Ελαιόλαδο και υγεία: νεότερα δεδομένα από κλινικές και πειραματικές μελέτες

Transcript

1 University of Athens, Faculty of Pharmacy, Greece Ελαιόλαδο και υγεία: νεότερα δεδομένα από κλινικές και πειραματικές μελέτες Προκόπιος Μαγιάτης Αν. Καθηγητής ΕΚΠΑ HELLAS PHARM 10/3/2018

2 16 ος αιώνας πχ. 19 ος -20 ος αιώνας Σήμερα

3 Στην Ελλάδα τα τελευταία 5 χρόνια υπάρχει μια μακρά και ζωηρή συζήτηση μεταξύ των επιστημόνων με πολύ διαφορετικές απόψεις που εκφράζονται μέσω των μέσων ενημέρωσης σχετικά με το χαρακτηρισμό του ελαιολάδου Είναι φάρμακο ή τρόφιμο ή κάτι άλλο; Μερικοί επιστήμονες επιμένουν ότι το ελαιόλαδο πρέπει να θεωρείται μόνο ως τρόφιμο - βασικό συστατικό της μεσογειακής διατροφής και θα πρέπει να μείνει μακριά από ιατρικές εφαρμογές

4

5 Ποια είναι η γνώμη της αγοράς;

6 Ελαιόλαδο vs Μουρουνέλαιο! Στην Ελλάδα θεωρούμε δύσκολο ότι το ειδικά πιστοποιημένο ελαιόλαδο μπορεί να δράσει ως συμπλήρωμα διατροφής ή ως φαρμακευτικό τρόφιμο αλλά πολύ εύκολα μέσω της διαφήμισης αποδεχόμαστε το ίδιο για το ιχθυέλαιο (ω-3 λιπαρά). Κι όμως και τα δυο υπάγονται στο ίδιο ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο 432/2102

7 Που είναι η αλήθεια; To eλαιόλαδο δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί ως ένα κανονικό φάρμακο ή ως μια παραδοσιακό φυτοθεραπευτικό προϊόν από τον ΕΜΑ ή τον FDA. Είναι αναγνωρισμένο από την EFSA και από το FDA ως τρόφιμo με ισχυρισμούς υγείας (κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις που αφορούν την χημική σύνθεση). Σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συστατικό συμπληρωμάτων διατροφής που διανέμονται μέσω των φαρμακείων. Ωστόσο υπάρχουν πολυάριθμες πειραματικές μελέτες που αποδεικνύουν τις θεραπευτικές ιδιότητες συγκεκριμένων τύπων ελαιολάδου ή συγκεκριμένων συστατικών.

8 BACKGROUND Ευρώπη-EFSA Food supplements are concentrated sources of nutrients (or other substances) with a nutritional or physiological effect that can be marketed in dose form, such as pills, tablets, capsules, liquids in measured doses, etc. USA-FDA Dietary supplements. A dietary supplement is either intended to provide nutrients in order to increase the quantity of their consumption, or to provide non-nutrient chemicals which are claimed to have a biologically beneficial effect. Dietary supplements should not be used to treat any disease or as preventive healthcare Health claims on food labels and in food marketing are claims by manufacturers of food products that their food will reduce the risk of developing a disease or condition

9 Επίσημα αναγνωρισμένοι ισχυρισμοί FDA: EFSA: υγείας για το ελαιόλαδο Limited and not conclusive scientific evidence suggests that eating about 2 tablespoons (23 grams) of olive oil daily may reduce the risk of coronary heart disease due to the monounsaturated fat in olive oil. To achieve this possible benefit, olive oil is to replace a similar amount of saturated fat and not increase the total number of calories you eat in a day. Replacing saturated fats in the diet with unsaturated fats contributes to the maintenance of normal blood cholesterol levels. Oleic acid is an unsaturated fat. Vitamin E contributes to the protection of cells from oxidative stress Olive oil polyphenols contribute to the protection of blood lipids from oxidative stress The claim may be used only for olive oil which contains at least 5 mg of hydroxytyrosol and its derivatives (e.g. oleuropein complex and tyrosol) per 20 g of olive oil. In order to bear the claim information shall be given to the consumer that the beneficial effect is obtained with a daily intake of 20 g of olive oil.

10 Παράδειγμα ελαιολάδου με ισχυρισμό υγείας

11 Τρόφιμο ή φάρμακο; Το ελαιόλαδο δεν είναι ένα απλό τρόφιμο ούτε μια απλή πηγή λιπιδίων Περιέχει μοναδικά μικροσυστατικά με ιδιόμορφη χημική δομή που εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω της καθημερινής διατροφής και έχουν επίδραση στην υγεία μας. Η μόνη γνωστή εδώδιμη πηγή αυτών των εξειδικευμένων χημικών συστατικών είναι ο καρπός της ελιάς και το ελαιόλαδο Το ελαιόλαδο βρίσκεται στο ενδιάμεσο μεταξύ τροφίμου και φαρμάκου-άριστο παράδειγμα Ιπποκρατικής ιατρικής

12 Ελιά- ελαιόλαδο Ο Διοσκουρίδης και μετά από αυτόν όλοι οι αρχαίοι γιατροί συνιστούν ότι τα καλύτερα αποτελέσματα στην υγεία αλλά και τη μεγαλύτερη αντοχή στο χρόνο έχει το λάδι από άγουρες ελιές (και άρα δεν είναι όλα ίδια!) Πολλές αναφορές μιλούν για χρήση σε πονόδοντους ή κεφαλαλγίες Προφανείς ενδείξεις για αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση Dioscorides

13 ΓΙΑΤΙ;;; Olive harvest. Pot of the 6 th century BC. Γιατί ο Διοσκουρίδης ξεχωρίζει τα λάδια ανάλογα με τη δράση τους στην υγεία; Με μια σύγχρονη φαρμακολογική άποψη θα περιμέναμε ότι οι δραστικές ουσίες του λαδιού είτε δεν υπάρχουν σε όλα τα λάδια είτε υπάρχουν σε διαφορετική συγκέντρωση. Κλασσική φαρμακογνωστική περίπτωση διαφορετικών χημειοτύπων ή εποχιακής διακύμανσης

14 Μια πιθανή απάντηση: η ελαιοκανθάλη Η ελαιοκανθάλη (Oleocanthal = decarboxymethyl ligstroside aglycone) είναι υπεύθυνη για την αίσθηση καψίματος στο λαιμό (pungency) που είναι χαρακτηριστική του αγουρελαίου. Εξαφανίζεται από το λάδι καθώς ο καρπός ωριμάζει H ελαιοκανθάλη έχει αντιφλεγμονώδη δράση ανάλογη του Ibuprofen "Phytochemistry: Ibuprofen-like activity in extra-virgin olive oil." Beauchamp, Gary K. et al. Nature (2005), 437(7055), 45-46

15 Η ελαιοκανθάλη δημιουργείται κατά τη μάλαξη της ελαιόπαστας και δεν προϋπάρχει στον καρπό 70 min oleocanthal 45 min 30 min Same olives, same day, same olive mill. The phenolic profile (with significant impact on taste) changes dramatically during malaxation.

16 Επίδραση της ωριμότητας του καρπού Μέσα Ιανουαρίου Τέλος Οκτωβρίου Ίδιος ελαιώνας, ίδια ποικιλία, ίδιο ελαιοτριβείο Η ελαιοκανθάλη εξαφανίζεται από το λάδι όταν αυτό παράγεται από ώριμο καρπό

17 Η ελαιασίνη έχει δομή ανάλογη με την ελαιοκανθάλη. Είναι παράγωγο της υδροξυτυροσόλης και είναι η πιο ισχυρή αντιοξειδωτική ουσία του ελαιολάδου Επίσης είναι αναστολέας LOX Ελαιασίνη

18 Άγλυκο ελευρωπαίνης (αλδευδική μορφή) Ισχυρή αντιοξειδωτική δράση Προστασία πειραματοζώων από Alzheimer (Ιούλιος 2013) HO HO 6' 5' 4' 7' 3' 8' 2' 1' O 7 O 1 6 H O O 5 H O O 3 H CH 3 10 CH 3 12 Άγλυκο λιγκστροσίδη (αλδευδική μορφή) Αντιοξειδωτική δράση Αντιμεταστατική HO 5' 6' 4' 7' 3' 8' 2' 1' O 7 O 1 6 H O H O H O O 3 CH 3 10 CH 3 12

19 Eλαιοκανθάλη Την περίοδο στα πλαίσια του προγράμματοςaristoil έχουμε αναλύσει ως τωρα >2000 δείγματα ελαιολάδου από 5 χώρες Βρήκαμε ποικιλίες λαδιού με >2000 mg/kg ελαιοκανθάλη Διάφορες ποικιλίες, περιοχές και συνθήκες συγκομιδής και ελαιοποίησης Δυο κουταλιές της σούπας μπορεί να περιέχουν από 0 εως και 60 mg ελαιοκανθάλης!! To 72% των δειγμάτων μπορεί να φέρει ισχυρισμό υγείας Οι μεγαλύτερες περιεκτικότητες στην Ελλάδα από το 2009 μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί στην περιφέρεια Πελοποννήσου

20 Ελαιοκορωνάλη Μπορέσαμε πρόσφατα να αποκαλύψουμε τη δομή νέων συστατικών που για πρώτη φορά ανευρίσκονται στο ελαιόλαδο και στη φύση γενικότερα Το ελαιόλαδο μετά από χιλιάδες χρόνια χρήσης από τον άνθρωπο και μετά από τουλάχιστον έναν αιώνα συγχρονης έρευνας εξακολουθεί να μας εκπλήσσει με τα μυστικά του Η εν δυνάμει δράση τους στην υγεία είναι άγνωστη ακόμα HO O O O O H O O CH 3 O CH3 Ελαιοκορωνάλη: πρώτη ανίχνευση σε λάδι κορωνέικης ποικιλίας από την Παλαιοπαναγιά Λακωνίας HO HO O O CH 3 O CH3 Diamantakos, Magiatis et al OLIVAE 2015 Ελαιομισσιονάλη O H O

21 Ο ευρωπαϊκός κανονισμός 432/2012 ΞΕΧΩΡΙΖΕΙ ΤΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΠΟΣΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ Ένα ελαιόλαδο που μπορεί να παρέχει 5 mg υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της (σύμπλεγμα ελευρωπαίνης και τυροσόλης) την ημέρα προσφέρει προστασία από την οξείδωση της LDL (Δηλαδή προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος). Η υδροξυτυροσόλη και η τυροσόλη βρίσκονται υπο ελεύθερη μορφή στο ελαιόλαδο σε ελάχιστο ποσοστό (<10 mg/kg) Η ελαιοκανθάλη, η ελαιασίνη και δευτερευόντως τα άγλυκα της ελευρωπαίνης και του λιγκστροσίδη είναι οι κυριότερες μορφές συζευγμένης υδροξυτυροσόλης και τυροσόλης στα ελληνικά λάδια (έως και >3000 mg/kg). Έχουμε αναπτύξει μια αξιόπιστη μέθοδο που μετρά όλες τις ουσίες του κανονισμού και παρέχει τα αναγκαία πιστοποιητικά για την υποστήριξη του ισχυρισμού υγείας (Magiatis et al JAFC 2014)

22 Η σημασία της ox LDL Οι λέξεις που χρησιμοποιεί ο ισχυρισμός ατυχώς δεν είναι ελκυστικές

23 Κατά την περίοδο η ερευνητική μου ομάδα έχει αναπτύξει μια μεθοδολογία για την γρήγορη ανάλυση ελαιόλαδου με NMR για τα φαινολικά συστατικά του και έχει πραγματοποιήσει την εξέταση ~ 4000 δειγμάτων ελαιολάδου δημιουργώντας την πρώτη βάση δεδομένων και χάρτες που σχετίζονται με την ποιότητα του ελαιολάδου. Στην Ελλάδα οι περισσότεροι παραγωγοί μας γνωρίζουν ήδη γιατί έχουμε προσφέρει πιστοποιήσεις που αφορούν τον ισχυρισμό υγείας για το ελαιόλαδο σε εκατοντάδες εταιρείες

24 ΤΥΠΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΦΑΣΜΑΤΟΣ NMR

25 5a 5a 11a,12a 7a,8a a 7b 12b 11b 8b 12a 14 12b 10 8a 8b a 7b 11a 11b a 6a 5a 6a 8a 8b 1D vs 2D a 7b NMR 3 9 Σαν 2D bar code!!

26 Τα προβλήματα της χημικής ανάλυσης Η ακριβής χημική μέτρηση αυτών των ουσιών έχει πλέον τεράστια σημασία για την αξία του ελαιολάδου Οι ουσίες αυτές έχουν μεγάλες τεχνικές δυσκολίες στην ποσοτική χημική τους ανάλυση. Το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ μερικά χρόνια καθώς έχει αποδειχθεί ότι οι ουσίες αυτές είναι ευαίσθητες στις συνήθεις συνθήκες των μετρήσεων με χρωματογραφία

27 Προβλήματα Η μέθοδος HPLC-UV μετράει τις φαινόλες ως ισοδύναμα τυροσόλης, κάνοντας μια δραματική υποτίμηση εως και 50%. Λόγω της δημιουργίας artifacts δεν μπορεί να προσδιορίσει ένα προς ένα τα συστατικά αλλά ως σύνολο. Η μέθοδος FOLIN επίσης μετράει ως σύνολο και επιπλέον μετράει και φαινολες που δεν εμπίπτουν στον κανονισμό. Εκφράζεται ως ισοδύναμα γαλλικού ή καφεϊκού οξέος

28 Πρόσφατα πειραματικά και νέα κλινικά δεδομένα για το ελαιόλαδο και την προστασία της υγείας

29 LDL/HDL-Ολικές φαινόλες EUROLIVE n=200 (men) healthy 336 mg/kg vs 164 mg/kg vs 2.7 mg/kg; 25 ml/day crossover; 3 weeks each oil Γραμμική αύξηση στην HDL 2.7 mg/kg = 0.9 mg/dl 164 mg/kg = 1.2 mg/dl 336 mg/kg = 1.7 mg/dl. Compared to baseline levels: 366 mg/kg decreased LDL 6 mg/dl 2.7 mg/dl increased LDL 6 mg/dl Covas, MI. Ann Intern Med. 2006, 145:333 Castaner, O. AJCN. 2012, 95:1238 Τρεις ακόμα μελέτες σε ανθρώπους με λάδι αγνωστου φαινολικού περιεχομένου έδειξαν θετική ή ουδέτερη επίδραση στην HDL ή την LDL

30 Επίδραση των φαινολών σε ζωικό μοντέλο Η έλλειψη συνέπειας μεταξύ των μελετών στους ανθρώπους σε σχέση με το θέμα της χοληστερόλης σχετίζεται με την έλλειψη γνώσης της χημείας των φαινολών του ελαιολάδου. Για να διερευνήσουμε αυτό το φαινόμενο σχεδιάσαμε ένα πείραμα με ποντίκια τα οποία ελάμβαναν διατροφή με υψηλά λιπαρά: 30% ζωικό λίπος και 10% λάδι για 90 ημέρες. Την 50 η ημέρα τους χορηγήθηκε στρεπτοζοτοκίνη για να τους προκληθεί διαβήτης. Παρακολουθήθηκε μια σειρά βιοχημικών παραμέτρων Σε κάθε ομάδα ζώων δόθηκε λάδι με διαφορετικό φαινολικό περιεχόμενο Demertzis, Kourounakis, Magiatis, Rallis et al Journal of Food Nutrition and Dietetics, 2018 in press

31 mg/dl Cholesterol mg/dl LDL Μελέτη σε πειραματόζωα 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 Cholesterol LDL 160,00 140,00 * * 120,00 100,00 * * day 0 80,00 60,00 day 90 40,00 20,00 0, Group Group day 0 day 90 * P<0.05 Τα υψηλά επίπεδα ελαιοκανθάλης στα λάδια 3 & 5 συσχετίστηκαν με τα χαμηλότερα επίπεδα ολικής και LDL χοληστερόλης σε σχέση με το ηλιέλαιο και με το ελαιόλαδο χωρίς φαινόλες 2 Κάθε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο έχει διαφορετικές επιπτώσεις στη χοληστερόλη ανάλογα με το φαινολικό προφίλ

32 Ισπανία n = 24 (women) Φλεγμονή 564 mg/kg vs εξευγενισμένο ελαιόλαδο; 60 ml/day crossover; 8 εβδομάδες κάθε λάδι Extra virgin olive oil with 564 mg/kg compared to baseline: decreased c-reactive protein (CRP) 1.9 mg/l Moreno-Luna, R. Am J Hypertension. 2012, 25:1299 Ισπανία n= 28; stable coronary disease 161 mg/kg v mg/kg; 50 ml crossover; 3 weeks each oil Extra virgin olive oil: Fito, M. Eur J Clin Nutr. 2008, 62:570. COX inhibition Oleocanthal the level of systemic inflammation as measured by circulating levels of C- reactive protein (CRP) has been linked to prognosis in patients with atherosclerotic disease, congestive heart failure, atrial fibrillation, myocarditis, aortic valve disease and heart transplantation.

33 Ισπανία Αρτηριακή πίεση extra virgin olive oil vs sunflower oil; 60 grams/day crossover study; 4 weeks each oil Extra virgin olive oil: decrease in systolic BP, no change for diastolic Perona, JS. Clin Nutr. 2004, 23:1113 Ιταλία extra virgin olive oil vs sunflower oil; 30 to 40 grams/day crossover study; 6 months each oil Extra virgin olive oil: decrease in systolic and diastolic blood pressure Ferrara, LA. Arch Intern Med. 2000, 160:837 USA extra virgin olive oil (46 g/day) vs mix of corn and soybean oil, and butter (49 g/day); 3 months each dietary fat source Extra virgin olive oil: decrease in systolic blood pressure, no difference diastolic Rozati, M. Nutr Metab. 2015, 12:28 Άγνωστο φαινολικό περιεχόμενο!!

34 Αρτηριακή πίεση/ φαινολικό περιεχόμενο Ισπανία 161 mg/kg vs refined; 50 ml/day; crossover; 3 weeks each oil High phenolic EVOO: lowered systolic BP; no change in diastolic Fito, M. Athero. 2005; 181:149. Ισπανία 564 mg/kg vs refined; 60 ml/day crossover; 8 weeks each oil High phenolic EVOO: lowered systolic and diastolic Moreno-Luna, R. Am J Hypertension. 2012, 25:1299 EUROLIVE 366 mg/kg vs 2.7 mg/kg; 25 ml/day; crossover; 3 weeks each oil High phenolic EVOO: decrease in diastolic BP no change for systolic BP Castaner, O. AJCN. 2012, 95:1238

35 Όλα τα ελαιόλαδα έχουν δείξει θετική επίδραση στην πίεση (minimum 25 ml/day) Η καθημερινή χρήση εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου μπορεί να μειώσει την ανάγκη αντιυπερτασικής αγωγής Τρεις μελέτες συσχετίζουν το φαινολικό περιεχόμενο με την αντιυπερτασική δράση Υπάρχουν ειδικές φαινόλες ή άλλες ουσίες που μπορούν να εξηγήσουν το μηχανισμό;

36 Ελενολίδιο Είναι παράγωγο του άγλυκου της ελευρωπαϊνης και του λιγκστροσίδη Δεν είναι φαινόλη Δεν έχει ξαναβρεθεί στο ελαιόλαδο Έχει αντιυπερτασική δράση πατενταρισμένη το 60 Τα περισσότερα υψηλά φαινολικά λάδια περιέχουν υψηλές ποσότητες ελενολιδίου το οποίο κανείς δεν είχε μελετήσει καθώς αποικοδομείται κατά τη χρωματογραφία

37 Department of Nutrition Western Human Nutrition Research Center

38 Αιμοπετάλια- Εκκινητές καρδιαγγειακών παθήσεων Borissoff et al., NEJM 364: , 2011

39 Βιοχημικό μονοπάτι για την συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων

40 Oleocanthal-Rich EVOO and Platelet Reactivity (Ιανουάριος 2015 Σεπτέβριος 2015) Ο σκοπός ήταν να συγκρίνουμε την επίδραση της οξείας χορήγησης ελαιολάδου πλούσιου σε ελαιοκανθάλη σε σχέση με ελαιόλαδο χωρίς ελαιοκανθάλη αλλά ίδιες ολικές φαινόλες στη συσσώρευση των αιμοπεταλίων και επομένως στην προστασία από τη δημιουργία θρόμβων.

41 Σύσταση των ελαιολάδων που μελετήθηκαν 400 Oleocanthal Oleacein 300 Phenolic (mg/kg) Arbequina (Oil B) Kalamata (Oil C) Super market (oil A) Λάδι A: < 20 mg/kg oleocanthal; < 10 mg/kg oleacein Eλέγχθηκαν 500 λάδια με τη μέθοδο NMR στο πανεπιστημιο Αθηνων για να βρεθουν τα καταλληλα Όλα τα λάδια περιείχαν παρόμοιες ποσότητες ολικών φαινολών ( mg/kg ισοδύναμα καφεϊκού)

42 Τα ελαιόλαδα πλούσια σε ελαιοκανθάλη μειώνουν την επαγόμενη από κολλαγόνο συσσώρευση αιμοπεταλίων * Μπλε: Super market control oil a Κόκκινο: California Arbequina (Υψηλό σε a ελαιασίνη 12 mg dose) ** ** Πράσινο: a Kalamata oil* (Υψηλό σε ελαιοκανθάλη 12 mg dose) *** Μωβ: Ibuprofen b (400 mg dose) Collagen Stimulated (n=9) ADP Stimulated (n=6) * Λάδι από Ακριτοχώρι, Λάμπαινα και Λευκοχώρα

43 The changes in 12-LOX and COX products were more strongly correlated with Platelet Aggregation Effects in Oil Treated Subjects

44 Οι 4 από τους 9 εθελοντές ανταποκρίθηκαν στο λάδι σαν να είχαν πάρει ibuprofen Journal of Functional Foods 2017

45 Συμπεράσματα Για πρώτη φορά δείξαμε μια δράση σε ανθρώπους σχετιζόμενη με τη χορήγηση ελαιοκανθάλης Τα ελαιόλαδα πλούσια σε ελαιοκανθάλη και δευτερευόντως σε ελαιασίνη μείωνουν σε οξεία χορήγηση τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων. Η επίδραση στη συσσώρευση των αιμοπεταλίων είναι ισχυρά συνδεδεμένη με την αναστολή των ενζύμων 12-LOX και COX και τη μείωση των μεταβολικών τους προϊόντων. Η αλλαγές στη συσσώρευση των αιμοπεταλίων και η συνεπαγόμενη καρδιαγγειακή προστασία εξαρτάται από την επακριβή φαινολική σύσταση και όχι από τις ολικές φαινόλες. Effects of extra virgin olive oil oleocanthal and oleacein content on platelet reactivity in healthy adults Agrawal K, R Holt, Xueqi Li, E Melliou, TL Pedersen, SC Wang, D Flynn, P Magiatis, JW Newman, Journal of Functional Foods 2017

46 Ελαιοκανθάλη και Alzheimer Ελληνικό ελαιόλαδο πλούσιο σε ελαιοκανθάλη μπόρεσε να σταματήσει την εξέλιξη της νόσου σε πειραματόζωα

47 Ελαιοκανθάλη και Alzheimer ACS Chem Neurosci Jun 19;4(6): Olive-oil-derived oleocanthal enhances β-amyloid clearance as a potential neuroprotective mechanism against Alzheimer's disease: in vitro and in vivo studies. Abuznait AH, Qosa H, Busnena BA, El Sayed KA, Kaddoumi A.

48 Ενίσχυση της κάθαρσης του Αβ από τον εγκέφαλο Μέσω upregulation της Ρ-γλυκοπρωτεΐνης (P-gp) και της LDL lipoprotein receptor related protein-1 (LRP1) που είναι οι κύριες πρωτεΐνες μεταφοράς του Αβ, στον αιματοεγκεφαλικό φραγμό (ΒΒΒ). Τα αποτελέσματα από in vitro και in vivo μελέτες έδειξαν παρόμοια αποτελέσματα. Σε καλλιεργημένα ενδοθηλιακά κύτταρα ποντικών εγκεφάλου, η ελαιοκανθάλη αύξησε την έκφραση και δραστηριότητα της P-gp και LRP1. Μελέτη με 125 I-Αβ40 έδειξε ότι η χορήγηση της oleocanthal σε C57BL / 6 ποντίκια άγριου τύπου ενίσχυσε την κάθαρση του 125 I-Αβ40 από τον εγκέφαλο από 62,0 ± 3,0% για ποντίκια ελέγχου 79.9 ± 1.6% για τα ποντίκια με ελαιοκανθάλη. Η μελέτη κράτησε 2 εβδομάδες και στα πειραματόζωα χορηγήθηκε ενδοπεριτοναικά σε δόση 10 mg/kg δυο φορές την ημέρα. Διαπιστώθηκε αυξημένη P-gp και έκφραση LRP1 στα μικροαγγεία του εγκεφάλου επιβεβαιώνοντας το ρόλο αυτών των πρωτεϊνών για την ενίσχυση της κάθαρσης 125 I-Αβ40 από την ελαιοκανθάλη. Επιπλέον, τα αποτελέσματα κατέδειξαν σημαντική αύξηση αποικοδόμησης του 125 I-Αβ40 ως αποτέλεσμα της upregulation των ενζύμων αποικοδόμησης του Αβ νεπριλυσίνη (ΝΕΡ) και του insulin degrading enzyme (IDE).

49 Qosa et al. ACS Chem. Neurosci. 2015, 6, Oleocanthal reduces total Aβ and Aβ plaques 4 weeks treatment starting at the age of 4 months reduces A brain load

50 Qosa et al. ACS Chem. Neurosci. 2015, 6, Oleocanthal reduces Aβ deposit on brain vasculature The same results have been obtained after administration of oleocanthal rich olive oil through the diet of the animals!!

51 Άγλυκο ελευρωπαϊνης και Alzheimer Χρησιμοποιήθηκαν διπλά διαγονιδιακά ποντίκια TgCRND8 (που υπερεκφράζουν δυο μεταλλάξεις στην ανθρώπινη πρωτεΐνη προδρόμου αμυλοειδούς ), ηλικίας 1,5 και 4 μηνων, και ποντίκια ελέγχου φυσικού τύπου ίδιας ηλικίας. Χορηγήθηκε επι 8 εβδομάδες στη διατροφή τους άγλυκο ελευρωπαΐνης σε δόση 50 mg / kg τροφής Η χορήγηση του άγλυκου ελευρωπαίνης βελτίωσε σημαντικά τη γνωστική απόδοση των νέων / μεσήλικων TgCRND8 ποντικιών, σε σχέση με ίδιας ηλικίας ποντίκια με un - συμπληρωμένη δίαιτα. Η ανάλυση ανοσοφθορισμού εγκεφαλικού ιστού στα διαγονιδιακά ποντίκια στα οποία είχε χορηγηθεί άγλυκο ελευρωπαινης έδειξε σημαντικά μειωμένα επίπεδα β- αμυλοειδούς και οι πλάκες που εμφανίστηκαν ήταν λιγότερες και λιγότερο συμπαγής Grossi C, Rigacci S, Ambrosini S, Ed Dami T, Luccarini I, et al. (2013) The Polyphenol Oleuropein Aglycone Protects TgCRND8 Mice against Aß Plaque Pathology. PLoS ONE 8(8): e71702.

52 Animal model: Experimental autoimmune encephalitis (EAE) induction 10 mg/kg/day, i.p injection Σε συνεργασία με: Dr. Marisa Nieto IBGM-CSIC/ Universidad de Valladolid Spain

53 Animal model: Experimental autoimmune encephalitis (EAE) induction 10 mg/kg/day, i.p injection Η ελαιασίνη και η ελαιοκανθάλη μπόρεσαν να περάσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να ασκήσουν μια καθαρή και ισχυρή προστατευτική δράση Η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη απομονώθηκαν από το λάδι της εταιρείας E-LA-WON

54 Ελαιοκανθάλη και καρκίνος It was recently found that Oleocanthal causes cancer cells to break down and die very quickly; within 30 minutes, instead of the 16 to 24 hours it takes for programmed apoptotic cell death. The proposed mechanism is that Oleocanthal disrupts the lysosome membrane Breslin P. et al Molecular & Cellular Oncology, 2015

55 Μελέτη aντικαρκινικής δράσης στο πανεπιστήμιο Αθηνών

56 The olive oil phenolic oleocanthal modulates estrogen receptor expression in luminal breast cancer in vitro and synergizes with tamoxifen treatment Η θεραπεία με 5 mg / kg ή 10 mg / kg με ελαιοκανθάλη είχε σαν αποτέλεσμα 97% αναστολή της ανάπτυξης του όγκου σε ποντικούς. Η θεραπεία με ελαιοκανθάλη μείωσε τα συνολικά επίπεδα υποδοχέων οιστρογόνων σε κύτταρα τόσο in vitro όσο και in vivo. Συνολικά, η ελαιοκανθάλη έδειξε ένα πιθανό ευεργετικό αποτέλεσμα στην καταστολή της ανάπτυξης ορμονο-εξαρτώμενου καρκίνου του μαστού και στη βελτίωση της ευαισθησίας στη θεραπεία με ταμοξιφαίνη. Αυτά τα ευρήματα είναι λογικά για την αξιολόγηση της επίδρασης του συνδυασμού της ελαιοκανθάλης με ενδοκρινικές θεραπείες στον καρκίνο του μαστού. Eur J Pharmacol Sep 5;810:

57 THE OLYMPIA HEALTH & NUTRITION AWARDS 17 MAY 2018

58 Σε εξέλιξη Σήμερα πραγματοποιούνται τρεις κλινικές δοκιμές με ειδικά επιλεγμένα ελληνικά λάδια (μια στην Αμερική για καρδιαγγειακό και δυο στην Ελλάδα για Alzheimer και λευχαιμία). Όχι γενικά πλούσια σε πολυφαινόλες αλλά πλούσια σε συγκεκριμένες πολυφαινόλες (πχ ελαιοκανθάλη ή ελαιασίνη) και ιδίως την ελαιοκανθάλη που φαίνεται να χαρακτηρίζει τις ελληνικές ποικιλίες Ειδικά επιλεγμένα λάδια πωλούνται ήδη στα πρώτα ελληνικά φαρμακεία ως υγειοπροστατευτικά τρόφιμα για ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις

59 Στόχοι Τελικός στόχος μας είναι να συλλεγούν επαρκή κλινικά δεδομένα για να μετατρέψουν το υψηλόφαινολικό ή high- oleocanthal ελαιόλαδo από υγιεινό τρόφιμο και συμπλήρωμα διατροφής σε φυτικής προέλευσης φάρμακο και να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των καθαρών δραστικών συστατικών όπως η ελαιοκανθάλη σε ανθρώπους και έτσι να οδηγηθούμε σε πραγματικά νέα φάρμακα που προέρχονται από το ελαιόλαδο

60 Ελένη Μέλλιου Ευχαριστίες Παναγιώτης Διαμαντάκος, Αιμιλία Ρηγάκου, Ηλιάνα Καλαμπόκη, Αγαπάκης Σωτήρης, Αννια Τσολάκου, Κατερίνα Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Παπανικολάου Prof.Diomedes Logothetis (Northeastern University) Dan Flynn (UC Davis olive center) Brian Killday (Bruker NMR) ECO ZAKYNTHOS AGROCERT (GREECE) ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΠΕΤΑΝ ΒΑΣΙΛΗ ΙΔΡΥΜΑ ΛΑΤΣΗ GAEA FOODS Artemis Alliance Συνεταιρισμός Παλαιοπαναγιάς Λακωνίας Mανιατάκειο ίδρυμα E-LA-WON VOLVI ESTATE The partners of the ARISTOIL project