδερφκελν αδπλακίαο ηνπ δαλεηδφκελνπ απνπιεξσκήο ησλ ππνρξεψζεψλ ηνπ. 12

23 4.2 Δμαζθαιίζεηο Οη εμαζθαιίζεηο πξέπεη λα έρνπλ ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά - ε αμία ηνπο λα ππεξβαίλεη ην αξρηθφ θεθάιαην ηνπ δαλείνπ ψζηε λα θαιπθζνχλ νη ηα δηάθνξα έμνδα θαη νη ηφθνη αλ ρξεηαζηεί - ε ξεπζηνπνίεζή ηνπο λα είλαη εχθνιε θαη λα ππάξρεη δηαζέζηκε αγνξά - ε αμία ηνπο λα είλαη φζν ην δπλαηφλ ζηαζεξή θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δαλείσλ πνπ ζπλδένληαη κε απηέο - ν δαλεηζηήο λα κπνξεί λα ηηο απνθηήζεη γξήγνξα θαη εχθνια - ν δαλεηζηήο λα έρεη μεθάζαξν δηθαίσκα επί ησλ εγγπήζεσλ Γηαζθαιηζηηθέο αμίεο ελππφζεθσλ δαλείσλ θαη δείθηεο LTV Οη ηξάπεδεο φηαλ έρνπλ πξνζεκεηψζεηο ζε εκπνξηθά, αζηηθά ή νπνηαζδήπνηε κνξθήο αθίλεηα, αλά ζπγθεθξηκέλα δηαζηήκαηα επαλεθηηκνχλ ηελ αμία ηνπο. Απηφ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία φηαλ ηα αθίλεηα ζρεηίδνληαη κε δάλεηα πνπ δελ εμππεξεηνχληαη ζσζηά, ή ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη απηφ πξφθεηηαη λα ζπκβεί ζην κέιινλ. Ο δείθηεο LTV νξίδεηαη απφ ηε ζρέζε δαλείνπ πξνο ηελ εκπνξηθή αμία ηνπ ππεγγχνπ αθηλήηνπ θαη νξίδεηαη σο πνζνζηφ. Οζν πην κηθξή είλαη ε ηηκή ηνπ, ηφζν πην εμαζθαιηζκέλν είλαη ην δάλεην. Σηκέο θάησ ηνπ 100%, δείρλνπλ ππεξθάιπςε θαη άλσ ηνπ 100% άλνηγκα. Ο δείθηεο πξέπεη λα παξαθνινπζείηαη δηαρξνληθά ζε ζρέζε κε ηηο ελήκεξεο θαη ιεμηπξφζεζκεο ρνξεγήζεηο. Πξνζεκείσζε ππνζήθεο : Δίλαη ην βάξνο πνπ εγγξάθεη ε Σξάπεδα ζε αθίλεην πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίζεη ην δάλεην πνπ ρνξήγεζε. Ζ Σξάπεδα απαηηεί λα έρεη ηελ πξψηε ζεηξά πξνζεκείσζεο γηα λα πξνρσξήζεη ζηε ρνξήγεζε. εκεηψλεηαη φηη γηα ηελ πξνζεκείσζε πξέπεη λα ζπκθσλήζνπλ νη ηδηνθηήηεο ηνπ αθηλήηνπ ελψπηνλ Γηθαζηεξίνπ. Ζ πξνζεκείσζε κπνξεί λα ιεθζεί σο εμαζθάιηζε φρη κφλν ζε ζηεγαζηηθά, αιιά θαη ζε θαηαλαισηηθά δάλεηα. Σερληθφο Ννκηθφο Έιεγρνο : Ζ Σξάπεδα δηελεξγεί λνκηθφ έιεγρν ζην Τπνζεθνθπιαθείν ή Κηεκαηνινγηθφ Γξαθείν ηεο πεξηνρήο πνπ αλήθεη ην αθίλεην, ψζηε λα δηαπηζηψζεη αλ ππάξρνπλ άιια βάξε ζην αθίλεην ή θαηαζρέζεηο θιπ, θαζψο θαη γηα λα γλσξίδεη κε βεβαηφηεηα πνηνη είλαη νη λφκηκνη ηδηνθηήηεο ηνπ αθηλήηνπ. 13

24 Με ηνλ ηερληθφ έιεγρν ιακβάλεη πιεξνθφξεζε γηα ηελ εκπνξηθή αμία ηνπ αθηλήηνπ, θαζψο θαη αλαιπηηθφηεξα ζηνηρεία, ε ζπληζηακέλε ησλ νπνίσλ θαζνξίδεη ηελ αμία απηή. (πρ ηνπνζεζία, έθηαζε, παιαηφηεηα, πνηφηεηα θαηαζθεπήο θιπ). Πξφζζεηεο εμαζθαιίζεηο ε δχζθνιεο νηθνλνκηθά πεξηφδνπο, νη αμίεο ησλ αθηλήησλ κεηψλνληαη, κε ζπλέπεηα θάπνηα δάλεηα κε θάιπςε πξνζεκείσζε ππνζήθεο ή ππνζήθε θαη ηα νπνία ήηαλ πιήξσο θαιπκκέλα λα ρξήδνπλ επηπιένλ θάιπςεο. Σφηε κπνξεί λα δεηεζνχλ απφ ηηο ηξάπεδεο πξφζζεηεο εμαζθαιίζεηο. Σν ίδην κπνξεί λα ζπκβεί θαη ζηελ πεξίπησζε αλαρξεκαηνδφηεζεο ή ξχζκηζεο δαλείνπ. Άιια είδε εμαζθαιίζεσλ Δθηφο απφ ηελ πξνζεκείσζε επί αθηλήηνπ, ππάξρεη θαη ε ελερπξίαζε κεηξεηψλ ή ηίηισλ, φπσο γηα παξάδεηγκα: θαηαζεηηθνί ινγαξηαζκνί, πξνζεζκηαθέο θαηαζέζεηο, ακνηβαία θεθάιαηα, νκφινγα, κεηνρέο. Ζ ελερπξίαζε απνηππψλεηαη λνκηθά κε ηε ζχκβαζε ζπζηάζεσο ελερχξνπ, ε νπνία πεξηγξάθεη αλαιπηηθά ην είδνο ηνπ ελερχξνπ, ηνλ θάηνρφ ηνπ, ην ζθνπφ γηα νπνίν ζπζηάζεθε θαη ηηο πξνυπνζέζεηο θάησ απφ ηηο νπνίεο ε Σξάπεδα κπνξεί λα πξνβεί ζηε ξεπζηνπνίεζε ηνπ. Ζ ζχκβαζε ελερχξνπ θνηλνπνηείηαη ζε φινπο ηνπο ζπκβαιινκέλνπο κε δηθαζηηθφ επηκειεηή. Γηάξθεηα δαλείνπ Ζ δηάξθεηα ηνπ δαλείνπ, πνηθίιιεη αλάινγα κε ην πξντφλ πνπ ρνξεγείηαη. ηα δάλεηα κε εμαζθάιηζε ε δηάξθεηα κπνξεί λα θηάζεη ηα 40 έηε, κε κέγηζηε ειηθία ζηε ιήμε ηα 80 έηε. ηα δάλεηα ρσξίο εμαζθάιηζε ε δηάξθεηα κπνξεί λα θηάζεη ηα 15 έηε κε κέγηζηε ειηθία ζηε ιήμε ηα 70 έηε. 14

25 4.3 Απφζβεζε δαλείνπ Δμφθιεζε δαλείνπ Ζ απφζβεζε ελφο δαλείνπ απνηειεί νπζηαζηηθά ηελ εμφθιεζή ηνπ θαη κπνξεί λα γίλεη ελδεηθηηθά κε θάπνηνλ απφ ηνπο παξαθάησ ηξφπνπο: - Καηαβνιή νιφθιεξνπ ηνπ πνζνχ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ηφθσλ ζην ηέινο ηεο πεξηφδνπ δαλεηζκνχ θαη πιεξσκή ηφθσλ θαηφπηλ ζπκθσλίαο. ε πεξίπησζε πνπ ε ρξνληθή δηάξθεηα ηνπ δαλεηζκνχ είλαη ζρεηηθά κηθξή, ηφηε νη ηφθνη είηε παξαθξαηνχληαη ηε ζηηγκή ηνπ δαλεηζκνχ, είηε πιεξψλνληαη θαη κε ηελ εμφθιεζε ηνπ θεθαιαίνπ. - Καηαβνιή ζηαζεξψλ δφζεσλ ηνπ θεθαιαίνπ ζε ίζα ρξνληθά δηαζηήκαηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ ηφθσλ ηνπ αλεμφθιεηνπ πνζνχ. Οη δφζεηο θαηαβάιινληαη αλά ίζα ρξνληθά δηαζηήκαηα (πρ αλά κήλα, έηνο) θαη καδί θαηαβάιινληαη νη ηφθνη ηνπ αλεμφθιεηνπ θεθαιαίνπ - Καηαβνιή ίζσλ ηνθνρξεσιπηηθψλ δφζεσλ. Ο δαλεηδφκελνο θαηαβάιιεη έλα ζηαζεξφ πνζφ κε ηε κνξθή ηνθνρξεσιπηηθήο δφζεο ζην ηέινο ηεο πεξηφδνπ αλαηνθηζκνχ θαη κέρξη λα ιήμεη ε πεξίνδνο δαλεηζκνχ. Ζ ζπγθεθξηκέλε ηνθνρξεσιπηηθή δφζε απνηειείηαη απφ ην απμαλφκελν κεξίδην θεθαιαίνπ θαη απφ έλα παξαιιήισο κεηνχκελν κεξίδην ηφθσλ. Αλαδηαπξαγκάηεπζε δαλείσλ ε πεξίπησζε πνπ ν δαλεηνιήπηεο δελ είλαη ζε ζέζε λ αληαπνθξηζεί ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπ (εηδηθά αλ είλαη πςειά ηα επηηφθηα), πξηλ νδεγεζεί ζηε ρξενθνπία, έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επαλαδηαπξαγκαηεπζεί ην ρξένο ηνπ πξνο ηηο ηξάπεδεο, πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιπλζεί λα αληηκεησπίζεη ηηο λέεο ζπλζήθεο θαη λα θαηαιήμεη ζε κηα εμεηδηθεπκέλε ζπκθσλία, κε ζθνπφ ηελ νκαιή εμππεξέηεζε ηνπ δαλείνπ, ρσξίο θαζπζηεξήζεηο θαη ηειηθά ηελ απνπιεξσκή. Ζ δηαρείξηζε ησλ ιεμηπξφζεζκσλ νθεηιψλ κε ζηφρν ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ επηζθαιψλ δαλείσλ θαη ηε κείσζε ησλ απαηηνχκελσλ πξνβιέςεσλ απνκείσζεο θεθαιαίσλ είλαη ξχζκηζε. 15

26 Αηηίεο αλαδηάξζξσζεο ή ξχζκηζεο δαλείσλ - Αθαηάιιειε αξρηθή δηάξζξσζε δαλείνπ - Αθαηάιιειεο εμαζθαιίζεηο ηνπ δαλείνπ - Αλεπαξθήο παξαθνινχζεζε ελφο δαλείνπ - Λαλζαζκέλεο απνθάζεηο ηνπ δαλεηνιήπηε - Γπζκελείο εμσηεξηθέο εμειίμεηο - Αλεπαξθήο ή ιαλζαζκέλε αμηνιφγεζε απφ ηελ ηξάπεδα Ζ δφζε ελφο δαλείνπ κπνξεί λα κεηαβιεζεί κφληκα ηξνπνπνηψληαο κία απφ ηηο αθφινπζεο παξακέηξνπο: 1. Γηάξθεηα 2. Δπηηφθην 3. Πνζφ Οθεηιήο Δπίζπεπζε εμφθιεζεο δαλείνπ Ο δαλεηνιήπηεο, (ζε πεξηφδνπο ππνρψξεζεο ησλ επηηνθίσλ θαη κε ηελ πξνυπφζεζε φηη νη φξνη ηνπ ζπκβνιαίνπ ην επηηξέπνπλ), έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηζπεχζεη ηελ πιεξσκή ηνπ νθεηιφκελνπ πνζνχ. Καηαρξήζεηο ζην δαλεηζκφ Καηαρξήζεηο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζνχλ είηε απφ ην δαλεηδφκελν πνπ εθκεηαιιεχεηαη ην δαλεηζηή κε ηε κε εμφθιεζε ηνπ δαλείνπ θαη ηελ πξνζπάζεηα εμαπάηεζεο ηνπ ή απφ ην δαλεηζηή πνπ ρνξεγεί δάλεην κε ζθνπφ λα ζέζεη ην δαλεηδφκελν ζε ζέζε πνπ κπνξεί λα ηνλ εθκεηαιιεπηεί ή λ απνθηήζεη πιενλέθηεκα έλαληη απηνχ (ηνθνγιπθία). 16

27 4.4 Δίδε δαλείσλ Αλάινγα κε ηε ρξήζε θαη ηε θχζε ηνπ πξνζψπνπ πνπ δαλείδεηαη, ηα δάλεηα ρσξίδνληαη ζε : ηδησηηθήο ρξήζεο (ζηεγαζηηθφ-ζηαζεξνχ αξρηθνχ επηηνθίνπ, ζηαζεξνχ επηηνθίνπ θαη θπκαηλφκελνπ επηηνθίνπ-, απηνθηλήηνπ, πξνζσπηθφ, ππεξαλάιεςε, πηζησηηθή θάξηα, θαηαλαισηηθφ δάλεην) θαη επαγγεικαηηθήο ρξήζεο (γηα θεθάιαην θίλεζεο, γηα πάγηεο εγθαηαζηάζεηο θαη εμνπιηζκφ, leasing, factoring,venture capital). Γαλεηζκνί κεηαμχ θξαηψλ ζε πεξηφδνπο χθεζεο ηεο νηθνλνκίαο κηαο ρψξαο, αθνξνχλ ζηα θξαηηθά δάλεηα. 4.5 Γάλεηα ηδησηψλ ηεγαζηηθή πίζηε πκπεξηιακβάλεη ηα δάλεηα πνπ ζθνπφ έρνπλ ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο αγνξάο, αλέγεξζεο, απνπεξάησζεο, επηζθεπήο θαηνηθίαο ή επαγγεικαηηθήο ζηέγεο ή αγνξάο νηθνπέδνπ. Τπάξρεη επίζεο κηα κηθξή θαηεγνξία δαλείσλ γηα αγνξά/αλέγεξζε επαγγεικαηηθήο ζηέγεο κε ζθνπφ ηελ επέλδπζε (πρ ελνηθίαζε, πψιεζε ηνπ αθηλήηνπ). Με βάζε ην πνζφ ηνπ δαλείνπ πνπ ρνξεγείηαη ζηνλ πειάηε, ην επηηφθην πνπ έρεη ζπκθσλεζεί θαη ηε δηάξθεηα ηνπ, πξνθχπηεη ην πνζφ ηεο ηνθνρξεσιπηηθήο δφζεο. Ζ δφζε απηή θαηά θαλφλα είλαη κεληαία θαη ζπκπεξηιακβάλεη ηφθν θαη θεθάιαην, ψζηε θάζε κήλα λα κεηψλεηαη ην πνζφ ηεο νθεηιήο. ηελ αξρή ε αλαινγία ηνπ ηφθνπ είλαη κεγαιχηεξε απφ απηή ηνπ θεθαιαίνπ. ηαδηαθά φκσο κεηψλεηαη ν ηφθνο θαη απμάλεηαη ην θεθάιαην. Ζ δφζε επηβαξχλεηαη θαη κε ηε εηζθ. λ. 128/75 (0,12% ή 0,60%). 17

28 Καηαλαισηηθή πίζηε πκπεξηιακβάλεη ηηο ρνξεγήζεηο πνπ έρνπλ ζθνπφ ηελ ηθαλνπνίεζε δηαθφξσλ θαηαλαισηηθψλ αλαγθψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα αγνξά απηνθηλήησλ, πξαγκαηνπνίεζε ηαμηδηψλ, αγνξά άιισλ αγαζψλ (έπηπια, νηθηαθέο ζπζθεπέο θιπ). Πξνζσπηθφ θαηαλαισηηθφ δάλεην Γάλεην πνπ πξνζθέξεηαη ζε πειάηεο πνπ επηζπκνχλ λα ην απνπιεξψζνπλ κε ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ ηνθνρξεσιπηηθψλ δφζεσλ. Πξνζσπηθφ Αλνηθηφ δάλεην Δίλαη κία κνξθή αλαθπθινχκελεο πίζησζεο, δειαδή έλα εγθεθξηκέλν φξην κέρξη ηνπ νπνίνπ ν πειάηεο κπνξεί λα θάλεη αγνξέο θαη αλαιήςεηο κεηξεηψλ. Ο πειάηεο πιεξψλεη δφζε πνπ αληηζηνηρεί ζηελ ειάρηζηε θαηαβνιή (είηε κε βάζε ηνπο ηφθνπο, είηε κε πνζνζηφ επί ηεο εθάζηνηε νθεηιήο, αλάινγα κε ην ηη πξνβιέπεη ε ζχκβαζε πνπ έρεη ππνγξάςεη), κπνξεί φκσο λα θαηαβάιιεη θαη νπνηνδήπνηε επηπιένλ πνζφ επηζπκεί. Πηζησηηθή Κάξηα Δίλαη κία κνξθή πίζησζεο, κέζσ ηεο νπνίαο ε Σξάπεδα δίλεη ηελ επρέξεηα ζηνλ πειάηε ηεο, λα πξαγκαηνπνηεί ζπλαιιαγέο κέρξη ελφο ζπγθεθξηκέλνπ νξίνπ ζηελ Διιάδα θαη ζην εμσηεξηθφ. Ο πειάηεο πιεξψλεη σο ειάρηζηε θαηαβνιή πνζνζηφ επί ηνπ ρξεσζηηθνχ ππνινίπνπ. Χξεσζηηθφ ππφινηπν (overdraft) Ζ Σξάπεδα δίλεη ηελ επρέξεηα ζηνλ πειάηε λα δεκηνπξγήζεη ρξεσζηηθφ (αξλεηηθφ) ππφινηπν ζε ινγαξηαζκνχο θαηαζέζεσλ, ψζηε λα πξαγκαηνπνηνχληαη δηάθνξεο ζπλαιιαγέο, αθφκε θαη φηαλ δελ ππάξρεη δηαζέζηκν πηζησηηθφ ππφινηπν ζην ινγαξηαζκφ ηνπο. Σν πνζφ κέρξη ην νπνίν κπνξεί λα είλαη ρξεσζηηθφο ν ινγαξηαζκφο πξνβιέπεηαη απφ ζρεηηθή ζχκβαζε. 18

29 Yacht 'n sail Γάλεην Αγνξάο ζθάθνπο απφ Ηδηψηε. Σα δάλεηα απηφ θαηαιακβάλνπλ κηθξφ κεξίδην ησλ ραξηνθπιαθίσλ. Οη δφζεηο ηνπο εθηφο απφ ηνθνρξεσιπηηθέο, κπνξεί λα είλαη αληζφπνζεο ή θαη λα ππάξρεη κία κεγάιε θαηαβνιή ζηε ιήμε ηνπ δαλείνπ. 4.6 Δπηρεηξεκαηηθά δάλεηα Δπηρεηξεκαηηθά, είλαη έλαο φξνο πνπ πξνζδηνξίδεη ηα δάλεηα ηα νπνία δε ζπληεξνχληαη απφ αθίλεηε πεξηνπζία ή ηκήκαηα θαηαλαισηηθψλ δαλείσλ. Απνηεινχλ έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά πεξηνπζηαθά ζηνηρεία κηαο ηξάπεδαο εκπνξηθήο, γηαηί νη πειάηεο ηεο θαηεγνξίαο απηήο, έρνπλ ζπλερή θαη έληνλε ηξαπεδηθή δξαζηεξηφηεηα ζε κεγάιν θάζκα εξγαζηψλ. Ωζηφζν ν θίλδπλνο πνπ αλαιακβάλνπλ νη ηξάπεδεο είλαη πςειφο, θαζψο ηα ρνξεγνχκελα πνζά είλαη κεγάια. Ζ αβεβαηφηεηα εμαηηίαο απηνχ, νδεγεί ηηο ηξάπεδεο ζηε ρξήζε εμεηδηθεπκέλσλ κεραληζκψλ αμηνιφγεζεο θαη παξαθνινχζεζεο ησλ δαλείσλ απηψλ, ηα νπνία κπνξεί λα είλαη εμαζθαιηζκέλα ή κε, βξαρππξφζεζκα ή καθξνπξφζεζκα. Υαξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ηνπο είλαη ε δηάξθεηα δαλεηζκνχ, ε νλνκαζηηθή αμία ηνπο, ην επηηφθην, ε ρξνληθή πεξίνδνο αλαηνθηζκνχ θαη ν ηξφπνο απφζβεζήο ηνπ. Οη ηξάπεδεο ρνξεγνχλ δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο επηρεηξεκαηηθψλ δαλείσλ : Γάλεηα γηα θεθάιαην θίλεζεο πνπ απνζθνπνχλ ζηε βειηίσζε ηεο ξεπζηφηεηαο ηεο επηρείξεζεο θαη είλαη απφ ηε θχζε ηνπο βξαρείαο δηάξθεηαο θαη Γάλεηα γηα αγνξά παγίσλ εγθαηαζηάζεσλ θη εμνπιηζκνχ καθξάο δηάξθεηαο. 19

30 Αλάινγα κε ην ρξφλν απνπιεξσκήο ηνπο, θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε : Βξαρππξφζεζκν Γάλεην Παξέρεηαη κε ηελ ππνρξέσζε επηζηξνθήο ζε ρξνληθφ δηάζηεκα κηθξφηεξν ηνπ έηνπο. Λφγσ απμεκέλνπ θηλδχλνπ ηα επηηφθηα θαηά θαλφλα είλαη πςειφηεξα. Αλνηρηφο Λνγαξηαζκφο Δηδηθή θαηεγνξία βξαρππξφζεζκνπ δαλεηζκνχ γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ επηρεηξήζεσλ. Σν πηζησηηθφ ίδξπκα παξέρεη ζηελ επηρείξεζε ην δηθαίσκα ειεχζεξεο άληιεζεο θεθαιαίσλ κέρξη έλα νξηζκέλν φξην. Ζ επηρείξεζε πιεξψλεη φιεο ηηο άκεζεο αλάγθεο ηεο αληιψληαο ρξήκαηα απφ ηνλ «αλνηρηφ ινγαξηαζκφ» ηεο θαη επηζηξέθεη ρξήκαηα κφιηο έρεη ξεπζηά ζηα ηακεία ηεο. Ο εθάζηνηε θαζαξφο δαλεηζκφο ηεο ρξεψλεηαη κε ηφθνπο. Μαθξνπξφζεζκν δάλεην Παξέρεηαη κε ηελ ππνρξέσζε επηζηξνθήο ζε ρξνληθφ δηάζηεκα κεγαιχηεξν ηνπ ελφο έηνπο. Οη λνκηθέο ππνρξεψζεηο θαιχπηνληαη κε ζπκβφιαηα θαη ν θίλδπλνο, ζπλήζσο, εμαζθαιίδεηαη κε ππνζήθε. Λφγσ κεησκέλσλ θηλδχλσλ ηα επηηφθηα είλαη θαηά θαλφλα ρακειφηεξα. Ζ απνπιεξσκή ηνπ δαλείνπ κπνξεί λα ζπκθσλεζεί λα γίλεηαη είηε: - ζε ίζεο δφζεηο θεθαιαίνπ (εηήζην ρξενιχζην = αξρηθφ θεθάιαην δαλεηζκνχ / ρξνληθή δηάξθεηα δαλεηζκνχ θαη ηφθνπο ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηφδνπο), είηε - ζε ίζα ηνθνρξενιχζηα, νπφηε ζηελ δφζε ζπκπεξηιακβάλεηαη ηφθνο & ρξενιχζην. 20

31 5. Με εμππεξεηνχκελα δάλεηα 5.1 «Κφθθηλα δάλεηα» Οξηζκφο «Κφθθηλα Γάλεηα» ή δάλεηα ζε αζέηεζε (default loans), δάλεηα ζε δπζπξαγία (distressed loans), ή ηέινο κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα (non-performing loans, γλσζηά θαη σο NPLs), είλαη εθείλα ηα δάλεηα πνπ νη ηφθνη ηνπο δελ θαηαβάιινληαη, ηνπιάρηζηνλ γηα έμη κήλεο απφ ηελ πξψηε κέξα θαζπζηέξεζεο ηεο νθεηιφκελεο δφζεο. χκθσλα κε ηα δηεζλή ινγηζηηθά πξφηππα IFRS, φινη νη ινγαξηαζκνί ζε 90+ εκέξεο θαζπζηέξεζεο, ραξαθηεξίδνληαη σο κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα NPLs. Γείθηεο NPL Σν πνζνζηφ ησλ δαλείσλ ζε 90+ εκέξεο θαζπζηέξεζεο σο πξνο ην ζχλνιν ηνπ ελεξγνχ ραξηνθπιαθίνπ (κε απνζβεζκέλα) νξίδεηαη σο δείθηεο NPL. ηελ ηξαπεδηθή πξαθηηθή, νη ξπζκίζεηο νθεηιψλ ζπκβαίλνπλ ζπρλά ζε πεξηφδνπο έληνλσλ νηθνλνκηθψλ δπζρεξεηψλ θαη αθνξνχλ θπξίσο ρξεκαηνδνηήζεηο κε ιεμηπξφζεζκεο νθεηιέο, πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιπλζνχλ νη δαλεηνιήπηεο κε ηελ αλαπξνζαξκνγή ελφο ή πεξηζζφηεξσλ φξσλ ζηελ αξρηθή ζχκβαζε, λα αληηκεησπίζνπλ ηηο λέεο ζπλζήθεο. Σα πηζησηηθά ηδξχκαηα βξίζθνπλ πνιινχο ηξφπνπο λ αλαδηαξζξψζνπλ ηα δάλεηα ησλ πειαηψλ ηνπο. Οη ηξφπνη απηνί εμππεξεηνχλ πφηε ηνλ πειάηε πνπ δηεπθνιχλεηαη λ απνπιεξψζεη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ θαη πφηε κφλν ηελ ηξάπεδα, φηαλ ηππηθά δίλεη παξάηαζε ζε έλα πξφβιεκα ρσξίο νπζηαζηηθή ιχζε θαη άξα ε θαηάιεμε απφ ηε κε δπλαηφηεηα απνπιεξσκήο, είλαη ε ρξενθνπία. Απφ ηα δάλεηα ζε πξνζσξηλή θαη νξηζηηθή θαζπζηέξεζε θαη ηε κείσζε ησλ θαηαζέζεσλ, δηακνξθψλεηαη κηα δχζθνιε θαηάζηαζε γηα ηηο ηξάπεδεο ζην λα βξνπλ ξεπζηφηεηα, κε ζπλέπεηα λα κεηψλνπλ ηηο λέεο ρνξεγήζεηο θαη λα πξνζπαζνχλ λα εηζπξάμνπλ άκεζα ηηο ιεμηπξφζεζκεο απαηηήζεηο ηνπο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ είλαη εμαηξεηηθά ζεκαληηθή, ε πξνζπάζεηα ηνπο λα δηαηεξήζνπλ ηα NPLs ζε ρακειά επίπεδα (εηθ.1). Αξα ζε θάζε πεξίπησζε, θαιφ ζα ήηαλ νη δχν πιεπξέο λα ζπλεξγάδνληαη ψζηε λα δηακνξθσζεί έλα πιαίζην εμφθιεζεο ηνπ δαλείνπ κέζσ ελφο ζρεδίνπ δηεπζέηεζεο ηνπ πξνβιήκαηνο κε ζπγθεθξηκέλν ρξνλνδηάγξακκα θαη ζπλερή παξαθνινχζεζε. 21

32 Δηθφλα Πξνζεγγίζεηο αλαδηάξζξσζεο επηρεηξεκαηηθψλ δαλείσλ δηεζλψο Οη κεραληζκνί αλαδηάξζξσζεο δαλείσλ, ζηνρεχνπλ λα αλαπηχμνπλ ζηξαηεγηθέο πνπ ζα ζηεξίμνπλ ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία κέζσ ηεο δηεπθφιπλζεο εμφδνπ απφ ηελ αγνξά ησλ κε βηψζηκσλ επηρεηξήζεσλ κε αξλεηηθέο πξννπηηθέο θαη ηεο παξνρήο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ζηήξημεο ζηηο βηψζηκεο επηρεηξήζεηο κε ζεηηθέο πξννπηηθέο. Σξεηο είλαη νη βαζηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ αθνινπζνχληαη δηεζλψο γηα ηελ αλαδηάξζξσζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δαλείσλ : Ζ αλά πεξίπησζε βαζηζκέλε ζηελ αγνξά πξνζέγγηζε Γαλεηζηέο θαη δαλεηδφκελνη κπνξνχλ ειεχζεξα ρσξίο πεξηνξηζκνχο, λα θαζνξίζνπλ ηε θχζε, ην εχξνο θαη ηνπο φξνπο ηεο αλαδηάξζξσζεο (ζπλέβε ζηελ Οπγγαξία, Πνισλία ηε δεθαεηία ηνπ 90 θαη ζηηο Κνξέα, Μαιαηζία, Σαπιάλδε, ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90). ηελ πεξίπησζε απηή, ην θξάηνο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ην πιαίζην πνπ ζα ελζαξξχλεη ηελ αλαδηάξζξσζε θαη λα ζηεξίμεη φηαλ είλαη 22

33 επηβεβιεκέλν ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα, θαηαθέξνπλ λα αληέμνπλ ζηε δηαδηθαζία ηεο αλαδηάξζξσζεο. κε ηα απαξαίηεηα θεθάιαηα ψζηε λα Ζ γεληθεπκέλε πξνζέγγηζε Τπάξρεη άκεζε δηακεζνιάβεζε ηνπ θξάηνπο ην νπνίν θαζνξίδεη ηε κεζνδνινγία θαη ηε κνξθή ηεο αλαδηάξζξσζεο Σν θξάηνο ζηεξίδεη έκπξαθηα ηελ παξαπάλσ δηαδηθαζία κε ηελ πξνψζεζε κέηξσλ, ηελ ίδξπζε εμεηδηθεπκέλσλ ζπκβνπιεπηηθψλ νξγαληζκψλ. Σν πιενλέθηεκα πνπ ππάξρεη εδψ, είλαη ηα άκεζα απνηειέζκαηα ζηε κείσζε ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ θαη ην κεηνλέθηεκα, φηη ην θξάηνο αλαιακβάλεη κεγάιεο ππνρξεψζεηο, ηηο νπνίεο θαινχληαη λα πιεξψζνπλ νη θνξνινγνχκελνη. Πξνζνρή ρξεηάδεηαη κε ηελ επαξθή αηηηνιφγεζε δηαγξαθήο ή «θνπξέκαηνο» ρξεψλ απφ ηξάπεδεο πξνο ζπγθεθξηκέλεο επηρεηξήζεηο έηζη ψζηε νη πγηείο επηρεηξήζεηο λα ζπλερίζνπλ λα πιεξψλνπλ ηηο νθεηιέο ηνπο. Ζ δηακεζνιαβεηηθή πξνζέγγηζε Δλδηάκεζε πξνζέγγηζε, φπνπ ην θξάηνο ζπκκεηέρεη ελεξγά ζηε δηαδηθαζία ηνπ θαζνξηζκνχ απεπζείαο απφ δαλεηζηέο θαη δαλεηδφκελνπο ηνπ πιαηζίνπ ηεο (Μεμηθφ- 1995, Ηλδνλεζία 1998, Διιάδα κε ην Ν.3816/2010). 5.3 Σα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα ζηελ Διιάδα Γηα λα ραξαθηεξηζηεί έλα δάλεην σο κε εμππεξεηνχκελν, απαηηείηαη λα έρεη γίλεη θαηαγγειία ηεο δαλεηαθήο ζχκβαζεο. Σφηε θαζίζηαηαη απαηηεηφ νιφθιεξν ην πνζφ ηεο ρνξήγεζεο θαη αθνχ πξψηα έρεη κεηαθεξζεί ην δάλεην ζε νξηζηηθή θαζπζηέξεζε (φηαλ απηή γίλεηαη κφληκε θαηάζηαζε θαη δελ νθείιεηαη ζε παξνδηθή ηακεηαθή δπζρέξεηα ηνπ νθεηιέηε), επηδηψθεηαη δηθαζηηθψο ε είζπξαμή ηνπ. Ζ κεηαθνξά ηνπ δαλείνπ ζε νξηζηηθή θαζπζηέξεζε, αλαγγέιιεηαη ζην δαλεηνιήπηε θαη ηπρφλ εγγπεηέο κε δηθαζηηθφ επηκειεηή. Σα πηζησηηθά ηδξχκαηα πνπ εδξεχνπλ ζηελ Διιάδα, ππνρξενχληαη λα παχνπλ ηε ινγηζηηθνπνίεζε ησλ ηφθσλ ησλ δαλείσλ ή ινηπψλ πηζηψζεσλ πνπ ρνξεγνχλ, ππφ νπνηαδήπνηε κνξθή, πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ απαηηήζεσλ απφ ρξεκαηνδνηηθέο 23

34 κηζζψζεηο (Ν. 1665/1986) ηφθνη πνπ έρνπλ ππνινγηζηεί επί ησλ δαλείσλ ή ινηπψλ πηζηψζεσλ απηψλ παξακέλνπλ αλείζπξαθηνη θαη ην νπνίν δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηνπο έμη (6) κήλεο πξνθεηκέλνπ πεξί νθεηιψλ απφ δάλεηα πξνο θπζηθά πξφζσπα πνπ εμαζθαιίδνληαη πιήξσο κε αθίλεηα θαη ηνπο ηξεηο (3) κήλεο πξνθεηκέλνπ γηα νθεηιέο απφ ινηπέο πηζηνδνηήζεηο. Μεηά ηελ πάξνδν ηνπ σο άλσ δηαζηήκαηνο επηηξέπεηαη κφλν ν εμσινγηζηηθφο πξνζδηνξηζκφο ησλ ηφθσλ, πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ ηπρφλ 88 ηφθσλ ππεξεκεξίαο θαη εμ αλαηνθηζκνχ φπνπ επηηξέπεηαη, νη νπνίνη ζα ινγηζηηθνπνηνχληαη φηαλ θαη εθφζνλ εηζπξάηηνληαη. Δηδηθά πξνθεηκέλνπ πεξί δαλείσλ ή ινηπψλ πηζηψζεσλ κε ηε κνξθή αιιειφρξεσλ ινγαξηαζκψλ, εθφζνλ νη ινγηδφκελνη θαη κε εηζπξαηηφκελνη ηφθνη πξνζαπμάλνπλ ηα ρξεσζηηθά ππφινηπα ησλ ινγαξηαζκψλ, ζα πξέπεη λα ππάξρεη ηνπιάρηζηνλ ηζφπνζε πίζησζε ησλ ινγαξηαζκψλ απηψλ εληφο ηνπ ηξηκήλνπ πνπ έπεηαη ηεο εκεξνκελίαο ινγηζκνχ ησλ ηφθσλ πξνθεηκέλνπ λα κελ παχζεη ν εθηνθηζκφο ησλ δαλείσλ ή ινηπψλ πηζηψζεσλ. Δπίζεο, απαγνξεχεηαη ζε πηζησηηθφ ίδξπκα λα ρνξεγεί λέα δάλεηα γηα ηελ πιεξσκή νθεηιφκελσλ ζε απηφ ιεμηπξφζεζκσλ ηφθσλ ή λα πξνβαίλεη ζε ξχζκηζε νθεηιψλ ηζνδχλακνπ απνηειέζκαηνο εθηφο εάλ πξφθεηηαη γηα ζχκβαζε γεληθφηεξεο ξχζκηζεο νθεηιψλ ηνπ δαλεηνιήπηε, πνπ ζα ζηεξίδεηαη ζε εκπεξηζηαησκέλε κειέηε απφ ην πηζησηηθφ ίδξπκα ηεο δπλαηφηεηαο εμππεξέηεζεο ησλ ξπζκηδφκελσλ νθεηιψλ κε βάζε ζπγθεθξηκέλν ρξνλνδηάγξακκα. Γηα ηνπο ίδηνπο ιφγνπο απαγνξεχεηαη ζηα πηζησηηθά ηδξχκαηα πνπ εδξεχνπλ ζηελ Διιάδα ε θεθαιαηνπνίεζε ηφθσλ, πνπ δελ πξνβιέπεηαη ζε αξρηθή δαλεηαθή ζχκβαζε κεζνκαθξνπξφζεζκεο ρξεκαηνδφηεζεο ή ζε ζχκβαζε γεληθφηεξεο ξχζκηζεο νθεηιψλ. 5.4 Δλέξγεηεο ηξαπεδψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ «θφθθηλσλ» δαλείσλ. χκθσλα κε έξεπλα ηεο Deutsche Bank ηνπ 2007, ε ηξάπεδα νθείιεη λα απνθαζίζεη εάλ ζέιεη ή φρη λα δηαηεξήζεη ηα δάλεηα ζην δηθφ ηεο ηζνινγηζκφ θαη αλ ζέιεη λ αλαιάβεη απφ κφλε ηεο ηελ εθθαζάξηζε ή ηελ αλαδηάξζξσζε ησλ δαλείσλ. Όηαλ ηα θφθθηλα δάλεηα παξακέλνπλ ζηνλ ηζνινγηζκφ ηεο ηξάπεδαο, εηδηθνί ηνκείο ηεο 24

35 ηξάπεδαο (εηθ.2) ή εμσηξαπεδηθνί ζπλεξγάηεο, αλαιακβάλνπλ ηελ παξαθνινχζεζε, ηελ αλαδηάξζξσζε θαη ηελ εθθαζάξηζή ηνπο. Αλ ε ηξάπεδα απνθαζίζεη ηελ απνκάθξπλζε ησλ ελ ιφγσ δαλείσλ απφ ηνλ ηζνινγηζκφ ηεο, ηφηε δχλαηαη λα πξνβεί ζηελ πψιεζε ηνπο. ηελ πεξίπησζε απηή ε παξαθνινχζεζή ηνπο βαξαίλεη ηελ ίδηα ηελ ηξάπεδα, θαη ν ηζνινγηζκφο ηεο απνθηά άιιελ εηθφλα. αλ ηειεπηαία δπλαηφηεηα, δίλεηαη ε πεξίπησζε πψιεζεο ησλ δαλείσλ πνπ δελ εμππεξεηνχληαη κε ηελ παξαθνινχζεζε, αλαδηάξζξσζε θαη εθθαζάξηζή ηνπο λ αλαηίζεηαη ζε εμσηεξηθφ πάξνρν, ν νπνίνο ζπλδέεηαη απεπζείαο κε ηνλ αγνξαζηή ησλ δαλείσλ (Hedge Funds) νη επελδχζεηο ηνπ νπνίνπ είλαη πνιχ κεγάιεο θαη βξαρπρξφληεο θαη ρξεζηκνπνηνχλ σο κέζν ηε κφριεπζε.. Δηθφλα Σξάπεδα ηεο Διιάδαο θαη Black Rock Σα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα, είλαη ην κεγαιχηεξν πξφβιεκα ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ, θαζψο ε βαζηά χθεζε, νη ζπλζήθεο αζθπμίαο ζηελ αγνξά θαη ε «παηέληα» ηεο ειιεληθήο λννηξνπίαο «δελ πιεξψλσ», έρνπλ ήδε θαηαζηήζεη επηζθαιή, δάλεηα ηα νπνία αληηζηνηρνχλ ζην 43 % ησλ ελ Διιάδη ρνξεγήζεσλ ζχκθσλα κε ηελ πην πξφζθαηε έθζεζε ηεο Δπξσπατθήο Δλσζεο. Ζ ελεξγεηηθή δηαρείξηζε ησλ δαλεηαθψλ ραξηνθπιαθίσλ θαη ε εμπγίαλζε ησλ ηξαπεδηθψλ βηβιίσλ απφ ηηο πξνβιεκαηηθέο ρνξεγήζεηο, δελ επαθίεηαη πηα κφλν ζηηο 25

36 θαιέο πξνζέζεηο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ αιιά πξνβιέπεηαη απφ ην ηξίην κλεκφλην. ην πιαίζην απηφ, ε Σξάπεδα ηεο Διιάδαο θαη ην Σακείν Υξεκαηνπηζησηηθήο ηαζεξφηεηαο, νξίδνπλ δείθηεο απνδνηηθφηεηαο ζηηο ηξάπεδεο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ «θφθθηλσλ» δαλείσλ. Οη δηνηθήζεηο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ, θαινχληαη λα πηάλνπλ ηνπο ζηφρνπο ψζηε λα πξνρσξήζνπλ ζε νπζηαζηηθή εμπγίαλζε ησλ ραξηνθπιαθίσλ ηνπο, λα παξνπζηάδνπλ κεηξήζηκα ζηνηρεία απφδνζεο γηα ηηο ξπζκίζεηο πνπ θάλνπλ θαη λα θαηαθέξνπλ ζην ηέινο λα πεξηνξίζνπλ ηα πξνβιεκαηηθά ραξηνθπιάθηα. Αλ δελ επηηπγράλνληαη νη ζηφρνη, ζα δεηείηαη αχμεζε κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ, ψζηε λα θαιπθζνχλ ηα θεθαιαηαθά θελά πνπ κπνξεί λα πξνθχπηνπλ απφ ηελ αχμεζε ησλ πξνβιέςεσλ γηα θάιπςε επηζθαιψλ απαηηήζεσλ. Ο νδηθφο ράξηεο πάλσ ζηνλ νπνίν ζα παηήζεη θάζε πηζησηηθφ ίδξπκα γηα ηε δηαρείξηζε ησλ «θφθθηλσλ» δαλείσλ, βξίζθεηαη ζηα ρέξηα ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδαο κεηά απφ ζπλεξγαζία ηεο κε ηε Black Rock, ε νπνία έρνληαο καθξάλ εκπεηξία ζηα ηξαπεδηθά ζέκαηα θαη ηδηαίηεξα ζε απηφ ησλ δαλεηαθψλ ραξηνθπιαθίσλ (έθαλε ηνλ πξψην έιεγρν ην 2011 θαη ησλ 18 ηφηε ειιεληθψλ ηξαπεδψλ), έηξεμε ηε δηαγλσζηηθή κειέηε γηα ηελ θαηάζηαζε ησλ δαλεηαθψλ ραξηνθπιαθίσλ ησλ ηεζζάξσλ πιένλ ζπζηεκηθψλ ηξαπεδψλ, έγηλε αμηνιφγεζε ησλ πξαθηηθψλ δηαρείξηζεο ηνπο, ραξάθηεθε ε ζρεηηθή πνιηηηθή θαη νη δηαδηθαζίεο, ππήξμε ε θαηαγξαθή ηεο πνηφηεηαο, ησλ ζηνηρείσλ ελεξγεηηθνχ θαη ηέινο πξνζδηνξίζηεθαλ νη αλακελφκελεο δεκίεο πηζησηηθνχ θηλδχλνπ. Απηή ε κειέηε απνηέιεζε ηε βάζε ησλ stress tests, βάζε ησλ νπνίσλ έγηλε ε αλαθεθαιαηνπνίεζε ην Οη πνιηηηθέο ζπγθπξίεο θαη ε κε επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ησλ ηξαπεδψλ, θαηέζηεζαλ αλαγθαίεο θαη λέεο αλαθεθαιαηνπνίεζεηο ην 2014 θαη ην 2015 πξνθεηκέλνπ νη ηξάπεδεο λα εμπγηαλζνχλ θαη λα απνθηήζνπλ θεθαιαηαθή επάξθεηα. (εηθ.3) 26

37 Δηθφλα 3 Ζ αλαιχζεηο ήηαλ ηδηαίηεξα ιεπηνκεξείο θαη εκβάζπλαλ θάλνληαο: - θαηαγξαθή ησλ NPLs αλά θαηεγνξία (ηδησηψλ θαη επηρεηξήζεσλ), αλά κέγεζνο (κηθξά- κεγάια ζηεγαζηηθά, κηθξψλ-κεγάισλ επηρεηξήζεσλ, κεγάισλ επηρεηξεκαηηψλ θιπ). - Πξνρψξεζαλ ζε δηαρσξηζκφ ησλ επηρεηξεκαηηθψλ αλά θιάδν (ηνπξηζκφο, πγεία, λαπηηιία, real estate, βηνκεραλία θιπ). - Τπήξμε θαη απνηχπσζε δαλείσλ ζε θαζπζηέξεζε αλά δαλεηνιήπηε, θαζψο πνιινί έρνπλ πάλσ απφ έλα δάλεην ζε δηαθνξεηηθέο ηξάπεδεο. - Τπήξμε δηαρσξηζκφο κε βάζε ηελ αλαθηεζηκφηεηα ησλ δαλείσλ (βηψζηκα θαη κε) θαζψο θαη ε δπλαηφηεηα ηνπ δαλεηνιήπηε (επηρεηξήζεηο ή ηδηψηεο κε κεγάια ζηεγαζηηθά) λ απνπιεξψλνπλ ηαθηηθά ηηο ηξαπεδηθέο νθεηιέο ηνπο. 5.6 Σν πξφβιεκα ησλ «θφθθηλσλ» δαλείσλ ζηελ Διιάδα Σα θφθθηλα δάλεηα πξνο ηηο ηξάπεδεο ππνινγίδνληαη ζε 109,5 δηο. Σα θφθθηλα ρξέε ησλ λνηθνθπξηψλ πξνο ην δεκφζην θαη ηηο ΓΔΚΟ, ππνινγίδνληαη ζε 100 δηο. χκθσλα 27

38 κε πξφζθαηε έθζεζε ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο, ηα θφθθηλα δάλεηα είλαη ην 43% ηνπ ζπλφινπ ησλ δαλείσλ. Μέρξη ην 2010 ε Διιάδα είρε έλα απφ ηα κηθξφηεξα πνζνζηά ηδησηηθψλ δαλείσλ ζηελ Δπξψπε! (εηθ.4) Δηθφλα 4 Σν ΑΔΠ είλαη πεξί ηα 180 δηο, ελψ ν θξαηηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ 2016 ζα έρεη έζνδα 51 δηο. Ζ αμία ηεο ηδησηηθήο αθίλεηεο πεξηνπζίαο ηνπ Διιεληθνχ ιανχ αλεξρφηαλ ζε 500 δηο ην 2014, απφ 1 ηξηο ην Σηνηρεία - θωηηά γηα ηελ ειιεληθή θηεκαηαγνξά θαη γηα ηελ θαηάξξεπζε ηα ηειεπηαία ρξόληα, δίλεη έξεπλα ηεο PriceWaterHouseCoopers ε νπνία δεκνζηεύηεθε ζηηο 22 Οθηωβξίνπ2016 Σν γεγνλφο θαη κφλν φηη ράζεθαλ επελδχζεηο 18 δηζ. επξψ, δειαδή ην 8,2% ηνπ ΑΔΠ απφ ηελ νηθνδνκή, δείρλεη ην κέγεζνο ηεο θαηάξξεπζεο ηεο αγνξάο αθηλήησλ θαη ηεο νηθνδνκήο θαη είλαη κηα απφ ηηο βαζηθέο αηηίεο γηα ηε βαζηά χθεζε ζηελ νπνία βξίζθεηαη ην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο. Αθφκε ρεηξφηεξν είλαη ην γεγνλφο φηη εθαηνκκχξηα Διιελεο βιέπνπλ λα ράλεηαη κεγάιν κέξνο ηεο πεξηνπζίαο ηνπο θαζψο ην «θεξακίδη» ζην νπνίν επέλδπζαλ ηηο απνηακηεχζεηο ηνπο, έρεη απαμησζεί ζε κεγάιν βαζκφ. 28

39 Δηθφλα 5 Ζ θνξνινγία ζηελ αθίλεηε πεξηνπζία απμήζεθε 6 θνξέο ζε ζρέζε κε ην 2010, αληηπξνζσπεχνληαο ζρεδφλ ην 2% ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο θαηά θεθαιή. Κάηη πνπ ζεκαίλεη φηη ην αθίλεην, εθηφο απφ απαμησκέλν, επηβαξχλεηαη θαη κε ππέξνγθνπο θφξνπο, επνκέλσο απνηειεί «βαξίδη» γηα ηνλ ηδηνθήηε. χκθσλα κε ην επηθξαηέζηεξν ζελάξην γηα ηελ πνξεία ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ην ΑΔΠ θαηά θεθαιήλ ζα επηζηξέςεη ζηα πξν θξίζεο επίπεδα πεξίπνπ ην 2030 Ζ εμηζνξξφπεζε ηεο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο ζηελ ειιεληθή θαηνηθία ζα επέιζεη πεξί ην 2047, ιφγσ ηεο ππεξπξνζθνξάο, ηεο πςειήο θνξνιφγεζεο θαη ηεο έιιεηςεο ζηεγαζηηθήο πίζηεο. Οη ηηκέο ησλ θαηνηθηψλ ζα απμάλνληαη αξγά, κε κέζν ξπζκφ πεξί ην 0,6% εηεζίσο, πξνζεγγίδνληαο ηα επίπεδα ηεο πεξηφδνπ κεηά ην Γηα αθίλεηα, ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηξαπεδψλ, έρνπλ ήδε εθδνζεί δηαηαγέο πιεξσκήο θαη έρνπλ ζπληαρζεί θαηαζρεηήξηεο εθζέζεηο! Τπάξρνπλ πάλσ απφ 1,5 εθαηνκκχξην θαζπζηεξνχκελεο άλσ ηνπ ελφο κήλα νθεηιέο πξνο ηηο ηξάπεδεο, εθ ησλ νπνίσλ είλαη πεξίπνπ δαλεηνιήπηεο ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ κε θαζπζηέξεζε, πεξίπνπ δαλεηνιήπηεο θαηαλαισηηθψλ δαλείσλ, νθεηιέηεο πηζησηηθψλ θαξηψλ θαη πεξίπνπ δαλεηνιήπηεο κηθξψλ επηρεηξεκαηηθψλ δαλείσλ. (εηθ.6) 29

40 Δηθφλα 6 30

41 5.7 Ζ γεσγξαθία ησλ θφθθηλσλ δαλείσλ ηελ Αηηηθή ησλ δχν πξψησλ ρξφλσλ ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, ε εηθφλα δίλεηαη απφ ηηο παξαθάησ εηθφλεο κειέηεο ηνπ Ο.Π.Α Δηθφλα 7 Δηθφλα 8 31

42 Δηθφλα 9 Δηθφλα 10 Κξήηε, Γσδεθάλεζα θαη Ηφληα Νεζηά εκθαλίδνληαη κεηαμχ ησλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο πνπ παξνπζηάδνπλ ηνλ πςειφηεξν δείθηε κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ, θνληά ζην 32

43 45%.Σν ρακειφηεξν πνζνζηφ ζε κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα θνληά ζην 35% εκθαλίδνπλ πεξηνρέο φπσο ε Ζπεηξνο, ηα λεζηά ηνπ Βνξείνπ Αηγαίνπ θαη ε Γπηηθή Μαθεδνλία. (εηθ.11) Δηθφλα 11 ηηο πεξηνρέο κε πςειά «θφθθηλα» δάλεηα πεξηιακβάλνληαη επίζεο ε Πεινπφλλεζνο, ε Αλαηνιηθή Μαθεδνλία, αιιά θαη ε Θεζζαιία. χκθσλα κε ζηειέρε ηξαπεδψλ, εηδηθά ζηελ Πεινπφλλεζν, ηα πξνεγνχκελα ρξφληα δφζεθαλ πνιιά δάλεηα ζην πιαίζην πξσηνβνπιηψλ ηεο πνιηηείαο γηα ηελ ελίζρπζε ππξφπιεθησλ θαη ζεηζκφπιεθησλ, ηα νπνία απφ πνιχ λσξίο βξέζεθαλ ζε θαζεζηψο νξηζηηθήο θαζπζηέξεζεο. Ζ Θεζζαιία εκθαλίδεη κεγάιν πνζνζηφ «θφθθηλσλ» δαλείσλ ηφζν ζε φ,ηη αθνξά ηα δάλεηα πνπ έρνπλ δνζεί ζε αγξφηεο φζν θαη ζε λνηθνθπξηά. Ηζρπξέο εληππψζεηο δεκηνπξγνχλ νη κεγάιεο θαζπζηεξήζεηο ζηελ απνπιεξσκή δαλείσλ πνπ εκθαλίδνπλ ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο θαη ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο, παξά ην γεγνλφο φηη ηελ ηειεπηαία 7εηία ν ηνπξηζκφο ζηε ρψξα καο θηλείηαη απφ ξεθφξ ζε ξεθφξ. ην δηάζηεκα ν αξηζκφο ησλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέθζεθαλ ηε ρψξα απμήζεθε θαηά 11 εθαηνκκχξηα άηνκα (+73%), ελψ ηα έζνδα απμήζεθαλ θαηά 4,1 δηζ. επξψ (+39%), λνχκεξν θάηη παξαπάλσ απφ εληππσζηαθφ, εηδηθά αλ αλαινγηζηεί θαλείο φηη ζην ίδην δηάζηεκα ε ειιεληθή νηθνλνκία ζπξξηθλψζεθε πεξίπνπ θαηά 25%. Ωζηφζν, παξά ηα ξεθφξ θαη ηελ ηζρπξή αχμεζε ησλ εζφδσλ νη 33

44 επηδφζεηο ηνπ θιάδνπ είλαη εμαηξεηηθά θησρέο. Σν 2013 (πνπ ήηαλ επίζεο έηνο ξεθφξ) ν θιάδνο ησλ μελνδνρείσλ παξνπζίαζε δεκηέο, ελψ ην 2014 ηα θέξδε πξν θφξσλ αλήιζαλ ζηα 150 εθαη. επξψ. Παξάιιεια, νη μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο (πέξαλ ησλ επηδνηήζεσλ πνπ έρνπλ ιάβεη απφ ην θξάηνο) έρνπλ ιάβεη ζπλνιηθά δάλεηα χςνπο 7 δηζ. επξψ, εθ ησλ νπνίσλ ηα 2,8 δηζ. επξψ, δειαδή ην 40%, δελ εμππεξεηνχληαη. Οη πςειέο θαζπζηεξήζεηο πνπ θαηαγξάθνληαη ηφζν ζε πεξηνρέο κε πςειά εηζνδήκαηα φζν θαη ζε θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο πνπ δελ έρνπλ επεξεαζηεί απφ ηελ θξίζε δεκηνπξγνχλ ηζρπξέο ππνςίεο φηη κεγάιν κέξνο ησλ «θφθθηλσλ» δαλείσλ νθείιεηαη ζε ζηξεβιέο λννηξνπίεο αιιά θαη ζε θαθνδηαρείξηζε ζε φ,ηη αθνξά επηρεηξήζεηο. χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο ΣηΔ, θισζηνυθαληνπξγία, βηνκεραλίεο ράξηνπ-μχινπ θαη αγξνηηθφο ηνκέαο απνηεινχλ ηνπο θιάδνπο κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ. ηελ θισζηνυθαληνπξγία εμππεξεηνχληαη κφιηο 29 ζηα 100 δάλεηα, ελψ ην ππφινηπν 71% είλαη ζην «θφθθηλν», θαη αθνινπζνχλ κε θαζπζηεξήζεηο 63% ηα δάλεηα πξνο βηνκεραλίεο ράξηνπ-μχινπ θαη κε 61,4% ηα δάλεηα πξνο αγξφηεο. Τςειέο θαζπζηεξήζεηο εκθαλίδνπλ επίζεο: εκπφξην (54%), θαηαζθεπέο (49%) θαη κεηαπνίεζεο (47,8%). (εηθ.12 ) Δηθφλα 12 34

45 Δηθφλα Οη αηηίεο ησλ θφθθηλσλ δαλείσλ - Γπζκελέο Οηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ - Πεξηνξηζκέλε ξνή ρνξεγήζεσλ λέσλ δαλείσλ, κε απνηέιεζκα ηε ζεκαληηθή κείσζε ξεπζηφηεηαο ζηελ αγνξά. - Πεξηνξηζκφο δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο κεγάισλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ (κείσζε απνδνρψλ, λέεο θνξνινγηθέο επηβαξχλζεηο θ.ά.). - Τςειή αλεξγία πιένλ κε εγγεγξακκέλνπο άλεξγνπο κέρξη ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2016 (ζχκθσλα κε ηε ζηαηηζηηθή ππεξεζία), άηνκα. - Ζ αγνξά καζηίδεηαη απφ κεγάιε χθεζε. πξξίθλσζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη κείσζε ηνπ ΑΔΠ ζε εηήζηα βάζε. - Αζηαζέο πνιηηηθφ πεξηβάιινλ. 35

46 Δηθφλα 14 Ζ πνιηηηθή ησλ κλεκνλίσλ, αχμεζε ηελ αλεξγία, κείσζε κηζζνχο θαη εκεξνκίζζηα φζσλ αθφκα εξγάδνληαη θαη ζπληάμεηο φζσλ πξφιαβαλ λα βγνπλ ζε ζχληαμε. Αλέηξεςε θάζε νηθνγελεηαθφ πξνγξακκαηηζκφ θαη αθχξσζε ηε δπλαηφηεηα απνπιεξσκήο ησλ δαλείσλ γηα ηεξάζηην ηκήκα ηνπ πιεζπζκνχ. Ζ θεξδνζθνπηθή θαη θνληηλνχ νξίδνληα πνιηηηθή ησλ ηξαπεδψλ, νδήγεζε ζηελ πξνζέγγηζε ησλ πνιηηψλ κε θάζε κέζν, λα αλνηρηνχλ ζε δάλεηα φισλ ησλ εηδψλ, αθφκα θαη κεηά ην 2007 πνπ ήδε δηαθαηλφηαλ ε θξίζε, πξνσζψληαο ηαπηφρξνλα θαη επηζθαιή πξντφληα (φπσο δάλεηα ζε ειβεηηθφ θξάγθν). Δηθφλα 15 36

47 Μέζα ζε κηα πεληαεηία απφ ην ζχλνιν φζσλ έρνπλ δαλεηζηεί (πεξίπνπ Έιιελεο), νη πήξαλ ζηεγαζηηθά δάλεηα ζπλνιηθήο αμίαο πάλσ απφ 50 δηζ. επξψ. Νέα γεληά δαλεηνιεπηψλ, νπζηαζηηθά, νη δαλεηνιήπηεο πνπ αγφξαζαλ αθίλεην ζηε «ρξπζή πεξίνδν ηεο θηεκαηαγνξάο» ( ) ζπγθξνηνχλ ηψξα κηα λέα γεληά εγθισβηζκέλσλ. Ο θχξηνο φγθνο ησλ δαλείσλ (32 δηζ. επξψ) ρνξεγήζεθε κέζα ζηελ ηξηεηία Απηφ ζεκαίλεη φηη ηα πεξηζζφηεξα αθίλεηα αγνξάζηεθαλ κε ηηο ηηκέο ησλ αθηλήησλ λα έρνπλ αλέβεη ζηα χςε, ιφγσ αθξηβψο απηψλ ησλ δαλείσλ. Απηφ απνδεηθλχεηαη θαη απφ ην δείθηε ηηκψλ ηεο Σξάπεδαο Αθηλήησλ. ην δηάζηεκα νη αλαηηκήζεηο άγγημαλ ην 22%. ήκεξα, απηή ε «ππεξαμία» έρεη ραζεί θαη νη ηηκέο έρνπλ επηζηξέςεη ζηα επίπεδα ηνπ Σα εηζνδήκαηα ππνρσξνχλ ιφγσ πεξηθνπψλ θαη θφξσλ. Σν ρξένο ζηελ ηξάπεδα παξακέλεη ακεηάβιεην, κε απνηέιεζκα ε εμππεξέηεζή ηνπ λα θαζίζηαηαη νινέλα θαη πην δπζρεξήο θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο αδχλαηε. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη, ζχκθσλα κε ηελ ΣηΔ, απφ ην 2008, ν αξηζκφο ησλ αγνξαπσιεζηψλ κεηψζεθε θαηά 72%, ελψ νη ηηκέο θαηνηθηψλ κεηψζεθαλ θαηά 41%, κε ηελ εληνλφηεξε κείσζε λα παξαηεξείηαη ζηα αζηηθά θέληξα. Σν φλεηξν ηνπ Διιελα γηα ηελ απφθηεζε ηδηφθηεηεο ζηέγεο, ην νπνίν θαιιηεξγήζεθε ηφζν απφ ηηο ηξάπεδεο πνπ ήζειαλ λα ρνξεγήζνπλ δάλεηα φζν θαη απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο πνπ ήζειαλ λα πνπιήζνπλ αθίλεηα, γίλεηαη εθηαιηηθφ. Δηθφλα 16 Ζ ηνθνγιπθηθή πνιηηηθή ησλ ηξαπεδψλ, κε ηηο ηεξάζηηεο δηαθνξέο αλάκεζα ζηα επηηφθηα θαηαζέζεσλ θαη ρνξεγήζεσλ (ηδίσο γηα θαηαλαισηηθά δάλεηα θαη πηζησηηθέο 37

48 θάξηεο) θαη ηηο θξπθέο ρξεψζεηο πνπ θφξησζαλ απζαίξεηα ζηνπο δαλεηνιήπηεο θαη αχμεζαλ ην ρξένο ηνπο δπζαλάινγα σο πξνο ην αξρηθφ ηνπο δάλεην. Σα δάλεηα πνπ ππέγξαςαλ νη ηξάπεδεο κε ηδηνθηήηεο ΜΜΔ, θφκκαηα, επηρεηξεκαηίεο θαη δελ επηζηξάθεθαλ πνηέ, επηκεξηζηήθαλ επηπξνζζέησο ζηνπο πνιίηεο. Ζ θξίζε ηνπ θαπηηαιηζκνχ πνπ δεκηνχξγεζε ηηο θνχζθεο παγθνζκίσο, (κε ηηο θνχζθεο ησλ ζηεγαζηηθψλ ζηηο ΖΠΑ λα ζεκαηνδνηνχλ ηελ αξρή ηεο θξίζεο), ψζηε λα δηαηεξήζεη ηερλεηά ην πνζνζηφ θέξδνπο ηνπ, επέβαιε ζηα θξάηε ηε «δηάζσζε» ησλ ηξαπεδψλ φηαλ νη θνχζθεο θαηέξξεπζαλ, δεκηνπξγψληαο έηζη ππέξνγθα δεκφζηα ρξέε, πνπ επσκίζζεθαλ νη πνιίηεο, κε αθξαία ιηηφηεηα. Ζ ζπδήηεζε εζηηάδεηαη ζην πψο νη ηξάπεδεο ζα θάλνπλ αλαδηάξζξσζε δαλείσλ θαη ξπζκίζεηο ζηνπο δαλεηνιήπηεο πξνθεηκέλνπ λα κελ απμεζεί πεξαηηέξσ ν αξηζκφο ησλ δαλείσλ πνπ ζα βξεζνχλ ζην «θφθθηλν». 5.9 Πξαθηηθέο ζε εμσηεξηθφ θαη εζσηεξηθφ αληηκεηψπηζεο NPLs Ηξιαλδία : Πξνθξίζεθε ε ιχζε ηνπηθήο bad bank, νλφκαηη ΝΑΜΑ, γηα ηελ πψιεζε πξνβιεκαηηθψλ δαλείσλ πνπ παξείραλ ηε δπλαηφηεηα ζε ππνςήθηνπο αγνξαζηέο θαηνηθηψλ, λα πεξηέιζνπλ ζηελ θαηνρή ηνπο κέζσ κε εμππεξεηνχκελσλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ αθίλεηα, αγνξάδνληάο ηα κε πξνθαηαβνιή ην 30% ηεο αμίαο ηνπο θαη εμφθιεζε ην ππφινηπν 70% ζε 5-7 έηε. Ζ ΝΑΜΑ μεθίλεζε ηε ιεηηνπξγία ηεο 12/2009 έρνληαο ζηε δηαρείξηζή ηεο δάλεηα νλνκαζηηθήο αμίαο 74.2 δηο επξψ, ηα νπνία απέθηεζε κε discount 57%, θαηαβάιινληαο δει 31.7 δηο επξψ. Σν ραξηνθπιάθηφ ηεο απαξηηδφηαλ απφ 2000 κνλνθαηνηθίεο, 6000 δηακεξίζκαηα, 143 μελνδνρεία, 20 γήπεδα γθνιθ θαη 180 εηαηξείεο νηθηζηηθήο αλάπηπμεο. Μέρξη ην Φεβξνπάξην ηνπ 2013, νινθιήξσζε ην 95% ησλ ζπκβηβαζκψλ κε νθεηιέηεο πνπ πξνέβιεπε ην business plan ηεο, κε 126 απφ ηνπο 190 κεγαιννθεηιέηεο λα έρνπλ πξνρσξήζεη ζηε ζχληαμε βηψζηκσλ επηρεηξεκαηηθψλ δαλείσλ. Σν ζπγθεθξηκέλν κνληέιν vendor finance (πίζησζε απφ ηνλ ηδηνθηήηε), ζα κπνξνχζε λα εθαξκνζζεί θαη ζηελ Διιάδα γηα ζηεγαζηηθά θαη άιια δάλεηα. ηα πιενλεθηήκαηά ηνπ πεξηιακβάλεηαη ην γεγνλφο φηη ην δάλεην κεηά ηελ πψιεζε 38

49 θαζίζηαηαη ελήκεξν θαη ην φηη ε ηξάπεδα ιακβάλεη πνιχηηκε ξεπζηφηεηα. Σν κνληέιν απηφ παξέρεη ηελ επρέξεηα ζηνλ αγνξαζηή λα κεηψζεη ηελ αμία αγνξάο ηνπ αθηλήηνπ πνπ πεξηήιζε ζηε ΝΑΜΑ σο απνηέιεζκα κε εμππεξεηνπκελνπ δαλείνπ, αλ ε εκπνξηθή ηνπ αμία ππνρσξήζεη ζην δηάζηεκα ηεο 5εηίαο ή 7εηίαο κέρξη ηελ πιήξε εμφθιεζή ηνπ. Δάλ πηνζεηνχληαλ θάπνηνο αμηφπηζηνο ηξφπνο κέηξεζεο ηεο εκπνξηθήο αμίαο ηνπ αθηλήηνπ, ζα κπνξνχζε ην παξαπάλσ λα ηεζεί σο ξήηξα θαη ζηηο ειιεληθέο ηξάπεδεο. Σν κνληέιν αλαθεθαιαηνπνίεζεο θαη εμπγίαλζεο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ πηνζεηήζεθε ζηελ Διιάδα είλαη δηαθνξεηηθφ απφ ην Ηξιαλδηθφ. ηελ Ηξιαλδία ζπζηήζεθε κηα bad bank πνπ αγφξαζε κε discount 57% φια ηα πξνβιεκαηηθά δάλεηα ησλ ηξιαλδηθψλ ηξαπεδψλ. ηελ Διιάδα νη ζπζηεκηθέο ηξάπεδεο δηαηήξεζαλ ην ραξηνθπιάθην πξνβιεκαηηθψλ δαλείσλ θαη αλαθεθαιαηνπνηήζεθαλ κε ζηφρν λα δηαζέηνπλ επαξθείο πξνβιέςεηο επηζθαιεηψλ. Ηζπαλία : H PAH δεηά απφ ηε Banco Santander (ηνλ αληίζηνηρν ειιεληθφ ΟΔΚ), λα δηεπθνιχλεη ηελ απνπιεξσκή ησλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ ή λα πξνρσξήζεη ζηελ ελνηθίαζε θαηνηθηψλ πνπ έρεη ζηελ ηδηνθηεζία ηεο κε θνηλσληθά ελνίθηα, ζε φζνπο δε κπνξνχλ λα θαηαβάιινπλ ηηο δφζεηο ησλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ πνπ έρνπλ ζπλάςεη κε ηελ UCI. ηελ νπζία, δήηεζαλ λα νξηζζεί έλαο δηακεζνιαβεηήο γηα λα δηεπθνιχλεη ηελ αλαδήηεζε ιχζεσλ γηα ην ηεξάζηην ζέκα ησλ θαηαζρέζεσλ θαηνηθηψλ, γηα αδπλακία απνπιεξσκήο ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ. Ζ Ηζπαλία δεκηνχξγεζε ηε δηθή ηεο bad bank, ηε SAREB, ην Ζ εηαηξεία δηαρείξηζεο ζηνηρείσλ απφ ηελ αλαδηάξζσζε ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο, είλαη ππεχζπλε γηα ηε δηαρείξηζε ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ ελππφζεθσλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ ησλ ηξαπεδψλ πνπ θξαηηθνπνηήζεθαλ απφ ηελ ηζπαληθή θπβέξλεζε. Ζ δεκηνπξγία ηεο SAREB (δεκφζηα εηαηξεία ηδησηηθνχ ραξαθηήξα), ήηαλ πξνυπφζεζε ηεο Δπξσπατθήο Δλσζεο γηα ηε ζηήξημε ηνπ ηζπαληθνχ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο κε 100 δηο επξψ θαη ιεηηνπξγεί νπζηαζηηθά σο κηα bad bank κε ραξαθηεξηζηηθά νξγαληζκνχ αλαδηάξζξσζεο πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ, κε κνλαδηθφ ζθνπφ ηε δηαρείξηζε θαη άκεζε ή έκκεζε δηνίθεζε, απφθηεζε θαη δηάζεζε ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ πνπ κεηαθέξνληαη ζε απηή απφ πηζησηηθά ηδξχκαηα πνπ πξνρψξεζαλ ζε αλαδηάξζξσζε θαη έιαβαλ θξαηηθή ζηήξημε, κε αληάιιαγκα θξαηηθά νκφινγα. Πξνηεξαηφηεηά ηεο είλαη ε βειηίσζε ηεο πηζησηηθήο δπλαηφηεηαο ζηελ 39

50 αγνξά. Γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο άςνγεο ιεηηνπξγίαο ηεο, δεκηνπξγήζεθαλ έμη αλεμάξηεηεο επηηξνπέο πνπ δηαζθάιηδαλ ηε δηαθάλεηα αιιά θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ παξεκβάζεσλ: εθηειεζηηθή επηηξνπή, αμηνιφγεζεο Κηλδχλνπ θαη Πηζηψζεσλ, επελδπηηθή, Δλεξγεηηθνχ θαη Παζεηηθνχ, Σνπνζεηήζεσλ θαη Απνδεκηψζεσλ θαη ειεγθηηθή επηηξνπή. Ζ SAREB αγφξαζε πεξίπνπ πεξηνπζηαθά ζηνηρεία απφ ηζπαληθέο ηξάπεδεο, θπξίσο νηθφπεδα θαη θαηνηθίεο, έλαληη 50δηο επξψ, κε κία κέζε έθπησζε πεξίπνπ 46% γηα ηα δάλεηα θαη έσο 80% γηα ηα νηθφπεδα. Αληαγσλίδεηαη φκσο θαη άιιεο θξαηηθέο ηξάπεδεο πνπ δε κπήθαλ ζε πξφγξακκα δηάζσζεο, νη νπνίεο επίζεο πξνζπαζνχλ λα βξνπλ αγνξαζηέο γηα αθίλεηα. Ζ Gaixa Bank γηα παξάδεηγκα, αλαθνίλσζε ηαπηφρξνλε δηάζεζε θαηνηθηψλ αμίαο 1.5δηο επξψ. Αξρηθή δέζκεπζε ηεο SAREB ήηαλ ηελ πξψηε πεληαεηία λα πνπιήζεη πεξίπνπ ηδηνθηεζίεο, ζρεδφλ ην κηζφ ηνπ απνζέκαηφο ηεο θαη ζε νξίδνληα 15εηίαο λα πεηχρεη εζσηεξηθή απφδνζε 13-14% γηα ηνπο κεηφρνπο ηεο (45% FOBR-ηακείν ηεο ηζπαληθήο θπβέξλεζεο κε αξρηθφ θεθάιαην 99δηο επξψ, 55% ηδηψηεο επελδπηέο- Deutsche Bank, Barklays, ηζπαληθέο ηξάπεδεο, αζθαιηζηηθέο εηαηξείεο). ηελ πξψηε ηεο απφπεηξα λα πνπιήζεη ζηνηρεία πξνζιακβάλνληαο ηελ KPMG γηα ηελ πξνψζεζε θαηνηθηψλ θαη εκηηειψλ νηθνδνκψλ ζε Αλδαινπζία θαη Βαιέλζηα, πνπιήζεθαλ 1000 απφ απηά αμίαο 100εθ επξψ. ηελ Διιάδα, επί ππνπξγείαο Οηθνλνκηθψλ Γ. ηνπξλάξα, εμεηαδφηαλ αλ έπξεπε λα δεκηνπξγεζεί θαηά ην ηζπαληθφ κνληέιν κηα «Δληαία Σνμηθή Σξάπεδα» δηαρείξηζεο φισλ ησλ πξνβιεκαηηθψλ δαλείσλ, κε κεηνρηθφ θεθάιαην ζην 8% ηεο αμίαο ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ πνπ ζ απνθηνχζε, ηε δηαρείξηζε ηεο νπνίαο ζα αλαιάκβαλε αλεμάξηεηνο εηδηθφο θνξέαο θαη ε δηνίθεζή ηεο ζα πξνεξρφηαλ απφ δηεζλή δηαγσληζκφ. Με χςνο δαλείσλ πνπ είραλ ρνξεγεζεί απφ ειιεληθέο ηξάπεδεο ζε λνηθνθπξηά θαη επηρεηξήζεηο ζηα 240δηο επξψ θαη 57,5δηο επξψ ζε θαζπζηέξεζε, ε ηηκή κεηαβίβαζεο ησλ πξνβιεκαηηθψλ δαλείσλ, ζα εμαξηηφηαλ απφ ηελ πξαγκαηηθή αμία ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ θαη ην είδνο ησλ ελέρπξσλ πνπ θάιππηαλ θάζε δάλεην. Με πηζαλφ νξίδνληα 15εηίαο, ην επηρεηξεκαηηθφ ζρέδην θαηά ηα πξφηππα ηεο SAREB, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο καθξννηθνλνκηθέο εμειίμεηο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία θαη ηελ ειιεληθή θηεκαηαγνξά ππνιφγηδε απνδφζεηο θεθαιαίσλ πεξί ην 15%. 40

51 Παξφηη ήδε ππήξραλ «θαθέο» ηξάπεδεο φπσο ε Αγξνηηθή ηξάπεδα θαη ην Σαρπδξνκηθφ Σακηεπηήξην, δελ ππήξρε ην λνκνζεηηθφ πιαίζην γηα ηε δεκηνπξγία ελνπνηεκέλεο θαθήο ηξάπεδαο. Γηα ην ιφγν απηφ, έπξεπε λα ππάξμεη εηδηθφ λνκνζρέδην. Ζ ρξεκαηνδφηεζε σζηφζν κηαο ηέηνηαο ηξάπεδαο, δελ αθνξνχζε κφλν ηελ ειιεληθή θπβέξλεζε αιιά θαη ην EFSF πνπ ηα νκφινγά ηνπ αμηνπνηνχζαλ νη ειιεληθέο ηξάπεδεο θαη πξνθαλψο ηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδαο πνπ είρε ηε γεληθφηεξε επνπηεία θαη ην Σακείν Υξεκαηνπηζησηηθήο ηαζεξφηεηαο. ΖΠΑ Μεγάια νλφκαηα ηεο Wall Street, αγφξαζαλ καδηθά δάλεηα ζε θαζπζηέξεζε, ρακειφηεξα 20-35% απφ ηελ νλνκαζηηθή ηνπο αμία, κε ζηφρν λ απνθηήζνπλ ζε ρακειέο ηηκέο ηα ππνζεθεπκέλα αθίλεηα ελνηθηάδνληάο ηα ζπρλά ζηνπο πξψελ ηδηνθηήηεο ηνπο. Σαπηφρξνλα νη ηξάπεδεο είραλ θίλεηξν λα πνπιήζνπλ ηα δάλεηα, γηαηί ην θφζηνο δηαηήξεζεο θφθθηλσλ δαλείσλ ήηαλ πνιχ απμεκέλν. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο, νη δηαθαλνληζκνί κε ηνπο δαλεηνιήπηεο ησλ νπνίσλ ηα δάλεηα εμαγνξάζηεθαλ, θαηαιήγνπλ ζε πιεηζηεξηαζκνχο ή ζε παξαρψξεζε ησλ ηίηισλ ηδηνθηεζίαο. Ο θιάδνο ηεο ελνηθίαζεο είλαη ζε άλζεζε θαζψο Hedge funds, εηαηξείεο real estate, επελδπηηθά trusts θαη άιινη επελδπηέο έρνπλ εηζέιζεη ζηελ αγνξά ηα ηειεπηαία ρξφληα, θαζψο ε θξίζε πξνθάιεζε αχμεζε ζηε δήηεζε ζπηηηψλ γηα ελνίθην, αθνχ πνιινί δελ θαηάθεξαλ λα πιεξψζνπλ ηα δάλεηά ηνπο θη έραζαλ ηα ηδηφθηεηα ζπίηηα ηνπο. Δρνπλ επελδπζεί 20δηο δνιάξηα γηα ηελ αγνξά θαηνηθηψλ πξνο ελνηθίαζε ζε δηάζηεκα δχν εηψλ. Δρνπλ δε ηηηινπνηεζεί ηα έζνδα απφ ηα ελνίθηα, εθδίδνληαο νκφινγα ηα νπνία έρνπλ σο εγγχεζε ηηο εηζπξάμεηο απφ ηα ελνίθηα. ηελ Διιάδα, ην πνζνζηφ ηεο ηδηφθηεηεο θαηνηθίαο είλαη πνιχ πςειφ ζρεηηθά κε ηνλ Δπξσπατθφ κέζν φξν, γηαηί ε ζηέγε απνηέιεζε ηε βαζηθή επελδπηηθή δηέμνδν ησλ Διιήλσλ. χκθσλα κε ηελ εξγαιεηνζήθε ηνπ ΟΟΑ, ε πνιηηηθή επηδφηεζεο ηεο αγνξάο ιατθήο ζηέγεο, είηε κέζσ δεκνζίσλ επελδχζεσλ είηε κέζσ ηξαπεδηθνχ δαλεηζκνχ, πξέπεη λα αληηθαηαζηαζεί απφ πνιηηηθή επηδφηεζεο ελνηθίσλ. Γειαδή λα απμεζεί ην πνζνζηφ ησλ ελνηθηαζηψλ σο πξνο απηφ ησλ ηδηνθηεηψλ. Γηαηί ν ελνηθηαζηήο είλαη «επέιηθηνο» ρσξνηαμηθά, θαη επθνιφηεξα ζα δερηεί επέιηθηεο 41

52 κνξθέο εξγαζίαο φπνπ θαη κε φπνηνπο φξνπο ηνπ πξνζθεξζνχλ. Σν πιήζνο ησλ αλζξψπσλ πνπ ζα ράζνπλ ηελ πξψηε θαηνηθία ηνπο, δεκηνπξγεί επθνιφηεξα πξνυπνζέζεηο κεηαθίλεζεο πιεζπζκψλ, θαη βαίλεη πηα αληηζηξφθσο αλάινγν ηεο κεηαπνιεκηθήο άλαξρεο κεηαθίλεζεο ηνπο απφ ηελ επαξρία ζηηο πφιεηο. Ζ εζσηεξηθή απηή κεηαλάζηεπζε, ζπλδπάζηεθε ηφηε θαη κε εμσηεξηθή, λέα κνξθή ηεο νπνίαο βηψλεη θαη ε ζεκεξηλή κλεκνληαθή Διιάδα, κε ηε κεηαλάζηεπζε ηεξάζηησλ αξηζκψλ δξαζηήξησλ θαη κνξθσκέλσλ λέσλ. Ζ πξνζπάζεηα εμππεξέηεζεο ησλ δαλείσλ, θξαηά ηνπο δαλεηνιήπηεο φκεξνπο ηνπ θξάηνπο, ησλ ηξαπεδψλ, ησλ δηθαζηεξίσλ θαη ησλ ζηξεβιψζεσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ο πνιίηεο πνπ ρξσζηά, γίλεηαη επάισηνο ζηηο ππνζρέζεηο ησλ κλεκνληαθψλ θπβεξλήζεσλ, πνπ δελ πινπνηνχληαη, θαη ζηηο πηέζεηο ηνπ εξγνδφηε, πξνθεηκέλνπ λα κε ράζεη ηε δνπιεηά ηνπ θαη έηζη θαη ην ζπίηη ηνπ. Πνηεο είλαη νη επηινγέο ησλ «εγθισβηζκέλσλ»; Πεξίπνπ ην 55% ησλ αζηηθψλ θηεξίσλ ζηελ Διιάδα είλαη θηηζκέλα πξηλ απφ ην 1980 θαη πεξίπνπ 13% κεηά ην Σν απφζεκα ζηα αζηηθά θέληξα είλαη λεφηεξν εθηφο ησλ Αζελψλ θαη Πεηξαηψο. ε αληίζεζε κε ηε ζεκαληηθή δηεχξπλζε ησλ νλνκαζηηθψλ ηηκψλ θαηνηθηψλ (+10,7%), νη κέζεο πξαγκαηηθέο ηηκέο ζηελ Δπξψπε απμήζεθαλ θαηά 3% ηελ ίδηα πεξίνδν. Οη νλνκαζηηθέο θαη πξαγκαηηθέο ηηκέο θαηνηθηψλ ζηελ Διιάδα παξνπζίαζαλ κείσζε ηεο ηάμεο ηνπ 30%, αθνινπζνχκελεο απφ ηελ Ηζπαλία. Σν ππάξρνλ απφζεκα θαηνηθηψλ αγγίδεη ηηο 6,4 εθ. θαηνηθίεο ελψ αληηζηνηρεί ζε ιηγφηεξα απφ 9 εθ. άηνκα (πιεζπζκφο άλσ ησλ 18 εηψλ). Σν 2002 αληηζηνηρνχζαλ 64 θαηνηθίεο αλά 100 άηνκα, ελψ ην 2014, απμήζεθαλ ζε 71 θαηνηθίεο αλά 100 άηνκα (ή 1,7 θαηνηθίεο αλά νηθνγέλεηα), αληαλαθιψληαο ηε δηεχξπλζε ησλ δηαζέζηκσλ θαηνηθηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ. Ο αληίζηνηρνο δείθηεο ζηηο ππφινηπεο ρψξεο ηνπ δείγκαηνο κεηαβιήζεθε απφ 55 θαηνηθίεο ην 2002 ζε 60 θαηνηθίεο ην Ζ ππεξπξνζθνξά θαηνηθηψλ είλαη δχζθνιν λα απνξξνθεζεί, εηδηθά ζε πεξίνδν κείσζεο ησλ εηζνδεκάησλ θαη πεξηνξηζκέλνπ ζηεγαζηηθνχ δαλεηζκνχ. Αλ πνπιήζνπλ, ζα ράζνπλ δεθάδεο ρηιηάδεο επξψ. Ζ δεκηά κπνξεί λα είλαη πνιχ κεγάιε, θαζψο νη ππνςήθηνη πσιεηέο δέρνληαη ηζρπξέο πηέζεηο γηα λα πεξηνξίζνπλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ηηο απαηηήζεηο ηνπο. 42

53 Απφ ηελ άιιε, ε δηαηήξεζε ηεο θαηνρήο ηνπ αθηλήηνπ, ζπλεπάγεηαη κηα ζεηξά απφ ππνρξεψζεηο, νη νπνίεο γίλνληαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο: 1 Ζ απνπιεξσκή ηνπ δαλείνπ πξέπεη λα ζπλερηζηεί θαλνληθά, ελψ ε κεληαία δφζε αληηζηνηρεί ζε νινέλα θαη κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο. 2 Ζ θπβέξλεζε επηβάιιεη νινέλα θαη πεξηζζφηεξνπο θφξνπο θαη πξφζηηκα, γηα λα πεξηνξίζεη ηα ειιείκκαηα. Σα εξγαιεία πνπ έρνπλ ζηα ρέξηα ηνπο γηα λα θηλεζνχλ ηξάπεδεο θαη δαλεηνιήπηεο, είλαη κηα ζεηξά λφκσλ πνπ ζπλνπηηθά παξνπζηάδνληαη ζην επφκελν θεθάιαην. 43

54 44

55 6. Ννκνζεζία 6.1 Ννκνζεηηθφ πιαίζην Ο λφκνο 3869/2010, γλσζηφο σο λφκνο Καηζέιε, πνπ ςεθίζηεθε ιίγν κεηά ηελ ςήθηζε ηνπ κλεκνλίνπ απφ ηελ θπβέξλεζε Παπαλδξένπ έρεη 2 βαζηθά ζεκεία: Σε ξχζκηζε νθεηιψλ θπζηθψλ πξνζψπσλ πξνο ηδηψηεο (κεηαμχ ησλ νπνίσλ νη ηξάπεδεο), θαη απφ ην 2015 θαη γηα νθεηιέο ζηελ Δθνξία, ζηνπο ΟΣΑ α θαη β βαζκνχ θαη ηα λνκηθά ηνπο πξφζσπα, θαζψο θαη ζε αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο πξνο νξγαληζκνχο θνηλσληθήο αζθάιηζεο. Οθεηιέο κέρξη έλα ρξφλν πξηλ ηελ ππνβνιή αίηεζεο κπνξνχλ λα ξπζκηζηνχλ. (επηρεηξεκαηηθά δάλεηα δελ θαιχπηνληαη). Σελ πξνζηαζία ηεο 1 εο θαηνηθίαο ησλ νθεηιεηψλ ππφ πξνυπνζέζεηο. Ο λφκνο ηξνπνπνηήζεθε 3 θνξέο: Σνλ Ηνχλην ηνπ 2013 κε ην λφκν 4161/2013 απφ ηελ θπβέξλεζε ακαξά (ΝΓ ΠΑΟΚ ΓΖΜΑΡ) Σνλ Αχγνπζην ηνπ 2015 κε ην λφκν 4336/2015 απφ ηελ θπβέξλεζε Σζίπξα (ΤΡΗΕΑ ΑΝΔΛ) Σν Ννέκβξε ηνπ 2015 κε ην λφκν 4346/2015 (λφκνο ηαζάθε), επίζεο απφ ηελ θπβέξλεζε Σζίπξα (ΤΡΗΕΑ ΑΝΔΛ) Πξφζθαηα ζηνηρεία πηζηνπνηνχλ φηη ην 43,3% ησλ δαλείσλ πνπ έρνπλ ξπζκηζηεί, θηλδπλεχνπλ λα κεηαηξαπνχλ ζε κε εμππεξεηνχκελα κέζα ζηνλ πξνζερή έλα ρξφλν απφ ηε ξχζκηζή ηνπο. Σα επηκέξνπο πνζνζηά είλαη 62,8% γηα ηα ξπζκηζκέλα θαηαλαισηηθά δάλεηα, 41,8% γηα ηα ξπζκηζκέλα ζηεγαζηηθά θαη 40,6% γηα ηα ξπζκηζκέλα επηρεηξεκαηηθά δάλεηα. ην λφκν 4354/2015 πνπ ςεθίζηεθε ζηηο 15 Γεθεκβξίνπ ηνπ 2015, πεξηιακβάλνληαη ξπζκίζεηο γηα ηνπο φξνπο εμαγνξάο ησλ θφθθηλσλ επηρεηξεκαηηθψλ δαλείσλ ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ απφ funds, ελψ ηα επηρεηξεκαηηθά ησλ κηθξνκεζαίσλ, ζηεγαζηηθά θαη θαηαλαισηηθά δάλεηα αλακέλεηαη λα εληαρζνχλ ζηνλ ίδην λφκν ζηηο 15/2/

56 Οη ηειεπηαίεο ξπζκίζεηο Οη ξπζκίζεηο σο πξνο ηελ πξνζηαζία ηεο πξψηεο θαηνηθίαο: ην πεδίν εθαξκνγήο ηνπ λφκνπ πξνζηίζεληαη θαη νθεηιέο πξνο ηελ Δθνξία, ηνπο ΟΣΑ α θαη β βαζκνχ θαη ηα λνκηθά ηνπο πξφζσπα, θαζψο θαη αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο πξνο νξγαληζκνχο θνηλσληθήο αζθάιηζεο, αξθεί λα ξπζκίδνληαη ηαπηφρξνλα θαη νθεηιέο πξνο ηδηψηεο ηξάπεδεο. Μέρξη 31/12/2018 ν νθεηιέηεο κπνξεί λα ππνβάιεη ζην δηθαζηήξην αίηεζε έληαμεο ζην λφκν Καηζέιε κε ηηο παιηέο ξπζκίζεηο ηνπ, δεηψληαο λα εμαηξεζεί απφ ηελ εθπνίεζε ε θχξηα θαηνηθία ηνπ, εθφζνλ πιεξνχληαη νη πξνυπνζέζεηο ηνπ λφκνπ Καηζέιε: Ζ αμία ηεο θχξηαο θαηνηθίαο δελ ππεξβαίλεη ην φξην αθνξνιφγεηεο απφθηεζεο πξψηεο θαηνηθίαο, πξνζαπμεκέλν θαηά 50%. Γειαδή πξνζηαζία κέρξη αμία γηα άγακν ή γηα νηθνγέλεηα κε 2 παηδηά. Γελ ππάξρνπλ εηζνδεκαηηθά θξηηήξηα Απφ 1/1/2016, ν λφκνο Καηζέιε παχεη λα ηζρχεη, θαη ηζρχνπλ λέεο πνιχ απζηεξφηεξεο πξνυπνζέζεηο έληαμεο. Οη νθεηιέηεο ήδε εθθξεκψλ αηηήζεσλ κε ην λφκν Καηζέιε, ππνβάιινπλ επηθαηξνπνηεκέλα ζηνηρεία κέρξη 6/2016, ρσξίο λα ράζνπλ ηε ξχζκηζε. Με ην λέν Κψδηθα Πνιηηηθήο Γηθνλνκίαο, ζε ηζρχ απφ 1/1/2016, εθαξκφδεηαη κηα ζεηξά κέηξσλ γηα λα ζπληνκεχζεη θαηά πνιχ ν ρξφλνο ηεο εθδίθαζεο ηεο αίηεζεο. Οη πξνυπνζέζεηο εμαίξεζεο απφ πιεηζηεξηαζκνχο άιιαμαλ απφ 1/1/2016. Τπάξρνπλ 2 θαηεγνξίεο νθεηιψλ φπνπ ε θχξηα θαηνηθία πξνζηαηεχεηαη. 1 ε θαηεγνξία (νηθνλνκηθά επάισηνη δαλεηνιήπηεο) Σν κεληαίν δηαζέζηκν νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα δελ ππεξβαίλεη ηηο εύινγεο δαπάλεο δηαβίωζεο Ζ αληηθεηκεληθή αμία ηεο θχξηαο θαηνηθίαο δελ ππεξβαίλεη ηηο: επξψ γηα ηνλ άγακν γηα ηνλ έγγακν κε 46

57 Δπί πιένλ αλά ηέθλν κέρξη ηα 3 Ο νθεηιέηεο είλαη ζπλεξγάζηκνο, βάζεη ηνπ Κψδηθα Γενληνινγίαο Σξαπεδψλ Ο νθεηιέηεο βξίζθεηαη ζε πξαγκαηηθή αδπλακία πιεξσκήο ησλ κεληαίσλ θαηαβνιψλ Με ηελ πξνυπφζεζε ηεο θαηαβνιήο απφ ηνλ νθεηιέηε ηνπ κέγηζηνπ ηεο δπλαηφηεηαο απνπιεξσκήο, ηκήκα ηνπ ππνινίπνπ κπνξεί λα θαιπθζεί απφ ην θξάηνο (κεηά απφ αίηεζε ηνπ νθεηιέηε) γηα δηάζηεκα ην πνιχ κέρξη 3 ρξφληα. Ωζηφζν, ε ζπκβνιή ηνπ θξάηνπο δηαζθαιίδεηαη κφλν γηα ην 2016 κε 100 εθ. κφλν. Σα θξηηήξηα ζπκκεηνρήο ηνπ θξάηνπο αλακελφηαλ λα νξηζηηθνπνηεζνχλ κέρξη 31/12/2015. Σν πνζφ πνπ απνκέλεη, θεθαιαηνπνηείηαη ζην ππφινηπν ηνπ ρξένπο. χκθσλα κε ηελ θπβέξλεζε, ε θαηεγνξία απηή θαιχπηεη ην 25% ηνπ ζπλφινπ. 2 ε θαηεγνξία (ιηγφηεξν επάισηνη δαλεηνιήπηεο) Σν κεληαίν δηαζέζηκν νηθνγελεηαθφ εηζφδεκα δελ ππεξβαίλεη ηηο εύινγεο δαπάλεο δηαβίωζεο, πξνζαπμεκέλεο θαηά 70%. Ζ αληηθεηκεληθή αμία ηεο θχξηαο θαηνηθίαο δελ ππεξβαίλεη ηηο: επξψ γηα ηνλ άγακν γηα ηνλ έγγακν κε Δπί πιένλ αλά ηέθλν κέρξη ηα 3 Ο νθεηιέηεο είλαη ζπλεξγάζηκνο, βάζεη ηνπ Κψδηθα Γενληνινγίαο Σξαπεδψλ Σν ζρέδην δηεπζέηεζεο νθεηιψλ λα πξνβιέπεη φηη ν νθεηιέηεο ζα θαηαβάιιεη ην κέγηζην ηεο δπλαηφηεηαο απνπιεξσκήο ηνπ θαη φηη θαηαβάιιεη πνζφ ηέηνην ψζηε νη πηζησηέο ηνπ δελ ζα βξεζνχλ, ρσξίο ηε ζπλαίλεζή ηνπο, ζε ρεηξφηεξε νηθνλνκηθή ζέζε απφ απηήλ ζηελ νπνία ζα βξίζθνληαλ ζε πεξίπησζε αλαγθαζηηθήο εθηέιεζεο. Γειαδή φηη ηα πνζά πνπ ζα θαηαβάιιεη, ζα είλαη κεγαιχηεξα απφ απηά πνπ ζα θέξδηδε ηξάπεδα εθπιεζηεηξηάδνληαο ην αθίλεην. 47

58 Ζ ξχζκηζε ράλεηαη ζε πεξίπησζε θαζπζηέξεζεο 2 δφζεσλ εηεζίσο. χκθσλα κε ηελ θπβέξλεζε, απηή ε θαηεγνξία αθνξά ζην 35% ηνπ ζπλφινπ. 3 ε θαηεγνξία (φινη νη ππφινηπνη) Όινη νη ππφινηπνη, 40% ζχκθσλα κε ηελ θπβέξλεζε, δελ θαιχπηνληαη θαζφινπ, εθ φζνλ δελ έρνπλ ππαρζεί ζε ξχζκηζε ζην λφκν Καηζέιε κέρξη 31/12/ Ση πξνβιέπεη ν λφκνο ζήκεξα Ο νθεηιέηεο, ππνβάιιεη αίηεζε γηα ξχζκηζε νθεηιψλ ζε ηξάπεδεο, δεκφζην θαη αζθαιηζηηθά ηακεία, πνπ ππάξρνπλ έλα ρξφλν πξηλ ηελ αίηεζε, ζην αξκφδην εηξελνδηθείν. Ζ αίηεζε είλαη πνιπζέιηδν δηθφγξαθν πνπ πεξηιακβάλεη κεηαμχ άιισλ ζρέδην δηεπζέηεζεο νθεηιψλ πνπ πξνηείλεη ν δαλεηνιήπηεο. Μπνξεί λα έρεη πξνεγεζεί πξνζπάζεηα πξνδηθαζηηθνχ ζπκβηβαζκνχ, πνπ φκσο δελ είλαη πιένλ ππνρξεσηηθή. Σν δηθαζηήξην νξίδεη δηθάζηκν ππνρξεσηηθά κέζα ζε 6 κήλεο, θαη εκέξα επηθχξσζεο ηεο αίηεζεο κέζα ζε 2 κήλεο. Απφ ηελ εκέξα νινθιήξσζεο ηεο αίηεζεο: ν νθεηιέηεο ππνρξενχηαη λα πιεξψλεη ηηο κεληαίεο δφζεηο πνπ νξίδνληαη απφ ην λφκν. αλαζηέιιεηαη κέρξη ηελ έθδνζε νξηζηηθήο απφθαζεο ε παξαγξαθή ησλ απαηηήζεσλ ησλ πηζησηψλ πνπ έρνπλ ζπκπεξηιεθζεί ζηελ αίηεζε ηνπ νθεηιέηε. Σελ εκέξα ηεο επηθχξσζεο, ν εηξελνδίθεο απνθαζίδεη γηα ηελ αλαζηνιή ησλ θαηαδησθηηθψλ κέηξσλ θαηά ηνπ νθεηιέηε (γηα 6 κήλεο ην πνιχ), θαη ην χςνο ησλ κεληαίσλ δφζεσλ πνπ ν νθεηιέηεο ππνρξενχηαη λα θαηαβάιιεη πξνο ηνπο πηζησηέο πνπ έρνπλ ζπκπεξηιεθζεί ζηελ αίηεζε. Ο θαζνξηζκφο ηνπ πνζνχ ησλ κεληαίσλ δφζεσλ πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ηε δπλαηφηεηα θάιπςεο επιόγωλ δαπαλώλ δηαβίωζεο ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ 48

59 νθεηιέηε, σζηφζν δελ κπνξεί λα είλαη θαηψηεξν ηνπ 10% ησλ δφζεσλ πνπ ν αηηψλ φθεηιε λα θαηαβάιεη ζε φινπο ηνπο δαλεηζηέο κέρξη ηελ θαηάζεζε ηεο αίηεζεο, θαη πάλησο φρη κηθξφηεξν ησλ 40 Δπξψ. Τπάξρνπλ ιίγεο εμαηξέζεηο ζ απηφ, γηα πεξηπηψζεηο αθξαίαο θηψρεηαο. ε πεξίπησζε θαζπζηέξεζεο 3 κεληαίσλ δφζεσλ εηεζίσο, ηα πξνζσξηλά κέηξα πξνζηαζίαο αλαθαινχληαη. Σαρεία δηεπζέηεζε κηθξννθεηιψλ γηα πεξηπηψζεηο απφιπηεο θηψρεηαο: Σν εηξελνδηθείν κπνξεί λα δηαηάμεη ηελ πξνζσξηλή απαιιαγή, γηα δηάζηεκα 18 κελψλ, ηνπ νθεηιέηε απφ ηα ρξέε, εθ φζνλ ηζρχνπλ ζσξεπηηθά ηα εμήο (θαη δελ ακθηζβεηνχληαη απφ ηνπο πηζησηέο): θαηά ηελ εκέξα ππνβνιήο ηεο αίηεζεο θαη ηεο επηθχξσζεο δελ δηαζέηεη νπνηαδήπνηε αθίλεηε πεξηνπζία, ηα ινηπά πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ηνπ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θαηαζέζεσλ ηνπ δελ ππεξβαίλνπλ ηα επξψ, ν νθεηιέηεο είρε κεδεληθφ εηζφδεκα θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ ηειεπηαίνπ έηνπο πξηλ απφ ηελ εκέξα ηεο επηθχξσζεο θαη ην χςνο ησλ νθεηιψλ ηνπ δελ ππεξβαίλεη ηηο επξψ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηφθσλ, εμφδσλ θαη πάζεο θχζεσο πξνζαπμήζεσλ, θαη φιεο πεξηιακβάλνληαη ζηελ αίηεζε, δελ ππάξρνπλ εκπξαγκάησο ή κε άιιν ηξφπν αζθαιηζκέλνη πηζησηέο (ππνζήθεο θιπ.), ν νθεηιέηεο είλαη ζπλεξγάζηκνο ζχκθσλα κε ηνλ Κώδηθα Δενληνινγίαο πνπ ζεζπίζηεθε κε απφθαζε ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο. Ζ απφθαζε ηνπ δηθαζηεξίνπ θηλείηαη ζηα εμήο πιαίζηα: Αλ ηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ηνπ νθεηιέηε δελ είλαη επαξθή, ην δηθαζηήξην, αθνχ αθαηξέζεη ην πνζφ πνπ απαηηείηαη γηα ηελ θάιπςε ησλ επιόγωλ δαπαλώλ δηαβίωζεο ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ νθεηιέηε, θαη ζηηο νπνίεο ζπκπεξηιακβάλνληαη νη δαπάλεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο, δηαηάζζεη ηελ θαηαβνιή κεληαίσο, γηα 3 έηε, ηνπ πνζνχ πνπ απνκέλεη κε βάζε ηα 49

60 πεξηνπζηαθά ζηνηρεία θαη ηα πάζεο θχζεσο εηζνδήκαηά ηνπ, γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ απαηηήζεσλ ησλ πηζησηψλ. Σν πνζφ ηεο δφζεο κπνξεί λα αλαπξνζαξκφδεηαη εηεζίσο. Ο νθεηιέηεο νθείιεη λα εξγάδεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ ξχζκηζεο ή λα θαηαβάιεη εχινγε πξνζπάζεηα γηα ηελ εμεχξεζε εξγαζίαο. Δπίζεο νθείιεη λα γλσζηνπνηεί κέζα ζε έλα κήλα θάζε κεηαβνιή θαηνηθίαο, εξγαζίαο, αμηφινγε βειηίσζε ησλ εηζνδεκάησλ ηνπ ή ησλ πεξηνπζηαθψλ ηνπ ζηνηρείσλ. Δθφζνλ ππάξρεη ξεπζηνπνηήζηκε πεξηνπζία, ε εθπνίεζε ηεο νπνίαο θξίλεηαη απαξαίηεηε γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πηζησηψλ, νξίδεηαη εθθαζαξηζηήο γηα ηα πεξαηηέξσ. Όιε ε πεξηνπζία ηνπ νθεηιέηε πνπ δελ εμαηξείηαη απφ ηελ θαηάζρεζε, ζα θαηάζρεηαη θαη ζα εθπνηείηαη κε ζθνπφ ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ δαλεηζηψλ. Απφ ηελ θαηάζρεζε, κπνξεί λα εμαηξεζεί ε θχξηα θαηνηθία ηνπ νθεηιέηε, εθ φζνλ πιεξνχληαη νη πξνυπνζέζεηο ηνπ αξρηθνχ λφκνπ Καηζέιε (γηα αηηήζεηο κέρξη 31/12/2015) ή εθείλεο γηα αηηήζεηο Ζ νθεηιή ηνθίδεηαη κε επηηφθην πνπ δελ ππεξβαίλεη απηφ ηεο ελήκεξεο νθεηιήο ή ην κέζν επηηφθην ζηεγαζηηθνχ δαλείνπ κε θπκαηλφκελν επηηφθην, θαη έρεη δηάξθεηα κέρξη 20 έηε, εθηφο αλ ε δηάξθεηα ηεο νθεηιήο ήηαλ κεγαιχηεξε, νπφηε ε εμφθιεζε κπνξεί λα παξαηαζεί κέρξη 35 έηε. Καηαγγειία ηεο ξχζκηζεο επηηξέπεηαη εθφζνλ ν νθεηιέηεο θαζπζηεξεί ππαηηίσο ηελ θαηαβνιή 4 δηαδνρηθψλ κεληαίσλ δφζεσλ εηεζίσο ή θαζπζηεξεί ηελ θαηαβνιή δφζεσλ κε ζπλνιηθφ χςνο 4 κεληαίσλ δφζεσλ εηεζίσο. 6.3 Οη λφκνη γηα ηα θφθθηλα δάλεηα Πηψρεπζε Ηδησηψλ Νφκνο 3869/2010 (φπσο έρεη ηξνπνπνηεζεί θαη ηζρχεη κεηά ην λ. 4161/2013). 50

61 Πνηνη έρνπλ δηθαίσκα έληαμεο Φπζηθά Πξφζσπα, ρσξίο εκπνξηθή ηδηφηεηα, ησλ νπνίσλ ε πεξηνπζία θαη ην εηζφδεκα έρνπλ κεηαβιεζεί νπζησδψο θαη δελ επαξθνχλ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ δαλεηαθψλ ηνπο ππνρξεψζεσλ. Οη αηηνχληεο ηελ έληαμή ηνπο ζηνλ λφκν 3869/2010 ζα πξέπεη λα απνδεηθλχνπλ κφληκε θαη γεληθή αδπλακία εμππεξέηεζεο ησλ νθεηιψλ ηνπο. Γελ επηηξέπεηαη ε ξχζκηζε νθεηιψλ ζην πιαίζην ηνπ λφκνπ 3869/2010, εθφζνλ απηέο έρνπλ αλαιεθζεί ην ηειεπηαίν έηνο πξηλ ηελ ππνβνιή ηεο αίηεζεο. Πξνππνζέζεηο Πξνθεηκέλνπ λα εληαρζεί θάπνηνο ζην θαζεζηψο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ λφκνπ, πξέπεη: Να κελ έρεη εκπνξηθή ηδηφηεηα (ηψξα ή ζην παξειζφλ). Να απνδείμεη φηη ε πεξηνπζία ηνπ θαη ην εηζφδεκα ηφζν ηνπ ίδηνπ φζν θαη ηνπ/ηεο ζπδχγνπ ηνπ έρνπλ κεηαβιεζεί θαη δελ επαξθνχλ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ππνρξεψζεψλ ηνπ. Να απνδείμεη φηη έρεη πεξηέιζεη ζε κφληκε θαη γεληθή αδπλακία πιεξσκήο ησλ νθεηιψλ ηνπ. Οη νθεηιέο ηνπ λα κελ πξνέξρνληαη απφ αδηθνπξαμία πνπ δηαπξάρηεθε κε δφιν, ρξέε πξνο ην δεκφζην ή αζθαιηζηηθά ηακεία, νθεηιέο απφ θφξνπο, ή νθεηιέο απφ δηνηθεηηθά πξφζηηκα. Να κελ ππάξρεη δφινο. Να ππνβάιιεη έλα «ξεαιηζηηθφ» ζρέδην απνπιεξσκήο ησλ νθεηιψλ ηνπ, πνπ ιακβάλεη ππφςε θαηά εχινγν ηξφπν θαη ζπζρέηηζε ηφζν ηα ζπκθέξνληα ησλ πηζησηψλ ηνπ φζν θαη ηηο πξαγκαηηθέο νηθνλνκηθέο ηνπ δπλαηφηεηεο, γηα ηηο νπνίεο ζα πξέπεη λα «πεηζηεί» θαη ην δηθαζηήξην. ηάδηα ηνπ λφκνπ Αίηεζε ρνξήγεζεο νθεηιψλ. 51

62 Πξνδηθαζηηθφο ζπκβηβαζκφο πξνδηθαζηηθφο ζπκβηβαζκφο (δηακεζνιάβεζε). Αίηεζε δηθαζηηθνχ ζπκβηβαζκνχ. Πξνζσξηλή δηαηαγή ή επηθχξσζε ζπκβηβαζκνχ. Δθδίθαζε Οξηζηηθή απφθαζε. Έθπησζε απφ ηε δηθαζηηθή ξχζκηζε. Όηαλ έλαο πειάηεο ππνβάιιεη αίηεζε ηνπ αξ. 4 παξ. 1 ηνπ Ν. 3869/2010 γηα δηθαζηηθή ξχζκηζε ησλ νθεηιψλ ηνπ, ηφηε: ηακαηά ε ζπλήζεο δηαδηθαζία είζπξαμεο. (collection) Καηαγγέιινληαη άκεζα νη ρξεκαηνδνηηθέο ζπκβάζεηο ζηηο νπνίεο ελέρεηαη εθφζνλ παξνπζηάδνπλ θαζπζηέξεζε. Αλαζηέιιεηαη (κπινθάξεηαη) ε δπλαηφηεηα ρξήζεο ησλ αλαθπθινχκελσλ πηζηψζεσλ (ι.ρ. κπινθάξεηαη ε ρξήζε ησλ πηζησηηθψλ θαξηψλ). πκπεξάζκαηα Οη πξνυπνζέζεηο ππαγσγήο ζην Ν. 3869/2010 έρνπλ πξνζσπνπαγή ραξαθηήξα θαη αμηνινγνχληαη ζην πξφζσπν ηνπ πειάηε πνπ αηηείηαη ηε δηθαζηηθή ξχζκηζε ησλ νθεηιψλ ηνπ. Οη ζπλνθεηιέηεο θαη εγγπεηέο ζπλερίδνπλ λα επζχλνληαη έλαληη ηεο Σξάπεδαο γηα ην ππνιεηπφκελν άιεθην θεθάιαην, αθαηξνπκέλσλ ησλ θαηαβνιψλ ηεο δηθαζηηθήο ξχζκηζεο. Πξφθεηηαη γηα κηα δαπαλεξή δηαδηθαζία αθνχ ν πειάηεο επηβαξχλεηαη κε επηπιένλ έμνδα (ι.ρ. δηθεγνξηθέο ακνηβέο, έμνδα ιήςεο αληηγξάθσλ θ.ν.θ.). Δλδεηθηηθφ θφζηνο αλά πειάηε Δίλαη κηα ηδηαηηέξσο ρξνλνβφξα δηαδηθαζία κε πξνζδηνξηζκφ ησλ ζπδεηήζεσλ επί ηεο αίηεζεο ζε πνιχ καθξηλέο δηθαζίκνπο (πρ. κεηά απφ 15 έηε απφ ηελ 52

63 θαηάζεζε ηεο αίηεζεο ζην Δηξελνδηθείν). Ο πειάηεο, επνκέλσο, δελ βξίζθεη άκεζε θαη νξηζηηθή ιχζε ζην πξφβιεκά ηνπ απιψο ην κεηαηνπίδεη ρξνληθά. Οη νθεηιέο πνπ πξνέξρνληαη απφ εμαζθαιηζκέλεο απαηηήζεηο ζπλερίδνπλ θαη κεηά ηελ θαηάζεζε ηεο αίηεζεο ηνπ αξ. 4 παξ. 1 ηνπ Ν. 3869/2010 λα παξάγνπλ ηφθνπο, κε απνηέιεζκα ε νθεηιή ζπλερψο λα δηνγθψλεηαη. Ο νθεηιέηεο απφ ηελ θαηάζεζε ηεο αίηεζεο γηα ηε δηθαζηηθή ξχζκηζε ησλ νθεηιψλ ηνπ, ππνρξενχηαη λα θαηαβάιεη ζηνπο πηζησηέο ηνπ ηνπιάρηζηνλ ην 10% ηεο ηειεπηαίαο ελήκεξεο δφζεο γηα θάζε ρξεκαηνδνηηθφ πξντφλ. ην πιαίζην ξχζκηζεο νθεηιψλ ζχκθσλα κε ην Ν. 3869/2010 ξεπζηνπνηείηαη φιε ε αθίλεηε θαη θηλεηή πεξηνπζία ηνπ πειάηε πξνο ηθαλνπνίεζε ησλ πηζησηψλ ηνπ. Απφ ηελ ξεπζηνπνίεζε ηεο πεξηνπζίαο κπνξεί λα εμαηξεζεί κφλν ε θχξηα θαηνηθία ηνπ πειάηε, εθφζνλ απηή εληάζζεηαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ Ν. 3869/2010. Δάλ ε αμία ηεο θχξηαο θαηνηθίαο ππεξβαίλεη ηα πξνζηαηεπηηθά φξηα πνπ νξίδνληαη ζην Ν. 3869/2010 ηφηε ξεπζηνπνηείηαη καδί κε ηελ ινηπή πεξηνπζία. Γηα λα δηαζψζεη ν πειάηεο ηελ θχξηα θαηνηθία ηνπ απφ ηε ξεπζηνπνίεζε, ζα ππνρξεσζεί λα θαηαβάιεη ζηνπο πηζησηέο ηνπ εληφθσο πνζφ πνπ αλέξρεηαη ζην 80% ηεο αληηθεηκεληθήο αμίαο ηνπ αθηλήηνπ. Ζ πεξίνδνο ηνθνρξεσιπηηθήο εμφθιεζεο ηνπ αλσηέξσ πνζνχ κπνξεί λα θηάλεη ηα 35 έηε. Δπνκέλσο θαη εηδηθά γηα ρακειά LTV θαη εθφζνλ πξφθεηηαη γηα Α Πξνζεκείσζε, ε ξχζκηζε κέζσ ηεο δηθαζηηθήο νδνχ ελδέρεηαη λα είλαη δπζκελέζηεξε απφ ηηο ξπζκίζεηο ηεο Σξάπεδαο. Γηα λα πηζηνπνηεζεί ε απαιιαγή ηνπ πειάηε απφ ηα ρξέε ηνπ ζα πξέπεη λα έρνπλ ηεξεζεί φινη νη φξνη ηεο δηθαζηηθήο ξχζκηζεο. Απφ ηηο ππνζέζεηο πνπ θηάλνπλ ζην δηθαζηήξην πεξί ην 40% απνξξίπηνληαη ζηελ νπζία ηνπο ελψ κφλν θαηά 30% γίλνληαη δεθηέο θαη ξπζκίδεηαη δηθαζηηθά ε νθεηιή. Γεκηνπξγνχληαη πξνβιήκαηα ζε ηπρφλ ελερνκέλνπο ζηε ζχκβαζε, νη νπνίνη θαινχληαη λα απνπιεξψζνπλ ηελ νθεηιή. Ο Νφκνο δελ απαγνξεχεη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ απαηηήζεσλ ηεο Σξάπεδαο απφ ηνπο ζπλνθεηιέηεο θαη εγγπεηέο. 53

64 Ο δαλεηνιήπηεο ραξαθηεξίδεηαη ζηνλ Σεηξεζία σο «πησρφο» κε αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζε νπνηαδήπνηε κειινληηθή ηξαπεδηθή δηεπθφιπλζε. Ζ παξακνλή ησλ νθεηιεηψλ ζηα αξρεία ηνπ Σεηξεζία δηαξθεί 3 έηε κεηά ηε ιήμε ηεο δηθαζηηθήο ξχζκηζεο θαη εθφζνλ απηή έρεη ηεξεζεί απφ ηνλ νθεηιέηε Κψδηθαο Γενληνινγίαο γηα ηνπο δαλεηνιήπηεο ζε θαζπζηέξεζε Νφκνο 4224/2013 Ο Κψδηθαο Γενληνινγίαο, Ν.4224/2013, ζεζπίζηεθε απφ ηελ ΣηΔ ψζηε λα νξηνζεηήζεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη Σξάπεδεο θαη νη δαλεηνιήπηεο πνπ αληηκεησπίδνπλ δπζθνιίεο ζηελ απνπιεξσκή ησλ νθεηιψλ ηνπο, ζπλεξγάδνληαη ακνηβαία γηα ηελ εμεχξεζε θαηάιιειεο ιχζεο ξχζκηζεο ή νξηζηηθήο δηεπζέηεζεο ησλ δαλείσλ ζε θαζπζηέξεζε ησλ νπνίσλ ε ζχκβαζε δελ έρεη θαηαγγειζεί. Ο Κ.Γ. ηέζεθε ζε εθαξκνγή απφ ηελ θαη αλαζεψξεζεθε κε ην ΦΔΚ 2376/ Κχξηνο ζηφρνο Ζ εμεχξεζε Καηάιιειεο Λχζεο. Καηάιιειε Λχζε ζηα πιαίζηα ηνπ Κψδηθα είλαη απηή πνπ: ιακβάλεη ππφςε ηελ ηξέρνπζα αιιά θαη ηε κειινληηθή ηθαλφηεηα απνπιεξσκήο ηνπ δαλεηνιήπηε θαη ησλ ινηπψλ ελερνκέλσλ ζε κηα πηζηνδνηηθή ζρέζε. δηαζθαιίδεη ηε ζπκκφξθσζε ηεο Σξάπεδαο κε ηηο επνπηηθέο ηεο ππνρξεψζεηο. δελ νδεγεί ζε ππεξρξέσζε ηνλ δαλεηνιήπηε. δελ απμάλεη ηηο πηζαλέο δεκηέο γηα ηελ Σξάπεδα. Πνπ απεπζχλεηαη: ηνπο δαλεηνιήπηεο πνπ : 54

65 α) αληηκεησπίδνπλ νηθνλνκηθέο δπζθνιίεο θαη αδπλαηνχλ λα ηεξήζνπλ ην πξφγξακκα απνπιεξσκήο ησλ νθεηιψλ ηνπο. β) ε κεηαβνιή ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο θαηάζηαζεο εθηηκάηαη φηη ζα νδεγήζεη άκεζα ζε αδπλακία ηήξεζεο ησλ δαλεηαθψλ ηνπο ππνρξεψζεσλ. Ωο δαλεηνιήπηεο νξίδνληαη ηα: Φπζηθά Πξφζσπα (Ηδηψηεο, Διεχζεξνη Δπαγγεικαηίεο θαη Αηνκηθέο Δπηρεηξήζεηο). Ννκηθά Πξφζσπα. Απφ ηνλ Κψδηθα εμαηξνχληαη ξεηψο: Οη Καηαγγεικέλεο πκβάζεηο. Οη πειάηεο πνπ έρνπλ ππνβάιιεη αίηεζε ή έρνπλ ππαρζεί ζηηο δηαηάμεηο ηνπ o Νφκνπ 3869/2010 (Τπεξρξεσκέλσλ Ννηθνθπξηψλ) o Πησρεπηηθνχ Κψδηθα (Ν.3588/2007) o Ν.4307/2014. (Γέλδηα) πλεξγάζηκνο δαλεηνιήπηεο Παξέρεη επηθαηξνπνηεκέλα ζηνηρεία επηθνηλσλίαο ζηελ Σξάπεδα (αξηζκφ ζηαζεξνχ/θηλεηνχ ηειεθψλνπ, fax, , δηεχζπλζε θαηνηθίαο/εξγαζίαο). Μεξηκλά γηα ηνλ νξηζκφ ζπγγεληθνχ ή θηιηθνχ πξνζψπνπ, σο αληηθιήηνπ επηθνηλσλίαο γηα θάζε πεξίπησζε πνπ ν ίδηνο δελ είλαη δηαζέζηκνο. Δίλαη δηαζέζηκνο ζε επηθνηλσλία κε ηελ Σξάπεδα ή κε φπνηνλ ελεξγεί λνκίκσο γηα ινγαξηαζκφ ηεο. Αληαπνθξίλεηαη κε εηιηθξίλεηα ζε θιήζεηο θαη επηζηνιέο εληφο 15 εξγάζηκσλ εκεξψλ. Γλσζηνπνηεί ζηελ Σξάπεδα εγθαίξσο θαη κε εηιηθξίλεηα πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ ηξέρνπζα νηθνλνκηθή ηνπ θαηάζηαζε ή κε ηελ πηζαλή κεηαβνιή ηεο. Πξνβαίλεη απηνπξνζψπσο ή δηα ηνπ αληηθιήηνπ ηνπ, ζε πιήξε θαη εηιηθξηλή γλσζηνπνίεζε πιεξνθνξηψλ (πξνο ηελ Σξάπεδα ή φπνηνλ ελεξγεί γηα 55

66 ινγαξηαζκφ ηεο) πνπ ζα έρνπλ ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζηε κειινληηθή νηθνλνκηθή ηνπ θαηάζηαζε, εληφο 15 εξγάζηκσλ εκεξψλ απφ ηελ εκέξα πνπ ζα πεξηέιζνπλ ζε γλψζε ηνπ, π.ρ. θιεξνλνκηά, αλαθνηλψζεηο απφιπζεο, θαηαγγειίεο κηζζψζεσλ, θέξδε νπνηαζδήπνηε κνξθήο, θ.ιπ. πλαηλεί ζε δηεξεχλεζε ελαιιαθηηθήο πξφηαζεο αλαδηάξζξσζεο κε ηελ Σξάπεδα ή φπνηνλ ελεξγεί λνκίκσο γηα ινγαξηαζκφ ηεο. πλέπεηεο κε ζπλεξγάζηκνπ Ωο «Με πλεξγάζηκνο», ραξαθηεξίδεηαη ν δαλεηνιήπηεο πνπ δελ αληαπνθξίλεηαη ζε φιεο ηηο πξναλαθεξζείζεο ππνρξεψζεηο ηνπ, κε ηηο αθφινπζεο ζπλέπεηεο: Γπλαηφηεηα άκεζεο θαηαγγειίαο ηεο ρξεκαηνδνηηθήο ηνπ ζχκβαζεο. Γπλαηφηεηα έλαξμεο ελεξγεηψλ αλαγθαζηηθήο είζπξαμεο ηεο απαίηεζεο (ι.ρ. επηβνιή θαηάζρεζεο θαη πιεηζηεξηαζκφο επί ηεο κνλαδηθήο θαηνηθίαο ηνπ δαλεηνιήπηε). Δπηβάξπλζε νθεηιήο κε ηφθνπο ππεξεκεξίαο θαη δηθαζηηθέο δαπάλεο. Σν ζχλνιν ησλ ελερνκέλσλ ζα εμαθνινπζεί λα είλαη ππφρξεν γηα ηπρφλ ελαπνκέλνλ ππφινηπν. Δχινγεο δαπάλεο δηαβίσζεο Οη Δχινγεο Γαπάλεο Γηαβίσζεο αθνξνχλ ζηα Φπζηθά Πξφζσπα θαη είλαη έλαο αληηθεηκεληθφο ηξφπνο πξνζδηνξηζκνχ ησλ δαπαλψλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ θάιπςε ησλ βαζηθψλ αλαγθψλ ησλ λνηθνθπξηψλ αλάινγα κε ηελ ζχλζεζή ηνπο. Καζνξίδνληαη απφ Αλεμάξηεηε Αξρή ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηεο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο θαη δελ ζπκκεηέρνπλ ηα Πηζησηηθά Ηδξχκαηα ζηε δηακφξθσζή ηνπο. Λακβάλνληαη ππφςε απφ ηα Πηζησηηθά Ηδξχκαηα γηα ηνλ ππνινγηζκνχ ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο θάζε δαλεηνιήπηε. 56

67 Ωο Βαζηθέο Γαπάλεο Γηαβίσζεο ζεσξνχληαη νη αθφινπζεο: Γηαηξνθή, έλδπζε, ππφδεζε Λεηηνπξγηθά έμνδα θαηνηθίαο Μεηαθίλεζε Δπηζθεπή θαη ζπληήξεζε επίπισλ νηθηαθνχ εμνπιηζκνχ Δίδε αηνκηθήο θαηαλάισζεο θαη αηνκηθήο θξνληίδαο Δλεκέξσζε θαη κφξθσζε Τπεξεζίεο ηειεθσλίαο θαη ηαρπδξνκείσλ Αγαζά θαη ππεξεζίεο πγείαο Τπεξεζίεο Δθπαίδεπζεο Τπεξεζίεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη νηθνλνκηθέο ππεξεζίεο Ρχζκηζε ρξεψλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ θαη επαγγεικαηηψλ Νφκνο 4307/2014 (ΓΔΝΓΗΑ) ηφρνη Παξνρή θηλήηξσλ γηα ζπκκέηνρε ησλ νθεηιεηψλ θαη ηξαπεδψλ ζε πξφγξακκα ξχζκηζεο δηαγξαθήο ρξεψλ. Διάθξπλζε θαη δηαθαλνληζκφο ρξεψλ κηθξψλ επηρεηξήζεσλ θαη επαγγεικαηηψλ. Πνηνη ππάγνληαη Γηθαίσκα ππαγσγήο έρνπλ Μηθξέο Δπηρεηξήζεηο ή Δπαγγεικαηίεο πνπ: Καηά ηε ρξήζε πνπ έιεμε ζηηο είραλ θχθιν εξγαζηψλ έσο 2,5 εθαη. επξψ. Γελ έρνπλ ππνβάιεη αίηεζε γηα ππαγσγή ζηηο δηαηάμεηο ηνπ λ.3869/2010 ή έρνπλ εγθχξσο παξαηηεζεί απφ απηή. Γελ έρνπλ παχζεη ηηο εξγαζίεο ηνπο. Γελ έρνπλ ππνβάιεη αίηεζε ππαγσγήο ζηνλ Πησρεπηηθφ Κψδηθα. 57

68 Γελ έρνπλ θαηαδηθαζηεί - νη θνξείο ησλ επηρεηξήζεσλ ή επαγγεικαηίεο - γηα θνξνδηαθπγή ή απάηε ζε βάξνο ηνπ Γεκνζίνπ ή Φνξέα Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο (ΦΚΑ). Γηαγξαθέο Με ηελ ππαγσγή ζην λφκν ππάξρεη ε δπλαηφηεηα δηαγξαθήο ησλ νθεηιψλ ησλ επηρεηξήζεσλ απφ πηζηψζεηο πνπ: Σελ είραλ νθεηιή απφ επηρεηξεκαηηθά δάλεηα πξνο ηηο Σξάπεδεο κε α) θαζπζηέξεζε κεγαιχηεξε ησλ 90 εκεξψλ ή β) θαηαγγεικέλε νθεηιή ή γ) ξπζκηζκέλε νθεηιή ή δ) δελ είραλ θνξνινγηθή ή αζθαιηζηηθή ελεκεξφηεηα ιφγσ ιεμηπξφζεζκσλ ή ε) είραλ θνξνινγηθή ή αζθαιηζηηθή ελεκεξφηεηα ιφγσ ξχζκηζεο ησλ νθεηιψλ. Οη δηαγξαθέο αθνξνχλ κία ή πεξηζζφηεξεο πηζηψζεηο ηεο Σξάπεδαο πξνο ηνλ νθεηιέηε πνπ ζπλνιηθά αλά επηιέμηκν νθεηιέηε δελ ππεξβαίλνπλ ην πνζφ ησλ Ηζνχληαη δε ηνπιάρηζηνλ κε ην 50% ησλ ζπλνιηθψλ απαηηήζεσλ ηνπ ρξεκαηνδνηηθνχ ηδξχκαηνο θαηά ηνπ νθεηιέηε ή εθφζνλ είλαη κηθξφηεξν, ην πνζφ πνπ απαηηείηαη έηζη ψζηε κεηά ηε δηαγξαθή ην ππφινηπν ηεο απαίηεζεο ηεο Σξάπεδαο θαηά ηνπ νθεηιέηε λα κελ ππεξβαίλεη ην 75% ηεο θαζαξήο πεξηνπζηαθήο ζέζεο ηνπ ηδίνπ θαη ησλ ζπλνθεηιεηψλ. Άιιεο πιεξνθνξίεο Πξφζζεηε ειάθξπλζε ρξεψλ πξνο Γεκφζην/ΦΚΑ Φπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν πνπ πξνζθνκίζεη ζηε Φνξνινγηθή Γηνίθεζε ή/θαη ζηνπο ΦΚΑ βεβαίσζε ρξεκαηνδνηηθνχ θνξέα φηη έρεη ππαρζεί ζε ξχζκηζε νθεηιψλ ηνπ πξνο απηφλ, δηθαηνχηαη πξφζζεηε δηαγξαθή πξνζαπμήζεσλ ηφθσλ θαη πξνζηίκσλ εθπξφζεζκεο θαηαβνιήο χςνπο 20%, πέξα ησλ πξνβιεπφκελσλ ζην πξφγξακκα εμππεξέηεζεο ηεο ιεμηπξφζεζκεο νθεηιήο ηνπ (κέρξη θαη 100 δφζεηο) ζηε Φνξνινγηθή Γηνίθεζε ή/θαη ζηνπο ΦΚΑ. 58

69 Με εθπιήξσζε φξσλ ξχζκηζεο Ζ κε εθπιήξσζε απφ ηνλ νθεηιέηε ησλ φξσλ ξχζκηζεο γηα ρξνληθφ δηάζηεκα αζξνηζηηθά κεγαιχηεξν ησλ ηξηψλ (3) κελψλ, σο πξνο νπνηαδήπνηε απφ ηηο ξπζκηζζείζεο ππνρξεψζεηο (είηε πξνο ην ρξεκαηνδνηηθφ θνξέα είηε πξνο ην Γεκφζην/ΦΚΑ) πξνθαιεί απηνδηθαίσο ηελ αλαβίσζε ησλ ξπζκηζζεηζψλ ππνρξεψζεσλ θαη ηελ αλαβίσζε ησλ δηαγξαθεηζψλ ππνρξεψζεσλ Ν. 4354/2015 Ο λφκνο 4354/2015 πνπ ςεθίζηεθε ζηηο 15/12/2015, επηηξέπεη ηελ πψιεζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δαλείσλ ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ ζε distress funds. Ο λφκνο πξνβιέπεη: Δπηρεηξεκαηηθά δάλεηα κπνξνχλ λα εθρσξεζνχλ ζε Δηαηξεία Γηαρείξηζεο Απαηηήζεσλ απφ κε Δμππεξεηνχκελα Γάλεηα (ΔΓΑΜΔΓ), ε νπνία ζα αλαιάβεη γηα ινγαξηαζκφ ηεο ηξάπεδαο φιεο ηηο λφκηκεο ελέξγεηεο γηα ηελ εμππεξέηεζή ηνπ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη πιεηζηεξηαζκφο, ή λα πσιεζνχλ, κεκνλσκέλα ή νκαδηθά, ζε Δηαηξείεο Μεηαβίβαζεο Απαηηήζεσλ απφ Με Δμππεξεηνχκελα Γάλεηα (ΔΜΑΜΔΓ), κε έδξα ηνλ Δπξσπατθφ Οηθνλνκηθφ ρψξν, αλ έρνπλ θαζπζηέξεζε πιεξσκήο πάλσ απφ 90 κέξεο. Ο λφκνο θαιχπηεη δάλεηα επηρεηξήζεσλ κε 50 θαη πάλσ ππαιιήινπο θαη εηήζην ηδίξν πάλσ απφ 50 εθαηνκκχξηα. Όια ηα δάλεηα ελφο νθεηιέηε πξέπεη λα πσιεζνχλ καδί. Έηζη, καδί κε θφθθηλα δάλεηα ελφο νθεηιέηε ζα ζπκπαξαζπξζνχλ θαη εμππεξεηνχκελα. Πξέπεη λα έρεη πξνεγεζεί απφ ηηο ηξάπεδεο πξφηαζε γηα ξχζκηζε ηνπ δαλείνπ κε εμψδηθν 12 κήλεο πξηλ ηελ πψιεζε. Ζ πξνυπφζεζε απηή φκσο δελ ηζρχεη γηα «κε ζπλεξγάζηκνπο» δαλεηνιήπηεο ή γηα πεξηπηψζεηο επίδηθσλ ή επηδηθαζζεηζψλ απαηηήζεσλ. ηηο εηαηξείεο δηαρείξηζεο (απηέο πνπ δηαρεηξίδνληαη αιιά δελ αγνξάδνπλ ηα δάλεηα) δίλνληαη πιήξε δηθαηψκαηα λα θηλνχλ λνκηθέο δηαδηθαζίεο [πρ. πησρεπηηθέο, δηαδηθαζίεο «εμπγίαλζεο» (απνιχζεηο πξνζσπηθνχ πρ), 59

70 δηαδηθαζίεο δηεπζέηεζεο νθεηιψλ], λα πξνβαίλνπλ ζε άξζε ηνπ ηξαπεδηθνχ απνξξήηνπ, λα πξνζιακβάλνπλ «εηαηξίεο ελεκέξσζεο νθεηιεηψλ» γηα ιεμηπξφζεζκεο νθεηιέο θιπ. 6.4 Κξίζηκεο πξνζεζκίεο Απφ 1/11/2015 μαλά ζε εθαξκνγή δηαδηθαζίεο θαηάζρεζεο. Μέρξη 31/12/ 2015 αίηεζε γηα έληαμε ζην λφκν Καηζέιε. Μέρξη 14/2/2016 ππνβνιή επηθαηξνπνηεκέλσλ δηθαηνινγεηηθψλ απφ δαλεηνιήπηεο πνπ έρνπλ ήδε πξνζθχγεη ζην λφκν Καηζέιε θαη ε ππφζεζή ηνπο εθθξεκεί. Μέρξη ηηο 15/2/2016, ε εμαίξεζε απφ ηελ πψιεζε ησλ θφθθηλσλ δαλείσλ γηα επηρεηξεκαηηθά δάλεηα κηθξνκεζαίσλ, ζηεγαζηηθά θαη θαηαλαισηηθά δάλεηα. Οη δηαδηθαζίεο είλαη ρξνλνβφξεο. Ωζηφζν πξέπεη θαλείο λα γλσξίδεη φηη «Σα πηζησηηθά ηδξχκαηα ππνρξενχληαη κέζα ζε δέθα εξγάζηκεο εκέξεο απφ ηελ ππνβνιή ζε απηά ζρεηηθνχ αηηήκαηνο ηνπ νθεηιέηε λα ηνπ παξαδψζνπλ ρσξίο επηβάξπλζε αλαιπηηθή θαηάζηαζε ησλ πξνο απηά νθεηιψλ ηνπ θαηά θεθάιαην, ηφθνπο θαη έμνδα, θαζψο θαη ην επηηφθην κε ην νπνίν εθηνθίδεηαη ε νθεηιή, θαζψο θαη λα ηνλ ελεκεξψζνπλ εγγξάθσο γηα ην πνζφ πνπ αληηζηνηρεί ζην 10% ηεο ηειεπηαίαο ελήκεξεο δφζεο» (άξζξν 4 ηνπ λφκνπ 3869/2010). Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη γηα εθνξίεο θαη αζθαιηζηηθά ηακεία. Γηα θάζε παξάβαζε ζρεηηθή κε ην παξαπάλσ πξνβιέπεηαη πξφζηηκν χςνπο έσο θαη επξψ. Σξία απφ ηα δηθαηνινγεηηθά γηα ηελ αίηεζε, εθδίδνληαη θαηφπηλ αίηεζεο ηνπ νθεηιέηε απφ ηα πηζησηηθά ηδξχκαηα: Αλαιπηηθέο βεβαηψζεηο νθεηιψλ, Αληίγξαθα ησλ δαλεηαθψλ ζπκβάζεσλ, θαη Σπρφλ θαηαγγειίεο ησλ δαλεηαθψλ ζπκβάζεσλ 60

71 Πφηε ζπκθέξεη λα πξνηηκεζεί ε έληαμε ζην λφκν Καηζέιε: Αλ θάπνηνο μεπεξλά ηα λέα εηζνδεκαηηθά θαη πεξηνπζηαθά φξηα. Με ην λφκν Καηζέιε, γηα λα γίλεη δεθηή ε αίηεζε εμαίξεζεο ηεο θχξηαο θαηνηθίαο απφ πιεηζηεξηαζκφ, ην κφλν πνπ ρξεηάδεηαη είλαη ε αληηθεηκεληθή αμία ηεο θαηνηθίαο λα κελ μεπεξλά ην αθνξνιφγεην φξην απφθηεζήο ηεο, πξνζαπμεκέλν θαηά 50%, ρσξίο εηζνδεκαηηθά θξηηήξηα, δειαδή: επξψ γηα άγακνπο επξψ γηα έγγακνπο επξψ γηα ηξηκειείο νηθνγέλεηεο επξψ γηα ηεηξακειείο νηθνγέλεηεο. Με ηνλ παιαηφ λφκν Καηζέιε, δελ κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ζηε ξχζκηζε ρξέε πξνο ην Γεκφζην, ηα αζθαιηζηηθά ηακεία θαη ηνπο ΟΣΑ. Αμία αθηλήηνπ: Με ην λφκν Καηζέιε, ν δαλεηνιήπηεο έπξεπε λα θαηαβάιεη ζηε ξχζκηζε γηα λα ζψζεη ην ζπίηη, ζπλνιηθφ πνζφ πνπ αλέξρεηαη έσο ην 80% ηεο αληηθεηκεληθήο ηνπ αμίαο. Με ηνλ αλαζεσξεκέλν λφκν, έρεη ππνρξέσζε λα θαηαβάιιεη φζν πεξηζζφηεξα κπνξεί κε ζηφρν ηελ απνπιεξσκή ηνπ 85% ηεο εκπνξηθήο αμίαο ηνπ αθηλήηνπ, φπσο απηή πξνζδηνξίδεηαη απφ ηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο. Άξα, εθφζνλ πιεξνί ηα θξηηήξηα θαη ζηηο δχν εθδνρέο ηνπ λφκνπ, ν δαλεηνιήπηεο ζα πξέπεη λα επηιέμεη πφηε ζα ππνβάιεη αίηεζε αλάινγα κε ηελ ηξέρνπζα αμία ηνπ αθηλήηνπ ηνπ. Να ζεκεησζεί φηη νη αληηθεηκεληθέο αμίεο επεξεάδνπλ κε ηελ ηξνπνπνίεζή ηνπο. Έηζη, αλ θάπνηνο δελ ηθαλνπνηεί ην θξηηήξην ηεο αμίαο ηνπ αθηλήηνπ ηνπ λφκνπ Καηζέιε ζήκεξα, αιιά ην αθίλεην βξίζθεηαη ζε πεξηνρή πνπ νη εκπνξηθέο αμίεο δχλαηαη άκεζα λα θηλεζνχλ πησηηθά, αμίδεη ίζσο λα θάλεη αίηεζε, γηαηί φηαλ απηή ζα εμεηαζζεί, ελδερνκέλσο λα ηθαλνπνηεί ην θξηηήξην. ηηο 17 Γεθεκβξίνπ 2015 αλαθνηλώζεθε απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο πνπ πξνβιέπεη φηη πξέπεη λα αλαπξνζαξκνζηνχλ νη αληηθεηκεληθέο αμίεο ησλ αθηλήησλ αλαδξνκηθά απφ ηηο 21 Μαΐνπ

72 Δπηδφηεζε δφζεο: Γηα εηζφδεκα έσο επξψ γηα άγακν θαη επξψ γηα ηεηξακειείο νηθνγέλεηεο θαη αληηθεηκεληθή αμία ηεο θχξηαο θαηνηθίαο κέρξη θαη αληίζηνηρα, πξνβιέπεηαη κε ηε λέα ξχζκηζε θάπνηα θξαηηθή ζηήξημε γηα ηελ πιεξσκή ηεο κεληαίαο δφζεο ην 2016, θαη ελδερνκέλσο ηα επφκελα 2 ρξφληα (αλ θαη απηφ δελ είλαη θαζφινπ δηαζθαιηζκέλν). Ωζηφζν ην ελδερφκελν ηεο επηδφηεζεο ζα πξέπεη λα ζπλππνινγηζζεί ελ φςεη ηεο απφθαζεο. Πξνζνρή ζηνπο εγγπεηέο! Με πξνζθπγή ζην λφκν Καηζέιε, ε ηξάπεδα κπνξεί λα δηεθδηθήζεη ηα φζα ζα ράζεη απφ ηνπο εγγπεηέο, κε απνηέιεζκα ηε κεηαθνξά ησλ βαξψλ ζε θίινπο θαη ζπγγελείο. Ο εγγπεηήο ηνπ δαλείνπ επζχλεηαη γηα φιν ην πνζφ πνπ έρεη εγγπεζεί μερσξηζηά απφ ηνλ θπξίσο νθεηιέηε. Απηφ ζεκαίλεη φηη αλ ν θπξίσο νθεηιέηεο πξνζθχγεη ζην Δηξελνδηθείν θαη εμαζθαιίζεη κηα επλντθή απφθαζε γηα ηνλ ίδην, ν εγγπεηήο δελ πξνζηαηεχεηαη θαη πξέπεη λα θάλεη μερσξηζηή αίηεζε. Σφθνη ππεξεκεξίαο ζε πεξίπησζε απφξξηςεο: Αλ ε ππφζεζε ηνπ νθεηιέηε εθδηθαζηεί πνιχ αξγφηεξα αιιά ην αίηεκά ηνπ απνξξηθζεί, ηφηε ζα έρεη γιπηψζεη πξνζσξηλά δφζεηο, αιιά ζα θιεζεί λα πιεξψζεη ηελ νθεηιή ηνπ, ζπλ ηνπο ηφθνπο ππεξεκεξίαο γηα φιν ην δηάζηεκα απφ ηελ θαηάζεζε ηεο αίηεζήο ηνπ κέρξη ηελ απφξξηςή ηεο. Ζ Deloitte δηεμήγαγε πξφζθαηα έξεπλα ζρεηηθά κε ηηο ηηκέο πνπ πξνζθέξνπλ νη εηαηξείεο απηέο. Σα ζηνηρεία είλαη ελδεηθηηθά: ηε Ρνπκαλία πνπιήζεθαλ ζην 6% έσο 10% ηεο νλνκαζηηθήο αμίαο ηνπο, ζηελ Οπγγαξία ηα «θφθθηλα» θαηαλαισηηθά πνπ πνπιήζεθαλ ζην 12% 15% ηεο αμίαο ηνπο, ζηελ Σζερία θαη ηε ινβαθία πνπιήζεθαλ έλαληη 19% 21%, ελψ ζηελ Πνισλία, ηα θαηαλαισηηθά δάλεηα πνπιήζεθαλ κεηαμχ 11% θαη 14% ηεο νλνκαζηηθήο θαη ηα επηρεηξεκαηηθά δάλεηα έλαληη 6% κε 10% ηεο νλνκαζηηθήο αμίαο ηνπο. Γηα ηα ζηεγαζηηθά ε Deloitte δίλεη ηηκέο κφλνλ γηα ηελ νπγγξηθή αγνξά, θαηά κέζν φξν ζην 53,5% ηεο αμίαο ηνπο. 62

73 Δηθφλα 17 χκθσλα κε πεγέο ηεο αγνξάο, ζηελ Διιάδα θέξνληαη λα ελδηαθέξνληαη λα δηαρεηξηζηνχλ δάλεηα ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηεο λαπηηιίαο, εθεί δειαδή πνπ ππάξρνπλ κεγάιεο πξννπηηθέο αλάπηπμεο.. Μηα ηδέα γηα ην ηη πξφθεηηαη λα ζπκβεί κε ηελ πψιεζε ησλ θφθθηλσλ δαλείσλ ζηηο εηαηξίεο, καο δίλεη ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ. Γάλεηα πεξίπνπ δεκνζίσλ ππαιιήισλ χςνπο 650 εθαη. επξψ, έρνπλ πεξάζεη εδψ θαη 8 ρξφληα κέζσ ηηηινπνίεζεο ζηα ρέξηα ηδησηηθήο επελδπηηθήο εηαηξίαο. Απηφ ζπλέβε φηαλ ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ, κε ζθνπφ ηελ απφθηεζε ξεπζηφηεηαο, εθκεηαιιεχηεθε λνκνζεηηθή δπλαηφηεηα λα ηηηινπνηήζεη απεπζείαο ζηεγαζηηθά δάλεηα θαη λα ηα εθρσξήζεη ζε ηδησηηθή εηαηξία. Γηα ηε κεηαθνξά απηή, πνπ δελ αθνξνχζε κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα, δελ ελεκεξψζεθαλ νη δαλεηνιήπηεο, νη νπνίνη δελ κπνξνχλ λα πξνβνχλ ζε θακία ξχζκηζή ηνπο, ελψ θαη ην επηηφθην γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπο παξακέλεη εμαηξεηηθά πςειφ, κεηαμχ 4,9% θαη 6,2%, φηαλ ζηελ ππφινηπε αγνξά δελ μεπεξλά ην 1,5%. Γηα ην ζέκα ζα έρεη ελδηαθέξνλ λα παξαθνινπζνχκε ηηο δηαζηάζεηο πνπ ζα ιάβεη απφ ηηο αξρέο ηνπ 2016, φηαλ ζα αξρίζεη λα ιήγεη ε πεληαεηήο πεξίνδνο ησλ ξπζκίζεσλ ζηηο νπνίεο έρνπλ πξνβεί νη δαλεηνιήπηεο ηνπ ηακείνπ. 63

74 64

75 Ση ζπκβαίλεη ζηα ραξηηά, ζηελ αγνξά θαη ηελ θνηλσλία κε ηα "θφθθηλα" δάλεηα Ζ δηαθνξά κεηαμχ ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ θαη κε εμππεξεηνχκελσλ αλνηγκάησλ είλαη φηη ζηελ πξψηε θαηεγνξία ζπκπεξηιακβάλνληαη φια εθείλα ηα δάλεηα ηα νπνία δελ εμππεξεηνχληαη θαλνληθά γηα 90 εκέξεο θαη ζηε δεχηεξε εθείλα πνπ δελ εμππεξεηνχληαη γηα δηάζηεκα ελφο έηνπο, εθηφο απφ ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα θαη εθείλα ζηα νπνία έρνπλ γίλεη ξπζκίζεηο. Oη ηξάπεδεο έρνπλ επηηχρεη ηνπο ζηφρνπο πνπ έρνπλ ζέζεη γηα ην ηέινο επηεκβξίνπ φζνλ αθνξά ζηε κείσζε ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ αλνηγκάησλ. πγθεθξηκέλα φπσο πξνθχπηεη απφ ηελ πξψηε Έθζεζε γηα ηνπο Δπηρεηξεζηαθνχο ηφρνπο Με Δμππεξεηνχκελσλ Αλνηγκάησλ ησλ ηξαπεδψλ πνπ δεκνζηνπνίεζε ε Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, ζπλνιηθά νη ηξάπεδεο έρνπλ επηηχρεη ηνπο ζηφρνπο πνπ είραλ ζέζεη γηα ηελ θαη κάιηζηα θαηάθεξαλ λα ηνλ μεπεξάζνπλ θαζψο ηα Με εμππεξεηνχκελα αλνίγκαηα ππνρψξεζαλ ζηα 106 δηζ. επξψ έλαληη ζηφρνπ 106,9 δηζ. επξψ. Με ην μεθίλεκα ηεο θξίζεο, ην 2008, ηα κε εμππεξεηνχκελα αλνίγκαηα ήηαλ κφιηο 14,5 δηζ. επξψ ή 5,5% ηνπ ζπλφινπ. Ο δείθηεο Με εμππεξεηνχκελσλ αλνηγκάησλ δηακνξθψζεθε ην ηέινο επηεκβξίνπ ζην 51% επηηπγράλνληαο αθξηβψο ην ζηφρν πνπ είρε ηεζεί. Αληηζέησο ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα δηακνξθψζεθαλ ζηα 79,3 δηζ. επξψ απμεκέλα θαηά 1,5% ζε ζρέζε κε ην πνζφ - ζηφρν ησλ 78,1 δηζ. επξψ πνπ είρε ηεζεί. Αληίζηνηρα ν δείθηεο ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ δαλείσλ παξέκεηλε ζηαζεξφο ζην 38% έλαληη ζηφρνπ 37% πνπ είρε ηεζεί γηα ηελ ίδηα πεξίνδν. ην πιαίζην ηεο δηαρείξηζεο ησλ θφθθηλσλ δαλείσλ, κία απφ ηηο βαζηθέο πξσηνβνπιίεο ζε ζέκαηα πνιηηηθήο, είλαη ε ππνρξέσζε ησλ ηξαπεδψλ λα ζέζνπλ επηρεηξεζηαθνχο ζηφρνπο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ Με Δμππεξεηνχκελσλ Αλνηγκάησλ ηνπο. Ζ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο, ζε ζηελή ζπλεξγαζία κε ηνλ Δληαίν Δπνπηηθφ Μεραληζκφ (SSM) ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο, έζεζε κηα ζεηξά απφ επηρεηξεζηαθνχο 65

76 ζηφρνπο απνηειεζκάησλ θαη δξάζεσλ γηα ηα Με Δμππεξεηνχκελα Αλνίγκαηα, νη νπνίνη ζπλνδεχνληαη απφ βαζηθνχο δείθηεο απφδνζεο. Όπσο πξνθχπηεη απφ ηελ Έθζεζε ν ζηφρνο πνπ έρεη ηεζεί γηα ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα είλαη ε κείσζε ηνπο ζηα 40,2 δηζ. επξψ ζην ηέινο ηνπ 2019 ή ζε πνζνζηφ 20%. Αληίζηνηρα ζηα κε εμππεξεηνχκελα αλνίγκαηα ν ζηφρνο πνπ έρεη ηεζεί γηα ην 2019 είλαη ε κείσζε ηνπο ζηα 66,7 δηζ. επξψ ή ζε πνζνζηφ 34%. «Ζ δηαρείξηζε ησλ Με Δμππεξεηνχκελσλ Αλνηγκάησλ απνηειεί ζήκεξα ηε ζεκαληηθφηεξε πξφθιεζε γηα ην ειιεληθφ ηξαπεδηθφ ζχζηεκα. Ζ απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο είλαη πςίζηεο ζεκαζίαο, θαζψο, πέξα απφ ηε βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο επξσζηίαο ησλ ηξαπεδψλ, ζα επηηξέςεη ηελ απειεπζέξσζε θεθαιαίσλ πξνο ρξεκαηνδφηεζε άιισλ, πην παξαγσγηθψλ, θιάδσλ ηεο νηθνλνκίαο θαη ζα ζπκβάιιεη ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο αλάπηπμεο» αλαθέξεη ε ΣηΔ ζηελ ζρεηηθή ηεο αλαθνίλσζε. Πξφθεηηαη «γηα θηιφμνδνπο, αιιά ξεαιηζηηθνχο ζηφρνπο» γηα ηνπο νπνίνπο ζα ππνβάινπλ αλαιπηηθά ζηνηρεία νη ηέζζεξηο ζπζηεκηθέο ηξάπεδεο (Alpha, Δζληθή, Eurobank θαη Πεηξαηώο) θαη ηξεηο κε ζπζηεκηθέο (Αηηηθήο, Παγθξήηηα θαη Σπλεηαηξηζηηθή Χαλίωλ). Μέηξα απφ ηηο ηξάπεδεο Γηα ηελ επίηεπμή ηνπο νη ηξάπεδεο έρνπλ δεζκεπζεί φηη ζα επηζηξαηεχζνπλ εξγαιεία φπσο αλαδηαξζξώζεηο, ξπζκίζεηο, δηαγξαθέο, πωιήζεηο θαη πιεηζηεξηαζκνύο. Δκθαζε ζα δνζεί ζηελ πηνζέηεζε ιχζεσλ πξνο ηνπο πειάηεο πνπ ζα ππεξβαίλνπλ ηε δηεηία. Αλαιπηηθά πνζφ: 30,8 δηζ. επξώ ζα πξνέιζεη από επηηπρείο ξπζκίζεηο δαλείωλ. δειαδή ηελ απνθαηάζηαζε ηεο ηαθηηθήο εμππεξέηεζεο δαλείωλ πνπ βξίζθνληαη ζήκεξα ζε θαζπζηέξεζε, 6 δηζ. επξώ ζα πξνέιζεη από εηζπξάμεηο. 11,5 δηζ. επξώ από ξεπζηνπνηήζεηο αθηλήηωλ. 7,4 δηζ. επξώ από πωιήζεηο δαλείωλ ζε funds. 13,9 δηζ. επξώ από δηαγξαθέο, δειαδή «θνπξέκαηα» θαη 66

77 1 δηζ. επξώ από ινηπέο ελέξγεηεο. Απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζπλφινπ απηψλ ησλ κέηξσλ ην φθεινο αλέξρεηαη ζε 70,6 δηζ.επξώ, αιιά φπσο ζεκεηψλεηαη ζηελ έθζεζε ηεο ΤηΔ, ην φθεινο απηφ ζα πεξηνξηζηεί απφ ηε ζπζζψξεπζε ηελ ίδηα πεξίνδν λέσλ αλνηγκάησλ, χςνπο 30,4 δηζ. επξώ. Πξφθεηηαη γηα κηα λέα γεληά «θφθθηλσλ» δαλείσλ, πνπ ζα δεκηνπξγεζεί θπξίσο εληφο ηνπ 2017 θαη ζα έρεη αξλεηηθή ζπκβνιή ζηελ πξνζπάζεηα κείσζεο ησλ κε εμππεξεηνύκελωλ αλνηγκάηωλ. Οη ζηφρνη ζα ειέγρνληαη αλά ηξίκελν γηα ην 2017 θαη ζε εηήζηα βάζε γηα ηα έηε 2018 θαη 2019, ρξνληέο θαηά ηηο νπνίεο ζα επηηεπρζεί θαη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο κείσζεο. Αλά θαηεγνξία δαλείσλ νη παξαπάλσ ζηφρνη κεηαθξάδνληαη ζε κείσζε: Καηά 23,1 δηζ. επξώ ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ επηρεηξεκαηηθψλ αλνηγκάησλ (ή 22,4 δηζ. επξψ ζε επίπεδν «θφθθηλσλ» δαλείσλ), ψζηε απφ ηα 63,6 δηζ. επξψ λα πεξηνξηζηνχλ ζηα 40,5 δηζ. επξψ. Καηά 8,4 δηζ. επξώ ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ ζηεγαζηηθψλ αλνηγκάησλ (ή 7,8 δηζ. επξψ ζε επίπεδν θφθθηλσλ δαλείσλ), ψζηε απφ ηα 28,1 δηζ. επξψ λα πεξηνξηζηνχλ ζηα 19,7 δηζ. επξψ θαη Καηά 8,7 δηζ. επξώ ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ θαηαλαισηηθψλ αλνηγκάησλ (ή 7,9 δηζ. επξψ ζε επίπεδν «θφθθηλσλ» δαλείσλ), ψζηε απφ ηα 12,5 δηζ. επξψ λα πεξηνξηζηνχλ ζηα 4,6 δηζ. επξψ. Έηζη, ε πνζνζηηαία ζπκκεηνρή ηεο θάζε επηκέξνπο θαηεγνξίαο ζηε ξχζκηζε ησλ θφθθηλσλ δαλείσλ ζπλνιηθνχ χςνπο 40 δηο. επξψ είλαη ε εμήο: 1. ηεγαζηηθά: 21% 2. Καηαλαισηηθά: 22% 3. Δπηρεηξεκαηηθά: 58% εθ ησλ νπνίσλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ 26%, κεγάισλ επηρεηξήζεσλ 16% θαη λαπηηιηαθά 1% 67

78 Δηθφλα 18 Σξάπεδεο: Λχζεηο ξχζκηζεο ζε θνηλνχο πειάηεο κηθξνκεζαίσλ θαη κεγάισλ επηρεηξήζεσλ Γηα ηελ επίηεπμε ησλ πνζνηηθψλ ζηφρσλ, νη ηξάπεδεο έρνπλ δεζκεπζεί φηη ζα πξνρσξήζνπλ ζε ζπγθεθξηκέλεο ελέξγεηεο, φπσο ζε θαηαγγειία ησλ δαλείσλ πνπ είλαη ζε θαζπζηέξεζε γηα πάλσ απφ δύν ρξόληα (720 εκέξεο) πνπ κέρξη ζήκεξα δελ έρεη γίλεη. Γηα ηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο νη ηξάπεδεο ζηνρεχνπλ ζηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ηηο νπνίεο δηελεξγείηαη αλάιπζε βησζηκφηεηαο, έηζη ψζηε λα βειηησζνχλ αληίζηνηρα θαη νη πξνζθεξφκελεο ιχζεηο ξχζκηζεο. Γηα ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο ζηφρνο είλαη νη θνηλέο ιχζεηο ξχζκηζεο λα δηπιαζηαζηνχλ κέζα ζην 2017, ελψ αληίζηνηρα δηπιάζηα ζα είλαη θαη ηα ζρέδηα αλαδηάξζξσζεο. Ση απνηειέζκαηα παξνπζίαζαλ νη ηξάπεδεο Σελ δηάζηαζε ηεο πάιεο κε ηα δάλεηα πνπ μαλαγίλνληαη "θφθθηλα", παξαηείλνληαο ηνλ ρξφλν απνζεξαπείαο ησλ NPEs ηνπιάρηζηνλ γηα έλα ρξφλν αθφκε, έδσζαλ φιεο νη ηξάπεδεο ζηηο αλαθνηλψζεηο ησλ απνηειεζκάησλ γ ηξηκήλνπ. 68

79 Δλδεηθηηθά, ε Alpha Bank, παξνπζηάδνληαο ηα απνηειέζκαηα γ ηξηκήλνπ αλέθεξε φηη ηα λέα κε εμππεξεηνχκελα αλνίγκαηα αλήιζαλ ζε 800 εθαη. επξψ, εθ ησλ νπνίσλ ην 1/3 πξνήιζε απφ αλνίγκαηα πνπ έγηλαλ "θφθθηλα" γηα πξψηε θνξά θαη ηα ππφινηπα 2/3 απφ δάλεηα ξπζκηζκέλα πνπ "μαλαθνθθίληζαλ". Σα δάλεηα ηεο ηξάπεδαο πνπ απνζεξαπεχηεθαλ αλήιζαλ ζε 500 εθαη. επξώ. Ζ Δζληθή Τξάπεδα αλαθνίλσζε αχμεζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ NPEs. Όπσο είρε αλαθεξζεί ζηελ παξνπζίαζε, ηα δάλεηα πνπ έρνπλ ζεξαπεπζεί αλήιζαλ ζε πεξίπνπ 1 δηζ. επξψ, ελψ ζηα 2 δηζ. επξψ αλήιζαλ ηα ξπζκηζκέλα δάλεηα πνπ μαλαέγηλαλ "θφθθηλα". Ζ Eurobank επίζεο είρε αλαθέξεη φηη ε κείσζε ησλ κε εμππεξεηνχκελσλ αλνηγκάησλ ζα είλαη θπξίσο νπηζζνβαξήο, αθνχ ε δεκηνπξγία λέσλ NPEs θάζε κήλα νθείιεηαη θαηά ην 70% ζε δάλεηα ήδε ξπζκηζκέλα πνπ "μαλαζθάλε". Ση πξέπεη λα γλσξίδεηε γηα ηα «θφθθηλα» δάλεηα Γηα λα ππάξμεη σζηφζν πην βαζηά θαη επεμεξγαζκέλε γλψζε, νθηψ θείκελα ηα νπνία αζξνηζκέλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδαο, δίλνπλ κηα νινθιεξσκέλε εηθφλα γηα ην θιέγνλ θνηλσληθφ, νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηθφ δήηεκα ησλ «θφθθηλσλ» δαλείσλ, παξαηίζεληαη φπσο αθξηβψο παξνπζηάζηεθαλ απφ ηελ θα Δ. Σδψξηδε ηεο Καζεκεξηλήο Σπλνπηηθά ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθύπηνπλ είλαη ηα αθόινπζα: 1. Αλάβνπλ θσηηέο ηα θφθθηλα δάλεηα ησλ κηθξνκεζαίσλ ηα δπζζεψξεηα χςε ησλ 39,2 δηζ. επξψ αλέξρνληαη ηα κε εμππεξεηνχκελα αλνίγκαηα (Non Performing Exposures - NPEs) ησλ ηξαπεδψλ ζε ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο, κηθξέο θαη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, κε απνηέιεζκα ε αληηκεηψπηζή ηνπο λα είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηελ επίηεπμε ή κε ησλ ζηφρσλ κείσζεο ζηα θφθθηλα δάλεηα. χκθσλα κε ηα πξφζθαηα ζηνηρεία ηεο Τξάπεδαο ηεο Διιάδνο, ηα κε εμππεξεηνχκελα αλνίγκαηα ζε ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο θαη πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο έρνπλ εθηηλαρζεί ζην 67,2% ησλ ζπλνιηθψλ ρνξεγήζεσλ ηεο θαηεγνξίαο. Γχν ζηα ηξία δάλεηα ηεο θαηεγνξίαο, δειαδή, βξίζθνληαη είηε ζε 69

80 θαζπζηέξεζε κεγαιχηεξε ησλ 90 εκεξψλ, είηε είλαη ηππηθψο ελήκεξα, θξίλεηαη, φκσο, φηη δελ κπνξνχλ λα εμνθιεζνχλ, αλ δελ ξεπζηνπνηεζνχλ εμαζθαιίζεηο. Σα πξνβιεκαηηθά δάλεηα αλέξρνληαη ζε 16,5 δηζ. επί ζπλφινπ ρνξεγήζεσλ 24,5 δηζ. επξώ. Δηθφλα 19 Δηθφλα «Κφθθηλα» δάλεηα μελνδνρείσλ πξψηα ζηε ιίζηα γηα... μεθαζάξηζκα Βφκβα ζηα ζεκέιηα ησλ ηξαπεδψλ απνηεινχλ ηα κε εμππεξεηνχκελα δάλεηα άλσ ησλ 90 εκεξψλ ησλ μελνδνρεηαθψλ επηρεηξήζεσλ, ηα νπνία, ζχκθσλα κε αζθαιείο πιεξνθνξίεο, αλέξρνληαη ζε 4 δηζ. επξψ απφ ζπλνιηθφ δαλεηζκφ χςνπο δηζ. επξψ. Σν δήηεκα απαζρνιεί έληνλα ηηο δηνηθήζεηο ησλ ηεζζάξσλ ζπζηεκηθψλ ηξαπεδψλ, κε ην βάξνο λα πέθηεη, εμαηηίαο ηνπ κεγέζνπο, ζηελ Τξάπεδα Πεηξαηώο. Δλζαξξπληηθφ, ζχκθσλα κε ηξαπεδηθέο πεγέο, είλαη ην γεγνλφο φηη ππάξρεη ηζρπξφ ελδηαθέξνλ απφ μέλα funds θαη επελδπηέο θαζψο νη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ απνηεινχλ «ρξπζή επθαηξία». 3. Ππξεηφο δηεξγαζηψλ γηα ηα "θφθθηλα" δάλεηα ζηε ζθηά ηνπ εμσδηθαζηηθνχ ζπκβηβαζκνχ Οη δηεξγαζίεο αθνξνχλ ηφζν ηηο επαθέο κε μέλα funds πνπ ελεκεξψλνληαη γηα ην πιήξεο πιαίζην δηαρείξηζεο ησλ "θφθθηλσλ" δαλείσλ, φζν θαη ηελ πξνεηνηκαζία ησλ 70