Επl8ραση της λ.lπανσης με άζωτο και φώσφορο στη θρεπτική

Transcript

1 Επl8ραση της λ.lπανσης με άζωτ και φώσφρ στη θρεπτική αξία πωδών φυτών Ι.Δ. Μακέδς Περιφερειακή Επιθεώρηση Δασών Κεντρικής και Δυτικής Μακεδνίας Ο Λ ιικητήρι θεσσαλνίκη ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η θρεπτική αξία της βσκήσιμης ύλης στα πλίβαδα είναι καθριστική για την κάλυψη των αναγκών των βσκόντων κτηντρφικών ζώων στις διάφρες επχές τυ έτυς. Τα διάφρα είδη των φυτών όμως συμβάλλυν διαφρετικά στη διαμόρφωση αυτής της θρεπτικής αξίας, με την τιμή συγκέντρωσης σε θρεπτικά στιχεία πυ έχει τ καθένα. Η συνδυασμένη λίπανση αζώτυ και φωσφόρυ μπρεί να βελτιώσει σε διάφρ βαθμό τη θρεπτική αξία των επί μέρυς ειδών και διά μέσυ αυτής να βελτιώσει στ σύνλ την πιότητα της βσκήσιμης ύλης τυ πλίβαδυ. l:ε πλίβαδ της κινότητας Αντιγόνειας Ν. Κιλκίς κυριαρχύμεν από τα αγρωστώδη Chrysopogon gιύiius και Dichanthium ischaemum μελετήθηκε η επίδραση της λίπανσης ΝΡ στη συγκέντρωση των θρεπτικών στιχείων των κυρίαρχων ειδών κατά τη διάρκεια των ετών 1989 και Εφαρμόστηκε λίπανση σε τρία επίπεδα: Ο, IOON+IOOP και 200Ν+100Ρ kg/ha. Βρέθηκε ότι η λίπανση αύξησε την περιεκτικότητα σε άζωτ και φώσφρ περισσότερ στα αγρωστώδη από ότι στις πλατύφυλλες πόες. Λέξεις κλειδιά: Ι Ιαόδη φuτά, θρεπτική αξία, χημική σύσταση, θρέψη ζcfxuν, λίπανση ΝΡ. ΕΙΣΑΓΩΓΉ Η χημική σύσταση της βσκήσιμης ύλης και ιδιαίτερα η περιεκτικότητά της σε Ν, Ρ και Κ α πτελεί σημαντικό πιτικό δείκτη γι'αυτή, διότι επηρεάζει τόσ τη θρεπτική της αξία για τα βόσκντα ζώα όσ και τη γευστικότητά της. Τα είδη φυτών όμως των κύριων ικγενειών των πλίβαδων δεν έχυν την ίδια περιεκτικότητα σε θρεπτικά στιχεία, επί πλέν δε αυτή επηρεάζεται σημαντικά και από την ηλικία των φυτικών ιστών, μεταβαλλόμενη επχιακά. Οι παράγντες αυτί συμβάλλυν στη διαμόρφωση των τιμών συγκέντρωσης των θρεπτικών στιχείων στη βσκήσιμη ύλη των πλίβαδων, ι πίες είναι καθριστικές για την κάλυψη των αναγκών θρέψης των βσκόντων ζώων στα στιχεία αυτά. Εχει βρεθεί μετά από έρευνες ότι ι ανάγκες συντήρησης των βσκόντων ζώων μπρύν να ι κανπιηθύν σε άζωτ με μία συγκέντρωση τυ στιχείυ αυτύ στη βσκήσιμη ύλη πυ κυμαίνεται μεταξύ 1,1 και 1,4% (Whitehead 1970, NRC 1981 και Spedding 1971). Η αντίστιχη τιμή πυ πρτείνεται για τ φώσφρ είναι 0,21% για τα γίδια (NRC 1981) και 0,35-0,37% για τα άλλα ζώα (Lambert and Toussaint, 1978), ενώ αυτή για τ κάλι είναι 0,5% (Haen1ein, 1978). Στα μεσγειακά πλίβαδα τα πία κυριαρχύνται από θερμόβια πλυετή αγρωστώδη, τα θρεπτικά στιχεία της βσκήσιμης ύλης μόν σε περιρισμένες επχές τυ έτυς μπρύν να καλύψυν τις ανάγκες συντήρησης των βσκόντων ζώων, ιδιαίτερα σε άζωτ και φώσφρ. Τ πόσ μπρεί να βελτιωθεί η χημική σύσταση των πωδών φυτών με συνδυασμένη λίπανση ΝΡ ώστε να μπρεί να καλύψει τις ανάγκες αυτές των ζώων είναι ένα θέμα σημαντικό πυ χρειάζεται έρευνα και απτέλεσε αντικείμεν της παρύσας. Υ ΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕθΟΛΟΙ Η έρευνα πραγματπιήθηκε κατά τα έτη 1989 και 1990 στην Κινότητα Αντιγόνειας Ν. Κιλκίς, σε υπερθαλάσσι ύψς 450 μ. Τ πλίβαδ στ πί μελετήθηκαν τα κυρίαρχα πώδη

2 φυτά είναι τυ υπτύπυ Chrysopogon gryllus-dichanthium ischaemum-thymus vulgaήs. Η λίπανση εφαρμόστηκε τ Φεβρυάρι τυ 1989 σε τρεις βαθμύς {0, IOON+ 1 ΟΟΡ και 200Ν+ 1 ΟΟΡ kg/ha). Ως πηγή Ν χρησιμπιήθηκε η aσβεστύχς νιτρική αμμωνία και ως Ρ τ απλό υπερφωσφρικό. f:!. δειγματληψία των 10 κυρίαρχων πωδών ειδών τυ πλίβαδυ (εικόνα 1) έγινε από τ ΜάΙ έως τ Δεκέμβρι τυ 1989 όπως φαίνεται στην εικόνα 2 και από τ Μάϊ έως τ Σεπτέμβρι τυ 1990 κατά μήνα. Κάθε δείγμα περιελάμβανε μέρς από τ σύνλ τυ βσκήσιμυ τμήματς πλλών φυτών τυ ιδίυ είδυς. Σε κάθε φυτικό δείγμα πρσδιρίστηκε τ λικό Ν(%), P(mg/g) και τ Κ (mg/g). Ο πρσδιρισμός τυ λικύ Ν έγινε με τη μέθδ της υγρής ξείδωσης Κjeldahl (Bremner, 1959, 1960), η συγκέντρωση τυ Ρ πρσδιρίστηκε χρωματμετρικά με τη μέθδ τυ μπλε τυ μλυβδαινικύ αμμωνίυ (Παπαμίχς και Αλιφραγκής, 1988) και η συγκέντρωση τυ Κ πρσδιρίστηκε με τη μέθδ της σπεκτφωτμετρίας της ατμικής απρρόφηση (Walsh, 1955). Για τν έλεγχ των στατιστικά σημαντικών διαφρών έγινε ανάλυση παραλλακτικότητας (Hicks, 1973), ενώ για τη σύγκριση των μέσων όρων χρησιμπιήθηκε η ελάχιστη σημαντική διαφρά (p~0,05). 203 ΑΙΙΟΤΕΛΕΣΜΑ Τ Α - ΣΥΖΗΤΗΣΗ Τα πώδη πλατύφυλλα εμφάνισαν κατά γενικό μέσ όρ μεγαλύτερες τιμές περιεκτικότητας σε Ν (1,28%), σε Ρ (1,15 mg/g) και σε Κ (9,01 mg/g) από αυτές των αγρωστωδών (1,10%, 1,03 mg/g και 7,49 mg/g αντίστιχα) στ μάρτυρα λίπανσης (εικόνα 1). Μεταξύ των αγρωστωδών τις μεγαλύτερες τιμές συγκέντρωσης Ν και Ρ παρυσίασαν τα ψυχρόβια (0,95-1,43% και 0,96-1,21 mg/g αντίστιχα) έναντι των θερμβίων Chrysopogon grylus και Dichanthium ischaemum (0,69-0,92% Ν και 0,74-1,03 mg/g Ρ). Τ ψυχρόβι αγρωστώδες Dacty\is glomerata εμφάνισε σχεδόν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις και των τριών θρεπτικών στιχείων(!,43% Ν, 1,21 mg/g Ρ και 10,21 mg/g Κ). Από τα παραπάνω μπρεί να διαπιστωθεί ότι τ κατώτερ όρι συντήρησης των βσκόντων ζώων, όσν αφρά τη συγκέντρωση τυ Ν στη βσκήσιμη ύλη (1,1-1,4%) καλύπτεται από τα ψυχρόβια αγρωστώδη και τα πώδη πλατύφυλλα, όχι όμως και από τα θερμόβια αγρωστώδη. Ό σν αφρά δε τη συγκέντρωση τυ Ρ (0,21-0,37%) από κανένα είδς πωδών φυτών καλύπτεται, ενώ συμβαίνει τ αντίθετ γι'αυτή τυ Κ (0,5%). Από την ίδια εικόνα(!) φαίνεται ότι η λίπανση ΝΡ αύξησε ανάλγα με τ βαθμό της τη συγκέντρωση τυ Ν και στις δύ μάδες πωδών φυτών, αλλά περισσότερ στα αγρωστώδη και λιγότερ στα πλατύφυλλα, μεταξύ δε των πρώτων περισσότερ στα ψυχρόβια έναντι των θερμβίων. Οι διαφρές των μέσων όρων ήταν στατιστικά σημαντικές μόν μεταξύ των χειρισμών τυ ισχυρύ βαθμύ και τυ μάρτυρα λίπανσης. Από τα επί μέρυς πώδη είδη στατιστικά σημαντικές διαφρές στυς χειρισμύς αυτύς διαπιστώθηκαν μόν στα Anthoxanthum odoratum, Dactylis glomerata και Melica ciliata. Η συγκέντρωση τυ Ρ στα αγρωστώδη αυξήθηκε με τη λίπανση ΝΡ στατιστικά σημαντικά, όχι όμως και στα πώδη πλατύφυλλα. Και στις δύ μάδες φυτών η αύξηση περιρίστηκε μόν στ χειρισμό πυ η πσότητα τυ Ρ τυ λιπάσματς (! 00 kg/ha) συνδεύτηκε με τη μικρότερη πσότητα αζώτυ (100 kg/ha). Αυτό πιθανόν φείλεται στ φαινόμεν της αραίωσης πυ πρκαλείται από την αύξηση των απδόσεων σε ξηρή ύλη (Κυκυλάκης και Τζιώλας, 1981). Η συγκέντρωση τυ Κ έδειξε τάση αύξησης με τη λίπανση μεγαλύτερη στα ψυχρόβια αγρωστώδη έναντ ι των πωδών πλατύφυλλων, ενώ στα θερμόβια αγρωστώδη δεν υπήρξε αξιόλγη με ταβλή. Γενικά όμως, αρκετά πειράματα λίπανσης ΝΡ έδειξαν αύξηση της περιεκτικότητας τυ Κ στη βσκήσιμη ύλη πλίβαδων, ενώ Whitehead (1970) αναφέρει ότι η λίπανση αυτή επιδρά στην περ ιεκτικότητα των φυτών σε Κ ανάλγα με τη διαθεσιμότητα τυ στιχείυ αυτύ στ έδαφς.

3 Ν _,.. Ν(%) 2 ι ] ι 2 3 Ι 2 3 ι 2 3 Ι Ρ (mg/gr) DrlYillDooo Ο~ ω πrnπ~π ΙIΙ ππ ππ mπ ιιl Κ (mg/gr) 10 s Ι Ei.Ε g s Γ- o:l ζj o:l +-' 1:;1) ;:J s ι..d..<... ι:: s..c:: ;:J.<:J '3 o:l.....< cn Q.) ro... ~ c {/} ro μ...- ν; V) ~ ~ ~ >< ::::3 U'J t:: Q :...::: ~ (lj ~. ~ :::) - ~ 9- C/) ι:: ~ "' ;:J :ι v >-- Ο) G :ι C3 3 ι:: "'... 6 ~ ι. ;:J 0 Ο..C:: ι... :>-- ;::::..C:: o:l +-' 6 ~.D Ο. <l) o:l ΟΙ) 0!:.!) '3 μ ι-. - -" ι-. ~ u...c u ~ - ro ~._.... c c: ~..- d 01) 3 ι:: "Ό...c: 1-< ~ u o:l.ξ..,.. ::::: ::J?-.::: o:l ~..c:: ;:J..< < "' < υ. ~?-. u c....d < c.....c:: (/) 6 f:-< > ι:: ~ Εικόνα I. Μ έσ ι ό ρι συγκέντρωσης Ν, Ρ και Κ στα κυρίαρχα είδη τυ πλίβαδυ σε τρία επίπεδα λίπανσης Ν : Ρ (l) Ο, (2) 100 : 100, (3) 200 : 100 kg/hιι, τα έτη

4 205 Από την εικόνα 2 των επχιακών μεταβλών της χημικής σύστασης των φυτών τυ πλίβαδυ, μπρεί να διαπιστωθεί μείωση της συγκέντρωσης και των τριών χημικών στιχέιων (Ν, Ρ και Κ) με την πρόδ της αυξητικής δραστηριότητας, ενώ παρατηρείται μία ανάκαμψη της συγκέντρωσης τυ Ν και τυ Κ μετά τν Οκτώβρι, λόγω της φθινπωρινής αναβλάστησης. Η επχιακή μεταβλή της συγκέντρωσης τυ Ν στ μάρτυρα λίπανσης και στις δύ μάδες πωδών φυτών δει:χνει ότι αυτά δεν μπρύν να καλύψυν μετά τν Ιύνι ακόμη και τις ανάγκες συντήρησης των βσκόντων ζώων σ'αυτό τ στιχεί. Μόν η ισχυρή δόση λιπάσματς πρκάλεσε την αuξηση τυ Ν πάνω από τ όρι συντήρησης των ζώων. Αγρωστώδη Ν(%) Πώδη Πλατύφυλλα 3 r---rι=.-=o=x-=== 10==' o=: ι '=" oo= -Q;=2==o=o:=10==o=,i;---: 2 Ο Ν Λ -22:ι I J OML--I--I --Α--Σ--=-0--:-Ν- Λ Ρ (mg/gr) I ~y====;;~~==t, I ' Μ Ι Ι Α Σ ΟΝΛ Κ (mg/gr) -- Γ-e- χ-1οο:ι -~2ΟΟ:Ι Ι -l ΟΜ Ι Ι Α Σ Ο Ν Λ K(mg/gr) ] Ι Ι Α ΣΟΝΟ Ι Α Σ Εικόνα 2. Επχιακή μεταβλή της συγκέντρωσης Ν, Ρ, και Κ στις μάδες πωδών φυτών τυ πλίβαδυ σε τρ ία επίπεδα λίπανσης Ν : Ρ (kg/ha), τ έτς Η επχιακή μεταβλή της συγκέντρωσης τυ Ρ σε όλυς τυς χειρισμι)ς λίπανσης δείχνει ανεπάρκεια τυ στιχείυ αυτύ για την κάλυψη των αντίστιχων αναγκών θρέψης των ζώων σε όλη την περίδ δειγματληψίας και στις δu μάδες πωδών φυτών. Αντίθετα από τ Ρ, ι συγκεντρώσεις τυ Κ και στις δύ μάδες φυτών φαίνεται ότι επαρκύν για να καλύψυν τις ανάγκες θρέψης των

5 ζώων στ στιχεί αυτό σε όλη την αναφερόμενη περίδ, εκτός από τ μήνα Οκτώβρι. Τα απτελέσματα πυ αφρύν την επχιακή μείωση της συγκέντρωσης των θρεπτικών στιχείων Ν, Ρ και Κ και η αξιλόγησή τυς από πλευράς επάρκειας για την κάλυψη των αντίστιχων αναγκών θρέψης των βσκόντων ζώων, στ μάρτυρα - λίπάνσης, συμφωνύν με τα απτελέσματα άλλων ερευνών πυ έγιναν σε πλίβαδα της Μακεδνίας (Γιακυλάκη και Νάστης, 1987 και Yiakoulaki and Nastis, 1993). ΣΥΜΙΙΕΡΑΣΜΑΤ Α Από τα απτελέσματα της έρευνας αυτής πρκύπτει ότι η λίπανση ΝΡ αυξάνει τη συγκέντρωση τυ αζώτυ περισσότερ στα αγρωστώδη και λιγότερ στα πώδη πλατύφυλλα, μεταξύ δε των αγρωστωδών η αντίδραση των ψυχρβίων στη λίπανση είναι εντνότερη από αυτή των θερμβίων. Η επίδραση της λίπανσης αυξάνε ι επίσης τη συγκέντρωση τυ φωσφόρυ στα αγρωστώδη, αλλά μόν όταν η πσότητα τυ φωσφόρυ τυ λιπάσματς συνδεύεται με περιρισμένη πσότητα αζώτυ. Η συγκέντρωση των θρεπτικών στιχείων Ν, Ρ και Κ και στις δύ μάδες πωδών φυτών μειώνεται με την ωρίμανσή τυς. Λόγω αυτής της μείωσης τα φυτά δεν μπρύν να καλύψυν μετά τν Ιύνι ακόμη και τις ανάγκες συντήρησης των ζώων σε άζωτ. Τ τελευταί επιτυγχάνεται ριακά μόν με την επίδραση ισχυρής δόσης λίπανσης. Οι συγκεντρώσεις τυ φωσφόρυ και στις δύ μάδες πωδών φυτών δεν μπρύν να καλύψυν τις ανάγκες συντήρησης των ζώων στ στιχεί αυτό όλες τις επχές, ακόμη και με την επίδραση της λίπανσης, ενώ με τ κάλι συμβαίνει τ αντίθετ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bren1ner, J DeterΠΊination offixed aπίηίηiuπί in soil. J. Agr. Sci. 52, BΓetηneΓ, J Detenηination ofnitrogen in soil by Kjeldai11 ΠΊethod. J. Agr. Sci. 55:1-23. Γιακυλάκη, Μ. και Α. Νάστης Εκτίμηση της θρεπτικής αξίας λιβαδικών φυτών με εργαστηρ ι ακές μεθόδυς και η συμβλή τυς στην ικανπίηση των αναγκών των ζώων. Αριστ. Πα νεπ. θεσ/νίκης. Επιστ. Επετηρίδα τυ Τμήματς Δασλγίας και Φυσ. Ι!εριβ. 1987, Τμ. Λ', Αριθ. 10, σελ Haenlein, G.F.W Dairy goat ΠΊanageΠΊent. J. Dairy Sci. 61 :1011. Hicks, C FandaΠΊenta1 concepts in the design of experiπίents. Co. lnc. New York Ho1t, Rinehart and Wiston Κυκυλάκης, 11., ΙΙ. Τζιώλας Η επίδραση τυ Ν,Ρ και Κ στην πιότητα τυ χόρτυ α ντιπρσωπευτικών βσκών της Θεσσαλίας. Γεωργική Έρευνα V: Lambert J., Toussaint Β An investigation of the factors influencing the phosphorus content of herbage. Phosphorus in Agr. Ν 73, p N.R.C. (National Researcl1 Council) Nutrient requirements of goats: dairy and meat goats in temperate and tropical countγies. National Academy Press. Washington D.C. Ιlαπαμίχς, Ν. και Λ. Αλιφραγκής Ιlεριγραφή-Λειγματληψία και εργαστηριακές αναλύσεις δασικών εδαφών και φυτικών ιστών. Τμήμα Δασλγίας και Φυσ. Ιlεριβάλλντς. Εκδ. Υπηρ. Λημσ. Αρισττέλει Ιlανεπιστήμι θεσσαλνίκης. Spedding, C.R.W Crassland Ecology. Oxford Univers. Press. p. 221.

6 207 Walsh, Α Spectrochium. Acta. 7, Ι 08. Whitehead, D.C The role of nitrogen in grass1and productivity. Bulletin, Commonwealth of Pastures and Field Crops, Hurley, Ν 48. Yiakoulaki, Μ. and Α. Nastis Management of mediteπanean shrublands and related forage resources. Proc. fo the 7th meet. of the FAO Europ. Sub-network. Mediter. Agron. Inst. ofchania Crete. Greece. April21-23, Effects of ΝΡ fertilisation on the nutritive value of herbaceous species I.D. Makedos Forest Inspectorate ofc. and W. Macedonia Region Thessaloniki Greece SUMMARY The various species of grasslands contribute to the herbage nutritive value in a different way. The combined ΝΡ fertilisation can iιnprove this nutritive value substantially. The influence of ΝΡ fertilisation on the nutrient content of the ιnain species was studied during 1989 and 1990 in a Chrysopogon gryllus -Dichanthium ischaemum grassland in Macedonia, Greece. The ferti1izer was applied at three leve1s: Ο, JOON+JOOP and 200N+JOOP kg/ha. lt was found that Ν,Ρ and Κ contents were increased more in grasses than in forbs. Keywords: Forbs, nutritive value, nutrient content, animal nutήtion, ΝΡ fertilisation.