Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ: ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΤΕΛΕΙΟΦΟΙΤΟΙ ΤΗΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ; Επιµέλεια: Μαυρικάκη Μαρία ιδάκτορας Τµήµατος Ψυχολογίας Πανεπ/µίου Κρήτης, Μεταδιδακτορική ερευνήτρια Στο πλαίσιο της Παγκόσµιας Εβδοµάδας Ενηµέρωσης για τον Εγκέφαλο, στη Ρόδο πραγµατοποιήθηκε µια µελέτη σε σχέση µε το τι γνωρίζει το ευρύ κοινό αναφορικά µε τον εγκέφαλο και τις Νευροεπιστήµες. Η έρευνα αυτή πραγµατοποιήθηκε υπό την αιγίδα της ιεύθυνσης ευτεροβάθµιας της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου µε δείγµα 9 µαθητές Γ Γυµνασίου, τελειόφοιτους δηλαδή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης της χώρας µας. Συµµετείχαν µαθητές και µαθήτριες από το Γυµνάσιο «Καλλιπάτειρα» Ιαλυσού Ρόδου, το ο Γυµνάσιο Ρόδου-Καπνοβιοµηχανία, το ο Γυµνάσιο Ρόδου-Βενετόκλειο και το ο Γυµνάσιο Ρόδου-Καζούλλειο. Παρακάτω παρατίθενται οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις που τέθηκαν στους µαθητές οι περισσότερες εκ των οποίων ήταν ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής.. Έχεις ακούσει ξανά τον όρο Νευροεπιστήµες;,% Ναι τον έχω ξανακούσει 67,6% Όχι δεν τον έχω ξανακούσει Το 67,6% των µαθητών δηλώνει ότι δεν έχει ξανακούσει τον όρο Νευροεπιστήµες
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra. Τι µελετάνε οι Νευροεπιστήµες; Με τι ασχολούνται; Εγκεφαλικέςπαθήσεις, Ιατρική, Ψυχολογία, Νοσηλευτική, Χειρουργείο, Νευρολογικό σύστηµα, Νευρικές επιστήµες 8,% εν γνωρίζωτίποτα 6% Νεύρα- Νεύρα εγκεφάλου 9,7% Νευρικό Σύστηµα,% Εγκέφαλος- Κύτταρα εγκεφάλου 5 6 7 8 9 0 Σχεδόν οι µισοί µαθητές θεωρούν ότι οι Νευροεπιστήµες ασχολούνται µε την µελέτη των νεύρων που συχνά συγκεκριµενοποιούν ως τα νεύρα του εγκεφάλου. Ένα ποσοστό ~% αναφέρει ότι οι Νευροεπιστήµες ασχολούνται µε τη µελέτη του εγκεφάλου ενώ µόλις /0 µαθητές αναφέρει ότι το αντικείµενο των Νευροεπιστηµών είναι η µελέτη του Νευρικού Συστήµατος. Το 8,% των µαθητών δηλώνει ότι δεν γνωρίζει ποιο είναι το αντικείµενο των Νευροεπιστηµών.. Οι Νευροεπιστήµες είναι τοµέας της επιστήµης της:
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra,5% Βιολογία 6,6% Ιατρική 57,% ιεπιστηµονικός τοµέας: Βιολογία, Ιατρική, Ψυχολογίακ.α.,7% Ψυχολογία Το µεγαλύτερο ποσοστό των µαθητών αντιλαµβάνεται ότι οι Νευροεπιστήµες είναι ένας ιεπιστηµονικός Τοµέας.. Γνωρίζεις αν στην Ελλάδα υπάρχει ο τοµέας των Νευροεπιστηµών; % Όχι/ εν νοµίζω ότι υπάρχει 59% Ναι, φυσικά και υπάρχει Μεγάλο ποσοστό των µαθητών πιστεύει ότι ο τοµέας των Νευροεπιστηµών δεν υπάρχει καν στην Ελλάδα. 5. Πόσες νέες «έρευνες/µελέτες» από ελληνικά εργαστήρια πιστεύεις ότι παρουσιάζονται κάθε χρόνο στο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Νευροεπιστηµών;
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra 6,8% Περίπου 0 µελέτες 5,% Περίπου 0 µελέτες,8% Περίπου 00 µελέτες 8 από τους 9 5,% εν νοµίζω ότι γίνεται κάθε χρόνο τέτοιο συνέδριο. εν είναι τόσο ανεπτυγµένη τέτοια έρευνα στη χώρα µας Ένα µεγάλο ποσοστό µαθητών πιστεύει ότι δεν γίνεται καν ετήσιο συνέδριο Νευροεπιστηµών στη χώρα µας και ότι η έρευνα αυτή δεν είναι τόσο ανεπτυγµένη, ενώ το µεγαλύτερο ποσοστό των µαθητών πιστεύει ότι µπορεί να παρουσιάζονται από 0-0 τέτοιες µελέτες προερχόµενες από ελληνικά εργαστήρια ετησίως. Φαίνεται ότι πολύ µικρό ποσοστό φαντάζεται την εξέλιξη του τοµέα αυτού στη χώρα µας. 6. Ποια πιστεύεις ότι είναι η βασικότερη λειτουργία του εγκεφάλου; (Ανοιχτή ερώτηση) Άλλες µεµονωµένες απαντήσεις 8,% ΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ/ΤΙΠΟΤΑ 0,% ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ 8,7% ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ,% ΜΥΑΛΟ!!! 6,7% ΒΟΗΘΑΕΙ & ΡΥΘΜΙΖΕΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ 5 6 7 8 9 0,% ΜΝΗΜΗ 7,% ΚΙΝΗΣΗ % ΙΝΕΙ ΕΝΤΟΛΕΣ ΣΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΣΩΜΑ % ΣΚΕΨΗ Οι πιο δηµοφιλείς απαντήσεις στην ερώτηση ποια είναι η βασικότερη λειτουργία του εγκεφάλου είναι η σκέψη και το να δίνει εντολές στο υπόλοιπο σώµα ενώ άλλες σωστές απαντήσεις είναι ο έλεγχος της κίνησης, της µνήµης, το να βοηθάει και να ρυθµίζει άλλες λειτουργίες, ο έλεγχος του σώµατος και η λήψη αποφάσεων. Ένα ποσοστό,% των µαθητών ορίζει το µυαλό ως λειτουργία του εγκεφάλου, 5 6 7 8 9 0
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra υποδηλώνοντας παρανόηση της σχέσης εγκεφάλου-µυαλού τα οποία ουσιαστικά ταυτίζονται. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το 8,% των µαθητών αναφέρει ότι δεν γνωρίζει ή δεν απαντάει τίποτα στην ερώτηση αυτή. Αξίζει να αναφερθεί ότι η πλέον εύστοχη απάντηση που δόθηκε από µαθητή σε σχέση µε την βασικότερη λειτουργία του εγκεφάλου είναι ότι ο εγκέφαλος είναι: «Ο manager του ανθρώπινου σώµατος». 7. Η δοµή και η λειτουργία του εγκεφάλου µας εξαρτάται από: 8,% Γονίδια και Περιβάλλον 8,% Γονίδια-Κληρονοµικότητα 8,% Περιβάλλον και τα ερεθίσµατα που λαµβάνουµε από αυτό Σηµαντικό είναι το γεγονός ότι οι νέοι αντιλαµβάνονται ότι ο φαινότυπός µας ουσιαστικά αποτελεί το αποτέλεσµα αλληλεπίδρασης γονιδίων και περιβάλλοντος όπου γενετικά προκαθορισµένα νευρωνικά κυκλώµατα τροποποιούνται µε βάση της προηγούµενη εµπειρία µας µε τελικό αποτέλεσµα καθένας από εµάς έχει «διαφορετικό εγκέφαλο» (µοναδικότητα) λόγω των διαφορετικών εµπειριών που έχουµε στη ζωή µας. 8. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος σε σχέση µε τον εγκέφαλο άλλων πρωτευόντων θηλαστικών
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra,6% Είναιπολύδιαφορετικός. Αποτελείται από διαφορετικά κύτταρα και τα κύτταρα του ανθρώπου επικοινωνούν διαφορετικά σεσχέσηµετακύτταρατων ζώων 7,8% Χαρακτηρίζεται από κοινές βασικές δοµικές και λειτουργίες αρχές 6,% εν διαφέρει καθόλου,% Χαρακτηρίζεται από πιο πολύπλοκες δοµικές και λειτουργίες αρχές Οι άνθρωποι θεωρούµε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι πολύ διαφορετικός και πιο πολύπλοκος σε σχέση µε τον εγκέφαλο των άλλων πρωτευόντων θηλαστικών. 9. Πώς ονοµάζονται τα βασικά κύτταρα του εγκεφάλου; 5,5% Εγκεφαλικά κύτταρα 5,5% Νευρώνες Το 5,5% των µαθητών αναγνωρίζει τον όρο «νευρώνας» ως τον όρο που απευθύνεται στα βασικά κύτταρα του εγκεφάλου.
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra 0. Πόσα κύτταρα έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλός; 0,%.000.000 8,9% 00.000.000.000,7% 00.000.000 8,%.000.000.000 Στους µαθητές δόθηκε ένα µεγάλο εύρος απαντήσεων ως ενδεχόµενες απαντήσεις στην ερώτηση πόσα κύτταρα έχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Συγκεκριµένα οι απαντήσεις έδιναν ένα εύρος από εκατοµµύριο βασικά κύτταρα έως 00 δισεκατοµµύρια βασικά κύτταρα. Περίπου το 70% των µαθητών πιστεύει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από το πολύ δισεκατοµµύριο βασικά κύτταρα. Γνωρίζουµε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από περίπου 00 δισεκατοµµύρια νευρώνες.. Πώς νοµίζεις ότι µεταφέρουν σήµατα τα κύτταρα του εγκεφάλου; 9% Καιταδύο (Χηµικά και ηλεκτρικά) 6,9% Κυρίως µέσω χηµικών µηνυµατοφόρων µορίων,% Με ιόντα (ηλεκτρική διαβίβαση σήµατος) Το 50% των µαθητών γνωρίζει ότι ο εγκέφαλός µας µεταφέρει µηνύµατα τόσο ηλεκτρικά όσο και χηµικά.
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra. Τι πιστεύεις ότι είναι η ντοπαµίνη; 50,5% Χηµικό µόριο που µεταφέρει µηνύµατα απότοένακύτταρο στο άλλο 9,5% «Ναρκωτική»ουσία (τη χρησιµοποιούν και Κάποιοι αθλητές) Μόλις / µαθητές αναγνωρίζει τον όρο «ντοπαµίνη» ως ένα χηµικό µόριο του εγκεφάλου που µεταφέρει µηνύµατα, δηλαδή νευροδιαβιβαστή.. Πιστεύεις ότι αυτά που βλέπουµε (όραση) απαιτούν την λειτουργία του εγκεφάλου; 88,% Ναι, ανκάτι δεν λειτουργεί καλά στον εγκέφαλό µας τότε δεν µπορούµε να έχουµε φυσιολογική όραση,9% Όχι, ότι βλέπουµε σχετίζονται µόνο µε τη λειτουργία των µατιών Οι µαθητές αντιλαµβάνονται ότι η όραση απαιτεί τη λειτουργία του εγκεφάλου.. Πιστεύεις ότι η κίνηση και η ισορροπία του σώµατος ελέγχονται:
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra 6,9% Κυρίως από τα πόδια 9,% Από τον εγκέφαλο Οι µαθητές αντιλαµβάνονται ότι η κίνηση και η ισορροπία του σώµατος ελέγχονται από τον εγκέφαλο 5. Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι:,7% Ένα όργανο που παραµένει σταθερό/αµετάβλητο 56,% Χαρακτηρίζεται από µεγάλη ικανότητα αλλαγής Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το,7% των µαθητών αντιλαµβάνεται τον εγκέφαλο ως ένα όργανο που παραµένει σταθερό και αµετάβλητο και παραγνωρίζει ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του, την πλαστικότητά. 6. Πιστεύεις ότι όταν ένα άτοµο έχει µια σοβαρή ψυχική ασθένεια (π.χ. σχιζοφρένεια)
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra 8,% Ευθύνονται άγνωστοι εξωτερικοί παράγοντες (π.χ. το «κακό») 8,7% Κάτι δε λειτουργεί καλά στον εγκέφαλό του Σχεδόν /5 µαθητές ηλικίας -5χρονων υποστηρίζει ότι µια ψυχική διαταραχή µπορεί να σχετίζεται µε άγνωστους εξωτερικούς παράγοντες και διαφωνεί µε την γενικό-λογη εκτίµηση ότι οι ψυχικές διαταραχές σχετίζονται µε κάτι που δεν λειτουργεί καλά στον εγκέφαλό µας. 7. Τα συναισθήµατά µας ελέγχονται από:,9% Την καρδιά 68,% Τον εγκέφαλο Το,9% των µαθητών πιστεύει ότι τα συναισθήµατά µας ελέγχονται από την καρδιά.
Τ.Θ. 5, Πανε ιστήµιο Πατρών, 650 Πάτρα, P.O. Box 5, University of Patras, 6 50 Patra 8. Ποια από τα παρακάτω πιστεύεις ότι βοηθάνε στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου 50 00 50 00 Σειρά 50 0 Τοναδιαβάζωκαιγενικά η πνευµατικήδραστηριότητα 5 Τονακάνωπαρέεςκαινα γνωρίζω άλλους ανθρώπους Ο αθλητισµός και γενικά η σωµατική άσκηση Η σωστή διατροφή Τονακάθοµαικαινα είµαι παθητικός Οι µαθητές ορίζουν ως σηµαντικότερο παράγοντα για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου την πνευµατική δραστηριότητα. εύτερο σηµαντικότερο παράγοντα για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου θεωρούν την σωµατική δραστηριότητα, ενώ τρίτος σηµαντικότερος παράγοντας κατά τους µαθητές είναι η σωστή διατροφή. Τέταρτος σηµαντικότερος παράγοντας κατά τους µαθητές είναι η κοινωνική αλληλεπίδραση ενώ οι µαθητές φαίνεται ότι αντιλαµβάνονται το ότι να είµαστε παθητικοί είναι κάτι το οποίο σαφώς δεν βοηθάει στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Έτσι, φαίνεται ότι ορθά οι µαθητές αντιλαµβάνονται τους παράγοντες που συµβάλλουν στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου.