Ησημασίατηςέγκαιρηςδιάγνωσης

Transcript

1

2 H ΧΑΠ ΣΤΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ Ησημασίατηςέγκαιρηςδιάγνωσης Δρ Κ. Ζαρογουλίδης, MD, PhD, FCCP Διευθυντής Πνευμονολογικής Κλινικής ΑΠΘ

3 Παρεμβαίνοντας σήμερα, μπορούμε να αλλάξουμε το μέλλον των ασθενών με ΧΑΠ; ΧΑΠ: μια πολυπαραγοντική νόσος C/05/169

4 ΝΕΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΧΑΠ (ATS/ERS 2005) Η ΧΑΠ είναι μία νόσος που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί και η οποία χαρακτηρίζεται από απόφραξη που δεν είναι πλήρως αναστρέψιμη. Η απόφραξη είναι προοδευτική και σχετίζεται με μία παθολογική φλεγμονώδη απάντηση των πνευμόνων σε βλαπτικά σωματίδια ή αέρια και κυρίως προκαλείται από το κάπνισμα τσιγάρων. Αν και η ΧΑΠ προσβάλλει βασικά τους πνεύμονες, προκαλεί επίσης συστηματικές εκδηλώσεις

5 ΝΟΣΟΙ ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΧΑΠ Χρόνια βρογχίτιδα Πνευμονικό εμφύσημα Χρόνιο άσθμα Βρογχεκτασίες Βρογχιολίτιδα κλπ

6 Αιτίες Θανάτου, ΗΠΑ 1998 Αιτία Θανάτου Αριθμός 1. Καρδιακά νοσήματα 724, Καρκίνος 538, Αγγειακά εγκεφαλικά 158, ΧΑΠ 114, Ατυχήματα 94, Πνευμονία & Γρίπη 93, Διαβήτης 64, Αυτοκτονίες 29, Νεφρίτις 26, Χρόνιες ηπατοπάθειες 24,936 Αλλες αιτίες Θανάτου 469,314

7

8 Επίπτωση: 10 15% σε πληθυσμό >45 ετών Θνησιμότητα: Η 4η αιτία θανάτου στον κόσμο

9 Η κατηγοριοποίηση της ΧΑΠ στην Ελλάδα 70.0% 60.0% 57.4% Proportion Of Population (%) 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 25.3% 16.0% 10.0% 0.0% Ηπια Μέτρια Σοβαρή Chest ,4% πληθυσμού >35 ετών καπνιστές= καπνιστές σε ομάδα υψηλού κινδύνου

10 Κάπνισμα τσιγάρου Σκόνη και χημικά από επαγγελματική έκθεση Παθητικό κάπνισμα Ρύπανση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων O κίνδυνος για ανάπτυξη ΧΑΠ σχετίζεται με το συνολικό φορτίο εισπνεομένων σωματιδίων

11 Υπερέκκριση βλέννης Αυξημένο ιξώδες βλέννης Μείωση βλεννοκροσσωτής κάθαρσης Καταστροφή βλεννογόνου ΧΑΠ-Μια πολυπαραγοντική νόσος Βλεννοκροσσωτή δυσλειτουργία Δομικές αλλαγές Κυψελιδική καταστροφή Eπιθηλιακή υπερπλασία Αδενική υπερτροφία Μεταπλασία καλυκοειδών κυττάρων Ίνωση αεραγωγών Σύσπαση λείων μυών Αύξηση χολινεργικού τόνου Βρογχική υπεραντιδραστικότητα Απώλεια ελαστικής επαναφοράς Ενεργοποίηση/αύξηση του αριθμού των φλεγμονωδών κυττάρων, Ουδετερόφιλα, 04/04/2011 μακροφάγα, CD8+ λεμφοκύτταρα Αύξηση: IL-8, TNF-α, LTB 4, O 2 Διαταραχή της ισορροπίας πρωτεασών/αντιπρωτεασών Οίδημα βλεννογόνου Δ. Παπακώστα: Παθογένεια ΧΑΠ Απώλεια βάρους Μείωση ΔΜΣ Έκπτωση λειτουργικότητας σκελετικών μυών: - Αδυναμία - Καταβολή 11 Υπερδιάταση Απόφραξη αεραγωγών Φλεγμονή των αεραγωγών Συστηματική νόσος

12 Κάπνισμα τσιγάρου Σωματίδια και ουσίες βιομάζας Παράγοντες του ξενιστή και ενισχυτικοί μηχανισμοί αντιοξειδωτικά Φλεγμονή πνεύμονα αντιπρωτεάσες Οξειδωτικό stress πρωτεϊνάσες Παθολογία ΧΑΠ Μηχανισμοί επανόρθωσης

13 Τι πίστευαν οι γιατροί για τη ΧΑΠ Μέχρι το 1995 Ο ασθενής με σοβαρή ΧΑΠ, αντιμετωπιζόταν με μηδενιστική αντίληψη, περίπου σαν καρκινοπαθής τελικού σταδίου, στον οποίο η ιατρική δεν μπορούσε να προσφέρει πολλά πράγματα Αίτια: απόρροια καπνίσματος πτωχή αναστρεψιμότητα αναπόφευκτη πορεία λιγότερα & όχι αποτελεσματικά φάρμακα

14 Τι πιστεύουν τώρα οι γιατροί για τη ΧΑΠ Μετά το 1995 Παρά την έλλειψη ακόμα της ριζικής θεραπείας, έχει δοθεί έμφαση: Ανακούφιση από δύσπνοια Βελτίωση ικανότητας γιά άσκηση Βελτίωση ποιότητας ζωής Αίτια: ρεαλιστικός επαναπροσδιορισμός των θεραπευτικών στόχων περισσότερα και αποτελεσματικότερα φάρμακα παγκόσμιες θέσεις ομοφωνίας ευαισθητοποίηση γιατρών & κοινού

15 Προφίλ ασθενούς με ΧΑΠ Καπνιστής άνω των 45 ετών Συχνές λοιμώξεις αναπνευστικού Καθημερινός βήχας Έντονη απόχρεμψη Δύσπνοια Παροξυσμοί

16 Tο πρόσωπο της ΧΑΠ μεταβάλλεται: επιπολασμός σε νέους ενήλικες Συνολικός επιπολασμός σε νεότερους ενήλικες (22-44 ετών) κατά GOLD στάδιο Επιπολασμός (%) GOLD = Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease Στάδιο 0 Στάδιο 1 Στάδια 2 3 De Marco et al. Thorax 2004

17 Τι σημαίνει ένας παροξυσμός για τον ασθενή; Ηπρόληψητων παροξυσμών αποτελεί κύριο θεραπευτικό στόχο Αύξηση της συχνότητας των παροξυσμών με την πάροδο του χρόνου Έκπτωση πνευμονικής λειτουργίας 1,2 Αύξηση συμπτωμάτων 6 Μεγαλύτερο άγχος 3 Επιδείνωση ποιότητας ζωής 4,5 Κοινωνική απομόνωση Περισσότεροι παροξυσμοί 6,7 Αυξημένος κίνδυνος νοσηλείας 1,2 Αυξημένος κίνδυνος θνησιμότητας 8 1. Garcia-Aymerich Donaldson Gore Seemungal Pauwels Seemungal Garcia-Aymerich Anto 2001

18 Πως είναι πραγματικά η ζωή του ασθενή με ΧΑΠ; Είναι δύσκολο να αντεπεξέλθει σε απλές, καθημερινές δραστηριότητες Είναι αναγκασμένος να αλλάξει τον τρόπο ζωής του Είναι ασθενής που συνήθως παίρνει πολλά φάρμακα

19 Δεν υπάρχει θεραπεία που προσφέρει ίαση από τις ΧΑΠ. Ωστόσο η έγκαιρη διάγνωση, η χορήγηση ορισμένων φαρμάκων και οι προσαρμογές στον τρόπο ζωής βοηθούν τους ασθενείς να αισθάνονται καλύτερα, να παραμένουν περισσότερο ενεργοί και να επιβραδύνουν την επιδείνωση της νόσου.

20 Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου έχει μεγάλη σημασία για τη σωστή θεραπεία και την πρόληψη των παροξύνσεων. Κάθε καπνιστής άνω των ετών πρέπει να ελέγχεται αν πάσχει από ΧΑΠ, που σημαίνει να απευθυνθεί σε πνευμονολόγο και να κάνει σπιρομέτρηση. be.com/watch?v=gdyw1prvf3o&feature=relmfu

21 Προβλήματα στην έγκαιρη διάγνωση της ΧΑΠ Εξελίσσεται αρχικά με πολύ βραδείς ρυθμούς Οι ασθενείς πιστεύουν πως τα συμπτώματά τους είναι λόγω ηλικίας Νομίζουνπωςοβήχαςτουςείναιεπειδήκαπνίζουν, φυσιολογική συνέπεια, τσιγαρόβηχας Επειδή υποτιμούν τα συμπτώματά τους ο γενικός γιατρός σπάνια είναι αρκετά υποψιασμένος ώστε να τους παραπέμψει για σπιρομέτρηση Ο γενικός γιατρός σπάνια είναι υποψιασμένος για την παρουσία ΧΑΠ σε ασθενείς με επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις των ανωτέρων αεραγωγών Η παρουσία συνοσηρότητας εμποδίζει την εκτίμηση των συμπτωμάτων της ΧΑΠ Οι γενικοί γιατροί δεν υποψιάζονται εύκολα ΧΑΠ σε γυναίκες και χαρακτηρίζουν τα συμπτώματά τους ως άσθμα Λίγοι γενικοί γιατροί χρησιμοποιούν σπιρόμετρο και δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση του Οφόρτος διοικητικής εργασίαςεμποδίζειτουςγενικούςγιατρούςστο να χειρίζονται ασθενείς με ΧΑΠ

22 Κακή εκτίμηση ασθενών με ΧΑΠ από τους γιατρούς της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας Οι γιατροί της ΠΦΥ δεν αντιμετωπίζουν τους ασθενείς με ΧΑΠ σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της παγκόσμιας πρωτοβουλίας για τη ΧΑΠ (GOLD). Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς λαμβάνουν ακατάλληλη ή καθόλου φαρμακευτική αγωγή. Μετά την προσαρμογή της θεραπείας στο αντίστοιχο στάδιο βαρύτητας της νόσου κατά GOLD, παρατηρείται μείωση του σταδίου της ΧΑΠ κατά τη διάρκεια των επισκέψεων επανελέγχου. Επιπρόσθετα οι περισσότεροι (81%) ασθενείς με ΧΑΠ είναι καπνιστές και οι περισσότεροι (περίπου 67%) από αυτούς είναι βαρείς καπνιστές. Αυτό δείχνει ότι η πλειοψηφία των ασθενών με ΧΑΠ δεν είναι αποδέκτης συμβουλευτικής ή φαρμακολογικής παρέμβασης για τη διακοπή του καπνίσματος.

23 Η έγκαιρη διάγνωση της ΧΑΠ είναι το κλειδί για τη αντιμετώπιση του προβλήματος. Η ΧΑΠ διαγιγνώσκεται σπάνια (αργά). Όταν διαγιγνώσκεται, σπάνια θεραπεύεται και όταν θεραπεύεται δεν θεραπεύεται σωστά. Θα υποψιαστούμε ΧΑΠ σε όποιον ασθενή παραπονείται για Βήχα (παραγωγικό) και δύσπνοια, εφόσον είναι καπνιστής. Ο ασθενής αυτός πρέπει αμέσως να ελεγχθεί για πρόβλημα περιορισμού (απόφραξη) της εκπνευστικής ροής. Και αυτό θα γίνει μόνο με λειτουργικό έλεγχο, δηλαδή σπιρομέτρηση, όπως γίνεται ο έλεγχος του διαβήτη με το σάκχαρο αίματος και της υπέρτασης με το πιεσόμετρο.

24 Ερωτηματολόγιο εκτίμησης COPD στην πρωτοβάθμια υγεία Primary Care Respiratory Journal (2009); 18(3): DISCUSSION PAPER Spirometry in primary care case identification, diagnosis and management of COPD *David Pricea, Alan Crockettb, Mats Arnec, Bernard Garbed, Rupert Jonese, Alan Kaplanf, Arnulf Langhammerg, Siân Williamsh, Barbara Yawni score of 17 or higher indicates increased risk that the person has COPD.

25 Όταν η FEV1 ελαττώνεται περισσότερο από 250 ml από την πρόσφατη καλύτερη τότε υπάρχει ένδειξη για πλήρη σπιρομέτρηση ή και εκτίμηση από ειδικό

26 Ποσοστά ασθενών με κατάλληλη, ακατάλληλη και καμία φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα με τις οδηγίες κατά GOLD

27 Χαρακτηριστικά πετυχημένων προγραμμάτων αυτοδιαχείρισης για ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) 1. Διεπιστημονική συνεργασία παροχήολοκληρωμένηςφροντίδας 2. Συνεχής επαφή με την ομάδα παροχής υπηρεσιών υγείας 3. Ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης (ποικιλία δεξιοτήτων) 4. Υποστήριξη εκπαίδευσης με πληροφοριακό υλικό για ασθενείς 5. Χρήση σχεδίων αναγνώρισης και διαχείρισης παροξύνσεων 6. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων της εκπαίδευσης 7. Ενίσχυση στρατηγικών αντιμετώπισης της νόσου που ήδη χρησιμοποιεί ο ασθενής

28 ΧΑΠ : οφείλεται στα επιβλαβή σωματίδια και αέρια, κυρίως στον καπνό του τσιγάρου ιακοπή καπνίσματος έγκαιρα ιακοπή καπνίσματος έγκαιρα

29 4/4/2011 Κ Ζαρογουλίδης ρύπανση Ατμοσφαιρική 29