" ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΜΔΛΔΣΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΏΝ ΚΑΗ ΤΜΒΑΣΗΚΧΝ ΚΣΖΝΟΣΡΟΦΧΝ ΣΟ ΝΟΜΟ ΖΛΔΗΑ "

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ ΥΟΛΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ ΣΜΖΜΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ ΠΜ ΓΔΧΡΓΗΑ ΚΑΗ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ " ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΜΔΛΔΣΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΏΝ ΚΑΗ ΤΜΒΑΣΗΚΧΝ ΚΣΖΝΟΣΡΟΦΧΝ ΣΟ ΝΟΜΟ ΖΛΔΗΑ " Παξαζθεπόπνπινο Υξήζηνο / Α.Μ. : Τπεύζπλνο θαζεγεηήο: Γεκεηξαθόπνπινο Παλαγηώηεο πλεπίβιεςε: Γνύκα Καηεξίλα Μπηηιήλε Οθηώβξηνο 2013

2 ΔΤΥΑΡΗΣΊΔ Απφ θαξδηάο ζέισ λα επραξηζηήζσ ηελ ζπλεπηβιέπνπζα θ. Γνχκα γηα ηελ απεξηφξηζηε επηκνλή θαη βνήζεηα ηεο γηα ηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο έξεπλαο, απφ ηελ αξρή κέρξη ην πέξαο ηεο. Θέισ λα επραξηζηήζσ ηελ δηεπζχληξηα ηεο Γηεχζπλζεο Αγξνηηθήο Οηθνλνκίαο θαη Κηεληαηξηθήο ηεο Πεξηθεξεηαθήο Δλφηεηαο Ζιείαο θ.παλαγηψηα ππξνπνχινπ, ηελ θα Μπνηζέηνπ Μαξία, Γεσπφλν ηεο Γηεχζπλζεο Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο Ν. Ζιείαο θαη ηνπο ππαιιήινπο ηεο Κηεληαηξηθήο-Πχξγνπ γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα πνπ κνπ πξνζέθεξαλ παξαρσξψληαο κνπ ηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηελ βηνινγηθή θαη ηελ ζπκβαηηθή θηελνηξνθία ηνπ λνκνχ Ζιείαο. Έλα κεγάιν επραξηζηψ ζηνπο Γεσπφλνπο(κειεηεηέο), Παξαζθεπφπνπιν Παλαγηψηε, Καξαγηάλλε Νίθν, Αγγειή Γηψξγν θαη ηαζφπνπιν Παλαγηψηε γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα ηνπο ζηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία. Δπραξηζηψ πνιχ απφ θαξδηάο, ην γξαθείν «Αγξνθηελνηξνθηθνί ζύκβνπινη» θαη ηδηαίηεξα ηνλ Αλησλφπνπιν Βαζίιε θαη ηελ Γεσξγαθνπνχινπ Κσλζηαληίλα. Σέινο νη επραξηζηίεο κνπ πεγαίλνπλ ζε φινπο ηνπο αλζξψπνπο πνπ αθηέξσζαλ ην ρξφλν ηνπο γηα λα ζπκκεηέρνπλ ζηελ έξεπλα θαη λα ζπκπιεξψζνπλ ην εξσηεκαηνιφγην. Σνπο επραξηζηψ ζεξκά γηαηί ρσξίο ηελ βνήζεηά ηνπο θαη ηε ζπλεξγαζία ηνπο ε έξεπλα απηή δελ ζα είρε πξαγκαηνπνηεζεί. Αθηερφκέλε, κε ποιύ αγάπε θαη ποιιά εσταρηζηώ.., ζηελ κεηέρα κοσ 2

3 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ άζθεζε ηεο ζπκβαηηθήο θηελνηξνθίαο έρεη νδεγήζεη ζε κηα ζεηξά απφ πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα θαη πξνβιήκαηα ζηελ αλζξψπηλε πγεία. Tν ζθάλδαιν ηεο λφζνπ ησλ ηξειψλ αγειάδσλ, ην επεηζφδην ησλ δηνμηλψλ µε ηα ιίπε ζηα πηελά, ν αθζψδεο ππξεηφο, ε ρξήζε νξµνλψλ ζηελ πάρπλζε ησλ δψσλ, ε απαγφξεπζε ησλ αληηβηνηηθψλ ζηε δηαηξνθή ησλ δψσλ, θαη ε δηρνγλσκία γχξσ απφ ηελ αζθάιεηα ησλ γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ νξγαληζµψλ έρνπλ ππνλνκεχζεη ζνβαξά ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ θνηλνχ σο πξνο ηνπο παξαγσγνχο ηξνθίκσλ. Σν γεγνλφο απηφ νδήγεζε πνιινχο θηελνηξφθνπο λα ζηξαθνχλ ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία, έλα ζχζηεκα πνπ έρεη αλαπηπρζεί ξαγδαία ζε φιν ηνλ θφζκν. Χζηφζν, ε πηνζέηεζε ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο δελ απνηειεί κηα εχθνιε απφθαζε, θαζψο παξαηεξνχληαη πνιιά εκπφδηα. Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη λα δηεξεπλήζεη ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε ηεο θηελνηξνθίαο ζην λνκφ Ζιείαο θαη ηελ θαηαγξαθή ησλ θνηλσληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ βηνινγηθψλ θαη ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ. Δπίζεο κειεηά ηα θίλεηξα πνπ ψζεζαλ ηνπο βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο ηνπ Ννκνχ Ζιείαο λα πηνζεηήζνπλ βηνινγηθέο κεζφδνπο εθηξνθήο, θαζψο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία κέρξη ηελ πψιεζε ηνπ πξντφληνο. Δπηπιένλ, δηεξεπλψληαη νη θξαγκνί πνπ απνηξέπνπλ ηελ εθαξκνγή ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο απφ ηνπο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο. Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε ζπκπιήξσζε εξσηεκαηνινγίσλ κέζσ πξνζσπηθψλ ζπλεληεχμεσλ, ζε 30 πηζηνπνηεκέλνπο βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο θαη ζε 80 ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο ηνπ λνκνχ Ζιείαο. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα νη νηθνλνκηθνί παξάγνληεο απνηεινχλ ηα ζεκαληηθφηεξα θίλεηξα ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ ελψ ε ειιηπήο ελεκέξσζε θαη ε γξαθεηνθξαηία απνηεινχλ ηνπο ζεκαληηθνχο θξαγκνχο γηα ηελ έληαμε ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ. Αληίζεηα, ηα δηνηθεηηθά πξνβιήκαηα εληνπίδνληαη σο ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηζαλ νη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο, κε ζεκαληηθφηεξα ηελ έιιεηςε ελεκέξσζεο απφ αξκφδηνπο θνξείο, ηελ θαζπζηεξεκέλε εμφθιεζε ησλ επηδνηήζεσλ, ηελ γξαθεηνθξαηία θαη ηελ έιιεηςε εθπαίδεπζεο, ηα νπνία απνηεινχλ θαη θξαγκνχο ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ γηα ηελ έληαμε ηνπο ζηελ πηζηνπνηεκέλε βηνινγηθή θηελνηξνθία. Ζ κειινληηθή ζηάζε ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ ηείλεη λα είλαη αξλεηηθή πξνο ηελ ζπλέρηζε ησλ πξαθηηθψλ ηεο, ζε πεξίπησζε δηαθνπήο ηεο νηθνλνκηθήο ελίζρπζεο. Δπίζεο ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ 3

4 επηζπκεί λα αζρνιεζεί κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία ζην κέιινλ κε βαζηθνχο ιφγνπο ζηξνθήο θπξίσο νηθνλνκηθνχο. 4

5 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1.ΔΗΑΓΩΓΖ 1.1 ΔΗΑΓΧΓΉ Αληηθείκελν θαη ζθνπόο ηεο έξεπλαο Δξεπλεηηθέο ππνζέζεηο ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΑΝΑΚΟΠΖΖ 2.1 Σερλνινγηθή πεξηγξαθή ηνπ θιάδνπ ηεο θηελνηξνθίαο Βηνινγηθή θηελνηξνθία Πξνδηαγξαθέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία ζηνλ θόζκν θαη ζηελ ΔΔ H βηνινγηθή θηελνηξνθία ζηελ Διιάδα Υαξαθηεξηζηηθά βηνινγηθώλ θαη ζπκβαηηθώλ θηελνηξόθσλ Κίλεηξα γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Πξνβιήκαηα πξαθηηθώλ βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Φξαγκνί ζπκβαηηθώλ θηελνηξόθσλ γηα έληαμε ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ - ΤΛΗΚΑ 3.1 Δπηινγή Πεξηνρήο Μειέηεο Πεγέο πγθέληξσζεο Γεδνκέλσλ Δπηινγή Σύπνπ Έξεπλαο Δπηινγή δείγκαηνο θηελνηξόθσλ ΠΔΡΗΟΥΖ ΜΔΛΔΣΖ 4.1 Πεξηνρή Μειέηεο Κιηκαηνινγηθά ζηνηρεία Οη πεξηνρέο Natura θαη ηακαηηθέο πεγέο Πιεζπζκόο Δπίπεδν εθπαίδεπζεο Οηθνλνκηθά ζηνηρεία Ννκνύ Ζιείαο

6 5. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΩΝ ΚΣΖΝΟΣΡΟΦΩΝ Φύιν Ζιηθία Μνξθσηηθό επίπεδν Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε Κύξηα απαζρόιεζε Πνιπδξαζηεξηόηεηα ηνηρεία βηνινγηθήο εθηξνθήο Αξηζκόο δώσλ αλά θηελνηξόθν Ηδηνθηεζηαθό θαζεζηώο βνζθνηόπσλ Δθηάζεηο βνζθνηόπσλ Καιιηέξγεηα δσνηξνθώλ Πώιεζε πξντόληνο Σξόπνο δηάζεζεο πξντόλησλ Υξνλνινγία έληαμεο ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθίαο Πξώηε επαθή κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Γλώζεηο ζρεηηθά κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία θαη πεγέο γλώζεσλ Πεξηπηώζεηο αζζέλεηαο ησλ δώσλ θαη ηξόπνη αληηκεηώπηζεο Παξαγσγή θαη αγνξά δσνηξνθώλ Γλώζεηο ζρεηηθά κε ηηο κνξθέο πώιεζεο πνπ εθθξάδνπλ ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Απόςεηο ζρεηηθά κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ Κίλεηξα ελαζρόιεζεο κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Πξνβιήκαηα βηνινγηθώλ θηελνηξόθσλ Μειινληηθή ζηάζε Πεξηβαιινληηθή Δπαηζζεηνπνίεζε ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΤΜΒΑΣΗΚΩΝ ΚΣΖΝΟΣΡΟΦΩΝ 6.1Φύιν Ζιηθία Μνξθσηηθό επίπεδν Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε Κύξηα απαζρόιεζε-πνιπδξαζηεξηόηεηα ηνηρεία ζπκβαηηθήο εθηξνθήο

7 6.7 Αξηζκόο δώσλ αλά θηελνηξόθν Ηδηνθηεζηαθό θαζεζηώο βνζθνηόπσλ Δθηάζεηο βνζθνηόπσλ Καιιηέξγεηα δσνηξνθώλ Σξόπνο δηάζεζεο πξντόλησλ Πξόγξακκα βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Γλώζεηο ζρεηηθά κε ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθίαο Παξαγσγή θαη αγνξά δσνηξνθώλ Πεξηπηώζεηο αζζέλεηαο ησλ δώσλ θαη ηξόπνη αληηκεηώπηζεο Γλώζεηο ζρεηηθά κε ηηο κνξθέο πώιεζεο πνπ εθθξάδνπλ ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Απόςεηο ζρεηηθά κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Δλαζρόιεζε κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ Πξνβιήκαηα ησλ ζπκβαηηθώλ θηελνηξόθσλ Μειινληηθή ζηάζε Πεξηβαιινληηθή Δπαηζζεηνπνίεζε ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΩΝ ΚΑΗ ΤΜΒΑΣΗΚΩΝ ΚΣΖΝΟΣΡΟΦΩΝ 7.1 Κνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά Υαξαθηεξηζηηθά εθκεηαιιεύζεσλ Παξαγσγή δσνηξνθώλ θαη κνξθέο πώιεζεο πνπ εθθξάδνπλ ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Απόςεηο γηα ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Φξαγκνί ζπκβαηηθώλ πξνβιήκαηα βηνινγηθώλ θηελνηξόθσλ Ηθαλνπνίεζε σο πξνο ην νηθνλνκηθό επίπεδν Πεξηβαιινληηθή επαηζζεηνπνίεζε ΤΕΖΣΖΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ

8 1. ΔΗΑΓΧΓΖ 1.1 ΔΗΑΓΧΓΖ Ο φξνο θηελνηξνθία ζχκθσλα κε ηελ νξνινγία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, πεξηιακβάλεηαη ζην φξν «γεσξγία», ν νπνίνο ππνδειψλεη ηε ζπζηεκαηνπνηεκέλε γλψζε θαη πξάμε ρεηξηζκνχ ησλ θπηψλ θαη ησλ δψσλ, κε ζθνπφ ηελ πιεξέζηεξε ηθαλνπνίεζε ησλ δηαηξνθηθψλ θαη φρη κφλν αλαγθψλ ησλ θνηλσληψλ. Γειαδή ε θηελνηξνθία απνηειεί θιάδν ηεο γεσξγίαο, ν νπνίνο αζρνιείηαη κε ηε ζπζηεκαηηθή εθηξνθή αγξνηηθψλ δψσλ, κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή δσηθψλ πξντφλησλ. κσο επεηδή ε ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ησλ αλεπηπγκέλσλ θνηλσληψλ γίλεηαη, θπξίσο, κε ηειηθά θαηαλαισηηθά αγαζά, ν φξνο θηελνηξνθία πεξηιακβάλεη θαη ην κεηαζπιιεθηηθφ ρεηξηζκφ θαη ηελ πξψηε κεηαπνίεζε ησλ πξσηνγελψλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ (Γηφιδαζεο, 2010). Ζ πξάζηλε επαλάζηαζε ήηαλ κηα ζπληνληζκέλε πνιηηηθή θαη ε επηζηεκνληθή απάληεζε ζηελ ηαρεία αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ. Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε αχμεζε ηεο γεσξγηθήο παξαγσγηθφηεηαο πξνσζήζεθαλ λέεο ηερληθέο (Prager et al., 2010), ππφ έλα βηνκεραληθφ κνληέιν αλάπηπμεο ηεο γεσξγίαο (Whatmore, 1990). Χζηφζν, ε ηζηνξία έδεημε πσο ε κέζνδνο απηή δελ είρε ηα αλακελφκελα νηθνλνκηθά νθέιε (Michelsen, 2001). ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, ε εληαηηθνπνίεζε ηεο γεσξγίαο ππξνδφηεζε αλεζπρία γηα ηελ ππεξπαξαγσγή αγξνηηθψλ πξντφλησλ, ηελ θαηαζπαηάιεζε ρξεκάησλ κέζσ ησλ επηδνηήζεσλ θαη θπξίσο ηελ πεξηβαιινληηθή δεκία πνπ πξνθάιεζε. Σα πξνβιήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ εληαηηθνπνίεζε ηεο γεσξγίαο, φπσο ε ππεξπαξαγσγή, ε ξχπαλζε, ε ππνβάζκηζε ηνπ εδάθνπο θαη ε απψιεηα βηνπνηθηιφηεηαο, νδήγεζαλ ζε κηα επαλαζεψξεζε ησλ αγξνηηθψλ πνιηηηθψλ (Prager and Posthumus.,2010). Ζ επαλάζηαζε ηεο θηελνηξνθίαο βξίζθεηαη αθφκε ζε εμέιημε ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ εηζνδεκάησλ ή ηεο αλάπηπμεο ηεο κεζαίαο ηάμεο ζηνλ θφζκν κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο θαη δήηεζεο ησλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ (Delgado et al.,1999).οη πξνβιέςεηο ηεο δήηεζεο δείρλνπλ αχμεζε ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο θξέαηνο θαηά 68% θαη ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο γάιαθηνο θαηά 57%, ηελ πεξίνδν απφ ην 2000 έσο ην Καηά ηα ηειεπηαία 15 ρξφληα, ππήξμε κηα ζεηξά απφ δηαηξνθηθά ζθάλδαια (ζπνγγψδεο εγθεθαινπάζεηα ησλ βννεηδψλ (BSE), δηνμίλεο, αθζψδεο ππξεηφο, ρξήζε νξκνλψλ, γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλνη νξγαληζκνί). Tν ζθάλδαιν ηεο λφζνπ ησλ ηξειψλ αγειάδσλ, ην επεηζφδην 8

9 ησλ δηνμηλψλ µε ηα ιίπε ζηα πηελά, ν αθζψδεο ππξεηφο, ε ρξήζε νξµνλψλ ζηελ πάρπλζε ησλ δψσλ, ε απαγφξεπζε ησλ αληηβηνηηθψλ ζηε δηαηξνθή ησλ δψσλ, θαη ε δηρνγλσκία γχξσ απφ ηελ αζθάιεηα ησλ γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ νξγαληζµψλ έρνπλ ππνλνκεχζεη ζνβαξά ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ θνηλνχ σο πξνο ηνπο παξαγσγνχο ηξνθίκσλ. Χο εθ ηνχηνπ, ε αζθάιεηα ησλ ηξνθίκσλ έρεη αλαρζεί ζε δήηεκα θνξπθαίαο πξνηεξαηφηεηαο ησλ επξσπατθψλ λνκνζεηηθψλ αξρψλ θαη ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ ειέγρνπ ησλ ηξνθίκσλ. Πνηθίινη θαλνληζκνί έρνπλ ζπζηαζεί γηα ηνλ έιεγρν ηεο πνηφηεηαο ησλ πξντφλησλ δηαηξνθήο, ζε φια ηα ζηάδηα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, κε ζηφρν πάληα ηελ πξνζηαζία ηεο πγείαο ησλ θαηαλαισηψλ (Trienekens and Zuurbier, 2007). Σα ηειεπηαία ρξφληα ε έλλνηα ηεο αεηθνξίαο γίλεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ε θαηεπζπληήξηα αξρή γηα ηε γεσξγία. Πνιινί ππνζηεξίδνπλ φηη ε βηνινγηθή γεσξγία, σο ελαιιαθηηθφ ζχζηεκα παξαγσγήο, κπνξεί λα απνηειέζεη κία λέα πξνζέγγηζε γηα ηελ επίηεπμε ηεο αεηθνξίαο ζηα αγξνηηθά νηθνζπζηήκαηα (Rezavanfar, 2011). Ζ βηνινγηθή γεσξγία ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπγθεθξηκέλεο αξρέο θαη πξαθηηθέο πνπ αθνξνχλ ζην ζχλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο, απφ ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία έσο θαη ηελ πξνψζεζε ησλ αγαζψλ ζηελ αγνξά (Demiryueketal., 2008). Απνηειεί έλα ζχζηεκα παξαγσγήο πξντφλησλ, θηιηθφ πξνο ην πεξηβάιινλ ην νπνίν απαγνξεχεη ηε ρξήζε ρεκηθψλ εηζξνψλ (LampkinandPanel, 1994) θαη έρεη σο ζηφρν ηελ ηζνξξνπία ηεο θχζεο πνπ έρεη δηαηαξαρζεί (Lampkin, 1990).ην πιαίζην ηεο βηνινγηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ε εθηξνθή ησλ δψσλ απνηειεί ηελ νινθιήξσζε ελφο θπζηθνχ θχθινπ, κε αθεηεξία ηε βηνινγηθή γεσξγία θαη θαηάιεμε ηε ρξήζε θαη θαηαλάισζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ρσξίο ζηα ελδηάκεζα ζηάδηα λα αιινηψλεηαη ε ηζνξξνπία ηνπ πεξηβάιινληνο( δήηεζε, αιιά θαη ε παξαγσγή βηνινγηθψλ πξντφλησλ παξνπζίαζαλ ηεξάζηηα αχμεζε, γεγνλφο πνπ απνδίδεηαη ζηα δηαηξνθηθά ζθάλδαια θαη ζην φηη νη θαηαλαισηέο πηζηεχνπλ φηη ε βηνινγηθή θηελνηξνθία είλαη κηα δηέμνδνο απφ ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα. Παξά ηε ζπλερή αιιά κηθξή αχμεζε ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ, ην πνζνζηφ ηνπο επί ηνπ ζπλφινπ παξακέλεη ρακειφ. Έηζη, ηα ηειεπηαία ρξφληα αλαπηχζζεηαη ηδηαίηεξνο πξνβιεκαηηζκφο ζρεηηθά κε ηελ θαηαλφεζε ησλ θηλήηξσλ πνπ σζνχλ ηνπο θηελνηξφθνπο λα κεηαηξέςνπλ ηηο εθηξνθέο ηνπο ζε βηνινγηθέο, αιιά θαη ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ θαζψο θαη ησλ θξαγκψλ πνπ ζπλαληνχλ νη ζπκβαηηθνί ζην πηνζεηήζνπλ βηνινγηθέο πξαθηηθέο. Φαίλεηαη ινηπφλ φηη ππάξρεη αλάγθε δηεξεχλεζεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ 9

10 δεηεκάησλ, ηδηαίηεξα ζηνλ ηνκέα ηεο θηελνηξνθίαο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ Διιάδα, φπνπ ην θελφ είλαη κεγάιν θαζψο δελ ππάξρνπλ αξθεηέο κειέηεο πνπ λα αζρνινχληαη κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία. 1.2 Αληηθείκελν θαη ζθνπόο ηεο έξεπλαο Αληηθείκελν ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο απνηειεί ε ζθηαγξάθεζε κίαο νινθιεξσκέλεο εηθφλαο ζρεηηθά κε ηνπο ζπκβαηηθνχο θαη ηνπο βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο ηνπ λνκνχ Ζιείαο θαη ε επηζήκαλζε ησλ ηπρφλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ σζνχλ ηνπο θηελνηξφθνπο ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία αιιά θαη ησλ θξαγκψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ζπκβαηηθνί θηελνηξφθνη γηα ηελ έληαμε ηνπο ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία, ψζηε λα αξζνχλ νη πεξηνξηζκνί γηα ηελ πηνζέηεζε θαη επηηπρή εθαξκνγή θηινπεξηβαιινληηθψλ κεζφδσλ δσηθήο παξαγσγήο. Πην ζπγθεθξηκέλα, επηκέξνπο ζέκαηα πνπ ζα αλαιπζνχλ: Μειέηε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ παξαγσγηθνχ ηνκέα. Καηαγξαθή ησλ θνηλσληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ βηνινγηθψλ θαη ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ. Γηεξεχλεζε ησλ θίλεηξσλ πνπ σζνχλ ηνπο θηελνηξφθνπο ζηελ ελαζρφιεζή ηνπο κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία, ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαζψο επίζεο θαη ηεο κειινληηθήο ηνπο ζηάζε ζε ζρέζε κε ηελ ελαζρφιεζή ηνπο κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία. Γηεξεχλεζε ησλ θξαγκψλ πνπ απνηξέπνπλ ηνπο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο λα πηνζεηήζνπλ βηνινγηθέο κεζφδνπο παξαγσγήο, ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαζψο θαη ηε κειινληηθή ηνπο ζηάζε ζε ζρέζε κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία. Γηεξεχλεζε ηελ πεξηβαιινληηθήο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ βηνινγηθψλ θαη ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ηνπ λνκνχ. πγθξηηηθή κειέηε ησλ δχν νκάδσλ θηελνηξφθσλ 10

11 ηφρνο είλαη ε δεκηνπξγία πξνηάζεσλ γηα ζηξαηεγηθέο πνπ νδεγνχλ ζηελ άξζε ησλ πεξηνξηζκψλ, σο πξνο ηελ εθαξκνγή ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο, θαζψο θαη ζηε πξνψζεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο. Δηδηθφηεξα, ε εξγαζία ρσξίζηεθε ζε δχν κέξε. ην πξψην κέξνο, πξαγκαηνπνηείηαη ε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε, επηρεηξψληαο κηα ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο. πγθεθξηκέλα, ζην Κεθάιαην 2 παξνπζηάδεηαη ν νξηζκφο θαη νη αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο, θαζψο επίζεο θαη ε εμέιημε ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζηελ Δπξψπε θαη ζηνλ ππφινηπν θφζκν. Έπεηηα, αθνινπζεί αλάιπζε ηεο παξνχζαο θαηάζηαζεο ηφζν ζηνλ επξσπατθφ, φζν θαη ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν. ην Κεθάιαην 3 γίλεηαη αλαθνξά θαη αλάιπζε ζηελ κεζνδνινγία θαη ε επεμήγεζε ηνπ ηξφπνπ ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ. ην Κεθάιαην 4 παξνπζηάδεηαη ε πεξηνρή κειέηεο θαη ηα θπζηνγλσκηθά θαη πιεζπζκηαθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Ν. Ζιείαο. ην δεχηεξν κέξνο, παξνπζηάδεηαη ε έξεπλα κειέηεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. ην Κεθάιαην 5 παξνπζηάδνληαη θαη αλαιχνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ, πνπ ππνινγίζηεθαλ κε ηε βνήζεηα ηεο πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο. Δπίζεο παξνπζηάδνληαη ηα θίλεηξα έληαμεο ζηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία αιιά θαη ηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. ην Κεθάιαην 6 παξνπζηάδνληαη θαη αλαιχνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ, πνπ ππνινγίζηεθαλ κε ηε βνήζεηα ηεο πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο. Δπίζεο παξνπζηάδνληαη ηα εκπφδηα πνπ απνζαξξχλνπλ ηνπο θηελνηξφθνπο λα εληαρζνχλ ζην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο θαζψο επίζεο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. ην Κεθάιαην 7 παξνπζηάδνληαη θαη αλαιχνληαη ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ δχν νκάδσλ θηελνηξφθσλ Σέινο, ζην Κεθάιαην 8 παξαηίζεληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία εμάγνληαη απφ ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ε ζπδήηεζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε πάλσ ζε απηά. Ζ εξγαζία θαηαιήγεη ζε γεληθά ζπκπεξάζκαηα φζνλ αθνξά ζηελ πνξεία ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζηε ζχγρξνλε θνηλσλία, παξαζέηνληαο πξνηάζεηο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζην Ν.Ζιείαο θαη ζηελ Διιάδα. 11

12 1.3 Δξεπλεηηθέο ππνζέζεηο Σν αληηθείκελν ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο νδήγεζε ζηελ δηαηχπσζε ησλ εμήο εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ: 1.Οη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη είλαη λεφηεξνη θαη κε πςειφηεξν εθπαηδεπηηθφ επίπεδν απφ ηνπο ζπκβαηηθνχο. 2.Οη ζπκβαηηθνί θηελνηξφθνη δελ έρνπλ ηδηαίηεξεο γλψζεηο ζρεηηθά κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία. 3.Σα θίλεηξα γηα ηελ ελαζρφιεζε κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία είλαη θπξίσο νηθνλνκηθά. 4.Σα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη βηνθηελνηξφθνη θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία είλαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ θπξίσο ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αζζελεηψλ. 5. Οη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο πνπ απνηξέπνπλ ηνπο ζπκβαηηθνχο λα αζρνιεζνχλ κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία αθνξνχλ θπξίσο ζηηο ρακειέο απνδφζεηο ησλ δψσλ. 6. Σα δεηήκαηα πνπ απνηεινχλ θξαγκνχο γηα ηελ έληαμε ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ζηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία ηαπηίδνληαη κε ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ήδε βηνινγηθνί θηελνηξφθνη. 7. ε πεξίπησζε δηαθνπήο ηνπ πξνγξάκκαηνο ρξεκαηηθήο ελίζρπζεο, ζεκαληηθφο αξηζκφο βηνθηελνηξφθσλ ζα ζηξαθεί μαλά ζην ζπκβαηηθφ ηξφπν παξαγσγήο. 12

13 2.ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΑΝΑΚΟΠΖΖ 2.1 Σερλνινγηθή πεξηγξαθή ηνπ θιάδνπ ηεο θηελνηξνθίαο Ζ θηελνηξνθία έρεη πεξάζεη δηάθνξα εμειηθηηθά ζηάδηα, φπσο δεκηνπξγία θπιψλ θαη πβξηδίσλ πςειψλ απαηηήζεσλ, εθαξκνγή ηνπ κεραληθνχ αξκέγκαηνο ρξήζε ζπζηεκάησλ ειέγρνπ θαη ξχζκηζεο ηνπ εζσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο ζηνπο ζαιάκνπο εθηξνθήο, θηι. ήκεξα ε εθηξνθή ησλ δψσλ ζηε ρψξα καο γίλεηαη σο εμήο: Δληαηηθή ή ζπκβαηηθή Δθηαηηθή ή παξαδνζηαθή Οηθφζηηε Βηνινγηθή Ζ εληαηηθή θηελνηξνθία ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιε εληαηηθνπνίεζε φισλ ησλ ζπληειεζηψλ ηεο εθηξνθήο κε απψηεξν ζθνπφ φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξεο πνζφηεηαο πξντφληα. Γηα ηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζηφρνπ, ρξεζηκνπνηνχληαη δψα πςειψλ απνδφζεσλ, εθαξκφδεηαη δηαηξνθή θαηά βνχιεζε, γίλεηαη ρξήζε απμεηηθψλ παξαγφλησλ θαη αιινπαζεηηθψλ ζπλζεηηθψλ θαξκάθσλ, θαζψο θαη εκβνιίσλ. Χζηφζν, ε ζπκβαηηθή θηελνηξνθία πξνθαιεί ζεκαληηθή επηβάξπλζε ζην πεξηβάιινλ, ιφγσ ηνπ κεγάινπ φγθνπ απνβιήησλ πνπ παξάγεη. Δπίζεο θηελνηξνθηθέο εθκεηαιιεχζεηο εληαηηθήο κνξθήο απνηεινχλ εζηίεο εκθάληζεο πξνβιεκάησλ, απφ ηα νπνία έρνπλ πξνθχςεη ζνβαξέο δηαηξνθηθέο θξίζεηο (π.ρ. ε λφζνο ησλ ηξειψλ αγειάδσλ, δηνμίλεο θηι.). Ζ πςειή έληαζε παξαγσγήο ιεηηνπξγεί πνιιέο θνξέο εηο βάξνο ηεο πνηφηεηαο, αλ θαη ηα ζπκβαηηθά πξντφληα πξέπεη λα ζεσξνχληαη αζθαιή θαη πνηνηηθά, φηαλ ιακβάλνληαη ππφςε νη πξνυπνζέζεηο γηα ηε παξαγσγή ησλ πξντφλησλ. ηε ρψξα καο απηφ ην ζχζηεκα βξίζθεη εθαξκνγή θπξίσο ζηελ πηελνηξνθία, ηε ρνηξνηξνθία θαη ζηελ παξαγσγή γάιαθηνο κε ηελ αγειαδνηξνθία. Ζ εθηαηηθή ή παξαδνζηαθή θηελνηξνθία ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηελ εθηξνθή δψσλ εγρψξησλ θπιψλ, κε βφζθεζε γηα ηελ θάιπςε ησλ δηαηξνθηθψλ ηνπο αλαγθψλ. ζνλ αθνξά ζηε δηαβίσζε ησλ δψσλ, ην κεγαιχηεξν δηάζηεκα ηεο εκέξαο γίλεηαη ζε ππαίζξηνπο ρψξνπο κε απιέο ζηαβιηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη ε ρξήζε θαξκάθσλ θαη εκβνιίσλ είλαη πεξηνξηζκέλε. ηελ εθηαηηθή εθηξνθή ρξεζηκνπνηνχληαη δψα ιηηνδίαηηα φπνπ είλαη ηδηαίηεξα αλζεθηηθά ζηηο αζζέλεηεο θαη ηα δηάθνξα λνζήκαηα, αιιά πξνζαξκνζκέλα ζηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο ηεο εθάζηνηε πεξηνρήο. Σν κεηνλέθηεκα απηήο ηεο κνξθήο θηελνηξνθίαο γηα ηνπο παξαγσγνχο 13

14 είλαη ζπλήζσο νη ρακειέο απνδφζεηο ησλ δψσλ. Με απηφ ην ζχζηεκα εθηξέθνληαη ζηε ρψξα καο αηγνπξφβαηα θαη αγειάδεο, κε θξενπαξαγσγηθή θαηεχζπλζε. Ζ νηθφζηηε εθηξνθή έρεη σο ζηφρν ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο νηθνγελείαο πνπ εθηξέθεη ηα δψα θαη ζπλήζσο πξφθεηηαη γηα πνιχ κηθξφ αξηζκφ εθηξεθφκελσλ δψσλ ζην πξναχιην ρψξν ηεο νηθίαο. Ζ θχξηα δηαηξνθή ησλ νηθφζηησλ δψσλ γίλεηαη κε θαξπνχο δεκεηξηαθψλ θαζψο θαη απφ ζπγθνκηδή ρισξήο λνκήο. 2.2 Βηνινγηθή θηελνηξνθία Βηνινγηθή θηελνηξνθία νξίδεηαη σο έλα ζχζηεκα παξαγσγήο δσηθνχ θεθαιαίνπ πνπ πξνσζεί ηε ρξήζε ησλ βηνινγηθψλ θαη νηθνινγηθψλ εηζξνψλ απφ ην νηθνζχζηεκα, φζνλ αθνξά ζηε δηαηξνθή ησλ δψσλ, ηελ πγεία ηνπο, ηε ζηέγαζε θαη ηελ αλαπαξαγσγή. Απνθεχγεη ζθφπηκα ηε ρξήζε ζπλζεηηθψλ εηζξνψλ, φπσο ηα αληηβηνηηθά, ηα πξφζζεηα δσνηξνθψλ θαη ηελ ηερλεηή ζπεξκαηέγρπζε (CodexAlimentarius, 2007). Κάζε δψν δεη ζχκθσλα κε ηνπο θπζηθνχο ξπζκνχο ηνπ, έρνληαο ζηε δηάζεζή ηνπ άλεηνπο ρψξνπο, δειαδή εθηεηακέλα βνζθνηφπηα θαη επξχρσξα, θαιά αεξηδφκελα ζηέγαζηξα. Έηζη δελ επηβάιιεηαη θακία ηξνπνπνίεζε ζηηο ηδηαίηεξεο ζπλήζεηέο ηνπο, πνπ λα επηζπεχδεη θαη λα απμάλεη ηελ παξαγσγή εηο βάξνο ηνπο. Δπηπιένλ, πεξηνξίδεη ζην ειάρηζην ηε ρξήζε νξκνλψλ θαη ρξεζηκνπνηεί θαηά βάζε δσνηξνθέο πνπ έρνπλ παξαρζεί κε βηνινγηθφ ηξφπν ρσξίο ρεκηθά ιηπάζκαηα, θπηνθάξκαθα, δηδαληνθηφλα, θαη άιια πξφζζεηα ( Χο εθ ηνχηνπ, νη βηνινγηθέο κέζνδνη παξαγσγήο επηηεινχλ δηηηφ θνηλσληθφ ξφιν, αθελφο ηξνθνδνηψληαο κηα εηδηθή αγνξά πνπ θαιχπηεη ηελ θαηαλαισηηθή δήηεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη, αθεηέξνπ, πξνζθέξνληαο δεκφζηα αγαζά πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ζηελ θαιή δηαβίσζε ησλ δψσλ, θαζψο θαη ζηελ αγξνηηθή αλάπηπμε(κανονiμο (ΔΚ) αξηζ. 834/2007).Δπνκέλσο ε βηνινγηθή θηελνηξνθία δελ είλαη κηα κέζνδνο παξαγσγήο πνπ θαιείηε λα ιχζεη φια ηα πξνβιήκαηα ζηελ παξαγσγή δσηθνχ θεθαιαίνπ. Δίλαη θπξίσο κηα κέζνδνο παξαγσγήο θαη πξνκήζεηαο ηεο αγνξάο, φπνπ απαηηνχληαη πςειά πξφηππα πνηφηεηαο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο φιεο ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο. (Sundrum, 2001). Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία θαιχπηεη ηηο αλάγθεο εμεηδηθεπκέλσλ αγνξψλ, κε ηελ έκθαζε ζε πςειά πξφηππα γηα ηελ πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ, ηελ πγεία θαη επδσία ησλ δψσλ. Ζ 14

15 επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θνηλνχ θαη νη αλεζπρίεο γηα ηελ αζθάιεηα ησλ ηξνθίκσλ κπνξεί λα απμήζεη πεξαηηέξσ ην κεξίδην ηεο αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ, αλ θαη ζε νξηζκέλεο ρψξεο κε ζρεηηθά πςειφ πνζνζηφ ηνπ κεξηδίνπ αγνξάο, παξαηεξείηαη ζηαζηκφηεηα ή κείσζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. 2.3 Γεληθέο αξρέο θαη ζηόρνη ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία ζπλδέεηαη κε ηε βηνινγηθή γεσξγία κέζσ κηαο ζρέζεο πνπ αθνξά ζηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ησλ θαιιηεξγεηψλ ζε ζξεπηηθά ζπζηαηηθά θαη ηελ ελίζρπζε ηεο νξγαληθήο νπζίαο ηνπ εδάθνπο, πνπ γίλνληαη κέζσ ηεο θφπξνπ θαη αθεηέξνπ ηελ παξαγσγή δσνηξνθψλ. ην ζχζηεκα βηνινγηθή θηελνηξνθία θαη γεσξγία ππάξρεη άκεζε αιιειεμάξηεζε κεηαμχ εδάθνπο θαη θπηψλ, θπηψλ θαη δψσλ θαη δψσλ εδάθνπο. χκθσλα κε ηνλ ΚΑΝΟΝIΜΟ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 (4)νη γεληθέο αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο είλαη: Ζ θπζηθή δηαβίσζε ησλ δψσλ θαη ε εμαζθάιηζε ηεο επδσίαο ηνπο Ζ δηαηήξεζε θαη πξνψζεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ εγρψξησλ θπιψλ Ζ ρξήζε δσνηξνθψλ πνπ έρνπλ παξαρζεί κε βηνινγηθφ ηξφπν Ζ πξφιεςε ησλ αζζελεηψλ, ε εθαξκνγή νκνηνπαζεηηθψλ θαη θπηνζεξαπεπηηθψλ αγσγψλ Ζ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ε αεηθνξηθή δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ Παξαγσγή πγηεηλψλ πξντφλησλ Ζ απαγφξεπζε ρξήζεο ΓΣΟ θαη ησλ πξντφλησλ πνπ πξνέξρνληαη απφ απηνχο Ζ εθηξνθή φισλ ησλ δψσλ εληφο ηεο κνλάδαο κε βηνινγηθφ ηξφπν Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία δελ έρεη κνλαδηθφ ζηφρν ηελ παξαγσγή θαζαξνχ θξέαηνο, αιιά θαη πνηνηηθνχ γάιαθηνο πξνο ην θαηαλαισηηθφ θνηλφ. Δληάζζεηαη ζην ζχλνιν ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη εμππεξεηεί ηνπο ζθνπνχο ηεο, κε απψηεξν ζθνπφ ηελ αεηθνξία θαη ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ηεο γεο γηα ηελ εθηξνθή ησλ δψσλ, αιιά θαη ηελ θαιιηεξγεηηθή δξαζηεξηφηεηα ησλ γεσξγψλ κε θπζηθφ ηξφπν θαη ζε ζπκκαρία κε ηελ θχζε( 15

16 Οη ζηφρνη ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη θηελνηξνθίαο ζπλνςίδνληαη σο εμήο: Παξαγσγή πξντφλησλ θαη ηξνθίκσλ πςειήο δηαηξνθηθήο αμίαο, αζθαιή γηα ηνλ θαηαλαισηή ρσξίο ππνιείκκαηα θπηνθαξκάθσλ, αληηβηνηηθψλ θαη ρεκηθψλ ιηπαζκάησλ. Πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο (πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο θαη ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα, αεηθνξηθή δηαρείξηζε θπζηθψλ πφξσλ, δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο). Με ρξήζε γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ νξγαληζκψλ (ΓΣΟ) ή/θαη πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη απφ απηνχο. Πξνζηαζία ηεο πγείαο ησλ αγξνηψλ απφ ηελ έθζεζή ηνπο ζε βιαβεξέο ρεκηθέο νπζίεο. Ζ θπζηθή δηαβίσζε ησλ δψσλ θαη ε εμαζθάιηζε ηεο επδσίαο ηνπο. Υξήζε δσνηξνθψλ πνπ έρνπλ παξαρζεί κε βηνινγηθφ ηξφπν θαη ρσξίο ηε ρξήζε γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ νξγαληζκψλ (ΓΣΟ) ή/θαη πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη απφ απηνχο ( 2.4 Πξνδηαγξαθέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Οη θαλφλεο γηα ηελ παξαγσγή βηνινγηθψλ θπηηθψλ πξντφλησλ έρνπλ ζεζκνζεηεζεί ζε επίπεδν Δπξσπατθήο Έλσζεο, µε ηνλ Καλ (ΔΟΚ) 2092/91 θαη επεθηάζεθαλ ζηε δσηθή παξαγσγή µε ηνλ Καλ (ΔΚ) 1804/99 θαη κε ηνλ ΚΑΝΟΝIΜΟ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ( Οη πξνδηαγξαθέο απηέο είλαη θνηλέο θαη ηζρχνπλ ζε φιε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, θαζψο θαη ζε αξθεηέο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Οη θαλνληζκνί απηνί πεξηιακβάλνπλ πξνδηαγξαθέο (απαηηήζεηο) πνπ αθνξνχλ ζηελ θαηαγσγή θαη ηε κεηαηξνπή ησλ δψσλ, ηε δηαηξνθή, ηηο εγθαηαζηάζεηο ζηάβιηζεο, ηελ θηεληαηξηθή θξνληίδα, ηε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ, ηε κεηαπνίεζε, θαζψο θαη ηηο ππνρξεψζεηο ησλ παξαγσγψλ-θηελνηξφθσλ. Δθηφο ησλ πξνδηαγξαθψλ παξαγσγήο ζηνπο Καλνληζκνχο απηνχο, ξπζκίδεηαη επίζεο ην ζχζηεκα ειέγρνπ θαη πηζηνπνίεζεο θαη ε επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. 16

17 Οη ειάρηζηεο απαηηήζεηο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο, βάζεη ηνπ παξαπάλσ θαλνληζκνχ, είλαη νη αθφινπζεο: Μεηαβαηηθή πεξίνδνο Γηα λα κπνξεί λα πσιεζεί έλα πξντφλ σο βηνινγηθφ ζα πξέπεη λα έρεη πεξάζεη ε απαξαίηεηε πεξίνδνο κεηάβαζεο, εθφζνλ βέβαηα έρνπλ ηεξεζεί φιεο νη δηαηάμεηο ηεο εζληθήο θαη θνηλνηηθήο λνµνζεζίαο. Οη πεξίνδνη απηνί αθνξνχλ µφλν ζηελ κεηαηξνπή ηνπ δσηθνχ θεθαιαίνπ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ε πεξίνδνο κεηαηξνπήο γηα ην γάια (αγειαδηλφ, πξφβεην θαη θαηζηθίζην) είλαη έμη κήλεο θαη γηα ηα δψα θξενπαξαγσγηθήο θιηκαθψλεηαη σο εμήο: Γηα ηα βννεηδή 12 κήλεο θαη ηνπιάρηζηνλ θαηά ηα ¾ ηεο δσήο ηνπο. Γηα ηα αηγνπξφβαηα 6 κήλεο Οη πεξίνδνη απηνί αθνξνχλ µφλν ζηε κεηαηξνπή ηνπ δσηθνχ θεθαιαίνπ. Πξέπεη λα πξνεγεζεί ε κεηαηξνπή ησλ ρψξσλ βφζθεζεο θαη ησλ γαηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή δσνηξνθψλ, εθηφο εάλ ιακβάλεη ρψξα ηαπηφρξνλε κεηαηξνπή νπφηε ηζρχνπλ άιιεο πεξίνδνη. Καηαγσγή ησλ δώσλ ηαλ µία θηελνηξνθηθή κνλάδα κεηαηξέπεηαη ζε βηνινγηθή φια ηα δψα ηνπ ηδίνπ είδνπο πνπ ππάξρνπλ ζηε κνλάδα πξέπεη λα κεηαηξαπνχλ ζε βηνινγηθά. Ο παξαγσγφο φκσο κπνξεί λα εθηξέθεη µε βηνινγηθά δψα άιινπ φκσο είδνπο, ζε άιιε κνλάδα μέρσξε απφ εθείλε πνπ εθηξέθνληαη ηα βηνινγηθά. ηηο βηνινγηθέο εθηξνθέο ζπληζηάηαη ε ρξήζε θπιψλ θαη ηχπσλ δψσλ µε θαιή πξνζαξκνζηηθφηεηα θαη κεγάιε αλζεθηηθφηεηα φπσο είλαη νη εγρψξηεο θπιέο (Εαξµπνχηεο,2000). Χώξνη βόζθεζεο Σα κεξπθαζηηθά (αηγνπξφβαηα, βννεηδή) πξέπεη λα έρνπλ πξφζβαζε ζηνπο βνζθφηνπνπο, φπνηε ην επηηξέπνπλ νη θαηξηθέο ζπλζήθεο, ελψ ηα πακθάγα δψα (πνπιεξηθά, ρνίξνη) πξέπεη λα βγαίλνπλ ζε πξναχιηνπο ρψξνπο άζθεζεο. Οη πξναχιηνη ρψξνη θαη νη βνζθφηνπνη (ηδησηηθνί, ελνηθηαδφκελνη ή θνηλφρξεζηνη) πξέπεη λα πιεξνχλ ηηο απαηηήζεηο ησλ Καλνληζκψλ θαη σο εθ ηνχηνπ πξέπεη λα εληαρζνχλ ζην ζχζηεκα ειέγρνπ. ηνπο βηνινγηθνχο βνζθφηνπνπο επηηξέπεηαη θαη ε βφζθεζε δψσλ πνπ δελ αθνινπζνχλ ηηο πξνδηαγξαθέο ηεο 17

18 βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο, µε ηνλ φξν ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ δψσλ πνπ ρξεζηκνπνηεί ην βνζθφηνπν λα µελ ππεξβαίλεη ηελ ππθλφηεηα βφζθεζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο θαη ηα δψα πνπ αθνινπζνχλ ηηο πξνδηαγξαθέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο λα είλαη ζαθψο επηζεκαζκέλα, ψζηε λα δηαρσξίδνληαη απφ ηα αληίζηνηρα ζπκβαηηθά. Οη ρψξνη βφζθεζεο πνπ πεξηιακβάλνπλ θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο (δεκεηξηαθά ςπραλζή) ή βξίζθνληαη κέζα ζε δελδξψδεηο θαιιηέξγεηεο (π.ρ. ειαηψλεο) πξέπεη λα πιεξνχλ ηηο απαηηήζεηο ηνπ Καλνληζκνχ. Οη εθηάζεηο απηέο ππφθεηηαη ζην ζχζηεκα ειέγρνπ θαη πξέπεη λα πεξάζεη ε απαξαίηεηε πεξίνδνο κεηαηξνπήο πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ δψα πνπ εθηξέθνληαη µε βηνινγηθφ ηξφπν(φσηφπνπινο, θ.α. 2001). Δηαηξνθή ην βηνινγηθφ ηξφπν εθηξνθήο ηα δψα ηξέθνληαη µε δσνηξνθέο βηνινγηθήο παξαγσγήο. Σα κεξπθαζηηθά παίξλνπλ ην κέγηζην δπλαηφ πνζνζηφ ηξνθήο απφ ηε βνζθή. Οη ζπκπιεξσκαηηθέο δσνηξνθέο πξέπεη θη απηέο λα πξνέξρνληαη απφ βηνινγηθέο εθηξνθέο. Σέινο, ζε γεληθέο γξακκέο ζήκεξα επηηξέπνληαη πνιιά άιαηα θαη ηρλνζηνηρεία, νη βηηακίλεο ζηα πακθάγα δψα (ρνίξνπο, πνπιεξηθά), ελψ απαγνξεχνληαη ηα ακηλνμέα θαη πνιινί ηζνξξνπηζηέο. Δηαρείξηζε απνβιήησλ Ο αξηζκφο ησλ δψσλ είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλνο κε ηε γεσξγηθή έθηαζε πνπ δηαηίζεηαη γηα ηε δηαζπνξά ησλ απνβιήησλ, ψζηε λα απνθεχγεηαη ε ππεξβνιηθή παξαγσγή θνπξηάο θαη λα δηαηεξνχληαη ηα φξηα ππθλφηεηαο ησλ δψσλ. Ζ θνπξηά ησλ δψσλ δηαζπείξεηαη ζην έδαθνο ηεο εθκεηάιιεπζεο ή θαη ησλ άιισλ εθκεηαιιεχζεσλ πνπ αθνινπζνχλ ηηο πξνδηαγξαθέο ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο µε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα µε γίλεηαη ππέξβαζε ηνπ νξίνπ ησλ 170 ργξ. αδψηνπ /εθηάξην /έηνο. Μέρξη λα πξαγκαηνπνηεζεί ε δηαζπνξά ηεο θνπξηάο, πξέπεη λα απνζεθεχεηαη ζε θαηάιιειεο εγθαηαζηάζεηο ηθαλήο ρσξεηηθφηεηαο µε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα απνθιείεηαη ην ελδερφκελν ξχπαλζεο ησλ πδάησλ ή δηαπφηηζεο ηνπ εδάθνπο(παπαζενδψξνπ, θ.α. 2007). Σηαπιηζκόο Οη ζπλζήθεο ζηαβιηζκνχ πξέπεη λα ηθαλνπνηνχλ ηηο βηνινγηθέο αλάγθεο, θαζψο θαη ηηο αλάγθεο ζπκπεξηθνξάο ησλ δψσλ. ηηο ζηαβιηθέο εγθαηαζηάζεηο πξέπεη λα ηεξνχληαη ζπγθεθξηκέλεο ππθλφηεηεο (π.ρ. ε πξνβαηίλα ρξεηάδεηαη 1,5 m 2 θαη ηα ακλνεξίθηα 0,35 m 2 18

19 ρψξνο δηακνλήο). Σν δάπεδν ηνπ ζηάβινπ δελ κπνξεί λα είλαη φιν ζραξσηφ δηθηπσηφ. Σέινο, ηα δψα πξέπεη λα έρνπλ ειεπζεξία θίλεζεο κέζα ζην ζηάβιν θαη φρη λα είλαη δεκέλα. Σα θηίξηα πξέπεη λα δηεπθνιχλνπλ ηνλ αεξηζκφ θαη ηελ είζνδν ηνπ θπζηθνχ θσηφο ζην εζσηεξηθφ ηνπο. Ο θαζαξηζκφο θαη ε απνιχκαλζε ησλ ζηαβιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ηνπ εμνπιηζκνχ πξέπεη λα γίλνληαη µε εηδηθά θαη επηηξεπφκελα απφ ηνλ θαλνληζκφ πξντφληα (Παπαζενδψξνπ, θ.α. 2007). Πξόιεςε αζζελεηώλ θαη θηεληαηξηθή αγσγή ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία ηδηαίηεξε ζεκαζία έρεη ε πξφιεςε ησλ αζζελεηψλ πνπ δηαζθαιίδεηαη µε ηελ επηινγή εγρψξησλ θπιψλ ή ηχπσλ δψσλ, ηελ θαιή δηαηξνθή, ηελ απνθπγή κεγάισλ ππθλνηήησλ, ηελ ηαθηηθή άζθεζε ησλ δψσλ θιπ. Αλ φκσο έλα δψν αξξσζηήζεη ή ηξαπκαηηζηεί ην πξφβιεκα πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί άκεζα. Δλζαξξχλεηαη ε ρξήζε νκνηνπαζεηηθψλ ζθεπαζκάησλ. Αληηβηνηηθά ή άιια ρεκηθά θάξκαθα (αιινπαζεηηθά) δελ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο απμεηηθνί παξάγνληεο ή γηα πξνιεπηηθνχο ιφγνπο. Αλ φκσο µηα αζζέλεηα δελ κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί µε άιιν ηξφπν, ηφηε επηηξέπεηαη ε πεξηνξηζκέλε ρξήζε αιινπαζεηηθψλ θαξκάθσλ. ηελ πεξίπησζε απηή ε πεξίνδνο αλακνλήο πξέπεη λα είλαη δηπιάζηα απφ απηή πνπ αλαγξάθεηαη ζην ζθεχαζκα. Πάλησο, αλ έλα δψν δερηεί πεξηζζφηεξεο απφ ηξεηο θαξκαθεπηηθέο αγσγέο ηφηε ράλεη ηε βηνινγηθή ηνπ ηδηφηεηα. Σα δψα ηα νπνία δνπλ ιηγφηεξν απφ έλα ρξφλν κπνξνχλ λα δερηνχλ µφλν µία αγσγή. Ζ θαηαπνιέκεζε ησλ παξαζίησλ πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη µε νξζή δηαρείξηζε ηνπ βνζθνηφπνπ. Δίλαη δπλαηφ λα γίλεη θαη ρξήζε αληηπαξαζηηηθψλ ζθεπαζκάησλ, φρη φκσο ζπζηεκαηηθά. Οη εκβνιηαζµνί επηηξέπνληαη ζην πιαίζην πξφιεςεο ησλ αζζελεηψλ (Παπαζενδψξνπ, θ.α. 2007). Χώξνη ειεύζεξεο θίλεζεο θαη ζηέγαζεο ησλ δώσλ Ζ ππθλφηεηα ησλ δψσλ ζηα θηίξηα πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ζ απηά άλεηε θαη θαιή δηαβίσζε. Πξέπεη αθφκε λα εμαζθαιίδεηαη, ε εχθνιε πξφζβαζε ζε λεξφ θαη ηξνθή, ν άθζνλνο θπζηθφο αεξηζκφο θαη θσηηζκφο, ε απνιχκαλζε ησλ ρψξσλ ζηέγαζεο κε επηηξεπφκελα πξντφληα. Δπίζεο φια ηα δψα πξέπεη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε βνζθφηνπνπο, ζε ππαίζξηνπο ρψξνπο άζθεζεο ή ειεχζεξεο θίλεζεο. Σα κεξπθαζηηθά πξέπεη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε βνζθνηφπηα θαη νη θφηεο κε ηα γνπξνχληα ζε πξναχιηα, φπνηε ην επηηξέπνπλ νη θαηξηθέο ζπλζήθεο. Πξέπεη λα ππάξρεη έλα ζηξψκα απφ θπζηθφ πιηθφ, πρ. άρπξν ή πξηνλίδη, ηνπιάρηζηνλ ζηηο θσιηέο θαη 19

20 πξφζβαζε ζε θαιήο πνηφηεηαο λεξφ. Ζ δηαηξνθή ησλ λεαξψλ ζειαζηηθψλ βαζίδεηαη ζην κεηξηθφ γάια. Λνηπέο πξαθηηθέο(αλαπαξαγσγή, κεηαθνξά δώσλ, θηελνηξνθηθά πξντόληα) Ζ αλαπαξαγσγή βαζίδεηαη θπξίσο ζε θπζηθέο κεζφδνπο. Δπηηξέπεηαη ε θπζηθή ζπεξκαηέγρπζε, φρη φκσο άιιεο κνξθέο αλαπαξαγσγήο. Δπίζεο, ε θνπή νπξάο, δνληηψλ, θεξάησλ, ξάκθνπο θιπ, επηηξέπεηαη µφλν γηα ιφγνπο αζθάιεηαο θαη πγηεηλήο ησλ δψσλ. Ο επλνπρηζκφο ησλ δψσλ επηηξέπεηαη µφλν ζε εηδηθέο ζπλζήθεο παξαγσγήο. Ζ κεηαθνξά ησλ δψσλ γίλεηαη µε ηξφπν πνπ πεξηνξίδεη ην άγρνο. Σα δψα θαη ηα θηελνηξνθηθά πξντφληα πξέπεη λα αλαγλσξίδνληαη ζε φια ηα ζηάδηα ηεο παξαγσγήο, παξαζθεπήο, κεηαθνξάο θαη εκπνξίαο ηνπο (Τπνπξγείν Γεσξγίαο,2005). 2.5 Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία ζηνλ θόζκν θαη ζηελ ΔΔ. Απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 1970 έσο θαη ζήκεξα ε βηνινγηθή γεσξγία θαη θηελνηξνθία γλσξίδνπλ κεγάιε άλζεζε, ιφγσ ησλ κεγάισλ δηαηξνθηθψλ ζθαλδάισλ, αιιά θαη ηνπ δηαξθψο απμαλφκελνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αλάπηπμε θηιηθφηεξσλ πξαθηηθψλ. ήκεξα ε βηνινγηθή θηελνηξνθία ζα κπνξνχζε λα νξηζηεί ζε επίπεδν Δ.Δ σο εθείλε πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηηο απαηηήζεηο ηνπ Καλ. (ΔΚ) 1804/99 ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα. Ζ αεηθφξνο θηελνηξνθία έθαλε ηελ εκθάληζή ηεο ζηελ Δπξψπε αξθεηά αξγφηεξα απφ ηε βηνινγηθή γεσξγία, φπνπ ζε πνιιέο ρψξεο ππάξρεη ζεκαληηθφο αξηζκφο ακηγψλ θαη θπξίσο κηθηψλ εθκεηαιιεχζεσλ. Δηδηθφηεξα ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ ελαζρφιεζε κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία άξρηζε λα εθδειψλεηαη έληνλα, κε ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο ησλ θαηαλαισηψλ γηα θηελνηξνθηθά πξντφληα βηνινγηθήο πξνειεχζεσο (φπσο γάια θαη θξέαο), ιφγσ ησλ δηαηξνθηθψλ θξίζεσλ φπσο ε ζπνγγηφκνξθε εγθεθαινπάζεηα ησλ βννεηδψλ, ε εκθάληζε δηνμηλψλ, αθζψδεο ππξεηφο θ.α.(krinstensen and Thamsborg, 2002). Έλαο κεγάινο αξηζκφο εξεπλψλ έρεη δείμεη φηη ηα ζεκαληηθφηεξα θίλεηξα ησλ θαηαλαισηψλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ είλαη θπξίσο ε αζθάιεηα ησλ ηξνθίκσλ, ε πξνζηαζία ηεο πγείαο, αιιά θαη ην πεξηβαιινληηθφ φθεινο θαζψο θαη ε θαιή κεηαρείξηζε ησλ δψσλ (Green, 2004). Δπίζεο πνιιέο κειέηεο θαη έξεπλεο πνπ δηεμάγνληαη ζηελ Δπξψπε έρνπλ δείμεη φηη νη θαηαλαισηέο επηιέγνπλ λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά ηξφθηκα, επεηδή λνκίδνπλ φηη ηα ηξφθηκα απηά είλαη αζθαιή θαη φηη 20

21 πξαθηηθέο ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο είλαη θαιχηεξεο γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ θαιή δηαβίσζε ησλ δψσλ (Sylvander, 1999). Σν 1997, ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ε MORI (Market and Opinion Research International) δηαπίζησζε φηη κεηαμχ ησλ ιφγσλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ ηξνθίκσλ, ε «πγεία» ήηαλ καθξάλ ην πην ζεκαληηθφ γηα ην 46% ησλ εξσηψκελσλ πνπ αγνξάδνπλ βηνινγηθά ηξφθηκα, ελψ ην 40% ππνζηήξημε φηη ηα πξνηηκά δηφηη έρνπλ θαιχηεξε γεχζε(ifst, 2001). Δπίζεο κηα γαιιηθή κειέηε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ην Φεβξνπάξην ηνπ 2001 έδεημε φηη γηα ην 61% ησλ Γάιισλ θαηαλαισηψλ, ην ινγφηππν «AB» (Agriculture-Biologique) απνηειεί εγγχεζε φηη ην πξντφλ είλαη πςειήο πνηφηεηαο θαη δελ πεξηέρεη ππνιείκκαηα ρεκηθψλ (INC, 2001). πσο φιεο νη ρψξεο δελ αλαθέξνπλ ηα επίζεκα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, είλαη δχζθνιν λα ππάξμεη κηα γεληθή εηθφλα ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ ζηελ Δπξψπε. Σν πην νινθιεξσκέλν ζχλνιν δεδνκέλσλ γηα επξχηεξεο θαηεγνξίεο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ππάξρεη γηα ην 2002 απφ δχν εθζέζεηο (Praznan et al, 2004;OlmosandLampkin, 2005).Σα βννεηδή είλαη ηα θχξηα είδε δψσλ πνπ εθηξέθνληαη κε βηνινγηθνχο κεζφδνπο ζηηο βφξεηεο, θεληξηθέο θαη δπηηθέο επξσπατθέο ρψξεο, γεγνλφο πνπ αληηθαηνπηξίδεη ηηο ηάζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο θηελνηξνθίαο. Οη αγειάδεο γαιαθηνπαξαγσγήο θαίλεηαη λα είλαη ηδηαίηεξαζεκαληηθέο (άλσ ηνπ 40% ηνπ δσηθνχ θεθαιαίνπ βννεηδψλ) ζηε Γαλία, ηε Γαιιία, ηε Γεξκαλία, ηηο Κάησ Υψξεο θαη ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, αιιά ε ιεπηνκεξήο αλάιπζε ησλ βννεηδψλ δελ είλαη δηαζέζηκε γηα φιεο ηηο ρψξεο.σα αηγνπξφβαηα είλαη ηα πην ζεκαληηθά είδε ησλ κεζνγεηαθψλ ρσξψλ, φπνπ έκθαζε δίλεηαη ζηελ παξαγσγή γάιαθηνο. ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ζηελ Ηξιαλδία, ν ζηφρνο είλαη ε παξαγσγή θξέαηνο. Ζ παξαγσγή ρνίξεηνπ θξέαηνο ζπγθεληξψλεηαη ζηε Γεξκαλία, Γαλία, Γαιιία, Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ηελ Απζηξία. Σν 2003, νη ρψξεο απηέο απφ θνηλνχ δηαηεξνχλ πάλσ απφ ην 75% ηνπ ζπλφινπ ησλ ρνίξσλ ζηελ ΔΔ, ελψ ιηγφηεξν απφ 2% παξαηεξήζεθε ζηα λέα θξάηε κέιε. ηελ Απζηξία, δξαζηεξηνπνηνχληαη πεξηζζφηεξεο απφ 6000 εθκεηαιιεχζεηο βηνινγηθψλ ρνίξσλ, αιιά ν κέζνο αξηζκφο ησλ δψσλ αλά εθκεηάιιεπζε είλαη πνιχ κηθξφο. ζνλ αθνξά ζηα πνπιεξηθά, ν κεγαιχηεξνο παξαγσγφο βηνινγηθψλ πνπιεξηθψλ, ην 2003 ήηαλ ε Γαιιία κε πεξηζζφηεξα απφ 6 εθαηνκκχξηα πνπιεξηθά θαη αθνινπζνχκελε απφ ην Ζλσκέλν Βαζίιεην. Οη ζεκαληηθφηεξεο αγνξέο ζπλαληψληαη ζηε Γεξκαλία, ηε Γαιιία, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ηελ Ηηαιία. Τςειή δηείζδπζε ζηελ αγνξά παξαηεξείηαη ζηε Γαλία, ηελ Απζηξία, ηε Γεξκαλία θαη ηελ Διβεηία, κε ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμχ θαηεγνξηψλ ησλ πξντφλησλ. Γπζθνιίεο ζηελ επίηεπμε ηζνξξνπίαο κεηαμχ ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο ππάξρνπλ ζηνλ ηνκέα ηεο βηνινγηθήο αγνξάο γηα ην γάια, θαζψο επίζεο γηα ην βφεην θξέαο θαη ην αηγνπξφβεην θξέαο. 21

22 2.6 H βηνινγηθή θηελνηξνθία ζηελ Διιάδα Ζ δσηθή παξαγσγή ζηελ Διιάδα ήηαλ αλέθαζελ έλα ζεκαληηθφο ηνκέαο ηεο γεσξγίαο θαη ηεο αλάπηπμεο θαη έρεη πάληνηε ηελ πξνηεξαηφηεηα ηεο γεσξγηθήο πνιηηηθήο. Αληηπξνζσπεχεη ην 30% πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθήο αμίαο ηνπ γεσξγηθνχ ηνκέα ζε έλα ζπλερψο κεηαβαιιφκελν θνηλσληθννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ, πνπ ν αγξνηηθφο ηνκέαο ράλεη ζηαδηαθά ηε ζρεηηθή ζεκαζία ηνπ. Χζηφζν, εμαθνινπζεί λα είλαη έλαο βαζηθφο παξάγνληαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο πνπ απαζρνιεί ην 17% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, αληηπξνζσπεχνληαο ην 6,5% ηνπ ΑΔΠ. χκθσλα κε κηα πξφζθαηε θαηάηαμε ησλ ειιεληθψλ γεσξγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ, ην 75,1% απηψλ ζρεηίδεηαη κε ηελ παξαγσγή ησλ θαιιηεξγεηψλ, 1,3% είλαη θηελνηξνθηθέο επηρεηξήζεηο θαη ην ππφινηπν 23,6% είλαη κηθηέο θηελνηξνθηθέο επηρεηξήζεηο(καιδήο θαη Γαιαλφπνπινο, 2002). Ζ Διιάδα παξνπζηάδεη ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα ζε ζρέζε κε άιιεο ρψξεο, φζν αθνξά ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία, ιφγσ ησλ επλντθψλ εδαθνθιηµαηηθψλ ζπλζεθψλ, ησλ πινχζησλ θπζηθψλ πφξσλ ησλ νξεηλψλ θαη εκηνξεηλψλ πεξηνρψλ θαη ηεο εθαξκνγήο ηεο εθηαηηθήο θηελνηξνθίαο ε νπνία κπνξεί εχθνια λα κεηαηξαπεί ζε βηνινγηθή. Σν γεγνλφο φηη ε πιεηνςεθία ηεο θηελνηξνθίαο ηεο ρψξαο ραξαθηεξίδεηαη απφ νξεηλέο πεξηνρέο επεξέαζε ηελ αλνηθνδφκεζε ησλ θηελνηξνθηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα, γίλνληαη ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζηελ Διιάδα (Γεκεηξίνπ, 2002; Παπαζενδψξνπ, 2002; Wright et al., 2002). Σν 2001, ε ειιεληθή θπβέξλεζε εμέδσζε έλα πξφγξακκα πνπ θάιπςε ηελ πεξίνδν , κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο, δίλνληαο ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ παξαγσγή δσηθνχ θεθαιαίνπ (Διιεληθφ Τπνπξγείν Γεσξγίαο, 2001). Σν πξφγξακκα κε ηίηιν «Πξφγξακκα Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο» ζπλδχαζε ηε λνκνζεζία κε ηηο πιεξσκέο επηδνηήζεσλ. ηφρνο ήηαλ λα εληζρπζεί ε αληαγσληζηηθφηεηα ηεο γεσξγίαο (ηφζν βηνινγηθήο φζν θαη ζπκβαηηθήο) γηα ηελ πξνψζεζε ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ. Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ζηελ Διιάδα κεηά ηελ είζνδν ζε ηζρχ ηνπ Καλνληζκνχ (ΔΟΚ) αξηζ. 1804/99 ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε ζπκπιήξσζε γηα ηα θηελνηξνθηθά πξντφληα, ηνπ Καλνληζκνχ (ΔΟΚ) αξηζ. 2092/91 πεξί ηνπ βηνινγηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντφληα θαη ζηα είδε δηαηξνθήο. Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηε βηνινγηθή γεσξγία, επεηδή νη δηαηξνθηθέο αλάγθεο ησλ δψσλ εθηφο απφ ηε βφζθεζε θαιχπηνληαη θαη κε βηνινγηθέο δσνηξνθέο. Σν 22

23 ζχζηεκα δψα-θπηά είλαη αιιεινεμαξηψκελν θαη ε πξνζηαζία ηνπ έρεη σο ζθνπφ ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Αλ θαη ε ηδέα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ππάξρεη απφ ηνλ πεξαζκέλν αηψλα θαη έρεη εθαξκνζηεί κε ηδηαίηεξε επηηπρία ζε άιιεο επξσπατθέο ρψξεο, γηα ηνπιάρηζηνλ δχν δεθαεηίεο, ζηελ Διιάδα κφλν πξφζθαηα έρεη γίλεη ην επίθεληξν ηεο πξνζνρήο απφ ζεκαληηθέο θπβεξλεηηθέο ζηξαηεγηθέο, ηδησηηθνχο νξγαληζκνχο, θαηαλαισηέο θαη αγξφηεο. Ζ ηδέα ηεο κεηαηξνπήο ησλ πθηζηάκελσλ ζπζηεκάησλ παξαγσγήο ζε βηνινγηθά, έρεη απνδεηρζεί ρξήζηκε θαη πξνζνδνθφξα γηα ηνλ γεσθηελνηξφθν. Ζ έθηαζε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο ζηελ Διιάδα αλέξρεηαη ζε πνζνζηφ 3,7% (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ βνζθφηνπσλ), ησλ θαιιηεξγνχκελσλ εθηάζεσλ ηεο ρψξαο. Σα ζηξ. (51%) απνηεινχλ νη θαιιηεξγνχκελεο εθηάζεηο θαη αληίζηνηρα ηα (49%) νη βνζθφηνπνη. Ζ ζπλνιηθή βηνινγηθή εθηξνθή βννεηδψλ(βννεηδή πνπ πξννξίδνληαη γηα ζθαγή, αγειάδεο γαιαθηνπαξαγσγήο θαη άιια βννεηδή)ην 2009 ήηαλ , ελψ ην έηνο 2011 (22.959).Γειαδή, παξαηεξείηαη κηα ζρεηηθά κείσζε θαηά 5.659βννεηδή. Σα ρνηξηλά (ρνίξνη πάρπλζεο,ζειπθνί ρνίξνη αλαπαξαγσγήο θαη άιινη ρνίξνη) ην 2009 ήηαλ ελψ ην 2001 κφλν , θαη εδψ ππάξρεη κηα κείσζε ζρεδφλ θαηά ην ήκηζπ ηεο παξαγσγήο. Σα πξφβαηα (ζειπθά πξφβαηα αλαπαξαγσγήο θαη άιια πξφβαηα) ην 2009 ήηαλ , ελψ ην κε απφθιηζε ηα ζπλνιηθά δψα. Γηα ηηο αίγεο επίζεο ην 2011 ππήξραλ , ελψ ην 2011 κφιηο αηγνεηδή,κε κείσζε θαηά αηγνεηδή. Σα πνπιεξηθά(θνηφπνπια θξενπαξαγσγήο, φξληζεο σνπαξαγσγήο, άιια πνπιεξηθά, γαινπνχιεο, πάπηεο, ρήλεο θ.α) ην 2009 ζην ζχλνιν ηνπο ήηαλ ,ελψ ην Γειαδή, παξαηεξείηα κηα αχμεζε ζηνλ πιεζπζκφ ησλ πνπιεξηθψλ θαηά Σέινο φζνλ αθνξά ζηε κειηζζνθνκία ην 2009 ν αξηζκφο ησλ θπςειψλ ήηαλ κφιηο , ελψ ην 2010 ππεξαπμήζεθε θηάλνληαο ηηο θπςέιεο θαη ην επφκελν έηνο 2011 ν αξηζκφο ησλ θπςειψλ κεηψζεθε δξακαηηθά, θηάλνληαο ζρεδφλ ηνλ ίδην αξηζκφ κε ην 2009 ζηηο θπςέιεο(γξάθεκα 2.6.1).Δπνκέλσο, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ δψσλ πνπ εθηξέθνληαη βηνινγηθά ζηελ ρψξα καο ζχκθσλα κε ηα παξαπάλσ ζηνηρεία είλαη ηα πξφβαηα θαη νη αίγεο. Ο αξηζκφο ησλ θηελνηξφθσλ πνπ αζρνιείηαη κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία ζηελ Διιάδα ην 2010 αλεξρφηαλ ζε 1720 εθηξνθείο βηνινγηθήο εθκεηάιιεπζεο, ελψ ην 2011 παξαηεξείηαη κηα αχμεζε θαη ν αξηζκφο ηνπο αλέξρεηαη ζηνπο Παξαθάησ ζην γξάθεκα ζθηαγξαθνχληαη ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ζηελ Διιάδα γηα ηελ βηνινγηθε θηελνηξνθηα απφ ην 2009 έσο ην

24 Γξάθεκα 2.6.1:ηαηηζηηθά ζηνηρεία βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζηελ Διιάδα, (ΤΑΑΣ) 2.7 Υαξαθηεξηζηηθά βηνινγηθώλ θαη ζπκβαηηθώλ θηελνηξόθσλ Οη πξνβαηνηξνθηθέο εθκεηαιιεχζεηο ζηελ Διιάδα είλαη θπξίσο κηθξέο, εθηαηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο κνξθήο, θαη κε πςειφ βαζκφ δηαθνξνπνίεζεο ζρεηηθά κε ην δσηθφ θεθάιαην, ηνλ εμνπιηζκφ, ηηο θηελνηξνθηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη ηελ παξαγσγηθφηεηα. Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κηα ηάζε εγθαηάζηαζεο ζχγρξνλσλ θαη εληαηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ ζε πεδηλέο πεξηνρέο πνπ παξάγνπλ δσνηξνθέο γηα λα θαιχςνπλ έλα κέξνο ησλ αλαγθψλ ησλ δψσλ. Σν παξαγσγηθφ ζχζηεκα ησλ νξεηλψλ εθκεηαιιεχζεσλ έρεη νκνηφηεηεο κε ην βηνινγηθφ ζχζηεκα θαη απνηειεί ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα, ζε ζρέζε κε ηνπο παξαγσγνχο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ζ βηνινγηθή αηγνπξνβαηνηξνθία ζπγθεληξψλεηαη θπξίσο ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο, φπνπ ππάξρνπλ πνιινί βνζθφηνπνη θαη απνηειείηαη απφ ιηγφηεξν παξαγσγηθέο θπιέο, νη νπνίεο είλαη εγρψξηεο θαη θαιά πξνζαξκνζκέλεο ζην εθάζηνηε πεξηβάιινλ (Κνπηξψηζηνο,2010). 24

25 2.8 Κίλεηξα γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Σα νηθνλνκηθά θίλεηξα αλαθέξνληαη σο ηα πην ζεκαληηθά, πνπ δηακνξθψλνπλ ηε δξάζε ησλ θηελνηξφθσλ. Οη γεσθηελνηξφθνη πνπ δειψλνπλ φηη πηνζέηεζαλ ην βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο βάζεη ηδενινγίαο, επηζήκαλαλ ακέζσο φηη ν νηθνλνκηθφο παξάγνληαο είλαη ν βαζηθφο ιφγνο ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο. χκθσλα κε ηνπο Fairweather θαη Campbell (1996), ε απφθαζε ζηεξίδεηαη θπξίσο ζε βξαρππξφζεζκεο βιέςεηο (π.ρ. άκεζε ιήςε επηδφηεζεο) θαη φρη ζηελ αλεζπρία γηα ηηο ζπλέπεηεο ζην πεξηβάιινλ. Ο Marshall (1999) δηαπίζησζε φηη νη νηθνλνκηθνί ιφγνη ήηαλ, ηα θίλεηξα πηνζέηεζεο βηνινγηθήο γεσξγίαο απφ ηνπο θσηζέδνπο θαιιηεξγεηέο. Παξφκνηα απνηειέζκαηα έδεημαλ θαη κειέηεο ζηε Γεξκαλία (Bruckmeier et al., 1994), Σζερία (Prazan et al., 2008) θαη Διιάδα (Skuras et al., 2008). Οη Strochlic θαη Sierra (2007) ζε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ ζηελ Καιηθφξληα αλαθέξνπλ φηη ηα θίλεηξα πηνζέηεζεο είλαη πξψηνλ νηθνλνκηθά, δεχηεξνλ θίλεηξα πνπ ζρεηίδνληαη κε ιφγνπο πγείαο θαη ηξίηνλ πεξηβαιινληηθά. Αληίζηνηρε έξεπλα ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαηέιεμε ζην φηη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο ήηαλ ζεκαληηθφηεξν θίλεηξν ζε ζρέζε κε ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα, φπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξνπλ ηνλ θίλδπλν δηάβξσζεο ηνπ εδάθνπο (Φηάθα, 2006). Οη Pietola θαη Lansink (2001) ζε έξεπλα ζηελ Φηιαλδία δηαπίζησζαλ φηη νη επηδνηήζεηο ειθχνπλ πεξηζζφηεξν αγξφηεο κε ρακειή απνδνηηθφηεηα ζε ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα θαη φηη ε κεηαζηξνθή ησλ παξαγσγψλ πξνο ηηο βηνινγηθέο πξαθηηθέο, ελζαξξχλεηαη θπξίσο, απφ ηηο νηθνλνκηθέο εληζρχζεηο, παξά απφ ηελ παξαγσγηθφηεηα θαη ηελ απνδνηηθφηεξε ρξεζηκνπνίεζε ησλ εηζξνψλ. ηελ Διιάδα νη ήπηεο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο, ην ηδηφκνξθν αλάγιπθν ηνπ εδάθνπο, νη εκηνξεηλέο εθηάζεηο βνζθνηφπσλ, ε παξαδνζηαθή νηθνγελεηαθήο κνξθήο θηελνηξνθηθή εθκεηάιιεπζε επλννχλ σο ζπλζήθεο ηελ παξαγσγή βηνινγηθψλ δσνθνκηθψλ πξντφλησλ(κξάζζνο θ.α 2006). Δπίζεο ζχκθσλα κε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ Διιάδα θαη ζπγθεθξηκέλα ζηνλ ηνκέα ηεο θηελνηξνθίαο, ζην Ν. Αηησιναθαξλαλίαο έλα κεγάιν πνζνζηφ 67% ησλ θηελνηξφθσλ εληάζζεηαη ζην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο γηα ηελ νηθνλνκηθή ελίζρπζε, θαη φρη γηα ηε ζπκκαρία ηεο θχζεο κε ηνλ άλζξσπν θαη γηα ηελ θαιχηεξε δηαβίσζε ησλ δψσλ, θαη ηελ θαιχηεξε πνηφηεηα θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ. Ζ νηθνλνκηθή ελίζρπζε είλαη ην βαζηθφηεξν πιενλέθηεκα ζηελ ελαζρφιεζε ησλ θηελνηξφθσλ κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία(κξάζζνο θ.α 2005). Βέβαηα ε νηθνλνκηθή ελίζρπζε είλαη δηθαηνινγεκέλε γηα 25

26 λα εληαρζεί έλαο θηελνηξφθνο ζην πξφγξακκα, αιιά καθξνπξφζεζκα δελ βνεζάεη γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηδέαο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Δπίζεο ζεκαληηθφ νηθνλνκηθφ θίλεηξν θαη παξάγνληαο είλαη φηη ηα βηνινγηθά θηελνηξνθηθά πξντφληα κπνξνχλ λα δηαηεζνχλ ζε ηηκέο απφ 15-30% πςειφηεξεο ησλ αληίζηνηρσλ ζπκβαηηθψλ πξντφλησλ. χκθσλα κε κειέηε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηε Γαλία ην 1996, ην γάια αγειάδαο είρε ηηκή πςειφηεξε θαηά 37%, ην θξέαο κφζρνπ θαηά 13,5% θαη ην θξέαο ρνίξνπ θαηά 78,5%. πκπεξαζκαηηθά, είλαη επφκελν νη βηνθηελνηξφθνη λα επσθεινχληαη απφ ην νηθνλνκηθφ απηφ πιενλέθηεκα, αθνχ είλαη ζε ζέζε λα πνπιήζνπλ ηα πξντφληα ηνπο ζε πςειφηεξεο ηηκέο απ φηη νη θηελνηξφθνη ησλ ζπκβαηηθψλ εθηξνθψλ (Hau and Joaris, 2001). Χο πξνο ηελ νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθηθήο εθκεηάιιεπζεο, έξεπλα ησλ MacNaeidhe and Fingleton(1997)έδεημε φηη ηα αθαζάξηζηα θέξδε απμήζεθαλ θαηά 58%, ελψ νηθνλνκηθή ζχγθξηζε ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξνθηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ κε παξφκνηεο ζπκβαηηθέο έρεη δείμεη ππεξνρή ζηελ παξαγσγή βηνινγηθνχ θξέαηνο κφζρνπ θαη πξνβάηνπ έλαληη εθείλνπ ησλ γεηηληαδνπζψλ ζπκβαηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ. Πνιινί επίζεο ππνζηεξίδνπλ φηη νη βηνινγηθέο πξαθηηθέο επηηξέπνπλ ηε ρξήζε ιηγφηεξσλ εηζξνψλ επηηπγράλνληαο έηζη ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ εηζξνψλ. Γηα παξάδεηγκα, ζηε Γαιιία νη γεσξγνί πεξηφξηζαλ ην θφζηνο θαηά 21% (εηεζίσο) θαη αχμεζαλ ηα αθαζάξηζηα θέξδε θαηά 8,5% αλά εθηάξην, κε ηε κείσζε ηεο ρξήζεο εηζξνψλ (Pretty, 1998). Έηζη, ην κεησκέλν θφζηνο εηζξνψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα αζθάιηζηξα πνπ πιεξψλνπλ νη θαηαλαισηέο γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα, πξνζθέξνπλ πςειφηεξα θέξδε ζηνπο βηνθαιιηεξγεηέο. Σέινο, σο θίλεηξν ζηξνθήο ζηε βηνινγηθή γεσξγία ζεσξείηαη ε απηάξθεηα ηεο θνηλφηεηαο, πνπ εμαζθαιίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπηθψλ δηαζέζηκσλ εηζξνψλ. Ζ επίδξαζε κηαο ηέηνηαο κνξθήο γεσξγίαο επί ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο, αθνχ ε πηνζέηεζε ησλ πξαθηηθψλ ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο ζεκαίλεη κείσζε ηεο εηζαγσγήο εηζξνψλ θαη ζπλεπψο, πεξηνξηζκφ ηεο αλάγθεο γηα μέλν ζπλάιιαγκα θαη δαλεηνδφηεζε (θηάξδνο θαη Κνχηζνπξεο, 2002). πσο θαη ζηε βηνινγηθή γεσξγία, έηζη θαη ζηελ θηελνηξνθία ηα νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα αθνινπζνχλ κηα πνξεία βειηίσζεο, θαζψο ε αλάπηπμε ηεο αγνξάο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ αλακέλεηαη λα θηλείηαη κε ξπζκνχο ηεο ηάμεο ηνπ 20-30% ηα επφκελα ρξφληα. Παξ φια ηα κηθξά πνζνηηθά κεγέζε, ε βηνινγηθή παξαγσγή κπνξεί λα κεγεζπλζεί κέζσ ηεο αχμεζεο ηεο πξνζθνξάο. Μηα ηέηνηα κεγέζπλζε ηεο αγνξάο ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηνπ 26

27 θφζηνπο επεμεξγαζίαο, ηππνπνίεζεο θαη εκπνξίαο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Ο αληαγσληζκφο ζα απμεζεί, θαζψο πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο ζα κπνπλ ζηελ αγνξά ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ πξνθαιψληαο αθφκα κεγαιχηεξε κείσζε ηηκψλ. Έηζη πξνζδνθάηαη αχμεζε ηεο δήηεζεο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηνλ θαηαλαισηή(πέηζαο, 2006). Ζ βηνινγηθή γεσξγία απφ πνιινχο αληηκεησπίδεηαη φρη κφλν σο κία λέα κέζνδνο δηαρείξηζεο, αιιά σο κία λέα ζηάζε δσήο θαη κηα θαηλνχξγηα αιιά θαη αλαλεσκέλε πξφηαζε ζην παξαγσγηθφ ζχζηεκα. Απνηειεί κία θαηλνχξγηα ζρέζε κεηαμχ γεο θαη αλζξψπνπ θαη έλαλ θαηλνχξγην ηξφπν επαθήο παξαγσγνχ θαη θαηαλαισηή (Vos, 2000). χκθσλα ινηπφλ κε ηα παξαπάλσ ζπκπεξαίλνπκε φηη ν νηθνλνκηθφο παξάγνληαο απνηειεί θαζνξηζηηθφ θίλεηξν γηα ηελ άζθεζε ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Έηζη, δελ πξνθαιεί εληχπσζε ε απάληεζε ηνπ45% βηνθηελνηξφθσλ ζηνλ λνκφ Αηησιναθαξλαλίαο, φηη αλ δηαθνπεί ε νηθνλνκηθή ελίζρπζε πνπ ιακβάλνπλ ζα ζηακαηήζνπλ ηε βηνινγηθή εθηξνθή (Κξάζζνο θ.α. 2005). Γπζηπρψο νη κειέηεο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν, πνπ δηεξεπλνχλ ηα θίλεηξα ησλ θηελνηξφθσλ γηα ηελ πηνζέηεζε βηνινγηθψλ κεζφδσλ εθηξνθήο, είλαη πεξηνξηζκέλεο ή δελ έρνπλ δεκνζηεπηεί. 2.9 Πξνβιήκαηα πξαθηηθώλ βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Οη θηελνηξφθνη αθνινπζψληαο ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία εθηίζεληαη ζε έλα αληίμνν πεξηβάιινλ ζε ζρέζε κε απηφ πνπ γλψξηδαλ. Παξνπζηάδνληαη δηάθνξα εκπφδηα, πνιιέο πεγέο θηλδχλνπ θαη αλαζθάιεηαο ζε ζρέζε κε αληίζηνηρνπο παξάγνληεο πνπ δελ είλαη ηφζν δηνγθσκέλνη γηα ηνπο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο. Παξά ηηο ειθπζηηθέο πξννπηηθέο θαη πιενλεθηήκαηα πνπ πξνζθέξεη ε βηνινγηθή γεσξγία, ζηε δηεζλή βηβιηνγξαθία αλαθέξνληαη πιεζψξα εκπνδίσλ θαη πξνβιεκάησλ πνπ ζπλαληνχλ νη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη θαηά ηελ εθαξκνγή βηνινγηθψλ κεζφδσλ παξαγσγήο. ρεηηθέο κειέηεο αλαθέξνπλ είηε φηη νη παξαγσγνί είλαη δχζπηζηνη σο πξνο ηα νθέιε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη γηα απηφ ην ιφγν δελ κπαίλνπλ ζην πξφγξακκα, είηε δηαθφπηνπλ ηελ εθαξκνγή ηεο επεηδή δελ θαηαθέξλνπλ λα αληαπεμέιζνπλ ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ. Πιήζνο εξεπλψλ έρνπλ δεκνζηεπζεί αλαθέξνληαο πσο ηα θχξηα πξνβιήκαηα ησλ βηνθαιιηεξγεηψλ είλαη νηθνλνκηθήο θχζεσο, πξνβιήκαηα ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, 27

28 δπζθνιία πξφζβαζεο ζε πιεξνθνξίεο, δπζθνιίεο ζην ηξφπν θαηαπνιέκεζεο αζζελεηψλ, πξνβιήκαηα εκπνξίαο θαη δηάζεζεο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη έιιεηςε ππνζηήξημεο απφ ηελ θπβέξλεζε (Fairweather, 1999; Midmore et al., 2001; Padel, 2001; Khaledi, 2007; Strochilic and Sierra, 2007; Rodriguez et al., 2008; Sierra et al., 2008; Prager and Posthumus, 2010; Fazio et al., 2011). ε πνιιέο κειέηεο πνπ δηεξεπλνχλ ηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ εθαξκνγή βηνινγηθψλ κεζφδσλ παξαγσγήο, γίλεηαη αλαθνξά ζηελ έιιεηςε ππνζηήξημεο απφ ηηο θπβεξλήζεηο, ζηελ αιιαγή ηνπ ηξφπνπ επηδφηεζεο θαη ζην πςειφ θφζηνο πηζηνπνίεζεο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Σα ηειεπηαία θαζνξίδνληαη απφ παξάγνληεο, φπσο ην κέγεζνο ηεο γεσξγηθήο εθκεηάιιεπζεο, ηνλ φγθν ηεο παξαγσγήο θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ θνξέσλ πηζηνπνίεζεο, κε ζπρλφ απνηέιεζκα νη κηθξνθαιιηεξγεηέο λα κελ είλαη ζε ζέζε λα αληαπεμέιζνπλ νηθνλνκηθά (θηάξδνο θαη Κνχηζνπξεο, 2002).εκαληηθά εκπφδηα επίζεο αλαθέξνληαη ε έιιεηςε γλψζεσλ θαη εθπαίδεπζεο ζρεηηθά κε ηηο αεηθνξηθέο γεσξγηθέο πξαθηηθέο (Joysee et al., 2008), θαζψο θαη ε έιιεηςε ζεζκηθήο ππνζηήξημεο. Δπίζεο, σο πνιχ ζεκαληηθφο θξαγκφο πξνζδηνξίζηεθε ε δπζθνιία πξφζβαζεο ζηηο πεγέο γλψζεσλ, ψζηε λα ππάξμεη θαηαλφεζε ηεο αεηθνξηθήο γεσξγίαο θαη ησλ πξαθηηθψλ ηεο (Joysee et al, 2008). ζνλ αθνξά ζηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Ν. Αηησιναθαξλαλίαο, νη απφςεηο κάιινλ δηίζηαληαη, θαζψο ην 53% ζεσξεί φηη νη απνδφζεηο απφ ηφηε πνπ εληάρζεθαλ ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία έρνπλ κεησζεί, ελψ ην 47% ησλ εξσηεζέλησλ αλαθέξεη φηη νη απνδφζεηο ησλ εθηξνθψλ δελ κεηαβιήζεθαλ πξνο ην βέιηηζην απφ ηελ κεηαηξνπή ησλ κνλάδσλ ηνπο ζε βηνινγηθέο(κξάζζνο θ.α. 2005). πρλά σο πξφβιεκα αλαθέξεηαη θαη ε δπζθνιία θαηά ηελ πξνψζεζε θαη πξνζέγγηζε ησλ θαηαλαισηψλ. Ζ πςειή ηηκή ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ πεξηνξίδεη ηελ θαηαλάισζή ηνπο (θηάξδνο θαη Κνχηζνπξεο, 2002). Ζ αξρή ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο ηεο απεπζείαο δηάζεζεο ηεο ηξνθήο απφ ηνπο παξαγσγνχο ζηνπο θαηαλαισηέο, επηηπγράλεη θαιχηεξεο ηηκέο θαη γηα ηνπο δχν, πεξηνξίδνληαο ηα ελδηάκεζα θφζηε θαη δεκηνπξγψληαο ζρέζεηο εκπηζηνζχλεο κεηαμχ παξαγσγνχ-θαηαλαισηή. Αληίζεηα κε έξεπλα ζηελ Αηησιναθαξλαλία πξνηηκά ηελ πψιεζε ησλ πξντφλησλ ηνπο δηακέζνπ εκπφξσλ παξά ηελ ηππνπνίεζε θαη πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ ηνπο ζηα πιαίζηα νηθνγελεηαθήο ή ζπλεηαηξηζηηθήο επηρείξεζεο(κξάζζνο θ.α. 2006). Ο Howlett (2002), ππνζηεξίδεη φηη ηα βαζηθά εκπφδηα γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο ζηελ Ηξιαλδία ήηαλ νηθνλνκηθήο θχζεσο, θαζψο θαη ε δπζθνιία 28

29 αλεχξεζεο αγνξάο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ, κε απνηέιεζκα λα εμαξηψληαη άκεζα απφ ηα πξνγξάκκαηα νηθνλνκηθήο ελίζρπζεο. Σν ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα ησλ παξαγσγψλ ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία πηζηνπνηεηηθψλ νξγαληζκψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ρψξν, είλαη φηη ε πνζφηεηα ηνπ βηνινγηθνχ θξέαηνο είλαη πνιχ κηθξή ζε ζρέζε κε ηνλ αξηζκφ πνπ εθηξέθνληαη κε ηνπο κεζφδνπο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο (Γεσξγνπνχινπ, 2006).Σν πξφβιεκα απηφ νθείιεηαη θπξίσο ζηε απαίηεζε ηνπ θαλνληζκνχ θαη ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο, φηη ην θξέαο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζα πξέπεη λα δηαηίζεηαη ζηα ζεκεία ιηαληθήο πψιεζεο ζε θιεηζηέο ζπζθεπαζίεο, φπνπ έρνπλ επηζεκαλζεί θαηάιιεια. Έηζη ζηηο πεξηνρέο πνπ ππάξρνπλ βηνινγηθέο εθκεηαιιεχζεηο επηβάιιεηαη λα ππάξρεη πηζηνπνηεκέλν ζθαγείν θαη κνλάδα ηεκαρηζκνχ θαη επεμεξγαζίαο θξέαηνο. Χζηφζν, ην θφζηνο ηεο δεκηνπξγίαο κηαο ηέηνηα κνλάδαο είλαη ηδηαίηεξα πςειφ, θαη επίζεο ην παξαγφκελν βηνινγηθφ θξέαο ζπλήζσο δελ είλαη επαξθέο γηα ηελ ίδξπζε ηνπ. Ζ έιιεηςε βαζηθψλ ππνδνκψλ φπσο πηζηνπνηεκέλα ζθαγεία, ηπξνθνκεία θαη ηππνπνηεηήξηα θξέαηνο απνηειεί βαζηθφ παξάγνληα γηα ηελ κε αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν(κνπηξψηζηνο,2010) Φξαγκνί ζπκβαηηθώλ θηελνηξόθσλ γηα έληαμε ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Πνιινί θηελνηξφθνη λνκίδνπλ φηη ε κεηαηξνπή ηεο ζπκβαηηθήο εθηξνθήο ζε βηνινγηθή είλαη κηα εχθνιε δηαδηθαζία, ελψ ε πξαθηηθή έρεη δείμεη ην αθξηβψο αληίζεην. Γεληθά ν ηξφπνο παξαγσγήο αιιάδεη ξηδηθά ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία, θαζψο απαγνξεχεηαη ε ρνξήγεζε ζπκβαηηθψλ δσνηξνθψλ, αιινπαζεηηθψλ θαξκάθσλ θαζψο θαη αληηβηνηηθψλ ζε πεξηπηψζεηο αζζέλεηαο ησλ δψσλ, κε απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο απφδνζεο ησλ δψσλ θαη ζε αχμεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο κε κνλαδηθφ απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ εηζξνψλ. Ζ έιιεηςε ελεκέξσζεο απφ δεκφζηνπο θνξείο φπσο ε δηεχζπλζε γεσξγίαο αιιά θαη απφ ηνπο γεσπφλνπο ησλ πηζηνπνηεηηθψλ νξγαληζκψλ θαη ε έιιεηςε θαηάξηηζεο γλψζεσλ, απνηειεί θξαγκφ γηα ηελ έληαμε ηνπο ζην πξφγξακκα. Γηα παξάδεηγκα ην ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ θηελνηξφθσλ(απφθνηηνη δεκνηηθνχ)ζηνλ Ν. Αηησιναθαξλαλίαο (Κξάζζνο θ.α. 2005) απνηέιεζε έλα ζεκαληηθφ εκπφδην γηα ηελ πηνζέηεζε ησλ βηνινγηθψλ πξαθηηθψλ. Δπίζεο ε κεγάιε γξαθεηνθξαηία θαη ε πιεζψξα ησλ δηθαηνινγεηηθψλ απνηξέπνπλ ηνπο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο λα εληαρζνχλ ζην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. 29

30 εκαληηθά εκπφδηα επίζεο αλαθέξνληαη ε έιιεηςε γλψζεσλ θαη εθπαίδεπζεο ζρεηηθά κε ηηο αεηθνξηθέο γεσξγηθέο πξαθηηθέο (Joysee et al, 2008), θαζψο θαη ε έιιεηςε ζεζκηθήο ππνζηήξημεο. Δπίζεο, σο πνιχ ζεκαληηθφο θξαγκφο πξνζδηνξίζηεθε ε δπζθνιία πξφζβαζεο ζηηο πεγέο γλψζεσλ, ψζηε λα ππάξμεη θαηαλφεζε ηεο αεηθνξηθήο γεσξγίαο θαη ησλ πξαθηηθψλ ηεο (Joysee et al, 2008). χκθσλα κε ηνλ Fazio (2011), εμίζνπ ζεκαληηθά κε ηα νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα είλαη θαη ε έιιεηςε ζρεηηθήο πιεξνθνξίαο θαη εθπαίδεπζεο. πγθεθξηκέλα, ε έιιεηςε πιεξνθνξηψλ αλαθέξεηαη ζηηο κεζφδνπο θαιιηεξγεηηθψλ πξαθηηθψλ, ζηελ επεμεξγαζία θαη πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ. ηελ ίδηα έξεπλα αλαθέξεηαη φηη πνιινί βηνθαιιηεξγεηέο εζηηάδνπλ κφλν ζηα νηθνλνκηθά νθέιε θαη δελ κπνξνχλ λα αληαπεμέιζνπλ ζηηο απαηηήζεηο ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο γηαηί δελ δηαζέηνπλ ηηο γλψζεηο θαη ηελ απαξαίηεηε εθπαίδεπζε. Δίηε θαηλνκεληθά είηε πξαγκαηηθά, ην νηθνλνκηθφ ξίζθν ζεσξείηαη ζπρλά σο βαζηθφ εκπφδην γηα ηελ πηνζέηεζε βηψζηκσλ πξαθηηθψλ θαιιηέξγεηαο (Bearenklau, 2005; Northwest, 2004; Gamon et al, 1994; Bell et al, 2001). Οη νηθνλνκηθνί παξάγνληεο ζπρλά αλαθέξνληαη ζηε βηβιηνγξαθία σο εκπφδηα γηα ηελ πηνζέηεζε βηψζηκσλ γεσξγηθψλ πξαθηηθψλ, ηφζν απφ ηνπο θαιιηεξγεηέο φζν θαη απφ ηνπο θνξείο ελαζρφιεζεο κε ηε βηνινγηθή γεσξγία (Bell et al, 2001). ηνπο νηθνλνκηθνχο παξάγνληεο ζπγθαηαιέγνληαη ην θφζηνο ησλ πιηθψλ θαη ηνπ εμνπιηζκνχ, ε αβεβαηφηεηα ηνπ θέξδνπο ή ε αχμεζε ηνπ ξίζθνπ, ε κείσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο, νη απμεκέλεο απαηηνχκελεο εξγαηνψξεο θαη νη πνιηηηθέο πνπ αθνξνχλ ζηε γεσξγία. Οη Marra et al. (2004) ζε έξεπλα ηνπο αλαθέξνπλ σο ζεκαληηθνχο θξαγκνχο γηα ηελ πηνζέηεζε βηψζηκσλ πξαθηηθψλ θαιιηέξγεηαο ην θφζηνο θαη ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ θαιιηεξγεηψλ. πγγξαθείο πξνζδηνξίδνπλ φηη ππάξρεη απμεκέλνο θίλδπλνο κε ηε κείσζε ησλ απνδφζεσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κεηάβαζεο θαη ηεο πινπνίεζεο ησλ βηψζηκσλ πξαθηηθψλ θαιιηέξγεηαο, εηδηθά φηαλ απαηηείηαη λένο εμνπιηζκφο (Nowok, 1991) ή φηαλ νη εηζξνέο δηαθνξνπνηνχληαη (Antle et al, 2003). Δπηπιένλ, ην κηθξφ κέγεζνο ησλ εθκεηαιιεχζεσλ θαη ε ρακειή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε απνηεινχλ ζπρλά εκπφδην γηα ηελ πηνζέηεζε βηψζηκσλ πξαθηηθψλ θαιιηέξγεηαο (Norman et al, 1997; Arellanes et al, 2003), ηδηαίηεξα φηαλ απαηηνχληαη ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο επελδχζεηο (Wandel et al, 2000). ρεηηθά κε ηνπο θξαγκνχο ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ λα εληαρζνχλ ζηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία ε δηεζλήο θαη εγρψξηα βηβιηνγξαθία είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλε ή δελ έρνπλ δεκνζηεπηεί ζρεηηθά άξζξα. 30

31 3. ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ - ΤΛΗΚΑ 3.1 Δπηινγή Πεξηνρήο Μειέηεο Ζ παξνχζα κειέηε πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Ννκφ Ζιείαο. Ζ επηινγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο γηα ηε δηεμαγσγή ηεο κειέηεο πεξίπησζεο έγηλε κε ηα εμήο θξηηήξηα: ηε ζεκαζία ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ζηελ αεηθνξία ησλ αγξνηηθψλ ζπζηεκάησλ. ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο βηνινγηθήο θαη ζπκβαηηθήο θηελνηξνθίαο ζηνλ λνκφ Ζιείαο. ηε δηεπθφιπλζε ζηε ζπιινγή ησλ απαξαίηεησλ δεδνκέλσλ γηα ηελ εθπφλεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο πηπρηαθήο εξγαζίαο. 3.2 Πεγέο πγθέληξσζεο Γεδνκέλσλ Γηα ηηο αλάγθεο ηεο έξεπλαο πξαγκαηνπνηήζεθε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε ηεο ππάξρνπζαο δηεζλνχο θαη ειιεληθήο επηζηεκνληθήο βηβιηνγξαθίαο, θαζψο θαη έξεπλα πεδίνπ. Υξεζηκνπνηήζεθαλ ηφζν πξσηνγελή φζν θαη δεπηεξνγελή ζηνηρεία. Σα πξσηνγελή ζηνηρεία αθνξνχλ ζηα δεδνκέλα πνπ ζπγθεληξψζεθαλ κέζσ ησλ πξνζσπηθψλ ζπλεληεχμεσλ, κε ηε ρξήζε εκη-δνκεκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ πνπ ζπληάρζεθε γηα ηηο αλάγθεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο θαη ζπιιέρηεθαλ θαηά ηελ έξεπλα πεδίνπ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ην θαινθαίξη ηνπ 2013 ζε ζπκβαηηθνχο θαη βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο ηνπ Ννκνχ Ζιείαο. Σα δεπηεξνγελή ζηνηρεία αλαθέξνληαη ζην κεηξψν ησλ βηνινγηθψλ θαη ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ηνπ Ννκνχ θαη πξνήιζαλ απφ ηε Γηεχζπλζε Γεσξγίαο Πχξγνπ θαη ηελ θηεληαηξηθή δηεχζπλζε ηνπ Ννκνχ Ζιείαο Δπηινγή Σύπνπ Έξεπλαο Ο ηχπνο ηεο έξεπλαο πνπ επηιέρζεθε, κε βάζε ηα δηαζέζηκα κέζα ήηαλ ην εξσηεκαηνιφγην ζπλέληεπμεο. Ζ ζπκπιήξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πξαγκαηνπνηήζεθε κέζσ ζπλεληεχμεσλ «πξφζσπν κε πξφζσπν» κε ηνπο ζπκβαηηθνχο θαη ηνπο βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο θαη κε ηειεθσληθέο ζπλεληεχμεηο ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ δελ επηζπκνχζαλ ηελ πξνζσπηθή ζπλάληεζε, 31

32 είηε ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε ζπλάληεζε ήηαλ ηδηαίηεξα δχζθνιε, ιφγσ απνκαθξπζκέλσλ πεξηνρψλ θαη θφξηνπ εξγαζίαο ησλ θηελνηξφθσλ. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο έξεπλαο ζπληάρζεθαλ δπν εξσηεκαηνιφγηα, έλα εξσηεκαηνιφγην γηα ηνπο βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο θαη έλα εξσηεκαηνιφγην γηα ηνπο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο ηνπ λνκνχ Ζιείαο. Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ αθνξά ζηνπο βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο απνηειείηαη απφ 5 κέξε. Σν πξψην κέξνο αθνξά ζηα γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ, ηα ζηνηρεία ηεο βηνινγηθήο εθηξνθήο θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο σο πξνο ηελ πψιεζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ ηνπο. Σν δεχηεξν κέξνο δηεξεπλάην επίπεδν ησλ γλψζεσλ γηα ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία θαη ηε ρξνλνινγία έληαμεο ηνπο ζην πξφγξακκα, ην ηξίην κέξνο αζρνιείηαη κε ηα θίλεηξα ελαζρφιεζεο κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία, θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, ην ηέηαξην κέξνο κε ηελ κειινληηθή ζπκπεξηθνξά ησλ θηελνηξφθσλ σο πξνο ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία θαη ηέινο ην πέκπην κέξνο κε ηελ πεξηβαιινληηθή επαηζζεηνπνίεζε ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ. Σν εξσηεκαηνιφγην ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ, επίζεο απνηειείηαη απφ 5 κέξε. Σν πξψην κέξνο αθνξά ζηα γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ, ηα ζηνηρεία ηεο ζπκβαηηθήο εθηξνθήο θαη ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο σο πξνο ηελ πψιεζε ησλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ ηνπο. Σν δεχηεξν κέξνο δηεξεπλά ζηηο γλψζεηο ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ζρεηηθά κε ην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Σν ηξίην κέξνο αλαθέξεηαη ζηα εκπφδηα θαη ηνπο θξαγκνχο ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ γηα ηελ ελαζρφιεζε ηνπο κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία θαη ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ ελαζρφιεζε ηνπο κε ηε ζπκβαηηθή θηελνηξνθία. Σν ηέηαξην κέξνο αλαθέξεηαη ζηελ κειινληηθή ζπκπεξηθνξά ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ θαη ην πέκπην κέξνο ζηελ πεξηβαιινληηθή ηνπο επαηζζεηνπνίεζε. Οη εξσηήζεηο ηνπ ηξίηνπ ηκήκαηνο θαη ησλ δχν εξσηεκαηνινγίσλ ήηαλ εκίθιεηζηνπ ηχπνπ, φπνπ πξνβιέπνληαη νη θπξηφηεξεο πηζαλέο απαληήζεηο, φπσο ζε κηα θιεηζηνχ ηχπνπ εξψηεζε, αιιά δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα πξνζζέζεη ν εξσηψκελνο, θαη άιιεο απαληήζεηο εθηφο απφ ηα θαζνξηζκέλν πιαίζην. Δπίζεο, ζπκπεξηιακβαλφηαλ εξσηήζεηο αλνηθηνχ ηχπνπ, φπνπ ν εξσηψκελνο είρε ηελ δπλαηφηεηα λα πξνζζέζεη απαληήζεηο ρσξίο θάπνην θαζνξηζκέλν πιαίζην. 32

33 Ο βαζκφο ζεκαληηθφηεηαο ησλ απαληήζεσλ πνπ δφζεθαλ απφ ηνπο βηνινγηθνχο θαη ηνπο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο, εθηηκήζεθε ρξεζηκνπνηψληαο ηελ θιίκαθα ζπκθσλίαο 5 ζεκείσλ Likert (5 pointlikertagreementscale) φπνπ βαζκνλνκείηαη: 1= Καζφινπ, 2= Λίγν, 3= Μέηξηα, 4= Πνιχ θαη 5= Πάξα πνιχ, θαζψο θαη ε θιίκαθα ζπκθσλίαο: 1= Γηαθσλψ πιήξσο, 2= Γηαθσλψ, 3= Οχηε ζπκθσλψ/νχηε δηαθσλψ, 4= πκθσλψ, 5= πκθσλψ πιήξσο θαη 6= Γελ γλσξίδσ. Γηα ηελ αλάιπζε ησλ εξσηήζεσλ ηεο θιίκαθαο Likert ππνινγίζηεθε ν κέζνο φξνο ησλ βαζκψλ πνπ δφζεθαλ γηα ηελ θάζε απάληεζε. ηαλ ν κέζνο φξνο είλαη κεγαιχηεξνο ηνπ 3 νη εξσηψκελνη ηείλνπλ λα ζπκθσλνχλ κε ηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε πνπ θαινχληαη λα απαληήζνπλ θαη ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε λα ηε ζεσξνχλ πςειήο ζπνπδαηφηεηαο (Newsom-Stewart, 1994). Αληίζεηα, φηαλ ν κέζνο φξνο είλαη κηθξφηεξνο ηνπ 3 νη εξσηψκελνη ηείλνπλ λα δηαθσλνχλ θαη λα κε ζεσξνχλ ζεκαληηθή ηε ζπγθεθξηκέλε απάληεζε. Πην αλαιπηηθά, ε αμηνιφγεζε κηαο απάληεζεο βάζεη ηνπ κ.ν. ησλ απαληήζεσλ έρεη σο εμήο: κ.ν=1-1,50: «θαζφινπ ζεκαληηθφ», κ.ν=1,51-2,50: «ιίγν ζεκαληηθφ», κ.ν=2,51-3,50: «κέηξηα ζεκαληηθφ», κ.ν=3,51-4,50: «πνιχ ζεκαληηθφ» θαη κ.ν=4,51-5: «πάξα πνιχ ζεκαληηθφ». Δπίζεο, ζπγθεληξψζεθαλ θαη θάπνηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ αθνξνχλ θπξίσο ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ηεο θηελνηξνθίαο θαη γηα ηνπο θξαγκνχο πνπ ηνπο απνηξέπνπλ λα εληαρζνχλ ζηελ πηζηνπνηεκέλε βηνινγηθή θηελνηξνθία. 3.4 Δπηινγή δείγκαηνο θηελνηξόθσλ Ο αξρηθφο ζρεδηαζκφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο είρε σο ζηφρν λα ζθηαγξαθήζεη ην πξνθίι ησλ βηνινγηθψλ θαη ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ηνπ Ννκνχ Ζιείαο, λα θαηαγξάςεη ηε κειινληηθή ηνπο ζηάζε σο πξνο ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία, ηα θίλεηξα, θαη ηα πξνβιήκαηα ηνπο θαηά ηελ ελαζρφιεζε ηεο βηνινγηθήο ή ζπκβαηηθήο θηελνηξνθίαο θαζψο θαη ηελ πεξηβαιινληηθή ηνπο επαηζζεηνπνίεζε. Οη πεξηπηψζεηο πνπ ν δηαρεηξηζηήο δελ ηαπηηδφηαλ κε ηνλ ηδηνθηήηε ζην κεηξψν ηεο Γηεχζπλζεο Γεσξγίαο, αθνξνχζαλ ζε αλδξφγπλα, φπνπ ηδηνθηήηεο ζην κεηξψν εκθαληδφηαλ ζπλήζσο ε γπλαίθα, ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ν άληξαο δηαρεηξηδφηαλ ηελ εθκεηάιιεπζε. ηηο πεξηπηψζεηο απηέο, νη ζπλεληεχμεηο απεπζχλζεθαλ ζηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ εθκεηαιιεχζεσλ θαη φρη ζηνπο εγγεγξακκέλνπο θαηφρνπο ησλ εθηάζεσλ ζην κεηξψν ηεο δηεχζπλζεο Γεσξγίαο, ψζηε νη εξσηψκελνη λα είλαη γλψζηεο ησλ πξνβιεκάησλ πνπ 33

34 παξαηεξνχληαη θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία αιιά θαη λα κπνξνχλ λα δηαηππψζνπλ ηε κειινληηθή ηνπο ζηάζεο. Απφ ην κεηξψν ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ δηαπηζηψζεθε φηη ν αξηζκφο ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ είλαη πνιχ κηθξφο. Μφιηο 32 θηελνηξφθνη εθηξέθνπλ κε βηνινγηθνχο κεζφδνπο θαη εθηξέθνπλ κφλν αηγνπξφβαηα. Έηζη, θαίλεηαη φηη ζην Ννκφ Ζιείαο ε εθηξνθή αηγνπξνβάησλ απνηειεί ην βαζηθφ εθηξεθφκελν είδνο κε απνηέιεζκα ε έξεπλα λα επηθεληξσζεί κφλν ζηνπο βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο αηγνπξνβάησλ. Δπνκέλσο, γηα ην ηειηθφ δείγκα ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ επηιέρζεθε ην ζχλνιν ησλ βηνθηελνηξφθσλ αηγνπξνβάησλ ηνπ λνκνχ (32 ζπλνιηθά). Απφ ην κεηξψν ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ζην λνκφ Ζιείαο δηαπηζηψζεθε φηη ν αξηζκφο απηψλ πνπ εθηξέθνπλ κφλν αηγνπξφβαηα είλαη (4.559) θηελνηξφθνη. Ζ ηερληθή δεηγκαηνιεςίαο γηα ηελ επηινγή ηνπ δείγκαηνο ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ήηαλ ε ελζσκαησκέλε ηπραία δεηγκαηνιεςία ηεο άξηζηεο θαηαλνκήο θαηά Neyman. Καηά ηε δεηγκαηνιεςία Neyman, ν πιεζπζκφο, θαηαηάζζεηαη ζε νκνηνγελείο νκάδεο βάζεη νξηζκέλσλ θξηηεξίσλ, ζε θάζε κία απφ ηηο νπνίεο ιακβάλεηαη έλα ηπραίν δείγκα (ηάξδνο, 1997). ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα ε ζηξσκαηνπνίεζε έγηλε βάζε ηνπ κεγέζνπο ηεο εθηξνθήο, δειαδή ηνλ αξηζκφ ησλ εθηξεθφκελσλ αηγνπξνβάησλ. Σα πιενλεθηήκαηα ηεο ελζσκαησκέλεο ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο θαηά Neyman είλαη: Ζ δπλαηφηεηα λα δίλεη αθξηβέζηεξεο εθηηκήζεηο σο πξνο ηηο δηάθνξεο παξακέηξνπο, γηα ηνλ ίδην αξηζκφ κνλάδσλ πιεζπζκνχ, ζε ζρέζε κε ηελ απιή ηπραία δεηγκαηνιεςία. Ο εξεπλεηήο επηηπγράλεη ηελ αθξίβεηα πνπ επηζπκεί γηα ζπγθεθξηκέλνπο ππνπιεζπζκνχο πνπ ηνλ ελδηαθέξνπλ, ιφγσ ηεο δπλαηφηεηαο λα κειεηάηαη θάζε εθηξνθή σο έλαο επηκέξνπο πιεζπζκφο. ηελ πεξίπησζε πνπ ε αλαινγία ηνπ πιεζπζκνχ πνπ ελδηαθέξεη ηνλ εξεπλεηή είλαη πνιχ κηθξή, ε απιή ηπραία δεηγκαηνιεςία δίλεη ιίγεο κνλάδεο πνπ δελ είλαη πνιιέο θνξέο δπλαηφ λα αμηνπνηεζνχλ ζηαηηζηηθά. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ δείγκαηνο ρξεζηκνπνηήζεθε ην κέζν κέγεζνο ησλ θηελνηξνθηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ, φπσο πξνέθπςε απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ ζηνηρείσλ ηνπ κεηξψνπ ησλ θηελνηξφθσλ. Οη εθηξνθέο θαηαηάρζεθαλ ζε ηέζζεξηο θιάζεηο, αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ ησλ 34

35 εθηξεθφκελσλ δψσλ(πίλαθαο 3.4.1). Αλαιπηηθφηεξα, ε πξψηε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηνπο θηελνηξφθνπο κε εθηξνθή κηθξφηεξε ησλ 50 αηγνπξνβάησλ, ε δεχηεξε πεξηιακβάλεη ηνπο θηελνηξφθνπο κε εθκεηάιιεπζε εθηξνθήο πνπ θπκαίλεηαη απφ 51 έσο 100εθηξεθφκελα δψα, ε ηξίηε θαηεγνξία κε κέγεζνο εθηξνθήο δψα θαη ε ηέηαξηε θαηεγνξία φζνη εθηξέθνπλ απφ 301 δψα θαη άλσ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ δείγκαηνο ρξεζηκνπνηήζεθε ν ηχπνο (θαηαλνκή Neyman): n = (Nh* S h ) / Ν 2 * D N h * S h (1) θαη ε θαηαλνκή ηνπ ζηα ζηξψκαηα δίλεηαη απφ ηε ζρέζε: n h = ( N h * S h / N h * S h ) * n (2) D = d / z, φπνπ d =3 πνπ: n = κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο Nh = ν δεηγκαηνιεπηνχκελνο ζε θάζε ζηξψκα πιεζπζκφο Sh = ηππηθή απφθιηζε ησλ ηηκψλ ηεο κεηαβιεηήο ζε θάζε ζηξψκα N = ν ζπλνιηθά δεηγκαηνιεπηνχκελνο πιεζπζκφο D = επηζπκεηφ ηππηθφ ζθάικα d = ε επηδεηνχκελε αθξίβεηα ίζε κε ην κηζφ ηνπ δηαζηήκαηνο εκπηζηνζχλεο ππνθεηκεληθά θαζνξηδφκελε απφ ηνλ εξεπλεηή. z = ζπληειεζηήο αμηνπηζηίαο (ζηελ πξάμε ιακβάλεηαη ίζνο κε 3 πνπ αληηζηνηρεί ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο γηα P = 99,7 %) Δθαξκφδνληαο ηνλ ηχπν (1) ιακβάλεηαη ην κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο n = 82 άηνκα, ελψ απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ ηχπνπ (2), ιακβάλεηαη ν αξηζκφο ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ηνπ δείγκαηνο εληφο ηεο θάζε θιάζεηο, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα Πίλαθαο 3.4.1: Καηαλνκή ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ θαηά κέγεζνο εθκεηάιιεπζεο κε βάζε ηνλ αξηζκφ ησλ δψσλ. Μέγεζνο Δθκεηάιιεπζεο (αξηζκόο δώσλ) Αξηζκόο παξαγσγώλn h Σππηθή απόθιηζε S h < ,24 126, , ,72 216, , ,9 41 > , ,4 16 ύλνιν S h 2 Αξηζκόο Γείγκαηνο

36 4. ΠΔΡΗΟΥΖ ΜΔΛΔΣΖ 4.1 Πεξηνρή Μειέηεο Ο λνκφο Ζιείαο απνηειεί κία γεσγξαθηθή πεξηνρή ηεο βνξεηνδπηηθήο Πεινπνλλήζνπ, θαη ππάγεηαη ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα ηεο Γπηηθήο Διιάδαο (Αηησιναθαξλαλία, Αραΐα θαη Ζιεία) θαιχπηνληαο έθηαζε ηεηξαγσληθψλ ρηιηνκέηξσλ. χκθσλα κε ηελ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδαο (2001), ρηιηάδεο ζηξέκκαηα θαηαιακβάλνληαη απφ πεδηλέο πεξηνρέο, 555 ρηιηάδεο ζηξέκκαηα απφ εκηνξεηλέο θαη 546 ρηιηάδεο ζηξέκκαηα απφ νξεηλέο πεξηνρέο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί, ε εθηεηακέλε παξαζαιάζζηα δψλε ηνπ Ννκνχ πξνο ην Ηφλην Πέιαγνο. πλνιηθά ηα παξάιηα ηνπ Ννκνχ εθηείλνληαη ζε κήθνο 150 ρηιηνκέηξσλ. Οη πνηακνί Αιθεηφο θαη Πελεηφο είλαη απηνί πνπ ζηεξίδνπλ ην πδξνγξαθηθφ ζχζηεκα ηνπ Ννκνχ θαη θέξνπλ κεγάια αξδεπηηθά έξγα. Οη ζεκαληηθφηεξεο ιίκλεο είλαη ηνπ Κατάθα θαη ηνπ Κνηπρίνπ. Ζ πινχζηα πνηθηιία ρισξίδαο θαη παλίδα, κε πεπθνδάζε θαη θππαξίζζηα ζηα εκηνξεηλά, είλαη ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηνπ Ννκνχ. 4.2 Κιηκαηνινγηθά ζηνηρεία Σν θιίκα ηεο Ζιείαο είλαη ζαιάζζην κεζνγεηαθφ, κε ήπηνπο ρεηκψλεο θαη δξνζεξά θαινθαίξηα εμαηηίαο θπξίσο ηεο επίδξαζεο ηεο ζάιαζζαο. Ζ ζεξκνθξαζία ζπάληα θαηέξρεηαη ππφ ην κεδέλ ην ρεηκψλα θαη κφλν ζηελ εζσηεξηθή πεδηλή πεξηνρή ππεξβαίλεη ηνπο 40 C ην θαινθαίξη. Ζ ζρεηηθή πγξαζία ηνπ αέξα θπκαίλεηαη κεηαμχ 67,5 θαη 70 βαζκψλ ηεο πγξνκεηξηθήο θιίκαθαο, κε πγξφηεξν κήλα ην Γεθέκβξην θαη μεξφηεξνπο ηνπο Ηνχιην θαη Αχγνπζην. Ζ Ζιεία αλήθεη ζηηο πεξηνρέο κε ηε ιηγφηεξε λέθσζε: ε κέζε εηήζηα λέθσζε θπκαίλεηαη κεηαμχ 3,5 θαη 4,0, νη αίζξηεο εκέξεο είλαη πεξηζζφηεξεο απφ 150 θαη νη λεθνζθεπείο ιηγφηεξεο απφ 50. Σo ζχζηεκα ησλ αλέκσλ πνπ επηθξαηνχλ είλαη κάιινλ θαλνληθφ. Απφ ην Ννέκβξην έσο ην Μάξηην επηθξαηνχλ ειαθξψο νη άλεκνη ηνπ λφηηνπ ηνκέα, νη νπνίνη πνιιέο θνξέο θηάλνπλ ζην βαζκφ ηεο ζχειιαο πξνθαιψληαο κεγάιε ζαιαζζνηαξαρή. Καηά ηνπο ζεξκνχο κήλεο επηθξαηνχλ θπξίσο νη δπηηθνί άλεκνη σο ζαιάζζηεο αχξεο θαη νη βνξεηνδπηηθνί σο κειηέκηα, ηα νπνία φκσο παξνπζηάδνπλ κηθξφηεξε έληαζε θαη ζπρλφηεηα ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα ηεο πεξηνρήο ηνπ Αηγαίνπ. Οη βξνρέο είλαη άθζνλεο απφ ηνλ Οθηψβξην έσο ην Μάξηην, ηα δε χςε βξνρήο είλαη ππεξδηπιάζηα απφ απηά πνπ ζεκεηψλνληαη ζηηο αλαηνιηθέο πεξηνρέο ηεο Πεινπνλλήζνπ. Σν ρηφλη, ηδίσο ζηα παξάθηηα ηκήκαηα, παξνπζηάδεη κηθξή ζπρλφηεηα. Αληίζεηα, κεγάιε ζπρλφηεηα παξνπζηάδεη ην ραιάδη, 36

37 πνπ πξνθαιεί πνιιέο θνξέο ζεκαληηθέο δεκηέο ζηε γεσξγία(ηακαηειάηνο&ηακαηειάηνπ, 2001). 4.3 Οη πεξηνρέο Natura θαη ηακαηηθέο πεγέο Μεγάινο αξηζκφο ηακαηηθψλ πεγψλ βξίζθνληαη ζηα φξηα ηνπ Ννκνχ κε ζεκαληηθφηεξεο ηηο πεγέο ηνπ Κατάθα, ηεο Κπιιήλεο, ηεο Φξαζηληάο θαη ηνπ Πνπξλαξηνχ(απνπληδάθε&Παπαραηδή, 2010).Σν Γίθηπν Natura 2000 απνηειεί έλα Δπξσπατθφ Οηθνινγηθφ Γίθηπν πεξηνρψλ, νη νπνίεο θηινμελνχλ θπζηθνχο ηχπνπο νηθνηφπσλ θαη νηθνηφπνπο εηδψλ πνπ είλαη ζεκαληηθνί ζε επξσπατθφ επίπεδν. ηφρνο ηνπ δηθηχνπ είλαη ε ζπκβνιή ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε πξνζηαζία ησλ απεηινχκελσλ εηδψλ θαη ησλ ελδηαηηεκάησλ θαη ζηε δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο θαη γεληθφηεξα ζηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Γηα θάζε πεξηνρή, ηα φξηά ηεο απεηθνλίδνληαη ζε ηνπνγξαθηθφ ράξηε θαη έρεη ζπληαρζεί Πιεξνθνξηαθφ Γειηίν κε γεληθά ζηνηρεία θαη δεδνκέλα ζρεηηθά κε ηνπο ηχπνπο νηθνηφπσλ θαη ηα είδε θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο πνπ εκθαλίδνληαη ζε απηήλ. Οθηψ βηφηνπνη ηνπ Ννκνχ έρνπλ εληαρζεί ζην Γίθηπν NATURA: Σν νξνπέδην ηεο Φνιφεο (GR ), Οη εθβνιέο ηνπ Πελεηνχ (GR ), Ζ Οιπκπία (GR ), Οη ζίλεο θαη ην Παξαιηαθφ Γάζνο ηεο Εαράξσο, ε ιίκλε Κατάθα, ε ηξνθπιηά θαη ν Καθφβαηνο (GR ), Ζ ιηκλνζάιαζζα Κνηχρη Βξίληα (GR ), Ζ Παξάθηηα ζαιάζζηα δψλε απφ Αθξ. Κπιιήλεο έσο Σνχκπη-Καιφγξηα (GR ), Ζ ζαιάζζηα πεξηνρή ηνπ θφιπνπ ηεο Κππαξηζζίαο Αθξ. Καηάθνιν- Κππαξηζζία(GR ) θαη Ζ ιηκλνζάιαζζα Κνηχρη - Αιπθή Λεραηλψλ (GR ) (Αγγειίδεο et al 2007). 37

38 4.4 Πιεζπζκόο Ζ ζεκεξηλή δηνηθεηηθή δηαίξεζε (Καιιηθξάηεο) έρεη δεκηνπξγήζεη ηνπο εμήο επηά δήκνπο: 1.Αλδξαβίδαο-Κπιιήλεο κε έδξα ηα Λεραηλά, 2.Αλδξίηζαηλαο- Κξεζηέλσλ κε έδξα ηα Κξέζηελα, 3.Αξραίαο Οιπκπίαο κε έδξα ηελ Αξραία Οιπκπία, 4.Εαράξσο κε έδξα ηελ Εαράξσ, 5.Ήιηδαο κε έδξα ηελ Ακαιηάδα, 6.Πελεηνχ κε έδξα ηελ Γαζηνχλε θαη 7.Γήκνο Πχξγνπ κε έδξα ηνλ Πχξγν( s) Ο πιεζπζκφο ηνπ λνκνχ Ζιείαο ην 2001 ήηαλ θάηνηθνη θαη ζχκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηεο ειιεληθήο ζηαηηζηηθήο εηαηξείαο θαηά ην έηνο 2011 ήηαλ , κε έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 17,2% θαη ιηγφηεξνπο θάηνηθνπο. Παξαθάησ δίλεηαη θαη ν ζρεηηθφο πίλαθαο(4.4.1) κε ην πιεζπζκηαθφ κέγεζνο θαη ηηο έδξεο ησλ δήκσλ: Πίλαθαο 4.4.1:Πιπζπζκφο απνγξαθήο ην 2011 Γήκνη Έδξα Πιεζπζκόο 1.Γήκνο Αλδξαβίδαο- Κπιιήλεο Λεραηλά Γήκνο Αλδξίηζαηλαο- Κξεζηέλσλ Κξέζηελα Γήκνο Αξραίαο Οιπκπίαο Αξραία Οιπκπία Γήκνο Εαράξσο Εαράξσ Γήκνο Ήιηδαο Ακαιηάδα Γήκνο Πελεηνχ Γαζηνχλε Γήκνο Πχξγνπ Πχξγνο χλνιν

39 4.5 Δπίπεδν εθπαίδεπζεο χκθσλα κε ηελ Διιεληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδνο ζηελ απνγξαθή πνπ έγηλε θαηά ην 2001 πξνέθπςε φηη ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ Ζιείαο είλαη ζρεηηθά ρακειφ(πίλαθαο 4.5.1). πγθεθξηκέλα, ην 45,5% έρεη νινθιεξψζεη ηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε εθ ησλ νπνίσλ ην 47,3% είλαη άλδξεο θαη ην 43,7% είλαη γπλαίθεο. Σν ζπλνιηθφ πνζνζηφ πνπ έρεη νινθιεξψζεη ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε είλαη 33,9%, ελψ κφιηο ην 7,1% έρεη νινθιεξψζεη ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ην πνζνζηφ απηψλ πνπ εγθαηέιεηςαλ ην ζρνιείν αιιά γλσξίδνπλ γξαθή θαη αλάγλσζε θαζψο θαη ησλ αλαιθάβεησλ είλαη 7,1% θαη 6% αληίζηνηρα. Πίλαθαο4.5.1: Πνζνζηά κνξθσηηθνχ επηπέδνπ γηα ην λνκφ Ζιείαο. Δθπαηδεπηηθφ χλνιν Άλδξεο Γπλαίθεο επίπεδν χλνιν Απφιπηνη αξηζκνί Πνζνζηφ 100% Απφιπηνη αξηζκνί Πνζνζηφ 100% Απφιπηνη αξηζκνί Πνζνζηφ 100% Πξσηνβάζκηα , , ,7 εθπαίδεπζε Γεπηεξνβάζκηα , , ,5 εθπαίδεπζε Σξηηνβάζκηα , , ,8 εθπαίδεπζε Δγθαηέιεηςαλ ην , , ,0 δεκνηηθφ, αιιά γλσξίδνπλ γξαθή θαη αλάγλσζε Αλαιθάβεηνη , , ,9 Πεγή: ΔΛΣΑΣ, Απνγξαθή Πιεζπζκνχ Οηθνλνκηθά ζηνηρεία Ννκνύ Ζιείαο ην Ννκφ Ζιείαο ν πξσηνγελήο ηνκέαο παίδεη ζεκαληηθφηεξν ξφιν θαη γη απηφ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί θαηεμνρήλ αγξνηηθφο λνκφο. Αμηφινγε είλαη θαη ε ζπκκεηνρή ησλ ππεξεζηψλ θαη ηδίσο ηνπ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ. Ζ πινχζηα θπζηθή θαη πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά απνηειεί αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηνπ λνκνχ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. Πρφηογελής ηοκέας Ζ γεσξγία ζηηο πεδηλέο δψλεο, ιφγσ θιίκαηνο θαη ζχζηαζεο εδαθψλ έρεη ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα πνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα παξαγσγήο πξντφλησλ κε εμαγσγηθέο δπλαηφηεηεο. 39

40 Οη βαζηθφηεξνη θιάδνη παξαγσγήο είλαη ε ειαηνθαιιηέξγεηα, ηα θεπεπηηθά, ηα εζπεξηδνεηδή, ε ακπεινθαιιηέξγεηα, ε βηνκεραληθή ληνκάηα, ην βακβάθη θαη παιαηφηεξα ηα θαπλά (Νηθνινχηζνπ, 2011). ηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηνπ λνκνχ Ζιείαο ηα πξνβιήκαηα ρακειήο παξαγσγηθφηεηαο ιφγσ θιίκαηνο θαη ζε ζπλδπαζκφ ηεο έιιεηςεο ζπκπιεξσκαηηθήο ελαζρφιεζεο θαη εηζνδεκάησλ, έρνπλ νδεγήζεη ζε ελδνπεξηθεξεηαθέο αληζφηεηεο. ηηο νξεηλέο πεξηνρέο παξαηεξείηαη θπξίσο εθηξνθή αηγνπξνβάησλ κε ρακειή απνδνηηθφηεηα ησλ δψσλ θαη αλχπαξθηε εκπνξηθή εκβέιεηα. Ζ Κηελνηξνθία είλαη ζπκπιεξσκαηηθή δξαζηεξηφηεηα σο πξνο ηε γεσξγία. Ζ δσηθή παξαγσγή απνηειείηαη απφ εθηξνθέο αηγνπξνβάησλ, αγειάδσλ, ρνίξσλ, πηελψλ θαη κειηζζψλ θαζψο θαη ηα πξντφληα επεμεξγαζίαο ησλ πξντφλησλ. Σα θχξηα θηελνηξνθηθά πξντφληα ηνπ Ννκνχ Ζιείαο είλαη ην γάια, θαζψο θαη ηα κνζράξηα, αξληά, θαηζίθηα, ρνηξηλά, θνηφπνπια θαη απγά. Σα θηελνηξνθηθά πξντφληα ηνπ λνκνχ δηαθηλνχληαη θπξίσο εληφο ηεο ρψξαο. Ζ Αιηεπηηθή δξαζηεξηφηεηα ζην Ννκφ πεξηιακβάλεη ηελ αιηεία αλνηθηήο ζάιαζζαο, ηελ αιηεία ησλ θπζηθψλ εθηξνθείσλ ζηηο ιηκλνζάιαζζεο Κνηχρη θαη Βάξδα θαη ηελ αιηεία ζηελ ηερλεηή ιίκλε ηνπ Πελεηνχ. Γεσηερογελής ηοκέας Ζ βηνκεραλία ζην λνκφ Ζιείαο είλαη πεξηνξηζκέλε, θαη επεμεξγάδεηαη θπξίσο αγξνηηθά πξντφληα. Γεληθά ν δεπηεξνγελήο ηνκέαο πεξηνξίδεηαη ζε ειαηνηξηβεία θαη ηπξνθνκεία ( Σρηηογελής ηοκέας Οη κεγάινη δήκνη ηνπ Γήκνπ Πχξγνπ θαη ηεο Ακαιηάδαο εθηηλάζζνπλ ην δείθηε απαζρφιεζεο πξνο ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα. ' απηφλ ηνλ ηνκέα εληάζζνληαη ην εκπφξην, νη κεηαθνξέο, νη επηθνηλσλίεο, νη ηξαπεδηθέο ζπλαιιαγέο, ν ηνπξηζκφο, θαζψο θαη ε θξαηηθή κέξηκλα γηα ηελ παξαγσγή άπισλ αγαζψλ σθέιηκσλ ζην θνηλσληθφ ζχλνιν, φπσο είλαη ε πγεία, ε δηνίθεζε, ε εθπαίδεπζε, ε αζθάιεηα θ.ά. (Νηθνινχηζνπ, 2011). 40

41 5. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΚΣΖΝΟΣΡΟΦΧΝ 5.1 Φύιν Απφ ην ζχλνιν ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ην πνζνζηφ ησλ αλδξψλ είλαη πςειφηεξν απφ απηφ ησλ γπλαηθψλ. πγθεθξηκέλα, ην 86,7 % είλαη άληξεο θαη κφλν ην 13,3 % γπλαίθεο, δειαδή απφ ηνπο 30 βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο, κφιηο νη 4 ήηαλ γπλαίθεο πνπ δηαρεηξίδνληαη ηηο γεσξγηθέο εθκεηαιιεχζεηο (Γξάθεκα 5.1.1) Γξάθεκα Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή θχιν ησλ εξσηψκελσλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ. 5.2 Ζιηθία Ζ ειηθία ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ θαηεγνξηνπνηήζεθε ζε πέληε θιάζεηο: α) 20-30, β) 31-40, γ) 41-50, δ) θαη ε) 65 θαη άλσ. Ο κέζνο φξνο ειηθίαο ήηαλ ηα 43,5έηε, κε ην λεφηεξν βηνθηελνηξφθν λα είλαη 28 εηψλ θαη ην γεξαηφηεξν 71 εηψλ. Ζ δεχηεξε ειηθηαθή ηάμε (31-40 έηε) είλαη ε επηθξαηέζηεξε κε πνζνζηφ 56,7 %, αθνινπζεί ε ηέηαξηε ειηθηαθή ηάμε (51-65 έηε) κε πνζνζηφ 16,7% θαη ε ηξίηε (41-50 έηε) κε πνζνζηφ 13,3 %. Σν πνζνζηφ ησλ βηνθηελνηξφθσλ πνπ αλήθνπλ ζηε λεφηεξε ειηθηαθή ηάμε ησλ εηψλ, αιιά θαη ζε απηή άλσ ησλ 65 εηψλ αλέξρεηαη ζην 6,7% ηνπ δείγκαηνο αληίζηνηρα (Γξάθεκα 5.2.1). 41

42 Γξάθεκα Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή ειηθία ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ. 5.3 Μνξθσηηθό επίπεδν Σν επίπεδν εθπαίδεπζεο ησλ βηνθηελνηξφθσλ θαηεγνξηνπνηήζεθε ζε 4 θιάζεηο, αλάινγα κε ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο πνπ ηζρχνπλ ζηελ Διιάδα (Γξάθεκα 5.3.1). Αλαιπηηθφηεξα, ην πςειφηεξν πνζνζηφ ησλ εξσηψκελσλ(33,3%) είλαη απφθνηηνη γπκλαζίνπ θαη απφθνηηνη ιπθείνπ αληίζηνηρα, θαη αθνινπζνχλ νη απφθνηηνη δεκνηηθνχ κε πνζνζηφ 30%. Έλα κηθξφ πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 3,3 % δελ έρεη πάεη θαζφινπ ζρνιείν. Ο κέζνο φξνο εθπαίδεπζεο ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ ζην λνκφ Ζιείαο είλαη ηα 9 έηε (Γξάθεκα 5.3.1). Γξάθεκα5.3.1.Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή επίπεδν εθπαίδεπζεο 42

43 5.4 Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ζνλ αθνξά ζηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ησλ εξσηψκελσλ ην πςειφηεξν πνζνζηφ (63,3%)είλαη νη έγγακνη θαη αθνινπζνχλ νη άγακνη κε πνζνζηφ 36,7%.Δλ ζπλερεία ηεο νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο, δηεξεπλήζεθε ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ πνπ έρνπλ νη βηνθηελνηξφθνη ηνπ δείγκαηνο. Έλα πνζνζηφ 36,7% δελ έρνπλ παηδηά θαη απηφ ζπκπίπηεη κε ην πνζνζηφ ησλ άγακσλ. Γχν θαη ηξία παηδηά έρεη ην 23,3% ησλ εξσηψκελσλ αληίζηνηρα, ελψ έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεο 10% έρεη πάλσ απφ 4 παηδηά. (Γξάθεκα 5.4.1(α) θαη 5.4.1(β)) Γξάθεκα Πνζνζηά γηα ηελ κεηαβιεηή νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε (Α) θαη αξηζκφο παηδηψλ (Β) 5.5 Κύξηα απαζρόιεζε Πνιπδξαζηεξηόηεηα Οη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ αλ ε θηελνηξνθία είλαη ε θχξηα επαγγεικαηηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηα, ή αλ είλαη πνιπδξαζηήξηνη θαη αλ λαη ζε πνηφλ ηνκέα απαζρφιεζεο δξαζηεξηνπνηνχληαη αθξηβψο. Φαίλεηαη φηη απφ ηνπο 30 βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο κφλν νη δπν έρνπλ θάπνηα άιιε απαζρφιεζε πέξα ηεο θηελνηξνθηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο, πνζνζηφ πνπ αλέξρεηαη ζην 6,7%(Γξάθεκα 5.5.1).Ο έλαο απφ απηνχο είλαη ειεχζεξνο επαγγεικαηίαο θαη ν δεχηεξνο απαζρνιείηαη κε ηα αγξνηηθά, φινη νη ππφινηπνη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη αζρνινχληαη απνθιεηζηηθά κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία, ζε πνζνζηφ 93,3%. 43

44 Γξάθεκα Πνζνζηφ κεηαβιεηήο γηα ηνλ ηνκέα απαζρφιεζεο 5.6 ηνηρεία βηνινγηθήο εθηξνθήο Οη θηελνηξφθνη αλάινγα κε ηα δψα ηεο εθηξνθήο θαηεγνξηνπνηήζεθαλ ζε θιάζεηο 1)εθηξέθνπλ κφλν αίγεο, 2) εθηξέθνπλ κφλν πξφβαηα θαη 3) εθηξέθνπλ αίγεο θαη πξφβαηα. Σν 56,7% αλήθεη ζηε δεχηεξε θαηεγνξία φπνπ νη θηελνηξφθνη εθηξέθνπλ κφλν πξφβαηα, αθνινπζεί ε ηξίηε θαηεγνξία ζε πνζνζηφ 40% πνπ εθηξέθεη αίγεο θαη πξφβαηα θαη ηέινο κφλν έλαο θηελνηξφθνο ζε πνζνζηφ 3,3% εθηξέθεη κφλν αίγεο (Γξάθεκα 5.6.1). Γξάθεκα Πνζνζηά εθηξνθήο είδνπο δψσλ 44

45 5.7 Αξηζκόο δώσλ αλά θηελνηξόθν Οη θηελνηξφθνη ρσξίζηεθαλ ζε θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ ησλ δψσλ θαη θαηεγνξηνπνηήζεθαλ ζε θιάζεηο α)1-100 δψα, β) δψα θαη γ) 301 δψα θαη άλσ. Αλαιπηηθφηεξα ην πςειφηεξν πνζνζηφ (53,3%)αλήθεη ζηε δεχηεξε θιάζε ( δψα),αθνινπζεί ε θιάζε δψα κε πνζνζηφ 30% θαη ηέινο ε ηξίηε θιάζε άλσ ησλ 300 δψσλ κε πνζνζηφ 16,7%.Ο κέζνο φξνο ησλ δψσλ αλά θηελνηξφθν είλαη 210 δψα. ην Γξάθεκα 5.7.1θαίλνληαη ηα πνζνζηά ησλ παξαγσγψλ πνπ αλήθνπλ ζε θάζε θαηεγνξία. Γξάθεκα Πνζνζηφγηα ηνλ αξηζκφ δψσλ πνπ εθηξέθεη θάζε θηελνηξφθνο 5.8 Ηδηνθηεζηαθό θαζεζηώο βνζθνηόπσλ ζνλ αθνξά ζην ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο ησλ βνζθνηφπσλ νη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηηο αλάγθεο ηεο εθηξνθήο ηνπο ηδηφθηεηα, ελνηθηαδφκελα αιιά θαη θνηλνηηθά ζηξέκκαηα. Έηζη, νη εθηάζεηο ησλ βνζθνηφπσλ ρσξίζηεθαλ ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο:1) θνηλνηηθά, 2) ηδηφθηεηα, 3) ελνηθηαδφκελα, 4) θνηλνηηθά θαη ελνηθηαδφκελα, 5) ηδηφθηεηα θαη ελνηθηαδφκελα θαη 6) θνηλνηηθά, ηδηφθηεηα θαη ελνηθηαδφκελα. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ (30%)ζπγθεληξψλεηαη ζηελ θαηεγνξία ηδηφθηεηα θαη ελνηθηαδφκελα, αθνινπζεί ε θαηεγνξία θνηλνηηθά κε πνζνζηφ 26,7%,ε θαηεγνξία ελνηθηαδφκελα κε πνζνζηφ 23,3%,ε θαηεγνξία ηδηφθηεηα κε πνζνζηφ 13,3% θαη ηέινο νη θαηεγνξίεο θνηλνηηθά-ελνηθηαδφκελαηδηφθηεηα, θαη θνηλνηηθά-ελνηθηαδφκελα κε πνζνζηφ 3,3%αληίζηνηρα (Γξάθεκα 5.8.1). 45

46 Γξάθεκα Πνζνζηφ κεηαβιεηήο γηα ην ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο ησλ βνζθνηφπσλ. 5.9 Δθηάζεηο βνζθνηόπσλ Οη εθηάζεηο ησλ βνζθνηφπσλ γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο αλάιπζεο θαηεγνξηνπνηήζεθαλ ζηηο θιάζεηο:1) ζηξέκκαηα, 2) ζηξέκκαηα θαη 3) 301 ζηξέκκαηα θαη άλσ. Παξαηεξείηαη φηη, ε πιεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο (56,7%)δηαρεηξίδεηαη εθηάζεηο απφ ζηξέκκαηα θαη αθνινπζεί έλα πνζνζηφ 43,3% κε 301 ζηξέκκαηα θαη άλσ. Καλέλαο βηνθηελνηξφθνο δελ δηαρεηξίδεηαη εθηάζεηο απφ 1-100ζηξέκκαηα (Γξάθεκα 5.9.1). ζνλ αθνξά ζηελ έθηαζε ησλ βνζθνηφπσλ, ε κεγαιχηεξε έθηαζε πνπ δηαρεηξίδεηαη έλαο θηελνηξφθνο αλέξρεηαη ζηα2000 ζηξέκκαηα θαη 110 ζηξέκκαηα ε κηθξφηεξε. Ο κέζνο φξνο γηα ηε ζπλνιηθή έθηαζε βνζθνηφπσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη βηνινγηθνί αλέξρεηαη ζηα 400 ζηξέκκαηα. 46

47 Γξάθεκα 5.9.1:Πνζνζηφ εθηάζεσλ ησλ βνζθνηφπσλ 5.10 Καιιηέξγεηα δσνηξνθώλ Έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο ζηελ θηελνηξνθία είλαη ε θαιιηέξγεηα ησλ δσνηξνθψλ γηα ηνπο θηελνηξφθνπο. ηελ εξψηεζε αλ θαιιηεξγνχλ δσνηξνθέο, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ (73,33%) είπε πσο θαιιηεξγεί θαη ην ππφινηπν 26,67% πξνκεζεχεηαη ηηο δσνηξνθέο πνπ ρξεηάδεηαη απφ άιινπο παξαγσγνχο (Γξάθεκα ).Οη εθηάζεηο ησλ θαιιηεξγνχκελσλ δσνηξνθψλ ρσξίζηεθαλ ζηηο θιάζεηο:1) ζηξέκκαηα, 2) ζηξέκκαηα θαη 3) 301 ζηξέκκαηα θαη άλσ. ηελ πξψηε θιάζε αλήθεη ην πςειφηεξν πνζνζηφ (66,7%), αθνινπζεί ε δεχηεξε θιάζε κε πνζνζηφ 30% θαη κφλν έλαο βηνθηελνηξφθνο αλήθεη ζηελ θαηεγνξία 3 κε πνζνζηφ 3,3% (Γξάθεκα ). Ζ κεγαιχηεξε έθηαζε πνπ δηαρεηξίδεηαη ν θαιιηεξγεηήο ηνπ δείγκαηνο είλαη 600 ζηξέκκαηα θαιιηέξγεηαο δσνηξνθψλ θαη ε κηθξφηεξε ηα 30 ζηξέκκαηα. Καηά κέζν φξν αληηζηνηρνχλ 100 ζηξέκκαηα ζε θάζε θηελνηξφθν. 47

48 Γξάθεκα Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή θαιιηέξγεηα δσνηξνθψλ Γξάθεκα Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή εθηάζεηο θαιιηέξγεηαο ησλ δσνηξνθψλ Πώιεζε πξντόληνο Οη θηελνηξφθνη θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ ζηελ εξψηεζε αλ ην πξντφλ ηνπο πσιείηαη σο 1)ζπκβαηηθφ, 2)βηνινγηθφ θαη 3) θαη ηα δχν. Σν πςειφηεξν πνζνζηφ (56,7%), ην πνπιάεη σο βηνινγηθφ, αθνινπζεί ην 26,7% πνπ ην πνπιάεη σο ζπκβαηηθφ επεηδή βξίζθεηαη αθφκε ζε κεηαβαηηθφ ζηάδην θαη ηέινο έλα πνζνζηφ 16,7% ην πνπιάεη θαη ζπκβαηηθφ θαη βηνινγηθφ αλάινγα κε ηελ ηηκή ηνπ γάιαθηνο θάζε θνξά (Γξάθεκα ). 48

49 Γξάθεκα Πνζνζηφ ηεο κεηαβιεηήο πψιεζε ησλ πξντφλησλ 5.12 Σξόπνο δηάζεζεο πξντόλησλ. Οη θηελνηξφθνη δηαζέηνπλ ην παξαγφκελν πξντφλ ζε εκπφξνπο, ελψ θαλείο δε ηππνπνηεί, ζπζθεπάδεη θαη δηαζέηεη κφλνο ηνπ ην πξντφλ ηνπ ζηελ αγνξά (Γξάθεκα ). Δπηπιένλ, νη βηνθηελνηξφθνη θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ αλ ζθνπεχνπλ λα αιιάμνπλ ηνλ ηξφπν δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ ηνπο. Αλαιπηηθφηεξα νη 20 θηελνηξφθνη (66,7%) αλέθεξαλ φηη ζα ζπλερίζνπλ λα δηαζέηνπλ ην πξντφλ ηνπο ζε εκπφξνπο, ελψ νη ππφινηπνη 10 (33,3%)δειψλνπλ φηη ζθέθηνληαη θαη άιιεο λέεο κεζφδνπο (Γξάθεκα ). Πηζαλά θαλάιηα δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ αλαθέξνληαη ηα θξενπσιεία θαη ηα βηνινγηθά θαηαζηήκαηα (απφ ην 62,5% πνπ απάληεζαλ ζηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε), θαζψο θαη ε άκεζε δηάζεζε κε ηελ απεπζείαο πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ απφ ηνπο ηδίνπο (απφ ην 37,5% ησλ θηελνηξφθσλ) (Γξάθεκα ) Γξάθεκα Πνζνζηφ ηεο κεηαβιεηήο γηα ηνπο ηξφπνπο δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ 49

50 Γξάθεκα Πνζνζηφ γηα ηε κεηαβιεηή πξφζεζε κειινληηθήο αιιαγήο ηνπ ηξφπνπ δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ Γξάθεκα Πνζνζηφ ηεο κεηαβιεηήο, πηζαλνί λένη ηξφπνη δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ Υξνλνινγία έληαμεο ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθίαο ζνλ αθνξά ζηελ ρξνλνινγία έληαμεο ζην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο θαίλεηαη φηη νη πιεηνςεθία απηψλ(43,3%)εληάρζεθαλ ζην πξφγξακκα θαηά ηα έηε , ην33,3% εληάρζεθε κεηαμχ ησλ εηψλ θαη κε ην ππφινηπν 23,3% εληάρζεθε κεηά ην 2011(Γξάθεκα ) 50

51 Γξάθεκα Πνζνζηά κεηαβιεηήο γηα ηελ ρξνλνινγία έληαμεο ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ Πξώηε επαθή κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Οη θηελνηξφθνη πνπ εληάρζεθαλ ζην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ πσο ήξζαλ ζε επαθή κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία θαη ηηο πξαθηηθέο ηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, απφ άιινπο βηνθηελνηξφθνπο αιιά θαη απφ ηδηψηεο γεσπφλνπο ελεκεξψζεθε ην 36,7% αληίζηνηρα. Σα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο θαη νη επίζεκνη θνξείο(φπσο ε Γηεχζπλζε Γεσξγίαο) θαίλεηαη φηη επεξέαζαλ ην 13,3% ησλ θηελνηξφθσλ ηνπ δείγκαηνο, αληίζηνηρα (Γξάθεκα ) Γξάθεκα Πνζνζηά ηεο κεηαβιεηήο ζρεηηθά κε ηελ πξψηε επαθή κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία 51

52 5.15 Γλώζεηο ζρεηηθά κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία θαη πεγέο γλώζεσλ Σν ζχλνιν ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ πνπ ζπκκεηείρε ζηελ παξνχζα έξεπλα εξσηήζεθε ζρεηηθά κε ηηο γλψζεηο ηνπ γηα ηηο κεζφδνπο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη νη πεξηζζφηεξνη κε πνζνζηφ 63,3% ζεσξνχλ φηη έρνπλ ηθαλνπνηεηηθέο γλψζεηο, ην 26,7% ειιηπείο θαη ηέινο ην 10,0% άξηζηεο(γξάθεκα ). Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ γλψζεηο ζρεηηθά κε ηηο πξαθηηθέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο Οη πεγέο απφ ηηο νπνίεο νη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη αληινχλ πιεξνθνξίεο, ψζηε λα θαιιηεξγνχλ πην απνδνηηθά ηηο θαιιηέξγεηεο ηνπο είλαη πνηθίιεο. Σν33,3% ησλ θηελνηξφθσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ζεσξνχλ ηνπο γεσπφλνπο ησλ πηζηνπνηεηηθψλ νξγαληζκψλ σο ζεκαληηθή πεγή γλψζεσλ, ελψ έλα άιιν 30% δειψλνπλ φηη νη άιινη θηελνηξφθνη ηεο πεξηνρήο ηνπο παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ απφθηεζε γλψζεσλ ζρεηηθά κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία. Ζ πξνζσπηθή εκπεηξία απφ ηελ ελαζρφιεζε κε ην επάγγεικα αλαθέξζεθε απφ ην 20%, νη θηελίαηξνη ησλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ απφ ην 10% θαη ηα ζρεηηθά ζεκηλάξηα κφλν απφ ην 3,3% (Γξάθεκα ). 52

53 Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή πεγή γλψζεσλ ζρεηηθά κε ηηο πξαθηηθέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο 5.16 Πεξηπηώζεηο αζζέλεηαο ησλ δώσλ θαη ηξόπνη αληηκεηώπηζεο Ζ θηελνηξνθία είλαη έλαο θιάδνο κε πνηθίια πξνβιήκαηα θαη πνιιέο αζζέλεηεο πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ θαη ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ βηνινγηθνί κέζνδνη αληηκεηψπηζεο. ηελ εξψηεζε γηα ηνπο ηξφπνπο πνπ αληηκεησπίδεηαη κία αζζέλεηα, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ (60%) απάληεζε φηη ρξεζηκνπνηεί θάξκαθα, αθνινπζεί ην 23,3% φπνπ απνκαθξχλεη ην δψν απφ ηελ εθηξνθή θαη ηέινο κφλν έλα πνζνζηφ 16,7% δελ θάλεη ηίπνηα (Γξάθεκα ). Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηνπο ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο ησλ αζζελεηψλ ησλ δψσλ 53

54 5.17 Παξαγσγή θαη αγνξά δσνηξνθώλ Οη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ αλ παξάγνπλ κφλνη ηνπο ηηο δσνηξνθέο ή ηηο αγνξάδνπλ. Απφ ηηο απαληήζεηο ησλ θηελνηξφθσλ, ην 80% δειψλεη φηη ηφζν ηηο αγνξάδεη φζν θαη ηηο παξάγεη. Οη κηζνί απφ απηνχο παξάγνπλ κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο απφ φηη αγνξάδνπλ, ελψ νη άιινη κηζνί φηη παξάγνπλ κηθξφηεξεο πνζφηεηεο απφ φηη αγνξάδνπλ. Απφ ηνπο ππνινίπνπο ην 13,3% κφλν παξάγεη θαη ηέινο κφλν ην 6,7% κφλν αγνξάδεη(γξάθεκα ). Γξάθεκα : Πνζνζηά ηεο κεηαβιεηήο γηα ηελ παξαγσγή δσνηξνθψλ Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην γεγνλφο ην 10% ησλ θηελνηξφθσλ ηνπ δείγκαηνο ρνξεγεί έλα πνζνζηφ ζπκβαηηθψλ δσνηξνθψλ, σζηφζν ζε πνιχ κηθξέο πνζφηεηεο, ψζηε λα κελ είλαη αληρλεχζηκεο ζην γάια(γξάθεκα ). Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε ρξήζε ζπκβαηηθψλ δσνηξνθψλ 54

55 5.18 Γλώζεηο ζρεηηθά κε ηηο κνξθέο πώιεζεο πνπ εθθξάδνπλ ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ηε ζπλέρεηα δηεξεπλήζεθαλ νη γλψζεηο ησλ βηνθηελνηξφθσλ ζρεηηθά κε ηηο κνξθέο πψιεζεο πνπ είλαη ζχκθσλεο κε ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Απφ ην ζχλνιν ησλ θηελνηξφθσλ, ην 70% ζεσξεί φηη ε κνξθή πψιεζεο πνπ εθθξάδεη ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο είλαη ε επίζθεςε ησλ θαηαλαισηψλ ζηελ κνλάδα, ελψ ην 30% ζεσξεί θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη ηα θξενπσιεία (Γξάθεκα ) Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή κνξθέο πψιεζεο πνπ εθθξάδνπλ ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο 5.19 Απόςεηο ζρεηηθά κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία Οη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη θιήζεθαλ λα εθθξάζνπλ ηε γλψκε ηνπο γηα ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία ζε ζρέζε κε ηε ζπκβαηηθή θηελνηξνθία. Πξνθεηκέλνπ λα παξνπζηαζηνχλ κε ζπλνπηηθφ ηξφπν νη απφςεηο ησλ θηελνηξφθσλ, ρξεζηκνπνηήζεθε ε πεληαβάζκηα θιίκαθα κέηξεζε Likert(Πίλαθαο ). πλνιηθά θαίλεηαη φηη ην 96,7% ησλ βηνθηελνηξφθσλ ζπκθσλεί φηη ε βηνινγηθή θηελνηξνθία είλαη θηιηθφηεξε πξνο ην πεξηβάιινλ θαη ην 96,7% φηη θηελνηξνθηθά πξντφληα είλαη πην πγηεηλά. πλνιηθά, νη θηελνηξφθνη πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ηείλνπλ λα ζπκθσλνχλ πάξα πνιχ (κ.ν=4,60 θαη κ.ν=4,63, αληίζηνηρα) κε ηηο παξαπάλσ απφςεηο (Πίλαθαο ). 55

56 ρεηηθά κε ην αλ ε βηνινγηθή θηελνηξνθία εμαζθαιίδεη θαιχηεξεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο γηα ηα δψα απφ φηη ε ζπκβαηηθή, ζπκθσλεί ην 70% ησλ παξαγσγψλ ηνπ δείγκαηνο, ελψ έλα 10% θαίλεηαη λα δηαθσλεί θαη ην ππφινηπν 20% νχηε ζπκθσλεί/νχηε δηαθσλεί. πλεπψο, ε γεληθφηεξε ηάζε είλαη φηη νη θηελνηξφθνη ζπκθσλνχλ (κ.ν=3,86) κε ην γεγνλφο φηη ε βηνινγηθή θηελνηξνθία εμαζθαιίδεη θαιχηεξεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο γηα ηα δψα (Πίλαθαο ). Έλα 53,3% ησλ θηελνηξφθσλ ηνπ δείγκαηνο ζπκθσλεί φηη ε βηνινγηθή θηελνηξνθία πξνζθέξεη θαιχηεξε πξννπηηθή ζηελ αγνξά θαζψο θαη θαιχηεξεο ηηκέο ζηα θηελνηξνθηθά πξντφληα. Αληίζεηα έλα 16,6% δηαθσλεί κε απηή ηε άπνςε, ελψ ην ππφινηπν 30% δελ εθθέξεη ζρεηηθή άπνςε θαη νχηε ζπκθσλεί νχηε δηαθσλεί. πλνιηθά, νη θηελνηξφθνη ηείλνπλ νχηε λα ζπκθσλνχλ/νχηε λα δηαθσλνχλ (κ.ν=3,43) κε ηε ζπγθεθξηκέλε άπνςε (Πίλαθαο ). ρεηηθά κε ηελ αληίιεςε φηη νη απνδφζεηο ησλ δψσλ είλαη κηθξφηεξεο ζε ζχγθξηζε κε ηε ζπκβαηηθή, ην 40% ησλ εξσηψκελσλ ζπκθσλεί, αληίζεηα ην 16,7% δηαθσλεί, ελψ έλα ην ππφινηπν 43,3% δελ έρεη άπνςε. Ζ γεληθφηεξε ηάζε δείρλεη φηη νη θηελνηξφθνη νχηε ζπκθσλνχλ/νχηε δηαθσλνχλ (κ.ν=3,33) κε ηε ζπγθεθξηκέλε άπνςε (Πίλαθαο ). Ζ πιεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο (66,7%) ζπκθσλεί φηη ην θφζηνο παξαγσγήο ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία είλαη πςειφηεξν ζε ζχγθξηζε κε ηε ζπκβαηηθή, ελψ έλα 10% δηαθσλεί κε ηε ζπγθεθξηκέλε άπνςε. Δπίζεο έλα κεγάιν πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 23,3% δελ εθθέξεη ζρεηηθή άπνςε. Σν ζχλνιν ησλ θηελνηξφθσλ ηείλεη λα ζπκθσλεί (κ.ν=3,80) κε ηε ζπγθεθξηκέλε άπνςε (Πίλαθαο ). ρεηηθά κε ηελ άπνςε φηη ε βηνινγηθή θηελνηξνθία είλαη πεξηζζφηεξν επηθεξδήο έλαληη ηεο ζπκβαηηθήο, νη απφςεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα δηίζηαληαη. Έηζη αθξηβψο ην ίδην πνζνζηφ (33,3%) ζπκθσλεί κε ηε ζπγθεθξηκέλε άπνςε, έλα άιιν 33,3% δηαθσλεί, ελψ ην ππφινηπν 33,3% δελ εθθέξεη άπνςε. πλνιηθά, νη θηελνηξφθνη νχηε ζπκθσλνχλ/νχηε δηαθσλνχλ (κ.ν=3,10) κε ηελ πξναλαθεξζείζα άπνςε (Πίλαθαο ). Σέινο, νη πεξηζζφηεξνη θηελνηξφθνη κε πνζνζηφ 60% δηαθσλνχλ φηη νη ηηκέο ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ είλαη πνιχ πςειέο γηα απηφ πνπ πξνζθέξνπλ, ελψ κφλν ην 20% ζπκθσλεί θαη ην ππφινηπν 20% δελ εθθέξεη άπνςε. Άξα, νη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη ηνπ Ν. Ζιείαο ηείλνπλ λα δηαθσλνχλ (κ.ν=2,20) φηη νη ηηκέο ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ είλαη πνιχ πςειέο γηα απηφ πνπ πξνζθέξνπλ (Πίλαθαο ). 56

57 Πίλαθαο : πρλφηεηεο, πνζνζηά, κέζνη φξνη θαη ν ραξαθηεξηζκφο ζεκαληηθφηεηαο θάζε άπνςεο ησλ βηνινγηθψλ θηελνηξφθσλ γηα ηε βηνινγηθή ζε ζχγθξηζε κε ηελ ζπκβαηηθή θηελνηξνθία. 1)Φηιηθφηεξε πξνο ην πεξηβάιινλ 2)Σα πξντφληα πην πγηεηλά 3)Πξνζθέξεη θαιχηεξεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ησλ δψσλ 4)Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία απνηειεί ιχζε ζηε δηάζεζε ησλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ (θαιχηεξεο ηηκέο) 5)Οη απνδφζεηο ζηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία ζε ζχγθξηζε κε ηελ ζπκβαηηθή είλαη κηθξφηεξεο 6)Σν θφζηνο παξαγσγήο ζηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία έλαληη ηεο ζπκβαηηθήο είλαη κεγαιχηεξν 7)Ζ βηνινγηθή γεσξγία είλαη πεξηζζφηεξν επηθεξδήο έλαληη ηεο ζπκβαηηθήο 8)Οη ηηκέο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζε ζχγθξηζε κε ηα ζπκβαηηθά είλαη πνιχ πςειέο γηα απηφ πνπ πξνζθέξνπλ. Γηαθφλ ώ πιήρφς 0 0% 0 0% 0 0% 1 3,3% 1 3,3% 2 6,7% 3 10% 14 46,7% Γηαθφλώ 0 0% 0 0% 3 10% 4 13,3% 4 13,3% 1 3,3% 7 23,3% 4 13,3% Ούηε ζπκθσλώ/νύηε δηαθσλώ 1 3,3% 1 3,3% 6 20% 9 30% 13 43,3% 7 23,3% 10 33,3% 6 20% σκθφλώ 10 33,3% 9 30% 13 43,3% 13 43,3% 8 26,7% 11 36,6% 4 13,3% 4 13,3% σκθφλώ πιήρφς 19 63,3% 20 66,7% 8 26,7% 3 10% 4 13,3% 9 30% 6 20% 2 6,7% Μ.Ο Υαραθηερηζκός άπουες 4,60 Τςειή ζπκθσλία 4,63 Τςειή ζπκθσλία 3,86 πκθσλία 3,43 Κακία 3,33 Κακία 3,80 πκθσλία 3,10 Κακία 2,20 Γηαθσλία 5.20 Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ Οη θηελνηξφθνη πνπ αζρνινχληαη κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ ζηελ εξψηεζε αλ αγνξάδνπλ βηνινγηθά πξντφληα ζηελ πξνζσπηθή ηνπο δσή. Σν 53,3% είπε πψο αγνξάδεη βηνινγηθά πξντφληα γηα ιφγνπο πνηφηεηαο θαη αζθάιεηαο ησλ πξντφλησλ, αιιά θαη θπξίσο γηα ιφγνπο πγείαο, ελψ ην ππφινηπν 46,7% δελ ηα πξνηηκά. ηε ζπλέρεηα δεηήζεθε απφ ηνπο εξσηψκελνπο λα αλαπηχμνπλ ηνπο ιφγνπο πνπ ηνπο απνηξέπνπλ ζε κία ηέηνηα θίλεζε. Έηζη, έλα 20% θαίλεηαη φηη ρξεζηκνπνηεί βηνινγηθά πξντφληα αιιά δελ ηα αγνξάδεη, γηαηί ηα παξάγεη. Ζ έκθπηε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηαλαισηψλ ζηελ αγνξά ζπκβαηηθψλ πξντφλησλ θαη φρη βηνινγηθψλ(θνπιηνχξα) θαη ε έιιεηςε νξγαλσκέλνπ δηθηχνπ αγνξάο απνηειεί απνηξεπηηθφ παξάγνληα γηα ην 10% αληίζηνηρα, ελψ κφιηο ην 6,67% απνζαξξχλεηαη ιφγσ πςειήο ηηκήο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ(γξάθεκα ). 57

58 Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή ιφγνη απνηξνπήο γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ Κίλεηξα ελαζρόιεζεο κε ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία ηε δηεξεχλεζε αλ νη θηελνηξφθνη πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα αθνινπζνχζαλ βηνινγηθέο κεζφδνπο παξαγσγήο πξηλ εληαρζνχλ ζην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο, θαίλεηαη φηη ην 93,3% ήηαλ ζπκβαηηθνί θηελνηξφθνη, ελψ κφλν δχν (6,7%) μεθίλεζαλ ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηα κε βηνινγηθά αηγνπξφβαηα(γξάθεκα ). ηε ζπλέρεηα δηεξεπλήζεθαλ νη θπξίαξρνη ιφγνη πνπ ηνπο νδήγεζαλ ζηελ εγθαηάιεηςε ηεο ζπκβαηηθήο θηελνηξνθίαο. Έηζη θαίλεηαη φηη νη βαζηθνί ιφγνη ζηξνθήο γηα ην 75% ησλ θηελνηξφθσλ ηνπ δείγκαηνο ήηαλ νηθνλνκηθνί, ελψ κφιηο γηα ην 25% ήηαλ ηδενινγηθνί (Γξάθεκα ). 58

59 Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή αλ πξηλ ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία είραλ αζρνιεζεί κε ηελ ζπκβαηηθή θηελνηξνθία. Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή ιφγνη εγθαηάιεηςεο ηεο ζπκβαηηθήο θηελνηξνθίαο ηε ζπλέρεηα δεηήζεθε απφ ηνπο θηελνηξφθνπο ηνπ δείγκαηνο λα ηεξαξρήζνπλ ηα βαζηθά θίλεηξα πνπ ηνπο ψζεζαλ ζηελ έληαμή ηνπο ζην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Χο 1 ν ιφγν ζηξνθήο απφ ηε ζπκβαηηθή ζηε βηνινγηθή θηελνηξνθία, νη 23 εξσηψκελνη απφ ηνπο 30 απάληεζαλ ηνπο νηθνλνκηθνχο ιφγνπο, κε πνζνζηφ 76,7%, αθνινπζεί ε ηδενινγία κε πνζνζηφ 13,3%, ε αζθάιεηα ησλ πξντφλησλ κε πνζνζηφ 6,7%, θαη ηέινο ε κίκεζε(απφ άιινπο θηελνηξφθνπο) κε πνζνζηφ 3,3% (Γξάθεκα ). Χο 2 ν βαζηθφηεξνο ιφγν ζηξνθήο κε πνζνζηφ 47,62% αλαθέξεηαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Έλα αξθεηά πςειφ πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 19%αζθνχζεβηνινγηθνχο κεζφδνπο πξηλ ηελ έληαμε ηνπ ζην πξφγξακκα. Ζ κίκεζε θαη ε ηδενινγία αλαθέξζεθαλ απφ 59

60 έλα πνζνζηφ 14% ε θαζεκία αληίζηνηρα θαη ηέινο αθνινπζεί ε αζθάιεηα ησλ παξαγφκελσλ πξντφλησλ αλαθέξζεθε απφ ην πνζνζηφ 4,8% (Γξάθεκα5.21.4). Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή βαζηθνί ιφγνη ζηξνθήο ζηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία (1 νο ιφγνο) Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή βαζηθνί ιφγνη ζηξνθήο ζηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία 2 νο ιφγνο Μεηά ηελ ηεξάξρεζε ησλ βαζηθψλ παξαγφλησλ πνπ ψζεζαλ ζηελ έληαμε ζηε βηνινγηθή γεσξγία, ν θηελνηξφθνη θιήζεθαλ λα αμηνινγήζνπλ πηζαλά θίλεηξα σο πξνο ηε ζεκαληηθφηεηά ηνπο. ηνλ πίλαθα παξνπζηάδεηαη ε αμηνιφγεζε ησλ θηλήηξσλ θαη παξαζέηνληαη νη ζπρλφηεηεο, ηα πνζνζηά αλά βαζκίδα ζεκαληηθφηεηαο, νη κέζνη φξνη θαη ν ραξαθηεξηζκφο ηεο ζπλνιηθήο ηάζεο ηνπ θάζε θηλήηξνπ, φπσο αμηνινγήζεθαλ απφ ηνπο βηνινγηθνχο θηελνηξφθνπο. ζνλ αθνξά ζην θίλεηξν ηεο πςειφηεξεο επηδφηεζεο έλαληη ησλ ζπκβαηηθψλ, θαίλεηαη φηη ε πιεηνςεθία ησλ εξσηψκελσλ βηνθηελνηξφθσλ (73%) αμηνινγεί ην ζπγθεθξηκέλν θίλεηξν σο πνιχ θαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ ελψ ιίγν θαη θαζφινπ ζεκαληηθφ ραξαθηεξίδεηαη γηα ην(26,7%) ησλ βηνθηελνηξφθσλ. πλνιηθά, θαίλεηαη φηη ην ζχλνιν ησλ εξσηψκελσλ ηείλεη λα ζεσξεί ηελ επηδφηεζε σο πςειήο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν (κ.ν. = 3,86). 60

61 ε ζρέζε κε ηελ πςειφηεξε ηηκή ησλ πξντφλησλ, νη βηνθηελνηξφθνη ην εθηηκνχλ πνιχ θαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ(70%). Έλαο κφλν βηνθηελνηξφθνο(πνζνζηφ 3,3%)δηαθνξνπνηείηαη θαη ζεσξεί ην ζπγθεθξηκέλν θίλεηξν σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο ελψ νη ππφινηπνη (26,6%) ην ζεσξνχλ σο ιίγν θαη θαζφινπ ζεκαληηθφ. Ζ γεληθή ηάζε φισλ ησλ βηνθηελνηξφθσλ ππνδεηθλχεη φηη ε πςειφηεξε ηηκή ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ ραξαθηεξίδεηαη σο πςειήο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν (κ.ν =3,76). ζνλ αθνξά ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο, ην 46,7% ησλ βηνθηελνηξφθσλ ην ζεσξεί θαζφινπ έσο ιίγν ζεκαληηθφ θίλεηξν, αθνινπζεί ην (30%)απηψλ πνπ ην αμηνινγεί σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν θαη ηέινο ην (23,3%) πνιχ ζεκαληηθφ. Ζ ηάζε ησλ βηνθηελνηξφθσλ είλαη λα ζεσξνχλ ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο σο ρακειήο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν (κ.ν.=2,43). Ζ κε ρξήζε αιινπαζεηηθψλ θαξκάθσλ απνηειεί κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν γηα ην 46,7% ηνπ δείγκαηνο. Σν 36,6% ησλ βηνθηελνηξφθσλ ην εθηηκά σο ιίγν θαη θαζφινπ ζεκαληηθφ θίλεηξν. Αληηζέησο έλα κηθξφ πνζνζηφ ην ζεσξεί πνιχ ζεκαληηθφ (13,3%) θαη κφλν έλαο βηνθηελνηξφθνο ην ζεσξεί πάξα πνιχ ζεκαληηθφ(3,3%). πλνιηθά, νη εξσηψκελνη ηείλνπλ λα ζεσξνχλ φηη ε κε ρξήζε αιινπαζεηηθψλ νπζηψλ είλαη κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν (κ.ν.=2,70). Δπίζεο, αμηνινγήζεθε ε θαιχηεξε δηαβίσζε ησλ δψσλ, κε ην 53,% λα ην ραξαθηεξίδεη σο πνιχ θαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ παξάγνληα, ην 16,7 % σο κέηξην, θαη ην 20% σο θαζφινπ θαη ιίγν ζεκαληηθφ θίλεηξν. Ζ ηάζε ησλ βηνθηελνηξφθσλ είλαη λα ζεσξνχλ ηελ θαιχηεξε δηαβίσζε ησλ δψσλ σο πςειήο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν (κ.ν.=3,56). Ζ πξνζηαζία ηεο αλζξψπηλεο πγείαο κε ηελ παξαγσγή αζθαιψλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ, αμηνινγήζεθε απφ ηνπο θηελνηξφθνπο σο έλα πάξα πνιχ θαη πνιχ ζεκαληηθφ (66,6%) θίλεηξν γηα ηε κεηαηξνπή ησλ εθηξνθψλ ηνπο ζε βηνινγηθέο, ελψ ην 33,3 % ην ραξαθηήξηζε σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο. Αμηνζεκείσην είλαη φηη θαλέλαο θηελνηξφθνο δελ ραξαθηήξηζε ην ζπγθεθξηκέλν θίλεηξν σο θαζφινπ ή ιίγν ζεκαληηθφ. Γηα ην ζχλνιν ησλ βηνθηελνηξφθσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα θαίλεηαη φηη ε πξνζηαζία ηεο αλζξψπηλεο πγείαο κε παξαγσγή αζθαιψλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ απνηέιεζε πςειήο ζπνπδαηφηεηαο θίλεηξν (κ.ν.=4,10). Δπίζεο, σο θίλεηξν αμηνινγήζεθε ε επαγγεικαηηθή πξφθιεζε θαη ε λέα πξννπηηθή γηα ηελ αγνξά, φπνπ ην 76,7 % λα ην ραξαθηεξίδνπλ σο πνιχ θαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ παξάγνληα, ην 13,3 % σο κέηξην, ην 6,7% ιίγν ζεκαληηθφ θαη κφλν έλαο βηνθηελνηξφθνο ην ζεσξεί σο 61

62 θαζφινπ ζεκαληηθφ κε πνζνζηφ 3,3%. Ζ ηάζε ησλ βηνθαιιηεξγεηψλ είλαη λα ζεσξνχλ ηελ επαγγεικαηηθή πξφθιεζε σο πςειήο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν (κ.ν.=4,03). Ζ κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ηηο βηνκεραλίεο γεσξγηθψλ εθνδίσλ απνηέιεζε γηα ην 42 % ησλ θηελνηξφθσλ έλα πνιχ θαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ θίλεηξν, ελψ γηα ην 40% αμηνινγήζεθε σο ιίγν θαη θαζφινπ ζεκαληηθφ θίλεηξν. Σν ππφινηπν 20% ηνπ δείγκαηνο ην αμηνιφγεζε σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν. πλεπψο, ε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ηηο βηνκεραλίεο γεσξγηθψλ εθνδίσλ ηείλεη λα αμηνινγείηαη σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν απφ ηνπο βηνθηελνηξφθνπο ηνπ δείγκαηνο (κ.ν.=2,86). ζνλ αθνξά ηελ απμεκέλε δήηεζε απφ πειάηεο ή εηαηξείεο, νη απφςεηο δηίζηαληαη. Γηα ην 40% ήηαλ πνιχ θαη πάξα πνιχ ζεκαληηθφ θίλεηξν, ελψ γηα ην 36,7 % ιίγν ή θαζφινπ ζεκαληηθφ. Χο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο ραξαθηεξίζηεθε απφ ην 23,3% ησλ βηνθηελνηξφθσλ. Απνηέιεζκα ε δήηεζε απφ πειάηεο θαη απφ εηαηξείεο έρεη κέηξηα ζεκαληηθφηεηα ζηε ζηξνθή ησλ ζπκβαηηθψλ θηελνηξφθσλ ζηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία (κ.ν.=3.20). Παξφκνηα είλαη θα ηα πνζνζηά γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ θηλήηξνπ ηεο κίκεζεο άιισλ θηελνηξφθσλ. Φαίλεηαη ινηπφλ φηη νη βηνθηελνηξφθνη αηγνπξνβάησλ ζην Ν. Ζιείαο ηείλνπλ λα εθηηκνχλ ηε κίκεζε άιισλ βηνθαιιηεξγεηψλ κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν (κ.ν.=3,16)ζηελ απφθαζή ηνπο λα εληαρζνχλ ζην πξφγξακκα ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Πίλαθαο : πρλφηεηεο, πνζνζηά, κέζνη φξνη θαη ν ραξαθηεξηζκφο ηεο ζεκαληηθφηεηαο γηα θάζε θίλεηξν ησλ βηνθαιιηεξγεηψλ. Κίλεηξα Καζόιοσ Λίγο Μέηξηα Ποιύ Τςειφηεξε επηδφηεζε Τςειφηεξε ηηκή πξντφλησλ Μείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ εηζξνψλ Με ρξήζε αιινπαζεηηθψλ θαξκάθσλ Καιχηεξε δηαβίσζε ησλ δψσλ κνπ Παξαγσγή αζθαιψλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ Δπαγγεικαηηθή πξφθιεζε(λέα πξννπηηθή) 6 20% 4 13,3% 11 36,7% 4 13,3% 4 13,3% 0 0% 1 3,3% 2 6,7% 4 13,3% 3 10% 7 23,3% 2 6,7% 0 0% 2 6,7% 0 0% 1 3,3% 9 30% 14 46,7% 5 16,7% 10 33,3% 4 13,3% ,3% 7 23,3% 6 20% 4 13,3% 11 36,7% 7 23,3% 11 36,7% Πάρα ποιύ 18 60% 14 46,7% 1 3,3% 1 3,3% 8 26,7% 13 43,3% 12 40% Μ.Ο Υαραθηερηζκός εκαληηθόηεηας 3,86 Τςειή 3,76 Τςειή 2,43 Υακειή 2,70 Μέηξηα 3,56 Τςειή 4,10 Τςειή 4,03 Τςειή

63 Μείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ηηο βηνκεραλίεο γεσξγηθψλ εθνδίσλ Εήηεζε απφ πειάηεο θαη εηαηξείεο Οη πεξηζζφηεξνη θαιιηεξγεηέο ζηελ πεξηνρή κνπ εληάρζεθαλ ζην πξφγξακκα 6 20% 2 6,7% 1 3,3% 6 20% 9 30% 10 33,3% 6 20% 7 23,3% 7 23,3% 10 35,3% 5 16,7% 7 23,3% 2 6,7% 7 23,3% 5 16,7% 2,86 Μέηξηα 3,20 Μέηξηα 3,16 Μέηξηα Πξνθεηκέλνπ λα παξνπζηαζηνχλ κε ζπλνπηηθφ ηξφπν νη απφςεηο ησλ βηνθηελνηξφθσλ ζρεηηθά κε ηα θίλεηξα πνπ ηνπο ψζεζαλ λα ζηξαθνχλ ζην βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο, ην θάζε θίλεηξν θαηεγνξηνπνηήζεθε κε βάζε ην κέζν φξν βαζκνινγίαο ηεο πεληαβάζκηαο θιίκαθαο κέηξεζεο Likert. πλνιηθά, σο πςειήο ζπνπδαηφηεηαο θίλεηξα αμηνινγήζεθαλ ε παξαγσγή αζθαιψλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ, ε λέα πξννπηηθή ζηελ αγνξά, ε πςειφηεξε επηδφηεζε, ε πςειφηεξε ηηκή ησλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ θαη ηέινο ε θαιχηεξε δηαβίσζε ησλ δψσλ. Χο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξα αμηνινγήζεθαλ ε απμεκέλε δήηεζε απφ πειάηεο θαη εηαηξείεο, ε κίκεζε, ε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ βηνκεραλίεο γεσξγηθψλ εθνδίσλ θαη ε κε ρξήζε αιινπαζεηηθψλ θαξκάθσλ. Σέινο ε κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο απνηειεί ρακειήο ζεκαληηθφηεηαο θίλεηξν γηα ηελ ελαζρφιεζε ηνπο κε ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία (Γξάθεκα ). ΚΗΝΖΣΡΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΑΦΑΛΧΝ ΑΓΡΟΣΗΚΧΝ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΠΡΟΚΛΖΖ ΤΦΖΛΟΣΔΡΖ ΔΠΗΓΟΖ ΑΠΟ ΣΖ ΤΦΖΛΟΣΔΡΖ ΣΗΜΖ ΠΡΟΗΟΝΣΧΝ ΚΑΛΤΣΔΡΖ ΓΗΑΒΗΧΖ ΕΧΧΝ ΕΖΣΖΖ ΑΠΟ ΠΔΛΑΣΔ ΚΑΗ ΔΣΑΗΡΔΗΔ ΠΟΛΛΟΗ ΤΝΑΓΔΛΦΟΗ ΜΔΗΧΖ ΔΞΑΡΣΖΖ ΑΠΟ ΜΖ ΥΡΖΖ ΦΑΡΜΑΚΧΝ ΜΔΗΧΖ ΚΟΣΟΤ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΜΔΟ ΟΡΟ 4,1000 4,0333 3,8667 3,7667 3,5667 3,2000 3,1667 2,8667 2,7000 2,4300 Γξάθεκα :Αμηνιφγεζε ησλ θηλήηξσλ πνπ ψζεζαλ ηνπο θηελνηξφθνπο ζηελ πηζηνπνηεκέλε βηνινγηθή θηελνηξνθία. 63

64 5.22 Πξνβιήκαηα βηνινγηθώλ θηελνηξόθσλ Ζ βηνινγηθή θηελνηξνθία είλαη έλαο θιάδνο κε πνιιαπιά πξνβιήκαηα, ηα νπνία εμέθξαζαλ έληνλα θαη επίκνλα νη βηνθηελνηξφθνη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ κε εξσηεκαηνιφγην. ηνλ πίλαθα παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά φιεο νη θαηεγνξίεο πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη βηνθηελνηξφθνη, θαζ φιε ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη παξαηίζεληαη νη ζπρλφηεηεο, ηα πνζνζηά, ν κέζνο φξνο θαη ν γεληθφο ραξαθηεξηζκφο ηνπ θάζε πξνβιήκαηνο, έηζη φπσο αμηνινγήζεθαλ απφ ηνπο θηελνηξφθνπο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα. ζνλ αθνξά ζηα δηνηθεηηθά πξνβιήκαηα, ε έιιεηςε ππνζηήξημεο απφ επίζεκνπο θνξείο, φπσο ε Γηεχζπλζε Γεσξγίαο, αμηνινγήζεθε απφ ην 76,7 % πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα θαη αθνινχζεζε ην 23,3%φπνπ ην ραξαθηήξηζε ιίγν ζεκαληηθφ. πλνιηθά, ε ηάζε πνπ θαίλεηαη γηα ην ζπγθεθξηκέλν πξφβιεκα είλαη λα ραξαθηεξίδεηαη σο πςειήο ζεκαληηθφηεηαο γηα ηνπο βηνθηελνηξφθνπο (κ.ν. = 3,96). Ζ έιιεηςε εθπαίδεπζεο, αμηνινγήζεθε απφ ην 83,3 % πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα, ελψ ην 13,3% αμηνινγεί ην ζπγθεθξηκέλν πξφβιεκα ρακειήο ζεκαληηθφηεηαο. Μφλν έλαο βηνθηελνηξφθνο ην ραξαθηεξίδεη σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο κε πνζνζηφ 3,3%. Ζ ηάζε έδεημε φηη ζεσξείηαη πςειήο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα (κ.ν.=4,33). Ζ κεγάιε γξαθεηνθξαηία απνηειεί επίζεο έλα πξφβιεκα ην νπνίν θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ νη βηνθηελνηξφθνη. Απφ ην 96,7% ησλ εξσηψκελσλ αλαδεηθλχεηαη πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα, θαη κφλν έλαο βηνθηελνηξφθνο κε πνζνζηφ 3,3% ην ραξαθηεξίδεη σο κέηξηα ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Καηά κέζν φξν ηείλεη λα είλαη έλα πξφβιεκα πνιχ πςειήο ζεκαληηθφηεηαο πνπ πξέπεη λα αληηκεησπίζνπλ νη βηνθηελνηξφθνη (κ.ν.=4,76). Παξφκνηα είλαη θαη ηα πνζνζηά γηα ηελ εμφθιεζε ησλ επηδνηήζεσλ. πλνιηθά, θαίλεηαη φηη νη βηνθηελνηξφθνη αηγνπξνβάησλ ζηνλ λνκφ Ζιείαο ηείλνπλ λα αμηνινγνχλ ηελ θαζπζηεξεκέλε εμφθιεζε ησλ επηδνηήζεσλ σο έλα πξφβιεκα πνιχ πςειήο ζεκαληηθφηεηαο (κ.ν.=4,66). ε ζρέζε κε ηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, ε θαηαπνιέκεζε ησλ αζζελεηψλ, αμηνινγείηαη απφ ην 50 % σο κέηξην πξφβιεκα, ελψ απφ ην ππφινηπν 16,7%σο πνιχ ζεκαληηθφ θαη ηέινο ην 33,3% ην αμηνινγεί θαζφινπ σο ιίγν ζεκαληηθφ πξφβιεκα. 64

65 πλνιηθά παξαηεξείηαη φηη ηα πξνβιήκαηα θαηαπνιέκεζεο αζζελεηψλ ραξαθηεξίδνληαη σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο (κ.ν.=2,66). Χο πξνο ηηο απμεκέλεο απαηηήζεηο ζε εξγαζία, ην 40% ησλ εξσηψκελσλ ην ζεσξεί ιίγν ζεκαληηθφ πξφβιεκα, ελψ απφ ην 30% αμηνινγείηαη σο πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Σέινο απφ ην ππφινηπν 30% ραξαθηεξίδεηαη κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο. πλνιηθά, ραξαθηεξίδεηαη σο έλα κέηξην ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα (κ.ν.=2.73). ζνλ αθνξά ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη βηνθηελνηξφθνη κε ηνπο γεηηνληθνχο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο, απφ ηελ πιεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο (56,7%) ζεσξείηαη φηη δελ απνηειεί θαζφινπ πξφβιεκα. Σν 36,7 % ησλ θηελνηξφθσλ ην ζεσξεί σο ιίγν ζεκαληηθφ θαη ην 6,7 % σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα. Έηζη θαίλεηαη φηη ηα πξνβιήκαηα κε γεηηνληθνχο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο ηείλνπλ λα απνηεινχλ θαζφινπ ζεκαληηθφ πξφβιεκα γηα ηνπο βηνθηελνηξφθνπο (κ.ν.=1,50). Δπηπιένλ πξφβιεκα θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία απνηειεί ε δπζθνιία αλεχξεζεο δσνηξνθψλ φπνπ απφ ηελ πιεηνςεθία 46,6 % αμηνινγείηαη σο ιίγν ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Χο κέηξην ζεσξείηαη απφ ην 13,3% θαη σο πνιχ ζεκαληηθφ απφ ην 30 % ησλ βηνθηελνηξφθσλ. πλεπψο, ε δπζθνιία αλεχξεζεο δσνηξνθψλ ηείλεη λα ραξαθηεξίδεηαη σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα απφ ηνπο βηνθηελνηξφθνπο (κ.ν.=2,80). ρεηηθά κε ηα νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα, ην κεγάιν θφζηνο πηζηνπνίεζεο, ζεσξείηαη απφ ην 53,4 % σο πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα, αθνινπζεί ην 26,7 % πνπ ην αμηνινγεί σο κέηξην θαη ην 20 % σο ιίγν θαη θαζφινπ ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Σν πςειφ θφζηνο πηζηνπνίεζεο ζπλνιηθά αμηνινγείηαη σο πςειήο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα (κ.ν.=3,63). Δπηπιένλ νηθνλνκηθφ πξφβιεκα απνηειεί ην πςειφ θφζηνο εηζξνψλ θαη εθηηκάηαη απφ ην 33,3 % σο ιίγν ζεκαληηθφ πξφβιεκα, απφ ην 26,7 % σο κέηξην, ελψ απφ ην 36,7% πνιχ ζεκαληηθφ. πλεπψο, ηείλεη λα αμηνινγείηαη σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα (κ.ν.=3,16). Σν πξφβιεκα ηνπ ρακεινχ εηζνδήκαηνο ιφγσ ησλ ρακειψλ απνδφζεσλ θαη απσιεηψλ, ραξαθηεξίζηεθε απφ ην 43,3 % σο έλα κέηξην πξφβιεκα, απφ ην 36,7% σο ιίγν ζεκαληηθφ, απφ ην 20% σο πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα. πλνιηθά, ην ρακειφηεξν εηζφδεκα ιφγσ ρακειφηεξσλ απνδφζεσλ ή / θαη απσιεηψλ ζεσξείηαη σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα (κ.ν.=2,73). 65

66 Ζ έιιεηςε δπλαηφηεηαο πξνψζεζεο ησλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ ζηε βηνινγηθή αγνξά, αμηνινγείηαη απφ ην40%ησλβηνθηελνηξφθσλσο ιίγν ζεκαληηθφ, σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο απφ ην23,3% θαη αθνινπζεί ην πνζνζηφ 36,7% πνπ ην ραξαθηεξίδεη σο πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Καηά κέζν φξν αμηνινγείηαη σο έλα πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα γηα ηνπο βηνθηελνηξφθνπο (κ.ν.=3,03). Οη δπζθνιίεο θαηά ηελ επεμεξγαζία (ηππνπνίεζε, ζπζθεπαζηήξην), εθηηκψληαη σο θαζφινπ ζεκαληηθφ πξφβιεκα απφ ην 70 % ησλ εξσηψκελσλ θαη απφ ην 13,3 % σο ιίγν ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Γηα ην 6,7% ζεσξείηαη κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα, ελψ κφλν απφ ην 10% ραξαθηεξίδεηαη πνιχ ζεκαληηθφ. Άξα, ηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ επεμεξγαζία απνηεινχλ ρακειήο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα γηα ην ζχλνιν ησλ θηελνηξφθσλ (κ.ν.=1,63). Γηα ην θφζηνο κεηαθνξάο ζε θαηάιιεια ζθαγεία, κφιηο ην 3,3 % ην ζεσξεί σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα, ελψ ην 20% πνιχ ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ εξσηεζέλησλ(76,7%)ην ζεσξεί θαζφινπ πξφβιεκα θαη ζπλνιηθά ηείλεη λα ραξαθηεξίδεηαη σο ρακειήο ζεκαληηθφηεηαο πξφβιεκα (κ.ν. = 1,80). Πίλαθαο : πρλφηεηεο, πνζνζηά, κέζνη φξνη θαη ν ραξαθηεξηζκφο ζεκαληηθφηεηαο θάζε πξνβιήκαηνο ησλ βηνθηελνηξφθσλ Πξνβιήκαηα Καζόινπ Λίγν Μέηξηα Πνιύ Πάξα πνιύ Γηνηθεηηθά 1)Έιιεηςε ππνζηήξημεο απφ 13,3% 10% 0% 20% 56,7% θνξείο 2)Έιιεηςε εθπαίδεπζεο 3)Μεγάιε γξαθεηνθξαηία 4)Καζπζηέξεζε ζηελ εμφθιεζε επηδνηήζεσλ Πξνβιήκαηα θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία 5)Καηαπνιέκεζε αζζελεηψλ 6)Απμεκέλεο απαηηήζεηο ζε εξγαζία 0% 0 0% 0 0% 5 16,7% 7 23,3% 13,3% 0 0% 0 0% 5 16,7% 5 16,7% 3,3% 1 3,3% 1 3,3% 15 50% 9 30% 20% 5 16,7% 8 26,7% 5 16,7% 7 23,3% 63,3% 24 80% 21 70% 0 0% 2 6,7% ΜΟ Υαξαθηεξηζκόο εκαληηθόηεηαο 3,96 Τςειή 4,33 Τςειή 4,76 Πνιχ πςειή 4,66 Πνιχ πςειή 2,66 Μέηξηα 2,73 Μέηξηα 7)Πξνβιήκαηα κε γεηηνληθνχο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο 17 56,7% 11 36,7% 2 6,7% 0 0% 0 0% 1,50 Καζφινπ 66

67 8)Γπζθνιία αλεχξεζεο δσνηξνθψλ Οηθνλνκηθνί ιόγνη 9)Μεγάιν θφζηνο πηζηνπνίεζεο 10)Τςειφ θφζηνο εηζξνψλ 11)Υακειφηεξν εηζφδεκα ιφγσ κεησκέλσλ απνδφζεσλ απσιεηψλ θηι 12)Έιιεηςε δπλαηφηεηαο πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ ζηε βηνινγηθή αγνξά 13)Πξνβιήκαηα θαηά ηελ επεμεξγαζία (ηππνπνίεζε, ζπζθεπαζηήξην) 14)Απμεκέλν θφζηνο ιφγσ κεηαθνξάο ζε θαηάιιεια ζθαγεία 4 13,3% 2 6,7% 1 3,3% 3 10% 3 10% 21 70% 20 66,7% 13 43,3% 4 13,3% 10 33,3% 8 26,7% 9 30% 4 13,3% 3 10% 4 13,3% 8 26,7% 8 26,7% 13 43,3% 7 23,3% 2 6,7% 1 3,3% 3 10% 5 16,7% 5 16,7% 6 20% 6 20% 1 3,3% 3 10% 6 20% 11 36,7% 6 20% 0 0% 0 0% 2 6,7% 3 10% 2,80 Μέηξηα 3,63 Τςειή 3,16 Μέηξηα 2,73 Μέηξηα 3,03 Μέηξηα 1,63 Υακειή 1,80 Υακειή Με ζθνπφ λα παξνπζηαζηνχλ κε ζπλνπηηθφ ηξφπν ηα πξνβιήκαηα ησλ βηνθηελνηξφθσλ θαηεγνξηνπνηήζεθαλ, βάζεη ηνπ κέζνπ φξνπ βαζκνινγίαο ηεο πεληαβάζκηαο θιίκαθαο κέηξεζεο Likert. Με βάζε ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ πξνβιεκάησλ ηα πην ζεκαληηθά πξνβιήκαηα είλαη ηα δηνηθεηηθά κε κ.ν.=4,42. Αθνινπζνχλ, ηα νηθνλνκηθά κε κ.ν.=2,66 θαη ηα πξνβιήκαηα ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο κε κ.ν.=2,42(πίλαθαο ). πλνιηθά, ε θαηεγνξία κε ηα δηνηθεηηθά πξνβιήκαηα αμηνινγήζεθε σο πςειήο ζεκαληηθφηεηαο θαη νη άιιεο δχν θαηεγνξίεο πξνβιεκάησλ αμηνινγήζεθαλ σο κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο απφ ηνπο βηνθηελνηξφθνπο. Πίλαθαο : Μέζνο ξνο ηεο βαζκνινγίαο ησλ πξνβιεκάησλ αλά θαηεγνξία. Πξνβιήκαηα Μ.Ο. Υαραθηερηζκός ζεκαληηθόηεηας 1.Γηνηθεηηθά 4,42 Τςειή 2.Οηθνλνκηθά 2,66 Μέηξηα 3.Παξαγσγηθή δηαδηθαζία 2,42 Υακειή 67

68 Απφ ηε κειέηε ησλ κέζσ φξσλ (Πίλαθαο ) θαίλεηαη φηη ηα πξνβιήκαηα πνπ αμηνινγήζεθαλ σο πάξα πνιχ ζεκαληηθά ήηαλ, ε κεγάιε γξαθεηνθξαηία θαη ε θαζπζηεξεκέλε εμφθιεζε ησλ επηδνηήζεσλ. Δπηπιένλ, ε έιιεηςε εθπαίδεπζεο, ε έιιεηςε ππνζηήξημεο απφ θξαηηθνχο θνξείο, φπσο ε Γηεχζπλζε Γεσξγίαο θαη ην κεγάιν θφζηνο πηζηνπνίεζεο αμηνινγήζεθαλ σο πςειήο ζεκαληηθφηεηαο. Έπεηηα αθνινπζνχλ ηα πξνβιήκαηα κέηξηαο ζεκαληηθφηεηαο, φπσο ην πςειφ θφζηνο εηζξνψλ, ε έιιεηςε δπλαηφηεηαο πξνψζεζεο ησλ θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ ζηελ βηνινγηθή αγνξά, ε δπζθνιία αλεχξεζεο δσνηξνθψλ, ην ρακειφηεξν εηζφδεκα ιφγσ κεησκέλσλ απνδφζεσλ, νη απμεκέλεο απαηηήζεηο ζε εξγαζία, θαη ε θαηαπνιέκεζε ησλ αζζελεηψλ. Δλψ σο ιίγν θαη θαζφινπ ζεκαληηθά αμηνινγήζεθαλ ην απμεκέλν θφζηνο ιφγσ κεηαθνξάο ζε ζθαγεία, ηα πξνβιήκαηα θαηά ηελ επεμεξγαζία(ηππνπνίεζε, ζπζθεπαζηήξην) θαη ηέινο ηα πξνβιήκαηα κε γεηηνληθνχο ζπκβαηηθνχο θηελνηξφθνπο. ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΚΑΣΑ ΣΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΙΑ MΕΓΑΛΘ ΓΑΦΕΙΟΚΑΤΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΘΜΕΝΘ ΕΞΟΦΛΘΣΘ ΕΛΛΕΙΨΘ ΕΚΡΑΙΔΕΥΣΘΣ ΕΛΛΕΙΨΘ ΥΡΟΣΤΘΙΞΘΣ ΑΡΟ ΦΟΕΙΣ ΜΕΓΑΛΟ ΚΟΣΤΟΣ ΡΙΣΤΟΡΟΙΘΣΘΣ ΥΨΘΛΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΙΣΟΩΝ ΕΙΣΤΕ ΕΥΧΑΙΣΤΘΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΘΝ ΕΛΛΕΙΨΘ ΔΥΝΑΤΟΤΘΤΑΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΑΝΕΥΕΣΘΣ ΗΩΟΤΟΦΩΝ ΧΑΜΘΛΟΤΕΟ ΕΙΣΟΔΘΜΑ ΛΟΓΟ ΑΥΞΘΜΕΝΕΣ ΑΡΑΙΤΘΣΕΙΣ ΣΕ ΕΓΑΣΙΑ ΚΑΤΑΡΟΛΕΜΘΣΘ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΑΥΞΘΜΕΝΟ ΚΟΣΤΟΣ ΛΟΓΟ ΡΟΒΛΘΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΘΝ ΡΟΒΛΘΜΑΤΑ ΜΕ ΓΕΙΤΟΝΙΚΟΥΣ ΜΕΣΟΣ ΟΟΣ 4,7667 4,6667 4,3333 3,9667 3,6333 3,1667 3,0667 3,0333 2,8000 2,7333 2,7333 2,6667 1,8667 1,6333 1,5000 Γξάθεκα : Αμηνιφγεζε ησλ πξνβιεκάησλ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία 5.23 Μειινληηθή ζηάζε Οη Βηνθηελνηξφθνη φηαλ εξσηήζεθαλ αλ είλαη ηθαλνπνηεκέλνη ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν απφ ηε βηνινγηθή εθηξνθή ησλ αηγνπξνβάησλ ην πςειφηεξν πνζνζηφ δήισζε κέηξηα ηθαλνπνηεκέλν κε 26,7% ελψ ην ίδην πνζνζηφ απαληήζεθε(26,7%) απφ ηνπο ιίγν ηθαλνπνηεκέλνπο. Αθνινχζεζε ε θαηεγνξία πνιχ ηθαλνπνηεκέλνη κε 20% θαη πάξα πνιχ κε 16,7%, ελψ κφιηο ην 10% απάληεζε φηη δελ είλαη θαζφινπ ηθαλνπνπηεκέλν(γξάθεκα ). 68

69 Γξάθεκα5.23.1:Πνζνζηά γηα ηνλ βαζκφ ηθαλνπνίεζεο ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν κε ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία ηελ πεξίπησζε πνπ ην θξάηνο ζηακαηήζεη λα ζηεξίδεη ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία κε ηε ρνξήγεζε επηδφηεζεο, ην 60%(18 άηνκα) ησλ βηνθηελνηξφθσλ αλέθεξε πσο δελ ζα ζπλερίζεη ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία θαη ην ππφινηπν 40%(12 άηνκα) ζα ζπλερίζεη ηελ εθηξνθή κε βηνινγηθνχο κεζφδνπο (Γξάθεκα ). Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή αλ δηαθνπεί ην πξφγξακκα ζα ζπλερίζεηε ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία. ηε ζπλέρεηα, δεηήζεθε απφ ηνπο εξσηψκελνπο βηνθηελνηξφθνπο πνπ ππνζηεξίδνπλ φηη ζα ζπλερίζνπλ λα θαιιηεξγνχλ κε βηνινγηθνχο κεζφδνπο εθηξνθήο, αθφκε θαη κεηά ηε δηαθνπή ηεο επηδφηεζεο, λα θαζνξίζνπλ ηνπο ιφγνπο πνπ ηνπο σζνχλ πξνο ηε ζπγθεθξηκέλε απφθαζε, ην ίδην θαη γηα ηνπο βηνθηελνηξφθνπο πνπ δελ ζα ζπλερίζνπλ λα εθηξέθνπλ κε βηνινγηθνχο κεζφδνπο παξαγσγήο. 69

70 ηελ 1 ε νκάδα κε ηνπο βηνθηελνηξφθνπο πνπ ζα ζπλερίζνπλ λα εθηξέθνπλ κε βηνινγηθέο κεζφδνπο, θαηεγνξηνπνηήζεθαλ νη απαληήζεηο ηνπο :1)νηθνλνκηθνί ιφγνη, 2) αζθάιεηα πξντφλησλ, 3) ηδενινγία,4) λέα πξννπηηθή ζηελ αγνξά θαη 5) νηθνλνκηθνί θαη πγηεηλά πξντφληα (Γξάθεκα ).Σν 27,27% πνπ ζα ζπλέρηδε κε βηνινγηθνχο κεζφδνπο εθηξνθήο αλέθεξε ηνπο νηθνλνκηθνχο ιφγνπο σο βαζηθφ θίλεηξν ελψ έλα επίζεο 27,27% αλέθεξε ηδενινγηθνχο ιφγνπο. Σν 18,18% αλέδεημε ηελ λέα πξννπηηθή ζηελ αγνξά, ελψ εάλ άιιν επίζεο 18,18% αλέθεξε ηφζν νηθνλνκηθνχο ιφγνπο φζν θαη ηελ πξνζηαζία ηεο πγείαο κε πην αζθαιή πξντφληα. Ζ παξαγσγή αζθαιψλ πξντφλησλ αλαθέξζεθε κφιηο απφ ην 9% ησλ εξσηψκελσλ. Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή ιφγνη ζπλέρηζεο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο ηελ 2 ε νκάδα κε ηνπο βηνθηελνηξφθνπο πνπ δελ ζα ζπλέρηδαλ λα αζθνχλ κε βηνινγηθνχο κεζφδνπο αλ δηαθνπεί ην πξφγξακκα επηδφηεζεο, δεηήζεθε λα αλαθέξνπλ ηνπο ιφγνπο πνπ ζα ηνπο νδεγνχζαλ ζε κία ηέηνηα απφθαζε. Ο θχξηνο θαη κνλαδηθφο ιφγνο πνπ αλέθεξε ην ζχλνιν ησλ εξσηψκελσλ (18 άηνκα) ήηαλ νη νηθνλνκηθνί ιφγνη (Γξάθεκα ). Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή ιφγνη δηαθνπήο ηεο βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο 70

71 ηελ εξψηεζε αλ ζα επηζπκνχζαλ νη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη ηελ ελαζρφιεζε ησλ παηδηψλ ηνπο κε ηελ βηνινγηθή θηελνηξνθία, ην 73,68% ησλ εξσηψκελσλ απάληεζε ζεηηθά, ελψ κφιηο ην 26,32% δελ ζα ην επηζπκνχζε(γξάθεκα ) Γξάθεκα : Πνζνζηά γηα ηε κεηαβιεηή κειινληηθή δηαδνρή 5.24 Πεξηβαιινληηθή Δπαηζζεηνπνίεζε ην ηειεπηαίν ηκήκα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ δηεξεπλήζεθε ε πεξηβαιινληηθή επαηζζεηνπνίεζε ησλ θηελνηξφθσλ. Ο ηειηθφο κέζνο φξνο γηα ηελ θάζε πξφηαζε, πξνθχπηεη απφ ηηο απαληήζεηο φζσλ θηελνηξφθσλ ήηαλ ζε ζέζε λα απαληήζνπλ. ηνλ πίλαθα παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά φιεο νη απφςεηο ησλ βηνθηελνηξφθσλ θαη παξαηίζεληαη νη ζπρλφηεηεο, ηα πνζνζηά, ν κέζνο φξνο θαη ν γεληθφο ραξαθηεξηζκφο ηεο θάζε άπνςεο έηζη φπσο αμηνινγήζεθαλ απφ ηνπο θηελνηξφθνπο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα. Αξρηθά δεηήζεθε απφ ηνπο θηελνηξφθνπο λα εθηηκήζνπλ αλ ζεσξνχλ ηε θηελνηξνθία ζηε ρψξα καο θηινπεξηβαιινληηθή. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ θηελνηξφθσλ (56,6%) ζπκθσλεί ελ κέξεη θαη απφιπηα, ελψ ην 13,3 % νχηε ζπκθσλεί/νχηε δηαθσλεί. Αληίζεηα, κφιηο ην 30 % δηαθσλεί κε ηε ζπγθεθξηκέλε άπνςε. πλνιηθά, νη βηνινγηθνί θηελνηξφθνη πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ηείλνπλ λα κελ έρνπλ άπνςε (κ.ν=3,16) ζρεηηθά κε ην αλ ε θηελνηξνθία ζηε ρψξα καο είλαη θηινπεξηβαιινληηθή. Οη θηελνηξφθνη θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ αλ ζπκθσλνχλ φηη ε ρξήζε ρεκηθψλ κέζσλ είλαη αλαγθαία γηα ηελ ζίγνπξε απφδνζε ηεο θηελνηξνθίαο. Σν 56,7% ησλ θηελνηξφθσλ πνπ 71