Επίδραση ιαφορετικών Μεθόδων Αξιολόγησης της ύναµης στον Υπολογισµό της Αναλογίας Καµπτηρών / Εκτεινόντων Μυών του Γονάτου

Transcript

1 Ερευνητική Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισµό τόµος 3 (3), ηµοσιεύτηκε: 23 εκεµβρίου 2005 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 3 (3), Released: December 23, ISSN Επίδραση ιαφορετικών Μεθόδων Αξιολόγησης της ύναµης στον Υπολογισµό της Αναλογίας Καµπτηρών / Εκτεινόντων Μυών του Γονάτου Βασίλειος Γεροδήµος, 1 Νικόλαος Σταυρόπουλος, 2 Αθανάσιος Τσιόκανος, 1 Ελευθερία Κατσαρέλη, 2 Αθανάσιος Γιαννακός, 2 & Σπύρος Κέλλης 2 1 ΤΕΦΑΑ, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας 2 ΤΕΦΑΑ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Περίληψη Σκοπός της µελέτης ήταν η εξέταση της επίδρασης διαφορετικών µεθόδων αξιολόγησης της δύναµης στην αναλογία καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου. Στη µελέτη έλαβαν µέρος 27 γυναίκες (22.5 ± 1.1 ετών), που συµµετείχαν σε προγράµµατα άσκησης. Η δύναµη των καµπτήρων και εκτεινόντων µυών της άρθρωσης του γονάτου αξιολογήθηκε ισοκινητικά (οµόκεντρα και έκκεντρα), ισοµετρικά και ισοτονικά. Η αναλογία κα- µπτήρων/εκτεινόντων µυών της άρθρωσης του γονάτου (δύναµη καµπτήρων / δύναµη εκτεινόντων Χ 100) εκφράστηκε µε τέσσερις διαφορετικούς τρόπους: ισοκινητικά οµόκεντρα, ισοκινητικά έκκεντρα, ισοµετρικά και ισοτονικά. Για την εξέταση της επίδρασης της διαφορετικής µεθόδου αξιολόγησης της δύναµης στην αναλογία καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου χρησιµοποιήθηκε ανάλυση διακύµανσης µε ένα παράγοντα (One-way ANOVA). Μετά την επεξεργασία των αποτελεσµάτων παρουσιάστηκε στατιστικά σηµαντική επίδραση (p<.01) της µεθόδου αξιολόγησης της δύναµης στην αναλογία καµπτήρων / εκτεινόντων µυών του γονάτου. Η υψηλότερη αναλογία παρουσιάστηκε µε την ισοκινητική οµόκεντρη αξιολόγηση (69.5±8.9%) ενώ η χαµηλότερη µε την ισοτονική αξιολόγηση (43.0±11.6%). Συµπερασµατικά τα αποτελέσµατα των διαφορετικών µεθόδων αξιολόγησης, όσον αφορά στην αναλογία καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου, είναι µοναδικά και δε θα πρέπει να γενικεύονται από τη µια µέθοδο στην άλλη. Λέξεις κλειδιά: ισοκίνηση, ισοτονικά, ισοµετρία, οµόκεντρα, έκκεντρα, 1ME, γόνατο, γυναίκες The Effect of Different Methods of Strength Evaluation in Hamstrings / Quadriceps Muscle Group Ratio Vasilis Gerodimos, 1 Nikolaos Stavropoulos, 2 Thanasis Tsiokanos, 1 Eleutheria Katsareli, 2 Thanasis Giannakos, 2 & Spiros Kellis 2 1 Department of Physical Education and Sports Sciences, University of Thessaly, Trikala, Hellas 2 Department of Physical Education & Sport Science, Aristotle University of Thessaloniki, Hellas Abstract The purpose of this study was to examine the effect of different methods evaluating strength in hamstrings/ quadriceps muscle group ratio. Twenty seven women (22.5 ± 1.1 years old), taking part in organized exercise programs, participated in this study. Strength of hamstrings and quadriceps muscle group was evaluated isokineticly (concentric and eccentric), isometricly and isotonicly. The hamstrings/quadriceps muscle group ratio (hamstrings strength/quadriceps strength * 100) was expressed in four ways: isokinetic concentric, isokinetic eccentric, isometric and isotonic. One-way analysis of variance designs were applied to examine the effect of different methods evaluating strength in hamstrings/quadriceps muscle group ratio. The results indicated a statistically significant effect (p<.01) for the evaluation method in hamstrings/quadriceps muscle group ratio. The higher muscle group ratio was demonstrated after isokinetic concentric evaluation (69.5±8.9%) and the lower after isotonic evaluation (43.0±11.6%). In conclusion, the results of the study suggest that each evaluation method for the hamstrings/quadriceps muscle group ratio is unique, and therefore they should not be generalized from one method to another. Key words: isokinetic, isotonic, isometric, concentric, eccentric, 1RM, knee, women ιεύθυνση επικοινωνίας: Βασίλης Γεροδήµος Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισµού , Καρυές, Τρίκαλα e mail: bgerom@pe.uth.gr

2 B. Γεροδήµος, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), Εισαγωγή Η σχέση δύναµης µεταξύ των µυών που δραστηριοποιούνται οµόκεντρα (αγωνιστές) σε µια κίνηση και εκείνων που, στην ίδια κίνηση, δραστηριοποιούνται έκκεντρα (ανταγωνιστές) είναι γνωστή ως σχέση αγωνιστών - ανταγωνιστών (Dvir, 1995; Perrin, 1993). Η συνδραστηριοποίηση των µυών αυτών έχει ιδιαίτερη σηµασία για το µυϊκό συντονισµό σε µια κίνηση (Hartmann & Tunnermann, 1989; Sale, 1992). Η σχέση αγωνιστών - ανταγωνιστών είναι ένας δείκτης που εκφράζει τη µυϊκή ισορροπία γύρω από µια άρθρωση, κατάσταση που σχετίζεται µε το ενδεχόµενο τραυµατισµού της άρθρωσης και επηρεάζει άµεσα τη µυϊκή απόδοση (Baltzopoulos, 1996; Baltzopoulos & Brodie, 1989; Gerodimos et al., 2003; Kellis & Baltzopoulos, 1995). Η σχέση δύναµης ή ροπής των αγωνιστών-ανταγωνιστών µυών µπορεί και πρέπει να αξιολογείται ώστε ανάλογα µε τα αποτελέσµατα να γίνεται πιο σωστή καθοδήγηση των προγραµµάτων άσκησης - προπόνησης µε στόχο τη µείωση του κινδύνου πρόκλησης τραυµατισµού και την αύξηση της απόδοσης όπου αυτό απαιτείται (αγωνιστικός αθλητισµός). Η σχέση ροπής των αγωνιστών - ανταγωνιστών µυών υπολογίζεται µε τον τύπο: µέγιστη δύναµη ανταγωνιστών/µέγιστη δύναµη αγωνιστών Χ 100. Η αξιολόγηση της δύναµης γίνεται παραδοσιακά µε έναν από τους παρακάτω τρόπους: ισοµετρικά, ισοκινητικά (οµόκεντρα και έκκεντρα) και ισοτονικά, µε τη µέθοδο της µιας µέγιστης επανάληψης (1 ΜΕ, Knuttgen & Kraemer, 1987). Σε σχέση µε την αθλητική κίνηση, οι παραπάνω µέθοδοι αξιολόγησης της δύναµης παρουσιάζουν ορισµένα πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα. Για παράδειγµα, στην ισοµετρική αξιολόγηση µειονέκτηµα αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχει κίνηση, σε αντίθεση µε την πλειοψηφία των αθλητικών δραστηριοτήτων, όπου πραγµατοποιείται κίνηση. Αντίθετα, κατά την ισοκινητική αξιολόγηση έχουµε κίνηση του µέλους, ωστόσο, η αδυναµία της µεθόδου έγκειται στο γεγονός ότι η ταχύτητα σε όλο το εύρος της κίνησης, είναι σταθερή, χαρακτηριστικό που δε το συναντάµε στην αθλητική κίνηση. Όσον αφορά στη µέθοδο της 1 ΜΕ, υπάρχει κίνηση αλλά ούτε η ταχύτητα της ούτε η ποσότητα της αντίστασης είναι σταθερή σε όλο το εύρος της, κάτι που δυσκολεύει την αξιολόγηση της µέτρησης (Γεροδήµος, 2002). Ορισµένοι ερευνητές, οι οποίοι διερεύνησαν τη σχέση µεταξύ των διαφορετικών τρόπων αξιολόγησης της µέγιστης δύναµης, παρουσίασαν µέτρια προς υψηλή συσχέτιση των αποτελεσµάτων των τριών µεθόδων (Knapik, Wright, Mawdsley, & Braun, 1983) ενώ άλλοι όχι (Hackney, Deutsch, & Gilliam, 1984; Moss & Wright, 1993). Όσον αφορά στη σχέση αγωνιστών-ανταγωνιστών, και στο κατά πόσο η σχέση αυτή επηρεάζεται από το διαφορετικό τρόπο αξιολόγησης τη δύναµης, οι µελέτες που ασχολήθηκαν είναι σύµφωνα µε τη βιβλιογραφική ανασκόπηση µόνο δύο (Moss & Wright, 1993; Nunn & Mayhew, 1988) και τα αποτελέσµατα τους παρουσιάζονται µε επιφύλαξη. Πιο αναλυτικά, στη νεότερη από τις δύο µελέτες (Moss & Wright, 1993) οι ερευνητές αξιολόγησαν τη µέγιστη δύναµη των εκτεινόντων και καµπτήρων µυών του γονάτου, σε 23 αθλήτριες και 18 αθλητές κλασικού αθλητισµού, ισοκινητικά, ισοµετρικά και ισοτονικά και υπολόγισαν τη σχέση αγωνιστών-ανταγωνιστών µυών. Οι ερευνητές αναφέρουν στατιστικά σηµαντική επίδραση της διαφορετικής µεθόδου αξιολόγησης στη µέγιστη δύναµη ενώ αντίθετα όσον αφορά στη σχέση αγωνιστών ανταγωνιστών µυών µε εξαίρεση την ισοκινητική µέθοδο οι άλλες δυο (ισοτονική, ισοµετρική) µπορούν να χρησιµοποιηθούν εναλλακτικά. Παρόµοια είναι και τα συµπεράσµατα της µελέτης των Nunn και Mayhew (1988). Ένας παράγοντας που πρέπει να λαµβάνεται υπόψη σε ανάλογες αξιολογήσεις είναι ότι τα τελευταία χρόνια τα µηχανήµατα αξιολόγησης της δύνα- µης έχουν εξελιχθεί και δίνουν περισσότερες δυνατότητες (π.χ. αξιολόγηση της ισοκινητικής έκκεντρης αναλογίας) και µεγαλύτερη ακρίβεια µέτρησης. Γενικότερα είναι σηµαντικό να εξεταστεί αν η δραστηριοποίηση των µυών κάτω από διαφορετικές συνθήκες (ισοκινητικά, ισοµετρικά και ισοτονικά) επηρεάζει τη σχέση δύναµης αγωνιστών-ανταγωνιστών. Σκοπός της µελέτης ήταν να αξιολογήσει τη µέγιστη δύναµη και να υπολογίσει την αναλογία καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου (σχέση αγωνιστών- ανταγωνιστών) µε τέσσερις διαφορετικούς τρόπους και να εξετάσει την επίδραση του διαφορετικού τρόπου αξιολόγησης στην παραπάνω αναλογία. Μέθοδος και ιαδικασία Συµµετέχοντες Στη µελέτη έλαβαν µέρος εθελοντικά 27 γυναίκες, µαζικά αθλούµενες, ηλικίας 22.5 ± 1.1 έτη. Οι γυναίκες του δείγµατος ασκούνταν 4 ± 0.4 φορές την εβδοµάδα σε διάφορες δραστηριότητες (αερόβια άσκηση, ενδυνάµωση και αθλοπαιδιές). Στον Πίνακας 1. Ηλικία και σωµατοµετρικά χαρακτηριστικά των γυναικών του δείγµατος. Αριθµός Ηλικία (έτη) Σωµατική µάζα (kg) Ανάστηµα (m) Ποσοστό λίπους (%) ΜΣ* ± ± ± ± ± 1.8 * ΜΣ: δείκτης µάζας σώµατος (σωµατική µάζα / ανάστηµα 2 )

3 B. Γεροδήµος, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), Πίνακας 2. Μέγιστη δύναµη και αναλογία καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου ανά µέθοδο αξιολόγησης (µέσος όρος ± τυπική απόκλιση). Ισοµετρική ροπή δύναµης των καµπτήρων µυών του γονάτου (Nm) Ισοµετρική ροπή δύναµης των εκτεινόντων µυών του γονάτου (Nm) Οµόκεντρη ισοκινητική ροπή δύναµης των καµπτήρων µυών του γονάτου (Nm) Οµόκεντρη ισοκινητική ροπή δύναµης των εκτεινόντων µυών του γονάτου (Nm) Έκκεντρη ισοκινητική ροπή δύναµης των καµπτήρων µυών του γονάτου (Nm) Έκκεντρη ισοκινητική ροπή δύναµης των εκτεινόντων µυών του γονάτου (Nm) Ισοτονική δύναµη των καµπτήρων µυών του γονάτου (kg) Ισοτονική δύναµη των εκτεινόντων µυών του γονάτου (kg) ύναµη Αναλογίες (%) 97.7 ± ± ± ± ± ± ± ± 11.2 Ισοµετρική αναλογία 65.6 ± 10.9 Οµόκεντρη ισοκινητική αναλογία Έκκεντρη ισοκινητική αναλογία 69.5 ± ± 7.9 Ισοτονική αναλογία 43.0 ± 11.6 Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα σωµατοµετρικά χαρακτηριστικά του δείγµατος. Μετρήσεις Στη µελέτη µετρήθηκε η δύναµη των εκτεινόντων και καµπτήρων µυών του γονάτου µε τέσσερις διαφορετικούς τρόπους: ισοκινητικά οµόκεντρα και έκκεντρα, ισοµετρικά και ισοτονικά. Στη συνέχεια υπολογίστηκε η αναλογία καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου (αναλογία = δύναµη καµπτήρων/ δύναµη εκτεινόντων * 100) για κάθε έναν από τους τέσσερις διαφορετικούς τρόπους µέτρησης της δύναµης. Η ισοκινητική και ισοµετρική αξιολόγηση της δύναµης έγινε στο ισοκινητικό δυναµόµετρο Cybex Norm. Η τοποθέτηση των δοκιµαζοµένων στο µηχάνηµα έγινε σύµφωνα µε τη µεθοδολογία των Kellis, Kellis, Gerodimos και Manou (1999). Κατά την ισοκινητική αξιολόγηση µετρήθηκαν οµόκεντρα και έκκεντρα οι εκτείνοντες και καµπτήρες µυς του γονάτου στις 30 ο /s. Κατά την ισοµετρική αξιολόγηση µετρήθηκαν οι εκτείνοντες και καµπτήρες µυς του γονάτου στις 65 ο και 30 ο αντίστοιχα (Kellis & Baltzopoulos, 1996). Τέλος η ισοτονική αξιολόγηση της δύναµης έγινε µε τη µέθοδο προσδιορισµού της µιας µέγιστης επανάληψης (1ΜΕ), σε µηχανήµατα της εταιρείας TECHNOGYM, σύµφωνα µε τις οδηγίες των Ploutz-Snyder και Giamis (2001). Οι ασκήσεις που χρησιµοποιήθηκαν ήταν: έκταση και κάµψη του γόνατος (leg extension & leg curl) για την αξιολόγηση των εκτεινόντων και καµπτήρων µυών του γονάτου αντίστοιχα. Οι µετρήσεις έγιναν σε διάστηµα τεσσάρων ηµερών, µια ηµέρα για την κάθε δοκιµασία. Η σειρά µε την οποία πραγµατοποιήθηκαν οι δοκιµασίες ήταν τυχαία. Πριν από κάθε µέτρηση οι δοκιµαζόµενες εκτελούσαν ένα πρόγραµµα προθέρµανσης που αποτελούνταν από 10 λεπτά χαλαρό τρέξιµο σε διάδρο- µο και 5 λεπτά διατάσεις των κάτω άκρων. Στη συνέχεια γινόταν δοκιµαστικές επαναλήψεις στο µηχάνηµα για εξοικείωση και τέλος η µέτρηση. Η διαδικασία τελείωνε µε αποκατάσταση 10 (διατάσεις). Στατιστική ανάλυση Για τη διερεύνηση της επίδρασης του διαφορετικού τρόπου υπολογισµού-µέτρησης της αναλογίας καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου χρησιµοποιήθηκε ανάλυση διακύµανσης µε έναν παράγοντα (one way Anova) και η διαδικασία posthoc του tukey όπου ήταν απαραίτητο. Το επίπεδο σηµαντικότητας ορίστηκε στο p<.05. Αποτελέσµατα Από τη µέτρηση της µέγιστης δύναµης των εκτεινόντων και καµπτήρων µυών της άρθρωσης του γονάτου παρατηρείται ότι, ανεξάρτητα της µεθόδου αξιολόγησης, οι εκτείνοντες µυς υπερέχουν σε δύναµη, έναντι των καµπτήρων (Πίνακας 2). Όσον αφορά στις αναλογίες καµπτήρων / εκτεινόντων, η υψηλότερη αναλογία παρατηρήθηκε µε την ισοκινητική οµόκεντρη αξιολόγηση ενώ η χαµηλότερη µε την ισοτονική αξιολόγηση (Πίνακας 2). Τέλος από τη στατιστική επεξεργασία των αποτελεσµάτων φάνηκε ότι υπάρχει στατιστικά σηµαντική επίδραση της µεθόδου αξιολόγησης στην αναλογία καµπτήρων/ εκτεινόντων µυών του γονάτου (F 3,54 =31.9, p<.01). Πιο αναλυτικά παρατηρήθηκαν στατιστικά σηµαντικές διαφορές µεταξύ όλων των µεθόδων αξιολόγησης που εφαρµόστηκαν για την αξιολόγηση της αναλογίας καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου (Σχήµα 1).

4 B. Γεροδήµος, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), Ποσοστό (%) * * * * 20 0 Ισοµετρική Οµόκεντρη ισοκινητικήέκκεντρη ισοκινητική Ισοτονική Αναλογίες καµπτήρων / εκτεινόντων µυών του γονάτου Σχήµα 1. Αναλογίες καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου υπολογισµένες µε τέσσερις διαφορετικές µεθόδους αξιολόγησης της δύναµης (* p<.05 µεταξύ όλων των αναλογιών). Συζήτηση Τα αποτελέσµατα έδειξαν στατιστικά σηµαντική επίδραση του τρόπου αξιολόγησης της αναλογίας καµπτήρων / εκτεινόντων µυών του γονάτου. Οι διαφορές που βρέθηκαν, υποδηλώνουν ότι τα αποτελέσµατα της κάθε µεθόδου µέτρησης είναι µοναδικά και δε θα πρέπει να γενικεύονται από τη µια µέθοδο στην άλλη. Τα αποτελέσµατα συµφωνούν εν µέρει µε τα αποτελέσµατα στις µελέτες των Moss και Wright (1993) και Nunn και Mayhew (1988). Και στις δυο παραπάνω µελέτες παρουσιάζονται διαφορές µεταξύ της ισοκινητικής αξιολόγησης µε τις άλλες µεθόδους (ισοµετρική και ισοτονική) αλλά αντίθετα δεν παρατηρούνται διαφορές µεταξύ ισοµετρικής και ισοτονικής αξιολόγησης. Πιθανόν οι διαφορές που παρατηρούνται, µεταξύ των µελετών που αναφέρθηκαν και της παρούσας µελέτης, να οφείλονται τόσο στο δείγµα (στις άλλες µελέτες έλαβαν µέρος αθλήτριες) όσο και στα πρωτόκoλλα των µετρήσεων και στα µηχανήµατα που χρησιµοποιήθηκαν. Τέλος στις παραπάνω µελέτες όπως και στην παρούσα η ισοκινητική αξιολόγηση παρουσίασε τις υψηλότερες αναλογίες ενώ η ισοτονική τις χαµηλότερες (61.9 και 53.9% αντίστοιχα, Moss & Wright, 1993). Έτσι διαπιστώνοντας ότι ο διαφορετικός τρόπος αξιολόγησης-υπολογισµού της αναλογίας επιδρά στο αποτέλεσµα (ποσοστό %) επανερχόµαστε στο ερώτηµα που τέθηκε στην εισαγωγή και αφορά στο ποια µέθοδο θα πρέπει να επιλεχθεί για να αξιολογηθεί η αναλογία δύναµης των καµπτήρων/ εκτεινόντων µυών του γονάτου ώστε να καθοδηγηθεί πιο σωστά ένα πρόγραµµα άσκησης-προπόνησης. Όλες οι παραπάνω µέθοδοι αξιολόγησης-υπολογισµού της αναλογίας είναι αξιόπιστες και ασφαλείς µε την προϋπόθεση ότι θα τηρούνται τα παρακάτω: α) θα λαµβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της κάθε µεθόδου, β) η επαναµέτρηση της αναλογίας, έτσι ώστε να γίνει έλεγχος της βελτίωσης του ασκούµενου, πρέπει να γίνεται πάντα µε τη µέθοδο που έγινε η αρχική αξιολόγηση και γ) όταν συµβουλευόµαστε πίνακες ενδεικτικών τιµών ή νόρµες θα πρέπει αυτές να αναφέρονται πάντα στη µέθοδο αξιολόγησης που εµείς χρησιµοποιήσαµε. Οι πίνακες ενδεικτικών τιµών και οι νόρµες βοηθούν πολύ κατά το σχεδιασµό ενός προγράµµατος ενδυνάµωσης. Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας παρατηρούµε ότι όσον αφορά στις αναλογίες των καµπτήρων / εκτεινόντων µυών του γονάτου υπάρχουν πίνακες αξιολόγησης για όλες τις µεθόδους αξιολόγησης που χρησιµοποιήθηκαν αλλά οι περισσότερες αναφέρονται σε φυσιολογικό πληθυσµό (µη ασκούµενους, Calmels, Nellen, van der Borne, Jourdin, & Minaire, 1997; Klopfer & Greij, 1988; Kramer, Tupper, Stansbury, Stretford, & MacDermid, 1994; Yoon, Park, Kang, Chun, & Shin, 1991) και σε αθλητές και αθλήτριες (Berg, Blanke, & Miller, 1985; Chmelar, Shultz, Ruhling, Fitt, & Johnson, 1988; Morris, Lussier, Bell, & Dooley, 1983; Perrin, 1993; Stafford, & Grana, 1984). Για άτοµα που συµµετέχουν σε προγράµµατα άσκησης τα στοιχεία που βρέθηκαν είναι λίγα και αφορούν κυρίως σε αξιολογήσεις µε την ισοκινητική µέθοδο (Perrin, 1993; Wathen, 1990). Αυτό είναι ένα ακόµα στοιχείο που θα πρέπει να λάβουµε υπόψη µας πριν επιλέξουµε µέθοδο αξιολόγησης. Τα τελευταία χρόνια όλο και µεγαλύτερο ποσοστό γυναικών συµµετέχει σε οργανωµένα προγράµ- µατα άσκησης. Τον κύριο ρόλο στα προγράµµατα άσκησης κατέχει η ανάπτυξη της αερόβιας ικανότητας, της ενδυνάµωσης και της ευκαµψίας - ευλυ-

5 B. Γεροδήµος, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), γισίας. Όσον αφορά στα προγράµµατα ενδυνάµωσης η αξιολόγηση της δύναµης και της σχέσης αγωνιστών - ανταγωνιστών είναι πολύ σηµαντική µια που µε ένα σωστά σχεδιασµένο και πολύπλευρο πρόγραµµα µπορούµε όχι µόνο να βελτιώσουµε τα επίπεδα δύναµης των ασκούµενων, βοηθώντας τους έτσι να ανταπεξέρχονται στις καθηµερινές απαιτήσεις της ζωής τους, αλλά και βοηθούµε προς την κατεύθυνση της αποφυγής τραυµατισµών. Για να το πετύχουµε αυτό θα πρέπει κατά την αξιολόγηση της δύναµης και της σχέσης αγωνιστών - ανταγωνιστών να τηρούµε τους «κανόνες» που προτείνονται πιο πάνω. Τέλος πιστεύουµε ότι µελλοντικά θα πρέπει να γίνουν αξιολογήσεις στη δύναµη και στη σχέση κα- µπτήρων / εκτεινόντων µυών τόσο της άρθρωσης του γονάτου όσο και των άλλων αρθρώσεων, µε όλες τις µεθόδους αξιολόγησης, σε άντρες και γυναίκες που συµµετέχουν σε προγράµµατα άσκησης έτσι ώστε να δηµιουργηθούν πίνακες αξιολόγησης που θα βοηθήσουν στον καλύτερο σχεδιασµό και καθοδήγηση των προγραµµάτων ενδυνάµωσης. Σηµασία για την Ποιότητα Ζωής Η παρούσα µελέτη συµβάλει στον τοµέα της αξιολόγησης των ασκούµενων σε προγράµµατα άσκησης και δίνει κάποιες κατευθύνσεις όσον αφορά στην αξιολόγηση της δύναµης και της σχέσης των αγωνιστώνανταγωνιστών µυών µε στόχο τον καλύτερο σχεδιασµό και καθοδήγηση των προγραµµάτων ενδυνάµωσης. Βιβλιογραφία Baltzopoulos, V. (1996). Skeletal muscle function. In: R. Eston & T. Reilly (Eds.), Kinanthropometry and exercise physiology laboratory manual (pp ). London: Spon. Baltzopoulos, V., & Brodie, D.A. (1989). Isokinetic dynamometry, applications and limitations. Sports Medicine, 8, Berg, K., Blanke, D., & Miller, M. (1985). Muscular fitness profile of female college basketball players. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 7, Calmels, P.M., Nellen, M., van der Borne, I., Jourdin, P., & Minaire, P. (1997). Concentric and eccentric isokinetic assessment of flexor-extensor torque ratios at the hip, knee and ankle in a sample population of healthy subjects. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 78, Chmelar, R.D., Shultz, B.B., Ruhling, R.O., Fitt, S.S., & Johnson, M.B. (1988). Isokinetic characteristics of the knee in female, professional and university, ballet and modern dancers. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 9, Dvir, Z. (1995). Isokinetics, muscle testing, interpretation and clinical applications. London: Longman. Γεροδήµος, Β. (2002). Αξιολόγηση της αναλογίας µέγιστης ροπής δύναµης καµπτήρων/εκτεινόντων µυών του γονάτου και της ποδοκνηµικής άρθρωσης και συσχέτισή της µε την αλτική ικανότητα νεαρών καλαθοσφαιριστών. Αδηµοσίευτη διδακτορική διατριβή, ΤΕΦΑΑ-ΑΠΘ. Θεσσαλονίκη. Gerodimos, V., Manou, V., Zafeiridis, A., Ioakimidis, P., Stavropoulos, N., & Kellis, S. (2003). Isokinetic peak torque and hamstring /quadriceps ratios in young basketball players: Εffects of age, velocity, and contraction mode. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 43, Hackney, A.O., Deutsch, D.T., & Gilliam, T.B. (1984). Assessment of maximum isometric, isotonic and isokinetic leg extensor. National Strength & Condition Association Journal, 6, Hartmann, J., & Tuennemann, H. (1989). Σύγχρονη Προπόνηση ύναµης. Θεσσαλονίκη: Σάλτο. Kellis, E., Kellis, S., Gerodimos, V., & Manou, V. (1999). Reliability of isokinetic concentric and eccentric strength in circumpubertal soccer players. Pediatric Exercise Science, 11, Kellis, E., & Baltzopoulos, V. (1996). The effects of normalization method on antagonistic activity patterns during eccentric and concentric isokinetic knee extension and flexion. Journal of Electromyography Kinesiology, 6, Kellis, E., & Baltzopoulos, V. (1995). Isokinetic eccentric exercise. Sports Medicine, 19, Klopfer, D., & Greij, S. (1988). Examining quadriceps/ hamstrings performance at high velocity isokinetics in untrained subjects. The Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 10, Knapik, J.J., Wright, J.E., Mawdsley, R.H., & Braun, J.M. (1983). Isokinetic, isometric and isotonic strength relationships. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 64, Knuttgen, J., & Kraemer, W.J. (1987). Terminology and measurement in exercise performance. Journal of Applied Sport Science Research, 1, Kramer, J.F., Tupper, S.I., Stansbury, K.W., Stratford, P., & MacDermid, J. (1994). Reliability of absolute and ratio data in assessment of knee extensor and flexor strength. Isokinetics and Exercise Science, 4, Morris, A., Lussier, L., Bell, G., & Dooley, J. (1983). Hamstring/quadriceps strength ratios in collegiate midle - distance and distance runners. The Physician and Sportsmedicine, 11, Moss, L.C., & Wright, P.T. (1993). Comparison of

6 B. Γεροδήµος, κ.ά. / Αναζητήσεις στη Φ.Α. & τον Αθλητισµό, 3 (2005), three methods of assessing muscle strength and imbalance ratios of the knee. Journal of Athletic Training, 28, Nunne, K.D. & Mayhew, J.L. (1988). Comparison of the three methods of assessing strength imbalance at the knee. Journal of Orthopaedic and Sports Physical Therapy, 10, Perrin, D. (1993). Isokinetic Exercise and Assessment. Champaign, IL: Human Kinetics. Ploutz-Snyder, L.L., & Giamis, E.L. (2001). Orientation and familiarization to 1 RM strength testing in old and young women. Journal of Strength and Conditioning Research, 15, Sale, D.G. (1992). Neural adaptations to strength training. Strength and power in sport. Oxford: Blackwell. Stafford, M.G., & Grana, W.A. (1984). Hamstring/ quadriceps ratios in college football players: A high velocity evaluation. The American Journal of Sports Medicine, 12, Wathen, D. (1990). Muscle balance. In: T.R. Baechle (Ed.), Essentials of strength training and conditioning (pp ). Champaign, IL: Human Kinetics. Yoon, S.T., Park, S.D., Kang, W.S., Chun, S., & Shin, S.J. (1991). Isometric and isokinetic torque curves at the knee joint. Yonsei Medical Journal, 32, Υπεύθυνος έκδοσης: Ελληνική Ακαδηµία Φυσικής Αγωγής, Υπεύθυνος συντακτικής επιτροπής: Γιάννης Θεοδωράκης Μέλη της συντακτικής επιτροπής: Αλµπανίδης Ευάγγελος, Βλαχόπουλος Συµεών, Γούδας Μάριος, έρρη Βασιλική, ιγγελίδης Νίκος, Ζαχοπούλου Έρη, Κιουµουρτζόγλου Ευθύµης, Κουρτέσης Θωµάς, Μουντάκης Κώστας, Παπαϊωάννου Αθανάσιος, Σακελαρίου Κίµων, Τζέτζης Γιώργος, Τσαγγαρίδου Νίκη, Χατζηγεωργιάδης Αντώνης, Χρόνη Στυλιανή. ιαχείριση και επιµέλεια έκδοσης: Ζήση Βασιλική