Η προστασία του περιβάλλοντος στις διεθνείς σχέσεις Διδάσκουσα: Δούση Εμμανουέλα Ονοματεπώνυμο: Τσόλη Φωτεινή ΠΡΑΣΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Transcript

1 Η προστασία του περιβάλλοντος στις διεθνείς σχέσεις Διδάσκουσα: Δούση Εμμανουέλα Ονοματεπώνυμο: Τσόλη Φωτεινή ΠΡΑΣΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

2 Τι είναι Πράσινη Οικονομία; Η πράσινη οικονομία ορίζεται ως η οικονομία που στοχεύει στη μείωση των περιβαλλοντικών κινδύνων και των οικονομικών ελλείψεων, και έχει ως στόχο την αειφόρο ανάπτυξη, χωρίς να υποβαθμίζει το περιβάλλον. Είναι στενά συνδεδεμένη με την οικολογική οικονομία, αλλά έχει και πολιτική εφαρμογή και εστίαση. Η πράσινη οικονομία μπορεί να θεωρηθεί ως ένα εναλλακτικό όραμα για την μεγέθυνση και την ανάπτυξη, όπου κάποιος μπορεί να δημιουργήσει ανάπτυξη και βελτιώσεις στη ζωή των ανθρώπων με τρόπους συνεπείς με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η Πράσινη Οικονομία χαρακτηρίζεται ως «ένα πολύτιμο όχημα για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης που μπορεί να προσφέρει λύσεις για την διαμόρφωση πολιτικών, χωρίς όμως να αποτελεί άκαμπτη ρύθμιση.» (Διάσκεψη Ρίο+20, παρ. 56)

3 Η πράσινη οικονομία προωθεί ένα τρίπτυχο: η διατήρηση και η προαγωγή της Οικονομικής Περιβαλλοντικής και Κοινωνικής ευημερίας Ευρωπαϊκή Ένωση: «Στο παρελθόν η οικονομική ανάπτυξη συνδεόταν συχνά με την αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων σαν αυτοί να ήταν ανεξάντλητοι. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε ένα είδος "κρίσης πόρων", με επαπειλούμενες ελλείψεις και άνοδο των τιμών. Σήμερα, όλο και περισσότεροι πολίτες και οικονομολόγοι προσβλέπουν σε διαφορετικά οικονομικά μοντέλα τα οποία παράγουν πλούτο χωρίς να βλάπτουν το περιβάλλον.»

4

5 Σε ποιούς κλάδους της οικονομίας μπορεί να εφαρμοστεί; Ο Karl Burkart ορίζει την Πράσινη Οικονομία βασιζόμενη σε 6 τομείς: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Renewable energy) Πράσινα Κτίρια (Green buildings) Βιώσιμες Μεταφορές (Sustainable transport) Διαχείριση των υδάτων (Water management) Διαχείριση των αποβλήτων (Waste management) Διαχείριση της γης (Land management) Karl Burkart, the Digital Communications Director for the GCCA, the Global Call for Climate Action

6

7

8 Το Πρωτόκολλο του Κιότο (1997) εξαιρούσε τις αναπτυσσόμενες χώρες από την ανάληψη δεσμεύσεων για τη μείωση των εκπομπών των επιβλαβών αερίων Έτσι, οι κυβερνήσεις των αναδυόμενων οικονομιών με το επιχείρημα της «κοινής αλλά διαφοροποιημένης ευθύνης», αποφεύγουν να εμπλακούν σε όρια ως προς την εκμετάλλευση φυσικών πόρων ή την εκπομπή επικίνδυνων ρύπων Γι αυτό και η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να πεισθούν οι αναδυόμενες οικονομίες να αναλάβουν δεσμεύσεις για την μείωση ρύπων (εν μέσω μίας νέας Συμφωνίας). Επίσης, οι αγορές μπορούν να αναπτυχθούν - και με κάποιες διορθώσεις να μειώσουν κατακόρυφα τις επιπτώσεις της οικονομικής δραστηριότητας. Η στρατηγική για την βιώσιμη ανάπτυξη απαιτεί «την αντικατάσταση του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος με ένα νέο μοντέλο που να σέβεται τα περιορισμένα όρια του πλανήτη.» (Prosperity without Growth) Περιβαλλοντικοί Οικονομολόγοι ισχυρίζονται ότι οι τεχνικές παραγωγής και κατανάλωσης μπορούν να βελτιωθούν και να γίνουν πιο οικολογικοί μέσω της εξέλιξης της Επιστήμης και της Τεχνολογίας.

9 Πρωτοβουλία για Πράσινη Οικονομία ("Green Economy Initiative"): «Η καθοδηγούμενη από το UNEP πρωτοβουλία για Πράσινη Οικονομία, που ξεκίνησε στα τέλη του 2008, αποτελείται από διάφορα συστατικά των οποίων ο συλλογικός γενικός στόχος είναι να παρέχει την ανάλυση και την πολιτική υποστήριξη για την επένδυση σε πράσινους τομείς και στην μεταβολή εχθρικών κλάδων για το περιβάλλον σε πιο πράσινους.» Η πρωτοβουλία αυτή περιλαμβάνει τρία σύνολα δραστηριοτήτων: 1. Προώθηση της Έκθεσης Πράσινης Οικονομίας (Green Economy Report) και παρόμοιων εργαλείων έρευνας - τα οποία θα αναλύουν τις μακροοικονομικές επιπτώσεις καθώς και τις συνέπειες στην βιωσιμότητα και στη μείωση της φτώχειας που οφείλονται στην Πράσινη Επένδυση σε διάφορους τομείς - από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως τη βιώσιμη γεωργία και την παροχή καθοδήγησης σχετικά με τις πολιτικές που μπορούν να καταλύουν την αύξηση των επενδύσεων σε αυτούς τους τομείς 2. Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σχετικά με τους τρόπους για να προχωρήσουμε προς μια πράσινη οικονομία σε συγκεκριμένες χώρες 3. Εμπλοκή σε ένα ευρύ φάσμα της έρευνας, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), Επιχειρήσεις και Εταίρους των Ηνωμένων Εθνών για την εφαρμογή της Πρωτοβουλίας πράσινης οικονομίας

10 Ορισμός του Unep: Πράσινη οικονομία είναι εκείνη που οδηγεί στη βελτίωση της ανθρώπινης ευημερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, μειώνοντας σημαντικά περιβαλλοντικούς κινδύνους και οικολογικές ελλείψεις. Είναι δηλαδή μια πράσινη οικονομία μπορεί να θεωρηθεί ως ένας συνδυασμός από χαμηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα (low carbon), ενεργειακά αποδοτική (resource efficient) και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς (socially inclusive). «Πρακτικά, η πράσινη οικονομία είναι εκείνη όπου η αύξηση του εισοδήματος και της απασχόλησης οδηγείται από δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις που μειώνουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και της ρύπανσης, τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και της αποδοτικότητας των πόρων, και την πρόληψη της απώλειας της βιοποικιλότητας και των υπηρεσιών οικοσυστήματος. Οι επενδύσεις αυτές θα πρέπει υποστηρίζονται από στοχευμένες δημόσιες δαπάνες, πολιτικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στους κανονισμούς. Αυτή η αναπτυξιακή πορεία θα πρέπει να διατηρήσει, να ενισχύσει και, όπου είναι απαραίτητο, να αποκαταστήσει το Φυσικό Κεφάλαιο ως ένα κρίσιμο οικονομικό περιουσιακό στοιχείο και πηγή δημόσιων παροχών, ιδίως για τους φτωχούς ανθρώπους των οποίων η επιβίωση και η ασφάλεια εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη φύση.»

11

12

13 Η ιδέα της Βιώσιμης Ανάπτυξης είχε αναπτυχθεί ήδη από την Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNCED) το 1992 Μεταξύ άλλων, η Διάσκεψη κάλεσε τις κυβερνήσεις να αναπτύξουν εθνικές στρατηγικές για την αειφόρο ανάπτυξη, ενσωματώνοντας τα μέτρα πολιτικής που περιγράφονται στη Διακήρυξη του Ρίο και της Ατζέντας 21 Οι κυβερνήσεις πλέον αναζητούν αποτελεσματικούς τρόπους για να οδηγήσουν τις χώρες τους έξω από τις σχετικές κρίσεις Λαμβάνοντας υπόψη τα όρια του πλανήτη, η πράσινη οικονομία (στις διάφορες μορφές της) έχει προταθεί ως μέσο για την παγίωση της ανανεωμένης εθνικής αναπτυξιακής πολιτικής και της διεθνούς συνεργασίας για να υποστηρίξουν τη βιώσιμη ανάπτυξη Η ιδέα έχει λάβει σημαντική διεθνή προσοχή τα τελευταία χρόνια ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, καθώς και ως ένα από τα δύο θέματα για τη Διάσκεψη του 2012 των Ηνωμένων Εθνών για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Ρίο + 20)

14 Το συνέδριο επικεντρώνεται γύρω από την Ατζέντα 21, το έγγραφο που προέκυψε από τη Σύνοδο Κορυφής της Γης το 1992 Το έγγραφο αυτό θεωρήθηκε επαναστατικό διότι δημιούργησε ουσιαστικά την μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη και δημιούργησε την παγκόσμια περιβαλλοντική ατζέντα για τα επόμενα 20 χρόνια Οι εκπρόσωποι των συμμετεχουσών κυβερνήσεων συγκεντρώθηκαν στο Ρίο για να συζητήσουν τι ήταν τότε το σχέδιο κειμένου του τελικού εγγράφου Το Ρίο + 20 επεδίωξε να εξασφαλίσει πολιτικές δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί σε παρελθοντικές Συνόδους Κορυφής για την Γη και να ρυθμίσει την παγκόσμια περιβαλλοντική ατζέντα για τα επόμενα 20 χρόνια από την αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων που ορίζονται στην Ατζέντα 21 και κενά εφαρμογής σε αυτό Ο ΟΗΕ επιθυμούσε στο Ρίο να εγκριθεί ένας «Χάρτης Πορείας για την Πράσινη Οικονομία" (Green Economy Roadmap) με περιβαλλοντικούς στόχους, σκοπούς και προθεσμίες Οι αναπτυσσόμενες χώρες προτίμησαν την ίδρυση νέων «στόχων της αειφόρου ανάπτυξης» για την καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος, την εξασφάλιση τροφής και δύναμης για τους φτωχότερους, και την ανακούφιση της φτώχειας

15 Η βιώσιμη ανάπτυξη δίνει έμφαση σε μια ολιστική, δίκαιη και διορατική προσέγγιση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα. Υπογραμμίζει όχι μόνο ισχυρές οικονομικές επιδόσεις, αλλά ενδογενεακή και διαγενεακή ισότητα. Στηρίζεται στην ενσωμάτωση και την ισορροπημένη εξέταση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών στόχων και κίνητρα τόσο στην δημόσια όσο και στον ιδιωτική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η έννοια της πράσινης οικονομίας εστιάζεται κυρίως στη αλληλεπίδραση μεταξύ περιβάλλοντος και οικονομίας. Αυτό υπενθυμίζεται και στην Διάσκεψη του Ρίο 1992: Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη

16 Ευρωπαϊκή Ένωση Περιβαλλοντική Πολιτική «Η ΕΕ έχει θεσπίσει ορισμένα από τα αυστηρότερα περιβαλλοντικά πρότυπα παγκοσμίως. Η περιβαλλοντική πολιτική συμβάλλει στην ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας της ΕΕ, στην προστασία της φύσης και στη διασφάλιση της υγείας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων της ΕΕ» Πράσινη ανάπτυξη Η προστασία του περιβάλλοντος και η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ στην παγκόσμια αγορά μπορούν να συνυπάρξουν Η περιβαλλοντική πολιτική μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη δημιουργία απασχόλησης και στην τόνωση των επενδύσεων Η «πράσινη ανάπτυξη» προϋποθέτει την εκπόνηση ολοκληρωμένων πολιτικών που προωθούν ένα βιώσιμο περιβαλλοντικό πλαίσιο Οι περιβαλλοντικές καινοτομίες μπορούν να εφαρμόζονται και να εξάγονται, ώστε και η Ευρώπη να γίνει ανταγωνιστικότερη και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων της Η δίκαιη εφαρμογή είναι πρωταρχικής σημασίας για όλα αυτά

17 Ευρωπαϊκή Ένωση Περιβαλλοντική Πολιτική «Η ΕΕ βοηθά τους πολίτες και τις κυβερνήσεις να αναπτύξουν πράσινες οικονομίες, μέσω της καλύτερης διαχείρισης των πόρων, με οικονομικά μέσα επωφελή για το περιβάλλον, με στήριξη της καινοτομίας, με καλύτερες πολιτικές για το νερό και τα απόβλητα, καθώς και με προσπάθειες που επικεντρώνονται στην ενίσχυση της βιώσιμης κατανάλωσης και παραγωγής.»

18 Η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πράσινη Οικονομία διακρίνεται σε επιμέρους τομείς: Διαχείριση των πόρων Η οικονομία στην υπηρεσία ενός βιώσιμου μέλλοντος Η χρήση της καινοτομίας Αποδοτικότητα των πόρων στην ΕΕ Βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση Πρόληψη δημιουργίας και διαχείριση αποβλήτων Διαχείριση των υδάτινων πόρων

19 Χάρτης Πορείας για την μετάβαση σε μία ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών το 2050 (Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης) ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ A Roadmap for moving to a competitive low carbon economy in 2050 Η μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών σημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να προετοιμαστεί για μειώσεις των εγχώριων εκπομπών της μέχρι το 2050 κατά 80% σε σύγκριση με το 1990 Μειώσεις των αερίων θερμοκηπίου σε σύγκριση με το Σύνολο -7% -40 έως -44% -79 έως -82% Τομείς Ενέργεια (CO2) -7% -54 έως -68% -93 έως -99% Βιομηχανία (CO2) -20% -34 έως -40% -83 έως -87% Μεταφορές (συμπεριλαμβανομένου του CO2 των αερομεταφορών, εξαιρουμένων των θαλάσσιων μεταφορών) +30% +20 έως -9% -54 έως -67% Κατοικίες και υπηρεσίες (CO2) -12% -37 έως -53% -88 έως -91% Γεωργία (εκτός CO2) -20% -36 έως -37% -42 έως -49% Άλλες εκπομπές εκτός CO2-30% -72 έως -73% -70 έως -78%

20

21

22

23

24 Συμπεράσματα Προτάσεις Βελτίωσης για το μέλλον Καταρχήν, απαιτείται σαφής ορισμός της Πράσινης Οικονομίας για καθολική εφαρμογή από όλα τα κράτη Διαδικασία θέσπισης και εφαρμογής κανόνων για τη χρήση του Φυσικού Κεφαλαίου (Natural Capital) Περιορισμός σε ταχεία επιδείνωση και εξάντληση του φυσικού κεφαλαίου «Η ηλεκτρική ενέργεια θα διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο στην οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών - Μπορεί να εξαλείψει σχεδόν τελείως τις εκπομπές CO2 έως το 2050 και ότι προσφέρει την προοπτική της μερικής αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων στις μεταφορές και τη θέρμανση (Ανακοίνωση της ΕΕ) Η εκμετάλλευση της ενέργειας του ανέμου από τον άνθρωπο αποτελεί μία πρακτική μετατροπής της κινητικής ενέργειας του ανέμου σε ηλεκτρική ενέργεια Το δομημένο περιβάλλον προσφέρει χαμηλού κόστους και βραχυπρόθεσμες ευκαιρίες για μείωση των εκπομπών, πρωτίστως μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων» (Ανακοίνωση της ΕΕ)

25 Ευχαριστώ για την προσοχή σας!