Περιεχόμενα. Σημείωμα στην ελληνική έκδοση Πρόλογος... 19

Transcript

1 Περιεχόμενα Σημείωμα στην ελληνική έκδοση Πρόλογος Κεφάλαιο 1. Η ποικιλότητα των ιχθύων Εισαγωγή Ταξινόμηση ιχθύων Κλαδιστική (ή φυλογενετική συστηματική) Διπλασιασμός γονιδίων και γονιδιώματος Ομοιοτικά γονίδια Ταξινόμηση τελεόστεων Βασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά ιχθύων Σχήμα σώματος, λέπια και πτερύγια Εσωτερικά χαρακτηριστικά Κατανομή και μορφολογία Άγναθοι Χονδριχθύες Σαρκοπτερύγιοι Ακτινοπτερύγιοι Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 2. Οι ιχθύες και τα ενδιαιτήματά τους Εισαγωγή Βιογεωγραφία Ιχθύες θαλασσινού νερού Ο ανοιχτός ωκεανός Αβαθείς θάλασσες και παράκτιες περιοχές Ιχθύες γλυκού νερού Ποικιλότητα ιχθύων γλυκού νερού Λιμναία οικοσυστήματα Οικοσυστήματα ρεόντων νερών... 85

2 10 Βιολογία ιχθύων / Quentin Bone & Richard H. Moore Η επιτυχία των οσταριόφυσων Ποικιλότητα και καταγωγή ιχθύων γλυκού νερού Λίμνες και ενδημικά είδη ιχθύων Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 3. Κολύμβηση Το πρόβλημα της ανάλυσης Οι μύες Η δομή των μυομερών Τα διαφραγμάτια συνδετικού ιστού Οι μυϊκές ίνες Η προέλευση του κινητικού συστήματος Η λειτουργία των μυϊκών ινών βραδείας και ταχείας συστολής Ταχύτητα κολύμβησης Ταχύτητα κολύμβησης και μυϊκές ίνες βραδείας συστολής Ταχύτητα παρατεταμένης κολύμβησης Μέγιστη ταχύτητα ιχθύων Η ταχύτητα δεν είναι το παν Δεν είναι τόσο απλό: Αλληλεπίδραση μυϊκών ινών ταχείας και βραδείας συστολής Η ανάπτυξη του κινητικού συστήματος στους τελεόστεους Θερμοί ερυθροί μύες Η παραγωγή ώσης Ταλαντώσεις του ουραίου πτερυγίου Κυκλοφορία, άντωση και ώση Ταλαντώσεις σώματος και παραγωγή ώσης από τη μεταβολή της ορμής Οπισθέλκουσα Οπισθέλκουσα σχήματος Επαγωγική οπισθέλκουσα και κυκλοφορία Οπισθέλκουσα επιφανειακής τριβής, οριακή στιβάδα και αριθμός Reynolds Μηχανισμοί μείωσης της οπισθέλκουσας επιφανειακής τριβής Μείωση της βρεχόμενης επιφάνειας Μείωση των πλευρικών κινήσεων Μηχανισμοί ελέγχου της οριακής στιβάδας Έγχυση βλέννης στην οριακή στιβάδα Δημιουργία στροβίλων και έγχυση υγρών Συμπεριφορά και μείωση της οπισθέλκουσας; Απόδοση κολύμβησης Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 4. Πλευστότητα Δυναμική άντωση Στατική άντωση Λίπη και στατική άντωση Σκουαλένιο

3 Περιεχόμενα Εστέρες κηρών Η ανεπάρκεια της στατικής άντωσης για ουδέτερη πλευστότητα Αέρια και στατική άντωση Η δομή της νηκτικής κύστης Τα αέρια της νηκτικής κύστης Νηκτική κύστη και κατακόρυφη μετανάστευση Η νηκτική κύστη ως δυναμικό όργανο: Οι άλλες λειτουργίες της Άλλες πηγές στατικής άντωσης Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 5. Ανταλλαγή αερίων, κυκλοφορικό σύστημα και αίμα Η προέλευση των βραγχίων που επιτελούν αναπνοή Η αναπνοή των ατελών ιχθυδίων Η αναπνοή των μυξίνων και των λάμπραινων Μυξίνες Λάμπραινες Γναθόστομοι ιχθύες Δομή βραγχίων Λειτουργική επιφάνεια βραγχίων Βραγχιακές αντλίες Ιχθύες που αναπνέουν ατμοσφαιρικό αέρα «Πνεύμονες» και βράγχια Δίπνοοι ιχθύες Θερινή νάρκη Το κυκλοφορικό σύστημα Πρωτεύουσα και δευτερεύουσα κυκλοφορία Η καρδιά Βοηθητικές αντλίες Το αίμα και η μεταφορά αερίων Ιδιότητες του αίματος Αντιψυκτικές πρωτεΐνες Αιμοσφαιρίνη ιχθύων και μεταφορά οξυγόνου Μεταφορά διοξειδίου του άνθρακα Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 6. Ωσμωρύθμιση και ιοντική ισορροπία Το πρόβλημα της ώσμωσης: Τι πρέπει να αντιμετωπίσουν οι ιχθύες Μυξίνες, λάμπραινες και η προέλευση των σπειραματικών νεφρών Τελεόστεοι Τελεόστεοι θαλασσινού νερού Κύτταρα χλωρίου στους τελεόστεους θαλασσινού νερού Τελεόστεοι γλυκού νερού Λάμπραινες και αμμοκοίτες γλυκού νερού Οι νεφροί και η ιοντική ισορροπία Δομή και λειτουργία των σωληναρίων

4 12 Βιολογία ιχθύων / Quentin Bone & Richard H. Moore 6.5. Τελεόστεοι σε λίμνες με αλκαλικό νερό Αυγά και ατελή ιχθύδια τελεόστεων Ωσμωρύθμιση στους χονδριχθύς Ουρία και μεταβολισμός ενέργειας: Μια αναθεώρηση Ουρία και πρωτεΐνες Εξωνεφρική απέκκριση ιόντων και ο εδρικός αδένας Ελασμοβράγχιοι γλυκού νερού Είδη του γένους Latimeria Ποιος είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της ζωής στο θαλασσινό νερό; Η κατακράτηση ουρίας ή η απέκκριση ιόντων; Η περιεκτικότητα του πλάσματος του αίματος σε ιόντα και η εξελικτική ιστορία των διάφορων ομάδων ιχθύων Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 7. Τροφή και διατροφή Εισαγωγή Τεχνικές μελέτης των διατροφικών συνηθειών και της πρόσληψης τροφής Θεωρία βέλτιστης αναζήτησης της τροφής Τροφή, μέγεθος και ανάπτυξη Σύλληψη της τροφής Χειρισμοί και κατάποση Ανατομία και φυσιολογία του πεπτικού συστήματος Δόντια Ο πεπτικός σωλήνας Πεπτικά ένζυμα Άλλα όργανα Τύποι τροφής, χαρακτηριστικές προσαρμογές και διατροφικοί τύποι Σαρκοφάγοι ιχθύες Πλαγκτονοφάγοι-διηθηματοφάγοι ιχθύες Μεγάλου μεγέθους ζωοπλαγκτονοφάγοι-διηθηματοφάγοι ιχθύες Ιχθύες που συλλέγουν πλαγκτόν ή σωματίδια τροφής Ιχθύες που διατρέφονται στον πυθμένα, θρυμματοφάγοι ιχθύες Φυτοφάγοι ιχθύες Ασυνήθιστοι τύποι τροφής Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 8. Αναπαραγωγή και κύκλος ζωής Ποικιλότητα κύκλου ζωής Γονιμότητα και μέγεθος αυγών Γεννητική ωρίμαση Ερμαφρόδιτα είδη και είδη ενός φύλου Από τη γονιμοποίηση στην εκκόλαψη (επώαση) Γονική φροντίδα Ωοζωοτοκία

5 Περιεχόμενα Ζωοτοκία Δημιουργία φωλιάς και επώαση Άγναθοι Χονδριχθύες και είδη του γένους Latimeria Αναπαραγωγή Ωοζωοτοκία και ζωοτοκία Είδη του γένους Latimeria Τελεόστεοι Είδη ιχθύων γλυκού νερού Είδη ιχθύων θαλασσινού νερού Οικολογία ατελών ιχθυδίων Αύξηση Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 9. Ενδοκρινικό σύστημα Γιατί είναι σημαντική η ενδοκρινολογία των ιχθύων Ορμόνες και υποδοχείς Τα ενδοκρινή όργανα των ιχθύων Προέλευση Ο άξονας εγκεφάλου-πεπτικού σωλήνα Η ουρόφυση Η υπόφυση Η υπόφυση στις μυξίνες και στις λάμπραινες Η υπόφυση στους χονδριχθύς Η υπόφυση των τελεόστεων Οι ορμόνες της υπόφυσης των τελεόστεων Ο θυρεοειδής αδένας Ομοιόσταση ασβεστίου Ο εσχατοβραγχιακός αδένας Τα σωματίδια του Stannius Το γαστρο-εντερο-παγκρεατικό ενδοκρινικό σύστημα Το πάγκρεας Ορμόνες πεπτικού σωλήνα Χρωμιόφιλος και ενδονεφρικός ιστός Χρωμιόφιλος ιστός Ενδονεφρικός ιστός Ορμόνες των νεφρών και το σύστημα ρενίνης-αγγειοτασίνης Ορμόνες της καρδιάς, νατριουρητικά πεπτίδια Ορμόνες γονάδων και ρύθμιση της αναπαραγωγής Ελασμοβράγχιοι Τελεόστεοι Η επίφυση Προέλευση και εξέλιξη των ορμονών των ιχθύων Προέλευση Διαφορές στη λειτουργία Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές

6 14 Βιολογία ιχθύων / Quentin Bone & Richard H. Moore Κεφάλαιο 10. Αισθητικό σύστημα και επικοινωνία Ιδιοδεκτικότητα Ακουστικο-πλευρικό σύστημα Η πλευρική γραμμή Το έσω ους Αντίληψη ήχων Παραγωγή ήχων Ηλεκτροϋποδοχείς και ηλεκτροπαραγωγά όργανα Ληκυθοειδείς (τονικοί) υποδοχείς Κονδυλώδεις (φασικοί) υποδοχείς Ηλεκτροπαραγωγά όργανα Αντίληψη του μαγνητικού πεδίου Όραση Οπτική Προσαρμογή οφθαλμού Σωληνοειδείς οφθαλμοί Όραση στον αέρα Ανακλαστική στιβάδα Οι υποδοχείς Οπτικές χρωστικές Έγχρωμη όραση Ευαισθησία και οξύτητα Η επίφυση Παραλλαγή (καμουφλάζ) Παραλλαγή μέσω ανάκλασης του φωτός Φωταύγεια και φωτοπαραγωγά όργανα Φωτοπαραγωγά όργανα με συμβιωτικά βακτήρια Φωτοπαραγωγά όργανα με εγγενή παραγωγή φωτός Κίτρινοι φακοί Ιχθύες με ερυθρά φωτοπαραγωγά όργανα στην κεφαλή Γεύση, όσφρηση και φερομόνες Οι χημειοϋποδοχείς Όσφρηση Πρόσληψη τροφής και αντίληψη χημικών ερεθισμάτων Αναπαραγωγή και αντίληψη χημικών ερεθισμάτων Παλιννόστηση και αντίληψη χημικών ερεθισμάτων Ουσία συναγερμού Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 11. Νευρικό σύστημα Νευρογλοιακά κύτταρα Προέλευση Νωτιαίος μυελός Νωτιαία νεύρα Κολύμβηση με αποκοπή του νωτιαίου μυελού Κρανιακά νεύρα Μεταμέρεια κεφαλής

7 Περιεχόμενα Εγκέφαλος Μέγεθος εγκεφάλου Θερμοκρασία εγκεφάλου Οι περιοχές του εγκεφάλου των ελασμοβράγχιων και οι συνδέσεις τους Τελικός εγκέφαλος Διάμεσος εγκέφαλος Μέσος εγκέφαλος Παρεγκεφαλίδα Προμήκης μυελός, στέλεχος του εγκεφάλου, ρομβοειδής εγκέφαλος Ο εγκέφαλος άλλων ιχθύων Τελικός εγκέφαλος Κύτταρα Mauthner Η παρεγκεφαλίδα στους τελεόστεους που χρησιμοποιούν ηλεκτροεντοπισμό Κύκλωμα αισθητικών δομών παρόμοιων με την παρεγκεφαλίδα Το αυτόνομο νευρικό σύστημα Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 12. Ανοσοποιητικό σύστημα Γιατί είναι σημαντική η γνώση του ανοσοποιητικού συστήματος των ιχθύων; Η επίδραση των νοσημάτων στην υδατοκαλλιέργεια και στην αλιεία Το ανοσοποιητικό σύστημα των ιχθύων είναι συναρπαστικό ως προς τη φυλογένεση Η μελέτη του ανοσοποιητικού συστήματος των ιχθύων μπορεί να παραγάγει πολύτιμη γνώση για το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου Η αξιολόγηση της υγείας των οργανισμών για την εκτίμηση της υγείας του οικοσυστήματος βασίζεται επίσης στη γνώση της ανοσοαπάντησης Ανατομία του ανοσοποιητικού συστήματος των ιχθύων Επιθηλιακοί ιστοί και βλέννα Λεμφικός ιστός του εντέρου (GAlT) Ιστοί ανάλογοι του μυελού των οστών Κύρια όργανα του λεμφικού συστήματος Ο θύμος αδένας Οι νεφροί Ο σπλήνας Κύτταρα και μόρια Κύτταρα Μόρια Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 13. Συμπεριφορά και γνωστικές λειτουργίες Εισαγωγή Συμπεριφορά Γνωστικές λειτουργίες

8 16 Βιολογία ιχθύων / Quentin Bone & Richard H. Moore Η συμπεριφορά ως επιστημονικός κλάδος Πώς μελετάται η συμπεριφορά; Κατηγοριοποίηση των ερευνητών Κατηγοριοποίηση της συμπεριφοράς Μάθηση Σχηματισμός κοπαδιού Προσανατολισμός και μετανάστευση Κατακόρυφη μετανάστευση Οριζόντια μετανάστευση Συμβίωση Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Κεφάλαιο 14. Αλιεία και υδατοκαλλιέργεια Εισαγωγή Ιχθύες και άνθρωποι Οι ιχθύες ως τροφή Παγκόσμια αλιεία Παραγωγικές περιοχές και είδη Είδη ιχθύων Αλιεία, οικονομία και πολιτική Υδατοκαλλιέργεια Εμπλουτισμός φυσικών πληθυσμών Διαχείριση Συμπέρασμα Βιβλιογραφικές αναφορές Για περαιτέρω μελέτη Ευρετήριο