ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. 3η Διάλεξη: «Σχεδιασμός προγραμμάτων προπόνησης μέγιστης δύναμης» Designing maximal strength training programs

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 1013 «Ανάπτυξη φυσικής κατάστασης στον αγωνιστικό αθλητισμό (δύναμη - ισχύς)» 3η Διάλεξη: «Σχεδιασμός προγραμμάτων προπόνησης μέγιστης δύναμης» Designing maximal strength training programs Δρ. Γεροδήμος Βασίλειος Λέκτορας ΤΕΦΑΑ-ΠΘ

2 Στόχος της διάλεξης είναι να μάθουν οι φοιτητές να σχεδιάζουν προπονητικά προγράμματα για την ανάπτυξη της μέγιστης δύναμης. Περιεχόμενα της διάλεξης 1.Σχεδιασμός προγραμμάτων. 2.Παράγοντες που επηρεάζουν το σχεδιασμό. 3.Μορφές οργάνωσης, περιεχόμενα, περιοδικότητα.

3 Μ Ε Θ Ο Δ Ο Λ Ο Γ Ι Α Π Ρ Ο Π Ο Ν Η Σ Η Σ ΠΩΣ ΤΙ ΤΙ ΠΟΤΕ ΓΙΑΤΙ ΣΤΟΧΟΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ Μέθοδος προπόνησης εξάσκησης Μορφές οργάνωσης προπόνησης Περιεχόμενα-ασκήσεις προπόνησης Μέσα προπόνησης Προγραμματισμός προπονητικών περιεχομένων (ΜΑΚ, ΜΙΚ, ΜΙΚ, ΠΜ) ΠΜ) Αιτιολόγηση των τωνπαραπάνω επιλογών

4 Σχεδιασμός, εφαρμογή ατομικού προγράμματος ενδυνάμωσης Άθλημα. Ατομικά χαρακτηριστικά. Προσδιορισμός στόχων. Μέθοδος (ΠΩΣ). Περιεχόμενα (ΤΙ). Προγραμματισμός (ΠΟΤΕ). Καταγραφή. Αξιολόγηση (ΕΛΕΓΧΟΣ).

5 Ανάλυση Απαιτήσεων (Αγωνιστικός αθλητισμός) Ανάλυση κινήσεων τεχνικής του αθλήματος Ποιοι μύες ενεργοποιούνται; Πηγές ενέργειας Είδος ενεργοποίησης Εύρος κίνησης Συνηθέστεροι τραυματισμοί Ταχύτητα κίνησης σε κάθε άρθρωση

6 Μυϊκή τοπογραφία σε διάφορα αθλήματα

7 Ενεργοποίηση μυών κατά το τρέξιμο (H. Kunz, 1990) Λαγονοψοϊτης μυς Ορθός κοιλιακός μυς ΤΡΕΞΙΜΟ Εκτείνοντες μύες της ράχης Γαστροκνήμιος μυς Προσαγωγός μυς Ορθός μηριαίος μυς Δικέφαλος μηριαίος μυς Χαμηλή ταχύτητα Μέτρια Υψηλή Μείζων γλουτιαίος μυς

8 Μυϊκήενεργοποίησηστηνποδηλασίακαιστηνάρσηβαρών (J. Weineck, 1996)

9 Μυϊκή ενεργοποίηση στο ποδόσφαιρο (J. Weineck, 1996)

10 Μυϊκή ενεργοποίηση στην κωπηλασία και στο κανόε καγιάκ (Weineck, 1996)

11 Μυϊκή ενεργοποίηση στην πυγμαχία και στην τοξοβολία (Weineck, 1996)

12 Σχεδιασμός, εφαρμογή ατομικού προγράμματος ενδυνάμωσης Άθλημα. Ατομικά χαρακτηριστικά. Προσδιορισμός στόχων. Μέθοδος (ΠΩΣ). Περιεχόμενα (ΤΙ). Προγραμματισμός (ΠΟΤΕ). Καταγραφή. Αξιολόγηση (ΕΛΕΓΧΟΣ).

13 Ατομικά χαρακτηριστικά (χρησιμοποιούμε πρωτόκολλο) Χρονολογική ηλικία. Φύλο. Σωματικό βάρος (άλιπη σωματική μάζα). Προπονητική ηλικία. Αν στο παρελθόν έχει κάνει προπόνηση με βάρη (προπ. ηλικία). Ιατρικό ιστορικό (παθολογικές παθήσεις και τραυματισμούς). Μυϊκές ανισορροπίες.

14 Σχεδιασμός, εφαρμογή ατομικού προγράμματος ενδυνάμωσης Άθλημα. Ατομικά χαρακτηριστικά. Προσδιορισμός στόχων. Μέθοδος (ΠΩΣ). Περιεχόμενα (ΤΙ). Προγραμματισμός (ΠΟΤΕ). Καταγραφή. Αξιολόγηση (ΕΛΕΓΧΟΣ).

15 ? Οι στόχοι ενδυνάμωσης διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία και το φύλο; Ανάλογα με την ηλικία: ΝΑΙ. Εξαιτίας: της βιολογικής ωρίμανσης των ατομικών στόχων των ασκούμενων των κινήτρων των ασκουμένων Ανάλογα με το φύλο: Σε μικρό βαθμό έως καθόλου γιατί η δυνατότητα επιβάρυνσης των γυναικών είναι σχεδόν ίδια με την αντίστοιχη των αντρών

16 Σχεδιασμός, εφαρμογή ατομικού προγράμματος ενδυνάμωσης Άθλημα. Ατομικά χαρακτηριστικά. Προσδιορισμός στόχων. Μέθοδος (ΠΩΣ). Περιεχόμενα (ΤΙ). Προγραμματισμός (ΠΟΤΕ). Καταγραφή. Αξιολόγηση (ΕΛΕΓΧΟΣ).

17 Σχεδιασμός, εφαρμογή ατομικού προγράμματος ενδυνάμωσης Άθλημα. Ατομικά χαρακτηριστικά. Προσδιορισμός στόχων. Μέθοδος (ΠΩΣ). Περιεχόμενα (ΤΙ). Προγραμματισμός (ΠΟΤΕ). Καταγραφή. Αξιολόγηση (ΕΛΕΓΧΟΣ).

18 Περιεχόμενα προπόνησης δύναμης Περιεχόμενα γενικής προπόνησης > Γενικές ασκήσεις: Όλες οι ασκήσεις με ή χωρίς επιβάρυνση που δεν έχουν σχέση με την αγωνιστική κίνηση. Περιεχόμενα ειδικής πολύπλευρης προπόνησης > Γενικές ασκήσεις: Ασκούνται κυρίως οι μυϊκές ομάδες που φέρουν την κύρια και πρόσθετη επιβάρυνση των ειδικών ασκήσεων. Όλες οι γενικές ασκήσεις με ή χωρίς επιβάρυνση που ενεργοποιούν τις κύριες μυϊκές ομάδες και δεν έχουν σχέση με την αγωνιστική κίνηση. Περιεχόμενα ειδικής προπόνησης > Ειδικές ασκήσεις: Αποσκοπούν στην ενδυνάμωση των κύριων μυϊκών ομάδων σε στενή σύνδεση με τις αγωνιστικές κινήσεις του αθλήματος. Περιεχόμενα αγωνιστικής προπόνησης > Αγωνιστικές ασκήσεις: Αγωνιστική κίνηση

19 Περιεχόμενα -ασκήσεις Κριτήρια επιλογής ασκήσεων Κατηγορίες (είδη) ασκήσεων ανάλογα με: τη συμμετοχή των αρθρώσεων τις μυϊκές ομάδες τα μέσα προπόνησης

20 Κατηγορίες ασκήσεων ανάλογα με τη συμμετοχή των αρθρώσεων: μονοαρθρικές πολυαρθρικές Οι πολυαρθρικές ασκήσεις είναι πιο αποτελεσματικές για τη βελτίωση της δύναμης, ενώ οι μονοαρθρικές είναι πιο ασφαλείς αφού απαιτείται χαμηλότερο επίπεδο ικανότητας και τεχνικής.

21 Πολυαρθρικές ασκήσεις Ημικάθισμα (με μπάρα μπροστά, πίσω) Βαθύ κάθισμα (με μπάρα μπροστά, πίσω) Καθίσματα στο μηχάνημα Αρασέ Στρίψιμο

22 Ταξινόμηση μυϊκών ομάδων: του στήθους της πλάτης της ωμικής ζώνης των άνω άκρων των κάτω άκρων των κοιλιακών των ραχιαίων

23 Κατηγορίες ασκήσεων ανάλογα με τα μέσα προπόνησης Με αντίσταση: Ελεύθερα βάρη με μεταβλητή ή σταθερή αντίσταση (μπάρα, αλτηράκια, ιατρικές μπάλες, γιλέκα κ.α.). Μηχανήματα δύναμης. Χωρίς αντίσταση: Αποκλειστικά με το βάρος του σώματος.

24 Μυϊκή ενεργοποίηση κατά την έλξη του ποδιού (τεντωμένο) προς τα πίσω και κάτω κατά κάτω (τροποποιημένο κατά Kunz/Unold Unold,, 1988)

25 Μυϊκή ενεργοποίηση κατά την έκταση των ποδιών από το βαθύ κάθισμα (τροποποιημένο κατά Kunz/Unold Unold,, 1988)

26 Μυϊκή ενεργοποίηση κατά την εκτέλεση της άσκησης Σουγιάς (τροποποιημένο κατά Kunz/Unold Unold,, 1988)

27 Γενικές μεθοδικές αρχές Απότοαπλόστοδύσκολο Στην αρχή απλές σε εκτέλεση ασκήσεις δύναμης. Πρώτα εκμάθηση της τεχνικής της άσκησης και κατόπιν βελτίωση της δύναμης μέσω αυτής. Απότολίγοστοπολύ Αύξηση της επιβάρυνσης προοδευτικά (αριθμός επαναλήψεων / άσκηση, σταθμοί / άσκηση, αριθμός ασκήσεων / Π.Μ., αύξηση της εξωτερικής επιβάρυνσης, συνολικός χρόνος άσκησης). Από μικρές αντιστάσεις σε μεγαλύτερες Στην αρχή ασκήσεις μόνο με το βάρος του σώματος και αργότερα ασκήσεις με επιπλέον αντιστάσεις ή συνασκούμενους. Απότογενικόστοειδικό Η γενική δύναμη προηγείται της ειδικής του αθλήματος. Αρχικά ενδυνάμωση όλων των μυϊκών ομάδων και στη συνέχεια δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις κύριες μυϊκές ομάδες του αθλήματος.

28 Συχνότητα προπόνησης Συχνότητα 2-3 Π.Μ. / εβδομάδα επαρκής για απροπόνητους. Συχνότητα 3-5 Π.Μ. / εβδομάδα για προχωρημένους. Συχνότητα 1-2 Π.Μ. / εβδομάδα επαρκής για διατήρηση δύναμης.

29 Τοποθέτηση Π.Μ. στο μικρόκυκλο 2 Π.Μ./εβδομάδα Δευτ. Τρ. Τετ. Πεμπ. Παρ. Σαβ. Κυρ. Α Α - - Παράδειγμα με 2 Π.Μ./εβδομάδα. Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή Total body (Ολόκληρο το σώμα) Total body (Ολόκληρο το σώμα) Total body (Ολόκληρο το σώμα) 3 Π.Μ./εβδομάδα 4 Π.Μ./εβδομάδα (Α+Β) Δευτ. Τρ. Τετ. Πεμπ. Παρ. Σαβ. Κυρ. Α - B - Α - Β 4 Π.Μ./εβδομάδα (Α+Β) Δευτ. Τρ. Τετ. Πεμπ. Παρ. Σαβ. Κυρ. Α B - A B - -

30 Σειρά εκτέλεσης ασκήσεων Απαιτητικές ασκήσεις ως προς την τεχνική ή κατά το στάδιο εκμάθησης της τεχνικής (ιδιαίτερα πολυαρθρικών ασκήσεων και ολυμπιακών άρσεων), είναι σκόπιμο οι ασκήσεις αυτές να εκτελούνται στην αρχή της προπόνησης όταν το Κ.Ν.Σ. είναι ξεκούραστο και υπάρχουν ιδανικές συνθήκες για εκμάθηση της τεχνικής των ασκήσεων (και αποφυγής τραυματισμών). Κατάλληλη σειρά εκτέλεσης πολυαρθρικές ασκήσεις ή ασκήσεις που επιβαρύνουν μεγάλες μυϊκές ομάδες εκτελούνται πριν από μονοαρθρικές, ασκήσεις (ή ασκήσεις επιβάρυνσης μικρών μυϊκών ομάδων) γιατί είναι δυνατή η χρησιμοποίηση μεγαλύτερων αντιστάσεων σε ξεκούραστο οργανισμό, άρα υπάρχει δυνατότητα πιο αποτελεσματικής προπόνησης με συνέπεια το καλύτερο προπονητικό αποτέλεσμα.

31 Παράδειγμα προγράμματος ανάπτυξης τηςμέγιστηςδύναμης (τα προγράμματα Α και Β δουλεύονται εναλλάξ) Ασκήσεις Σετ Επαν. Διάλ. /σετ 1. Πρόσθιοι μηριαίοι (leg extension) Οπίσθιοι μηριαίοι (leg curl) Γαστροκνήμιοι σε μηχάνημα Πλάγιες άρσεις αλτήρων από εδραία θέση Aρσεις μπάρας στο σαγόνι από όρθια θέση (κωπηλατική) Εκτάσεις τρικεφάλων από όρθια θέση με τροχαλία Εκτάσεις τρικεφάλων με μπάρα σε οριζόντιο πάγκο (pull-over) Βυθίσεις 20-25συνολικά 1-2 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Α

32 Παράδειγμα προγράμματος ανάπτυξης τηςμέγιστηςδύναμης (τα προγράμματα Α και Β δουλεύονται εναλλάξ) Ασκήσεις Σετ Επαν. Διάλ. /σετ 1. Πιέσεις ποδιών στο μηχάνημα (Leg press) Οπίσθιοι μηριαίοι (leg curl) Ανεβάσματα σε πλινθίο ή πάγκο εναλλάξ (το πόδι να σχηματίζει γωνία 90 μοιρών) 4. Πιέσεις στήθους από οριζόντιο πάγκο με αλτήρες ή μπάρα (πάγκος) Εκτάσεις αλτήρων σε επικλινή πάγκο Κωπηλατική με αλτήρες στον πάγκο Έλξεις σε μονόζυγο με 1η λαβή 20-25συνολικά Κάμψεις δικεφάλων ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β

33 Θέματα προς συζήτηση - μελέτη Ποιοι είναι οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη και επηρεάζουν στο σχεδιασμό ενός προγράμματος μέγιστης δύναμης; Σχεδιάστε προγράμματα ανάπτυξης της μέγιστης δύναμης: για παιδιά, έφηβους, ενήλικες.

34 Επίλογος Οσχεδιασμόςενόςπρογράμματοςμέγιστηςδύναμηςπρέπεινα λαμβάνει υπόψη τα παρακάτω: Άθλημα. Ατομικά χαρακτηριστικά. Προσδιορισμός στόχων. Μέθοδος (ΠΩΣ). Περιεχόμενα (ΤΙ). Προγραμματισμός (ΠΟΤΕ). Καταγραφή. Αξιολόγηση (ΕΛΕΓΧΟΣ).

35 Βιβλιογραφία Γεροδήμος, Β.. (2004). Σημειώσεις Μαθήματος. Τρίκαλα. Baechle, T.. (1994). Essentials of Strength Training and Conditioning. Champaign IL: Human Kinetics. Σελ Fleck,, S. & KraemerK raemer,, W. (2000). Προπόνηση Δύναμης. Σχεδιασμός Προγραμμάτων Άσκησης. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σάλτο. Σελ Kraemer, W.J. & Fleck, S.J. (1996). Ανάπτυξη Δύναμης σε Παιδιά και Εφήβους. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σάλτο. Σελ