ιαχείριση περιβάλλοντος

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΦΥΣΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ιαχείριση περιβάλλοντος Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Γενικές αρχές). Μπαλής ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2004 Βασική βιβλιογραφία: Environmental Engineering, G. Kiely, McGraw-Hill Publishinh Company, 1997 Περιβάλλον, Μελέτες Περιβαλλοντικών επιπτώσεων, Γ. Βαβίζος-Α. Μερτζάνης, Εκδ. Παπασωτηρίου, 2002 Προδιαγραφές για µελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, Ν. Μουσιόπουλος, ΑΠΘ, 1998

2 Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) ιαδικασία που απαιτεί τον συνυπολογισµό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη συµµετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων κατά την ανάπτυξη ενός έργου Αποτελεί είτε νοµική απαίτηση είτε επιβάλλεται έµµεσα στο γενικό σχεδιασµό. Οι ΜΠΕ περιλαµβάνουν τα εξής στάδια: 1. Επιλογή (screening): Ποια έργα πρέπει να υπόκεινται σε ΜΠΕ (µέγεθος, έκταση πιθανών επιπτώσεων κλπ) 2. Στόχοι: Βασικά στοιχεία που πρέπει να απαρτίζουν µια ΜΠΕ (τεκµηριωµένη πληροφορία όχι εγκυκλοπαιδικές γνώσεις και περιγραφές) 3. Εκπόνηση ΜΠΕ: επιστηµονική και αντικειµενική ανάλυση του µεγέθους και της σηµαντικότητας των επιπτώσεων (Μάθηµα 4 ου εξαµήνου) 4. Κρίση (review): συνήθως κυβερνητικές υπηρεσίες ή ανεξάρτητοι φορείς

3 Μικρό ιστορικό: Όλα τα οικοσυστήµατα έχουν συγκεκριµένες ανοχές στη µόλυνση και σε διαταραχές. Οι πρακτικές που υιοθετήθηκαν στη γεωργία και στη βιοµηχανία µετά το 2 ο Παγκόσµιο πόλεµο υπερέβησαν αυτές τις ανοχές. 1962: Για πρώτη φορά ενηµερώθηκε η κοινή γνώµη για την είσοδο τοξικών ουσιών στη τροφική αλυσίδα από τη χρήση ζιζανιοκτόνων, λιπασµάτων κλπ. 1969: Νational Environmental Policy Act, απαίτηση αναφορών για ΠΕ σε έργα οµοσπονδιακά 1972: Ο όρος ΠΕ υιοθετήθηκε από τον ΟΗΕ στη Στοκχόλµη 1973: Καθιέρωση στις ΗΠΑ συγκεκριµένων διαδικασιών 1980: Καθορισµός παγκόσµιας στρατηγικής από UNEP, WWF και IUCN, ανάπτυξη εθνικών πολιτικών : Ανάπτυξη και υλοποίηση από την ΕΕ αντίστοιχων δράσεων

4 ιαδικασία ΜΠΕ Υπάρχουν τρεις επιλογές Νοµοθετική επιλογή: Οι διαδικασίες των ΜΠΕ είναι νόµος και επιβάλλονται από τα δικαστήρια ΥΠΕΡ: υποχρεωτικές διαδικασίες, ρυθµίσεις ελέγχου, προδιαγραφές εφαρµογής ΚΑΤΑ: διαχειριστικά γραφειοκρατικό και ακριβό, καθυστερήσεις σε δικαστήρια, µη ευέλικτο Παράδειγµα εφαρµογής: ΗΠΑ, 1978 Πολιτική επιλογή: Οι διαδικασίες αναπτύσσονται και εντάσσονται στον κυβερνητικό µηχανισµό ΥΠΕΡ: Καλύτερος έλεγχος, ευέλικτο (εύκολες αλλαγές λόγω νέων εµπειριών), διαχειριστικά φθηνό, µικρές καθυστερήσεις ΚΑΤΑ: ιαβλητό σε πολιτικές πιέσεις, δυσκολίες στην ανάληψη ευθυνών από υπηρεσίες Παράδειγµα εφαρµογής: Καναδάς, 1973 Ενδιάµεση επιλογή: Υιοθέτηση αρχών ΜΠΕ εντός αποδεκτών διαδικασιών σχεδιασµού. Αποτελεί ένα συνδυασµό των παραπάνω Παράδειγµα εφαρµογής: Οδηγία ΕΕ, 1985

5 ΜΠΕ εντός της ΕΕ: Πέντε υποχρεωτικά στάδια: 1. Παροχή πληροφορίας για ΠΕ από τον κατασκευαστή 2. Συνεργασία µε περιβαλλοντικές υπηρεσίες 3. Συνεργασία µε το κοινό 4. Συνεργασία µε άλλα κράτη µέλη (π.χ. διασυνοριακή ρύπανση) 5. Οι αρµόδιες υπηρεσίες αδειοδότησης υποχρεούνται να λάβουν υπ όψη τους τα βήµατα 1-4

6 Επιλογή έργων που υπόκεινται σε ΜΠΕ Η αποτελεσµατικότητα των ΜΠΕ εξαρτάται από εύρος των δραστηριοτήτων στις οποίες εφαρµόζονται. Μέθοδοι επιλογής: Κατάρτιση πινάκων µε θετικά και αρνητικά (π.χ. ΜΠΕ πάντα απαραίτητη, κατά περίσταση, ποτέ) Καθιέρωση κριτηρίων µε βάση τα χαρακτηριστικά του έργου (µέγεθος, περιοχή, εδαφικές ανάγκες) Κριτήρια για ευαίσθητες περιοχές (π.χ. βιότοποι) Κατάρτιση πινάκων: Σύγκριση δραστηριοτήτων και επιπτώσεων σε σχέση µε κατασκευή, λειτουργία, συντήρηση µελλοντική επέκταση Προκαταρκτική αρχική εκτίµηση: µινι ΜΠΕ

7 Στόχοι των ΜΠΕ Η καθιέρωση στόχων καθορίζει τα στοιχεία αναφοράς µια ΜΠΕ (τι πρέπει να περιέχει) 1. Καθορίζεται νοµοθετικά (γενικά, ειδικά) 2. Αποτελεί στοιχείο της µελέτης 3. Τι είναι σηµαντικό τι όχι Εκπόνση ΜΠΕ Πρέπει να ληφθούν υπ όψη Σχεδιασµός: αποσκοπεί στον καθορισµό των παρακάτω Σκοπός: Η δηµοσιοποίηση των ευρηµάτων µε καθαρό και τεκµηριωµένο τρόπο Κοινό: αξιωµατούχοι, πολιτικοί, κοινή γνώµη, µη ειδικοί οµή: Λογική δοµή, αποφυγή επαναλήψεων

8 Μια ΜΠΕ περιλαµβάνει: 1. Υπάρχουσες συνθήκες 2. Χαρακτηριστικά του υπό ανάπτυξη έργου 3. Πιθανές επιπτώσεις 4. Μέτρα επανόρθωσης 5. Τελικές επιπτώσεις Μια τυπική ΜΠΕ περιλαµβάνει ειδικότερα: Πλαίσιο σχεδιασµού Πρόταση ανάπτυξης Αρχαιολογία Οικολογία Ανάγλυφο Ποιότητα νερών Ποιότητα αέρα Απορρίµµατα Κυκλοφορία Κοινωνικές επιπτώσεις Μη τεχνική περίληψη (για µη τεχνικούς)

9 Πλαίσιο διαχείρισης οµάδας εκπόνησης ΜΠΕ: Επιλογή οµάδας και συντονιστή Απαιτήσεις σε εµπειρία ιαθεµατικές, διεπιστηµονικές απαιτήσεις Ειδικές µελέτες Καθήκοντα του συντονιστή Μελέτη προσέγγισης Περιγραφή αναγκών Περιγραφή έργου Σχετικές πληροφορίες από οργανισµούς Προσδιορισµός θεµάτων Περιγραφή του περιβάλλοντος υπό διαταραχή Πρόγνωση επιπτώσεων Αξιολόγηση επιπτώσεων Επανόρθωση επιπτώσεων Μελέτη διαχείρισης Συναντήσεις-συζητήσεις οµάδας Συναντήσεις µε πελάτη Κρίση (peer review) Προετοιµασία αναφοράς κρίση (4 ο εξάµηνο)