ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Λ. Χ. Μαργαρίτης, Β. Κ. Γαλανόπουλος, Κ. Ε. Κεραμάρης, Ε. Σ. Μαρίνος, Σ. Παπασιδέρη, Δ. Ι. Στραβοπόδης, Ι. Π.

Transcript

1 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Λ. Χ. Μαργαρίτης, Β. Κ. Γαλανόπουλος, Κ. Ε. Κεραμάρης, Ε. Σ. Μαρίνος, Σ. Παπασιδέρη, Δ. Ι. Στραβοπόδης, Ι. Π. Τρουγκάκος ISBN ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ - ΔΟΜΙΚΟΙ ΛΙΘΟΙ - ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Προέλευση και εξέλιξη των οργανισμών Γενική επισκόπηση Οι προκαρυωτικοί οργανισμοί Οι ευκαρυωτικοί οργανισμοί Τα πρώτιστα Οι μύκητες Τα φυτά Τα μετάζωα Δομικοί λίθοι - από τα βιομόρια στα κύτταρα Νουκλεϊκά οξέα - τα πληροφοριακά μακρομόρια Πρωτεΐνες - αξιοποίηση της πληροφορίας των γονιδίων Πολυσακχαρίτες - τα δομικά πολυμερή Λιπίδια - ο σκελετός των μεμβρανών Δεσμοί δομικών λίθων και βιομορίων Κυτταρική οργάνωση Ιστορική αναδρομή της Κυτταρικής Βιολογίας Η θέση της Κυτταρικής Βιολογίας στις Βιοεπιστήμες Βιβλιογραφία Παράρτημα - Στερεοσκοπικές εικόνες δομικών λίθων, βιομορίων, μακρομορίων και υπερμοριακών συμπλεγμάτων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η δυναμική της κυτταρικής δομής και λειτουργίας Δομή και λειτουργία των κυττάρων του ήπατος Τα παρεγχυματικά κύτταρα Τα κύτταρα Kupffer Τα ενδοθηλιακά κύτταρα Κύτταρα που αποταμιεύουν λιπίδια Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Φωτονική μικροσκοπία Παραλλαγές του σύνθετου φωτονικού μικροσκοπίου Μικροσκοπία φθορισμού Συνεστιακή μικροσκοπία Laser Ηλεκτρονική μικροσκοπία διέλευσης Γενικά Αποκάλυψη της λεπτής δομής των κυττάρων με τομές Αύξηση της ηλεκτρονικής πυκνότητας Ανάλυση (μικρο)δομών με αρνητική χρώση Ανάλυση (μικρο)δομών με σκίαση Αξιολόγηση - ανάλυση αποτελεσμάτων Ηλεκτρονική μικροσκοπία σάρωσης Ψευδοχρωματισμός και στερεοηλεκτρονιογράφηση Ηλεκτρονική μικροσκοπία υψηλής τάσης Φασματοσκοπία απώλειας ενέργειας ηλεκτρονίων Μικροσκόπιο ατομικής διακριτικότητας

2 3.8. Άλλοι τύποι μικροσκοπίων Ανοσοφθορισμός και ανοσοηλεκτρονική μικροσκοπία Κρυοτεχνικές Αυτοραδιογραφία Διαχωρισμός και κλασμάτωση κυττάρων Ηλεκτροφόρηση - στύπωμα Western - χρωματογραφία Ανάλυση της δομής και της ακολουθίας νουκλεϊκών οξέων - στύπωμα κατά Southern και στύπωμα Northern - μέθοδος Sanger Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) Κυτταροκαλλιέργειες Λεκτίνες Πληροφορική και Κυτταρική Βιολογία Παραδείγματα επίλυσης κυτταροβιολογικών προβλημάτων Βιβλιογραφία Η Οι πρωτοπόροι της μικροσκοπίας Η ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ - ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΔΙΠΛΟΣΤΙΒΑΔΕΣ Ιστορική αναδρομή Συστατικά των βιολογικών μεμβρανών Τα λιπίδια των μεμβρανών Η ρευστότητα της κυτταρικής μεμβράνης Ρύθμιση της μεμβρανικής ρευστότητας στους οργανισμούς Λιπιδικές μικροδομές ή σχεδίες Μεμβρανικές πρωτεΐνες Υδατάνθρακες των μεμβρανών Ειδική μεθοδολογία για τη μελέτη των μεμβρανών Περίθλαση Φασματοσκοπικές μέθοδοι Ψυκτοεξάχνωση Ιονοφόρα Ιδιότητες κυτταρικών μεμβρανών Εκλεκτική διαπερατότητα Ελεύθερη διάχυση ή παθητική μεταφορά Υποβοηθούμενη διάχυση Ενεργητική μεταφορά Ρευστότητα των διαμεμβρανικών συστατικών Μοντέλα για τη δομή και τη λειτουργία των μεμβρανών Μοντέλο ΠΛΠ Μοντέλο ΛΠΛ Το ρευστό μωσαϊκό μοντέλο Εξειδικευμένα μεμβρανικά συστήματα Ερυθροκυτταρική μεμβράνη Βακτηριακές μεμβράνες Οι δισκοειδείς μεμβράνες αμφιβληστροειδή Βιβλιογραφία Κ ΠΡΩΤΟ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΡΟΗΣ TΩΝ ΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ - ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ DΝΑ Κωδικοποίηση των γενετικών πληροφοριών Διπλή έλικα DNA Γενετικός κώδικας Κεντρικό δόγμα ροής των γενετικών πληροφοριών Αποθήκευση-πακετάρισμα και αποκωδικοποίηση των γενετικών πληροφοριών Πυρήνας και κυτταρικός κύκλος: γενικές αρχές Δομή χρωματίνης στο μεσοφασικό πυρήνα Δομή, οργάνωση και λειτουργία νουκλεοσώματος Υπερδομές ανώτερης τάξης και χρωμοσώματα Κεντρομερίδιο-Κινητοχώρος Ασυνήθιστες υπερδομές χρωματίνης Βασικοί κυτταροβιολογικοί μηχανισμοί της αντιγραφής και μεταγραφής του DNA Πυρηνίσκος Εξωχρωμοσωμικά συστατικά του πυρήνα

3 Πυρηνικός σκελετός Πυρηνικός φάκελος, πυρηνικοί πόροι και επικοινωνία πυρήνα-κυτταροπλάσματος Βιβλιογραφία Παράρτημα: Το πρόγραμμα του ανθρώπινου γονιδιώματος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ - ΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Πρωτεϊνοσύνθεση - Ένας μηχανισμός αποκωδικοποίησης της γενετικής πληροφορίας Το προκαρυωτικό ριβόσωμα Το ευκαρυωτικό ριβόσωμα Ο μηχανισμός της σύνθεσης των πρωτεϊνών Έναρξη Προκαρυωτικά κύτταρα Ευκαρυωτικά κύτταρα Επιμήκυνση Μεταφορά του αμινο-ακυλο-trna Πεπτιδυλο-μεταφορά ή Διαπεπτίδωση Μετατόπιση Λήξη Παράλληλη μετάφραση ενός mrna από πολλαπλά ριβοσώματα Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΜΕΤΑ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ - ΔΙΑΛΟΓΗ - ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΠΟΛΙΚΟΤΗΤΑ Διαμερισματοποίηση - Βασικά μονοπάτια διαλογής πρωτεϊνών - Πεπτιδικά σήματα στόχευσης Βασικές αρχές στόχευσης-διαλογής πρωτεϊνών Πεπτιδικά σήματα στόχευσης στην πρωτοταγή και δευτεροταγή δομή των πρωτεϊνών «Φυλασσόμενη» κίνηση μορίων μεταξύ του κυτοσολίου και του πυρήνα Διαμεμβρανική μεταφορά πρωτεϊνών - απελευθέρωση διαλυτών πρωτεϊνών στο κυτοσόλιο Διαλογή, μεταφορά και εισαγωγή πρωτεϊνών στο μιτοχόνδριο Διαλογή, μεταφορά και εισαγωγή πρωτεϊνών στο υπεροξύσωμα Απελευθέρωση διαλυτών πρωτεϊνών στο κυτοσόλιο Διαλογή, μεταφορά και στόχευση πρωτεϊνών μέσω κυστιδίων Ενδοπλασματικό δίκτυο (κοκκιώδες-λείο) Διαλογή και μεταφορά νεοσυντιθέμενων πρωτεϊνών του μονοπατιού κυστιδιακής μεταφοράς Τοποθέτηση δομικών μεμβρανικών πρωτεϊνών στη μεμβράνη του κοκκιώδους ενδοπλασματικού δικτύου Μετα-μεταφραστικές τροποποιήσεις πρωτεϊνών στο κοκκιώδες ενδοπλασματικό δίκτυο Το σύμπλεγμα Golgi Τροποποίηση πρωτεϊνών και άλλων μορίων στο Golgi Mεταφορά πρωτεϊνών στο Golgi από το κοκκιώδες ενδοπλασματικό δίκτυο Ανάδρομη κίνηση Golgi κοκκιώδες ενδοπλασματικό δίκτυο Στόχευση και μεταφορά των δομικών πρωτεϊνών του λυσοσώματος Μηχανισμός διαλογής των λυσοσωμικών ενζύμων στις δεξαμενές του TGN Εξωκύτωση πρωτεϊνών Συνεχής έκκριση Ρυθμιζόμενη έκκριση Πρωτεολυτική τροποποίηση των πρωτεϊνών του μονοπατιού ρυθμιζόμενης έκκρισης στα εκκριτικά κυστίδια Στόχευση των εκκρινόμενων πρωτεϊνών στα πολωμένα κύτταρα προς το κατάλληλο τμήμα της πλασματικής μεμβράνης μετά από διαλογή στην πλευρά εξόδου του Golgi Πρότυπα εκκριτικά συστήματα Μεταφορά μορίων από τον εξωκυττάριο χώρο και την πλασματική μεμβράνη προς το εσωτερικό του κυττάρου Κυτταροφαγία Κυτταροποσία

4 Πιθανά μονοπάτια του συμπλόκου υποδοχέας μόριο-σύνδεσμος μετά την ενδοκύτωση Μηχανισμοί σχηματισμού των κυστιδίων και ειδική σύντηξή τους με τη μεμβράνη-στόχο Κυστίδια με κάλυμμα COPI ή COPII Κυστίδια με κάλυμμα κλαθρίνης Μηχανισμός σύντηξης του κυστιδίου με τη μεμβράνη-στόχο Το μονοπάτι αποικοδόμησης πρωτεϊνών στο πρωτεάσωμα Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΟΡΓΑΝΙΔΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑ ΚΑΙ ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΕΣ Μορφολογία και σύσταση των μιτοχονδρίων Λειτουργία των μιτοχονδρίων Σχέση δομής και λειτουργίας Μορφολογία και σύσταση των χλωροπλαστών Λειτουργία των χλωροπλαστών Φωτοσυνθετική λειτουργία Κατανομή και προέλευση των συστατικών των μιτοχονδρίων και των χλωροπλαστών Ημιαυτονομία δομής και λειτουργίας Ροή πληροφοριών - Μεταγραφή και μετάφραση Βιογένεση και εξέλιξη μιτοχονδρίων και χλωροπλαστών Ασθένειες μιτοχονδριακής αιτιολογίας στον άνθρωπο Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΟΡΓΑΝΙΔΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΒΙΟΜΟΡΙΩΝ: ΥΠΕΡΟΞΥΣΩΜΑΤΑ - ΛΥΣΟΣΩΜΑΤΑ Υπεροξυσώματα: Οργανίδια με πολυποίκιλες λειτουργίες Γενικά χαρακτηριστικά Μορφολογία των υπεροξυσωμάτων Λειτουργία των υπεροξυσωμάτων Φλαβινο-οξειδάσες και καταλάση Γλυοξυλικός κύκλος β-οξείδωση λιπαρών οξέων Αλκοολική οξειδάση Φωτοαναπνοή - Γλυκολικός κύκλος Μεταβολισμός πουρινών Υδρογονοσώματα και γλυκοσώματα Ο λειτουργικός ρόλος της μεμβράνης του οργανιδίου Βιογένεση των υπεροξυσωμάτων Ασθένειες που σχετίζονται με τα υπεροξυσώματα Λυσοσώματα - Οργανίδια με υδρολυτικά ένζυμα Γενικά χαρακτηριστικά Μορφολογία των λυσοσωμάτων Λειτουργία των λυσοσωμάτων Συμμετοχή των λυσοσωμάτων στη διαδικασία της κυτταροποσίας και της κυτταροφαγίας Κυτταροποσία Κυτταροφαγία Συμβολή των λυσοσωμάτων στην κυτταρική λειτουργία Μελανοσώματα - Ειδικού τύπου λυσοσώματα Χυμοτόπια των φυτικών κυττάρων Σύνθεση και διαλογή των λυσοσωμικών πρωτεϊνών Βιογένεση των λυσοσωμάτων Μη λυσοσωμική αποικοδόμηση πρωτεϊνών - Το πρωτεάσωμα Ασθένειες που σχετίζονται με τα λυσοσώματα Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΙΝΙΔΙΑ - ΚΥΤΤΑΡΟΣΚΕΛΕΤΟΣ Γενικά Μικροϊνίδια (ακτίνη) Γενικά Συμμετοχή της ακτίνης στους κυτταρικούς μηχανισμούς κίνησης

5 Δυναμική της ακτίνης Ο αυθόρμητος πολυμερισμός της ακτίνης (πυρήνωση) Το ισοζύγιο της ακτίνης Δενδριτική πυρήνωση ακτίνης - Σύμπλεγμα Arp2/3 και πρωτεΐνες WASp/Scar Ο ρόλος της τροπομοντουλίνης Μετασχηματισμοί πηκτώματος - λύματος Ο ρόλος του ασβεστίου και των φωσφοϊνοσιτιδίων Πρωτεΐνες με ειδικό ρόλο που αλληλεπιδρούν με ακτίνη Η οικογένεια της πηκτωλυματίνης στα θηλαστικά Λειτουργικές περιοχές και ρύθμιση του μορίου της πηκτωλυματίνης Απογονιδιακά (knockout) ποντίκια ως προς την πηκτωλυματίνη Το σύμπλοκο καδερίνης-κατενίνης Μικρές πρωτεΐνες που δεσμεύουν GTP (smgtpases) Ενδιάμεσα ινίδια Γενικά Χαρακτηριστικοί τύποι ενδιάμεσων ινιδίων Κερατίνες ή τονοϊνίδια Δεσμίνη Βιμεντίνη Νευροϊνίδια και ινίδια γλοίας Ενδοκυττάρια οργάνωση και κατανομή των ενδιάμεσων ινιδίων Μικροσωληνίσκοι Γενικά Μηχανισμός πυρήνωσης των μικροσωληνίσκων Δυναμική των μικροσωληνίσκων Κατανίνες Σταθμίνες Κέντρα Οργάνωσης Μικροσωληνίσκων (MTOC) Παραλλαγή μορφής και κατανομής των κέντρων οργάνωσης μέσα στα κύτταρα Τα MTOC ως θέσεις συγκρότησης μικροσωληνίσκων Τα MTOC ως δομικά καλούπια Ο ρόλος των MTOC Κεντροσωμάτια Κινησίνη: Η μικρότερη μοριακή μηχανή Ο ρόλος των μικροσωληνίσκων στη μίτωση Βλεφαρίδες και μαστίγια Μηχανισμός κίνησης βλεφαρίδων και μαστιγίων Κυτταρική κίνηση μέσω κυτταροπλασματικών προεκβολών Ο ρόλος της κορονίνης στην κυτταρική κίνηση Το σύστημα ακτο-μυοσίνης Μυϊκά κύτταρα Πρωτεΐνες των χονδρών μυϊκών ινιδίων Πρωτεΐνες των λεπτών μυϊκών ινιδίων Αλληλεπίδραση των μυοϊνιδίων με την εξωκυττάρια ουσία Μη μυϊκά κύτταρα Οι τάξεις των άτυπων μυοσινών και ο ρόλος τους στην κυτταρική κίνηση Πρωτεΐνες των πλακών ή εστιών προσκόλλησης - Ρόλος της ακτομυοσίνης Ινίδια και κυτταρικό σχήμα Μικρολάχνες Ο ρόλος της σπεκτρίνης στο κυτταρικό σχήμα Ο κυτταροσκελετός στους προκαρυωτικούς οργανισμούς Δομές προσκόλλησης και κίνησης στα βακτηριακά κύτταρα Συσχέτιση των ινιδίων ακτίνης με την παθογενετική στρατηγική των εντερικών βακτηρίων Δυναμική του κυτταροσκελετού στα φυτά Προφιλίνη Οικογένεια της δυναμίνης Φυτικές ορμόνες και κυτταροσκελετός Ασθένειες που σχετίζονται με τα κυτταροπλασματικά ινίδια Η σχέση των ενδιάμεσων ινιδίων (ΕΙ) με παθολογικές καταστάσεις Ασθένειες που σχετίζονται με πρωτεΐνες που ελέγχουν τον πολυμερισμό της ακτίνης Κινησίνες και παθολογικές καταστάσεις Μυϊκή δυστροφία Ασθένειες που σχετίζονται με τους μικροσωληνίσκους

6 Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΑΥΤΟΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ: ΥΠΕΡΜΟΡΙΑΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΙΟΙ - ΦΑΓΟΙ - ΠΡΙΟΝ Συγκρότηση μακρομορίων, υπερμοριακών δομών, ιών και φάγων Γενικά Αυτοσυγκρότηση πρωτεϊνών Υποβοηθούμενη συγκρότηση πρωτεϊνών - πρωτεϊνικοί συνοδοί (chaperons) Αυτοσυγκρότηση κολλαγόνου Υποβοηθούμενη συγκρότηση της φιμπρίνης (ινώδους) Συγκρότηση υπερμοριακών δομών Αυτοσυγκρότηση ριβοσωμάτων Κατευθυνόμενη συγκρότηση του βακτηριακού μαστίγιου Η αυτοσυγκρότηση των ιών και των φάγων Αυτοσυγκρότηση του ιού της μωσαϊκής του καπνού Αυτοσυγκρότηση σφαιρικών ιών Αυτοσυγκρότηση βακτηριοφάγων Ο λυτικός και λυσιγονικός κύκλος των βακτηριοφάγων Ο ιός του ΑΙDS (HIV) Γενικά Δομή του ιού Θεωρίες για την καταστροφή των CD4+ Τ λεμφοκυττάρων Τρόπος μόλυνσης Μεταλλαξιμότητα - υπότυποι του ιού Τρόποι αντιμετώπισης και θεραπείας Συμπεράσματα - θεραπευτική αντιμετώπιση Πρωτεϊνικά μολυσματικά σωματίδια (prions) Γενικά Βιολογικά χαρακτηριστικά και τρόπος δράσης Μόλυνση, παθογένεση και θεραπεία Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΑΡΧΕΣ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΟΣ Ρόλος της φωσφορυλίωσης των πρωτεϊνών στη μεταγωγή σήματος Tαξινόμηση βιολογικών σημάτων Αυξητικοί παράγοντες Υποδοχέας του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα (EGFR) Μονοπάτι Ras-MAPK Μεταγωγή σήματος EGF και καρκινογένεση Καταστολή σήματος EGF μέσω ενδοκύτωσης Ρόλος της μεταγωγής σήματος στην κυτταρική διαφοροποίηση και ανάπτυξη Βιβλιογραφία Παράρτημα: Στερεοσκοπικές εικόνες βιομορίων μεταγωγής σήματος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΗ Κυτταρική επικοινωνία Μορφολογική έκφραση της επικοινωνίας: Κυτταρικοί σύνδεσμοι Σύνδεσμοι επικοινωνίας Χασμοσύνδεσμοι Μονόδρομη κυτταρική επικοινωνία - Χημικές συνάψεις Πλασμοδέσμες Φραγμοσύνδεσμοι Στενοσύνδεσμοι Διαφραγματοσύνδεσμοι Σύνδεσμοι κυτταρικής πρόσδεσης Σύνδεσμοι προσκόλλησης Εστίες προσκόλλησης Δεσμοσώματα Ημιδεσμοσώματα Κυτταρική προσκόλληση Πρωτεΐνες κυτταρικής προσκόλλησης

7 Καδερίνες N-CAM πρωτεΐνες Χημειοτακτισμός Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Συστατικά, οργάνωση και λειτουργίες των εξωκυττάριων ουσιών Κολλαγόνα και ελαστίνες Κολλαγόνο Ελαστίνη Γλυκοζαμινογλυκάνες και πρωτεογλυκάνες Yαλουρονικό Πρωτεογλυκάνες Πρωτεΐνες εξωκυττάριας ουσίας πολλαπλής προσκόλλησης Λαμινίνη Ιντεγκρίνες Φιμπρονεκτίνες Ινωδογόνο Βασική μεμβράνη Υπερμοριακή οργάνωση των εξωκυττάριων ουσιών Φυτικό κυτταρικό τοίχωμα Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ - ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Κυτταρική αύξηση και διαίρεση Μεσόφαση Ρύθμιση του κυτταρικού κύκλου κατά τη μεσόφαση - Η εξέλιξη του κυτταρικού κύκλου εξαρτάται από διακριτά σημεία ελέγχου Ρύθμιση του κυτταρικού κύκλου κατά τη μεσόφαση σε κατώτερα ευκαρυωτικά κύτταρα Ρύθμιση του κυτταρικού κύκλου κατά τη μεσόφαση στα κύτταρα των θηλαστικών Ρύθμιση των σημείων ελέγχου του κυτταρικού κύκλου Μίτωση και κυτταροκίνηση Πρόφαση Προμετάφαση Μετάφαση Ανάφαση Τελόφαση Κυτταροκίνηση Μηχανισμοί που ελέγχουν τη μίτωση Μείωση Τα στάδια των μειωτικών διαιρέσεων Ι, ΙΙ Κυτταρική γήρανση Ο φαινότυπος της κυτταρικής γήρανσης Η τελομεράση και το όριο Hayflick Κλωνοποίηση οργανισμών Ιστορική αναδρομή Τεχνικές κλωνοποίησης οργανισμών Παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των εμβρύων που προκύπτουν από κλωνοποίηση Επαναπρογραμματισμός του γενετικού υλικού του δότη - Μελλοντικές προοπτικές - Ηθικά διλήμματα 893 Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΕΞΑΛΛΑΓΗ - ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ Χαρακτηριστικά ανάπτυξης των εξαλλαγμένων κυττάρων Μηχανισμοί προαγωγής της κυτταρικής εξαλλαγής Μεταλλαξογόνα Χημικά μεταλλαξογόνα

8 Μεταλλαξογόνα - ανάλογα βάσεων Αλκυλιωτικοί παράγοντες Aκτινοβολίες Η καρκινογένεση στον άνθρωπο Καλοήθεια και κακοήθεια Διήθηση και μετάσταση Διαφορές μεταξύ φυσιολογικών και νεοπλασματικών κυττάρων Πρωτεΐνες που ελέγχουν την κυτταρική αύξηση Μοριακός συσχετισμός μεταξύ θνητών και αθανάτων κυττάρων: Κυτταρική γήρανση και καταστολή της καρκινογένεσης Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ - AΠΟΠΤΩΣΗ Κυτταρική μορφολογία της απόπτωσης Ο ρόλος των κασπασών στον αποπτωτικό θάνατο Ενδοκυτταρική μετακίνηση πρωτεϊνών κατά την απόπτωση Η αντι-αποπτωτική δραστηριότητα της πρωτεΐνης Bcl Η συμμετοχή του κυτοχρώματος-c στην ενεργοποίηση των κασπασών και στη συγκρότηση του «αποπτωσώματος» Ο καθοριστικός ρόλος των «νευροτροφινών» στην απόπτωση Απορρύθμιση των αποπτωτικών μηχανισμών σε μεταλλαγμένους και γενετικά τροποποιημένους πρότυπους οργανισμούς Βιβλιογραφία Παράρτημα: Στερεοσκοπικές εικόνες βιομορίων κυτταρικής απόπτωσης Ελληνοαγγλικό λεξιλόγιο βιολογικών όρων Ε Ευρετήριο ηλεκτρονιογραφιών Ευρετήριο στερεοφωτογραφιών μορίων/μακρομορίων/δομών Βιο(συντομο)γραφίες 997