ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Transcript

1 52 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪΔΗ-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 26 : Τηλ.: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2012 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Αγαπητοί συμμαθητές, Στο υπό εξέταση άρθρο ο Αντ. Καρακούσης επιχειρεί να ερμηνεύσει τις επιπτώσεις του επί χρόνια εντεινόμενου λαϊκισμού στον ελλαδικό, δημόσιο βίο. Αρχικά, παρατηρεί πως ο ποπουλισμός, που συνόδευε κάθε έκφανση της ελληνικής φιλοσοφίας, σε συνδυασμό με τον αχαλίνωτο καταναλωτισμό έκανε κάθε λογής προνόμιο να φαντάζει αμετάκλητο δικαίωμα. Αυτή η τάση αποδόμησε κάθε έννοια θεσμικού πλαισίου και υπήρξε αυτουργός στη δημιουργία «παραθεσμών» που αλλοτρίωσαν το υγιές αξιακό σύστημα. Κατόπιν, ο κειμενογράφος επισημαίνει πως ο λαϊκισμός έδρασε καταλυτικά μετά την ψήφιση του μνημονίου, ώστε να επιταθεί η ύφεση και να αλλοιωθεί ο κοινωνικός ιστός συμπεριλαμβανομένης και της ανωτέρας τάξης. Παρ όλα αυτά, ο γράφων ολοκληρώνει τη συλλογιστική του αισιόδοξα. Διατρανώνει την πεποίθηση πως η ελληνική κοινωνία μπορεί να αντιστρατευθεί τον λαϊκισμό αρκεί να επενδύσει στην επαναστατική νεανική πνοή και στον πολιτισμό που θα φέρουν αέρα αλλαγής κι όχι καταστροφολογίας. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Β1. Είναι πανθομολογούμενο πως τα γενεσιουργά αίτια της αποδόμησης των κρατικών θεσμών ήσαν ο λαϊκισμός, η ευνοιοκρατία, ο άκρατος καταναλωτισμός και η αλληλεπίδραση όλων των παραπάνω. Συγκεκριμένα, τις τελευταίες δεκαετίες οι πολιτικές ηγεσίες εφήρμοζαν πρακτικές αρεστές στις λαϊκές μάζες, προκειμένου να επαυξήσουν τη δημοφιλία και τα εκλογικά τους ποσοστά. Απόρροια αυτής της Σελίδα 1 από 7

2 τάσης ήταν η «απλόχερη» προσφορά διευκολύνσεων, προνομίων στους πολίτες που ακολουθούσαν το εκάστοτε κομματικό άρμα αλλά και η ταυτόχρονη αποσάθρωση της αξιοκρατίας και συνεπώς της δημοκρατίας. Παράλληλα, η ωνιομανία που άμετρα, αλλά συνειδητά, προωθούσαν τα Μ.Μ.Ε. τόσα χρόνια συνέστησε το έρεισμα της σύγχρονης ατομικής αλλά και δημόσιας αλλοτρίωσης. Δηλαδή, η ύλη αποτέλεσε την πρώτιστη επιδίωξη του ανθρώπου και όχι η επιθυμία του για τη βελτιστοποίηση του «κρατικού οικοδομήματος». Συνεπώς, οι τρεις αυτές παρεκκλίσεις επέφεραν αργά αλλά και βαθμιαία τον δημόσιο αποδεκατισμό. Β2. α) Ο τρόπος ανάπτυξης της πέμπτης παραγράφου είναι ο συνδυασμός μεθόδων. Συγκεκριμένα, ο αναγνώστης παρατηρεί, μελετώντας το κείμενο την ανάπτυξη με τη μέθοδο του αιτίου-αποτελέσματος. Τούτο συμβαίνει διότι ο συγγραφέας παρουσιάζει αποτελέσματα του διαβρωτικού λαϊκισμού (αίτιο), όπως: η υπερκάλυψη άλλων φωνών, η αδρανοποίηση άλλων δυνάμεων, η εγκατάλειψη της προσπάθειας στην τύχη της, η υπονόμευση από τυχοδιωκτικές επιλογές, η αποτυχία εφαρμογής του μνημονίου, η έναρξη ενός φαύλου κύκλου μέτρων και πιέσεων, η επίταση της ύφεσης και το αδιέξοδο της χώρας. Στη συνέχεια, όμως, ο δέκτης παρακολουθεί τον πομπό, στην προσπάθειά του να γίνει πιο αναλυτικός, να προσφέρει και παραδείγματα (όπως το χαράτσι επί των ακινήτων και άλλα παρόμοια). Συνεπώς, οι τρόποι ανάπτυξης είναι: αίτιο-αποτέλεσμα και παραδείγματα. β) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: (Μετά την ψήφιση τυχοδιωκτικές επιλογές). Η περίοδος αυτή συνιστά τη θεματική της παραγράφου, καθώς ο γράφων προϊδεάζει το δέκτη για το ποιο θα είναι το νοηματικό περιεχόμενο της υπόλοιπης παραγράφου. ΣΧΟΛΙΑ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ: (Κάπως έτσι στο σημερινό αδιέξοδο). Εδώ, ο πομπός εκθέτει το αποδεικτικό του υλικό και στοιχειοθετεί τη θεματική περίοδο. ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ: Δεν υπάρχει, διότι τα συμπεράσματα του συγγραφέα δε συνάγονται σε αυτήν την παράγραφο. Σελίδα 2 από 7

3 Β3. α) Ώσμωση: αλληλεπίδραση Η αλληλεπίδραση καθηγητή και μαθητή είναι απαραίτητη για την αυτομόρφωση και των δύο. Τυχοδιωκτικές: καιροσκοπικές Οι καιροσκοπικές επιδιώξεις συχνά πέφτουν στο κενό, αφού δε συνοδεύονται από επιθυμία για καταβολή ανιδιοτελή μόχθου. Ύφεση: κατάπτωση Η οικονομική κατάπτωση μιας χώρας είναι προϊόν προηγούμενης ηθικής κατάπτωσης. Πρωτοποριακός: ρηξικέλευθος Τα κελεύσματα των καιρών απαιτούν ρηξικέλευθες λύσεις και όχι παρωχημένες νοοτροπίες. Καταστροφής: ολέθρου Ο φόβος που προκαλεί η πιθανότητα ενός νέου πυρηνικού ολέθρου είναι το κύριο επιχείρημα όσων τάσσονται υπέρ ενός συντονισμένου διακρατικού αφοπλισμού. β) Ο συγγραφέας με τη χρήση του μεταφορικού λόγου επιτυγχάνει τη συγκινησιακή φόρτιση του κειμένου, καθώς στοχεύει στην επίκληση των συναισθημάτων του δέκτη. Επιπλέον, καταφέρνει να καταστήσει το λόγο του πιο ζωντανό, παραστατικό και οικείο για τον αναγνώστη. βασιλεύουσα δύναμη: πρωταρχική ισχύς καλπάζων καταναλωτισμός: αυξανόμενος υλισμός διέβρωσε τους πάντες: αποξένωσε τους πάντες Σελίδα 3 από 7

4 επιµόλυναν όλο το σώμα: αλλοτρίωσαν το σύνολο ετερόκλητα κύματα: ανομοιογενείς διαβαθμίσεις γ) Η χρήση του μακροπερίοδου λόγου καθιστά το ύφος του κειμένου επίσημο σε αντίθεση με τον μικροπερίοδο λόγο που προσφέρει ύφος απλό και λιτό. Επίσης, οι μεγάλες περίοδοι λόγου χαρίζουν τόνο επεξηγηματικό στο κείμενο και αναλυτικό για τον δέκτη. Β4. Το υπό εξέταση κείμενο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα άρθρου. Τούτο ισχύει διότι φέρει ποικίλα, ενδεικτικά γνωρίσματά του. Αρχικά, διαθέτει τίτλο («Λαϊκισμός, η βασιλεύουσα δύναμη») και κυκλοφόρησε στον ημερήσιο τύπο (Το Βήμα). Το κείμενο δημοσιεύθηκε ενυπόγραφο (ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΑΚΟΥΣΗΣ) και η ημερομηνία έκδοσής του είναι σχετικά πρόσφατη (29/01/2012). Επιπρόσθετα, η γλώσσα του κειμένου είναι σχετικά απλή, η διάθεση επεξηγηματική πληροφοριακή και η έκτασή του είναι μικρή. Το άρθρο αυτό ανήκει στην κατηγορία των άρθρων της ερμηνευτικής δημοσιογραφίας. Ο πομπός αφορμάται από επίκαιρα θέματα και επιχειρεί όσο πιο αντικειμενικά μπορεί να τα ερμηνεύσει. Συγκεκριμένα, επιχειρεί να εξηγήσει πως κύρια αιτία διάβρωσης των θεσμών δεν είναι το προσφάτως ψηφισθέν μνημόνιο, αλλά ο λαϊκισμός που ως πρωτεύουσα ισχύς κατάφερε να «ξεθεμελιώσει κυριολεκτικά» τη χώρα. Προσπαθεί, δηλαδή, να ερμηνεύσει την αιτία που προκάλεσε την παρούσα κατάσταση στον ελληνικό, κοινωνικο-πολιτικό ιστό. Μάλιστα, δεν παραλείπει να εκφέρει και το προσωπικό του σχόλιο (χωρίς αυτό να μειώνει την αντικειμενικότητα του κειμένου) αναφορικά με την ύπαρξη δυνάμεων ικανών να αντισταθούν στη φθοροποιό δύναμη του λαϊκισμού. Άρα, καθίσταται σαφές πως το κείμενο δεν ανήκει στην κατηγορία των δοκιμίων που εξετάζουν διαχρονικά θέματα, ούτε στην κατηγορία των επιφυλλίδων που καταλήγουν σε διαχρονικές διαπιστώσεις. Σελίδα 4 από 7

5 Γ.ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Επικοινωνιακό πλαίσιο: Κείμενο για το σχολικό περιοδικό Προτεινόμενος τίτλος: «Στο λαό δεν πέφτει λόγος;» Προλογική σκέψη: Η γνησιότητα και ο αυθορμητισμός του λαϊκού στοιχείου, η απλότητα του αλλά και η δύναμη του έχουν γίνει πολλές φορές θύματα εκμετάλλευσης. Η αποθέωση του λαού ως καθοδηγητή είναι καθημερινό φαινόμενο σε διάφορες δημοκρατίες από πολιτικούς, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες, αθλητικούς παράγοντες και θρησκευτικούς ηγέτες. Ο λαός έτσι υποβιβάζεται, εξαπατάται, περιθωριοποιείται και εκφυλίζεται ο ηγετικός ρόλος του. Μεταβατική: Οι συνέπειες του διαχρονικού αυτού φαινομένου, του λαϊκισμού, αγγίζουν τη δημοκρατία και τον πολιτισμό και δηλητηριάζουν κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, αφού προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις αδυναμίες, τα προβλήματα και τις ευαισθησίες του γνήσιου λαϊκού στοιχείου. Αρχικά ζοφερές είναι οι συνέπειες στο χώρο του πνεύματος, αφού ο λαϊκισμός καταλύει την κριτική ικανότητα και διαμορφώνει άτομα εύκολα χειραγωγήσιμα. Έτσι καταλύεται η ατομικότητα, η συγκροτημένη προσωπικότητα του ανθρώπου που εξαναγκάζεται να λειτουργεί ως απρόσωπο ον, εξισωμένο με τη μάζα. Καίριο είναι το χτύπημα που υφίσταται η δημοκρατία. Φαλκιδεύεται και υπονομεύεται η λειτουργία της. Οι θεσμοί χάνουν το νόημα τους και υπηρετείται τυφλά ο λαός χωρίς να υπολογίζεται το κοινωνικό όφελος. Το κομματικό όφελος προτάσσεται και καταργείται η αξιοκρατία. Η συνθηματολογία, η συκοφαντία, ο φανατισμός είναι πρακτικές που χρησιμοποιούνται όταν «αρέσουν» στο λαό. Έτσι αποπροσανατολίζεται από θέματα που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής. Η λαϊκίστικη πρακτική ακόμα συμβάλλει στην κατίσχυση ολοκληρωτικών καθεστώτων και κυβερνήσεων που εκμεταλλεύονται το λαό. Υποβιβάζεται ο τρόπος ζωής του ανθρώπου, αφού εξοβελίζεται ο αυτοσεβασμός και η αξιοπρέπεια. Σελίδα 5 από 7

6 Ο λαϊκισμός στην τέχνη, στη γλώσσα και γενικότερα στη δημιουργία εκμαυλίζει και ισοπεδώνει τον πολιτισμό μας. Η παράδοση μας γίνεται φολκλόρ προς κατανάλωση, η γλώσσα μας διαβρώνεται, η πολιτική μας κουλτούρα κακοποιείται, ο πολιτισμός και οι αξίες αλλοιώνονται. Υπηρετείται η υποκουλτούρα αν «πουλάει» στα μέσα μαζικής ενημέρωσης- και όχι μόνο -χωρίς να υπολογίζεται η αξία του πολιτισμικού αγαθού. Β μεταβατική: Η κατίσχυση, λοιπόν, του λαϊκισμού ευνοεί τα φαινόμενα της δημαγωγίας, του μεσσιανισμού και καπηλεύεται κάθε πολιτισμική αξία. Η μόνη απάντηση στο διαβρωτικό αυτό φαινόμενο είναι η μόρφωση του λαού, ο οποίος πρέπει να κατανοήσει ότι αληθινό είναι μόνο το γνήσια λαϊκό. Η ουσιαστική και γενική παιδεία με αρωγό την κριτική και δημιουργική ικανότητα θα καταστήσει τον άνθρωπο ικανό να αντιταχθεί στην ευτέλεια του λαϊκισμού. Μόνο έτσι θα αναχαιτίσει το μιμητισμό, την ξενολατρία και θα προσεγγίσει ποιοτικά την παράδοση. Η σωστή γνώση και χρήση της γλώσσας βιωματικά θα μας βοηθούσε να την προασπίσουμε. Η ουσιαστική ενασχόληση με την Τέχνη θα βοηθήσει το νέο να νιώσει την ανανεωτική δύναμη της και την εμπορευματοποίηση της. Με τη συμμετοχή στα κοινά θα ελέγχονται οι εξουσίες και θα παραγκωνισθούν οι λαϊκιστές. Ο ενεργός και ενημερωμένος πολίτης θα αποκρούσει τα λαϊκιστικά κύματα και θα προασπίσει τη δημοκρατία. Ουσιαστική συμμετοχή των πνευματικών ηγετών, που, εάν αναλάμβαναν δράση, θα μπορούσαν να καυτηριάσουν το λαϊκισμό και να καθοδηγήσουν το λαό, οποίος έχει ανάγκη από πρότυπα. Τα ΜΜΕ, που θα πρέπει να μην εκθειάζουν την ευτέλεια και τη μαζικότητα αλλά την ποιότητα και την αντικειμενικότητα. Τότε μόνο η αναντίλεκτη δύναμη που διαθέτουν θα αποβεί καρποφόρα. Επιλογική σκέψη Σελίδα 6 από 7

7 Οι επιπτώσεις του λαϊκισμού πλήττουν ανελέητα τη δημοκρατία και κατ επέκταση το βιοτικό επίπεδο του ατόμου, αφού ο λαός «αποθεώνεται» από δημοκόλακες και έτσι ευτελίζεται η αυθεντικότητα του. Οι πολίτες, όμως, που θέλουν να απολαύσουν μια δημοκρατία πρέπει να καταλάβουν ότι δημοκρατικό δεν είναι ό,τι αρέσει και θέλει ο λαός, αν δεν υπάρχει το απαραίτητο πνευματικό υπόβαθρο, αλλά ό,τι είναι καλό και ποιοτικό για το λαό. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ: ΚΑΠΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ / ΧΑΤΖΗΛΑΜΠΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ Σελίδα 7 από 7