Proxecto INFORME ECONÓMICO E FINANCEIRO. Informe económico e financieiro

Transcript

1

2

3 INFORME ECONÓMICO E FINANCEIRO

4

5 Contido I. CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECEMENTO E EMPREGO 7 I.1. CONTORNO ECONÓMICO 17 I.1.1. O CONTEXTO INTERNACIONAL 19 I.1.2. ECONOMÍA ESPAÑOLA 27 I.1.3. ECONOMÍA GALEGA 32 I.1.4. ESCENARIO MACROECONÓMICO 39 I.2. O ESCENARIO FINANCEIRO. SITUACIÓN MONETARIA E FINANCEIRA. 49 I.3. AVALIACIÓN DA POSICIÓN CÍCLICA DA ECONOMÍA GALEGA 59 I.3.1. A posición cíclica das comunidades autónomas 66 I.3.2. Déficit estrutural da economía galega 70 I.4. SOSTIBILIDADE MACROECONÓMICA 72 I.5. REFORMAS E MEDIDAS NA PRIORIZACIÓN DO GASTO: A SOSTIBILIDADE SOCIAL E O FONDO PARA O CRECEMENTO 82 I.5.1. Potenciación da investigación, o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación 87 I.5.2. Fortalecer a rede de infraestruturas de comunicación 87 I.5.3. Dinamización económica, mellorando o tecido empresarial e industrial 88 I.5.4. Mellora dos sectores estratéxicos 89 I.5.5. Formación, capacitación e empregabilidade 89 I.5.6. Fomento do investimento en infraestruturas sociais 90 II. ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO 93 II.1. GRANDES CIFRAS 95 II.1.1. Evolución do Sistema de Financiamento. Teito de gasto e Capacidade de gasto 95 II.1.2. Ingreso consolidado. 97 II.1.3. Reducción do gasto non financeiro nun 1% 98 II.1.4. Comparación de pesos dos capítulos co orzamento de II.1.5. Lixeira baixa do aforro bruto e do saldo primario pola merma do ingreso corrente 99 II.1.6. Formación de capital: 721 millóns de euros 100 II.1.7. Fondo de continxencia: 105 millóns de euros 101 II.1.8. Necesidade de Financiamento axustada á senda de consolidación fiscal: 565 millóns de euros 101 5

6 II.2. PRINCIPAIS POLÍTICAS DE GASTO PRIORIZADAS NO ORZAMENTO 105 II.2.1. Crecente relevancia do Gasto Social 105 II.2.2. Mantense o financiamento adicional da Administración Local 107 II.2.3. Financiamento das Universidades 108 II.2.4. Fondo para o Crecemento, por 412 millóns de euros 110 II.2.5. Investimento con perspectiva territerial 113 II.3. NOVAS MEDIAS TRIBUTARIAS 114 II.4. DISTRIBUCIÓN POR CONSELLERÍA E ORGANISMOS ESTATUTARIOS 116 II.4.1. Obxectivos e prioridades de gasto nos Orzamentos para. 116 III. SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA 135 III.1. REFORMA DA REGULACIÓN DAS FINANZAS PÚBLICAS 137 III.1.1. Reforma da Gobernanza Económica na UEM 137 III.1.2. Reforma Constitucional. 138 III.1.3. Lei Orgánica de Estabilidade Presupostaria e Sostibilidade Financeira. 139 III.1.4. Evolución da situación financeira autonómica. 141 III.1.5. Evolución do Endebedamento: posición relativa 156 III.1.6. Transparencia 160 6

7 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECEMENTO E EMPREGO

8

9 I. CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECEMENTO E EMPREGO Os Orzamentos Xerais da Comunidade Autónoma de Galicia para son un dos retos máis importantes da nosa historia recente. Malia ser as quintas contas consolidadas que non medran e contar, por tanto, cunha estreita marxe de manobra. representan un paso adiante hacia un cambio de modelo de crecemento e emprego implementando o plano estratéxico de Galicia e a estratexia europa 2020 adaptada á estrutura económica da nosa comunidade autónoma. 1.O proceso de consolidación fiscal levado a cabo polas finanzas autonómicas garante a estabilidade macroeconómica, posibilita a saida da recesión e senta as bases para a iniciar unha senda de crecemento sostible e estable no que o orzamento da comunidade opera como unha solución e non como un problema (en forma de efecto expulsión do financiamento privado ou de impagos públicos). Tal e como se indica no apartado I.1.4 Galicia sae da recesión xa no 2013 e goza dunha mellor situación macroeconómica e financeira para apluntalar as novas políticas de crecemento e emprego partindo da blindaxe dos servizos sociais.. Se ben a estabilidade macroeconómica non se percibe directamente polos cidadans, está é condición necesaria e un primeiro paso para o crecemento e a xeración de emprego, obxectivo fundamental de estos orzamentos. O esforzo de austeridade levado a cabo permite á nosa comunidade manterse á cabeza en políticas sociais, sanitarias e educativas cun custe financeiro dos máis baixos dos soportados polas ccaa e con acceso aos mercados para acadar financiamento. Non son moitas, as comunidades que sexan quen de abrir novos centros 0-3 anos de primaria e de secundaria, como tampouco centros de saude, hospitais, nin manter as prestacións da dependencia a máis beneficiarios, aumentar a dotación da RISGA ou complementar as PNC. As grandes cifras do orzamento voltan a apostar pola blindaxe dos servizos sociais, pasando a adicarse a estas políticas máis do 78% do gasto non financeiro. 9 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

10 Gráfica I: Evolución do peso das políticas socias. PESO DO GASTO SOCIAL ,0 75,0 76,0 77,0 78,0 79,0 As contas de afondan no cambio de modelo de crecemento baixo os fortes condicionantes financeiros do proceso de desapalancamento acelerado que é a consolidación fiscal, e que trata de conciliar a necesidade de eliminar o déficit das nosas contas co mantemento dos servizos públicos. Cadro I: Galicia: Capacidade (+) / Necesidade (-) de Financiamento (% PIB) das aapp Capacidade (+) Necesidade (-) de Financiamento, SEC-95 (En % do PIB) Administración Central -4,1-3,8-3,7-2,9-2,1 Comunidades Autónomas (1) -1,8-1,3-1,0-0,7-0,2 Entidades Locais -0,2 0,0 0,0 0,0 0,0 Seguridade Social -1,0-1,4-1,1-0,6-0,5 Total Administracións Públicas -7,0-6,5-5,8-4,2-2,8 10 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

11 Necesidade (-) ou capacidade (+) de financuiamento en % do PIB 0,5 0-0,5-1 -1,5-2 -2,5-3 -3,5 Gráfica II: Variación da senda de consolidación fiscal de Galicia Senda de consolidación fiscal ccaa exercicio senda 2012 senda 2013 Fonte: Consellería de Facenda Malia saída da recesión, a coxuntura económica segue a ser critica, de modo que non debe haber lugar para a complacencia nos esforzos de reforma estrutural e control das finanzas públicas para garantir a súa sostibilidade. Estes orzamentos representan un paso máis cara adiante nesta aterraxe tranquila das contas públicas autonómicas, e supoñen nese sentido unha etapa importante na tarefa de mellorar a posición financeira da Xunta de Galicia garantindo unha autonomía real de Galicia, e permitindo mostrar unha das mellores relacións de gasto adicado a financiar a provisión de bens e servizos públicos fronte os precisos para atender o servizo da débeda, así como a obter financiamento nas mellores condicións posibles dentro do noso contorno. 11 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

12 Gráfico III: Incremento Débeda/PIB 2008 (IV T)-2012 (III T) Fonte: Banco de España Cadro II: Gasto financeiro das comunidades autónomas 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10,1% 11,8% Cap. III: Var % 26,2% 26,5% 26,9% 27,1% 28,7% 30,2% 34,4% 35,4% 36,1% 55,9% 41,7% 42,9% 47,0% Fonte.- Consellería de Facenda. II. Asemade a asinación funcional das cifras orzamentarias amosan a aposta polo modelo de crecemento intelixente deseñado no plan estratéxico de Galicia. No exercicio elaborarase un novo plan estratéxico de Galicia , que consolidará a estratexia da saída da crise e as políticas económicas do novo modelo de crecemento, 12 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

13 partindo da situación actual e da nova programación de fondos europeos. Todo elo apostando con máis recursos polas políticas de innovación, I+D e o sistema universitario de Galicia. Consolidado as políticas de subsidiación de tipos de interés, desenvolvendo instrumentos financeiros para emprendedores e empresas consolidadas que suplan a febleza dos mercados financeiros e apoiando a internacionalización fomentando o desenvolvemento da iniciativa empresarial e a creación de emprego na nosa comunidade autónoma. Reflicten tamén os Orzamentos para á imaxe económica da aplicación das políticas e reformas estruturais que deben mellorar a produtividade e a competencia da economía galega e complementar as medidas da administración xeral do Estado para mellorar a competitividade da nosa economía e o acceso ao crédito. Se ben o Fondo para o Crecemento constituiu un auténtico plan de choque para sair da recesión, agora toca consolidar o inicio do crecemento. Como pode verse a finais de setembro as actuación do Plan de crecemento estaban comprometidas nun 94% e executadas nun 41% a pesar de que os primeiros meses do ano houbo que prorrogar o orzamento por mor das eleccións ao Parlamento de Galicia. Compre incidir neste esforzo de priorización e mobilización do investimento, reeditando o Plan no, agora con 412 millóns de euros. 13 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

14 Cadro III: Execución do fondo para o crecemento Eixes e obxectivos PEG Dotación Fondo Comprom isos Obrigas Gasto comprom etido Gasto executado E1 - Cohesión Social, Benestar e Calidade de Vida % 37% OE01 - Revitalización Demográfica, impulsando os nacementos e fomentando a conciliación da vida familiar e laboral % 1% OE04 - Atención ao benestar social % 46% OE05 - Impulsar a igualdade de oportunidades, a inclusión social e a mellora dos servizos sociais % 45% E2 - Dinamización económica, Crecemento e Emprego % 40% OE01 - Facilitar a mobilidade das persoas e o acceso a os mercados, aumentando a accesibilidade do territorio e mellorar as redes de transporte e a seguridade vial % 68% OE02 - Internacionalizar a economía galega, fomentando o investimento empresarial, o espíritu emprendedor e a innovación nas empresas % 12% OE03 - Potenciar a competitividade dos sectores estratéxicos mediante a política de clústeres e o fomento da innovación e cooperación empresarial % 49% OE04 - Acadar emprego de calidade mediante a cualificación dos traballadores e a mellora das condicións de empregabilidade a través do fomento das políticas activas e preventivas no mercado laboral galego % 26% E3 - Economía do Coñecemento % 47% OE01 - Construir unha sociedade competitiva baseandose na Investigación e o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación empresarial, como garantía de crecemento % 43% OE02 - Modernizar e Promover a aplicación e emprego xeral das TIC nos ámbitos productivos, sociais e dos servizos públicos % 47% E4 - Sostibilidade Medioambiental e Equilibrio Territorial % 26% OE02 - Desenvolvemento equilibrado e sostible do territorio eliminando as disparidades territoriais e integrando a Galicia como cidade única % 26% E5 - Administración austera, eficiente e cercana ao cidadán % 74% OE01 - Acadar unha administración moderna e cercana, optimizando os recursos materiais e humanos mediante a implementación de novos sistemas e procedementos de xestión e xeralizando o emprego das TIC en todo os seus ámbitos de actuación % 74% Total general % 41% Fonte.- Consellería de Facenda. (miles ) Para elo compre ter en conta que as contas orzamentarias non recollen actuacións referentes á iniciativa de emprego xuvenil que esta en pleno proceso de programación a nivel nacional nestes intres. Se ben falta por concretar como será instrumentada a traves do programa operativo de Galicia e pola Xunta de Galicia ou como un programa plurirrexional. Respecto aos fondos europeos os Orzamentos para recollen unha dotación coincidente case con unha anualidade financeira de fondos CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

15 No mes de outubro de 2013 concretaronse polo Ministerio de Facenda e Administracións Públicas as contías a xestionar pola comunidade autónoma de Galicia do marco -2020, no que Galicia entra na categoría das rexións máis desenvolvidas, o que implica novas contías de fondos e nova concentración temática para o destino dos fondos en desenvolvemento da estratexia Europa 2020, que concentrará o investimento na innovación, as pemes e a economía baixa en carbono a parte social atinxirá á capacitación e formación profesional, e a inclusión e a igualdade de oportunidades. Galicia xa desenvolvera a súa planificación estratéxica en torno a estos obxectivos temáticos á que responden tamén estes Orzamentos Xerais para. Compre por último salientar o papel vertebrador da asinación dos investimentos no territorio (gráfico XXXIV), así como a solidariedade interadministrativa, se ben xa no 2010 a Xunta blindou a participación dos concellos nos tributos autonómicos a través do FCL, no presente exercicio a pesar de que os recursos do sistema de financiamento económico baixan 190 millóns de euros sobre as contías efectivamente percibidas no III. Administración financeira eficiente e orientada a resultados. O proceso de orzamentación de cara a resultados vense aplicando de xeito contínuo, na procura da maior eficiencia na programación e execución dos recursos da facenda pública autonómica. Baixo este principio, de novo todo o proceso de elaboración dos orzamentos estivo orientado por unha revisión polo miúdo dos programas de gasto, analizando todos e cada un dos proxectos, valorando o impacto dos mesmos e o grao de aportación aos obxectivos establecidos. Este proceso reflictese no catálogo de indicadores que acompañan a cada programa orzamentario. Estos indicadores permiten non so orientar a asignación de recursos públicos, senón analizar os fallos na provisión de bens e servizos públicos e propoñer o cambio de procedementos ou de actuacións de gasto cara a outras de máis impacto no cidadán. Para consolidar está dinámica reformularase o proceso de orzamentación nunha nova lei de facenda de Galicia, elaborararse un novo plan estratéxico de Galicia así como os programas operativos de Galicia para o marco comunitario ao longo do exercicio. O principio de transparencia introducido pola Lei 2/2011 de Disciplina Orzamentaria e Sustentabilidade Financeira reflíctese na ampla información que se facilita, entre outros aspectos, con respecto aos investimentos reais das empresas públicas, a evolución e as ratios de gasto e o nivel de débeda pública, débeda/pib e débeda/ingresos correntes, o risco comprometido por avais e compromisos por emprego de fórmulas de pago adiado público da Comunidade Autónoma. As contas presentanse de xeito claro e conciso e en termos de contabilidade nacional para posibilitar unha comparación máis doada. A memoria de obxectivos permite saber non só o gasto adicado a cada política, tamén os recursos físicos e a previsión dos indicadores operativos e de realización. 15 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

16 En aras da antedita transparencia, o perímetro de consolidación vense ampliando ano tras ano nun proceso contrario ao de centrifugación do gasto realizado ata No presente exercicio liquidanse a sociedade Turgalicia SA e a parte de Xacobeo SA non vencellada ao mantemento dos camiños, integrandose as súas accións de gasto máis salientables na axencia de Turismo de Galicia. Liquidase tamén a Fundación para o fomento da calidade e o desenvolvemento tecnolóxico de Galicia pasando os seus activos e políticas de gasto máis salientables á axencia Galega de innovación. Xa para rematar, estes Orzamentos proporcionan ao resto dos axentes públicos e privados que operan en Galicia, a definición das orientacións da administración autonómica nas liñas de crecemento pretendidas, diminuíndo incertezas e incorporando expectativas racionais. Pretenden con elo vertebrar e impulsar a gobernanza conxunta entre sector público e sector privado, institucións e cidadáns, intensificando a presenza e capacidade de cooperación entre os axentes sociais na elaboración, execución e resultados dos programas e proxectos de interese común. 16 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

17 I.1. CONTORNO ECONÓMICO O outono de 2013 mostra un panorama económico con moitas máis luces que sombras en comparanza co ano pasado. Estados Unidos e Xapón debatense entre un crecemento con dinamismo crecente en base a expansións cuantitativas da base monetaria e sua crise fiscal. Os paises en desenvolvemento, auténticos motores da economía mundial, comezan a sentir problemas de financiamento motivados polo anuncio do fin das anteriores políticas monetarias expansivas e o aumento do prezo do dolar. No conxunto da zona euro, principal foco de inestabilidade económica no 2013, os endebedamentos público e privado están sendo reducidos e o crecemento restaurado pola vía das exportacións, porén a crise -despois de varios anos- está xerando graves consecuencias sociais, os sistemas de benestar están sentindo o impacto negativo da consolidación fiscal, o desemprego aumenta de maneira substancial e os riscos de pobreza aumentan na poboación. O problema da débeda soberana semella baixo control e o foco xa non está sobre o noso pais, co conseguinte efecto relaxación nas primas de risco esixidas, o movemento á baixa das taxas de xuro máis baixas e a apertura de novas fiestras de liquidez nos mercados de renda fixa. Se ben compre lembrar que os mercados ainda permanecen pechados para varias comunidades autónomas. Porén, a senda de consolidación fiscal e o control da débeda seguen sendo o principal obxectivo financeiro do noso pais, base para garantir a sostenibilidade do sector público e o inicio do crecemento económico. Estas deben acompañarse das precisas reformas estruturais que atinxen a diferentes sectores e que son esenciais para mellorar a competitividade da economía española, e que o sector exterior sega sendo palanca de crecemento, se a demanda dos nosos socios, en clara recuperación, axuda moito mellor. Se ben as reformas estruturais soen ser conflictivas ao alterar un statu quo e afectar a intereses corporativos normalmente, o seu beneficio no prazo medio e longo, en forma de aumento da competencia, baixa de prezos e xeración de emprego redúce os desequilibrios e aumenta a produtividade. A Eurozona debe ademais solucionar a gobernanza financeira e artellar unha política monetaria que permita o acceso a apertura dos canles de crédito e financiamento, que está a afectar de xeito importante á actividade económica dos paises do sur. En paralelo, aplicanse os primeiros pasos de implantación da estratexia 2020 e a gobernanza financeira cun orzamento comunitario inferior ao anterior por vez primeira na historia da UE. 17 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

18 Para crear as condicións da recuperación, a Unión puxo en marcha varias iniciativas: establecemento do Mecanismo de estabilidade Europeo, adopción do Pacto polo crecemento e Emprego, novas regras de gobernanza no six-pack, e acordos de Tratado de Estabilidade, Coordinación e Gobernanza. Pola súa parte, o BCE tomou importantes medidas para salvagardar a estabilidade financeira da área euro. Non obstante, o feble crecemento mundial está sometido a fortes incertezas, cuia resolución ao longo do exercicio determinara o cumprimento ou non das previsións macroeconómicas. EEUU, abismo fiscal e fin das políticas monetarias de expansión cuantitativa que semella se prorrogarán ata decembro. Union Europea, gobernanza financeira e monetaria, a capacidade de deseñar e implementar un auténtico órgano de supervisión bancaria e de artellar as medidas precisas para que o financiamento volte ás familias e ás empresas condicionará a consolidación da saida da crise. Ademáis o desenvolvemento e concreción da iniciativa de emprego xuvenil e a súa pronta aplicación é capital na loita contra o desemprego. Oriente Medio, unha vez máis un conflito bélico nesta área do globo pode tensionar os prezos do carburante a afectar vía prezos ao crecemento previsto. A non resolución por vieiros pacíficos do conflicto sirio, pola contra pode afectar á subas de prezos enerxéticos e ao funcionamento dos mercados financeiros, moi sensibles a este tipo de problemas. 18 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

19 I.1.1. O CONTEXTO INTERNACIONAL O crecemento da economía mundial previsto para o ano 2013 estará entre o 2,9 e o 3,1% segundo os principais organismos internacionais elaboradores de previsións. Este prognóstico supón un empeoramento de tres décimas con respecto ao rexistro de 2012 (3,2% en 2012 e 2,9% en 2013) segundo o Fondo monetario internacional (FMI), previsión máis recente. Se utilizamos os datos da Organización para a cooperación e o desenvolvemento (OCDE) e da Comisión Europea (CE) que estimaban un crecemento do 3,0% para 2012 prodúcese unha mellora de unha décima,. Para o ano espérase unha mellora máis significativa, o crecemento mundial do produto situarase entre o 3,6% e o 4,0%; a previsión máis recente, a do FMI, é a que presenta o menor valor. Estas estimacións suxiren unha lenta consolidación da recuperación económica mundial para o que queda de ano e para. A recuperación baséase fundamentalmente na reactivación do comercio mundial e no crecemento dos países emerxentes e desenvolvidos, a previsión para o crecemento do comercio mundial - revisada á baixa o 19 de setembro pola Organización Mundial do Comercio (OMC) - repunta dúas décimas en 2013 sobre o crecemento de 2012 para situarse nun crecemento do 2,5% e dous puntos en onde o progreso será do 4,5%. Cadro IV: Previsións macroeconómicas Previsións macroeconómicas. PIB Volume. Taxas de variación interanual en % FMI (outubro 2013) OCDE (maio 2013) Comisión Europea (maio 2013) PIB Mundial 2,9 3,6 3,1 4,0 3,1 3,8 Área Euro -0,4 1,0-0,6 1,1-0,4 1,2 Francia 0,2 1,0-0,3 0,8-0,1 1,1 Alemania 0,5 1,4 0,4 1,9 0,4 0,8 Italia -1,8 0,7-1,8 0,4-1,3 0,7 Portugal -1,8 0,8-2,7 0,2-2,3 0,6 España -1,3 0,2-1,7 0,4-1,5 0,9 Reino Unido 1,4 1,9 0,8 1,5 0,6 1,7 Estados Unidos 1,6 2,6 1,9 2,8 1,9 2,6 Xapón 2,0 1,2 1,6 1,4 1,4 1,6 Marrocos 5,1 3, México 1,2 3,0 3,4 3,7 3,5 3,5 Brasil 2,5 2,5 2,9 3,5 3,0 3,6 China 7,6 7,3 7,8 8,4 8,0 8,1 India 3,8 5,1 5,3 6,4 5,7 6,6 Comercio mundial de bens e servizos 2,9 4,9 3,6 5, FONTES: FMI, OCDE e Comisión Europea 19 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

20 Os crecementos esperados para o conxunto da economía global encerran diferenzas significativas por áreas. Utilizando como fonte de información o FMI, estas diferenzas, en esencia, son as seguintes: as economías avanzadas1 crecerán en 2013 un 1,2%, tres décimas por debaixo do rexistro de 2012, en a expansión será o 2,0%. As economías emerxentes e desenvolvidas2 acadarán en 2013 un crecemento lixeiramente inferior ao de 2012, pero neste caso a taxa é do 4,5%, en o crecemento esperado é do 5,1%. Dous últimos apuntes sobre estas previsións globais que indican un cambio nas perspectivas económicas: o primeiro é que, comparando coas estimacións previas elaboradas polos mesmos organismos, os prognósticos realizados no primeiro semestre rebaixan o crecemento proposto anteriormente para o ano 2013 para as principais economías en xeral. As previsións do FMI de outubro indican un cambio con respecto á anterior de xullo, mellorando as perspectivas europeas e empeorando as de América e Asia. O segundo fai referencia ás diferenzas entre as previsións para os dous primeiros trimestres de 2013 segundo a CE e a OCDE realizadas en maio e os valores observados para estes trimestres no momento actual, pois ben, a previsión do segundo trimestre quedou por debaixo do valor observado para as principais economías avanzadas o que permite abrigar unha expectativa de mellora sobre as previsións iniciais, como así parecen indicar os datos do FMI de outubro, os gráficos 1 e 2 das páxinas seguintes ilustran este suceso. Cadro V: Variación das previsións. Previsións PIB Volume. Taxas de variación interanual en % FMI OCDE Comisión Europea Xullo Outubro Novembro Maio Novembro Maio PIB Mundial 3,1 2,9 3,4 3,1 3,3 3,1 Área Euro -0,6-0,4-0,1-0,6 0,1-0,4 Francia -0,2 0,2 0,3-0,3 0,4-0,1 Alemania 0,3 0,5 0,6 0,4 0,8 0,4 Italia -1,8-1,8-1,0-1,8-0,5-1,3 Portugal -2,3* -1,8-1,8-2,7-1,0-2,3 España -1,6-1,3-1,4-1,7-1,4-1,5 Reino Unido 0,9 1,4 0,9 0,8 0,9 0,6 Estados Unidos 1,7 1,6 2,0 1,9 2,3 1,9 Xapón 2,0 2,0 0,7 1,6 0,8 1,4 Marrocos 4,5* 5, México 2,9 1,2 3,3 3,4 3,5 3,5 Brasil 2,5 2,5 4,0 2,9 3,9 3,0 China 7,8 7,6 8,5 7,8 7,7 8,0 India 5,6 3,8 5,9 5,3 5,8 5,7 Comercio mundial de bens e servizos 3,1 2,9 4,7 3, FONTES: FMI, OCDE e Comisión Europea * Previsións de abril 1 Estados Unidos, zona euro, Xapón, Reino Unido, Canadá son as principais economías incluídas neste grupo. 2 Rusia, China, India, Indonesia, Malasia, Brasil, México, Argentina, países do norte de África e de Oriente medio e subsaharianos forman este grupo. 20 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

21 Nos seguintes parágrafos detállanse estas previsións para os principais países da economía mundial e cos que mantemos relacións comerciais e que, por tanto, teñen unha maior influenza na economía galega. Estes países son Estados Unidos, Xapón, China, India, os principais da zona euro, Reino Unido, Portugal e Marrocos. Para o seguimento dos países da zona euro utilízanse os datos do Comisión Europea, que publicou o 3 de maio deste ano posto que estas previsións son congruentes coas do FMI actualizadas en outubro comentáranse as principais discrepancias - e as da OCDE. As proxeccións informan de que o PIB da zona euro se recuperará na segunda metade de 2013 e comezará a crecer a moderada velocidade en, esta recuperación baséase na mellora da demanda externa, posto que os axustes nos balances dos sectores públicos e privados lastrarán a demanda interna en moitos dos países membros. En 2013 a caída do PIB roldará o medio punto, dúas décimas inferior á caída de 2012; en o produto incrementarase en 1,2 puntos (un punto segundo o FMI), a Comisión advirte que estas predicións asumen que continuarán os esforzos políticos para evitar un novo agravamento da crise de débeda soberana. Por países dentro da zona euro, as perspectivas para 2013 son dispares con respecto ao conxunto, Alemania, Francia e España rexistrarán en 2013 unha taxa de crecemento inferior á de 2012 e Italia e Portugal unha taxa superior á do ano precedente, segundo o FMI só Alemania acada unha taxa inferior á do ano precedente. Alemania presentará un crecemento positivo (0,4%), as restantes economía mencionadas rexistrarán caídas con respecto a 2012, Francia un 0,1%, Italia un 1,3%, España un 1,5% e Portugal un 2,3%; segundo o FMI Francia tamén acadará un crecemento positivo (0,2%). En cambio, as previsións para son máis conformes entre o conxunto e as economías individuais. Todas as principais economías acadan crecementos positivos e superiores aos do ano precedente. Así o crecemento de Alemania será do 1,8%, o de Francia do 1,1%, o de España do 0,9%, o de Italia do 0,7% e o de Portugal do 0,6%. No principal país da UE que queda fóra da zona euro, o Reino Unido, as perspectivas para o ano 2013 son dun crecemento do 0,6% (1,4% segundo o FMI), lixeiramente superior ao do ano precedente e superior á media da zona euro. Para o crecemento será do 1,7%. En Estados Unidos os crecementos esperados segundo as previsións de outubro do FMI son do 1,6% en 2013 e do 2,6% en, o primeiro é inferior ao do ano anterior pero moi por enriba dos crecementos que se rexistrarán en Europa. En Xapón estes crecementos son do 2,0% e do 1,2%. Os datos de China subministrados polo FMI para 2013 igualan o rexistro de 2012, minorando o crecemento en ; os crecementos son da orde de dous puntos inferiores 21 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

22 aos previos á crise. En China o crecemento esperado será do 7,6% en 2013 e do 7,3% en. Na India a tendencia é de elevación das taxas, 3,8% en 2013 (3,2% en 2012) e 5,1% en. Utilizando dos datos do FMI, a economía de Marrocos crecerá do 5,1% en 2013, 2,4 puntos porcentuais por enriba do crecemento do ano anterior, e un incremento do 3,8% en. A Comisión Europea e a OCDE tamén ofrecen nas súas previsións o perfil dos crecementos trimestrais. O gráfico 1 presenta o crecemento intertrimestral previsto para as principais economías europeas, Estados Unidos e Xapón para os trimestres de 2013 e, para os dous primeiros trimestres deste ano compáranse estes crecementos cos observados. A fonte é a CE, os datos da OCDE son totalmente concordantes. 22 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

23 Gráfico IV: Previsións 23 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

24 1,5 Gráfico IV: Previsións.(Continuación) Portugal 0,0-1,5-3,0 Valor observado Predicción -4,5 T1 T2 T3 T4 T1 T2 T3 T Fonte: Comisión Europea Á vista destes gráficos obsérvase que en xeral o esperado é unha tendencia crecente ao longo de 2013 e coa excepción de Xapón, as taxas estabilízanse a partir de mediados de. Ademais obsérvase que en 2013 os crecementos son positivos nas principais economías a partir do segundo ou terceiro trimestre, en España e Portugal deberemos agardar ata o cuarto trimestre do ano. Da comparación dos rexistros observados nos dous primeiros trimestres do ano 2013 coas previsións realizadas en maio advírtese un mellor comportamento do segundo trimestre do ano do esperado. Como se comentou anteriormente, as previsións do FMI de outubro ratifican esta aseveración ao mellorar as previsións de crecemento para 2013 destas economías sobre o prognosticado en xullo. En tamén se incrementou a taxa de crecemento destas economías sobre a predición anterior, agás en Estados Unidos onde se prevía un crecemento do 2,7% en xullo que se rebaixou a un 2,6% en outubro. En termos de taxas interanuais os crecementos son os que se mostran no gráfico 2, o retraso da taxa interanual con respecto á intertrimestral pospón o crecemento positivo para España entre un e dous trimestres, tendo isto en conta, os comentarios realizados no parágrafo anterior son, en conxunto, válidos. 24 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

25 Gráfico V 25 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

26 Gráfico V (continuación) Os datos do segundo trimestre deste ano superan na maioría dos países, como se comentou anteriormente, estas previsións. A zona euro presentou no segundo trimestre unha taxa intertrimestral do 0,3%, despois de ano e medio de taxas negativas; dentro da demanda interna, o consumo privado, o público e formación bruta de capital rexistraron taxas intertrimestrais positivas e o sector exterior tivo unha contribución positiva ao crecer de forma máis rápida as exportacións que as importacións. Revisando os crecementos do segundo trimestre para os principais países da zona euro observamos que en Alemania, Francia e Portugal a taxa intertrimestral foi positiva e en España e Italia foi negativa; a demanda nacional dos tres primeiros países rexistrou crecementos positivos e en España e Italia a taxa intertrimestral foi negativa. Fóra da zona euro tamén se acadaron rexistros positivos en Estados Unidos, Reino Unido, Xapón e China; en todas estas economías o consumo privado rexistrou avances no segundo trimestre do ano. 26 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

27 I.1.2. ECONOMÍA ESPAÑOLA Os datos máis recentes de crecemento económico para España apuntan cara unha senda de menor caída do PIB, así o descenso intertrimestral do segundo trimestre foi do 0,1%, inferior en tres décimas á caída do primeiro trimestre e tamén inferior ao dos sete trimestres anteriores. En termos de taxa interanual, o descenso do 1,6%, tamén é inferior ao dos tres trimestres que o preceden, rexistrándose un mínimo no cuarto trimestre de A continuación detállase o comportamento da economía española no segundo trimestre do ano comparado co primeiro trimestre para mostrar a tendencia a curto prazo da mesma. O PIB xerado pola economía española no segundo trimestre de 2013 rexistrou un decrecemento do 1,6% respecto ao mesmo período do ano anterior, catro décimas por debaixo da caída rexistrada no período precedente. En termos de taxa intertrimestral o descenso foi do 0,1%, tres décimas inferior á caída experimentada no primeiro trimestre. Deste xeito a economía española mostra unha melloría neste trimestre debido fundamentalmente á menor caída da demanda nacional, que rexistra unha contribución menos negativa que nos trimestres anteriores. Analizando os dous grandes compoñentes do PIB español dende a óptica do gasto obsérvase unha menor caída da demanda nacional favorecendo a diminución do retroceso do produto e unha menor achega positiva da demanda externa. Así, por unha parte, a achega da demanda nacional ao PIB sitúase no -3,6%, 1,1 puntos menos negativa que á rexistrada no trimestre precedente e por outra, a demanda externa minora a súa achega ao crecemento agregado sete décimas con respecto ao trimestre precedente, situándose en 2,0 puntos porcentuais. Cadro VI: España. PIB e os seus compoñentes.demanda. España. Produto Interior Bruto e os seus compoñentes. Demanda. Índices de volume Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Tasas de variación anual e interanual (%) Operacións Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Gasto en consumo final -1,0-3,3-2,6-3,4-3,3-3,9-4,0-3,0 -Gasto en consumo final dos fogares e ISFLSF -1,2-2,8-1,8-3,1-2,8-3,5-4,2-3,1 -Gasto en consumo final das AAPP -0,5-4,8-4,9-4,4-4,9-5,0-3,3-2,4 Formación bruta de capital -5,6-6,9-6,2-6,8-7,2-7,3-7,2-6,3 Demanda interna (en termos nacionais) (1) -2,1-4,1-3,5-4,2-4,2-4,6-4,7-3,6 Exportacións de bens e servizos 7,6 2,1 0,1 0,5 3,3 4,4 3,6 9,2 Importacións de bens e servizos -0,1-5,7-6,9-7,7-4,6-3,5-4,8 3,1 PRODUTO INTERIOR BRUTO a prezos de mercado 0,1-1,6-1,2-1,6-1,7-2,1-2,0-1,6 (1) Achega ao crecemento do PIB pm. Fonte: Contabilidad trimestral nacional (INE) 27 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

28 O gasto en consumo final dos fogares reduce o seu decrecemento interanual este trimestre dende o 4,2% ata o 3,1%; como consecuencia da mellora do comportamento do consumo de bens, especialmente no apartado de bens duradeiros. O gasto en consumo final das AA.PP. tamén rexistra un decrecemento inferior ao do primeiro trimestre, a taxa situouse no -2,4%, nove décimas menos negativa que no trimestre precedente. O menor descenso do gasto en compras de bens e servizos foi o principal responsable desta menor caída. A formación bruta de capital tamén diminúe a súa contracción pasando do -7,2% ao -6,3%. Segundo o tipo de activos, a demanda de activos materiais é a responsable do menor decrecemento do conxunto e, dentro deste tipo de activos, os de bens de equipo e activos cultivados melloran 4,5 puntos mentres que a inversión en activos de construción empeora tres décimas, Os activos fixos inmateriais presentan unha taxa do -2,4%, 2,3 puntos máis negativa que a do trimestre precedente. A achega da demanda externa da economía española ao PIB trimestral neste período foi de 2,0 puntos porcentuais, inferior en sete décimas ao nivel do trimestre precedente; resultado que se produce porque, a pesar de que a taxa de crecemento das exportacións se acelerou, as importacións presentan un importante crecemento. As exportacións de bens e servizos aceleran o seu crecemento pasando do 3,6% ao 9,2%, este maior crecemento prodúcese en todos os apartados das exportacións: no de bens o crecemento pasa do 5,2% ao 12,7%, nos servizos non turísticos pasa do -0,5% ao 2,1% e, por último, as compras dos non residentes rexistran un crecemento do 1,9%, superando en oito décimas o dato do primeiro trimestre. Pola súa banda, as importacións creceron un 3,1%, fronte á caída do 4,8% rexistrada no trimestre precedente. Como ocorre no caso das exportacións, a mellora afecta a tódalas compoñentes: as importacións de bens, as importacións de servizos non turísticos e as compras dos residentes no resto do mundo. Dende a perspectiva da oferta aprécianse unhas taxas de variación menos negativas no sector primario, na industria manufactureira e na maior parte das ramas dos servizos. En cambio, a construción decrece un 5,9%, unha décima por enriba da caída do trimestre anterior. 28 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

29 Cadro VII: España PIB e os seus compoñentes polo lado da oferta. España. Produto Interior Bruto e os seus compoñentes. Oferta. Índices de volume Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Tasas de variación anual e interanual (%) Operacións Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Agricultura, gandaría e pesca 5,6-10,9-6,9-12,6-11,2-12,7-6,2-1,2 Industria 2,7-0,5-1,7-0,7 0,2 0,4-3,0-3,1 - Industria manufacturera 1,3-1,1-2,8-1,8 0,1 0,1-3,2-2,2 Construción -9,0-8,6-9,1-8,6-8,7-7,7-5,8-5,9 Servizos 1,4-0,3 0,7-0,1-0,4-1,1-1,1-0,8 Impostos netos sobre os produtos -6,1-4,9-5,0-4,7-4,9-5,1-2,6-1,7 PRODUCTO INTERIOR BRUTO a precios de mercado 0,1-1,6-1,2-1,6-1,7-2,1-2,0-1,6 Fonte: Contabilidad trimestral nacional (INE) As ramas agraria, gandeira e pesqueira pasan dun decrecemento do 6,2 a unha caída do 1,2%, as industriais elevan unha décima o seu decrecemento, do 3,0 ao 3,1% debido á enerxía, porque as manufactureiras minoran o seu descenso un punto, do 3,2% do primeiro trimestre ao 2,2% no segundo. A construción rexistra un descenso do 5,9%, incrementando a súa caída unha décima, segundo o INE este deterioro é congruente coa demanda de activos ligados a esta actividade e do emprego no sector. Por último, as ramas dos servizos moderan o seu descenso respecto ao do primeiro trimestre, pasando do -1,1% ao -0,8%, A maior influenza nesta caída da taxa con respecto ao trimestre precedente corresponde ás ramas de comercio, transporte e hostalería (-1,1% fronte ao -1,8%), información e comunicacións (-0,1% fronte ao -1.1%) e ás actividades artísticas, recreativas e outros servizos (-1,0% fronte ao -2,0%). O emprego, medido en postos de traballo a tempo completo, reduce o seu decrecemento en sete décimas ata situarse no -3,8% o que supón a redución de 623 mil empregos netos a tempo completo nun ano. O número de horas efectivamente traballadas polas persoas ocupadas na economía diminúe un 2,3% neste trimestre comparado co mesmo trimestre do ano pasado. A diferenza entre esta evolución e a dos empregos equivalentes a tempo completo debese o crecemento do 1,5% da xornada media a tempo completo, aumentando 2,6 puntos con respecto á taxa do trimestre precedente. Con este crecemento da actividade e do emprego a produtividade aparente por posto de traballo equivalente redúcese en catro décimas, dende o 2,6 ata o 2,2%. Se temos en conta a produtividade por hora traballada o descenso é maior, do 3,8% do primeiro trimestre pasamos a un 0,7% no segundo. 29 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

30 Cadro VIII: PTE a tempo completo. España. Postos de traballo equivalentes a tempo completo Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario Tasas de variación anual e interanual (%) Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Agricultura, gandaría e pesca -4,5-1,1-1,6-0,3 1,2-3,5-5,3 0,3 Industria -1,6-5,3-4,2-5,9-5,6-5,5-5,9-5,5 - Industria manufacturera -2,0-6,0-4,9-6,5-6,3-6,3-5,8-5,2 Construción -15,9-19,1-21,1-18,1-18,9-17,8-13,3-15,0 Servizos -0,5-3,4-2,5-3,8-3,4-3,8-3,4-2,7 Total postos de traballo equivalentes a TC -2,2-4,8-4,3-5,1-4,7-5,0-4,5-3,8 Fonte: Contabilidad trimestral nacional (INE) Estes datos do segundo trimestre de 2013 confirman que o ritmo de decrecemento económico se minorou en termos de taxa intertrimestral e coinciden co previsto pola Comisión que se mostra nos gráficos 1 e 2. Esta previsión estima que os decrecementos interanuais do PIB nos restantes trimestres do ano tenderán a ser cada vez menores e que acadarán un rexistro positivo no primeiro trimestre de. En termos de taxa intertrimestral o crecemento deixará de ser negativo no cuarto trimestre deste ano. No que respecta ao crecemento esperado para 2013 e, o escenario do goberno (máis actualizado xunto co do FMI) prevé unha caída do PIB en 2013 do 1,3% e un incremento do 0,7% en. O FMI prognostica tamén unha caída do PIB en 2013 do 1,3% e un aumento do 0,2% en, cinco décimas por debaixo da do goberno. A OCDE e a CE estiman que o PIB se contraerá un 1,7% e un 1,5% respectivamente en 2013 e crecerá en un 0,4% segundo a OCDE e un 0,9% segundo a CE. Polo tanto, as previsións para 2013 están entre o -1,3% segundo o goberno e o FMI e o -1,7% segundo a OCDE. Se analizamos as razóns desta caída dende a perspectiva da demanda segundo estas catro fontes chegamos ás seguintes conclusións: a achega da demanda nacional minora da orde de 4 puntos o crecemento do agregado e, dentro da demanda nacional, as caídas afectan a tódalas compoñentes, consumo de fogares, de AA.PP. e formación bruta de capital. A primeira compoñente, o consumo dos fogares presenta unha caída similar á do ano anterior segundo todas as estimacións, agás a do goberno que minora lixeiramente a caída de 2012; o consumo das AA.PP. caerá menos que en 2012 segundo todas as previsións e a formación bruta de capital presentará un caída en 2013 superior ao 6%. As previsións máis optimistas, as do goberno e do FMI, baséanse nunha achega da demanda interna menos negativa (-3,2%, -3,5% fronte a un -4,0% ou un -4,3%) que responde á súa vez a 30 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

31 unha caída menos elevada de todos os compoñentes: gasto en consumo final dos fogares, das AA.PP. e da formación bruta de capital. Cadro IX: Principais previsións macro. PIB por compoñentes de demanda Gasto en consumo final nacional. Gasto en consumo final nacional de fogares (1) Gasto en consumo final das AA.PP. Formación bruta de capital Formación bruta de capital fixo Demanda nacional* Exportacións de bens e servizos Importacións de bens e servizos Achega exterior* Produto interior bruto Produto interior bruto nominal Previsións macroeconómicas. España. TVA (%) Ministerio de Economía (setembro 2013) CE (maio 2013) 2013 FMI (outu bro 2013) OCDE (maio 2013) Ministerio de Economía (setembro 2013) CE (maio 2013) FMI (outu bro 2013) OCDE (maio 2013) -2, , ,6-3,1-2,8-3,0 0,2-0,1 0,4-1,5-2,3-3,7-2,0-2,9-2,9-0,4-2,9-1,4-6, , ,6-7,3-9, ,1-2,8-2,9-3,2-4,0-3,5-4,3-0,5-0,4-1,3-1,6 5,7 4,1 5,7 4,5 5,5 5,7 5,8 6,7-0,3-4,0-1,0-3,7 2,4 2,0 1,8 0,8 1,9 2,6 2,2 2,6 1,2 1,3 1,5 2,0-1,3-1,5-1,3-1,7 0,7 0,9 0,2 0,4-0,3 0,1-0,6-1,0 2,0 1,9 1,1 0,8 Mercado de traballo Emprego. Equivalente a tempo completo -3,4-3,4-3,9 (2) -- -0,2 0,0-0,7 (2) -- Taxa de paro 26,6 27,0 26,9 27,3 25,9 26,4 26,7 28,0 * Achega ao crecemento do PIB (1) Inclúe ás ISFLSF (2) Persoas FONTES: Ministerio Economía, Comisión Europea, OCDE e FMI O crecemento esperado para baséase nunha forte mellora da demanda nacional, sustentada no consumo dos fogares, que rexistrará un crecemento positivo segundo o goberno e o FMI, e na formación bruta de capital onde se reduce moi notablemente o descenso ata situarse entre 1 e 3 puntos porcentuais, o goberno prevé un crecemento do 0,2 para este agregado. O descenso do gasto en consumo final das AA.PP. será da orde do rexistrado en 2013 segundo o goberno, nove décimas superior segundo o FMI e menor que o deste ano a tenor do previsto pola OCDE e a Comisión. A achega do sector exterior será positiva pero inferior á do ano anterior debido a un maior crecemento das importacións posto que as exportacións crecerán a un ritmo semellante ao deste ano. No que respecta á taxa de paro, as previsións máis optimistas corresponden ao goberno que espera unha taxa de paro do 26,6% en 2013 e do 25,9% en, rebaixando as taxas do cadro macroeconómico anterior. Os prognósticos dos demais organismos son en esencia coincidentes, só o dato da OCDE para o ano é discordante ao elevar a taxa de paro a un 28%. 31 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

32 I.1.3. ECONOMÍA GALEGA Ao igual que sucede coa economía española no seu conxunto, os datos máis recentes de crecemento económico para Galicia apuntan cara unha senda de menor caída do PIB, así a taxa intertrimestral do segundo trimestre foi do 0,0%, inferior en catro décimas á caída do primeiro trimestre e tamén inferior ao dos cinco trimestres anteriores. En termos de taxa interanual, o descenso do 1,4%, tamén é inferior ao dos dous trimestres que o preceden, rexistrándose un mínimo no primeiro trimestre de En comparación co conxunto nacional obsérvase, en taxas de variación interanual, un diferencial positivo para Galicia dende finais de 2011; no conxunto do ano 2012 o diferencial foi de sete décimas e nos dous primeiros trimestres deste ano a caída do produto foi catro décimas inferior en Galicia no primeiro trimestre e dúas no segundo. A continuación detállase o comportamento da economía española no segundo trimestre do ano comparado co primeiro trimestre para mostrar a tendencia a curto prazo da mesma. Cadro X:. Evolución do PIB Galego. Produto interior bruto Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Variación interanual -0,5-0,9-0,9-0,9-0,4-1,6-1,6-1,4 Variación intertrimestral ,3-0,3-0,4-0,6-0,4 0,0 Fonte: IGE. Contas económicas trimestrais 32 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

33 Gráfico VI: Variacións en volume do PIB. PIB pm. Volume encadeado referencia Datos corrixidos de estacionalidade e calendario. Variacións interanuais (%) 4,0 2,0 0,0-2,0-4, ,0 Galicia España UE-27 Fonte: IGE, INE, EUROSTAT Demanda No segundo trimestre de 2013, a achega da demanda interna en termos nacionais ao crecemento do PIB foi de -3,2 puntos porcentuais, unha décima máis negativa que a contribución do trimestre anterior. O gasto en consumo final presenta un descenso do 2,6%, catro décimas inferior á caída rexistrada no trimestre precedente; o apartado da formación bruta de capital decrece un 6,2%, 2,5 puntos por enriba do retroceso observado no primeiro trimestre. A contribución do sector exterior é de 1,9 puntos porcentuais, superando en catro décimas a achega observada no trimestre precedente. 33 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

34 Gráfico VII: Descomposición dos compoñentes do PIB polo lado da demanda. I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II Fonte: IGE. Contas económicas trimestrais Volume encadeado referencia Datos corrixidos de estacionalidade e calendario Achega demanda interna (en termos nacionais) (%) Achega demanda exterior neta (%) PIB 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0-10,0 Cadro XI: Demanda, indices de referencia. Demanda. Índices de volume. Referencia ano 2008=100 Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Taxas de variación interanual (%) Operacións Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Gasto en consumo final -1,6-2,8-2,6-3,0-2,5-2,9-3,0-2,6 -Gasto en consumo final dos fogares e ISFLSF -1,7-2,6-2,2-2,6-2,7-2,8-3,1-2,8 -Gasto en consumo final das AAPP -1,2-3,3-3,9-4,1-2,0-3,2-2,6-1,9 Formación bruta de capital -18,2-5,0-12,1-6,1-0,2-0,8-3,7-6,2 Demanda interna (en termos nacionais) (1) -5,4-3,2-4,5-3,7-2,1-2,5-3,1-3,2 Exportacións de bens e servizos 2,7-4,8-7,2-7,7 2,1-6,1 3,8 4,8 Importacións de bens e servizos -6,4-8,8-13,4-12,5-0,9-7,8 0,9 1,2 PRODUTO INTERIOR BRUTO a prezos de mercado -0,5-0,9-0,9-0,9-0,4-1,6-1,6-1,4 Fonte: IGE. Contas económicas trimestrais (1) Achega ao crecemento do PIB pm. O gasto en consumo final dos fogares e institucións sen fins de lucro ao servizo dos fogares decrece un 2,8% no segundo trimestre de 2013, inferior en tres décimas ao descenso que experimentou no trimestre anterior. A debilidade do mercado de traballo, que segue a mostrar taxas negativas, incide na renda dispoñible dos fogares e é o principal causante do descenso continuado do consumo. Os principais indicadores de consumo dos 34 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

35 fogares móstranse en sintonía co agregado debido a que presentan descensos interanuais. A matriculación de turismos, o índice de vendas de comercio polo miúdo deflactado e corrixido de estacionalidade e calendario, o indicador de confianza do consumidor a renda salarial real calculada con: afiliación, incremento salarial pactado en convenio e o IPC como deflactor mostran descensos interanuais inferiores aos do trimestre precedente. No mesmo período, o gasto en consumo final das administracións públicas minora en sete décimas a caída observada no trimestre anterior, acadando un descenso do 1,9%. A formación bruta de capital mostra un ritmo de caída superior ao do trimestre anterior, descendeu un 6,2% neste trimestre. Os indicadores que rexistran descensos superiores aos do trimestre anterior son os relativos á inversión en construción e á importación de bens de capital deflactada co índice de valor unitario correspondente. En cambio, a matriculación de vehículos de carga e a produción industrial de bens de equipo acadan taxas de crecemento menos negativas que as do trimestre precedente, a produción industrial de bens de equipo e rexistra un crecemento positivo. Como xa se comentou anteriormente, no segundo trimestre de 2013 a achega da demanda externa neta foi de 1,9 puntos, catro décimas superior que a estimada para o trimestre anterior. As exportacións presentan un crecemento do 4,8%, un punto por enriba do crecemento do trimestre precedente; as exportacións galegas fóra de España creceron neste trimestre un 7,7% en termos nominais e, tendo en conta que o deflactor é negativo para este agregado, o crecemento real supera o 14%. Pola súa parte, as importacións aumentaron un 1,2%, tres décimas por enriba do crecemento rexistrado no trimestre anterior. Oferta Dende a perspectiva da oferta, no segundo trimestre de 2013 as taxas de crecemento interanual dos grandes agregados son negativas agás na industria. As menores caídas corresponden ao sector primario e aos servizos, a construción rexistra un decrecemento máis elevado. Con respecto ás taxas do trimestre precedente, os servizos acadan un descenso nove décimas menor, mellorando a taxa do trimestre precedente, as ramas agraria, gandeira e pesqueira en conxunto tamén melloran e, por último, agravan a taxa do trimestre anterior a construción e a industria. As ramas agraria, gandeira e pesqueira presentan un descenso do 0,2%, 2,7 puntos menos que o decrecemento do primeiro trimestre do ano. O comportamento do sector pesqueiro, onde os indicadores de volume presentan unha caída menos elevada que a do trimestre precedente e a taxa máis positiva rexistrada no resto de ramas do sector explican o menor descenso do conxunto. 35 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

36 As ramas da industria rexistran un crecemento do 0,6%. Dentro destas, a industria manufactureira creceu un 1,9%, rexistrando novamente unha taxa positiva. A taxa de variación interanual do sector da construción foi do -4,1%, unha décima inferior ao rexistro do trimestre anterior. A edificación residencial, a non residencial e a licitación oficial mostran taxas interanuais máis desfavorables que as do primeiro trimestre de Por último, neste trimestre o sector dos servizos presenta un decrecemento interanual do 1,6%, o que implica unha caída nove décimas inferior á do trimestre precedente. As ramas do comercio, transporte e hostalería, información e comunicacións, actividades financeiras e de seguros, actividades profesionais e a administración pública, sanidade e educación rexistran taxas negativas, as dúas primeiras son as que rexistran os maiores descensos. Con respecto ás taxas rexistradas no primeiro trimestre do ano melloran as tres primeiras ramas mencionadas anteriormente e as actividades inmobiliarias, e acadan maiores descensos ou menores crecementos as restantes. Cadro XII: Galicia, PIB por serctores. Oferta. Índices de volume. Referencia ano 2008=100 Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Taxas de variación interanual (%) Operacións Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Agricultura, selvicultura, gandería e pesca 4,0-0,1 2,5 0,2-0,1-2,9-2,9-0,2 Industria -2,8-1,3-6,2-2,4 4,1-0,2 2,7 0,6 - Industria manufactureira -3,1-2,5-6,3-5,7 3,7-1,2-0,7 1,9 Construción -6,7-4,6-5,8-4,9-4,2-3,4-4,0-4,1 Servizos 0,4-0,5 0,5-0,2-1,0-1,4-2,5-1,6 - Comercio, transporte e hostalería 0,7-1,6 0,0-1,0-2,0-3,2-4,9-3,5 - Información e comunicacións -3,0-2,2-1,3-1,7-2,4-3,4-5,0-2,3 - Actividades financeiras e de seguros -3,5 1,0 2,6 2,9-0,8-0,7-6,2-0,6 - Actividades inmobiliarias 3,7 1,2 2,8 1,5 0,2 0,2-0,1 0,0 - Actividades profesionais -2,6-0,7-1,2-1,3-0,7 0,4-1,1-1,6 - Administración pública, sanidade e educación 1,5-0,6 1,4 0,0-1,3-2,6-1,1-1,4 - Actividades artísticas, recreativas e outros servizos -2,8 2,4-0,8 1,1 4,4 5,0 4,9 3,6 Impostos netos sobre os produtos 3,2 0,7 2,8 1,2-0,5-0,5-0,9-0,8 PRODUTO INTERIOR BRUTO a prezos de mercado -0,5-0,9-0,9-0,9-0,4-1,6-1,6-1,4 Fonte: IGE. Contas económicas trimestrais Emprego O emprego, medido en termos de postos de traballo equivalentes a tempo com- 36 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

37 pleto, decreceu no segundo trimestre deste ano un 3,4%, o que supuxo un descenso de postos de traballo equivalentes nun ano. Cadro XIII: Galicia. emprego por ramas de actividade. Emprego por ramas de actividade Postos de traballo equivalentes a tempo completo Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Taxas de variación interanual (%) Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Agricultura, selvicultura, gandería e pesca -3,3-4,5-5,1-3,5-5,4-4,2-7,9-2,9 Industria -4,9-6,6-6,5-7,0-6,6-6,5-5,3-4,3 - Industria manufactureira -5,6-7,2-7,4-7,5-7,0-6,8-5,4-4,3 Construción -15,6-16,5-17,8-17,4-15,7-14,8-14,0-11,5 Servizos -1,7-1,8-1,4-2,0-1,8-1,9-1,7-2,3 - Comercio, transporte e hostalería -2,5-2,2-1,3-2,3-2,3-2,7-3,4-3,4 - Información e comunicacións -5,3-2,0-2,9-1,9-1,8-1,2-0,1 0,0 - Actividades financeiras e de seguros -5,9-2,3 0,3-3,4-1,6-4,4-2,6 1,7 - Actividades inmobiliarias 1,7 3,9 1,3 2,4 5,6 6,6 4,5 5,8 - Actividades profesionais 2,1-2,1-0,9-2,9-2,4-2,4 0,1-0,1 - Administración pública, sanidade e educación -1,6-2,8-2,4-2,6-3,3-3,1-2,3-3,8 - Actividades artísticas, recreativas e outros servizos -1,7 3,3 0,5 2,3 4,8 5,5 3,6 1,9 TOTAL POSTOS DE TRABALLO EQUIVALENTES A TEMPO COMPLETO Fonte: IGE. Contabilidade trimestral -3,9-4,2-4,2-4,4-4,2-4,0-3,9-3,4 Atendendo ás ramas de actividade apréciase un descenso interanual de todos os principais agregados; os maiores descensos prodúcense nas ramas da construción e nas ramas industriais. Con respecto aos descensos do trimestre precedente obsérvase unha mellora no sector primario, na industria e na construción e incrementase o ritmo de descenso nos servizos. As ramas agraria e pesqueira mostran un descenso interanual do 2,9% no segundo trimestre do ano, cinco puntos por debaixo do descenso do trimestre precedente. O conxunto da industria rexistra unha caída do 4,3%, minorando un punto descenso do trimestre anterior, as industrias manufactureiras tamén reducen a súa caída, e rexistran un descenso do 4,3%. A construción acada o maior decrecemento de todas as ramas, un 11,5%, 2,5 puntos inferior ao descenso interanual rexistrado no trimestre precedente. Por último, os servizos superan en cinco décimas o decrecemento do trimestre anterior, rexistrando unha caída do 2,3%. Os maiores descensos dentro dos servizos correspóndelle ás actividades de comercio, transporte e hostalería (3,4%) e á rama da administración pública, sanidade e educación onde se rexistra unha caída do 3,8%. Distinguindo por situación profesional, o emprego asalariado, en termos de postos de 37 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

38 traballo equivalentes a tempo completo, amosou neste trimestre unha taxa de variación interanual do -3,6%. Este dato que supón unha diminución de postos de traballo asalariados a tempo completo nun ano. Considerando de forma conxunta o crecemento do PIB trimestral e o do emprego, a variación interanual da produtividade aparente do factor traballo sitúase no 2,1%, tres décimas por debaixo da variación rexistrada no trimestre anterior. Prezos corrente O PIB valorado a prezos correntes presenta no segundo trimestre de 2013 un decrecemento interanual do 0,8%, dúas décimas superior ao descenso do trimestre precedente. Esta caída implica unha taxa do deflactor implícito do 0,6%, cinco décimas inferior á taxa rexistrada no trimestre anterior. Cadro XIV: Galicia, PIB e os seus compoñentes. Produto Interior Bruto trimestral e os seus compoñentes. Prezos correntes Datos corrixidos de efectos estacionais e de calendario. Taxas de variación anual e interanual (%) Operacións Tr. I Tr. II Tr. III Tr. IV Tr. I Tr. II Gasto en consumo final -0,4-1,7-1,4-1,8-1,1-2,4-2,0-1,2 -Gasto en consumo final dos fogares e ISFLSF 0,1-0,4 0,0-0,5-0,4-0,6-1,2-0,2 -Gasto en consumo final das AAPP -1,9-5,5-5,4-5,5-3,1-7,8-4,4-4,1 Formación bruta de capital -20,3-4,1-10,2-5,2 1,2-1,3-6,1-7,9 Demanda interna (en termos nacionais) (1) -5,2-2,3-3,2-2,4-0,7-2,3-2,7-2,4 Exportacións de bens e servizos 5,9-2,3-5,7-5,9 5,6-2,9 2,5 2,7 Importacións de bens e servizos -2,4-4,9-9,3-9,0 4,5-5,2-1,7-0,5 PRODUTO INTERIOR BRUTO a prezos de mercado -0,7-0,7-1,0-0,6-0,2-1,0-0,6-0,8 Agricultura, selvicultura, gandería e pesca 5,8 1,3 3,0 2,0 3,0-2,6-1,8 0,6 Industria -0,8 0,4-4,9-1,3 5,2 2,9 4,1 2,5 - Industria manufactureira -1,2-1,7-5,6-4,7 5,3-1,1-1,5 0,4 Construción -8,4-6,0-7,0-6,1-6,9-4,0-7,0-7,0 Servizos 0,4-0,2 1,4 1,0-0,5-2,6-1,3-1,6 - Comercio, transporte e hostalería 1,8 0,9 2,3 0,8-0,2 0,6-1,9-1,3 - Información e comunicacións -4,5-2,4-2,8-2,5-1,4-2,6-3,3-2,7 - Actividades financeiras e de seguros -9,1 6,4 8,6 14,0 2,2 1,5-0,2-3,5 - Actividades inmobiliarias 7,4 2,7 4,1 3,0 2,2 1,6 1,8 1,9 - Actividades profesionais -1,7-0,4-2,0-1,6 1,0 1,0 0,0-0,7 - Administración pública, sanidade e educación -0,2-4,5-0,3-1,6-4,0-11,8-4,6-5,1 - Actividades artísticas, recreativas e outros servizos -2,3 4,8 0,4 3,6 6,6 8,5 9,4 6,6 Impostos netos sobre os produtos -1,0-0,9-4,2-4,3-1,3 6,7 4,1 5,6 Fonte: IGE. Contas económicas trimestrais (1) Achega ao crecemento do PIB pm. 38 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

39 I.1.4. ESCENARIO MACROECONÓMICO O escenario macroeconómico prevé para Galicia unha senda similar á nacional para o que queda de 2013 e todo o. Se nos retrotraemos ás gráficas 1 e 2 observamos, para España, unhas taxas de variación que acadan un valor non negativo no cuarto trimestre deste ano ou no primeiro de. Ademais, o diferencial da economía galega coa española desde o segundo trimestre de 2012 é positivo e os principais indicadores dos que dispoñemos de información sinalan que a situación se mantén estable no que vai de terceiro trimestre. Estes dous factores indicarían que os crecementos positivos en Galicia poderían producirse no terceiro trimestre se a medición se realiza en taxas intertrimestrais e no cuarto se utilizamos taxas interanuais. Gráfico VIII: Variación interanual do PIB. Diferenciais da variación interanual do PIB pm. TVI (%) do PIB galego - TVI (%) do PIB de España 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1, ,0 Fonte: IGE, INE As previsións para o crecemento da economía nacional para o ano 2013 sitúanse entre unha caída do 1,0% e unha do 1,7%. A media das estimacións do goberno, do Banco de España e dos principais organismos internacionais sitúase no 1,5%. Se esta media a calculamos cos datos proporcionados polas fontes anteriores máis os dos principais organismos nacionais elaboradores de previsións obtemos un valor do -1,4%. Os prognósticos máis recentes corresponden ao goberno e ao FMI que a finais de setembro e principios de outubro estiman un descenso do PIB español do 1,3% Para o ano a previsión máis elevada estima un crecemento do 1,1% e a menor un crecemento do 0,2%. A media do goberno, do Banco de España e dos principais 39 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

40 organismos internacionais cifra a previsión no 0,6%. Esta previsión elévase unha décima ao incluír aos organismos nacionais. No cadro macroeconómico elaborado polo goberno español para o proxecto de presupostos estímase un crecemento dun 0,7%, coincidente coa media de tódalas previsións. O cadro 12 resume as principais previsións para España do ano, está elaborado a partir dos datos do panel de FUNCAS ás que se engaden as previsións do goberno, Banco de España, OCDE, FMI e Comisión Europea. FUNCAS realiza enquisas entre 18 servizos de análise españois para obter estes datos. Cadro XV: Previsións dos principais analistas públicos e privados. Previsión PIB España Previsión GCFH Previsión GCFAAPP Previsión FBKF Previsión Demanda nacional Previsión Exportacións Previsión Importacións Analistas Financieros Internacionales (AFI) 0,5-0,6-2,4-1,0-1,2 7,1 3,1 Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (BBVA) 0,9-0,2-1,7 1,1-0,3 6,7 3,8 Bankia 0,8-0,2-3,2-0,7-0,9 6,9 1,9 CatalunyaCaixa 0,8 0,0-1,6-2,9-0,9 6,6 3,7 Cemex 0,8 0,4-2,4-0,1-0,3 6,2 3,6 Centrode Estudios Economía de Madrid (CEEM-URJC) 1,1 0,1-2,6 0,3-0,4 5,7 1,6 Centro de Predicción Económica (CEPREDE-UAM) 0,9 0,1-0,7-0,9 0,8 4,8 2,1 CEOE 0,8 0,1-2,7-1,2-0,7 6,0 1,8 ESADE Fundación Cajas de Ahorros (FUNCAS) 1,0 0,3-1,6-2,1-0,5 6,0 1,9 Instituto Complutense de Análisis Económico (ICAE-UCM) 0,5-0,5-1,5-2,0-0,9 6,0 2,0 Instituto de Estudios Económicos (IEE) 0,7 Instituto Flores de Lemus (IFL-UC3M) 0,6-0,3-2,9 1,7-0,5 4,5 1,6 Intermoney 0,3 La Caixa 0,5-0,1-3,1-3,5-0,7 4,5 0,9 Repsol 0,8 0,2-1,2-1,1-0,3 5,6 2,4 Santander 0,8-0,1-0,6-0,5-0,3 7,5 4,7 Solchaga Recio & asociados 0,9 0,5-2,1-1,2-0,4 5,7 2,0 Goberno (set 2013) 0,7 0,2-2,9 0,2-0,4 5,5 2,4 Banco de España (mar 2013) 0,6-0,3-1,5-0,9-0,6 5,4 2,0 CE (mai 2013) 0,9-0,1-0,4-1,1-0,4 5,7 2,0 FMI (out 2013) 0,2 0,4-2,9-2,8-1,3 5,8 1,8 OCDE (xun 2013) 0,4-1,5-1,4-2,9-1,6 6,7 0,8 Percentil 80 0,9 0,3-1,4-0,2-0,3 6,7 3,0 Percentil 20 0,5-0,3-2,9-2,1-0,9 5,4 1,6 Mínimo 0,2-1,5-3,2-3,5-1,6 4,5 0,8 Máximo 1,1 0,5-0,4 1,7 0,8 7,5 4,7 Mediana 0,8-0,1-2,0-1,1-0,5 5,9 2,0 Promedio 0,7-0,1-1,9-1,3-0,7 5,9 2,1 Nos gráficos que se mostran a continuación preséntanse estes crecementos desagregados por partidas para ver ata que punto son coincidentes as hipóteses sobre os agregados que compoñen o PIB desde a perspectiva da demanda. Os compoñentes da 40 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

41 demanda con maior consenso no seu crecemento ou decrecemento son: as exportacións e o gasto en consumo final dos fogares. Para as primeiras todos os organismos estiman un crecemento positivo que en media roldará o 5,9% e o gasto en consumo final dos fogares descendera en media un 0,1%. Con respecto ás demais previsións, no apartado do gasto en consumo final das administracións públicas, as estimación do goberno e do FMI, dentro dos principais organismos internacionais, son as que auguran un maior descenso (2,9%, 1 puntos por enriba da media). A formación bruta de capital descenderá arredor dun 1,3%, 0,2 puntos positivos segundo o goberno. Por último, as importacións crecerán un 2,1% segundo a estimación media e un 2,4% segundo o goberno. Gráfico IX: Previsións PIB España principais analistas. Previsión PIB España Promedio Máximo Percentil 20 0,2 0,5 0,7 0,8 0,9 1,1 FMI (out 2013) Banco de España (mar 2013) 0,2 0,4 0,6 0,7 0,9 0,9 Santander 0,8 0,8 La Caixa 0,5 0,3 Instituto Flores de Lemus (IFL-UC3M) 0,6 0,7 Instituto Complutense de Análisis Económico (ICAE-UCM) 0,5 1,0 ESADE 0,8 Centro de Predicción Económica (CEPREDE-UAM) 0,9 1,1 Cemex 0,8 0,8 Bankia 0,8 0,9 Analistas Financieros Internacionales (AFI) 0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 Fontes: Funcas, OCDE, FMI, Comisión europea, Goberno de España 41 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

42 Gráfico X: Desglose previsións. Previsión GCFH Promedio Mediana Máximo Mínimo Percentil 20 Percentil 80-1,5-0,3-0,1-0,1 0,3 0,5 OCDE (xun 2013) FMI (out 2013) CE (mai 2013) Banco de España (mar 2013) Goberno (set 2013) -1,5-0,1-0,3 0,2 0,4 Solchaga Recio & asociados Santander Repsol La Caixa Intermoney Instituto Flores de Lemus (IFL-UC3M) Instituto de Estudios Económicos (IEE) Instituto Complutense de Análisis Económico (ICAE-UCM) Fundación Cajas de Ahorros (FUNCAS) ESADE CEOE Centro de Predicción Económica (CEPREDE-UAM) Centrode Estudios Economía de Madrid (CEEM-URJC) Cemex CatalunyaCaixa Bankia Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (BBVA) Analistas Financieros Internacionales (AFI) -0,6-0,5-0,3-0,1-0,1-0,2-0,2 0,0 0,1 0,1 0,1-2,0-1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 0,0 0,2 0,3 0,4 0,5 Previsión GCFAAPP Promedio Máximo Percentil 20-3,2-2,9-1,9-2,0-1,4-0,4 FMI (out 2013) Banco de España (mar 2013) -2,9-2,9-1,5-1,4-0,4 Santander La Caixa -3,1-2,1-1,2-0,6 Instituto Flores de Lemus (IFL-UC3M) -2,9 Instituto Complutense de Análisis Económico (ICAE-UCM) ESADE Centro de Predicción Económica (CEPREDE-UAM) Cemex Bankia Analistas Financieros Internacionales (AFI) -3,2 Fontes: Funcas, OCDE, FMI, Comisión europea, Goberno de España -2,7-2,6-2,4-2,4-1,7-1,5-1,6-1,6-3,5-3,0-2,5-2,0-1,5-1,0-0,5 0,0-0,7 0,0 42 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

43 Gráfico XI: Desglose previsións (continuación) Previsión FBKF Promedio Máximo Percentil 20-3,5-2,1-1,3-1,1-0,2 1,7 FMI (out 2013) Banco de España (mar 2013) -2,9-2,8-1,1-0,9 0,2 Santander La Caixa -3,5-1,2-1,1-0,5 Instituto Flores de Lemus (IFL-UC3M) 1,7 Instituto Complutense de Análisis Económico (ICAE-UCM) ESADE Centro de Predicción Económica (CEPREDE-UAM) Cemex Bankia Analistas Financieros Internacionales (AFI) -2,9-2,0-2,1-1,2-0,9-1,0-0,7-0,1-4,0-3,0-2,0-1,0 0,0 1,0 2,0 0,0 0,3 1,1 Previsión Demanda nacional Promedio Máximo Percentil 20-1,6-0,9-0,7-0,5-0,3 0,8 FMI (out 2013) Banco de España (mar 2013) -1,6-1,3-0,4-0,6 Santander La Caixa Instituto Flores de Lemus (IFL-UC3M) -0,7-0,4-0,3-0,3-0,5 Instituto Complutense de Análisis Económico (ICAE-UCM) ESADE Centro de Predicción Económica (CEPREDE-UAM) Cemex Bankia Analistas Financieros Internacionales (AFI) Fontes: Funcas, OCDE, FMI, Comisión europea, Goberno de España -1,2-0,9-0,9-0,9-0,7-0,5-0,4-0,3-0,3-2,0-1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 1,0 0,0 0,8 43 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

44 Gráfico XII: Desglose previsións (continuación 2) Previsión Exportacións Promedio Máximo Percentil 20 4,5 5,4 5,9 5,9 6,7 7,5 FMI (out 2013) Banco de España (mar 2013) 5,8 5,7 5,4 5,5 6,7 Santander La Caixa 4,5 5,7 5,6 7,5 Instituto Flores de Lemus (IFL-UC3M) 4,5 Instituto Complutense de Análisis Económico (ICAE-UCM) ESADE Centro de Predicción Económica (CEPREDE-UAM) Cemex Bankia Analistas Financieros Internacionales (AFI) 0,0 4,8 6,0 6,0 6,0 5,7 6,2 6,6 6,9 6,7 7,1 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 Previsión Importacións Promedio Máximo Percentil 20 0,8 1,6 2,1 2,0 3,0 4,7 FMI (out 2013) Banco de España (mar 2013) 0,8 1,8 2,0 2,0 2,4 Santander La Caixa 0,9 2,0 2,4 4,7 Instituto Flores de Lemus (IFL-UC3M) 1,6 Instituto Complutense de Análisis Económico (ICAE-UCM) ESADE Centro de Predicción Económica (CEPREDE-UAM) Cemex Bankia Analistas Financieros Internacionales (AFI) 0,0 2,0 1,9 1,8 2,1 1,6 1,9 3,1 3,6 3,7 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 3,8 44 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

45 A partir do escenario comentado anteriormente para o conxunto nacional, e as previsións de crecemento das principais economías mundiais expostas no apartado da economía internacional, propoñemos o seguinte escenario para o crecemento do PIB galego en. O obxectivo é acadar un crecemento unha décima superior ao previsto polo goberno de España para o conxunto nacional. Por tanto o crecemento do PIB galego sería do 0,8%. Para o ano 2013 a caída será do 1,2%, dúas décimas inferior á caída media prognosticada para o conxunto do estado. No seguite cadro representase esta previsión desagregada para os compoñentes da demanda. Cadro XVI: Cadro macroeconómico Galicia. Cadro macroeconómico Galicia. Variación anual en % Gasto en consumo final -2,8-2,4-0,4 - Gasto en consumo final dos fogares e ISFLSF -2,6-2,5 0,2 - Gasto en consumo final das AAPP -3,3-2,3-2,6 Formación bruta de capital -5,0-5,4 0,2 Achega demanda interna 1-3,2-3,0-0,3 Exportación de bens e servicios -4,8 3,7 3,9 Importación de bens e servicios -8,8 0,3 1,9 Produto interior bruto (PIB) -0,9-1,2 0,8 Produto interior bruto nominal -0,7 0,1 2,1 Emprego. PTETC -4,1-3,2-0,2 Taxa de paro 2 20,7 22,2 21,7 1 Contribución en puntos porcentuais 2 % da poboación activa Polo xeral, o diferencial positivo que previsiblemente se acadará este ano 2013 con respecto a España estará sustentado, dende a perspectiva da oferta, no mellor comportamento do sector industrial e nunha menor caída do sector da construción. Dende a óptica da demanda, espérase unha menor achega negativa de demanda interna que o estimado para o conxunto nacional. 45 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

46 En o sector industrial continuará mostrando un bo nivel de actividade debido á mellora da economía española, europea e mundial; e o sector servizos, que en 2013 mostra un diferencial negativo co conxunto nacional, pasará a rexistrar un crecemento superior; isto permitirá un diferencial lixeiramente positivo desde o punto de vista da oferta. Desde a perspectiva da demanda, esperamos un mellor comportamento do gasto das administracións e da formación bruta de capital que a nivel nacional, o primeiro como consecuencia do menor axuste das contas públicas na nosa comunidade e o segundo debido ao incremento da inversión pública. Como resultado da traxectoria esperada para esta dúas compoñentes, que supoñen cerca do 40% da demanda, a achega da demanda interna será menos negativa que para o conxunto do Estado, -0,3 en Galicia e -0,6 puntos para o conxunto nacional utilizando a media das previsións do Goberno, Banco de España, OCDE, FMI e CE ou -0,4 puntos porcentuais se recorremos ao dato do Goberno actualizado a finais de setembro. En cambio, as exportacións crecerán a un ritmo inferior en Galicia debido a que unha elevada porcentaxe delas corresponden ao comercio co resto de España, que medrarán a un ritmo moi inferior ao das destinadas a outros países debido á debilidade da demanda a nivel nacional. Detállase a continuación, para os principais agregados da demanda, o cadro macroeconómico para o ano que configuran o crecemento do 0,8%. 1.- O gasto en consumo final dos fogares e institucións sen fins de lucro crecerá un 0,2%. O mínimo dos descensos intertrimestrais deste apartado sucedeu no cuarto trimestre de 2012, nos dous trimestres para os que dispoñemos de información en 2013 os descensos foron inferiores e esperamos que esta tendencia se manteña ao largo de 2013 e. Polo tanto, en producirase un lixeiro avance; os aspectos que contribúen negativamente son o mercado de traballo e a evolución dos salarios, que presentarán un comportamento desfavorable que implicará que a renda salarial dispoñible para o consumo se situará en niveis lixeiramente inferiores aos do ano 2013; en cambio, a contención dos prezos, a taxa de aforro que se está a recuperar este ano e o menor nivel de débeda podería permitir compensar o anterior para manter o nivel de gasto. 2.- O gasto en consumo final das administracións públicas caerá un 2,6%. As restricións do gasto para cumprir os obxectivos de déficit limitarán o crecemento desta variable. Neste apartado, o descenso do consumo público debería ser inferior ao que se rexistrará no conxunto do estado debido a que noutras comunidades os recortes continuarán sendo superiores aos da nosa comunidade. 3.- A formación bruta de capital crecerá un 0,2% en o que supón superar en case seis puntos o descenso do ano anterior. Este dato positivo viría explicado polo in- 46 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

47 cremento da inversión pública e en bens de equipo; axudado pola a edificación residencial que, a pesar de continuar con taxas negativas, presentará un descenso moi inferior ao do ano anterior. 4.- A demanda externa neta achegará 1,1 puntos ao crecemento do PIB, sete décimas menos que o aportado por este agregado en Esta achega producirase como consecuencia dun aumento das exportacións do 3,9% e do 1,9% das importacións. A mellora da competitividade da nosa economía e a recuperación do comercio e da economía mundial, exercerá un impulso positivo nas exportacións; ademais, a caída da demanda interna española será moi inferior á de anos anteriores e desempeñará un efecto positivo sobre as exportacións ao resto das comunidades autónomas. As previsións do FMI, da OCDE e da Comisión Europea indican unha mellora da demanda interna das principais economías mundiais, a modo de exemplo expoñemos os datos das principais economías no cadro 14 segundo os datos da Comisión Europea, FMI e da OCDE. A información non está dispoñible para as economías emerxentes, pero tendo en conta que se augura un crecemento maior do PIB destas economías que das avanzadas, a súa demanda nacional crecerá a taxas máis elevadas que a das economías representadas no cadro. Cadro XVII: Previsións macro economías avanzadas. Previsións macroeconómicas. Demanda nacional. Taxas de variación interanual en % FMI (out 2013) OCDE (maio 2013) Comisión Europea (maio 2013) Área Euro 0,8 0,5 1,0 Francia 1,3 0,5 1,2 Alemania 1,3 2,7 1,9 Italia 1,1-0,7 0,6 Portugal ,0 España -1, ,4 Reino Unido 1,4 1,2 1,3 Estados Unidos 3,1 2,9 2,6 Xapón -0,2 0,5 1,3 FONTES: FMI, OCDE e Comisión Europea No que respecta ás importacións, o crecemento do 1,9% susténtase no crecemento da actividade económica da nosa comunidade que requirirá un maior dinamismo neste apartado para surtir a demanda intermedia e a final. 47 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

48 5.- Por último, a taxa de paro situarase no 21,7%, cinco décimas por debaixo da taxa de 2013 e 4,2 puntos por debaixo do esperado para España segundo o Goberno, empeorando deste xeito o diferencial esperado en 2013 en dúas décimas. Un descenso da ocupación superior aos 3 puntos e un crecemento do número de parados no entorno dos 5 puntos porcentuais, de xeito que diminúa apreciablemente a poboación activa (por enriba do 1,0% de descenso), levaríanos a esta taxa. 48 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

49 I.2. O ESCENARIO FINANCEIRO. SITUACIÓN MONETARIA E FINANCEIRA. Tralos fortes episodios de inestabilidade que caracterizaron aos mercados dende o inicio da crise financeira, o 2012, se ben non se pode falar de normalidade, si trouxo unha certa estabilidade na situación dos mercados financeiros. Continuando nesta mesma liña, no que se leva do 2013 pódese falar de que continua o clima de melloría gradual imposto no ano Non obstante, o presente exercicio tampouco está exento de dificultades; a aparición de novos episodios de incertidume, tanto de natureza económica como política, levou á aparición de tensións nos mercados financeiros, se ben, con moita menos intensidade que as vividas nos anos precedentes. Así, entre os múltiples factores que ao longo deste ano, e fundamentalmente a partir dos meses de abril e maio, provocaron este incremento da inestabilidade financeira podemos citar: as dificultades para a formación de Goberno en Italia tralas eleccións de finais de febreiro, as complicacións para chegar a un acordo para o programa de asistencia financeira a Chipre, as dificultades que está a atopar o Goberno de Portugal para levar a cabo a súa política económica, a posibilidade barallada de solicitar un novo programa de axuda para Grecia, os diferentes conflitos políticos que xurdiron en países como Siria e Exipto, o lento e dificultoso proceso de construción dunha unión bancaria en Europa, ou as perspectivas de cambio de orientación da política monetaria da Reserva Federal de Estados Unidos, etc. Ao peche deste informe, a discusión en EUA sobre a súa política fiscal e o teito de débeda e a situación política en Italia, coa recente dimisión de cinco ministros, ameazan con ser novos focos de tensións e incrementar a volatilidade nos mercados. En resumo, todas estas situacións impediron que se consolidara a melloría dos meses anteriores, se ben, como sinalamos anteriormente, non se materializou en graves episodios de inestabilidade, senón más ben supuxo un estancamento do ritmo de paulatina mellora emprendido. Cadro XVIII: TIPOS OFICIAIS DE REFERENCIA. TIPOS DE XURO OFICIAIS DO BANCO CENTRAL EUROPEO Marzo Xuño Setembro Op. principais de financiamento 1,00 1,00 0,75 0,75 0,50 0,50 Facilidade marxinal de crédito 1,75 1,75 1,50 1,50 1,00 1,00 Facilidade de depósito 0,25 0,25 0,00 0,00 0,00 0,00 (Datos correspondentes ao final do periodo considerado) Neste contexto descrito, e ante a actual coxuntura de debilidade económica que fai 49 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

50 improbable a aparición de riscos inflacionistas, o Consello de Goberno do Banco Central Europeo, na súa xuntanza de maio, acordou relaxar o ton da política monetaria, reducindo en 0,25 pp. tanto o tipo de xuro das operacións principais de financiamento, ata o 0,5 %, como o tipo da facilidade marxinal de crédito, ata o 1 %, estreitando a marxe entre este último e o tipo de xuro da facilidade de depósito que se mantivo no 0%. Así mesmo, o Banco Central Europeo mostrou o seu firme compromiso co mantemento dos tipos de referencia nos actuais niveis ou incluso inferiores, durante un período prolongado de tempo. Por outra banda, no ámbito das medidas non convencionais, anunciouse o mantemento do subministro de liquidez a tipo fixo polo tempo que foxe necesario, e aló menos ata mediados do ano, así como que se está a estudar, xuntamente con outras institucións, novas medidas co obxecto de promover o mercado de activos respaldados con crédito ás pequenas e medianas empresas non financeiras moi castigado pola crise financeira. Nos Estados Unidos, a Reserva Federal, que mantén os tipos obxectivo dos fondos federais no rango 0,00%-0,25% dende decembro de 2008, anunciou no segundo trimestre do ano a súa intención de proceder a unha moderación das súas políticas de estímulo monetario e a progresiva eliminación das inxeccións de liquidez. Poren, a Fed, que xa nas últimas semanas utilizara un ton máis baixista nos seus comunicados, anunciou finalmente na súa reunión de setembro a decisión de manter sen cambios o seu su programa de compras de activos en contra do inicialmente sinalado, sen que se esperen subas de tipos de xuros para os próximos meses. Pola súa banda, o Banco de Xapón, mantivo ao longo do 2013 os tipos de xuro oficiais no rango entre o 0,00% e o 0,10%, tipos estes establecidos en outubro de CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

51 Gráfico XIII: Evolución tipos de intervención Cadro XIX: TIPOS DE XUROS INTERBANCARIOS. Tras un incremento inicial no mes de Xaneiro, que situaba os tipos euríbor a tres meses e a un ano no 0,23% e no 0,62 %, respectivamente, fronte ao 0,18% e o 0,54% cos que pechou o ano 2012, e ante as expectativas de descenso dos tipos de xuro, que se confirmaron na reunión do BCE do 2 de maio co anuncio do recorte do tipo das operacións principais de financiamento, os tipos do mercado interbancario mostraron unha tendencia á baixa ao longo da primeira metade do ano. Neste sentido, a principios do mes de xuño os tipos euríbor a tres meses e a un ano situáronse no 0,20% e no 0,48%, respectivamente. 51 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

52 Sin embargo, esta tendencia quebrouse no terceiro trimestre do ano onde se observa un lixeiro repuntamento dos tipos interbancarios, ata situar ao euríbor a doce meses no 0,54% a finais de setembro. Gráfico XIV: Evolución euribor Cadro XX: Mercado de Débeda Pública. Prima de risco (puntos básicos) Período España Italia Alemaña España -Alemaña ,3 4,04 2, ,46 5,38 2, ,87 5,49 1, Mar ,95 4,67 1, Xuñ ,69 4,41 1, Set ,42 4,48 1, Ante un principio de ano no que se mantivo o ton positivo dos meses precedentes, a aparición de novos focos de inestabilidade, repercutiu negativamente tanto nos mercados de débeda, como nos bolsistas e de divisas. A partires do mes de marzo, este aumento da inestabilidade nos mercados financei- 52 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

53 ros se traduzo nun descenso das rendibilidades da débeda pública dos países máis castigados da zona euro, o que supuxo que a baixada dos seus diferenciais con respecto á referencia alemán se vira interrompida. España non foi axeno a esta tendencia. Ante un primeiro trimestre de mellora da prima de risco, a partir do segundo trimestre do ano o incremento da rendibilidade da débeda pública española situaba o bono español a 10 anos, no mes de xullo, en niveles do 4,7 % e o diferencial co respecto ao bono alemán no entorno de 315 puntos básicos. Gráfico XV: Evolución da prima de risco fronte ao bono alemán. Porén, o feito de que tanto Portugal como Grecia sexan economías que puidesen necesitar nova axuda financeira adicional da Troika e as dificultades que está a atravesar o Goberno en Italia, xuntamente cun clima de maior confianza respecto da economía española, permitiu a España soportar estes episodios de tensionamento mellor que o resto de países periféricos. Neste sentido, desde principios de agosto, o diferencial da curva española fronte a Alemaña estreitouse en 25 puntos básicos, mentres que o diferencial respecto a Italia anulouse, están nestes intres a prima que paga o bono español por debaixo da italiana. Nestes últimos días, a situación do goberno en Italia coa dimisión dos ministros do partido de Berlusconi ameaza con trae novos focos de inestabilidade coa conseguinte 53 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

54 repercusións nos diferenciais en Italia e España. Gráfico XVI: Comparativa rendibilidade bonos a 10 anos. 54 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

55 Cadro XXI: Mercados Bolsistas Índices de cotización bolsistas Período IBEX 35 Eurostoxx 50 CAC 40 DAX FTSE 100 Dow Jones Nikkei , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,86 Mar , , , , ,74 14,578, ,91 Xuñ , , , , , , ,32 Set , , , , , , ,80 Variación anual en % ,1 8,4 10,4 22,7 18,1 5, ,6-3,2-1,5 8,4 5,6-4, ,1-8,7-7,7 3,5-0,2-2,2 Mar ,1 5,9 9 12,2 11,2 23 Xuñ ,3 14, ,6 51,9 Set ,2 17,9 23,5 19,1 12,5 63 Polo que se refire aos mercados de renda variable, ao igual cos de débeda, tamén víronse afectados polas tensións vividas no segundo trimestre do ano, freando a súa tendencia alcista de principios de ano. Neste caso, o elemento determinante deste descenso xeneralizado das cotizacións o atopamos nas expectativas dunha orientación menos acomodaticia da política monetaria en EEUU tralo anuncio da Reserva Federal da súa intención de moderar o ritmo das compras de bonos. Así, fronte as revalorizacións que, en xeral, acumularon as bolsas tanto dos países europeos, como de EEUU e Xapón, nos primeiros tres meses do ano, o IBEX 35 presentou, durante o conxunto do segundo trimestre, unhas perdas do 2 %, sendo o descenso do EUROSTOXX 50 do 0,8 %. Porén, a publicación de datos económicos mellores de los previstos, o firme compromiso do Banco Central Europeo de continuar cos tipos xuro nos niveis actuais durante un prolongado período de tempo e a decisión da Reserva Federal de, en contra do inicialmente previsto, manter sen cambios o seu su programa de compras de activos, axudaron a cambiar esta tendencia, e así a partir de xullo as principais índices bolsitas volveran a unha senda de crecemento. Neste sentido, o IBEX 35 situábase, a finais de setembro, a data de peche deste informe, un 8 % por enriba do nivel acadado a comezo do ano, ganancia lixeiramente inferior á rexistrada, durante o mesmo período, pola referencia europea EU- ROSTOXX-50 (11%) aínda que moi por debaixo do indicador norteamericano Standard and Poor s 500 (23 %). 55 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

56 Gráfico XVII: Mercados Bolsistas Cadro XXII: Mercados de Divisas Tipos de cambio do euro (medias do período) Período Dólar EEUU Ien xaponés , , , , , ,62 Mar , ,99 Xuñ , ,4 Set , ,41 % de apreciación sobre un ano antes ,8-10, ,9-4, ,6-7,6 Mar ,8 13 Xuñ ,3 29,4 Set ,8 31,8 56 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

57 No mercado de divisas, a baixa volatilidade do cruce euro/dólar desde mediados do ano pasado favoreceu o fortalecemento do euro e, en liñas xerais, podemos falar dunha tendencia ao alza da divisa común europea. Ao igual que no resto dos mercados financeiros, a evolución do tipo de cambio ao longo deste ano veu marcada polo acontecementos de índole político e económico que se foron sucedendo a nivel internacional e, moi especialmente, pola evolución nas expectativas dos tipos de xuro na eurozona. Así, fronte un comezo de ano alcista, situacións como a intención da Fed de endurecer as súas políticas monetarias ou a posible acción militar en Siria contribuíron a incrementar a aversión ao risco e a apreciación da moneda norteamericana. Nas ultimas semanas, unha vez que se confirma que os tipos de xuro van a permanecer baixos a medio prazo, xunto coa mellora nas perspectivas económicas da zona euro, favoreceron a recuperación da cotización do euro. Gráfico XVIII: Mercados de Divisas 57 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

58 Gráfico XIX: Mercados de Divisas 58 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

59 I.3. AVALIACIÓN DA POSICIÓN CÍCLICA DA ECONOMÍA GALEGA Co obxecto de analizar en que parte do ciclo económico nos atopamos, e como afecta esta situación coxuntural aos saldos orzamentarios.elaborase este apartado, para isto partimos dunha estimación do produto potencial da economía galega, que permitirá calcular o saldo orzamentario cíclico e a taxa de referencia da economía galega. A Lei Orgánica 2/2012, do 27 de abril,de estabilidade orzamentaria e sostibilidade financeira, da un pulo aos equilibrios básicos que deben cumprir os orzamentos públicos pasando do anterior sistema baseado na estabilidade ao longo do ciclo, cun sesgo alto ao endebedamento, a un sistema baseado no equilibrio estrutural. Establece a devandita norma ademais unha taxa límite de crecemento do gasto non financeiro, referenciada ao crecemento medio do PIB un periodo longo de tempo.a taxa de referencia de crecemento do PIB a medio prazo da economía galega calcúlase seguindo a metodoloxía empregada pola Comisión Europea para o cálculo desta taxa a nivel nacional. A taxa nacional será a referencia, como se di no parágrafo anterior, a ter en conta por todas as comunidades autónomas na elaboración dos seus respectivos orzamentos, o cálculo da taxa galega permítenos estimar as diferenzas coa nacional. Para a análise da posición cíclica da economía compre estimar o produto potencial e a fenda entre a produción efectiva e a potencial (output gap). Para España o Ministerio de Economía y Competitividad segue a metodoloxía da función de produción utilizada pola Comisión Europea e acordada no seo do grupo de traballo do Output Gap para a elaboración dos programas de estabilidade, con algunha modificación como o uso das proxeccións a curto prazo do INE en lugar das de EUROSTAT e o contraste do cálculo oficial do crecemento potencial cunha variante metodolóxica que consiste na utilización dunha especificación forward-looking da curva de Phillips para calcular a NAWRU, fronte ao actual modelo backward-looking de expectativas estáticas. O traballo para realizar unha estimación semellante para Galicia non está rematado, por iso seguimos un procedemento alternativo que consiste na utilización de dous procedementos máis sinxelos tanto para Galicia como para España, comparar os resultados e, se son semellantes, utilizar os datos do Ministerio como válidos para a nosa economía. Os procedementos son os seguintes, por unha parte, un procedemento estatístico que consiste en obter o PIB potencial a partir o filtro de Hodrick e Prescott (HP), que descompón o crecemento dunha serie nun compoñente tendencial e outro cíclico. Chamaremos a este método PIB tendencial. Por outra parte utilizamos unha función de produción tipo Cobb-Douglas con rendementos de escala constantes. Para estimar o PIB potencial con este método, realizamos o seguinte procedemento, empregamos esta función de produción para estimar a produtividade total dos factores 59 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

60 como o residuo de Solow; a continuación utilizamos o filtro de Hodrick e Prescott para obter a tendencia desta produtividade e do emprego; con estas dúas series e o stock de capital obtemos unha estimación do PIB potencial. Chamaremos ao PIB potencial obtido por este método PIB tendencial por compoñentes. O escenario de crecemento para 2013 a 2016 para Galicia é o proposto no cadro do escenario macroeconómico do orzamento (cadro XVIII) engadindo unha taxa do 1,3% para 2015 e dun 1,5% para O español é o que figura no cadro do proxecto de orzamentos xerais do estado para, no 2015 e no 2016 empregamos os crecementos do 1,3% para 2015 e do 1,5% para 2016 propostos polo FMI. Para os anos 2017 e 2018 proponse un crecemento igual ao do ano 2016 tanto para Galicia como para España. En primeiro lugar utilizamos o filtro HP con parámetros l=100 e l=10 para Galicia e para España, o parámetro l serve para controlar o grao de suavidade da tendencia, canto maior é o valor máis suave é a tendencia. Obtemos así dúas variantes do PIB tendencial. En segundo lugar calculamos unha estimación do PIB potencial utilizando o filtro HP con l=100 e l=10 para as compoñentes da función de produción descrita anteriormente para Galicia e para España, esta estimación do PIB potencial será o PIB tendencial por compoñentes. Ao aplicar estes dous métodos para o período que abrangue entre 1980 e 2018 obtemos os resultados que se mostran na táboa seguinte: 60 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

61 Cadro XXIII: PIB a precios constantes observado, tendenciale output gap. Estes datos indican que o crecemento PIB tendencial galego acadará un valor lixeiramente superior ao 1% nos anos finais (2016, 2017 e 2018) se utilizamos o valor 10 para o parámetro l. Se empregamos l=100 o crecemento será menor e non superará o medio punto porcentual nos últimos anos. A posición cíclica da nosa economía medida polo output gap como tanto por cento do PIB tendencial ou tendencial por compoñentes móstranos que o mínimo cíclico se acadará este ano, e que nos seguintes anos a fenda de produción diminúe gradualmente, entre 2016 e 2017 o PIB observado superaría o nivel do PIB tendencial. Comparando en España, a fenda de produción medida deste xeito mostra un diferencial moi pequeno entre a nosa comunidade e o conxunto nacional; asignando ao parámetro l o valor 10, o output gap galego dista do nacional como máximo nunha décima en todo o período No gráfico 10 móstranse o output gap para España e Galicia cos distintos métodos. Con l tomando o valor 100 o ouptut gap é menos negativo en Galicia entre 2012 e 2015, en 2017 e 2018 o output gap galego é positivo como o nacional pero de menor contía. As diferenzas máximas nos anos finais son de tres décimas. O gráfico 11 mostra estes resultados. 61 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

62 Gráfico XX: Output Gap Galicia-España con tendencia pouco suavizada 1,0 Output gap (% PIB tendencial) 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2, Galicia (lambda=10) España (lambda=10) Galicia (Compoñentes, lambda=10) España (Compoñentes, lambda=10) Fonte: IGE Gráfico XXI. Output Gap Galicia-España con tendencia moi suavizada 3,0 Output gap (% PIB tendencial) 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0-3,0-4, Galicia (lambda=100) España (lambda=100) Galicia (Compoñentes, lambda=100) España (Compoñentes, lambda=100) 62 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

63 Fonte: IGE O output gap utilizado a nivel nacional para o cálculo da posición cíclica da economía española é superior ao estimado co filtro HP e coas tendencias dos compoñentes da función de produción.. O cadro 16 e o gráfico 12 mostran o output gap nacional estimado polo Ministerio de Economía y Competitividad seguindo a metodoloxía da Comisión (backward-looking) e a alternativa metodolóxica proposta por Ministerio (forward-looking) e o estimado polo filtro HP aplicado ao PIB e ás compoñentes da función de produción proposta nos primeiros parágrafos deste apartado. Os distintos métodos marcan o mínimo en 2013 e unha recuperación nos seguintes anos. Cadro XXIV. Ouput gap en % do PIB España. Output gap (% PIB) Output Gap (% do PIB tendencial, λ=10) 0,2-0,8-1,7-1,1-0,4 0,2 0,5 0,8 Output Gap (% do PIB tendencial, λ=100) -0,5-2,2-3,6-3,0-1,9-0,6 0,6 1,8 Output Gap (% do PIB tendencial por compoñentes, l=10) 0,0-0,9-1,7-1,0-0,2 0,3 0,6 0,7 Output Gap (% do PIB tendencial por compoñentes, l=100) -0,9-2,5-3,6-2,8-1,5-0,2 1,1 2,4 Output Gap España (función producción 1 ) -6,3-7,7-8,6-7,8-6,6-5,1 Output Gap España (función producción 2 ) -5,1-6,0-6,5-5,2-3,6-1,7 1 NAWRU calculada con Curva de Phillips forw ard-looking NAWRU calculada con Curva de Phillips backw ard-looking Fonte: Ministerio de Economía y Competitividad e elaboración propia 63 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

64 Gráfico XXII: Evolución do output gap. 2,0 0,0 España. Output gap (% do PIB) -2,0-4,0-6,0-8,0-10, HP (lambda=10) HP (lambda=10) HP compoñentes(lambda=10) HP compoñentes(lambda=100) Función producción 1 Función producción 2 Fonte: IGE A partir dos resultados anteriores podemos inferir que o output gap galego é similar ao nacional e que podemos empregar por tanto o estimado polo Ministerio de Economía y Competitividad mediante a función de produción proposta pola Comisión Europea e a alternativa do Ministerio para calcular o saldo orzamentario axustado ciclicamente. Deste xeito, a nivel nacional o output gap para 2013 estimado polo Ministerio sitúase no -8,6%, utilizando unha nawru calculada cunha curva de Phillips forward-looking ou no -6,5% empregando unha curva de Phillips backward-looking. O output gap para España estimado pola Comisión Europea nas previsións de primaveira sitúase no -4,6% e, por último, o FMI eleva a fenda de produción ata o -5,4% nas súas previsións de abril. Empregando as distintas estimacións da fenda de produción calculamos o saldo orzamentario cíclico multiplicando estas polo parámetro ε, a semi-elasticidade3. Os resultados son os que se mostran no cadro xxv. Segundo este cadro, o saldo orzamentario cíclico para o ano 2013 oscila entre o -0,8% do PIB e o -1,5%, o valor máis negativo rexístrase ao utilizar o output gap nacional obtido coa función de produción que calcula a nawru cunha curva de Phillips forward-looking e o menos negativo obtense se recorremos á fenda de produción proposta pola Comisión Europea. 3 No recadro 1 explícase con detalle o cálculo deste parámetro 64 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

65 Cadro XXV: Saldo orzamentario cíclico Saldo orzamentario cícliclo (% do PIB) 2013 Galicia Usando Output Gap España (función producción 1 ) -1,5-1,4 Usando Output Gap España (función producción 2 ) -1,2-0,9 Usando Output Gap España da Comisión -0,8-0,4 Usando Output Gap España do FMI -1,0-0,7 España Usando Output Gap España (función producción 1 ) -4,1-3,7 Usando Output Gap España (función producción 2 ) -3,1-2,5 Usando Output Gap España da Comisión -4,4-2,2 Usando Output Gap España do FMI -5,1-4,0 1 NAWRU calculada con Curva de Phillips forw ard-looking NAWRU calculada con Curva de Phillips backw ard-looking Fonte: Ministerio de Economía y Competitividad e elaboración propia A obtención do PIB potencial permítenos obter a taxa de referencia da economía galega que limitará o crecemento do gasto, esta medida en termos reais calcúlase como o crecemento medio do PIB potencial nun período de 10 anos, os cinco previos ao ano para o que se calcula a taxa e os catro seguintes. A esta taxa haberá que sumarlle unha estimación do deflactor do PIB para obter a taxa de referencia en termos nominais, o deflactor para cada un dos 10 anos que se promedian será o menor valor entre o crecemento real do deflactor e o 2%. No cadro 18 presentamos esta taxa de referencia para 2012, 2013 e utilizando os métodos anteriores para o cálculo do PIB potencial. A taxa de referencia en termos nominais situaríase entre o 0,9% e o 1,2% en debido a un crecemento real entre o 0,0% e o 0,3% e un crecemento do deflactor dun punto porcentual. As taxas de referencia en termos nominais para a economía española en 2013 son 1,3% ou 1,7% dependendo do tipo de función de produción. En estas taxas sitúanse entre o 1,1% e o 1,5%. Na medida en que a evolución dos ingresos non financeiros e o obxectivo de estabilidade orzamentaria determinaron un teito de gasto non financeiro inferior ao do exercicio 2013, a limitación de crecemento do gasto non financeiro dimanante da aplicación da taxa de referncia deviene en inaplicable no. 65 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

66 Cadro XXVI. Taxa de referencia de crecemento do PIB da economía galega Taxa de referencia da economía galega En termos reais PIB tendencial (λ=10). TVA (%) -0,5-0,2 0,2 PIB tendencial (λ=100). TVA (%) 0,3 0,3 0,3 PIB tendencial por compoñentes(λ=10). TVA (%) -0,7-0,4 0,1 PIB tendencial por compoñentes(λ=100). TVA (%) -0,1-0,1 0,0 Deflactor 1,1 1,0 1,0 En termos nominais PIB tendencial (λ=10). TVA (%) 0,6 0,8 1,2 PIB tendencial (λ=100). TVA (%) 1,4 1,3 1,2 PIB tendencial por compoñentes(λ=10). TVA (%) 0,4 0,6 1,1 PIB tendencial por compoñentes(λ=100). TVA (%) 1,0 0,9 0,9 Fonte: Elaboración propia I.3.1. A posición cíclica das comunidades autónomas A experiencia empírica dispoñible pon de manifesto a existencia dun elevado grao de sincronía entre o crecemento tendencial de todas as comunidades autónomas, especialmente nos últimos anos. Nos seguintes gráficos (XXIII e XIV) represéntase a taxa anual do PIB potencial a prezos constantes de todas as comunidades obtido mediante o filtro HP con l=100. No gráfico xx obtense o PIB tendencial para cada Comunidade supoñendo uns crecementos iguais aos especificados para o conxunto nacional no apartado anterior. No gráfico XXIII o PIB tendencial obtense con datos reais ata 2012, sen engadir predicción algunha. Nestes gráficos podemos observar a sincronía entre os crecementos tendenciais de todas as comunidades e a maior coincidencia no tramo final da mostra; a concordancia nos últimos anos é maior se utilizamos predicións debido a que estas predicións son comúns para todas as comunidades. 66 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

67 Gráfico XXIII: comparación do PIB potencial por ccaa, datos con prediccións 5,0 PIB potencial. Variación anual (%) 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1, Andalucía Aragón Asturias, Principado de Balears, Illes Canarias Cantabria Castilla y León Castilla - La Mancha Cataluña Comunitat Valenciana Extremadura Galicia Madrid, Comunidad de Murcia, Región de Navarra, Comunidad Foral de País Vasco Rioja, La TOTAL NACIONAL Fonte: elaboración propia 67 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

68 Gráfico XXIV.comparación do PIB potencial por ccaa, datos sen prediccións. 5,0 4,5 PIB potencial. Variación anual (%) 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Andalucía Aragón Asturias, Principado de Balears, Illes Canarias Cantabria Castilla y León Castilla - La Mancha Cataluña Comunitat Valenciana Extremadura Galicia Madrid, Comunidad de Murcia, Región de Navarra, Comunidad Foral de País Vasco Rioja, La TOTAL NACIONAL Fonte: elaboración propia A pesar desta sintonía na tendencia, as diverxencias rexionais nos crecementos observados do PIB, motivan que a brecha da produción (output gap) medido como porcentaxe do PIB potencial, indicador do ciclo económico rexional, non sexa o mesmo para todas as comunidades. Nos gráficos da páxina seguinte presentamos o output gap para os anos 2010 a 2015 de todas as comunidades, as series do PIB utilizadas arrancan en 1980 e terminan en 2018 coas predicións mencionadas anteriormente. As diverxencias son menos acusadas nos últimos anos representados debido ao uso de previsións comúns para todas as comunidades. No caso da nosa comunidade observamos que o output gap non difire moito do nacional o que validaría o uso deste último para o cálculo do saldo orzamentario axustado do ciclo en Galicia. 68 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

69 Gráfico XXV: Output gap CCAA Output gap (% do PIB tendencial, lambda=100) Constantes 2010 TOTAL NACIONAL Rioja, La País Vasco Navarra, Comunidad Foral de Murcia, Región de Madrid, Comunidad de Galicia Extremadura Comunitat Valenciana Cataluña Castilla - La Mancha Castilla y León Cantabria Canarias Balears, Illes Asturias, Principado de Aragón Andalucía TOTAL NACIONAL Rioja, La País Vasco Navarra, Comunidad Foral de Murcia, Región de Madrid, Comunidad de Galicia Extremadura Comunitat Valenciana Cataluña Castilla - La Mancha Castilla y León Cantabria Canarias Balears, Illes Asturias, Principado de Aragón Andalucía TOTAL NACIONAL Rioja, La País Vasco Navarra, Comunidad Foral de Murcia, Región de Madrid, Comunidad de Galicia Extremadura Comunitat Valenciana Cataluña Castilla - La Mancha Castilla y León Cantabria Canarias Balears, Illes Asturias, Principado de Aragón Andalucía TOTAL NACIONAL Rioja, La País Vasco Navarra, Comunidad Foral de Murcia, Región de Madrid, Comunidad de Galicia Extremadura Comunitat Valenciana Cataluña Castilla - La Mancha Castilla y León Cantabria Canarias Balears, Illes Asturias, Principado de Aragón Andalucía CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

70 Gráfico XXV (continuación) TOTAL NACIONAL Rioja, La País Vasco Navarra, Comunidad Foral de Murcia, Región de Madrid, Comunidad de Galicia Extremadura Comunitat Valenciana Cataluña Castilla - La Mancha Castilla y León Cantabria Canarias Balears, Illes Asturias, Principado de Aragón Andalucía TOTAL NACIONAL Rioja, La País Vasco Navarra, Comunidad Foral de Murcia, Región de Madrid, Comunidad de Galicia Extremadura Comunitat Valenciana Cataluña Castilla - La Mancha Castilla y León Cantabria Canarias Balears, Illes Asturias, Principado de Aragón Andalucía TOTAL NACIONAL Rioja, La País Vasco Navarra, Comunidad Foral de Murcia, Región de Madrid, Comunidad de Galicia Extremadura Comunitat Valenciana Cataluña Castilla - La Mancha Castilla y León Cantabria Canarias Balears, Illes Asturias, Principado de Aragón Andalucía TOTAL NACIONAL Rioja, La País Vasco Navarra, Comunidad Foral de Murcia, Región de Madrid, Comunidad de Galicia Extremadura Comunitat Valenciana Cataluña Castilla - La Mancha Castilla y León Cantabria Canarias Balears, Illes Asturias, Principado de Aragón Andalucía Fonte: elaboración propia I.3.2. Déficit estrutural da economía galega Unha vez determinada a posición cíclica da económía galega e as elasticidades de 70 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

71 gasto e ingreso podemos estimar que parte do saldo orzamentario pode imputarse á situación cíclica e, por diferencia co saldo real ou estimado podemos calcular o saldo fiscal cíclicamente axustado. Para o cálculo do saldo cíclico da economía galega hai que multiplicar o output gap por un parámetro ε, a semi-elasticidade. Para o cálculo deste parámetro para 2013 utilizamos a metodoloxía establecida polo Ministerio de Hacienda y Administraciones Públicas, que seguindo á Comisión Europea, introduce un cambio na metodoloxía de cálculo dos saldos orzamentarios axustados do ciclo (en inglés cyclically-adjusted budget balance (CAB)) incorporando este parámetro, a semi-elasticidade. A nova metodoloxía substitúe a sensibilidade respecto da brecha de produción (output gap (OG)) que se viña utilizando pola semi-elasticidade dos ingresos e gastos públicos tamén con respecto da brecha de produción. O documento da Comisión Europea demostra que o uso da semi-elasticidade para o cálculo do saldo orzamentario axustado do ciclo aproxima mellor este concepto que o uso anterior da sensibilidade. Malia estimar que as elasticidades empregadas para o gasto e ingreso autonómico son demasiado ríxidas, a efectos de poder comparar información propia coa do Ministerio de Facenda e Administracións Públicas e coa Comisión Europea empregase o método derivado do cálculo da NAWRU backward looking, os resultados do mesmo mostran un saldo cíclico que se minora ao abeiro dos cambios esperados na situación cíclica do periodo e que mostra unha baixa proporción respecto do saldo total, negativo ao longo de toda a serie. No entanto, pode observarse como o saldo correspondente ao ano 2013 sería cero, o mesmo que nos anos seguintes cunha décima de variación. E dicir Galicia xa desenvolveu o esforzo de axuste estrutural preciso para afacer as súas contas ao financiamento estrutural, a súa necesidade de finaciamento total obedece á febleza da coxuntura económica así como a algún impacto extraordinario e puntual no gasto ou no ingreso (resultados de impactos one-off no orzamento). Saldo público Output-gap Cadro XXVII: Sensibilidade cíclica Saldo cíclico Saldo axustado ciclicamente ,6-5,1 17,8-0,9-0, ,3-6,0 17,8-1,1-0, ,2-6,5 17,8-1,2 0-1,0-5,2 17,8-0,9-0, ,7-3,6 17,8-0,6-0, ,2-1,7 17,8-0,3 0,1 Naw ru calculada coa curva de Phillips backw ard-looking A sensibilidade cíclica calculada xon semielasticiades a partires da media das liquidacións CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

72 I.4. SOSTIBILIDADE MACROECONÓMICA Debido aos desequilibrios macroeconómicos acumulados polos distintos países da UE durante a década anterior á actual crise as Institucións da UE consideraron necesario establecer un Procedemento de Desequilibrio Excesivo, o cal é similar ao Procedemento de Déficit Excesivo se ben en vez de referirse ás finanzas públicas analiza a situación macroeconómica dos distintos Estados Membros da UE. O Procedemento de Desequilibrio Excesivo introduciuse mediante a lexislación denominada Six Pack que entrou en vigor o 13 de Decembro de 2011, a través do Regulamento da UE 1176/2011 relativo á prevención e corrección dos desequilibrios macroeconómicos. Este Procedemento establece un Mecanismo de Alerta que permite detectar rapidamente desequilibrios macroeconómicos e tamén permite o seu seguimento, mediante un Cadro de Indicadores que inclúe limiares indicativos. O cadro de Indicadores que presenta España neste segundo Informe sobre o Mecanismo de Alerta é o seguinte: Cadro XXVIII: Cadro de Indicadores do Procedemento de Desequilibrio Excesivo. Cadro de Indicadores do Procedemento de Desequilibrio Excesivo. Indicadores Desequilibrios Externo Indicadores Competitividade España Saldo Balanza Conta Corrente (% PIB) (media últimos 3 anos) Posición de Investimento Internacional Neto (% PIB) Tipos de Cambio Efectivos Reais deflactado con IAPC (% variación 3 Anos) Cotas de participación no mercado de exportacións (% de variación 5 Anos) Costes Laborais Unitarios Nominais (% variación 3 Anos) Precio da Vivenda Deflactado (% variación anual) Umbral /6% -3,6-3,7-3,6-4 -5,4-7,2-8,8-9,5-8,1-6,3-4,4-3,1-35% -35,6-41,6-45,2-51,9-55,6-65,8-78,1-79,3-93,8-89, ,2 +-5% -2,1 1 8,8 9,7 7,9 4,3 4,2 6,2 5 0,8-1,3 - -6% 2,7 6,9 5,8 2,5 5,5-3,2-3,2-13,6-7,1-10,6-7,8-14,2 9% 8,1 9,4 9,3 8,5 8,8 9, ,4 11,6 5,3-1,3-5,6 6% 6,2 12, , ,8 6,4-4,8-5,6-3,6-9,9-16,9 Fluxo de Crédito ao Sector Privado (% PIB) 15% 18,7 16,6 17,1 21,8 27, ,2-2,9 3,6-2,2-9,6 Indicadores Desequilibrios Internos Débeda do Sector Privado (% PIB) 160% ,4 227,1 230,1 225,1 215,2 Débeda do Sector Público (% PIB) 60% ,3 40, ,7 70,4 85,9 Taxa de Paro (media últimos 3 anos) 10% 11,8 11,2 11,1 11,2 10,5 9,5 8,6 9,4 12,6 16,5 19,9 22,3 Total Pasivos do Sector Financeiro (non consolidado). (% variación anual) Nº TOTAL INCUMPRIMIENTOS 16.5% 6,9 4, , ,9 4,7 3,8-2,2 3, Fonte: Eurostat Neste Cadro de Indicadores obsérvase que no 2012 dos 11 indicadores España incumpre 6, os mesmos que no 2012(Balanza por Conta Corrente, Posición de Investimento Internacional Neto, Cota de participación no mercado de exportación, Débeda do Sector Privado, Débeda Pública e Taxa de Desemprego) e que desde o ano 2002 España incumpriu polo menos 5 indicadores sempre. 72 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

73 Facendo refrencia ao exame polo miudo da comisión realizado ao abeiro do artigo 5 do Regulamento UE 1176/2011 relativo á prevención e corrección de desequilibrios macroeconómicos, este apartado recolle un análise da situación macroeconómica de España e as propostas do goberno europeo para correxilas que, sen dúbida, reflicten cales serán os vieiros macroeconómicos nacionais a medio prazo. No primeiro exame exhaustivo, realizado en maio de 2012, a Comisión constatou que España estaba a experimentar desequilibrios moi graves, especialmente no que atinxe á evolución da posición exterior, o endebedamento do sector privado e o sector financeiro. Respecto do sector financeiro compre salientar a sinatura en xullo de 2012, dun programa de recapitalización das entidades financeiras. O devandito programa segue cumprindose, contribuindo así ao control dos riscos relacionados co sector financeiro. As principais observacións da análise macroeconómico da Comisión son que os riscos e as tendencias económicas adversas vencelladas aos desequilibrios macroeconómicos apreciados no 2012, seguen sendo fortes e se fixeron efectivos en parte. En concreto.- Os ciclos de interacción negativa entre a prolongada recesión económica, o proceso de desapalancamento e a volatilidade das condicións de financiamento do mercadoseguen a ser unha ameaza tanxible. O proceso de desapalancamento do sector privado está freando considerablemente a demanda interna e sumiu á economía dende finais de 2011, nunha doble recesión que podería prolongarse ata. Os esforzos encamiñados a frear o aumento da débeda das administracións públicas contribúen a reducir a demanda interna. As rixideces estruturais e as estritas condicións de financiamento ralentizaron e encareceron (en térmos de producción e emprego) o axuste da economía real ás condicións imperantes tras o estourido da burbulla. Á súa vez, a contracción da economía e o consiguinte aumento do paro están contribuindo á prolongación do proceso de desapalancamento. Polo tanto, a pesares de que o axuste dos desequilibrios dos fluxos avanzou no 2012 e no 2013, aínda non se esvaeceron os riscos para a estabilidade macroeconómica e financeira. España fixo fronte a estas dificultades e atendeu ás recomendacións específicas formuladas polo Consello no marco do semetre europeo de 2012, impulsando medidas de consolidación das finanzas públicas e reforma dos mercados de factores e productos. En febreiro de 2012, o Goberno aprobou unha reforma do mercado laboral que entrou en vigor en xullo dese mesmo ano. En setembro de 2012 presentouse un plan global de reforma con novas medidas destinadas a fomentar o emprego, garantir a sostibilidade das finanzas públicas e reforzar o entorno empresarial e a competencia. Malia que se tomaron ou iniciaron medidas en todos eses eidos, o programa de reforma aínda non se completou, e incluso algunhas das medidas xa adoptadas non sempre tiveron pleno efecto a causa das demoras na súa execución. Por elo, a capacidade de axuste da economía segue sendo insatisfactoria, e gran parte da carga do axuste recae 73 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

74 sobre o emprego. Segúndo as previsións de inverno de 2013 dos servizos da Comisión, estímase que a taxa de desemprego siga ascendendo ate o 27 % no 2013 (25 % no 2012). A porcentaxe de desemprego de longa duración vai en aumento,e con él a probabilidad de efectos de histérese que poderían lastrar o potencial de crecemento da economía. Os salarios empezan a respostar, aínda que con retraso e gradualmente, á atonía do mercado de traballo, en parte como reacción á reforma do mercado laboral do A reducción da renda dispoñible, o aumento do desemprego e a diminución dos prezos da vivenda (cunha diminución do 31 % en térmos nominais dende os seus máximos) fan mais feble a capacidade dos fogares para reembolsar as súas débedas. Ao tempo que o seu patrimonio diminúe, ao que se suma o alto número de fogares que se ven afectados polo desemprego. A caída dos prezos da vivenda acelerouse no 2012, como consecuencia do grande número de vivendas sen vender e da diminución da demanda. O investimento en vivenda e a actividade da construcción tamén seguiron diminuindo. O axuste no mercado da vivenda todavía non finalizou, e novas caídas dos prezos e do investimento poden propiciar un acurtamento da diferencia entre a oferta e a demanda. O sector privado enfronta fortes presións para reducir o seu endebedamento. A ratio débeda/pib do sector privado non financeiro segue sendo elevada, e tan so baixou en preto de 15 puntos porcentuais dende o máximo do 227 % acadado no A reducción da débeda foi máis rápida no caso das sociedades non financeiras que no sector dos fogares, debido ás diferentes características do endebedamento (polo longo periodo de vencemento das hipotecas), a maior caída dos empréstitos das sociedades non financeiras e a maior depreciación da débeda nos préstamos das sociedades non financeiras. Os préstamos non productivos aumentaron e prevese que esa tendencia prosiga como consecuencia da prolongada recesión económica. A débeda externa neta e a posición (negativa) do investimento internacional neta mantense preto dos máximos históricos. Os pasivos exteriores netos estabilízanse por enrriba do 90 % do PIB dende As feblezas vencelladas a un elevado volume de pasivos netos fronte ao exterior culminaron no 2012, cando a pérda de confianza do mercado nos activos españoles provoca grandes saidas de capital privado, compensadas en parte pola entrada de capital oficial. A pesares da recente relaxación, a confianza dos mercados financeiros segue sendo moi sensible á evolución da coxuntura económica e política. Factores cíclicos e doutra natureza contribuen a unha mellora considerable da balanza por conta corrente: pasa de rexistrar un déficit cercano ao 10 % do PIB no 2007 a unha previsión de equilibrio no Esta mellora é posible por un forte aumento das exportacións e unha importante diminución das importacións, que cabe relacionar coa recuperación da competitividade dos custes e cos trocos na composición da demanda, posiblemente de carácter duradero. Os factores de competitividade non relacionados cos prezos e a dualidade da estrutura económica (na que as empre- 74 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

75 sas exportadoras soen ser máis productivas e de maior tamaño) contribuen ao bo comportamento da economía española nos mercados de exportación. Ao tempo, a pronunciada diminución das importacións, derivada sobre todo do forte descenso da demanda interna, semella indicar que gran parte do cambio repentino da balanza por conta corrente é cíclico. Malia que ata o de agora compensáronse preto da metade das pérdas en materia de competitividade de custes rexistradas durante o período de expansión, parte de esa mellora garda relación coa forte destrucción de emprego sobre a productividade laboral aparente. Por outra banda, a diminución dos custes laborais unitarios non se están a trasladar aos prezos finais.será preciso seguir mellorando a competitividade para fomentar o dinamismo das exportacións e a substitución das importacións, propiciando polo tanto unha reducción significativa dos pasivos exteriores netos ao longo do tempo. O rápido e cuantioso aumento da débeda das administracións públicas supuxo o reverso dos axustes en curso no sector privado. Aunque o déficit orzamentario das administracións públicas diminuiu dende o máximo rexistrado no 2009 (11,2 % do PIB), no 2012 aínda foi moi elevado, o 6,7 % do PIB (sen ter en conta os custes da recapitalización bancaria). A pesares do importante esforzo orzamentario, a reducción máis rápida dos saldos globais viuse entorpecida pola coxuntura recesiva e as variacións das elasticidades dos ingresos fiscais. A débeda das administracións públicas, que tamén vese afectada polo custe das recapitalizacións bancarias, acadou o 84 % do PIB no 2012 e debería rexistrar incrementos adicionais importantes nos vindeiros anos. A corrección dos desequilibrios macroeconómicos so poderá completarse unha vez que tamén se reabsorban as consecuencias no sector das administracións públicas. A dimensión e a natureza interrelacionada dos retos estratéxicos que se derivan destes desequilibrios requiren unha política de resposta completa e ambiciosa. As medidas xa propostas ou adoptadas polo Goberno de España, cuios efectos positivos dependeran da súa aplicación plena e rápida,serán abondo en función de diversos aspectos: a) O reequilibrio da economía e a competitividade internacional favoreceríanse de xeito importante por unha maior flexibilidade na reasignación dos recursos. Éste pode estimularse por medidas tendentes a reforzar a competencia nos mercados de productos e servizos (incluidas as industrias de rede), mellorar o entorno empresarial, fomentar o crecemento e impulsar a internacionalización das empresas. Tamén podería terse en conta unha revisión do grao de compatibilidade do sistema impositivo co crecemento. b) A capacidade de axuste da economía, a absorción do gran número de desempregados e a competitividade reposan sobre un mercado de traballo que funcione axeitadamente. Por elo compre: i. revisar as medidas da reforma laboral á luz dos resultados do informe de avaliación de setembro de 2013 sobre a súa aplicación en aras da súa eficacia, a partires dos seus obxectivos expresos (maior eficiencia e reducción da dualidade do mercado de traballo, aumento da flexibilidade interna, proceso 75 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

76 de negociación salarial que garanta unha mellor adecuación dos salarios ás condicións económicas, maior empregabilidade dos traballadores mozos e maior emprego dos contratos permanentes); ii. mellorar as políticas activas do mercado de traballo, os servizos públicos de emprego e a formación profesional, co fin de ampliar as posibilidades de emprego e incrementar a calidade e a eficacia da formación e a adecuación entre a oferta e a demanda de emprego. c) A estabilidade do sistema financeiro e a súa capacidade de proporcionar financiamento á economía real baseanse nunha rápida recapitalización e reestructuración do sector bancario e a consolidación dos marcos de regulación e supervisión previstos no contexto do programa do sector financeiro. O aumento da dispoñibilidade de fontes de financiamento non bancarias e das medidas específicas dirixidas ás PEME contribuiría tamén a aliviar as limitacións de orde financiera que lastran o crecemento e a reasignación dos recursos. As medidas que propicien a ampliación e o aumento da eficiencia do mercado de aluguer deben contribuir a estabilizar o sector da vivenda e promover a movilidade xeográfica dos traballadores. Garantir a sostibilidade das finanzas públicas a longo prazo requerirá esforzos continuos nos próximos anos. A credibilidade do axuste fiscal verase reforzada se a consolidación estivera baseada en medidas estruturais (entre outras medidas destinadas a garantir a sostibilidade do sistema de seguridade social) tal e como esixen as recomendacións formuladas no marco do Pacto de Estabilidade e Crecemento, así como en medidas adicionais que consoliden o marco institucional das finanzas públicas e a súa orientación e medio prazo. Remata a análise da comisión concluindo que se ben é certo que o déficit exterior está a axustarse con rapidez, o axuste dos pasivos exteriores netos negativos está, necesariamente, moito menos avanzado. O nivel da débeda externa segue sendo moi elevado. Ese elevado nivel da débeda externa e a súa composición agravan a vulnerabilidade da economía española ante a crise de financiamento. Será preciso un superávit exterior duradero para lograr unha reducción da débeda externa. A recente mellora da balanza comercial semella impulsada tanto por factores cíclicos como por factores que non ten esa natureza. Resulta difícil cuantificar con precisión o peso relativo duns e outros. A forte diminución do emprego, o consumo privado e o investimento suxire un importante compoñente cíclico tras a corrección da balanza por conta corrente e a mellora media da competitividade de custes. Porén tamén existen datos que proban a existencia de fundamentos sólidos, como unha maior diversificación xeográfica dos mercados de exportación e os productos e cambios no nivel e a composición da demanda interna. Unha mellora adicional da productividade das empresas propiciaría novos incrementos da competitividade e os consolidaría. Fomentar a expansión adicional do potencial de exportación é un obxectivo clave para sustentar o reequilibrio da economía e a mellora da balanza por conta corrente. 76 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

77 O incentivo para reasignar recursos hacia o sector dos bens e servicios exportables e a capacidade das empresas para competir nos mercados internacionais dependen do bo funcionamento do mercado interno. A apertura dos sectores protexidos, a reducción das barreiras de entrada e saída das empresas e dos obstáculos ao seu crecemento, así como a reducción das cargas administrativas deben apoiar este proceso. Tamén existen deficiencias e limitacións no mercado de préstamos bancarios, que poderían paliarse mediante o desenvolvemento de fontes de financiamento non bancarias e a través de medidas específicas adicadas a facilitar o acceso ao financiamento ás empresas exportadoras (especialmente ás PEME). Tamén fomentaría as exportacións a reducción dos seus custes de internacionalización.a este respecto, o Goberno de España anunciou unha serie de iniciativas encamiñadas a promover as exportacións. Concretamente as recollidas no Real Decreto-lei 20/2012, que amplían o sistema de garantías para as exportacións, así como o plan de creación dunha axencia de internacionalización (prevista para o segundo trimestre de 2013) co obxectivo de racionalizar os instrumentos públicos de fomento da exportación. Con arranxo á experiencia internacional, as medidas para facilitar o crecemento e o perfil exportador das pequenas empresas baseanse fundamentalmente na subministración de información e asesoramiento a aqueles sectores e empresas que presentan maior potencial de exportación. Outras medidas fomentan a a asociación de pequenas empresas con empresas afíns de maior tamaño (provedores, socios ou clientes) para desenvolver accións conxuntas nos mercados exteriores Malia as medidas xa adoptadas por España, a comisión sinala varios retos estrátéxicos importantes todos eles interconectados que deben contribuir a paliar os desequilibrios macroeconómicos do pais. España debe ser quen de minoralos elevados niveis de débeda externa e do sector privado, recuperar competitividade e reactivar o crecemento económico impulsando o reequilibrio adicional da economía de manera que o crecimento se base nunha maior medida nas exportacións, tendo en conta as interrelacións coa reestructuración do sector financeiro e a consolidación do sectorpúblico. O acontecido no 2013 confirma as dificultades de equilibrar as diferentes necesidades e a vulnerabilidade do sistema financeiro e da economía ás perturbacións, a pesares do progreso acadado nalgúns ámbitos e os avances normativos. A complexidade e a gravidade dos desafíos esixen unha resposta normativa completa e un estreito seguemento. A recente suavización dos custes do financiamento maiorista aínda non se ten trasladado á economía real, e tanto os mercados financeiros como a confianza do sector non financeiro seguen sendo moi sensibles ás novas económicas e políticas. O desemprego é moi elevado e segue a medrar, polo que completar e aplicar con determinación o programa de reforma estrutural é esencial para contribuir ao reequilibrio da economía e, por ende ao crecemento e o emprego durante o proceso de desapalancamento. Unha economía máis forte contribuiría aos avances na consolidación das finanzas públicas e á estabilización do sector financeiro. 77 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

78 Os avances foron desiguais en relación co calendario do plano de reforma estrutural que o Goberno presentou o 27 de setembro de O plan tentaba ofrecer unha resposta concreta ás recomendacións específicas formuladas no marco do Semestre Europeo de O plan abrangue : i. reformas orzamentarias estructurais; ii. reformas do mercado laboral e do sistema educativo, iii. reformas do mercado de produtos e medidas de fomento do entorno empresarial. Medidas adicionais destinadas a aumentar a competencia nos mercados de bens e servizos (incluidas as industrias de rede), mellorar o entorno empresarial, fomentar o crecemento e a internacionalización das empresas, ampliar as fontes de financiamento empresarial e revisar o sistema impositivo para garantir que propicie o crecemento contribuirían a ampliar a capacidade de axuste da economía. O proxecto de Ley de Unidade de Mercado aprobado polo Goberno o 25 de xaneiro de 2013 pode reducir a fragmentación do mercado interior. Abrangue dous dimensións : i. define os principios de mellor regulamentación e boa gobernanza que se aplicarán en todos os niveies de goberno ii. establece un principio xeral de «recoñecemento mutuo», en virtude do cal calquer ben ou servizo autorizado nunha comunidade autónoma poderá comercializarse en todo o territorio nacional. Unha vez entrada en vigor, esta Lei reducirá a fragmentación, estimulará a competencia e propiciará a mellora da eficiencia gracias ás economías de escala. Procede adoptar novas medidas destinadas a reforzar a competencia nas industrias de rede e y correxir o déficit tarifario. É importante garantir a eficacia, a autonomía e a independencia da nova autoridade supervisora e de regulación sectorial creada recentemente. O «déficit tarifario» do sector eléctrico supón un pasivo continxente considerable para o orzamento e plantexa riscos macroeconómicos non desbotables, de xeito que pode incidir negativamente na futura dinámica da débeda. Deben artellarse as medidas precisas para restrinxilo. As normativas que impiden a competencia e as barreiras á entrada non xustificadas, vg. Nos servizos profesionais, seguen a constituir unha eiva. A lei de reforma dos servizos profesionais debe ser unha resposta, porén son moitos os retrasos que acumula a súa aprobación e non será facil a súa aplicación. Unhas medidas que faciliten a entrada e a saida de empresas minorando as cargas administrativas, ampliando o abano de formas societarias, revisando a lexislación sobre insolvencia e aumentando a dispoñibilidade de canles de financiaciamento para reducir a dependencia dos bancos axudarían ás empresas a reasignar recursos e 78 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

79 a crear postos de traballo. Tras o pago das cuantiosas facturas adebedadas aos proveedores das administracións rexionais e locais, das que Galicia foi unha excepción, compre evitar no futuro a acumulación de atrasos na administración pública favorecendo a liquidez das empresas e constituindo un indicio dun mellor control das finanzas públicas. Por outra banda, a intensificación da loita contra a economía mergullada contribuiría á igualdade de condicións de competencia entre as empresas. O potencial de exportación se incrementaría mediante a supresión dos obstáculos ao crecemento das empresas e a subministración de apoio específico para a internacionalización. Unha revisión das políticas dependentes do tamaño con efectos de bloqueo no que atinxe á normativa laboral, así como da carga administrativa e fiscal, podería por de manifesto a súa influencia nun sesgo da composición das empresas hacia as PEME. Ao mesmo tempo, as PEME poden precisar asistencia para entrar e permanecer nos mercados de exportación, ámbito no que se están a tomar medidas. Ademais, medidas selectivas que faciliten o acceso ao financiamento ás empresas exportadoras, especialmente ás PEME, así coma a reducción dos custes de transporte, axudarían a mellorar a internacionalización e o crecemento das empresas. Progresouse no reequilibrio do sistema tributario. Os ingresos do IVE e os procedentes dos impostos medioambientais en España figuran entre os máis baixos da UE. Asemade, as ratios impostos/pib diminuiron de xeito considerable no marco do reequilibrio da economía hacia un patrón de crecemento menos xerador de ingresos tributarios. Algunhas medidas recentes tenden a mellorar a eficiencia do sistema impositivo. Por exemplo, o aumento dos tipos do IVE e a ampliación do ámbito de aplicación do tipo normal, así como as medidas adicadas a reducir os incentivos fiscais que favorecían o endebedamento e a adquisición de vivendas. Introducironse ou incrementaron diversos impostos medioambientais. De cara ao futuro se podería explorar a marxe para limitar en maior medida a aplicación dos tipos reducidos do IVE (ou aumentar os tipos aplicados), incrementar o peso dos impostos medioambientais, en particular polo que respecta aos impostos sobre a enerxía e os combustibles, e reducir o gasto fiscal. A magnitude do reto do desemplego xustifica que o impacto da reforma do mercado laboral de 2012 sexa obxecto dun estreito seguimento e que as reformas se complementen con medidas de acompañamiento: Compre examinar polo miudo se a reforma do mercado laboral está a acadar os seus obxectivos. Recoñecendo que un mercado laboral eficaz é clave para a corrección dos desequilibrios e para o crecemento e o emprego, a reforma ten como obxectivo incrementar a eficiencia do mercado de traballo e reducir a súa dualidade, aumentar a flexibilidade interna, establecer un mecanismo de negociación salarial que garanta unha maior adecuación dos salarios ás condicións económicas, aumentar a empleabilidad dos traballadores novos e ampliar o emprego dos contratos permanentes. En xullo de 2012 adoptaronse novas medidas para suprimir progresivamente determinadas subvencións á contratación e para vencellar as prestacións por desemprego coas actividades de búsqueda de ocupación. Un Real Decreto aprobado en novembro de 79 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

80 2012 sentou as bases para establecer un sistema dual de formación profesional. O 22 de febreiro de 2013, o Goberno adoptou un Real Decreto-lei que conten parte das medidas (a curto prazo) incluidas na Estratexia de Emprendemento e Empleo xove O Goberno de España realizou unha primeira avaliación da reforma do mercado de traballo no verán de Unha reforma das políticas activas do mercado de traballo e os servizos públicos de emprego contribuiría a absorber o grande número de desempregados e fomentar a competitividade. A este respecto, unhas políticas activas do mercado laboral máis eficaces, unha maior colaboración entre os servizos de emprego públicos e privados nacionais e rexionais, así como a intensificación da aplicación das políticas de educación e formación profesional, serían complementos importantes da reforma do mercado de traballo. É fundamental movilizar aos desempregados e mellorar as súas cualificacións mediante a mellora da subministración e a orientación das medidas de formación (tamén a da formación no posto de traballo), así como vencellar as prestaciones por desemprego á búsqueda de traballo e ás actividades de formación. Estas medidas contribuirían también a mellorar a competitividade de custes da economía española a longo prazo, en particular impulsando o crecemento da productividade. Completar a reestructuración e a recapitalización bancaria en curso é esencial en aras da suavización das condicións de financiamento dos fogares e as empresas. No marco do programa do sector financeiro, o sector bancario está experimentando unha profunda reestructuración. Os plans de reestructuración aprobados pola Comisión en novembro e decembro de 2012, dacordo coas normas aplicables ás axudas estatais, están destinados a garantir a recuperación da viabilidade e, polo tanto, minimizar os efectos sobre o crédito ás partes máis sólidas da economía, pero o subministro fluido do crédito dependerá tamén da capacidade e a vontade das entidades bancarias máis sólidas para expandir o crédito. Finalizar a recapitalización e a reestructuración dos bancos en líña co programa do sector bancario, así como reforzar o marco de regulación e supervisión son esenciais a este respecto. As autoridades están cumprindo os prazos e o programa avanza por bo camiño. O desenvolvemento de fontes de financiamento non bancaria, co fin de ampliar as opcións de financiamento das empresas segundo as súas necesidades tamén redundaría en beneficio da reasignación de recursos na economía. Semella existir marxe para revisar o marco regulamentario dos concursos de acreedores a fin de aumentar a súa eficacia, tendo en conta o posible impacto sobre a estabilidade financeira. Rexistraronse avances na eliminación das distorsións no mercado da vivienda, que no pasado contribuiron a agravar os desequilibrios. En particular, eliminouse a posibilidade de deducir dos impostos os intereses aboados polas novas hipotecas e se está a reforzar o marco institucional do mercado de aluguer. Un mercado maior e máis eficiente facilitaría a movilidade xeográfica dos traballadores e melloraría, por tanto, a capacidade de axuste da economía. A consolidación das finanzas públicas debe proseguir para garantir a confianza a medio prazo no mercado financiero. Os compromisos contraídos en virtude dos procede- 80 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

81 mentos de vixiancia da UE constituen o marco para a consolidación orzamentaria. Compre por maior énfase na estratexia a medio prazo, baseando a consolidación en medidas estructurais, e mellorar a eficiencia e a calidade do gasto público en todos os niveis da administración contribuindo a fomentar a confianza e garantir a reducción dos déficits estructural e global. Hay ademáis marxe para seguir reforzando a sostibilidade a longo prazo do sistema de pensións e da seguridade social. En canto ao marco fiscal, a aplicación da Lei de Estabilidade Presupostaria segue a ser desigual. Introducíronse importantes melloras na transparencia presupostaria a través dunha información máis regular e tempestiva sobre a evolución presupuestaria mensual e trimestral nos diferentes niveis da administración. No entanto, os instrumentos de control previstos na devandita Lei, incluidos os mecanismos de alerta temperá, semellan non ter a eficacia prevista dados os saldos fiscais de algunhas administracións autonómicas. Deben acelerarse a posta en marcha da creación da autoridade Fiscal Independente. Gráfico: XXVI: Desglose sectorial da posición de investimento neto e descomposición do ritmo de variación do investimento internacional neto Fonte: Eurostat 81 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

82 I.5. REFORMAS E MEDIDAS NA PRIORIZACIÓN DO GASTO: A SOSTIBILIDADE SOCIAL E O FONDO PARA O CRECEMENTO Todas as análises de prospectiva en Galicia poñen de manifesto os problemas derivados das negativas proxeccións demográficas. Afrontar este reto require aumentar a capacidade de retención e atracción da poboación, superando os actuais desequilibrios territoriais e manter a calidade da provisión dos servizos básicos esenciais, como son educación, sanidade, e atencións sociais de todo tipo. Ao mesmo tempo, é preciso facilitar aos cidadáns o acceso a traballo de calidade e a oportunidades de desenvolvemento persoal e das iniciativas, no marco dun sistema produtivo e empresarial que compita nun sistema económico global, incidindo na formación e capacitación dos empregados e mellora da calidade dos empregos, nas iniciativas innovadoras, a cultura do risco e de emprendemento empresarial. Ademais das cualificacións e aptitudes persoais e colectivas, a produtividade debe basearse nun eficiente emprego dos recursos, dun especial aproveitamento dos recursos naturais marítimos, costeiros, agrogandeiros, forestais, e turísticos, dos servizos de mercado, educativos e sanitarios, que faciliten as iniciativas e o liderado nos sectores fortes e competitivos. Da diagnose da estrutura produtiva de Galicia despréndese a necesidade de lograr un maior grao de integración da economía rexional na economía mundial, unha maior apertura cara ás economías exteriores, que require un esforzo na internacionalización das nosas empresas, especialmente as pequenas e medianas, tanto no terreo comercial como no campo da innovación e da transferencia de tecnoloxías. Nesta estratexia, merecen especial atención as actividades relacionadas co cambio climático, o aumento da eficiencia enerxética e o aproveitamento das enerxías renovables, esenciais para conseguir un sistema produtivo competitivo en custes e sostible no tempo, e onde Galicia mostra unha clara potencialidade, como son as enerxías renovables eólica e a procedente de biomasa. Sen esquecer o aforro produto da eficiencia enerxética no consumo doméstico e na loxística de transporte de persoas e mercadoría. O Plan estratéxico Galicia 2010-, horizonte 2020, aprobado polo goberno da Xunta e avaliado polo Parlamento e as forzas sociais de Galicia, deseña unha folla de ruta que para os prazos medio e largo, fai fincapé nas actuacións transversais de reforzo dos factores de competitividade sinalados, nun contorno de solidariedade social, ordeación do territorio, conservación dos espazos naturais e preservación do medio ambiente. Os Orzamentos Xerais para supoñen, como ven sendo habitual, a materialización financeira e de asignación de recursos dos obxectivos de política económica da 82 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

83 Xunta, contida no Plan estratéxico, e abondan no perfeccionamento dun marco de actuación da administración autonómica onde a innovación e a eficiencia no emprego dos recursos estean permanentemente presentes, creando oportunidades económicas aos actores privados e afianzando a seguridade no aprovisionamento, loxística, e sostibilidade dos recursos naturais. Os orzamentos parten dun principio de sostibilidade e de solvencia da administración autonómica, manteñen a coherencia do gasto con respecto aos obxectivos estratéxicos fixados para o desenvolvemento social e económico de Galicia, facendo énfase na provisión dos servizos públicos competencia da comunidade autónoma e no reforzo dos factores de éxito da economía, e camiñando na dirección de mellora na eficiencia do gasto. Unha planificación que recollendo os logros conseguidos nas melloras en infraestruturas sociais de transporte, educativas, sanitarias e equipamentos produtivos, se impulse sobre eles para constituírmonos nunha rexión próspera con capacidade de crecemento intelixente, sostible e solidario. Vendo a feble saída da recesión, e que os mercados diferenciarán aínda máis e penalizarán aos axentes públicos e privados que non estean na senda da estabilización, as decisións de gasto nos Orzamentos céntranse non só en escoller moi claramente o que se vai a facer, dentro dos límites de manobra posibles, senón tamén nun enfoque estrutural: a cuestión non se limita a axustar os orzamentos, senón en definir cómo se vai a medrar, en priorizar os recursos entre as diferentes medidas contidas nos obxectivos estratéxicos do Plan estratéxico. No establecemento de obxectivos e prioridades téñense incorporado progresivamente as propostas de resolución aprobadas polo Parlamento de Galicia, xa neste orzamento. O criterio de asignación aplicado obedece a fixar políticas de crecemento selectivo, a crear condicións favorables para un crecemento pola vía da innovación e o investimento. Tendo presente que o cambio estrutural non ofrece resultados inmediatos, as reformas máis importantes teñen lugar en educación, saúde, innovación e desenvolvemento, crecemento verde sostible, competencia, mellora dos mercados de traballo, mercados de produtos, e unha estrutura impositiva que non grave o investimento e a creación de emprego, senón máis o consumo non esencial. Conteñen os orzamentos actuacións para fomentar os investimentos en novas tecnoloxías, mellorar o entorno empresarial, o acceso aos mercados e ao financiamento das PEME, e mellorar o ámbito da industria. Un novo modelo no que a industria volva a ocupar un lugar relevante no tecido produtivo, despois do especial protagonismo que nas últimas décadas ocupou exclusivamente a construción. Piares para a unha nova política industrial son: -- Investimento en innovación, creando condicións para que se empreguen de ma- 83 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

84 neira intensiva tecnoloxías avanzadas de fabricación, políticas industriais sustentables, vehículos limpos, construción sustentable, mercados de produtos biolóxicos, tecnoloxías facilitadores esenciais e redes intelixentes. -- Mellores condicións de mercado. Fomento da competencia e do espírito empresarial, fomento da internacionalización das PEMEs. -- Acceso ao financiamento e aos capitais: mellorar o financiamento, incluíndo os fondos estruturais, o recurso ao BEI, e fondos de capital risco. -- Capital humano e competencias, adaptación ás transformacións industriais, prever onde se poden producir desaxustes entre oferta e demanda laboral. Na mesma dirección de mostrar aos restantes axentes económicos, e en especial ao sector privado, sinais claras facilitar a toma de decisións a longo prazo e estimular os seus plans de investimento, os Orzamentos teñen priorizado as actuacións máis favorecedoras dunha economía competitiva, inclusiva no plano social e de baixo impacto medioambiental, propiciando nunha mellor xestión dos recursos enerxéticos, auga, aire, terreo e solo, complementando a ampla normativa que sobre ordenación dos espazos e recursos naturais se ven realizando nestes anos, e que abrangue un amplo abano de materias, como o reciclado, auga, aire, terreo e solo, recursos mariños, ordenación do litoral, construción eficiente no aforro da enerxía, mobilidade e transporte. Como elemento analítico en apoio da eficacia e impacto das medidas e programas de gasto, tal e como poderá comprobarse cando se efectúe unha análise das distintas partidas presupostarias, nos Orzamentos Xerais para, dáse un novo pulo aos indicadores, perfeccionados na comisión orzamentaria de análise a avaliación dos obxectivos dos programas de gasto creada ao efecto, mellorando a retroalimentación cos xestores de gasto e as prácticas dunha política pública deseñada para, a traves dun proceso de mellora continuada, incorporar progresivamente metodoloxías de análise custo-beneficio, e empregar máis eficientemente os recursos. A elaboración dos orzamentos conta cunha continuada revisión dos programas de gasto, analizando todas e cada unha das máis de actuacións e proxectos nos que se materializan arredor de 200 actuacións de política económica da Xunta con incidencia presupostaria, e compoñendo un cadro de seguimento da execución e avaliación de máis de indicadores de realización, de resultado e de avaliación, que permite medir o impacto das actuacións e o grao de consecución dos obxectivos establecidos. A senda de estabilización financeira camiña a carón cunha política de gasto que marca claras prioridades para que os orzamentos garantan a calidade dos servizos públicos irrenunciables, como sanidade, educación, asistencia á dependencia e inclusión social, ao mesmo tempo que inciden nos factores de desenvolvemento máis incidentes nun crecemento intelixente, innovador e competitivo, nas liñas mestras marcadas no Plan Estratéxico Galicia 2010-, horizonte CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

85 Os orzamentos, dentro do rigor e a limitada discrecionalidade que impón a limitación dos recursos dispoñibles, constitúense como a ferramenta por excelencia para o despegue económico a medio prazo de Galicia cara o modelo sustentable de crecemento, formulado no Plan Estratéxico Galicia Un plan orientado na estratexia Europa 2020, cunha política de crecemento sostible, integrador e intelixente asumida polo Parlamento de Galicia e coherente coas orientacións da política de desenvolvemento económico implantada para o conxunto da Unión e do Programa Nacional de Reformas en España. Galicia, que despois de terse beneficiado da solidariedade da Unión a través das achegas provintes das políticas rexionais e de cohesión da Unión Europea, ao abandonar a categoría de rexión en converxencia será canto máis corresponsable no desempeño do seu papel na construción do futuro compartido das rexións europeas. En coherencia co devandito, o proceso de corrección do déficit e a asunción de reformas estruturais constitúen todo un período de transición económica no que se han de identificar e reformular os factores de desenvolvemento, polo que os Orzamentos formúlanse nunha máis estreita relación co planeamento estratéxico, integrando o seu ámbito temporal anual coa óptica plurianual do plan estratéxico 2010-, horizonte No terreo das reformas a acometer no ámbito rexional, os Orzamentos recollen determinadas orientacións do gasto en acompañamento de medidas normativas e directrices para mellora da vida dos cidadáns e a preservación do seu benestar, como as garantías sanitarias, incluíndo investimentos sanitarios en hospitais e centros de saúde, a dispoñibilidade do parque de vivendas de protección oficial a disposición de colectivos desfavorecidos, a dotación de novas prazas sociais. No eido do coñecemento, nova normativa para o ensino superior e introdución das novas tecnoloxías na educación, accesibilidade de todos os galegos á rede, e actuacións sectoriais no turismo, no audiovisual e mellorar o contorno dos cascos históricos, reducir o abandono das terras, loita contra o minifundismo, e modernización das explotacións para obter maior valor engadido dos produtos agrícolas, acuícolas e forestais. Destaca nas disposición de carácter fiscal, as referidas a favorecer a creación de empresas, o emprendemento, e a dinamización demográfica. No que respecta ás reformas administrativas, a Lei de Orzamentos contén disposicións de acompañamento para facilitar a fusión de municipios e o impulso dos plans xerais municipais. Os orzamentos recollen asemade os esforzos realizados pola administración autonómica para definir un modelo de administración definitivo, non improvisado, reducindo o número de altos cargos e redimensionando os entes públicos dependentes da Xunta, para elo desenvolverase o III Plan de racionalización da administración autonómica. Galicia ten importantes retos que aborda con rigor financeiro e planificación económica, co obxectivo inmediato de salvar a crise cunha recesión menor que a de España e taxas de paro rexistrado inferiores ás de España no seu conxunto. Reforzar a incipiente axenda de crecemento no menor prazo posible unha senda de 85 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

86 crecemento económico é un dos obxectivos fundamentais do goberno galego para os próximos anos. Este obxectivo é transversal para todos os departamentos da Xunta e ao que todos han de contribuír dentro das súas competencias e toma corpo na implementación do Fondo para o Crecemento. O Fondo de Crecemento ten por obxectivo instrumentar, vertebrar e coordinar as actuación de cada un dos departamentos en aras ao establecemento das bases na que se fundamentará o crecemento de Galicia, potenciando os sectores produtivos, condición necesaria para mellorar as expectativas dos mercados laborais e iniciar a senda da creación de emprego. En todo caso a definición das actuacións contidas no Fondo para o Crecemento forma parte da planificación definida no Plan Estratéxico de Galicia, 2010-, horizonte Dita estratexia está orientada, como xa se ten sinalado, polos obxectivos fixados na Estratexia Europa 2020, e o Programa Nacional de Reformas, o que permite potenciar os resultados ao incidir simultaneamente nas mesmas prioridades de investimento que os respectivos programas asociados tanto a nivel nacional como comunitario. O deseño e posta en práctica do Fondo para o Crecemento dunha maneira coordinada coas estratexias e intervencións levadas a cabo tanto a nivel nacional coma comunitario van a garantir unha maior eficacia dos investimentos e das actuacións desenvolvidas ao complementárense, mellorando a eficiencia do conxunto. A aplicación desta coordinación na política económica é, por tanto, clara demostración dos resultados positivos do principio de gobernanza multinivel que permite mellorar a eficacia e eficiencia do gasto público. Esta vocación de creación de reforzo da competitividade e creación de riqueza é a mellor xustificación das dotacións financeiras do Fondo, que aos recursos ordinarios procedentes do aforro neto obtido do exame rigoroso das partidas de ingresos e gastos correntes dos Orzamentos Xerais para, se engaden partidas extraordinarias. Configurase de novo o Fondo para o Crecemento como un instrumento orzamentario que permite a coordinación e seguimento das actuacións definidas polos diferentes departamentos. Deste xeito podemos definir os seguintes obxectivos sectoriais: 1. Potenciación da investigación, o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación. 2. Fortalecemento das infraestruturas de comunicación, mellorando a conectividade de Galicia tanto a nivel nacional coma internacional. 3. Dinamización económica, mellorando o tecido empresarial e industrial. 4. Mellorar o posicionamento estratéxico dos sectores agrogandeiro, acuícola e pesqueiro. 5. Formación, capacitación e empregabilidade. 86 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

87 6. Mellorar os investimentos en infraestruturas socias. I.5.1. Potenciación da investigación, o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación Este é o obxectivo central das bases que perseguen acadar o desenvolvemento económico no curto prazo é un dos obxectivos da estratexia Europa 2020, acadar un crecemento baseado no coñecemento, sostible e respetuoso co medio ambiente e integrador. Dentro deste obxectivo inclúense as actuacións encamiñadas a o investimento empresarial en innovación e investigación, así coma o fomento e explotación de sinerxias entre os centros tecnolóxicos, as universidades, atraendo talento a Galicia, así como o fomento da transferencia tecnolóxica mediante o desenvolvemento de novos produtos e servizos. Outra das ramas de actuación dentro deste obxectivo é a baseada no emprego das TIC, en concreto a implantación da rede de banda longa, o desenvolvemento das TIC nas empresas de forma que permitan ofertar unha canle de comunicación e a prestación de servizos eliminando os impedimentos á comercialización dos seus produtos e servizos. Para emprender unha efectiva modernización da administración pública, e aumentar a eficiencia dos servizos públicos, é preciso aplicar as solucións tecnolóxicas, aproveitando tanto no funcionamento interno das administracións coma nos servizos aos cidadáns a dixitalización e interoperatividade. Liñas prioritarias para Potenciar a Investigación, o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación Fomento de investimentos de empresas en innovación e investigación Desenvolvemento de sinerxías mediante colaboración coas Universidades e centros tecnolóxicos Potenciar a adopción de novas tecnoloxías e fase de transferencia tecnolóxica Desenvolvemento de novos produtos e servizos Continuar coa implantación da banda longa Fomentar o emprego das TIC nas empresas, creando novas canles de distribución de produtos e servizos Desenvolvemento de novas aplicacións TIC para facilitar o acceso dos cidadáns aos servizos públicos I.5.2. Fortalecer a rede de infraestruturas de comunicación As redes de comunicación son o elemento básico para garantir o desenvolvemento da economía ao permitir o fluxos de produtos e servizos. As actuacións a desenvolver neste eido son a mellora da seguridade da rede viaria de 87 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

88 Galicia, mellorando a conservación e o mantemento. A consolidación das redes de altas prestacións que garantan un comunicación áxil entre os puntos da comunidade de maior potencial de desenvolvemento. Fomentar o emprego de medios de transporte alternativos que faciliten a mobilidade metropolitana, e a creación de intercambiadores que permitan unha racionalización do transporte tanto de mercadorías como de viaxeiros, así como un transporte máis limpo, reducindo a contaminación.. Liñas prioritarias para o reforzo da rede de infraestruturas de comunicación Consolidación da rede de estradas de "altas prestacións" (VAPs) Investimento na rede de estradas convencionais, que permita a integración do territorio Mellora da seguridade vial, fomentando a conservación da rede de estradas Creación de intercambiadores, como mecanismo eficiente de transporte, tanto de persoas coma de viaxeiros Fomento de emprego de medios de transporte alternativos, que minimicen o impacto ambiental do desenvolvemento social e económico e reduzan a contaminación Facilitar a mobilidade metropolitana, e os medios comunicación no rural I.5.3. Dinamización económica, mellorando o tecido empresarial e industrial As medidas que se van a desenvolver para a consecución deste obxectivo son as que pretenden fomentar a creación de novas empresas, apoiando os novos proxectos empresariais innovadores. Así como o apoio financeiro ás empresas xa existentes mellorando a súa solvencia e viabilidade no momento de crise polo que están a atravesar. Axuda ás empresas galegas con produtos competitivos para abrir novos mercados e mantendo a intensidade industrial en Galicia. Mellora da competitividade das empresas galegas mediante o impulso intensivo das TIC en todas as áreas de negocio, dende a produción á comercialización. En especial, axudar á orientación das empresas galegas aos mercados exteriores e reordenación das diferentes plataformas de impulso. Liñas prioritarias para a Dinamización económica, mellorando o tecido empresarial e industrial Impulso á creación de novas empresas innovadoras Fomento para o desenvolvemento de novos produtos de alto valor engadido Mellora da eficiencia da produción e comercialización mediante o emprego das TIC Facilitar acceso a recursos financeiros, tanto para a creación como para o sostemento das empresas galegas, como business angels e instrumentos para pequenos emprendedores, e microcréditos Aproveitamento da capacidade do sector primario para a definición de novos produtos Facilitar o acceso das empresas aos mercados internacionais 88 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

89 I.5.4. Mellora dos sectores estratéxicos Mellorar a capacidade do sector primaria que permita un aproveitamento eficiente dos recursos naturais de Galicia. En concreto fomentar o sector forestal mediante o apoio a creación de novos produtos de alto valor engadido, compatible con un uso racional do contorno natural. Fomento da calidade dos produtos agroalimentarios mediante o fomento do uso das indicacións xeográficas protexidas e marcas de calidade. Mellorar a planificación da explotación dos recursos mariños, así como investir no desenvolvemento de novos produtos tanto da pesca como da acuicultura. Fomento de Galicia como destino turístico, tanto a nivel nacional coma internacional. Desenvolvemento da infraestrutura turística de calidade que potencia a Galicia como destino turístico de interese internacional. Aproveitamento dos recursos turísticos mediante a definición de estratexias turísticas diferenciadas. Liñas Prioritarias para a Mellora dos sectores estratéxicos Investimento en sistemas produtivos eficientes que garantan a sostibilidade e o respeto do medio ambiente Mellora da capacidade produtiva do sector forestal Definición de novos produtos co aproveitamento das capacidades de produción de materias primas Fomento da garantía da calidade dos produtos Mellora da planificación da explotación dos recursos da pesca e do marisqueo Incrementar a capacidade e a comercialización dos produtos da acuicultura Fomento de Galicia como destino turístico de calidade Aproveitamento dos recursos turísticos na definición das estratexias de promoción Mellora das infraestruturas turísticas Fomento das Industrias culturais galegas e o audiovisual I.5.5. Formación, capacitación e empregabilidade Na actual situación pola que está a pasar a economía, tanto española no seu conxunto, como a galega, a xeración de emprego é unha das prioridades do goberno. Neste sentido a mellora da capacidade económica vai a ter un efecto positivo na creación de emprego; porén é necesario adoptar medidas concretas que garantan a empregabilidade dos galegos. Mellorar a empregabilidade dos traballadores galegos mediante a formación en áreas estratéxicas e que se pretenden potenciar, creando unha man de obra eficiente permitindo que unha potenciación dos efectos previstos ao reducir os custos e mellorar a produtividade. É imperativo mellorar as condicións que facilitan o emprego dos traballadores, especialmente dos xoves, o que require intensificar as accións coma a actualización continuada de coñecementos, asistencia aos buscadores de traballo, ou aumento da mobilidade intersectorial. 89 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

90 No campo educativo, é preciso reducir o abandono escolar temperán, e desenvolver sistemas de aprendizaxe continuado, incluíndo os traballadores maiores, e lograr unha maior conexión entre educación e sistemas de aprendizaxe e formación continuada, adecuada ás necesidades dos mercados laborais, Outras medidas adicionais son as referidas á información sobre ofertas de emprego, fomentando as canles de comunicación que permitan mellorar o mercado de traballo, empregando as TIC para poder cruzar a oferta e a demanda dunha forma áxil e segura. Incentivación á creación de emprego ou autoemprego, e a creación de empresas como mecanismo de fomento do espírito empresarial; o que vai a permitir o desenvolvemento de novos proxectos. Liñas Prioritarias para Formación, capacitación e empregabilidade Mellorar a empregabilidade dos traballadores mediante aprendizaxe permanente e formación continuada Incremento da calidade da formación en áreas específicas de desenvolvemento Fomento do espírito empresarial e do autoemprego Mellora do emprego das TIC no mercado laboral, facilitando o acceso tanto da oferta como da demanda Promoción e consolidación de empresas de economía social I.5.6. Fomento do investimento en infraestruturas sociais A consolidación do estado do benestar parte dunha infraestrutura básica que permita garantir o acceso e a prestación de servizos a todos os galegos. No que se refire a infraestruturas da saude, a mellora e consolidación dos centros de atención primaria así como a mellora dos recursos dispoñibles na atención especializada. No que a educación se refire, a consolidación da rede de centros públicos, e a mellora dos seus equipamentos, sobre todo no que ao emprego das TIC se refire. Nas Infraestruturas de atención á infancia, o investimento en novos centros que permita garantir a atención pública a os nenos menores de 3 anos, o que vai a garantir a conciliación da vida familiar e laboral. Na atención aos dependentes, a mellora das infraestruturas existentes así como o incremento das prazas dispoñibles, garantindo a dignidade e a autonomía das persoas dependentes. 90 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

91 Liñas prioritarias para fomento do investimento en infraestruturas sociais Aumento e consolidación dos centros de atención primaria Mellora dos equipamentos de atención especializada Consolidación da rede de centros públicos de ensino Incremento dos equipamentos e aplicación de TIC dos centros públicos de ensino Mellora da capacidade das escolas infantís, que permitan a conciliación da vida familiar e laboral Aumento e mellora das infraestruturas destinadas aos dependentes 91 CONSOLIDACIÓN FINANCEIRA E CAMBIO DE MODELO DE CRECE- MENTO E EMPREGO

92

93 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

94

95 II. ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO II.1. GRANDES CIFRAS II.1.1. Evolución do Sistema de Financiamento. Teito de gasto e Capacidade de gasto Os ingresos procedentes do Sistema de Financiamento, en termos de caixa, cifraranse no ano en millóns de euros. Gráfico XXVII: Pagos a conta e liquidacións do Sistema de Financiamento TOTAL SISTEMA FINANCIAMENTO Cadro XXIX. Pagos a conta e liquidacións do sistema de financiamento. Datos en millóns de euros TOTAL SISTEMA FINANCIAMENTO Var absoluta % variación 4,7% 10,3% 11,1% 6,8% 10,8% 7,6% 1,4% -15,6% -3,3% 0,1% 2,1% -3,0% Comparando os datos efectivamente recadados cos previstos para, a evolución do sistema de financiamento nos últimos 12 anos pon de manifesto que mentres no período producíronse incrementos constantes no mesmo (case millóns de euros máis en 2009 respecto ao ano 2002, un incremento medio anual dun 7,5%) a partir do ano 2010 a súa evolución muda radicalmente, en dito ano prodúcese unha caída duns 95 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

96 1.159 millóns de euros, un 15,5% menos e a partir de dito ano os ingresos procedentes do sistema de financiamento sitúanse no entorno dos millóns de euros voltando as niveis do ano No exercicio a previsión de entregas a conta e liquidacións do exercicio 2012 mostra unha forte caida, de 187 millóns de euros o que supón unha minoración do 3% sobre a contía efectiva percibida durante O teito de gasto fixado, en aplicación da Lei 2/2011, de Disciplina Orzamentaria e Sustentabilidade Financeira, foi autorizado polo Consello da Xunta o día 1/8/2013, e aprobado o 2/8/2013 polo Parlamento de Galicia, estableceuse en millóns de euros. O importe de gasto non financeiro consignado nos orzamentos para é de millóns de euros, cifra algo inferior á do ano 2006, tal e como se comproba na gráfica seguinte: Gráfico XXVIII: Evolución das Operacións non Financeiras do Orzamento Consolidado TOTAL OPERACIÓNS NON FINANCEIRAS Esta cifra, millóns de euros, esgota practicamente o teito de gasto, as diferencias obedecen a baixas en financiamento finalista (subvencións finalistas e FCI axustados en -17 e 18 millóns de euros en función das contías que figuran na LPGE) e polo axuste na estimación dos fondos europeos a orzamentas sobre os que figuraban no teito de gasto -31 millóns de euros. O gasto non financeiro consolidado de supón unha baixa do 1,01% en relación ao orzamento de 2013, 89 millóns de euros. 96 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

97 II.1.2. Ingreso consolidado. Os ingresos totais nos Orzamentos Xerais para ascenden a millóns de euros, dos que os ingresos non financeiros ascenden a millóns de euros, e os ingresos financeiros a millóns de euros, segundo o seguinte detalle por capítulos: Cadro XXX: Cadro de Ingresos do orzamento consolidado. Distribución económica Variación Valor Capítulos 2013 Importe % 2013 I Impostos directos ,3 20,2 18,8 II Impostos indirectos ,4 31,0 30,5 III Taxas, prezos e outros ingresos ,4 2,2 1,6 IV Transferencias correntes ,5 24,4 19,0 V Ingresos patrimoniais ,9 0,2 0,2 OPERACIÓN S CORREN TES ,5 78,0 70,2 VI Alleamento de investimentos reais ,4 0,3 0,1 VII Transferencias de capital ,0 5,9 5,1 OPERACIÓNS DE CAPITAL ,6 6,2 5,3 TOTAL OPERACIÓNS NON FIN ANCEIRAS ,9 84,2 75,4 VIII Activos financeiros ,4 0,2 0,2 IX Pasivos financeiros ,9 15,6 24,4 TOTAL OPERACIÓNS FIN ANCEIRAS ,9 15,8 24,6 Total ,4 100,0 100,0 (Orzamento 2013 homoxeneizado) (Miles de Euros) Da análise dos ingresos non financeiros obsérvase unha caída das transferencias correntes do 15,5% a maior parte correspondentes a transferencias do sistema de financiamento e do capítulo III, o 19,4% que se ve compensada cos capítulos I e II, de forma que o total dos ingresos non financeiros son inferiores aos de 2013 nun 2,9%. Por outra banda, os ingresos financeiros soben un 15,8% respecto do 2013, principalmente debido ao capítulo IX, dado un lixeiro aumento da capacidade de endebedamento así como do importante volume de amortizacións de débeda no exercicio. 97 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

98 II.1.3. Reducción do gasto non financeiro nun 1% O gasto consolidado para acadan a suma de millóns de euros, detallándose a clasificación económica do mesmo na táboa seguinte: Cadro XXXI: Cadro de Gasto do orzamento consolidado. Distribución económica millóns de euros Variación Valor Capítulos 2013 Importe % 2006 I Gastos de persoal ,7 35,8 32,7 II Gastos en bens correntes e s ervi zos ,8 14,5 13,3 III Gastos financeiros ,5 3,2 3,4 IV Transferencias correntes ,4 20,8 18,9 OPERACIÓNS CORRENTES ,2 74,2 68,3 V Fondo de continxencia ,5 0,9 1,0 VI Investimentos reais ,3 7,5 6,5 VII Transferencias de capital ,7 6,9 5,8 OPERACIÓNS DE CAPITAL ,5 14,4 12,3 TOTAL OPERACIÓNS NON ,1 89,5 81,6 VIII Activos financeiros ,5 1,8 1,4 IX Pasivos financeiros ,9 8,8 17,0 TOTAL OPERACIÓNS FINANCEIRAS ,1 10,5 18,4 Total ,4 100,0 100,0 (Orzamento 2013 homoxeneizado) Tendo en conta os orzamentos de 2013, o gasto non financeiro descende en 93,5 millóns de euros, o que supón unha redución do 1%. II.1.4. Comparación de pesos dos capítulos co orzamento de 2006 O seguinte cadro permite comparar o peso do gasto consolidado por natureza no 2006, orzamento anterior de contía de gasto non financeiro máis semellante ao noso. Fronte a unha contía de gasto non financeiro inferior en 306 millóns de euros, o capítulos correspondente a gasto de persoal medra en 435 millóns de euros, o capítulo de gasto financeiro medra en 210 millóns de euros e o capítulo en bens correntes e servizos medra en 197 millóns de euros. 98 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

99 Cadro XXXII: Comparación Orzamento Consolidado Variación /2013 Valor Relativo Capítulos 2006 Importe % 2006 I Gastos de persoal ,8 31,9 32,7 II Gastos en bens correntes e servizos ,9 12,7 13,3 III Gastos financeiros ,6 1,5 3,4 IV Transferencias correntes ,4 21,2 18,9 OPERACIÓNS CORRENTES ,5 67,4 68,3 V Fondo de continxencia ,0 0,6 1,0 VI Investimentos reais ,8 13,1 6,5 VII Transferencias de capital ,0 13,5 5,8 OPERACIÓNS DE CAPITAL TOTAL OPERACIÓNS NON FINANCEIRAS COMPARACIÓN ,4 26,6 12, ,5 94,7 81,6 VIII Activos financeiros ,3 1,2 1,4 IX Pasivos financeiros ,0 4,1 17,0 TOTAL OPERACIÓNS FINANCEIRAS ,1 5,3 18,4 Total ,0 100,0 100,0 millóns de euros II.1.5. Lixeira baixa do aforro bruto e do saldo primario pola merma do ingreso corrente Malia que o gasto corrente cae en 12 millóns de euros, o aforro por operacións correntes sitúase en 190 millóns de euros, diminuíndo en 171 millóns con respecto ao orzamento do ano 2013, debido á caída dos ingresos por transferencias correntes. Considerando as operación financeiras, o aforro por operacións correntes primario é de 542 millóns. 99 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

100 Cadro XXXIII: Aforro Bruto e primario por operacións correntes OPERACIÓNS CORRENTES 2013 Var. /2013 Importe % A. INGRESOS CORRENTES ,5 1.Impostos directos ,3 2.Impostos indirectos ,4 3.Taxas, prezos e outros ingresos ,4 4.Transferencias correntes ,5 5.Ingresos patrimoniais ,9 B. GASTOS CORRENTES ,2 1.Gastos de persoal ,7 2.Gastos en bens correntes e servizos ,8 3.Gastos financeiros ,5 4.Transferencias correntes ,4 C. AFORRO BRUTO (A-B) ,4 3 Gastos financeiros ,5 D. SALDO PRIMARIO (C+3) ,0 II.1.6. Formación de capital: 721 millóns de euros Os ingresos por operacións de capital supoñen 541 millóns de euros, en tanto que os gastos neses capítulos ascenden a 1,262 millóns, reducíndose nun 7,5% con respecto a A formación de capital alcanza aos 721 millóns de euros, descendendo nun 6,6% con relación ao orzamento axustado de Cadro XXXIV. Formación de capital OPERACIÓNS DE CAPITAL 2013 Var. /2013 Importe % A. INGRESOS DE CAPITAL ,6 6.Alleamento de investimentos reais ,4 7.Transferencias de capital ,0 B. GASTOS DE CAPITAL ,5 6.Investimentos reais ,3 7.Transferencias de capital ,7 FORMACIÓN DE CAPITAL (A-B) ,6 100 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

101 II.1.7. Fondo de continxencia: 105 millóns de euros O pasado ano mudouse a regulación do fondo de continxencia en adaptación do disposto no artigo 31 da Lei orgánica 2/2012 de estabilidade orzamentaria e sostibilidade financeira. O desenvolvemento do anterior precepto pola administración financeira de Galicia obliga a dotar un fondo que acade o 2% dos fondos propios do orzamento consolidado adicado a atender necesidades de carácter non discrecional e non previstas no orzamento inicial, que poidan presentarse ao longo do exercicio (permite financiar sen xerar déficits adicionais as incorporacións de crédito e ampliacións de crédito que xurdan durante o exercicio, así como as de posibles créditos extraordinarios ou suplementos de crédito) ademais se dota de maior transparencia ao seu movemento ao ser obligatoria a comunicación das súas disposicións ao igual que o resto das modificacións orzamentarias. A dotación do fondo de continxencia de execución orzamentaria a que se refire o artigo 55 bis do Texto refundido da Lei de réxime financeiro e orzamentario de Galicia, aprobado polo Decreto lexislativo 1/1999, do 7 de outubro, realizarase gradualmente ata o exercicio 2015 para acadar o seu importe legal neste último exercicio. Para o ano a porcentaxe mínima será do 1,4 % e, con carácter excepcional, e poderá empregarse para financiar os desaxustes que puideran xurdir no capítulo I. A dotación do fonfo repártese entre o SERGAS (72 Millóns de euros) e administración xeral (33 Millóns de euros). Cadro XXXV. Evolución do fondo de continxencia var total % Fondo de continxencia ,5 II.1.8. Necesidade de Financiamento axustada á senda de consolidación fiscal: 565 millóns de euros A necesidade de financiamento orzamentaria achégase en a 636 millóns de euros. Tendo en conta os axustes de contabilidade nacional, que é como se mide o obxectivo de estabilidade orzamentaria, a necesidade de financiamento supón os 575 millóns de euros. A disciplina fiscal aplicada de xeito coordenado por todas as administracións fixo posible a apertura duns mercados financeiros pechados e a revisión da senda de conso- 101 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

102 lidación fiscal de xeito que se posibilitou un ritmo de axuste menos esixente, mentres se supera a saída da recesión. Froito desta situación e dado o deterioro da conxuntura económica na área euro, no presente exercicio evidenciouse a necesidade de revisar a senda de consolidación fiscal para facer soportables os axustes precisos que implica reducir unha parte tan substancial do déficit público nun horizonte de tempo relativamente curto. Tales circunstancias e a credibilidade gañada polo bo desempeño fiscal no 2012, levaron á Comisión Europea a aconsellar flexibilizar a senda de eliminación deste déficit excesivo.por elo no último ECOFIN, os ministros de economía da UE deciden conceder a España unha prórroga ata 2016 para corrixir o seu déficit excesivo e situalo baixo o 3% do PIB. O obxectivo foi informado favorablemente no Consello de Política Fiscal e Financeira no seu pleno de 27 de xuño de 2012, ao abeiro do establecido no artigo 15 da Lei Orgánica 2/2012 do 27 de abril, de estabilidade orzamentaria e sostibilidade financeira. Pasando dunha previsión de necesidade de financiamento dun 0,1% do PIB ao actual 1%, é dicir nove décimas máis de PIB ou 517 millóns de euros de capacidade de endebedamento adicionais. 102 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

103 Cadro XXXVI:Necesidade de financiamento eorzamentaria en termos de CN ORZAMENTO EN TERMOS DE CONTABILIDADE NACIONAL 2013 Ingresos correntes Gastos correntes AFORRO BRUTO ORZAMENTARIO Fondo de continxencia Ingresos de capital Gastos de capital SALDO OPERACIÓNS DE CAPITAL DÉF/SUP ORZAMENTARIO NON FINANCEIRO Ingresos financeiros Gastos financeiros SALDO DE ACTIVOS FINANCEIROS VARIACIÓN NETA PASIVOS FINANCEIROS Outras unidades consideradas AA.PP Recadación incerta Aportacións de capital fóra do Sector público Outros axustes Total axustes Contabilidade Nacional CAP/NEC DE FINANCIAMENTO SEC' % PIB Galicia 0,7 1,0 PIB Galicia estimado (Orzamento 2013 homoxeneizado) (Millóns de Euros) 103 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

104 Cadro XXXVII: Necesidade de financiamento orzamentario 2013 TVA 14/13 Importe % A. INGRESOS CORRENTES ,5 B. GASTOS CORRENTES ,2 AFORRO BRUTO ,4 Fondo de Continxencia ,5 A. INGRESOS DE CAPITAL ,6 B. GASTOS DE CAPITAL ,5 FORMACIÓN DE CAPITAL ,6 NECESIDADE DE FINANCIAMENTO ,3 Cadro XXXVIII Operacións financeiras Var. /2013 OPERACIÓNS FINANCEIRAS 2013 Importe % ATENCIÓNS ,1 Activos financeiros ,5 Pasivos financeiros ,9 RECURSOS ,9 Activos financeiros ,4 Endebedamento bruto ,9 NECESIDADE DE FINANCIAMENTO ,3 (Orzamento 2013 homoxeneizado) (Miles de Euros) Var. /2013 ENDEBEDAMENTO NETO 2013 Importe % Endebedamento bruto ,9 Amortizacións ,9 ENDEBEDAMENTO NETO ,0 104 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

105 II.2. PRINCIPAIS POLÍTICAS DE GASTO PRIORIZADAS NO ORZAMENTO Se ben o orzamento total medra respecto ao do ano pasado polo efecto da evolución dos gastos financeiros o dos seus ciclos de amortización do servizo da débeda, a capacidade real de gasto, medida polas operacións non financeiras e menor que a do ano pasado. Asi, se descontamos o financiamento do servizo da débeda, dos entes e óganos estatutarios e o financiamento local (vg. Fondo de cooperación local, fondo de compensación ambiental) e do sistema universitario, o gasto dispoñible para o desenvolvemento das políticas de gasto das consellerías baixa nun 2%. Cadro XXXIX: Disponibilidades financeiras Dispoñibilidades financeiras para as políticas de gasto das Consellerías 2013 Var. /2013 Importe % orzamento total ,4 - Financiamento administracións locais ,9 - Servizo da débeda ,4 - Plan financiamento Universidades ,8 - Órganos estatutarios e Consultivos ,9 Capacidade de gasto ,1 (Orzamento 2013 homoxeneizado) (Miles de Euros) II.2.1. Crecente relevancia do Gasto Social Os servizos públicos básicos deben manterse en niveis de calidade, contribuíndo á igualdade de oportunidades e paliar os efectos da crise económica sobre as familias e os cidadáns, os recursos dedicados aos obxectivos estratéxicos e as Consellerías relacionados co benestar social, educación, sanidade e asistencia social e dependencia gañan peso específico nos sucesivos orzamentos, pasando de representar o 77,1% en 2013 ao 78,3%, aumentando 1,2 puntos porcentuais. 105 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

106 Gráfico XXIX: Peso do gasto social PESO DO GASTO SOCIAL 75,5 75,9 77,1 78,3 70,3 67,7 67,9 67,6 68,1 68, Dende 2009, ano no que representaba o 68,2% do gasto orzamentado, o gasto social supón máis do 70% do gasto total, medrando máis de 10 puntos durante cinco anos consecutivos. Compre salientar o esforzo realizado para manter e aínda incrementar importantes partidas de gasto relacionadas coa inclusión social e a educación, como son as adicadas á RISGA e emerxencia social, dependencia, comedores escolares, e o mantemento de outras como as becas universitarias. Cadro XL: Variación % Variación % Dependencia 137,6 275,9 278,2 0,8% 102,1% RISGA 22,8 32,7 39,7 21,4% 74,5% Emerxencia Social 2,9 4,5 4,5 0,0% 55,2% Comedores Escolares 18,7 27,8 28,8 3,3% 53,5% M Total 182,0 341,0 351,2 3,0% 92,9% 106 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

107 Gráfica XXX: ,7 22,8 32,7 18,7 27,8 28,8 2,9 4,5 4,5 RISGA Emerxencia Social Comedores Escolares II.2.2. Mantense o financiamento adicional da Administración Local A pesares de que as dispoñibilidades financeiras diminúen, os Orzamentos Xerais para destinan 124,4 millóns para Financiamento Local: 113,0 millóns para entregas do FCL e 11,5 do Fondo de Compensación Ambiental. Cadro XLI. FinanciamentoLocal Entregas a contafcl , Fondo compensación ambiental 12,6 11,6 11,4 11,5 11,5 Total Mecanismos 125,6 124,6 126,7 124,5 124,5 Desde o ano 2010, e coa finalidade de apoiar aos Concellos nas actuacións en contra da crise e a favor dos cidadáns, a Comunidade Autónoma blindou o financiamento local, por iso, aínda que as dispoñiblidades financeiras da comunidade autónoma non paran de mermar financiamento incondicionado das corporacións locais permanece inalterado. 107 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

108 , , , , , , Proxecto Gráfico XXXI , , , , ,5 125,6 124,6 126,7 124,5 124, Total Mecanismos de Financiamento Total GNF II.2.3. Financiamento das Universidades Para, o novo modelo de financiamento supón, para as tres Universidades de Galicia, un monto de 374,5 millóns. 108 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

109 Proxecto Gráfico XXXII GNF Financiamento Real Universidades ,6 393,4 371,3 374, O financiamento total, aumenta en tres millóns de euros con respecto a 2013 aumentando o peso relativo con respecto ao gasto non financeiro da comunidade autónoma. Pola súa parte, as dotacións para fondos de I+D mantense nos 48 millóns. Gráfico XXXIII 109 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

110 Debe facerse notar que, tal e como reflicte a gráfica anterior, se non se tivese en conta o axuste retributivo e a suba das taxas universitarias, o importe do financiamento das universidades situaríase en 393,2 millóns de euros, en niveis similares aos dos cursos precedentes. II.2.4. Fondo para o Crecemento, por 412 millóns de euros Continuando coa iniciativa que comezou nos orzamentos do pasado ano, os orzametnos para o identifican unha serie de medidas e actuacións do Plan estratéxico que se instrumentan, vertebran e coordinan nun Fondo para o Crecemento, vertebrado arredor das liñas prioritarias: 1. Potenciación da investigación, o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación 2. Fortalecemento das infraestruturas de comunicación, mellorando a conectividade de Galicia tanto a nivel nacional coma internacional 3. Dinamización económica, mellorando o tecido empresarial e industrial 4. Mellorar o posicionamento estratéxico dos sectores agrogandeiro, acuícola e pesqueiro 5. Formación, capacitación e empregabilidade 6. Mellorar os investimentos en infraestruturas socias Cadro XLII: Orzamento - Plan Estratéxico (E ) EIXO / (OE) OBXECTIVO ESTRATÉXICO 2013 PESO RELATIVO E1 - Cohesión Social, Benestar e Calidade de Vida % E2 - Dinamización económica, Crecemento e Emprego % E3 - Economía do Coñecemento % E4 - Sostibilidade Medioambiental e Equilibrio Territorial % E5 - Administración austera, eficiente e cercana ao cidadán % Total xeral % Baixo os criterios de clasificación do Plan estratéxico, confírmase a concentración dos recursos presupostados no eixe 1, que se corresponde en termos xerais cos servizos esenciais para os cidadáns, sendo asemade relevante o volume e peso específico do eixe 2, para a dinamización económica, o crecemento e o emprego, e consolidando o gasto no eixo 3 onde se orzamento o gasto en I+D+i e en novas tecnoloxías As medidas que se orzamentarón no ano 2013 coa finalidade de impulsar o crecemento económico de Galicia non só foron priorizadas na asignación de recursos no orzamento do 2013, senón que a execución duraante o exericio amosa que acadaron un nivel de compromiso do 94%, primando dentro delas a execución das medidas destinadas 110 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

111 os emprego e a apoio aos sectores produtivos, e as medidas destinadas a acadar unha sociedade competitiva baseada no I+D+i Cadro XLIII: Fondo para o crecemento económico de Galicia,execución orzamento 2013 Eixes e obxectivos PEG Dotación Fondo Comprom isos Obrigas Gasto comprom etido Gasto executado E1 - Cohesión Social, Benestar e Calidade de Vida % 37% OE01 - Revitalización Demográfica, impulsando os nacementos e fomentando a conciliación da vida familiar e laboral % 1% OE04 - Atención ao benestar social % 46% OE05 - Impulsar a igualdade de oportunidades, a inclusión social e a mellora dos servizos sociais % 45% E2 - Dinamización económica, Crecemento e Emprego % 40% OE01 - Facilitar a mobilidade das persoas e o acceso a os mercados, aumentando a accesibilidade do territorio e mellorar as redes de transporte e a seguridade vial % 68% OE02 - Internacionalizar a economía galega, fomentando o investimento empresarial, o espíritu emprendedor e a innovación nas empresas % 12% OE03 - Potenciar a competitividade dos sectores estratéxicos mediante a política de clústeres e o fomento da innovación e cooperación empresarial % 49% OE04 - Acadar emprego de calidade mediante a cualificación dos traballadores e a mellora das condicións de empregabilidade a través do fomento das políticas activas e preventivas no mercado laboral galego % 26% E3 - Economía do Coñecemento % 47% OE01 - Construir unha sociedade competitiva baseandose na Investigación e o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación empresarial, como garantía de crecemento % 43% OE02 - Modernizar e Promover a aplicación e emprego xeral das TIC nos ámbitos productivos, sociais e dos servizos públicos % 47% E4 - Sostibilidade Medioambiental e Equilibrio Territorial % 26% OE02 - Desenvolvemento equilibrado e sostible do territorio eliminando as disparidades territoriais e integrando a Galicia como cidade única % 26% E5 - Administración austera, eficiente e cercana ao cidadán % 74% OE01 - Acadar unha administración moderna e cercana, optimizando os recursos materiais e humanos mediante a implementación de novos sistemas e procedementos de xestión e xeralizando o emprego das TIC en todo os seus ámbitos de actuación % 74% Total general % 41% (miles ) Fonte: Consellería de Facenda Nos orzamentos para o ano, do total de gasto orzamentado, o importe das actuacións priorizadas e incluídas no Fondo para o Crecemento é de 412,3 millóns, que se distribúen conforme aos eixes do Plan estratéxico da maneira seguinte 111 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

112 Cadro XLIV: Fondo para o crecemento económico de Galicia Eixes e obxectivos PEG Orzamento E1 - Cohesión Social, Benestar e Calidade de Vida OE01 - Revitalización Demográfica, impulsando os nacementos e fomentando a conciliación da vida familiar e laboral OE04 - Atención ao benestar social OE05 - Impulsar a igualdade de oportunidades, a inclusión social e a mellora dos servizos sociais E2 - Dinamización económica, Crecemento e Emprego OE01 - Facilitar a mobilidade das persoas e o acceso a os mercados, aumentando a accesibilidade do territorio e mellorar as redes de transporte e a seguridade vial OE02 - Internacionalizar a economía galega, fomentando o investimento empresarial, o espíritu emprendedor e a innovación nas empresas OE03 - Potenciar a competitividade dos sectores estratéxicos mediante a política de clústeres e o fomento da innovación e cooperación empresarial OE04 - Acadar emprego de calidade mediante a cualificación dos traballadores e a mellora das condicións de empregabilidade a través do fomento das políticas activas e preventivas no mercado laboral galego E3 - Economía do Coñecemento OE01 - Construir unha sociedade competitiva baseandose na Investigación e o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación empresarial, como garantía de crecemento OE02 - Modernizar e Promover a aplicación e emprego xeral das TIC nos ámbitos productivos, sociais e dos servizos públicos E4 - Sostibilidade Medioambiental e Equilibrio Territorial OE02 - Desenvolvemento equilibrado e sostible do territorio eliminando as disparidades territoriais e integrando a Galicia como cidade única OE03 - Eficiencia enerxética como fonte de riqueza e resposta aos desafios do cambio climático E5 - Administración austera, eficiente e cercana ao cidadán OE01 - Acadar unha administración moderna e cercana, optimizando os recursos materiais e humanos mediante a implementación de novos sistemas e procedementos de xestión e xeralizando o emprego das TIC en todo os seus ámbitos de actuación Total general (miles ) A maior concentración do Fondo prodúcese arredores dos eixes 2 e 3, os máis vinculados coa competitividade, con investimentos por 245 e 96 millóns de euros para o desenvolvemento empresarial e a innovación. Os obxectivos estratéxicos con maiores importes son Competitividade dos sectores estratéxicos, Promoción e emprego das TIC en tódolos ámbitos, Accesibilidade do territorio e redes de transporte, Construir unha sociedade competitiva baseandose na I+D+i e Cualificación dos traballadores e mellora das condicións de empregabilidade que supoñen, entre os cinco, máis de 320 millóns de euros de investimento. 112 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

113 II.2.5. Investimento con perspectiva territerial A distribución provincial dos investimentos recollidos dos capítulos VI, VII, VIII e os investimentos dos Organismos mostra o carácter de reequilibrador dos orzamentos, cunha discriminación positiva a favor das provincias de Lugo e Ourense, que reciben uns investimentos per-cápita de 728 /hab. e 704 /hab. respectivamente, fronte aos 478 / hab. e 484 /hab. para A Coruña e Pontevedra, constituíndo ea distribución territorial un elemento compensatorio da situación mais desfavorable en canto a renda e poboación. Cadro XLV: Investimento total por provincia PROVINCIAS CORUÑA LUGO OURENSE PONTEVEDRA Capítulos VI, VII, VIII e financiamento específico (M ) 543,38 251,54 229,69 461,98 Gráfico XXXIV: Investimento per cápita 113 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

114 II.3. NOVAS MEDIAS TRIBUTARIAS O escenario tributario para o exercicio responde ás recomendacións que reiteradamente veñen facendo o Fondo Monetario Internacional (FMI) e a Comisión Europea para introducir un sistema tributario compatible cos esforzos de saneamento orzamentario e máis favorable ao crecemento, e que inclúa desprazar a presión fiscal sobre o traballo ao consumo. Así se recolle no informe do FMI de xullo de 2012 de recomendacións para España4 e na recomendación do Consello sobre o Programa Nacional de Reformas de 2012 pola que se emite un ditame do Consello sobre o Programa de Estabilidade de España para , no seu considerado número 10 que expresamente sinala que a eficiencia do sistema tributario pode mellorarse, ademais, aumentando a proporción de impostos indirectos máis favorables ao crecemento, ou no Taxation Paper 34 sobre reformas fiscais dos estados membros.5 Seguindo estas recomendacións, no orzamento para inclúense medidas acordes coa necesidade de dar máis preponderancia á imposición indirecta e rebaixar a presión fiscal sobre o traballo e a imposición directa. A continuación detállanse as medidas tributarias contempladas na lei de orzamentos xerais da Comunidade Autónoma de Galicia para o ano. No Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas introdúcense as seguintes modificacións: Por unha banda regúlase a escala autonómica do imposto, establecendo unha redución do tipo de gravame autonómico para os contribuíntes cuxa base liquidable xeral sexa igual ou inferior a ,20 euros, que pasa do 12% ao 11,5%, manténdose a escala do ano 2013 para o resto de contribuíntes. Por outra banda amplíanse as contías das deducións destinadas ao fomento da natalidade do seguinte xeito: Increméntase a dedución por nacemento ou adopción de fillos de 300 a 360 euros para contribuíntes cuxa base impoñible total menos os mínimos persoal e familiar sexa menor ou igual a euros. Esta dedución elevarase nun 20% para os contribuíntes que residan en municipios de menos de habitantes, asi coma aqueles resultantes dos procesos fusión. 4 Páxina 21, punto 29: ( ) increase indirect tax revenue by broadening the base and raising and unifying rates, especially on VAT and excises ( ) 5 Informe 2012, Cadro 1.1, páxina 16: ( ) Growth-friendly tax policies should aim to broaden tax bases and raise indirect taxation if necessary, while not increasing direct taxation. 114 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

115 Así mesmo duplícase o importe do límite da dedución por coidado de fillos menores, pasando de 200 a 400 euros. No Imposto sobre Sucesións e Doazóns modifícanse os requisitos para o acollemento á redución do 99% que se aplica na base impoñible da modalidade de doazóns, nos casos de transmisión de participacións inter vivos dunha empresa individual ou dun negocio profesional ou de participacións en entidades, ao permitir a coexistencia no exercicio de labores de dirección por parte do doador e do donatario durante un prazo máximo dun ano dende que se produce a transmisión. No Imposto sobre Transmisións Patrimoniais e Actos Xurídicos Documentados establécese unha dedución na cota do 92,5% cando se realice o feito impoñible a que se refire o artigo 13 do texto refundido da lei reguladora de dito imposto, sempre que se trate da primeira concesión ou autorización e se refira a enerxías renovables, definidas no artigo 2 da Directiva 2009/28/CE do Parlamento Europeo e do Consello. No imposto sobre hidrocarburos establécense novos tipos de gravame autonómicos para determinados produtos comprendidos nas categorías xenéricas de gasolinas (que pasa de 24 euros por cada litros a 48 euros), gasóleo de uso xeral (que pasa de 12 euros por cada litros a 48 euros), fuelóleo (que pasa de 1 euro por tonelada a 2 euros) e queroseno(que pasa de 24 euros por cada litros a 48 euros). Mantense, por tanto, o tipo de gravame 0 para os gasóleos de usos especiais e calefacción e introdúcese a devolución de 36 euros por cada litros de gasóleo de uso xeral para os titulares dos vehículos destinados ao transporte de mercancías e pasaxeiros por carreteira, incluídos os taxis. O rendemento derivado da aplicación deste tipo autonómico aféctase por lei ao financiamento dos gastos de natureza sanitaria. Finalmente, en materia de xogo, establécese o devengo trimestral para a taxa fiscal que grava as máquinas así como se modifica a fórmula para o cálculo da cota das denominadas máquinas ou aparellos multiposto, e en relación co xogo do bingo, se simplifica a normativa reguladora da súa fiscalidade, unificándose a súa tributación nunha soa figura tributaria e introducíndose unha nova forma de determinación da base impoñible, baseada no win, isto é, por diferenza entre o valor facial dos cartóns xogados e o importe dos premios repartidos. 115 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

116 II.4. DISTRIBUCIÓN POR CONSELLERÍA E ORGANISMOS ESTATUTARIOS O cadro recollido a continuación mostra as variacións do orzamento total de cada sección de gasto, como pode verse salvo as variacións resultado das necesidades de amortización na sección 22 e no IGAPE polo vencemento da liña de crédito a empresas do BEI en industria, e dicir salvo as variación do capítulo IX, o orzamento das diferentes seccións oscila entre aumentos e diminucións de 1-2 puntos porcentuais. Cadro XLVI: Orzamento var abs tva PARLAMENTO % CONSELLO DE CONTAS % CONSELLO DA CULTURA GALEGA % PRESIDENCIA DA XUNTA DE GALICIA % VICEPRESIDENCIA E CONSELLERÍA DE PRESIDENCIA, AAPP. E XUSTIZA % CONSELLERÍA DE FACENDA % CONSELLERÍA DE MEDIO AMBIENTE, TERRITORIO E INFRAESTRUTURAS % CONSELLERÍA DE ECONOMÍA E INDUSTRIA % CONSELLERÍA DE CULTURA, EDUCACIÓN E O.U % CONSELLERÍA DE SANIDADE % CONSELLERÍA DE TRABALLO E BENESTAR % CONSELLERÍA DE MEDIO RURAL E DO MAR % CONSELLO CONSULTIVO DE GALICIA % TRANSFERENCIAS A CORPORACIÓNS LOCAIS % DÉBEDA PÚBLICA DA COMUNIDADE AUTÓNOMA % GASTOS DE DIVERSAS CONSELLERÍAS % TOTAL % consolidado homoxeneizado II.4.1. Obxectivos e prioridades de gasto nos Orzamentos para. A asignación financeira dos Orzamentos Xerais para rexiuse pola cobertura das necesudades recorrentes dimanates do funcionamento dos servizos públicos e polas prioridades de gasto atendendo aos eixes e obxectivos estratéxicos do Plan Estratéxico de Galicia Horizonte A través desta asociación, os orzamentos son coherentes cos cinco obxectivos claves que a UE pretende alcanzar ao final da década nos eidos do emprego, investigación e innovación, cambio climático e enerxía, educación, e integración social e redución da pobreza, e que se traducen nos seguintes parámetros: -- Acadar unha taxa de emprego do 75% para a poboación de entre 20 e 64 anos. 116 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

117 -- Investir un 3% do Produto Interior Bruto (PIB) na investigación e o desenvolvemento. -- Reducir nun 20% as emisións de carbono (e, se as condicións o permiten, nun 30%) respecto dos niveis de 1990, aumentar hasta o 20% as enerxías renovables, e aumento do 20% na eficiencia enerxética. -- Reducir a taxa de abandono escolar a menos do 10% e aumentar ata o 40% a taxa de titulados do ensino superior. -- Reducir en 20 millóns o número de persoas en situación o resgo de pobreza e exclusión social. Cadro XLVII: Obxectivos da estratexia Europa 2020 Obxectivos da estratexia Europa 2020 Taxa de emprego (persoas entre 20 e 64 anos) 75% Gasto bruto en I+D sobre o PIB (%) 3% Redución de emisións de gases de efecto invernadoiro (en comparación con niveis de 1990) -20% Fontes de enerxías renovables 20% Eficiencia enerxética (redución do consumo de enerxía en Mtep) 20% Abandono escolar < 10% Ensinanza superior (en %) 40% Redución da poboación en risco de pobreza ou exclusión social (nº de persoas) 20 millóns Fonte: Consellería de Facenda Estes obxectivos concrétanse en obxectivos nacionais e rexionais que deben alcanzarse combinando medidas ás escadas rexionais, nacionais e europeas. Están relacionados entre si e poténcianse mutuamente: -- As melloras educativas contribúen a empregabilidade e a redución da pobreza. -- O crecemento das inversións en I+D e en innovación na economía, unidas aos recursos máis eficaces, farán crear máis emprego e ser máis competitivos. -- Investir en tecnoloxías máis limpas combate o cambio climático e crea novas oportunidades de negocios e emprego. No marco da estratexia anterior, os indicadores chave definidos polo Plan Estratéxico de Galicia 2010-, horizonte 2020, fan referencia a un crecemento económico, nunha economía aberta, competitiva, baseado co coñecemento, que empregue as novas tecnoloxías, xeradora de emprego de calidade, e solidaria na integración social e na sustentabilidade dos recursos. Trátase, ao tempo, de indicadores coincidentes ou coherentes, sempre adoitados para facer efectivos os principios da estratexia europea Europa 2020 dun crecemento, intelixente, sostible e integrador. Deles, o cadro adxunto mostra a evolución temporal recente, así como os obxectivos fixados no Plan. 117 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

118 Cadro XLVIII: PEG Galicia Obxectivos de Crecemento, Coñecemento e Integración social Indicador Galicia España UE-27 Galicia Galicia Galicia Galicia Crecemento PIB pc PPA (UE27=100) 92, , Taxa de emprego entre 15 e 64 anos (*) 62,4 59,8 64, > 65 > 75 Taxa de emprego 48,3 49,1-46,2 45,6 Taxa de apertura 107,2 49,6 72,5 110,9 114, Coñecemento Abandono educativo temperán (*) 26 31,2 14,4 23,1 20,8 < 18 < 10 Persoas con baixos niveis educativos (*) 51,9 48,5 27,9 51,1 49, Gasto en I+D en relación ao PIB (*) 1 1, > 1,7 3 Vivendas con conexión de banda larga (*) 38,3 51, ,5 51,6 > 60 > 75 Empresas con conexión a internet, sitio web e posibilidade de pedidos ou reservas en liña (*) 10,2 12,1-9,8 9, Integración social Taxa de risco de pobreza (*) 14,3 20,7 16,4 14,3-13,2 11,5 Taxa de desemprego de longa duración (*) 3,3 4,3 3 5,5 7,1 3 2,6 Sostibilidade Fontes de enerxía renovables (*) 78,8 25,7 18,2 94,5-85,1 94,6 Emisións de gas efecto invernadoiro (*) 101, ,7 80 Intensidade enerxética primaria (*) ,1 165, ,6 213,6 (*) indicador relacionado coa estratexia europea 2020 Fonte: Eurostat A planificación formulada no PEG, que asume como prioridades propias os principios orientadores da estratexia Europa 2020, recolle tres niveis de obxectivos: un Obxectivo Global, cinco Eixes de actuación e dezaseis Obxectivos Estratéxicos (OE). O importe asignado no Orzamentos xerais para o ano ascende a millóns de euros, cifra na que non se contemplan nin os gastos derivados da débeda pública (Programa de gasto 911A) nin as achegas público privadas para o financiamento de determinadas infraestruturas. A distribución do importe total entre os eixes e obxectivos estratéxicos do PEG para resulta segundo o cadro seguinte: 118 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

119 Cadro IL: PEG Galicia no Orzamento. (E ) EIXO / (OE) OBXECTIVO ESTRATÉXICO E1 - Cohesión Social, Benestar e Calidade de Vida. OE01 - Revitalización Demográfica, impulsando os nacementos e fomentando a conciliación da vida familiar e laboral PESO 2013 RELATIVO ,4% ,5% OE02 - Garantir unha prestación sanitaria pública e de calidade para tódos os galegos e galegas ,7% OE03 - Garantir o acceso a educación e a cultura en condicións de igualdade no marco dun ensino de calidade para unha Galicia formada, innovadora e trilingüe ,6% OE04 - Atención ao benestar social ,5% OE05 - Impulsar a igualdade de oportunidades, a inclusión social e a mellora dos servizos sociais ,8% E2 - Dinamización económica, Crecemento e Emprego ,8% OE01 - Facilitar a mobilidade das persoas e o acceso a os mercados, aumentando a accesibilidade do territorio e mellorar as redes de transporte e a seguridade vial ,4% OE02 - Internacionalizar a economía galega, fomentando o investimento empresarial, o espíritu emprendedor e a innovación nas empresas ,4% OE03 - Potenciar a competitividade dos sectores estratéxicos mediante a política de clústeres e o fomento da innovación e cooperación empresarial ,0% OE04 - Acadar emprego de calidade mediante a cualificación dos traballadores e a mellora das condicións de empregabilidade a través do fomento das políticas activas e preventivas no mercado ,2% laboral galego E3 - Economía do Coñecemento ,9% OE01 - Construir unha sociedade competitiva baseandose na Investigación e o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación empresarial, como garantía de crecemento ,7% OE02 - Modernizar e Promover a aplicación e emprego xeral das TIC nos ámbitos productivos, sociais e dos servizos públicos ,3% E4 - Sostibilidade Medioambiental e Equilibrio Territorial ,9% OE01 - Convertir o contorno natural nun factor positivo para o desenvolvemento de Galicia e unha mellora da calidade de vida ,4% OE02 - Desenvolvemento equilibrado e sostible do territorio eliminando as disparidades territoriais e integrando a Galicia como cidade única ,2% OE03 - Eficiencia enerxética como fonte de riqueza e resposta aos desafios do cambio climático ,4% E5 - Administración austera, eficiente e cercana ao cidadán ,0% OE01 - Acadar unha administración moderna e cercana, optimizando os recursos materiais e humanos mediante a implementación de novos sistemas e procedementos de xestión e xeralizando o emprego das TIC en todo os seus ámbitos de actuación ,5% OE02 - Reforzo da capacidade institucional e financeira de Galicia ,5% Total xeral % 119 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

120 Gráfico XXXV: Orzamento con perspectiva PEG: E5 - Administración austera, eficiente e cercana ao cidadán. E3 - Economía do Coñecemento. E1 - Cohesión Social, Benestar e Calidade de Vida. E4 - Sostibilidade Medioambiental e Equilibrio Territorial. E2 - Dinamización económica, Crecemento e Emprego. Gráfico XXVI:Desglose do eixo 1 DISTRIBUCIÓN POR OBXECTIVOS ESTRATEXICOS DO EIXO 1 OE01 - Revitalización Demográfica, impulsando os nacementos e fomentando a conciliación da vida familiar e laboral 6% 3% 0% OE02 - Garantir unha prestación sanitaria pública e de calidade para tódos os galegos e galegas 35% 56% OE03 - Garantir o acceso a educación e a cultura en condicións de igualdade no marco dun ensino de calidade para unha Galicia formada, innovadora e trilingüe OE04 - Atención ao benestar social OE05 - Impulsar a igualdade de oportunidades, a inclusión social e a mellora dos servizos sociais Fonte: Consellería de Facenda 120 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

121 A distribución por eixes, manifesta, unha vez máis, que son os gastos destinados á Cohesión social, Benestar e Calidade de vida, os que absorben unha maior parte do orzamento, como garantía do mantemento dos gastos sociais, e coa finalidade de lograr uns servizos públicos dirixidos á cidadanía de calidade, principalmente nos eidos da sanidade e a educación, xunto ao mantemento dos servizos e prestacións ás persoas dependentes, aos menores a ás persoas con discapacidade. Así mesmo recolle a promoción da igualdade de oportunidades dos homes e mulleres galegas, ofrecendo ás persoas que se atopan con especiais dificultades os recursos e servizos que lles garantan a súa inclusión social. Ascende o gasto neste eixe a millóns de euros, e representa o 75 % do total do PEG. En segundo lugar está a aposta por unha economía máis competitiva e dinámica, xeradora de emprego e empresas, o Eixe 2, cun orzamento total de millóns de euros, o 14 % sobre o total. Neste eixe atópanse as novas infraestruturas de transporte, así como a súa conservación, que melloran a accesibilidade e permitirán unha redución dos traxectos por estrada e unha mellora da seguridade viaria. No tocante á economía galega figuran tanto o fomento pola internacionalización das empresas e produtos galegos, xunto ao apoio aos sectores produtivos, especialmente aqueles considerados de maior empuxe e os constituídos en clúster, polo seu efecto de panca na economía. Atopan así mesmo reflexo neste eixe os gastos dirixidos aos mercados laborais, coa finalidade de acadar mais emprego e de maior calidade, a través de políticas activas xestionadas polo servizos públicos de emprego, incorporando créditos para a mellora da formación e cualificación dos traballadores e traballadoras galegas. O Eixe 3 destinado á economía do coñecemento, presenta un orzamento de 318 millóns de euros e o 4 % do total, destinado fundamentalmente a dous grandes ámbitos: a intensificar e fomentar a investigación e o desenvolvemento, tanto no sistema público galego, no que as Universidades cobran especial relevancia, como a investigación nos centros tecnolóxicos e nas empresas, propiciando a transferencia tecnolóxica ao sector produtivo, para xerar novos procesos e produtos, que fagan a nosa economía máis competitiva e moderna. Tamén neste eixo se inclúen os gastos dirixidos a fomentar unha sociedade da información accesible a toda a cidadanía galega, coa extensión da banda longa e as infraestruturas derivadas a todo o territorio galego, apoiando as empresas galegas para que melloren o seu capital tecnolóxico e a súa competividade. Inclúese asemade a defensa da comunicación social, da cultura e do idioma galego. O Eixe 4 presenta un importe de 319 millóns de euros e o 4 % do total. Contén as políticas de defensa do medio natural e da paisaxe, unha xestión da auga eficiente e as de reequilibrio territorial apostando pola diversificación da economía do rural e por un planeamento urbanístico sostible. Tamén se integra neste eixe o orzamento para a eficiencia enerxética, coa potenciación da produción e do consumo d enerxías renovables e a mellora da rede eléctrica e de gas de Galicia. 121 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

122 O Eixe 5, alcanza os 332 millóns de euros e representa o 4 % do orzamento. Nel recóllese o obxectivo de alcanzar unha administración eficiente e baseada na austeridade do gasto, que sexa moderna e achegada á cidadanía, cunha aposta pola administración electrónica, posibilitando o uso das TIC en todos os ámbitos de actuación. Así mesmo comprende as políticas de reforzo da capacidade financeira e institucional. Un apartado especial dos Orzamentos Xerais para está constituído polo Fondo para o Crecemento, que constitúe un instrumento de política económica cara os seguintes obxectivos sectoriais: 1. Potenciación da investigación, o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación 2. Fortalecemento das infraestruturas de comunicación, mellorando a conectividade de Galicia tanto a nivel nacional coma internacional 3. Dinamización económica, mellorando o tecido empresarial e industrial 4. Mellorar o posicionamento estratéxico dos sectores agrogandeiro, acuícola e pesqueiro 5. Formación, capacitación e empregabilidade 6. Mellorar os investimentos en infraestruturas socias O seu importe global é de 412 millóns de euros, e os proxectos e actuacións que o integran identifícanse dentro dos correspondentes eixes e obxectivos prioritarios dos orzamentos segundo unha distribución que permite a coordinación e seguimento das actuacións definidas polos diferentes departamentos: 122 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

123 Cadro L:Fondo para o crecemento económico de Galicia Eixes e obxectivos PEG Orzamento E1 - Cohesión Social, Benestar e Calidade de Vida OE01 - Revitalización Demográfica, impulsando os nacementos e fomentando a conciliación da vida familiar e laboral OE04 - Atención ao benestar social OE05 - Impulsar a igualdade de oportunidades, a inclusión social e a mellora dos servizos sociais E2 - Dinamización económica, Crecemento e Emprego OE01 - Facilitar a mobilidade das persoas e o acceso a os mercados, aumentando a accesibilidade do territorio e mellorar as redes de transporte e a seguridade vial OE02 - Internacionalizar a economía galega, fomentando o investimento empresarial, o espíritu emprendedor e a innovación nas empresas OE03 - Potenciar a competitividade dos sectores estratéxicos mediante a política de clústeres e o fomento da innovación e cooperación empresarial OE04 - Acadar emprego de calidade mediante a cualificación dos traballadores e a mellora das condicións de empregabilidade a través do fomento das políticas activas e preventivas no mercado laboral galego E3 - Economía do Coñecemento OE01 - Construir unha sociedade competitiva baseandose na Investigación e o desenvolvemento tecnolóxico e a innovación empresarial, como garantía de crecemento OE02 - Modernizar e Promover a aplicación e emprego xeral das TIC nos ámbitos productivos, sociais e dos servizos públicos E4 - Sostibilidade Medioambiental e Equilibrio Territorial OE02 - Desenvolvemento equilibrado e sostible do territorio eliminando as disparidades territoriais e integrando a Galicia como cidade única OE03 - Eficiencia enerxética como fonte de riqueza e resposta aos desafios do cambio climático E5 - Administración austera, eficiente e cercana ao cidadán OE01 - Acadar unha administración moderna e cercana, optimizando os recursos materiais e humanos mediante a implementación de novos sistemas e procedementos de xestión e xeralizando o emprego das TIC en todo os seus ámbitos de actuación Total general Fonte: Consellería de Facenda (miles ) O tomo dos Orzamentos Xerais correspondente á Memoria de Obxectivos e Programas contén de modo detallado a distribución dos investimentos do Fondo para o Crecemento entre os obxectivos e medidas prioritarias dos orzamentos. Asemade, e como ven sendo habitual, na mesma Memoria de Obxectivos e Programas se dispón de exhaustiva información dos indicadores operativos e de avaliación asociados ás partidas de gasto, co que se posibilita a valoración da eficacia e impacto das actuacións de gasto recollidas nos orzamentos. 123 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

124 Estratexia Europa 2020 é a estratexia de crecemento da UE para a próxima década. A actual crise non é un acontecemento excepcional que nos permita pensar que agora que inicia o crecemento de novo podemos reanudar as nosas ocupacións como se non acontecera nada. Os retos que Galicia están fondamente vencellados a os de toda a UE, e son maiores que antes da recesión, mentres que a marxe de manobra é limitada. Además, o resto do mundo non quedou parado esperando pola vella europa. O papel reforzado do G-20 amosa o crecente poder económico e político dos países emerxentes. Europa debe proceder a unha elección difícil pero estimulante: ou somos quen de enfrentarnos colectivamente ao reto inmediato da recuperación e aos retos a longo prazo (mundialización, presión sobre os recursos, avellentamento) a fin de compensar as recentes pérdidas, recuperar competitividade, potenciar a productividade e voltar a encarrilar á UE pola senda da prosperidade («recuperación sostible»), ou continuamos cun ritmo de reformas lento e, en grande parte, non coordenado, co riscoo de desembocar nunha pérda permanente de riqueza, una baixa taxa de crecemento («recuperación morna»), altos niveis de desemprego e desamparo social, e un declive relativo na escena mundial («década perdida»). Tres hipóteses para Europa no 2020: -- Hipótese 1: Recuperación sostible Europa é quen de recuperar plenamente a súa anterior senda de crecemento e de incrementar o seu potencial para seguir avanzando 124 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

125 -- Hipótese 2: Recuperación morna Europa sofre unha pérda permanente de riqueza e comenzará a crecer de novo a partires de esta base erosionada -- Hipótese 3: Década perdida Europa sofre unha perda permanente de riqueza e de potencial de crecemento futuro As metas da estratexia Europa 2020 non so atinxen á superación da crise, tamén persegue subsanar as eivas do noso modelo de crecemento e crear as condicións propicias para un tipo de crecemento distinto, máis inteligente, sostible e integrador. Deben ser mensurables, capaces de reflejar las diferentes situaciones de los Estados miembros y basados en datos suficientemente fiables a efectos comparativos. Los siguientes objetivos han sido seleccionados con arreglo a dichos criterios y su consecución será vital para alcanzar con éxito el año 2020: Nun mundo en transformación, preténdese que a UE desenvolva unha economía 125 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

126 intelixente, sostible e integradora. O núcleo de Europa 2020 consta de tres prioridades: -- Crecimiento intelixente: desenvolvemento dunha economía baseada no coñecemento e a innovación. -- Crecemento sostible: promoción dunha economía que empregue de xeito máis eficaz os recursos, que sexa verde e máis competitiva. -- Crecimiento integrador: fomento dunha economía cun alto nivel de emprego que redunde na cohesión económica, social e territorial. Estas tres prioridades, reforzanse mutuamente, e contribuirán a que a UE e os seus Estados membros xeren altos niveis de emprego, productividade e cohesión social. Por elo, a Unión fixou para 2020 cinco ambiciosos obxectivos en materia de emprego, innovación, educación, integración social e clima/enerxía. En cada unha destas áreas, cada Estado membro tamén fixa os seus propios obxectivos. A estratexia basease en medidas concretas tanto da Unión como dos Estados membros. (Cadro XXX) 1. O nivel de emprego da población de entre 20 e 64 anos debería aumentar do 69 % actual a, alo menos, o 75 % mediante, entre outras cousas, unha maior participación das mulleres e os traballadores maiores e unha mellor integración dos inmigrantes na poboación activa; 2. Na actualidade, a UE ten como obxectivo investir o 3 % do seu PIB en I+D. Este obxectivo serve para centrar a atención na necesidade de que tanto o sector público coma o privado invistan en I+D, pero centrase máis nos investimentos que no impacto. Precisase mellorar as condicións do I+D na UE e moitas das medidas previstas na estratexia 2020 así o fan. Proponse manter o obxectivo do 3 %, pero desenvolver simultáneamente un indicador que reflicta a intensidade da I+D+i. 3. Reducir as emisións de gases de efecto invernadeiro a lo menos nun 20 % en comparación cos niveis de 1990, ou nun 30 % se existe un compromiso de otros paise desenvolvidos ao efecto; incrementar a porcentaxe das fontes de enerxía renovables no noso consumo final enerxético ata un 20 % e nun 20 % a eficacia enerxética. 4. Un obxectivo educativo centrado nos resultados, que aborde o problema do abandono escolar, reducindoo ao 10 % dende o actual 15 % e que incremente a porcentaxe da poboación de entre 30 e 34 anos que finaliza a ensinanza superior do 31 % a polo menos o 40 % no 2020; 5. O número de europeos que viven baixo os umbrais nacionais de pobreza (o 60 % dos ingresos medios dispoñibles nun Estado) debería reducirse nun 25 %, rescatando así a máis de 20 millóns de persoas da pobreza. 126 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

127 Obxetivos dos Estados membros/a UE Cadro LI: Obxetivos e estratexia 2020 Obxetivo principal da UE 75% 3% -20% 20% 20 % de 73,70-74 % 2,65-2,72 % (en comparanza cos niveis de 1990) -20% 20% aumento da eficiencia enerxética equivalente 206,9 Mtep 10,30-10,50 % Estimación UE (suma obx nacionais) Taxa de emprego (en %) I+D (en % do PIB) Obxectivos de reducción de emisións de CO2 Enerxías renobables Eficiencia enerxética reducción do consumo de enerxía (en Mtep) Abandono escolar (en %) Ensinanza superior (en %) 10% 40% Reducción da poboación en risco de pobreza ou exclusión social (en número de persoas) 37,50-38,0 % Non é posible posible calcular o resultado debido ás diferencias entre as metodoloxías nacionais (en comparanza cos niveis de 1990) ES 74% 3% -10% 20% 25,2 15% 44% A estratexia recolle ademais sete iniciativas emblemáticas que son o marco no que a UE e as administracións nacionais poden vencellar esforzos e reforzarse mutuamente en áreas relacionadas coas prioridades de Europa 2020, como a innovación, a economía dixital, o emprego, a mocidades, a política industrial, a pobreza e o uso eficiente dos recursos. Cadro LII: OBXECTIVO INICIATIVA EMBLEMATICA CONTIDO 1. Crecemento intelixente 1. Unha axenda dixital para Europa Crear un mercado dixital único baseado na Int ernet rápida e ultrarrápida e en aplicacións int eroperables. 2.Unión pola innovación Centrar de novo a política de I+D e innovación nos grandes retos que afront a a nosa sociedade como o cambio climático, a eficiencia enerxética e do uso de recursos, a sanidade e o cambio demográfico Reforzar cada unha das pezas da cadea de innovación, dende a investigación "pura" ata a comercialización. 2. Crecemento sostible 3. Crecemento integrador 3. Xuventude en movemento Aumentar as oportunidades dos mozos para atopar traballo axudando a estudantes e becarios a obter experiencia noutros países e mellorando a calidade e o atractivo da educación e a formación na Europa. 4.Unha Europa que empregue Para apoiar a transición a unha economía que empregue os recursos con eficacia eficazmente os recursos e emita pouco carbono, o noso crecimento debe disociarse da utilización de recursos e enerxía:reducindo as emisións de CO2, fomentando unha maior seguridade enerxética, reducindo o contido de recursos de todo o que empregamos e consumimos. 5. Unha política industrial para a era da A UE precisa unha política industrial que apoie ás empresas, sobre todo as mundialización pequenas, á hora de respostar ante a globalización, a crise económica e a transición a unha economía de baixas emisións de carbono: apoiando o emprendemento para facer ás empresas europeas máis fortes e competitivas, abordando todos os elementos de unha cadea de valor cada vez máis internacional, dende o acceso ás materias primas ate os servicios posventa. 6. Unha axenda de novas cualificacións Axenda de novas cualificacións e empregos: dar un novo pulo ás reformas do e empregos mercado laboral e axudar a obter a capacitación correcta para futuros traballos, crear novos postos de traballo e revisar a normativa de emprego da UE. 7. Plataforma europea contra a Plataforma europea contra a pobreza e a exclusión social: intensificar os esforzos pobreza a todos os niveis para acadar o obxectivo acordado pola UE de sacar a lo menos a 20 millóns de persoas da pobreza e a exclusión de aquí a ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

128 A nova gobernanza europea, o semestre europeo. O éxito de Europa 2020 depende de que a UE e as administracións nacionais adiquen un esforzo decidido e ben enfocado. A UE está tomando decisións fundamentais para completar o mercado único dos servizos, a enerxía e os productos dixitais e para investir en enlaces transfronterizos esenciais. As administracións nacionais deben eliminar moitos obstáculos á competencia e a creación de emprego. Da capacidade de sumar e coordenar esforzos das administracións implicadas dependerá acadar os efectos desexados en crecemento e emprego. De ahí a necesidade de desenvolver novas estruturas e procesos de gobernanza no seo da UE, e que se veñen desenvolvendo dende Un dos máis importantes é o Semestre Europeo, o ciclo anual de coordenación de políticas económicas no que intervén as orientacións políticas da Comisión Europea e do Consello, os compromisos de reforma dos Estados membros e as recomendacións específicas para cada país, elaboradas pola Comisión e aprobadas ao máis alto nivel polos dirixentes nacionais no Consello Europeo. De seguido, os Estados membros deben ter en conta estas recomendacións nas súas políticas e orzamentos. Todos os Estados membros comprometéronse a acadar os obxectivos de Europa 2020 e os concretaron en obxectivos e políticas nacionais para potenciar o crecemento. Na medida en que os esforzos individuais so terán o impacto esperado no crecemento se están ben coordenados e enfocados, a Comisión Europea estableceu un ciclo anual de coordenación das políticas económicas denominado o Semestre Europeo. Cada ano, a Comisión Europea analiza pormenorizadamente os programas de reformas económicas e estructurais dos Estados membros e ofrece as súas recomendacións para os meses seguintes. O Semestre Europeo comeza cando a Comisión adopta a súa Enquisa Anual sobre o Crecemento, normalmente a finais de ano, que establece as prioridades da UE para o exercicio seguinte co gallo de de impulsar o crecemento e a creación de emprego. En marzo, os Xefes de Estado y de Goberno da UE presentan as orientacións da UE para as políticas nacionais, baseadas na Enquisa Anual sobre o Crecemento e, partindo de esta, na reunión de primaveira do Consello Europeo se analizan: i. a situación macroeconómica xeral ii. os avances na consecución dos cinco obxectivos para toda a UE iii. os avances nas iniciativas emblemáticas. O Consello Europeo ofrece orientacións sobre os aspectos orzamentarios e ma- 128 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

129 croeconómicos e sobre as cuestións relacionadas coa reforma estrutural e o crecemento, e da consellos sobre as conexións entre todos eles. En abril, os Estados membros presentan os seus plans para acadar unhas finanzas públicas saneadas (Programas de Estabilidade ou Converxencia), así como as reformas e medidas para acadar un crecemento intelixente, sostible e integrador en áreas como o emprego, a investigación, a innovación, a enerxía ou a integración social (os coñecidos Programas Nacionais de Reforma). En maio/xuño, a Comisión avalía esos programas e presenta, no seu caso, recomendacións dirixidas a cada país. O Consello debate estas recomendacións e o Consello Europeo as aproba de seguido. Deste xeito, os Estados membros dispoñen destas orientacións antes de pechar os seus proxectos de orzamentos para o ano seguinte. Por último, a finais de xuño ou principios de xullo, o Consello adopta oficialmente as recomendacións para cada país. Se os Estados membros ignoran as recomendacións e non toman medidas no prazo establecido, poden recibir advertencias. No caso de desequilibrios macroeconómicos e orzamentarios excesivos, tamén se pode recorrer a incentivos e sancións. Para aplicar as políticas requeridas e garantir un amplo respaldo, mantense unha estreita cooperación co Parlamento Europeo e outros órganos consultivos da UE (Comité das Rexions e Comité Económico e Social Europeo) e se persegue a participación activa dos parlamentos nacionais, os interlocutores sociais, as rexións e outras partes interesadas. De seguido recollense as recomendacions da Comisión sobre o PNR do reino de España. Recomendacións a España sobre o Plan Nacional de Reforma. De conformidade co artigo 5, apartado 2, do Regulamento (CE) nº 1466/97 do Consello se formulan una serie de recomendacións sobre o PNR que guiarán a actividade reformista do Goberno de España no vindeiro exercicio.- 1. Realizar o esforzo presupostario estrutural esixido pola Recomendación do Consello con arranxo ao procedemento de déficit excesivo co fin de garantir a corrección de dito déficit no 2016 como moito e, con ese fin, aplicar as medidas adoptadas nos plans presupuestarios de 2013 a todos os niveis da administración pública, e reforzar a estratexia presupostaria a medio prazo con medidas estruturais suficientemente específicas para o período -2016; a corrección duradeira dos desequilibrios presupos- 129 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

130 tarios baséase na aplicación crible de ambiciosas reformas estruturais que aumenten a capacidade de axuste e impulsen o crecemento potencial e o emprego; unha vez consígase a corrección do déficit excesivo, proseguir o axuste estrutural a un ritmo apropiado, de maneira que se consiga o obxectivo a medio prazo en 2018 como moito; garantir a aplicación rigorosa e transparente das medidas preventivas e correctoras establecidas na Lei orgánica de estabilidade presupostaria; establecer unha autoridade fiscal independente antes do final de 2013 que proporcione análises e asesoramento e supervise a conformidade da política presupostaria coas normas presupostarias nacional e da UE; mellorar a eficiencia e a calidade do gasto público a todos os niveis da Administración e levar a cabo un exame sistemático das maiores partidas de gasto en marzo de como moito; aumentar a relación custe - eficacia do sector sanitario, mantendo ao mesmo tempo a accesibilidade de grupos vulnerables, por exemplo reducindo gasto farmacéutico dos hospitais, potenciando a coordinación entre os distintos tipos de asistencia sanitaria e mellorando os incentivos a favor dun uso eficiente dos recursos; tomar medidas para reducir os atrasos pendentes da Administración, evitar que se volvan a acumular e publicar regularmente datos sobre as cantidades pendentes; aprobar a Lei de desindexación para reducir o grado de inercia dos prezos no gasto e os ingresos públicos, de modo que estea en vigor a principios do como moito, e estudar medidas adicionais de limitación da aplicación das cláusulas de indexación, culminar ao final de 2013 como moito a regulación do factor de sostibilidade, a fin de garantir a estabilidade financeira a longo prazo do sistema de pensións, establecendo, entre outras cousas, que a idade de xubilación vaia aumentando en función da esperanza de vida. 2. Levar a cabo unha revisión sistemática do sistema tributario para marzo de ; considerar unha maior limitación dos gastos fiscais na imposición directa, explorar o marxe existente para unha maior limitación da aplicación dos tipos de Ive reducido e adoptar medidas adicionais no que respecta aos impostos medioambientais, sobre todo os impostos sobre os carburantes; adoptar medidas adicionais para reducir o nesgo a favor do endebedamento no imposto de sociedades; intensificar a loita contra a economía informal e o traballo non declarado. 3. Levar a cabo o programa do sector financeiro para a recapitalización das institucións financeiras, incluídas as medidas de fomento da intermediación non bancaria adoptadas en novembro do Presentar modificaciones, se é preciso sobre a reforma do mercado de traballo, en setembro de 2013 a máis tardar; adoptar o Plan Nacional de Emprego de 2013 a máis tardar en xullo de 2013, e realizar rápidamente unha reforma das políticas activas do mercado de traballo, orientadas á consecución de resultados, incluido o fortalecemento da focalización e a eficiencia das orientacións; reforzar e modernizar os servicios públicos de emprego para garantir unha asistencia individualizada aos desempregados según os seus perfis e necesidades de formación; reforzar a eficacia dos programas de recualificación para os trabajadores de máis idade e de escasa cualificación; por totalmente en funcionamiento o portal único de emprego e acelerar a 130 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

131 aplicación da colaboración público-privada nos servicios de colocación para garantir unha aplicación efectiva xa no Aplicar as medidas de loita contra o desemprego xove expostas na Estratexia de Emprendemento e Emprego Xove 2013/2016 e efectuar un estreito seguemento da eficacia das mesmas, reducir o abandono escolar prematuro e potenciar a educación permanente, prorrogando a aplicación da formación profesional dual alén da actual fase piloto e introducindo un sistema global de seguemento do rendemento dos alumnos ao fin de 2013 a máis tardar. 6. Adoptar e aplicar as medidas precisas para reducir o número de persoas con risco de pobreza ou exclusión social reforzando as políticas activas dirixidas ao mercado de traballo, co fin de aumentar a empregabilidade das persoas con menor acceso ao mercado de traballo,e mellorando o objetivo, a eficiencia e a eficacia das medidas de apoio, incluidos servicios de axuda de calidade ás familias. 7. Aprobar e aplicar urxentemente o proxecto de Lei de Garantía da Unidade de Mercado e acelerar todas as accións complementarias precisas para a súa pronta aplicación; garantir a eficacia, autonomía e independencia do organismo regulador creado recentemente; antes do fin do 2013, aprobar e aplicar a Lei de Colexios e Servicios Profesionais e a Lei de Apoio ao Emprendedor; reagrupar e concentrar os rexímenes de apoio á internacionalización das empresas; reducir o número de procedementos de concesión de licencias e facelos máis curtos, tamén no caso das actividades industriais, e ampliar o uso do sistema de «licencia rápida» a actividades que non sexan minoristas; examinar os marcos de insolvencia para as empresas e os particulares, limitando a responsabilidade persoal dos empresarios e facilitando as segundas oportunidades para as empresas en creba; eliminar as restricciós inxustificables ao establecemento de grandes superficies minoristas; en marzo de a máis tardar, examinar a eficacia do marco regulador respecto ao apoio ao desenvolvemento do mercado de aluguer de vivendas. 8. Abordar o déficit da tarifa eléctrica adoptando e aplicando unha reforma estructural do sector da electricidadde antes do final de 2013; intensificar os esforzos para completar as interconexións de gas e electricidade cos países veciños; reducir o pasivo continxente das finanzas públicas derivado das infraestruturas de transporte non rendibles; establecer unha avaliación nacional independente dos grandes proxectos de infraestructura futuros; adoptar medidas para garantir a competencia efectiva nos servicios de transporte de mercadorías e pasaxeiros por ferrocarril. 9. Aprobar, con arranxo ao calendario presentado, a reforma da administración local e elaborar en outubro de 2013 a máis tardar un plano de aumento da eficiencia de toda a administración pública; adoptar e aplicar as reformas en curso para aumentar a eficiencia do sistema xudicial. 131 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

132 Financiamento da estratexia O estado actual das negociacións sobre o Marco financeiro plurianual da UE de xullo de 2013, cuantifican as asignacións da Política de Cohesión para o conxunto da Unión Europea en millóns de euros, a prezos de 2011, dos que o 7,8% corresponden a España. As cifras definitivas poden estar suxeitas a cambios no acordo final entre o Consello e o Parlamento Europeo. Estes recursos destinaranse ao obxectivo de investimento en crecemento e emprego nun 96,5%, mentres que o 3,5% restante dedicaranse ao obxectivo de cooperación territorial europea. Os Fondos Estruturais apoiarán o primeiro obxectivo e asignaranse territorialmente do seguinte xeito: a) o 48,2 % para as rexións menos desenvolvidas, aquelas nas que o promedio no período do PIB per cápita medido en paridades de poder de adquisitivo (PIBpc PPS) é inferior ao 75% da media da UE27; b) o 10,8 % para as rexións de transición, rexións co PIBpc PPS entre o 75 e o 90% da media; c) o 16,3 % para as rexións máis desenvolvidas, é dicir, as que superan o 90% do PIB per cápita da UE27; d) o 20,9 % para os Estados membros apoiados polo Fondo de Cohesión, nos que non figura España; e) o 0,3 % como financiamento adicional para as rexións ultraperiféricas. 132 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

133 Gráfico XXXVII:Tipos de rexións beneficiarias de fondos estructurais Galicia figura dentro das rexións máis desenvolvidas de Europa ao superar no período de referencia o 90% do PIB per cápita da Europa dos Vinte e Sete, sendo a única comunidade autónoma de España que pasa de ser rexión obxectivo I no período a rexión máis desenvolvida no período A este respecto e para paliar mudas abruptas no financiamento estrutural, o borrador de Regulamento do Parlamento Europeo e do Consello, polo que se establecen disposicións comúns relativas aos distintos Fondos, establece no seu artigo 84.1 que as rexións cuxo PIB per cápita no período estivera por debaixo do 75 % da media da Europa dos Vinte e Cinco no período de referencia, pero cuxo PIB per cápita aumentara a máis do 75 % do PIB medio da Europa dos Vinte e Sete, recibirán unha asignación conforme aos Fondos Estruturais equivalente, como mínimo, ao 60% da súa asignación para o período É o que se coñece como rede de seguridade. Recentemente o Ministerio de Facenda e Administracións Públicas deu a coñecer o 133 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

134 reparto dos Fondos Estruturais e de Investimento por Comunidades Autónomas partindo das cifras da asignación financeira para España no marco que ascende a ,4 millóns de euros a prezos correntes ( millóns a prezos de 2011) sen incluír os fondos da Iniciativa de Emprego Xuvenil (YEI nas siglas en inglés). A asignación de Fondos Estruturais sen a YEI correspondentes a Galicia, ascende a 2.771,5 millóns de euros correntes (2.459,1 millóns de euros a prezos de 2011) o que representa o 9,8% do total de España. Deste importe, 1.240,8 millóns de euros é a contía dos Fondos Estruturais a programar pola Comunidade Autónoma, o que representa o 44,8% do total. Deste xeito a Comunidade Autónoma xestionará 447 por habitante, cando a media nacional son 296,2 por habitante. Ademais, a Iniciativa de Emprego Xuvenil conta cun financiamento de millóns de euros, millóns procederían dunha liña presupostaria adicada ao emprego xuvenil, complementada coma mínimo con outros millóns procedentes do Fondo Social Europeo (FSE). Ten por obxectivo integrar no mercado laboral aos mozos e mozas que nin traballan, nin estudan, nin reciben formación. As primeiras estimacións cuantifican a achega da YEI para España en 901 millóns, dos que o 46% será xestionado polas CC.AA. O reparto entre as mesmas, farase en función da estimación do número de integrantes deste colectivo en cada comunidade autónoma. Polo que se refire á Cooperación Territorial, Galicia contará cunha asignación do Programa POCTEP de 30,5 millóns de euros. No que se refire aos programas Espazo Atlántico e SUDOE, nestes momentos só se coñece as achegas totais para España que ascenden a 33,8 e 57,6 millóns de euros, respectivamente. 134 ORZAMENTOS XERAIS DE GALICIA PARA O EXERCICIO

135 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

136

137 III. SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA III.1. REFORMA DA REGULACIÓN DAS FINANZAS PÚBLICAS III.1.1. Reforma da Gobernanza Económica na UEM A actual crise demostrou que o marco normativo regulador das finanzas públicas non foi quen de evitar un desequilibrio excesivo das contas públicas, por iso a Unión Europea co obxecto de mellorar a sostibilidade financeira dos seus Estados membros realizou unha profunda reforma deste marco normativo. Así, a finais do ano 2011 a través do Six Pack procedeuse a reformar a gobernanza económica no ámbito da UEM mediante a modificación do Pacto de Estabilidade e Crecemento, a configuración dun novo sistema de sancións para potenciar o seu cumprimento, a creación dun novo Procedemento de Desequilibrios Excesivo co obxectivo de detectar e afrontar eficazmente os desequilibrios macroeconómicos que xurdan na UE e o establecemento dos requisitos comúns que deben respectar os presupostos nacionais. A reforma do PEC reforza a súa vertente preventiva coa incorporación dunha regra de gasto de forma que o crecemento do gasto público non pode exceder do crecemento do PIB a medio prazo. O establecemento dun límite ao déficit público resulta moito más crible si se controla a súa vez a evolución do gasto público xa que o gasto público constitúe a principal fonte xeradora dos déficits públicos e, ademais, evitaríase que crecementos moi importantes no nivel dos ingresos públicos debido a factores extraordinarios (burbullas inmobiliarias ) servisen para consolidar gasto estrutural como sucedeu antes da crise en numerosos países, como España, Reino Unido ou Irlanda. Así mesmo reforzase o criterio da débeda pública, xa que o límite do 60% da ratio débeda pública PIB nunca se chegou a aplicar, de forma que, a partir de agora, vanse iniciar procedementos por déficits excesivos a aqueles países cuxa débeda exceda o 60% nos mesmos termos que para os países que rebasen o límite do 3% de déficit público. Non obstante non se impoñerán sancións aos países que superando o 60% reduzan o seu nivel de débeda a un ritmo satisfactorio, o cal se producirá o exceso de débeda respecto ao 60% redúcese a un ritmo dunha vinteava parte anual (un 5% de media anual). Outra importante reforma neste ámbito acaecida recentemente produciuse coa aprobación do Tratado de Estabilidade, Coordinación e gobernanza na UEM, o cal foi ratificado polas Cortes Xerais mediante a Lei Orgánica 3/2012. Dito Tratado promove fundamentalmente reforzar a disciplina presupostaria entre os países asinantes, estable- 137 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

138 cendo unha regra de ouro que impón que as contas públicas teñen que rexistrar equilibrio ou superávit, o cal enténdese que se produce cando o déficit estrutural non excede do 0,5%, ampliado ao 1% se a ratio débeda pública- PIB se sitúa moi por debaixo do 60% e os riscos da sostibilidade a largo prazo das finanzas públicas son baixos. III.1.2. Reforma Constitucional. En Agosto do ano 2011 como consecuencia das novas exixencias que en materia de estabilidade presupostaria se estableceron no ámbito comunitario, as Cortes Xerais procederon a reformar o artigo 135 da Constitución Española o que supuxo unha profunda modificación da regulación das finanzas públicas en España. Neste sentido o novo artigo 135 establece que o Estado e as CCAA non poderán incorrer nun déficit estrutural que supere os marxes establecidos pola UE para os seus Estados Membros. O precepto constitucional prevé que unha Lei Orgánica fixará este déficit estrutural máximo, obtando por un criterio máis exixente ao impedir a existencia de déficit estrutural nas administracións públicas, salvo no caso en que procedan a realizar reformas estruturais con efectos presupostarios a longo prazo, en cuxo caso permítese alcanzar un déficit estrutural do 0,4% do PIB. Dita marxe tamén se contemmpla nos casos de catástrofes naturais, recesión económica grave ou situacións de emerxencia extraordinarias que escapen ao control do Estado e prexudiquen considerablemente a situación financeira ou a sostibilidade económica ou social do Estado, e sempre que se acorde así por maioría absoluta do Congreso dos Deputados. Neste sentido hai que ter en conta que o PEC establece que A Comisión e o Consello..., poderán considerar que unha superación do valor de referencia (do 3% ou do 60%) resultante dunha grave recesión económica é excepcional, se o exceso se deriva dunha taxa negativa de crecemento anual do PIB en volume ou dunha perda acumulada de produción durante un período prolongado de moi baixo crecemento anual do PIB en volume en relación ao seu potencial. O límite do déficit estrutural aínda non está plenamente vixente xa que non entrará en vigor ata o ano Durante este período España terá que facer un axuste fiscal moi importante xa que en 2011 o déficit estrutural ascendeu a un 6,7% do PIB, es dicir, millóns de euros. 138 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

139 Coa reforma do artigo 135 constitucionalízase o límite da débeda pública, tomando como referencia o establecido no Tratado de Funcionamento da UE, é dicir o 60% do PIB. III.1.3. Lei Orgánica de Estabilidade Presupostaria e Sostibilidade Financeira. En desenvolvemento deste novo artigo da Constitución ditouse a Lei Orgánica 2/2012, de 27 de abril, de Estabilidade Presupostaria e Sostibilidade Financeira, recentemente modificada pola Lei Orgánica 4/ 2012, de 28 de setembro. En dita lei orgánica regulase unha regra de gasto que establece que a variación do gasto computable da Administración Central, das CCAA e das CCLL non poderán superar a taxa de referencia de crecemento do PIB a medio prazo da economía española. Esta regra de gasto non se aplica as pensións, aos intereses da débeda pública, ao gasto non discrecional en prestacións por desemprego, e a parte do gasto financiado con fondos finalistas procedentes da UE ou doutras AAPP. Tamén hai que ter en conta que ante cambios normativos que supoñan aumentos permanentes de recadación, o nivel de gasto computable pode incrementarse na mesma contía; e, sensu contrario, ante cambios normativos que supoñan diminucións permanentes de recadación o gasto computable ten que reducirse nunha contía equivalente, e todos os ingresos que se obteñan por encima do previsto deberán destinarse integramente a reducir débeda pública. Una novidade moi importante que incorpora esta Lei Orgánica é que procede, por primeira vez, a repartir entre as distintas Administracións que conforman o sector público en España o límite do 60% da ratio débeda - PIB, de forma que se establecen os seguintes límites: -- Para a Administración Central, o 44% (es dicir, o 73,3% do total). -- Para as Comunidades Autónomas, o 13% (o 21,6% do total). -- E para as Corporacións Locais, o 3% (o 5% do total). A Lei Orgánica de Estabilidade inclúe novos instrumentos que permiten reaccionar cunha maior celeridade ante posibles desviacións nos obxectivos de estabilidade, de débeda o de cumprimento da regra de gasto. Estas medidas son as seguintes: -- As actuacións preventivas e de alerta temperá 139 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

140 -- Os mecanismos de corrección automática e -- Os mecanismos coercitivos e sancionadores En primeiro lugar, as medidas automáticas de prevención, que se aplicarán polas propias AAPP: -- Cando se constate unha desviación na execución orzamentaria (deberase axustar o nivel de gasto para garantir o cumprimento ao peche do exercicio), -- Cando se supere o límite do 95% do obxectivo de débeda (só se autorizará para operacións de tesouraría) ou -- No caso de déficit a longo prazo no sistema de pensións. En segundo lugar, dende a administración central, formularase advertencia motivada cando se aprecie risco de incumprimento do obxectivo de estabilidade, de débeda pública ou da regra de gasto. A Administración Pública advertida deberá adoptar medidas para evitar o devandito risco no prazo dun mes. No caso contrario poderanse adoptar medidas correctivas. En terceiro lugar, os mecanismos de corrección: -- Autorización de todas as operacións de endebedamento das CCAA (só a longo prazo en caso de presentar PEF) e as de longo prazo das Entidades Locais. -- Informe favorable previo do MINHAP para concesión de subvencións e convenios con CCAA. -- Formulación de PEF e seguimento destes: en caso de desviación, requirimento para a súa xustificación e corrección con novas medidas. En cuarto lugar, as medidas coercitivas, que se aplicarán en caso de falta de presentación ou aprobación do PEF ou o seu incumprimento (despois do requirimento antes mencionado), e que implican: -- Que a Comunidade Autónoma deberá aprobar unha non dispoñibilidade de créditos que garanta o cumprimento do obxectivo -- Que o Estado poida exercer capacidade normativa sobre os tributos cedidos -- A constitución dun depósito con intereses no Banco de España (0,2% PIB nominal) que se pode converter en multa coercitiva. -- O envío dunha comisión de expertos con poderes de solicitar canta información precisen e propoñer medidas que serán de obrigado cumprimento. En caso de incumprimento, non se autorizará ningunha operación de crédito. Finalmente, as medidas de cumprimento forzoso, ante a non adopción dos acordos 140 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

141 de non dispoñibilidade, a non constitución do depósito ou a non adopción das medidas propostas pola comisión de expertos: -- Requirimento ao Presidente da Comunidade Autónoma -- Execución forzosa polo Goberno, con maioría absoluta do Senado -- Instrucións do Goberno ás Autoridades autonómicas (intervención). Estas medidas, para o caso das EELL poderían chegar mesmo á disolución da corporación local. Trátanse de mecanismos extensos e variables na súa intensidade e que agravan as consecuencias en función do grao de incumprimento da administración respectiva. III.1.4. Evolución da situación financeira autonómica. Evolución orzamentaria Neste apartado realizamos un breve análise da evolución do orzamento consolidado inicial da comunidade autónoma dende Ingresos Como pode verse os ingresos non financeiros acadan os millóns de euros no orzamento de, o exercicio do cadro con unha contía máis proxima é o SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

142 Cadro LIII: Evolución do orzamento consolidado de ingresos da Comunidade Autónoma millóns de euros INGRESOS I Impostos directos II Impostos indirectos III Taxas, prezos e outros ingresos IV Transferencias correntes V Ingresos patrimoniais Total operacións correntes VI Alleamento de investimentos reais VII Transferencias de capital Total ingresos de capital TOTAL OPERACIÓNS NON FINANCEIRAS VIII Activos financeiros IX Pasivos financeiros TOTAL OPERACIÓNS FINANCEIRAS Dentro do ingreso corrente, compre salientar que a diferente porcentaxe de participación nos tributos cedidos a partires de 2011, dimanante da aplicación do novo sistema de financiamento na cálculo das entregas a conta do devandito sistema dificulta a comparación en toda a serie temporal. Malia a anterios aclaración pode observarse o efecto nos ingresos correntes da comunidade autónoma da burbulla inmobiliaria disparando os ingresos a partires de 2005, a caida a partires do 2009 sería aínda maior de contar coa mesma porcentaxe de paticipación nos tributos cedios no periodo e no anterior. Gráfico XXXVIII: Evolución do ingreso corrente no orzamento consolidado Total operacións correntes AFORRO CORRENTE Tal e como mostra o gráfico inferior a evolucióndo gasto corrente, en grande me- 142 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

143 didade carácter ríxido, pola natureza dos servizos públicos competencia da comunidade autónoma (xustiza, educación, sanidade e servicios sociais), implica un forte deterioro do aforro corrente ante a desaparición dos efectos da burbulla nos ingresos a partires de Respecto ós ingresos de capital, mostran unha senda descendente continua a partires do 2009, pola caída do financiamento finalista para investimentos. Gráfico XXXIX Total ingresos de capital Sumando os ingresos correntes e os ingresos de capital obtemos o total de ingresos non financeiros do orzamento consolidado, a estas contías se engaden os ingresos financeiros (endebedamento e activos financeiros) para pechar o financiamento dos gastos da comunidade autónoma. O seguinte cadro mostra a capacidade de financiamento de gastos orzamentarios capítulos I a VIII de gastos, a partires dos ingresos non financeiros e ingresos de capítulo VIII, que chamamos ingresos orzamentarios no gráfico e do endebedamento neto de cada periodo. Como pode verse a comunidade autónoma precisou recorrer ao endebedamento para suavizar o axuste preciso a partires do 2009, pola forte caida dos ingresos. Dentro da senda de consolidación fiscal este recurso á débeda vaise reducindo paseniñamente garantindo unha financiación total estable en torno aos millóns de euros, o que sitúa a nosa capacidade de gasto consolidado lixeiramente por debaixo de SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

144 Gráfico XL TOTAL CAPACIDADE DE GASTO ingresos orzamentarios endebedamento neto Gastos De seguido recóllese o orzamento consolidado de gastos en millóns de euros, compre sinalar a efectos comparativos que a contía que ata 2010 figuraba no capítulo catro como participación dos concellos nos tributos do estado pasa a ter nese ano carácter extraorzamentario polo que resulta axustada no orzamento dos anos para facilitar unha visión da evolución do gasto en termos consolidados. Como pode apreciarse, atendendo ao gasto non financeiro poden apreciarse claramente dúas etapas na evolución do gasto una crecente, correspondente á fase expansiva no que o orzamento consolidado non financeiro acada os millóns de euros, e outra fase decrecente que mostra un axuste á baixa no periodo 2010-, ata acadar un gasto non financeiro duns millóns de euros, sendo os niveis do orzamento de gasto non consolidado inferiores en 300 millóns aos de Na medida en que foi preciso recorrer ao endebedamento para suavizar o impacto do axuste no gasto consolidado, o capítulo de operacións financeiras e o capítulo de gasto financeiro mostran unha evolución crecente a partires do SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

145 Cadro LIV: Evolución do orzamento consolidado de gastos da Comunidade Autónoma millóns de euros GASTOS I Gastos de Persoal II Gastos en bens correntes e servicios III Gastos financeiros IV Transferencias correntes Total operacións correntes V Fondo de Continxencia Total fondo de continxencia VI Investimentos Reais VII Transferencias de Capital Total operacións de capital TOTAL OPERACIÓNS NON FINANCEIRAS VIII Activos Financeiros IX Pasivos Financeiros TOTAL OPERACIÓNS FINANCEIRAS O cadro inferior mostra a evolución dos pesos das diferentes partidas de gasto non financeiro nos orzamentos consolidados de respecto ás do 2005, como pode verse a natureza dos servizos públicos prestados pola comunidade autónoma,(xustiza, educación, sanidade, servizos sociais), implica unha composición do gasto con intensidade importante no gasto corrente (persoal e gastos de funcionamento e consumos dos centros). Por elo os capítulos I e II de gasto aumentan o seu peso co paso do tempo dada a forte rixidez dos mesmos nun contexto de orzamentos crecentes. En efecto, referindo ao ano con orzamento de gastos máis proximo ao actual (2006), o peso dos gastos de persoal pasa do 37% ao 40% no 2011, o peso dos gastos de funcionamento pasa do 13 ao 16%, entre estos dous capítulos se explica máis da metade do orzamento consolidado. Aos anteriores capítulos habería que engadir un crecemento de tres puntos porcentuais nos custes financeiros polo recurso ao endebedamento, aquí opera un efecto contía polo maior volume do stock de débeda acumulada e outro prezo pola suba das primas de risco dimanate da crise de débeda soberana e as tensión nos mercados financeiros. O peso do capítulo de transferencias correntes mantense constante en volume a pesar de mudar radicalmente a súa composición, o resultado é que se no ano 2006 o peso do gasto corrente acada un 71% do orzamento consolidado no este chega ao 84%. Pola contra, os capítulos que sofren a maior parte da corrección son os capítulos de gasto de capital 6 e 7, que minoran a súa participación no gasto non financeiro en 13 puntos porcentuais do 28 ao 15%. 145 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

146 Gráfico XLI: Peso dos capítulos de gasto nos orzamentos consolidados en porcentaxe 100% 90% 80% 70% Transferencias de Capital Inversións Reais 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Transferencias correntes Gastos financeiros Gastos en bens correntes e servicios Gastos de Persoal Para explicar esta variación da composición do gasto por natureza imos analizar polo miudo a evolución dos gasto corrente, como pode verse, este mostra unha senda cun forte crecemento ata 2009, para estabilizarse no 2010 e iniciar un leve axuste ata, de xeito que o nivel consolidado no ronda os millóns de euros case 900 millóns máis que no. Isto é así porque na fase de crecemento a maior parte dos novos recursos para gastar empregáronse en consolidar gasto corrente, así do crecemento dun 46% do gasto non financeiro no periodo , consolidouse en gasto corrente un 48%, con crecementos medios anuais durante o periodo superiores ao 7% no gasto de persoal e ao 9% nos gastos de funcionamento e transferencias correntes. Dado o caracter ríxido de este tipo de gasto, no periodo 2009-, fronte a unha baixa do gasto non financeiro do 20%, o gasto corrente baixa menos dun 9% no periodo. Esta evolución pode apreciarse gráficamente no cadro seguinte. 146 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

147 Gráfico XLII: Evolución por masas dos orzamentos consolidados da Comunidade Autónoma en miles de euros Total operacións correntes TOTAL OPERACIÓNS NON FINANCEIRAS Por qué resulta tan dificil axustar o gasto corrente? Para analizar esta dinámica orzamentaria comparemos a evolución das grandes masas orzamentarias de gasto corrente dende o exercicio 2006, por ser un exercicio anterior cun orzamento semellante ao que se presenta. Os cambios no capítulo de gastos de persoal obedecen ao número de efectivos dotados en cada orzamento precisos para o desempeño das funcións da comunidade autónoma e o desenvolvemento das diferentes políticas de gasto e das variacións retributivas que se aproban nas respectivas leis anuais de orzamentos. Este gasto por natureza é na súa maior parte consolidable polo que o marxe de axuste neste capítulo é moi reducido. O gasto en bens e servizos correntes, mostra un forte crecemento superior ao 42% ata 2009 para baixar máis dun 3% dende entón, como pode verse as partidas vencelladas ao gasto social apenas baixan incluso o gasto de funcionamento dos centros de servizos sociais medra case un 29% neste último periodo, sendo as partidas de gastos xerais as que baixan máis dun 25%. Sen dúbida o desenvolvemento do sistema de dependencia a partires do 2008 garda unha gran relación con estas variacións. En todo o periodo o gasto medra máis dun 37%, baixando únicamente o gastos xerais. 147 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

148 Cadro LV: Evolución das partidas de gasto de funcionamiento IMPORTE EN MILLÓNS VAR % VAR % VAR % DENOMINACIÓN REPARACIÓNS E CONSERVACIÓN, AUGA, GAS, COMBUSTIBLES, ENERXÍA ELÉCTRIC ,4% 0,6% 31,2% FARMACIA HOSPITALARIA, IMPLANTES, MATERIAL DE LABORATORIO ,8% -4,0% 44,8% COMEDORES e TRANSPORTE ESCOLAR ,1% 2,3% 34,2% LIMPEZA E SEGURANZA ,5% -0,7% 25,6% GASTOS DE FUNCIONAMENTO DE CENTROS E SERVIZOS SOCIAIS ,5% 28,7% 285,4% GASTOS DE FUNCIONAMENTO DOS CENTROS DOCENTES NON UNIVERSITARIOS ,4% 0,9% 50,7% ASISTENCIA SANITARIA CON MEDIOS ALLEOS ,5% -6,5% 36,0% RESTO ,4% -25,5% -17,8% TOTAL GASTOS DE FUNCIONAMIENTO CONSOLIDADOS ,3% -3,6% 37,2% Respecto ao gasto de transferencias correntes, podemos repetir a mesma análise, obtendo resultados semellantes, compre aquí ter en conta que unha parte importante de este gasto está a financiar gasto de persoal (Sistema Universitario, centros concertados de educación e transferencias a entes instrumentais), nos que habería que repetir unha análise semellante á do capítulo I. Á vista do seguinte cadro podemos comprobar como das grandes partidas identificadas so descenden lixeiramente os gastos dos entes instrumentais polo proceso racionalización administrativa e o gasto en receita farmaceutica, despois de medrar un 20% ata 2010, polas actuacións fomento dos xenéricos e racionalización da demanda. O resto medra destacando as políticas sociais e de dependencia. Cadro LVI: Evolución das partidas de transferencias corrientes nos orzamentos consolidados var var var EMPRESAS E FUNDACIÓNS PÚBLICAS AUTONÓMICAS % -18% -12% A UNIVERSIDADES PÚBLICAS DA COMUNIDADE AUTÓNOMA % -8% 25% RISGA, PNC, EMERXENCIA SOCIAL % 51% 155% PRESTACIÓNS ECONÓMICAS DEPENDENCIA % -25% 7200% 460-Fondo de cooperación local % A CONCERTOS EDUCATIVOS % -9% 20% A FARMACIAS % -19% -2% Outros % -79% -73% Total xeral % -41% -21% A evolución total do gasto corrente desglosado por compoñente resulta mostrase no cadro inferior, que da unha imaxe gráfica da evolución numérica desglosada anteriormente. 148 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

149 Gráfico XLIII: Evolución total do gasto corriente en miles de euross Transferencias correntes Gastos financeiros Gastos en bens correntes e servicios Gastos de Persoal O resto das partidas do orzamento, ven condicionado pola rixidez do gasto corrente, así a capacidade de financiamento de investimentos de capital ven dada pola suma do aforro bruto, os ingresos de capital e a capacidade de endebedamento. Como se acreditou nos puntos anteriores a forte baixa dos ingresos correntes e a consolidación de importantes contías de gasto corrente no periodo 05-09, fai baixar a mínimos o aforro corrente, principal fonte de financiamento de investimentos ata entón. Se ben o axuste do gasto minora o seu impacto no 2010 grazas a un importante aumento do endebedamento, iste non é sostible polo que vai minorando pouco a pouco e deberá seguir facendoo ata desaparecer. É por iso que calquer pulo ao investimento debe acadar financiamento vía máis aforro corrente, para o que será preciso aumentar os ingresos ou minorar o gasto corrente Gráfico XXIV: Capacidade de financiamento de investimentos do orzamento consolidado millóns ENDEBEDAMENTO NETO Total ingresos de capital AFORRO CORRENTE SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

150 Evolución do gasto real De seguido procederase a analizar a evolución das principais magnitudes e saldos orzamentarios da comunidade autónoma partindo dos ingresos e gastos consolidados realizados correspondentes ao periodo Compre salientar que os datos correspondentes ao exercicio 2012 poden sufrir lixeiras variacións na medida en que a conta xeral de 2012 aínda non está aprobada. A distribución por capítulos dos gastos durante o período foi a seguinte: Cadro LVII: Gastos Consolidados non financeiros en millóns de euros (Obrigas Recoñecidas). Datos en Millóns de euros EXERCICIO CAPITULO GASTOS GASTO DE PERSOAL I GASTO EN BENS CORRENTII GASTO FINANCEIRO III TRANSFERENCIAS CORREIV Total correntes INVESTIMENTO REAIS VI TRANSFERENCIAS DE CAPVII Total capital Gastos non financeiros Fonte: Consellería de Facenda En canto aos gastos correntes, a súa execución no 2012 representou o 84,3% do gasto non financeiro total, dende o ano 2009, ano no que acadou o seu máximo, o gasto corrente reduciuse en 564 millóns de euros, un 7%. Pola contra dende o ano 2005 ata o 2009 o incremento foi de 1944 millóns de euros. un 31,9% máis. 150 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

151 Gráfico XLV: GASTO CORRENTE En canto aos gastos de capital, a súa execución no 2012 representou o 15,7% do gasto non financeiro total e dende o ano 2008, ano no que acadou o seu máximo, o gasto de capital reduciuse en millóns de euros, un 49,6% menos. Dende o ano 2005 ata o ano 2008 o incremento foi de 567 millóns de euros, un 26% máis. Gráfico XLVI: GASTO de CAPITAL SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

152 En canto a evolución do gasto non financeiro, o seu máximo neste período ( ) acadouse no ano 2009 cando o seu importe ascendeu a case millóns de euros. No ano 2010 prodúcese por primeira vez unha caída do gasto non financeiro da Comunidade Autónoma de Galicia respecto o ano anterior o que se volve a producir no ano 2011e no É dicir, nos últimos tres anos o gasto consolidado non financeiro reduciuse consecutivamente, chegando a supor unha minoración no 2012 respecto a 2009 de millóns de euros, un 15,45% menos. Gráfico XLVII GASTO NON FINANCEIRO En canto os ingresos, a súa distribución por capítulos durante o período é a que se mostra de seguido: 152 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

153 CAPITULO INGRESOS Cadro LVIII: Ingresos Consolidados (Dereitos Recoñecidos). Datos en Millóns de euros EXERCICIO INGRESOS DIRECTOS I INGRESOS INDIRECTOS II TAXAS E PREZOS III TRANSFERENCIAS CORREIV INGRESOS PATRIMONIAIS V Total correntes ALLEAMENTOS VI TRANSFERENCIAS DE CAPVII Total capital Ingresos non financeiros Os ingresos correntes acadaron o seu máximo nos anos 2008 e 2009, reducíndose no 2012 respecto ao máximo de millóns de euros un 19,8% menos. Respecto ao 2011 a caida e de 132 millóns de euros no que semella unha estabilización do importe do ingreso corrente autonómico en torno aos millóns de euros. Gráfico XLVIII INGRESOS CORRENTES En canto aos ingresos de capital, a súa execución no 2012 representou o 8,2% dos ingresos non financeiros totais, o valor máis baixo da serie. Dende o ano 2009, ano no que alcadou o seu máximo, reducíronse en 316 millóns de euros, é dicir un 32%. 153 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

154 Gráfico XLIX INGRESOS DE CAPITAL Polo que se refire a evolución dos ingresos non financeiros, o seu máximo durante o período acadouse nos anos 2008 e 2009, con valores practicamente similares, por en riba dos millóns de euros. Nos dous anos seguintes, os ingresos non financeiros caen fortemente ata case millóns de euros, un 18,6% menos. A recesión económica do 2012 fai deteriorarse novamente a recadación en 250 millóns de euros adicionais, deixando os ingresos non finaceiros nos millóns de euros. Gráfico L INGRESOS NON FINANCEIROS SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

155 Por outra banda, o aforro bruto, é dicir a diferenza, entre os ingresos e os gastos correntes,mostra unha evolución negativa froito do forte descenso dos ingresos correntes no periodo Así, a Comunidade Autónoma de Galicia pasou de ter aforros brutos superiores aos millóns de euros durante o período comprendido entre os anos 2005 e 2009 a ter un exiguo aforro no ano 2010 e un aforro negativo nos anos 2011 e A importancia de este saldo orzamentario radica en que foi o principal fornecedor de financiamento de investimentos da comunidade autónoma ata Polo que de non recuperarse o ingreso corrente a capacidade de investir se verá comprometida, dado o proceso de consolidación fiscal en marcha que implica unha capacidade de recorrer ao endebedamento para financiar investimentos cada vez menor. É por elo polo que a Xunta de Galicia ven actuando de xeito continuado en diversas accións que tentan mellorar a capacidade de xerar aforro corrente, tanto pola via dos ingresos retocando algunhas figuras tributarias para apancar a súa recadación como pola vía do gasto corrente, mediante accións de racionalización administrativa e eliminación do gasto improductivo. Cadro LIX: Aforro Bruto. Datos en millóns de euros INGRESO CORRENTE 7.386, , , , , , , ,0 GASTO CORRENTE 6.088, , , , , , , ,1 Aforro bruto/corrente 1.297, , , , ,3 29,1-54,6-122,1 taxa de aforro% 17,6% 19,2% 20,9% 17,6% 12,4% 0,4% -0,7% -1,7% Fonte: Consellería de Facenda Finalmente, en canto a evolución do superávit ou déficit non financierio, no período de referencia pódense extraer as seguintes conclusións: nos anos 2006 e 2007 conseguiuse pechar o exercicio cun superávit non financeiro e os anos seguintes remataron todos con déficit. O máis elevado produciuse no ano 2010 cando ascendeu a case millóns de euros. No ano 2011 a contía do mesmo reduciuse en 266,6 millóns de euros, un 27,7% menos, principalmente pola redución do gasto non financeiro en 746,2 millóns de euros, fronte a redución dos ingresos en 479,6 millóns de euros. O exercicio 2012 mostra un déficit orzamentario maior en 157 millóns de euros, xa que, malia que o gasto non financeiro redúcese en 88 millóns de euros os ingresos caen en 245 millóns de euros. CadroLX: Superávit (+) / Déficit (-) Non Financeiro. Datos en millóns de euros INGRESO NON FINANCEIRO 8.286, , , , , , , ,9 GASTO NON FINANCEIRO 8.272, , , , , , , ,2 RESULTADO NON FINANCEIRO 13,8 86,6 245,1-201,6-336,1-962,6-694,1-851,4 Fonte: Consellería de Facenda 155 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

156 III.1.5. Evolución do Endebedamento: posición relativa Gráfico LI O endebedamento do conxunto das Comunidades Autónomas, en termos do Protocolo de Déficit Excesivo, incrementouse entre finais do ano 2008 e o segundo trimestre do ano 2013 nun 166%. E dicir en case 4 anos as Comunidades Autónomas máis que duplicaron a súa débeda pública. O endebedamento da Comunidade Autónoma de Galicia incrementouse neste período nunha porcentaxe inferior ao conxunto das Comunidades Autónomas nun 138%, sendo a terceira Comunidade cun menor incremento, non obstante esta variación porcentual depende do valor de partida polo que esta análise hai que completala coa variación da débeda en relación ao PIB para ese mesmo período. 156 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

157 Gráfico LII Polo tanto desde o 1 de Xaneiro de 2009 a ratio débeda PIB incrementouse en 10 puntos fronte a un incremento do conxunto das Comunidades de 12,2 puntos, o que significa que Galicia foi a séptima Comunidade que sufriu un menor endebedamento. Unha novidade que introduce a Lei Orgánica de Estabilidade Presupuestaria é que distribúe por primeira vez o límite do 60% de débeda en relación ao PIB entre as distintas Administracións Territoriais, é dicir, entre a Administración Central, as CCAA e as Corporacións Locais, establecendo os seguintes límites respectivamente: 44%, 13% e 3%. O límite do 60% xa foi superado polo conxunto do sector público no cuarto trimestre do ano 2010; tendo en conta os últimos datos publicados polo Banco de España (segundo trimestre do ano 2013) a débeda pública española ascende a 92,2% do PIB superando, por tanto, en máis de 30 puntos o límite establecido e supón un incremento desde finais de 2007, onde se alcanzou o mínimo da ratio débeda-pib cun 36,3%, de máis de 55 puntos. Dos 32,2 puntos de exceso do límite do 60% 29 puntos corresponde a Administración Central, 5,9 puntos as CCAA e 1,2 puntos as CCLL. Dentro das CCAA a situación é moi heteroxénea, así so 4 CCAA están por baixo do límite do 13%, a media das CCAA excede dito límite en 5,9 puntos indo o rango dende o 11,7% da Comunidade de Canarias ata o 29,4% da Comunidade Valenciana. 157 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA

158 Gráfico LIII En canto a situación da Comunidade de Galicia o seu endebedamento, 16,8%, excede en 3,8 puntos o límite establecido na Lei Orgánica de Estabilidade Presupuestaria pero é inferior a media das CCAA (18,9%) ademais o diferencial co resto das CCAA estase a reducir nos últimos anos, a finais do ano 2008 a ratio da débeda pública de Galicia superaba a media do conxunto das CCAA en 1 décima en cambio cos últimos datos dispoñibles a débeda de Galicia é 2,1 puntos inferior a media. Gráfico LIV 158 SOSTIBILIDADE FINANCEIRA E DISCIPLINA ORZAMENTARIA