Ψυχολογική Προετοιμασία Αθλητών Τσορμπατζούδης Χαράλαμπος ΤΕΦΑΑ-Α.Π.Θ.
Προσοχή - Συγκέντρωση Η συγκέντρωση αναφέρεται στην ικανότητα συνειδητής κατεύθυνσης της προσοχής σε ένα συγκεκριμένο μέρος του πεδίου παρατήρησης ή σε πνευματικές, ψυχικές και σωματικές δραστηριότητες (Hahn, 1987) Αυτοσυγκέντρωση είναι μια εύκαμπτη πληροφόρηση του τι είναι σημαντικό και τι όχι για τη δεξιότητα την κάθε στιγμή. (McCluggage, 1977)
Μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών της συμπεριφοράς Στο μοντέλο αυτό αναγνωρίζεται η παρουσία πολλών μεταβλητών και διαδικασιών που παρεμβάλλονται μεταξύ ενός ερεθίσματος και της αντίδρασης σ αυτό. Για να μπορεί ένα άτομο να αντιλαμβάνεται ένα ερέθισμα και να αντιδρά, απαραίτητη είναι η ικανότητα μνημονικής αποθήκευσης. Αφού οι πληροφορίες αποθηκευτούν, ο αθλητής πρέπει να είναι σε θέση να τις ανασύρει ή να τις ενεργοποιήσει και πάλι για την λήψη αποφάσεων σχετικά με επερχόμενες αντιδράσεις του. Η ανάσυρση καθιστά ικανό τον αθλητή να χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις επερχόμενες αντιδράσεις.
Μνημονικά συστήματα Τα τρία στάδια της μνήμης είναι: Αποθήκευση αισθητήριων πληροφοριών: εισαγωγή εξωτερικών ερεθισμάτων πριν μεταφερθούν στην βραχύχρονη μνήμη. Βραχύχρονη ή εργαζόμενη μνήμη: κέντρο δραστηριότητας συστήματος επεξεργασίας πληροφοριών. Οι πληροφορίες έρχονται για επανάληψη πριν αποθηκευτούν στην μακρόχρονη μνήμη. Χαρακτηριστική λειτουργία η ομαδοποίηση των πληροφοριών. Μακρόχρονη μνήμη: πρόκειται για θεωρητικά μόνιμη καταγραφή. Ανάκληση πληροφοριών και η επανάληψη στη βραχύχρονη μνήμη ενισχύουν τη μακρόχρονη μνήμη.
Επιλεκτική προσοχή Η ικανότητα να «κλείνει ο αθλητής τις πύλες» στις άσχετες πληροφορίες και να δίνει σημασία στις σημαντικές πληροφορίες αποκαλείται επιλεκτική προσοχή. Είναι κρίσιμης σημασίας στις περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες στο Ταε Κβο Ντο.
Μοντέλο ικανότητας της επιλεκτικής προσοχής Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο μπορεί κανείς να στρέψει την προσοχή του σε περισσότερες από μια εισερχόμενες πληροφορίες και να αντιδράσει σε περισσότερα από ένα ερεθίσματα κάθε φορά, με τον όρο ότι οι απαιτήσεις για διαθέσιμο χώρο δεν είναι πολύ μεγάλες. Αν κάποια συγκεκριμένη ενέργεια απαιτεί όλο το διαθέσιμο χώρο, τότε η προσοχή θα στραφεί μόνο σε αυτήν την ενέργεια, ενώ οι υπόλοιπες ενέργειες θα υποστούν μια μείωση της απόδοσης σ αυτές. Το μοντέλο αυτό μας βοηθάει να ερμηνεύσουμε την διαφορά μεταξύ ικανών και μη ικανών αθλητών.
Θεωρία χρήσης ενδεικτικών στοιχείων (Easterbrook, 1959) Η θεωρία χρήσης ενδεικτικών στοιχείων ασχολείται με το φαινόμενο του περιορισμού της προσοχής. Όσο αυξάνεται η διέγερση του αθλητή, τόσο περιορίζεται η έκταση της προσοχής του. Κατά τη διάρκεια του περιορισμού, ο αθλητής αποκλείει όλα τα άσχετα ενδεικτικά στοιχεία και επιτρέπει να παραμείνουν μόνο τα σχετικά ενδεικτικά στοιχεία, σημείο στο οποίο η απόδοση του αθλητή θα είναι μέγιστη.
Τρόποι αξιολόγησης της προσοχής Διεξαγωγή μιας συμπεριφορικής εκτίμησης της προσοχής με τη χρήση της τεχνικής του ελέγχου του χρόνου αντίδρασης. Χρήση φυσιολογικών δεικτών, όπως η φυσιολογική διέγερση. Χρήση αυτό-αναφορών με το αυτό-αναφορικό ερωτηματολόγιο, Δοκιμασία Προσοχής και Διαπροσωπικού Στυλ.
Παράμετροι της συγκέντρωσης Πλατιά Μακρού χρόνου Προς τα μέσα Παράμετροι Συγκέντρωσης Στενή Προς τα έξω Μικρού χρόνου
Συγκέντρωση προς τα μέσα - Κεντράρισμα Αποτελεί έναν ιδιαίτερο τύπο εσωτερικής συγκέντρωσης. Πετυχαίνεται μια βραχυπρόθεσμη εσωτερίκευση. Μεταξύ κεντραρίσματος και έναρξης ενέργειας δεν πρέπει να υπάρχει διάλειμμα.
Κεντράρισμα Ως διαδικασία είναι η κατεύθυνση των σκέψεων προς το κέντρο της βαρύτητας του σώματος. Το κέντρο της βαρύτητας είναι ένα σημείο στην περιοχή του ομφαλού. Η διαδικασία περιλαμβάνει κατεύθυνση των σκέψεων εσωτερικά για μια στιγμή ώστε να γίνει νοητικός έλεγχος και προσαρμογή της αναπνοής και του επιπέδου της μυϊκής έντασης. Nideffer, 1985
Γνωστικό μοντέλο και Συγκέντρωση 2 διαστάσεις δημιουργούν 4 στυλ συγκέντρωσης Στενή Εσωτερική στενήεσωτερική στενήεξωτερική πλατιάεσωτερική πλατιάεξωτερική Εξωτερική Πλατιά Nideffer, 1976
Παράγοντες διάσπασης συγκέντρωσης Εσωτερικοί Σκέψεις Συναισθήματα Άγχος Θυμός Μειωμένη παρακίνηση Μειωμένη αυτοπεποίθηση Εξωτερικοί Φωνές θεατών Συνθήκες χώρου και φωτισμού Τακτική αντιπάλου Παρουσία, απουσία αγαπητών προσώπων
«Κλειδιά ολικής συγκέντρωσης» 1. Πρέπει να μπορείς να αποκλείσεις τους εσωτερικούς παράγοντες που αποσπούν την προσοχή σου. 2. Πρέπει να μάθεις να ξεχωρίζεις και να διατηρείς το ιδανικό επίπεδο μυϊκής διέγερσης. Πρέπει να μπορείς να διαχωρίζεις τις μυϊκές ομάδες, εντείνοντας μόνο όσους χρειάζονται. 3. Πρέπει να μάθεις να φροντίζεις παθητικά τις αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματα, είτε αφήνοντάς τα να φύγουν χωρίς να ανησυχείς για αυτά είτε μαθαίνοντας να τα χρησιμοποιείς για να επανασυγκεντρώσεις την προσοχή σου σε πιο θετικά, σχετικά με τη δεξιότητα, στοιχεία. Nideffer, 1985
Εκπαίδευση στον έλεγχο της προσοχής Εστίαση της προσοχής: διαδικασία περιορισμού ή διεύρυνσης της προσοχής μέσα από στρατηγικές χειρισμού της διέγερσης. Παύση της σκέψης και επικέντρωση: πέρα από τον χειρισμό της διέγερσης, η εκπαίδευση στον έλεγχο της προσοχής διδάσκει στον αθλητή τον τρόπο με τον οποίο θα αποκλείσει τις αρνητικές σκέψεις μέσω παύσης και επικέντρωσης.
Προτάσεις για τον έλεγχο και την εξάσκηση της προσοχής 1. Διαμόρφωση του διαλείμματος 2. Συγκέντρωση στην επόμενη ενέργεια 3. Συγκέντρωση στην τεχνική ή στον αγώνα 4. Συγκέντρωση στην τεχνική και την τακτική και όχι στο πρόσωπο του αντιπάλου 5. Θετική σκέψη 6. Εστίαση 7. Χειρισμός αποπροσανατολισμών 8. Συγκέντρωση πριν από τον αγώνα
Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!