Η Ελληνική Οικονομία μετά τη Διπλή Κρίση

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η Ελληνική Οικονομία μετά τη Διπλή Κρίση"

Καλλιστράτης Δαμασκηνός
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Η Ελληνική Οικονομία μετά τη Διπλή Κρίση Καθηγητής Γιάννης Μουρμούρας* Οικονομικός Σύμβουλος του Πρωθυπουργού π. Υφυπουργός Οικονομικών Εισήγηση στο Συνέδριο Capital & Vision με τίτλο «Η Μακρά Πορεία προς την Ανάπτυξη: Διδάγματα από την ύφεση», Αθήνα, 11/12 Νοεμβρίου 2013 *Οι απόψεις που εκφράζονται είναι αυστηρά προσωπικές.

Υφυπουργός Οικονομικών Εισήγηση στο Συνέδριο Capital & Vision με τίτλο «Η Μακρά

2 2 Ο Χαρακτήρας της Ελληνικής Κρίσης * Αρχικά, από κρίση ελλείμματος (απόρροια του υπερβολικού κρατικού δανεισμού) σε κρίση φερεγγυότητας / κρίση χρέους Εν συνεχεία, η αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος με υπερβολική λιτότητα και η συνεπακόλουθη βαθιά ύφεση της ελληνικής οικονομίας αποσταθεροποίησαν το τραπεζικό σύστημα (αύξηση NPLs και φυγή καταθέσεων) ενώ το PSI+ διάβρωσε περαιτέρω την κεφαλαιακή βάση των τραπεζών ΩΣΤΟΣΟ, μετά από τέσσερα χρόνια σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής και της αποκατάστασης της αξιοπιστίας της χώρας και έναντι των μεγάλων θυσιών του ελληνικού λαού, προ των πυλών η ολική αναστροφή της ελληνικής οικονομίας * βλ. Ιωάννης Μουρμούρας: Η ΔΙΠΛΗ ΚΡΙΣΗ Δημόσιου Χρέους Τραπεζών (2013, σελ. 250)

καταθέσεων) ενώ το PSI+ διάβρωσε περαιτέρω την κεφαλαιακή βάση των τραπεζών ΩΣΤΟΣΟ, μετά από τέσσερα χρόνια σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής και της αποκατάστασης της αξιοπιστίας

3 Η Ολική Αναστροφή της Ελληνικής Οικονομίας 3

5 Fiscal Adjustment 5

6 Primary Balance, General Government (as % of GDP, ) 5-year Autumn 2013 averages forecast Belgium Germany Estonia Ireland Greece Spain : France Italy Cyprus : Latvia Luxembourg Malta : Netherlands Austria Portugal Slovenia : Slovakia Finland Euro area Source: EU Autumn Forecast 2013

1 Spain : 2.3 1.9-9.3-7.7-7.0-7.6-3.3-2.4-3.0 France -0.8 0.5-0.3-5.1-4.7-2.7-2.3-1.8-1.4-1.1 Italy 4.5 3.4 1.7-0.8 0.1 1.1 2.5 2.3 2.8 3.1 Cyprus : -0.7 2.5-3.6-3.0-4.0-3.3-4.2-4.3-2.1 Latvia 0.6-1.

7 Cyclically-Adjusted Primary Balance, General Government (as % of GDP, ) 5-year Autumn 2013 averages forecast Belgium Germany Estonia : Ireland Greece Spain : France Italy Cyprus : Latvia : Luxembourg Malta : Netherlands Austria Portugal Slovenia : Slovakia : Finland Euro area Source: EU Autumn Forecast 2013

9 1.8-3.4 7.3 6.1 Spain : 1.4 1.4-7.3-5.4-5.0-5.2-0.9-0.7-2.6 France -0.1-0.6-1.4-3.6-3.6-2.1-1.1-0.2 0.2 0.1 Italy 4.3 2.6 0.6 1.1 1.1 1.9 4.3 4.8 4.8 4.6 Cyprus : -1.1 2.1-3.9-3.4-4.4-3.2-1.6-1.5-1.

8 External Adjustment 8

9 Real unit labour costs (% change on preceding year, ) 5-year Autumn 2013 averages forecast Belgium Germany Estonia Ireland Greece Spain France Italy Cyprus : Latvia Luxembourg Malta Netherlands Austria Portugal Slovenia : Slovakia : Finland Euro area : Source: EU Autumn Forecast 2013

0-0.7 Spain -1.3-0.9 0.2 1.5-1.8-1.0-2.9-1.7-1.7-1.3 France -0.8 0.3-0.3 3.0-0.3-0.1 0.6-0.5-0.9-1.2 Italy -2.1-0.1 0.3 2.4-0.4-0.4 0.8 0.2-0.7-0.5 Cyprus : 0.9-2.2 4.0-0.9 0.2-4.2-9.0-5.4-3.

10 Current Account Balances (as % of GDP, ) 5-year Autumn 2013 averages forecast Belgium Germany Estonia Ireland Greece Spain France Italy Cyprus : Latvia Luxembourg Malta : Netherlands Austria Portugal Slovenia Slovakia Finland Euro area : Euro area adjusted : : : Source: EU Autumn Forecast 2013

9-1.6 Spain -0.6-3.8-8.4-4.8-4.4-4.0-1.2 1.4 2.6 3.1 France 1.4 1.3-0.9-1.8-1.9-2.5-2.1-1.8-1.5-1.5 Italy 2.2 0.0-1.4-2.0-3.5-3.1-0.5 1.0 1.2 1.1 Cyprus : -2.8-8.6-10.7-9.2-4.3-6.6-2.0-0.6-0.

11 11 Το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα εμφανής στην ανοδική πορεία των τραπεζικών μετοχών. Η κεφαλαιακή επάρκεια των τεσσάρων συστημικών τραπεζών έχει αποκατασταθεί με τη συνδρομή του ΤΧΣ και ιδιωτών επενδυτών στις πρόσφατες ΑΜΚ. 3 από τις 4 μεγάλες συστημικές τράπεζες συγκέντρωσαν τα απαιτούμενα ιδιωτικά κεφάλαια. Η τέταρτη ετοιμάζεται για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ύψους 2 δισ το πρώτο τρίμηνο του Τα νέα στρες τεστ δεν προκαλούν ανησυχία λόγω του αποθέματος (8-9 δις ευρω) του ΤΧΣ και των συνεργειών από τις τελευταίες εξαγορές συγχωνεύσεις τραπεζών

3 από τις 4 μεγάλες συστημικές τράπεζες συγκέντρωσαν τα απαιτούμενα ιδιωτικά κεφάλαια.

12 Η Μακρά Πορεία προς την Ανάπτυξη 12

13 13 Η Μακρά Πορεία προς την Ανάπτυξη Πράγματι, η πορεία από τη βαθιά ύφεση προς τη διατηρήσιμη ανάπτυξη είναι μακρά (έλλειψη τραπεζικής ρευστότητας, υψηλή ανεργία, οι μεταρρυθμίσεις καθυστερούν να ξεκλειδώσουν το εγκλωβισμένο αναπτυξιακό τους απόθεμα. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ.) ΩΣΤΟΣΟ, η πιο πάνω πορεία περνά μέσα από την ανάκαμψη, και επιταχύνεται με την αποφασιστικότητα και προσήλωση της ελληνικής κυβέρνησης σε ένα ισχυρό σοκ ζήτησης με την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων από την αλλοδαπή και όχι μόνο.

14 14 Growth prospects in 2014 and beyond

15 15 Baseline Macroeconomic Scenario for 2014 (% YoY change) Real GDP -6,4-4 0,6 Private Consumption -9,1-6,7-1,6 Government Consumption -4,2-4,9-4 Investment -19,2-5,9 5,3 Exports -2,4 2,5 4,6 Imports -13,8-7 -1,3 Harmonized CPI 1-0,8-0,4 GDP deflator -0,8-1,7-0,5 Unemployment rate 22,8 25,5 24,5 Source: Draft budget 2014

Investment -19,2-5,9 5,3 Exports -2,4 2,5 4,6 Imports -13,8-7 -1,3 Harmonized CPI

16 16 International forecasts for Greek GDP growth 2014 as % of GDP 2014 Greek Ministry of Finance 0,6 European Commission (Autumn Forecast 2013) 0,6 IMF 0,6 Credit Suisse 1,1 Deutsche Bank 0,8 Credit Agricole 0,6 BNP Paribas 0,5 Barclays 0,5 Fitch 0,5 Morgan Stanley 0 JP Morgan -0,1 Bank of America Merrill Lynch -0,6

Credit Suisse 1,1 Deutsche Bank 0,8 Credit Agricole 0,6 BNP Paribas 0,5

17 17 FDIs in Greece 2013 Companies / Total sums Cosco 340mn at the Piraeus as of today HP TAP 1,5bn Fairfax Financial Holdings Watson Pharmaceuticals 562mn Sinovel and PPC mn Kopelouzos Group 250mn Unigea Erneuerbare Gmbh 600mn Interministerial Committee of Strategic Investments 1.4 bn McArthurGlen 100mn Vodafone-Wind 150mn joint investment FDIs in Greece during 2013 Further Placements / Comments a) Increase the overall capacity of TEU s by 3,7m to 6,2m b) Create 400 permanent jobs c) The goal is to make Piraeus the number one port in the Mediterranean Due to the contract signed between HP and TRAINOSE, initial TRAINOSE's revenues will amount 10mn/year before rising to 70mn/year. 8k-10k new jobs will be created 164 mn Commercial real estate Acquisition from Lamda Development S.A. in Eurobank Properties 19,1% stake Reic S.A. Acquisition of Greece's Specifar Other important deals Wind farm in Phodope Biggest wind park in Greece which will generate 140MW production of 1200MW of wind energy new large investments in tourism via Greece's fast track program European Outlet in Athens new jobs created. Construction and telecommunication equipment

4 bn McArthurGlen 100mn Vodafone-Wind 150mn joint investment FDIs in Greece during 2013 Further Placements / Comments a) Increase the overall capacity of TEU s by 3,7m to 6,2m b) Create 400 permanent

18 18 Η Μακρά Πορεία προς την Ανάπτυξη Πέραν των πιο πάνω απαιτείται στήριξη στην επενδυτική αυτή προσπάθεια κι από ευρωπαϊκούς θεσμούς**. Κομβικός ο ρόλος της ΕΤΕπ (EIB). Θετικές οι υπάρχουσες πρωτοβουλίες για γραμμές πίστωσης από το : το Ταμείο Εγγυοδοσίας για τις ελληνικές ΜμΕ και το Πρόγραμμα ενίσχυσης της χρηματοδότησης των εξαγωγικών επιχειρήσεων ΌΜΩΣ και οι εμπορικές τράπεζες οφείλουν να συμβάλλουν στη διευκόλυνση της απορροφητικότητας αυτών των δανείων ΠΡΟΣΟΧΗ: στους νέους ευρωπαϊκούς ορισμούς, «όμιλος» κ «προβληματική επιχείρηση».

Θετικές οι υπάρχουσες πρωτοβουλίες για γραμμές πίστωσης από το : το Ταμείο Εγγυοδοσίας για τις ελληνικές ΜμΕ και το Πρόγραμμα ενίσχυσης

19 19 Η Μακρά Πορεία προς την Ανάπτυξη 1 Η ΠΡΟΤΑΣΗ: Το κρίσιμο έτος 2014 η χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ (ΕΙΒ) να καλύψει αναδρομικά και την όποια απόκλιση της χώρας τα τελευταία 2 χρόνια ( ) από το μέσο ετήσιο όρο χρηματοδότησης της από αυτήν (1,1 δισ. ευρώ). (Η χρηματοδότηση προς την χώρα ανήλθε μόλις στα 958 εκατ. για το 2011 και 705 εκατ. για το Η επιπλέον αυτή χρηματοδότηση θα μπορούσε να διοχετευθεί και στις επιχειρήσεις υποκατάστασης εισαγωγών (rebalancing)

της από αυτήν (1,1 δισ. ευρώ). (Η χρηματοδότηση προς την χώρα ανήλθε μόλις στα 958 εκατ. για το 2011 και 705 εκατ.

20 20 Η Μακρά Πορεία προς την Ανάπτυξη 2 η ΠΡΟΤΑΣΗ: Η ΕΤΕπ (ΕΙΒ) μπορεί να παρέχει στις μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις εγγυήσεις για δανεισμό από τις αγορές, ή κοινοπρακτικά δάνεια μαζί με το υπό σύσταση ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ, ο οποίος δανεισμός είναι σήμερα απαγορευτικός λόγω των υψηλών επιτοκίων (βλ. όμως παράδειγμα ΔΕΗ) Επιπλέον, παροχή εγγυήσεων από την EIB ώστε τα υβριδικά ομόλογα έργων να επεκταθούν σε μεγαλύτερη κλίμακα στην ευρωπεριφέρεια

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ, ο οποίος δανεισμός είναι σήμερα απαγορευτικός λόγω των υψηλών επιτοκίων (βλ.

21 21 Οδικός χάρτης για την επιστροφή στις διεθνείς αγορές

22 Με δεδομένο το πρωτογενές πλεόνασμα και την ξεκάθαρη τάση για αναστροφή της ύφεσης και ανάκαμψη το 2014, η κυβέρνηση μελετά έναν οδικό χάρτη εξόδου στις διεθνεις αγορές. Στο ερώτημα πόσο ρεαλιστικό είναι το σενάριο επιστροφής όταν πέρυσι μόλις είχαμε το κούρεμα κυβερνητικών ομολόγων και σήμερα έχουμε λόγο χρέους/αεπ 175%, η απάντηση έχει ως εξής: Α. 1. Το κούρεμα έγινε συντεταγμένα με τους δανειστές μας. 2. Η Ελλάδα για τις αγορές ανήκει στην ευρωζώνη, ναι στην ευρωπεριφέρεια, όχι όμως στις αναδυόμενες αγορές ( Β. Παρά το υψηλό χρέος, το ρίσκο της αναχρηματοδότησης ( refinancing risk) μιας νέας έκδοσης ομολόγων 3/5ετούς διάρκειας είναι πολύ χαμηλό εξαιτίας του risk profile: 1. Χαμηλό interest rate expenditure ως % ΑΕΠ χρόνια maturity (η νέα έκδοση senior στo υπόλ. χρέος) 3. Τα χρηματοδοτικά κενά πολύ μικρά ( : 8 δισ. ευρώ και : 6 δισ. 4. Σε όρους παρούσας αξίας το χρέος είναι πολύ πολύ μικρότερο ( μικρότερο της Ιταλίας). 22

23 Debt servicing costs 23

24 Yield (bps) Yield (bps) Yield (bps) Yield (bps) Greece 10-year yield Greece Spread to Spain Turkey 5,125% May-20 Yield Mexico 2.75% Apr-23 Yield Performance

25 25 While debt sustainability ratios are generally based on the nominal value of debt, for countries with access to concessional finance, the present value (PV) of debt provides a better measure of the burden of future debt service payments. Public Sector Debt Statistics: Guide for Compilers and Users (2011) IMF page 148 Public Debt, Present Value and a scenario of 5 year increase in Weighted Average Remaining Maturity, plus -0,5% lower Average Nominal Interest Rate ,7 175,7% 130,8% 113,3 Gross debt (Maastricht, billion ) Currently: 16 years Weighted Average Remaining Maturity and 3,5% Average Nominal Interest rate on Public Debt Gross Debt (% GDP) Scenario: 21 years Weighted Average Remaining Maturity and 3,0% Average Nominal Interest rate on Public Debt

26 Επίλογος: κανένας εφησυχασμός 26

Σχετικά έγγραφα

Όψεις της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα και προοπτικές

Όψεις της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα και προοπτικές ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou,