ΜΑΘΗΜΑ 10ο ΜΕΡΟΣ Γ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ

HTML
DOWNLOAD

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΑΘΗΜΑ 10ο ΜΕΡΟΣ Γ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ"

Κωνσταντίνος Παυλόπουλος
9 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΜΑΘΗΜΑ 10ο ΜΕΡΟΣ Γ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ

2 ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ Πρόσφατες εργασίες έχουν αποδείξει ότι στη μνήμη παρεμβαίνουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου Παρ όλα αυτά, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι μνήμης και ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου είναι πολύ πιο σημαντικές για ορισμένους τύπους από ότι για άλλους Επί πλέον, διαφορετικοί τύποι μνήμης αποθηκεύονται σε διαφορετικά νευρωνικά συστήματα

περιοχές του εγκεφάλου είναι πολύ πιο σημαντικές για ορισμένους τύπους από ότι για

3 Ο πρώτος που απέδειξε ότι οι μνημονικές διεργασίες στον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι εντοπισμένες ήτα Wilder Penfield Ο Wilder Penfield, νευροχειρουργός στο Νευρολογικό Ινστιτούτο του Μόντρεαλ τη δεκαετία του 1940 μελέτησε το φλοιό σε περισσότερους από 1000 ασθενείς Μερικές φορές, διαπίστωσε ότι ο ηλεκτρικός ερεθισμός προκαλούσε εκείνο που ονόμασε εμπειρική απόκριση ή αναδρομή, κατά την οποία οι ασθενείς περιέγραφαν μια συγκεκριμένη ανάμνηση προηγούμενων εμπειριών Αυτές οι αποκρίσεις που έμοιαζαν με μνήμη προκαλούνταν μόνο από τους κροταφικούς λοβούς και ποτέ από άλλη περιοχή Ωστόσο, οι αποκρίσεις αυτές ήταν σπάνιες, ακόμη και από τους κροταφικούς λοβούς, και παρατηρούνταν μόνο στο 8% των προσπαθειών ερεθισμού

εμπειρική απόκριση ή αναδρομή, κατά την οποία οι ασθενείς περιέγραφαν μια συγκεκριμένη ανάμνηση προηγούμενων εμπειριών Αυτές οι αποκρίσεις που έμοιαζαν με μνήμη προκαλούνταν μόνο

4 Η μνήμη δεν είναι ενιαία και είναι δυνατόν να διακριθεί σε άδηλη και έκδηλη, με βάση τον τρόπο αποθήκευσης και ανάκλησης των πληροφοριών Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο ρόλος του κροταφικού λοβού στη μνήμη έγινε σαφέστερος έπειτα από μελέτες μιας συνεργάτιδας του Penfield, της Brenda Milner, επί των επιδράσεων της θεραπευτικής αμφοτερόπλευρης αφαίρεσης του ιπποκάμπου και των γειτονικών περιοχών του κροταφικού λοβού σε λίγους ασθενείς με επιληψία κροταφικού λοβού

έπειτα από μελέτες μιας συνεργάτιδας του Penfield, της Brenda Milner, επί των επιδράσεων της θεραπευτικής

5 Μελέτες σε ασθενείς με βλάβες στον κροταφικό λοβό αποκάλυψαν την ύπαρξη δύο τελείως διαφορετικών τρόπων μάθησης, γεγονός το οποίο οι γνωσεοψυχολόγοι άρχισαν να εκτιμούν από τις μελέτες τους σε φυσιολογικά άτομα Μαθαίνουμε τι είναι κόσμος-αποκτώντας γνώσεις για άτομα, θέσεις και πράγματα τα οποία είναι προσιτά στη συνείδησηχρησιμοποιώντας μια μορφή μνήμης η οποία συνήθως ονομάζεται έκδηλη Ή μαθαίνουμε πώς να κάνουμε πράγματααποκτώντας κινητικές ή αντιληπτικές ικανότητες που είναι απρόσιτες στη συνείδησηχρησιμοποιώντας την άδηλη μνήμη

θέσεις και πράγματα τα οποία είναι προσιτά στη συνείδησηχρησιμοποιώντας μια μορφή μνήμης η οποία συνήθως ονομάζεται έκδηλη Ή

6 Στην έκδηλη μνήμη παρεμβαίνει το σύστημα του έσω κροταφικού λοβού Η έκδηλη μνήμη κωδικεύει πληροφορίες για αυτοβιογραφικά συμβάντα, καθώς και την τεκμηριωμένη γνώση Ο σχηματισμός της εξαρτάται από γνωστικές διεργασίες, όπως είναι η εκτίμηση, η σύγκριση και η συνεπαγωγή Οι έκδηλες μνήμες είναι δυνατόν να ανακληθούν με μια σκόπιμη πράξη ανάκλησης Μερικές φορές δημιουργούνται με μια μόνο δοκιμή ή εμπειρία και συχνά, είναι δυνατόν να ανακληθούν συνοπτικά με δηλωτικές φράσεις, «όπως το περασμένο καλοκαίρι επισκέφθηκα τη γιαγιά μου στο εξοχικό της» (αυτοβιογραφικό συμβάν) ή «ο χρυσός είναι βαρύτερος από το νερό» (τεκμηριωμένη γνώση)

με μια σκόπιμη πράξη ανάκλησης Μερικές φορές δημιουργούνται με μια μόνο δοκιμή ή εμπειρία και συχνά, είναι δυνατόν να ανακληθούν συνοπτικά με δηλωτικές

8 Δεδομένα από αμνησιακούς ασθενείς υποδηλώνουν ότι στην αυτοβιογραφική γνώση μπορεί να παρεμβαίνουν διαφορετικοί εγκεφαλικοί μηχανισμοί στον κροταφικό λοβό Έτσι, ύστερα από τραύμα στον κροταφικό λοβό, μερικοί ασθενείς χάνουν τελείως την ικανότητα να θυμηθούν γεγονότα που συνέβησαν λίγα λεπτά νωρίτερα, συμπεριλαμβανομένων δραματικών προσωπικών γεγονότων τα οποία συνέβησαν λίγα λεπτά νωρίτερα, συμπεριλαμβανομένων δραματικών γεγονότων τα οποία συνέβησαν πριν από τον τραυματισμό, π.χ. ατυχημάτων και θανάτων στην οικογένεια Είναι αξιοσημείωτο ότι η ικανότητά τους να θυμούνται τον μεγάλο όγκο αποθηκευμένων πραγματικών πληροφοριών παραμένει άθικτη Εν τούτοις, βλάβες του έσω κροταφικού λοβού διαταράσσουν μόνον τη μακρόχρονη αποθήκευση νέων μνημών

συνέβησαν λίγα λεπτά νωρίτερα, συμπεριλαμβανομένων δραματικών γεγονότων τα οποία συνέβησαν πριν από τον τραυματισμό, π.χ.

9 Ο ιππόκαμπος φαίνεται ότι είναι μόνο παροδικός χώρος αποθήκευσης της μακροχρόνιας μνήμης και ότι τελικά, μεταβιβάζει σε άλλες περιοχές τις πληροφορίες που αποκτήθηκαν, πιθανώς στο φλοιό των εγκεφαλικών ημισφαιρίων, για μόνιμη αποθήκευση Παραδείγματος χάριν, οι αισθητικές πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την αναγνώριση ενός προσώπου υφίσταται επεξεργασία σε οπτικές περιοχές του φλοιού των εγκεφαλικών ημισφαιρίων που έχουν σχέση με την αναγνώριση προσώπωνδηλαδή στον κάτω κροταφικό φλοιό Παράλληλα, οι οπτικές αυτές πληροφορίες για πρόσωπα μεταβιβάζονται επίσης στον ενδορρινικό φλοιό, από τον οποίο εκπορεύεται η διατιτραίνουσα οδός, δηλαδή η κύρια προσαγωγός οδός του ιπποκάμπου

υφίσταται επεξεργασία σε οπτικές περιοχές του φλοιού των εγκεφαλικών ημισφαιρίων που έχουν σχέση με την αναγνώριση προσώπωνδηλαδή στον κάτω κροταφικό φλοιό Παράλληλα, οι

11 Πιστεύεται ότι ο ιππόκαμπος και οι σχετικές περιοχές του κροταφικού λοβού επεξεργάζονται, στη συνέχεια, αυτές τις πληροφορίες για μια περίοδο εβδομάδων ή μηνών-και τις μεταφέρουν στο φλοιό των εγκεφαλικών ημισφαιρίων, πιθανώς στην περιοχή του οπτικού φλοιού οι οποία έχει σχέση με την αναγνώριση των προσώπων Εναλλακτικά, ο ιππόκαμπος μπορεί να μην αποθηκεύει καθόλου μακροχρόνιες πληροφορίες, αλλά να χρησιμεύει ως διευκολυντής που βοηθά στην αποθήκευση των πληροφοριών οι οποίες υπέστησαν αρχικά επεξεργασία από τον κάτω κροταφικό φλοιό Επομένως, ο ιππόκαμπος μπορεί να είναι είτε σταθμός για την μακρόχρονη μνήμη είτε σύστημα διευκόλυνσης, το οποίο είναι σημαντικό για την αποθήκευση της μνήμης κάπου αλλού στον εγκέφαλο

καθόλου μακροχρόνιες πληροφορίες, αλλά να χρησιμεύει ως διευκολυντής που βοηθά στην αποθήκευση των πληροφοριών οι οποίες υπέστησαν αρχικά επεξεργασία από τον κάτω κροταφικό φλοιό

12 Στην άδηλη μνήμη δεν απαιτείται σκόπιμη ανάκληση και παρεμβαίνουν διάφορες αντιληπτικές και αντανακλαστικές οδοί Η άδηλη μνήμη έχει αυτόματο ή αντανακλαστικό χαρακτήρα, ενώ ο σχηματισμός και η ανάκλησή της δεν εξαρτώνται απολύτως από την επίγνωση ή από τις γνωστικές διεργασίες Ο τύπος αυτός μνήμης συσσωρεύεται βραδέως με την πολλαπλή επανάληψη, εκφράζεται αρχικά με βελτιωμένη επίδοση και συνήθως δεν είναι δυνατόν να εκφραστεί με λέξεις

εξαρτώνται απολύτως από την επίγνωση ή από τις γνωστικές διεργασίες Ο τύπος αυτός μνήμης συσσωρεύεται βραδέως

14 Παραδείγματα άδηλης μνήμης περιλαμβάνουν αντιληπτικές και κινητικές δεξιότητες, καθώς και την εκμάθηση ορισμένων τύπων διαδικασιών και κανόνων, όπως είναι, π.χ. οι κανόνες της γραμματικής Η λεκτική μάθηση η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επανάληψη, όπως π.χ. η αποστήθιση της κλίσης των ρημάτων μιας ξένης γλώσσας, έχει τα χαρακτηριστικά της άδηλης μνήμης Τέτοια μάθηση είναι δυνατόν να ανακληθεί στη μνήμη αυτόματα, χωρίς προσπάθεια

οι κανόνες της γραμματικής Η λεκτική μάθηση η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επανάληψη, όπως π.χ.

15 Η άδηλη μνήμη για μια συγκεκριμένη εργασία θεωρείται ότι συνδέεται με τη δραστηριότητα του ειδικού αισθητικού και του ειδικού κινητικού συστήματος που παρεμβαίνουν στο μαθησιακό έργο και ότι διατηρείται από μηχανισμούς αποθήκευσης που υπάρχουν σε καθένα από τα συστήματα αυτά Επομένως, η άδηλη μνήμη είναι δυνατόν να μελετηθεί σε διάφορα αντανακλαστικά συστήματα είτε σπονδυλωτών είτε ασπόνδυλων ζώων Πράγματι, ακόμη και απλά ασπόνδυλα είναι ικανά για αντανακλαστική μάθηση.

υπάρχουν σε καθένα από τα συστήματα αυτά Επομένως, η άδηλη μνήμη είναι δυνατόν να μελετηθεί σε διάφορα αντανακλαστικά

16 ΟΙ ΑΔΗΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΕΙΡΜΙΚΕΣ Ή ΜΗ ΣΥΝΕΙΡΜΙΚΕΣ Η μη συνειρμική μάθηση παρατηρείται όταν το αντικείμενο εκτίθεται μια φορά ή επανειλημμένα σε ένα είδος ερεθίσματος Δύο τύποι μη συνειρμικής μάθησης είναι πολύ κοινές στην καθημερινή ζωή : ο εθισμός και η ευαισθητοποίηση Εθισμός είναι η ελάττωση της απόκρισης σε ένα επαναλαμβανόμενο καλόηθες ερέθισμα. Π.χ. οι περισσότεροι άνθρωποι στις ΗΠΑ ξαφνιάζονται με την πρώτη κροτίδα, κατά την επέτειο της ανεξαρτησίας, αλλά καθώς προχωρεί η ημέρα, βαθμιαία συνηθίζουν στον θόρυβο

η ευαισθητοποίηση Εθισμός είναι η ελάττωση της απόκρισης σε ένα επαναλαμβανόμενο καλόηθες ερέθισμα. Π.χ.

18 Ευαισθητοποίηση (ή ψευδοεξαρτημένη μάθηση) είναι η ενίσχυση των αποκρίσεων σε μια μεγάλη ποικιλία ερεθισμάτων μετά από ένα έντονο αλγογόνο ερέθισμα. Π.χ. ένα ευαισθητοποιημένο ζώο αντιδρά εντονότερα σε ένα ήπιο απτικό ερέθισμα μετά από ένα επώδυνο τσίμπημα. Επί πλέον, ένα ευαισθητοποιό ερέθισμα μπορεί να καταργήσει την επίδραση του εθισμού. Π.χ. μετά την ελάττωση, λόγω εθισμού, της αντίδρασης έκπληξης σε ένα θόρυβο, η αντίδραση είναι δυνατόν να αποκατασταθεί με ένα ισχυρό τσίμπημα, η διεργασία αυτή ονομάζεται απεθισμός Η ευαισθητοποίηση και ο απεθισμός δεν εξαρτώνται από τον ακριβή χρόνο δράσης του έντονου ερεθίσματος σε σχέση με το ασθενέστερο ερέθισμα, δεν χρειάζεται σύνδεση μεταξύ των δύο ερεθισμάτων

μετά την ελάττωση, λόγω εθισμού, της αντίδρασης έκπληξης σε ένα θόρυβο, η αντίδραση είναι δυνατόν να αποκατασταθεί με ένα ισχυρό τσίμπημα, η διεργασία αυτή ονομάζεται απεθισμός

19 Δεν είναι όμως όλα τα παραδείγματα της μη συνειρμικής μάθησης τόσο απλά όσο ο εθισμός και η ευαισθητοποίηση Πολλοί τύποι πιο σύνθετης μάθησης δεν έχουν εμφανή συνειρμικά στοιχεία (μολονότι μπορεί να υπάρχουν αφανείς μορφές συνειρμού) Οι τύποι αυτοί μάθησης περιλαμβάνουν τη μιμητική μάθηση, ένα βασικό στοιχείο της απόκτησης γλώσσας

συνειρμικά στοιχεία (μολονότι μπορεί να υπάρχουν αφανείς μορφές συνειρμού) Οι

20 Με τις πειραματικές μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία της μάθησης, έγινε δυνατή η διάκριση πολλών τύπων συνειρμικής μάθησης Έχουν μελετηθεί διεξοδικά δύο πειραματικά μοντέλα Η κλασική εξαρτημένη μάθηση συνίσταται στην εκμάθηση της σχέσης μεταξύ δύο ερεθισμάτων, ενώ η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση συνίσταται στην εκμάθηση μιας σχέσης μεταξύ του ερεθίσματος και της συμπεριφοράς του οργανισμού (στα παραδείγματα αυτά, παρά την ευρεία χρήση τους στην έρευνα, δεν εντάσσονται όλες οι μορφές συνειρμικής μάθησης)

δύο ερεθισμάτων, ενώ η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση συνίσταται στην εκμάθηση μιας σχέσης μεταξύ του ερεθίσματος και της

21 Βάση της κλασικής εξαρτημένης μάθησης είναι η σύζευξη δύο ερεθισμάτων Το εξαρτημένο ερέθισμα, όπως είναι ένα φως ή ένας ήχος, επιλέγεται διότι δημιουργεί είτε μη εμφανή είτε ασθενή απόκριση, η οποία είναι συνήθως άσχετη με την απόκριση την οποία τελικά θα μάθει το ζώο Το μη εξαρτημένο ερέθισμα, όπως είναι η τροφή ή ένα ηλεκτρικό ερέθισμα στο άκρο, επιλέγεται διότι, συνήθως δημιουργεί μια ισχυρή, σταθερή, εμφανή απόκριση Οι μη εξαρτημένες αποκρίσεις είναι έμφυτες, παράγονται χωρίς μάθηση Όταν ένα εξαρτημένο ερέθισμα ακολουθείται από ένα μη εξαρτημένο ερέθισμα, το εξαρτημένο ερέθισμα αρχίζει να προκαλεί μια νέα ή διαφορετική απόκριση, η οποία ονομάζεται εξαρτημένη απόκριση

Σχετικά έγγραφα

Μνήμη και μάθηση. Συμπεριφορικό επίπεδο Κυτταρικό επίπεδο. Παρασκευή, 5 Απριλίου 13

Μνήμη και μάθηση. Συμπεριφορικό επίπεδο Κυτταρικό επίπεδο. Παρασκευή, 5 Απριλίου 13 Μνήμη και μάθηση Συμπεριφορικό επίπεδο Κυτταρικό επίπεδο Κατηγορίες μνήμης Βραχύχρονη/Μακρόχρονη μνήνη Έκδηλη μνήμη (ιππόκαμπος/φλοιός) Άδηλη μνήμη (αμυγδαλή, παρεγκεφαλίδα) Συνειρμική Μη συνειρμική Διαδικαστική