«Μπορείς ν ανακαλύψεις περισσότερα για έναν άνθρωπο μέσα σε μία ώρα παιχνιδιού απ ότι μέσα σ ένα χρόνο συζήτησης» Πλάτων 427-347 π.χ.

20122013 Πλάτων 427-347 π.χ. «Μπορείς ν ανακαλύψεις περισσότερα για έναν άνθρωπο μέσα σε μία ώρα παιχνιδιού απ ότι μέσα σ ένα χρόνο συζήτησης» Πλάτων 427-347 π.χ. Ερευνητική Εργασία Β Τάξης ου 1 Γενικού Λυκείου Πάτρας Ομάδα Δ Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Μαριάννα Δημητροπούλου ΠΕ 11

Πίνακας Περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ..3 ΕΙΔΗ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ 4 Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους 4 Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού...5 Επιτραπέζια Παιχνίδια..7 Μερικά Αγαπημένα Παιχνίδια..7 Αθλοπαιδιές 8 Αγαπημένα Παραδοσιακά Παιχνίδια που παίζονταν και θα παίζονται.10 ΕΠΙΛΟΓΟΣ...17 Βιβλιογραφία..18 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ «Ότι χρειάζεται η ψυχή ενός παιδιού είναι το φως του ήλιου, τα παιχνίδια, το καλό παράδειγμα και λίγη αγάπη» Το παιχνίδι θεωρείται ως το κύριο μέσο έκφρασης και δημιουργικότητας των παιδιών. Το παιχνίδι είναι αρχαιότερο από τον πολιτισμό. Το παιχνίδι δίνει χαρά και παράλληλα χαρίζει υγεία. Δε νοείται παιδική ηλικία και υγιές παιδί χωρίς παιχνίδι. Μέσα από το παιχνίδι το παιδί έχει την ευκαιρία να κατανοήσει τον κόσμο, να αλληλεπίδραση με τους άλλους γύρω του με κοινωνικό τρόπο, να εκφραστεί, να αναπαραστήσει τις σκέψεις και τις ιδέες του, να ελέγξει τα συναισθήματα του, να αναπτύξει την ικανότητα συμβολισμού, την φαντασία και την δημιουργικότητα. Η προέλευση της λέξης παιχνίδι από τις λέξεις παις, παίζω, παιδεία υπογραμμίζει το πόσο αυτή η λέξη έχει σχέση με το παιδί, και η διασκέδαση, την πνευματική καλλιέργεια και την εκπαίδευση του. Τα παιδιά στην αρχαία Σπάρτη έπαιζαν πολεμικά παιχνίδια και γυμνάζονταν. Το παιχνίδι είναι η παγκόσμια γλώσσα των παιδιών. Μέσα από αυτό μπορούν και εκφράζονται πιο ευέλικτα, σωστά και πολύπλευρα από ότι με τον προφορικό λόγο. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν τονίσει, πως το παιδί με το παιχνίδι δείχνει την σωματική, συναισθηματική και κοινωνική εξέλιξη καθώς και τον τρόπο με τον οποίο να χειριστεί την πραγματικότητα. 3

ΕΙΔΗ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ Τα οφέλη του παιχνιδιού είναι σημαντικά είτε τα παιδιά παίζουν ομαδικά είτε ατομικά. Τα είδη και οι κατηγορίες των παιχνιδιών είναι πολλές. Τα παιχνίδια είτε ατομικά είτε ομαδικά μπορούν να ανήκουν σε πολλά από αυτά τα είδη, ταυτόχρονα έτσι διακρίνονται: Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους : Παιχνίδια κίνησης: Κυριαρχεί το στοιχείο της κίνησης και της σωματικής άσκησης: π.χ. κρυφτό, παιχνίδια ισορροπίας κ.ο.κ. Συμβολικά παιχνίδια: Υπάρχει μια φανταστική κατάσταση δράσης. Έτσι μπορούν να παίζουν ρόλους π.χ. το γιατρό, το μολυβί γίνετε κουτάλα, πεταλούδα που πετά στον ουρανό. Έτσι, με τον τρόπο αυτό δημιουργούν την ικανότητα των νοηματικών εικόνων. Παιχνίδια κανόνων: Όπου τα παιδιά συνειδητά ή ασυνείδητα ορίζουν κάποιους κανόνες. Τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η γεφύρωση του περάσματος από τον οικογενειακό χώρο στο ευρώ κοινωνικό περιβάλλον. Με αντικείμενα: Υπάρχει πάντα κάποιο αντικείμενο με το οποίο απασχολούνται τα παιδιά. Τα παιδιά με τον χειρισμό των αντικειμένων αναπτύσσουν τόσο την αφή όσο και την κινητικότητά τους 4

Κατηγορίες παιχνιδιού ανάλογα με την ηλικία του παιδιού : Υπάρχουν έξι κατηγορίες παιχνιδιού που αντιστοιχούν στην φυσιολογική εξέλιξη του παιδιού: Διερευνητικό παιχνίδι: Ξεκινά από την ηλικία των τριών μηνών με το παιχνίδι των δαχτύλων. Προϋποθέτει την ωρίμανση του νευρικού συστήματος και των αισθητήριων οργάνων μέσα από τα οποία διερευνά τον κόσμο γύρω του. Τα αισθητήρια παιχνίδια που συνδέονται από τα λόγια της μητέρας και του πατέρα ξεκινούν από την κούνια και αφορούν στην όραση, ακοή, αφή, μιμική γλώσσας και πιάσιμο. Μιμητικό παιχνίδι: Ξεκινά στην ηλικία των επτά δέκα μηνών και προϋποθέτει την ικανότητα του παιδιού για τον κινητικό έλεγχο του σώματος του, τον χειρισμό των αντικειμένων και την οργάνωση και ερμηνεία των αισθητικών και αισθητηριακών εμπειριών. Ταυτόχρονα αντιλαμβάνεται και τον λόγο των ενηλίκων. Επίσης αντιλαμβάνεται ότι οι ενήλικες έχουν διαφορετικούς από αυτό ρόλους, τους οποίους θα αναπτύξει και το ίδιο όταν μεγαλώνει. Στην ηλικία των 4-5 ετών τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματα 5

τους παίζοντας τις μαμάδες και τους μπαμπάδες ή κάνουν την δασκάλα και τον γιατρό επαναλαμβάνοντας όσα έχουν βιώσει. Δημιουργικό παιχνίδι: Είναι συνέχεια του πρώιμου διερευνητικού παιχνιδιού που σχετίζεται με την σωματική εξέλιξη του παιδιού και ξεκινά από την ηλικία 18-20 μηνών, όπου ταυτόχρονα με την αισθητικοκινητική ωρίμανση χρησιμοποιεί τις εμπειρίες του παρελθόντος μέσω της νοηματικής ανάπτυξης. Σε αυτή την ηλικία μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα διάφορα εκπαιδευτικά παιχνίδια. Φανταστικό παιχνίδι : Αρχίζει περίπου στην ηλικία των 2 ετών και εξελίσσεται τα επόμενα χρόνια. Το φανταστικό παιχνίδι δίνει την ευκαιρία στο παιδί να παίξει τα γεγονότα της ζωής του, ελευθερώνοντάς τα από καταπιέσεις, δυσάρεστες καταστάσεις και εμπειρίες, βοηθώντας το να ανταποκριθεί πιο εύκολα στον κόσμο των μεγάλων. Βοηθά το παιδί να αποκτήσει ψυχική ισορροπία, προσφέροντάς του τη δυνατότητα εξωτερίκευσης θετικών και αρνητικών συναισθημάτων. Το φανταστικό παιχνίδι εξαρτάται από την ικανότητα του παιδιού να εκφράσει τις ιδέες του με ένα συμβολικό τρόπο. Πολύ συχνά χρησιμοποιείται για διαγνωστικούς σκοπούς από τους ειδικούς της ψυχικής υγείας. Παιχνίδι με κανόνες : Ξεκινά στην ηλικία των 4 ετών και προϋποθέτει σημαντική ανάπτυξη των ικανοτήτων του παιδιού ταυτόχρονα με την κατάκτηση όλων των προηγούμενων ειδών παιχνιδιού. Επίσης απαιτεί την ικανότητα του παιδιού να δεχτεί κανόνες όσον αφορά στο μοίρασμα, στην αναβολή της ικανοποίησης των επιθυμιών του, στο να μάθει να χάνει. Πρόκειται κυρίως για τα ομαδικά παιχνίδια και συμπίπτουν με την ένταξη του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον. 6

Επιτραπέζια παιχνίδια Επιτραπέζιο ονομάζεται οποιοδήποτε ομαδικό παιχνίδι παίζεται πάνω σ ένα ταμπλό, στο οποίο μπορούν να συμμετάσχουν 2 ή περισσότεροι παίκτες. Τα επιτραπέζια χωρίζονται σε κλασσικά: ( σκάκι, τάβλι, ντάμα ) και σύγχρονα : ( monopoly, scrabble, taboo, trivial per suit ). Επίσης υπάρχουν και επιτραπέζια γνώσεων. Στην διάρκεια των αιώνων, το επιτραπέζιο παιχνίδι εξελίχθηκε κατά μεγάλο βαθμό. Στις μέρες μας, παρατηρείται ότι, ενώ η κοινωνία μας έχει στραφεί στις νέες τεχνολογίες, σε ότι αφορά τα επιτραπέζια παιχνίδια σημειώνουν ανοδική πορεία λόγω της ψυχικής ανάγκης του ανθρώπου για υπενθύμιση της απλής και σίγουρης ζωής του παρελθόντος. Σήμερα τα περισσότερα επιτραπέζια παιχνίδια παρουσιάζουν προγενέστερες μορφές ζωής και σκέψης και γενικά μια παραδοσιακή εικόνα. Μερικά αγαπημένα παιχνίδια Ψείρες : Όπου τα παιδιά πετάνε τη μπάλα λέγοντας το όνομα ενός παίχτη και ο παίχτης προσπαθεί να πιάσει τη μπάλα αλλιώς αν τη χάσει κυνηγάει τους παίχτες. Όνομα, ζώο, φυτό, πράγμα : Οι παίχτες παίρνουν ένα γράμμα της αλφαβήτου και προσπαθούν να βρουν από το συγκεκριμένο γράμμα, όνομα, ζώο, φυτό, πράγμα κ.ά. 7

Uno : Είναι κάρτες όπου ο κάθε παίκτης προσπαθεί να ξεφορτωθεί τις κάρτες του και με αυτό τον τρόπο να νικήσει. Αθλοπαιδιές Οι αθλοπαιδιές στις μικρές ηλικίες είναι ένα από τα σπουδαιότερα μέσα που διαθέτει η Φυσική Αγωγή και συμβάλλουν αποφασιστικά στην εξυπηρέτηση και επιτυχία όλων των στόχων της. Επιδρούν ευεργετικά στην αύξηση των λειτουργικών δυνατοτήτων του οργανισμού, την ενδυνάμωση της υγείας και την ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων, όπως είναι η ταχύτητα, η αντοχή, η δύναμη και η ευλυγισία. Μας παρέχουν την ευχέρεια να καλλιεργούμε, να βελτιώνουμε και να διατηρούμε τη φυσική μας κατάσταση. Περιέχουν ένα μεγάλο αριθμό τεχνικών επιδεξιοτήτων και συνεργασιών δύο, τριών και περισσοτέρων ατόμων, που πρέπει να διδαχθούν στην πιο απλή τους μορφή, με κατάληξη τη γνώση του ίδιου του παιχνιδιού. Με την όλη διαδικασία της μάθησης της τεχνικής, τακτικής και του ομαδικού παιχνιδιού, οι αθλοπαιδιές συμβάλουν, στη διανοητική ανάπτυξη των παιδιών. Στο παιχνίδι οι συνθήκες αλλάζουν συνεχώς, με συνέπεια να μη μπορεί ο αγωνιζόμενος να τις προβλέψει και να αναγκάζεται να κάνει στιγμιαία εκτίμηση των συνθηκών για να επιλέξει την κατάλληλη ενέργεια. Οι ενέργειες αυτές βασίζονται στην ενεργοποίηση των αντιληπτικών μηχανισμών (όρασης, ακοής, 8

αφής), στη δυνατότητα μεγάλης αυτοσυγκέντρωσης, στην διαίσθηση, στη φαντασία, στην επινόηση, στην κρίση, στην αξιολόγηση και όλα αυτά κάτω από συνθήκες ταχύτητας και πίεσης. Είναι σημαντική επίσης η συμβολή των αθλοπαιδιών στην ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των παιδιών και στη δημιουργία αισθήματος συνυπευθυνότητας, που κύρια καλλιεργείται με τα ομαδικά παιχνίδια. Μέσα από το ομαδικό παιχνίδι το παιδί μαθαίνει να πειθαρχεί τη βούληση και τη σκέψη του, στις απαιτήσεις της ομάδας. Δημιουργεί ψυχικό δεσμό με τους συμπαίκτες του, παραμερίζοντας τον εγωισμό του μπροστά στο συμφέρον της ομάδας-του συνόλου. Με αυτό τον τρόπο οι αθλοπαιδιές βοηθούν τα παιδιά στην ανάπτυξη της υπευθυνότητας, του ενδιαφέροντος για τους άλλους, την αλληλοκάληψη των αδυναμιών του καθενός κι εν τέλει, της επιθυμητής κοινωνικής συμπεριφοράς, προετοιμάζοντάς τους με τον καλύτερο τρόπο για την ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο. Η καλή απόδοση μέσα από την ομαδική προσπάθεια οδηγεί στην αυτοπεποίθηση, στην καλλιέργεια θάρρους και στην καταπολέμηση του φόβου και της ανασφάλειας. Η μύηση στις αθλοπαιδιές, εξυπηρετεί κι έναν άλλο στόχο, την δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Η ζωή δε σταματά στα 18 χρόνια. Ο άνθρωπος χρειάζεται άθληση περισσότερο μετά την ηλικία αυτή, όταν αναγκάζεται και κάνει καθιστική ζωή. 9

Αγαπημένα παραδοσιακά παιχνίδια που παίζονταν και θα παίζονται : Το σχοινάκι : Το σχοινάκι είναι ένα παλιό παραδοσιακό παιγνίδι που το παίζουν τα παιδιά όλου του κόσμου μέχρι και σήμερα. Δύο γυρίζουν το σχοινάκι και οι υπόλοιποι πηδούν. Οι βόλοι: Τα παιχνίδια που παίζονταν ήταν: Πρώτο (εμονόν), Δεύτερο ( δίτσα), Τρίτο( τρίτσα ), Τέταρτο ( κουμούς), Πέμπτο (ολοβόν). Κρυφτό : Όπου κάποιος μετράει με κλειστά μάτια και ωσότου να τελειώσει να μετράει οι υπόλοιποι κρύβονται και ψάχνει να τους βρει μετά. 10

Η τυφλόμυγα : Σε περιορισμένο χώρο η μάνα δένει τα μάτια με ένα μαντήλι και προσπαθεί να βρει τους άλλους παίχτες. Στην αρχαιότητα λεγόταν χαλκή μυία Το τζαμί : Μαζεύονται τα παιδιά και φτιάχνουν 2 κύκλους και στην μέση βάζουν πέντε κεραμίδια με την μπάλα η μία ομάδα χτυπάει τα τούβλα η άλλη ομάδα προσπαθεί να τα συναρμολογήσει χωρίς η άλλη ομάδα να πάρει την θέση της και χάσει. Τα μήλα : 2 παίχτες κάθονται στις 2 άκρες ενός γηπέδου και τα υπόλοιπα παιδιά στην μέση και με μια μπάλα τα 2 παιδιά στις άκρες προσπαθούν να πετύχουν τους παίχτες και να τους βγάλουν εκτός παιχνιδιού. Αν όμως πιάσουν την μπάλα τότε παίρνουν μήλο ή ζωή. Αλάτι ψιλό : Τα παιδιά κάθονται κάτω σε κύκλο. Ένα άλλο παιδί έξω από τον κύκλο κρατώντας ένα μαντήλι χοροπηδάει γύρω γύρω τραγουδώντας: Αλάτι ψιλό, αλάτι χοντρό, έχασα τη μάνα μου και πάω να τη βρώ, παπούτσια δε μου πήρε να πάω στο σχολειό. Κάποια στιγμή ρίχνει διακριτικά το μαντήλι πίσω από ένα καθισμένο παιδί, που όταν το καταλάβει, σηκώνεται, παίρνει το μαντήλι και κυνηγάει γύρω γύρω το πρώτο παιδί. Εκείνο τρέχει και προσπαθεί να φτάσει 11

στη θέση που καθόταν το άλλο παιδί και να του την πάρει. Αν το πετύχει, το άλλο παιδί γίνεται μάνα και το παιχνίδι συνεχίζεται. Η Μέλισσα : Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες και πιασμένα γερά από τα χέρια, στέκονται αντικριστά σε μία απόσταση 15-20 μέτρων ανάμεσά τους. Η πρώτη ομάδα φωνάζει: - Μέλισσα, μέλισσα Η δεύτερη απαντά: - Μέλι γλυκύτατο! Η πρώτη : - Σε ποιόν παραγγείλατε; Η άλλη ζητάει έναν παίκτη. Τότε αυτός ο παίκτης τρέχει κατά πάνω τους και πέφτει με δύναμη πάνω σε όποιο πιάσιμο χεριών του φαίνεται το πιο αδύναμο. Αν καταφέρει να σπάσει τον δεσμό των χεριών, παίρνει ένα παιδί από αυτή την ομάδα και το φέρνει στη δικιά του. Αντίθετα αν δε μπορέσει να σπάσει τον δεσμό, μένει ο ίδιος με την άλλη ομάδα. Κερδίζει η ομάδα που θα τους πάρει όλους ή τους περισσότερους. 12

Η Μικρή Ελένη : Το παιχνίδι ξεκινά αφού τα παιδιά ορίσουν ποιος θα κάνει τη μικρή Ελένη. Η μικρή Ελένη κάθεται στο κέντρο του κύκλου, ενώ τα υπόλοιπα παιδιά πιασμένα χέρι - χέρι χορεύει σε κύκλο και τραγουδά: Η μικρή Ελένη κάθεται και κλαίει για δε την παίζουνε οι φιλενάδες της. Σήκω επάνω,κλείσε τα μάτια κι αποχαιρέτησε κι όποιον θέλεις φίλησε. Μόλις τελειώσει το τραγούδι, σηκώνεται επάνω με κλειστά τα μάτια και πιάνει ένα παιδί και το φιλάει προσπαθώντας να αναγνωρίσει ποιο είναι. Αν το αναγνωρίσει τότε παίρνει εκείνο το παιδί τη θέση της μέσα στον κύκλο. Τo Μαντηλάκι : Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες και στέκονται αντικριστά σε απόσταση μεταξύ τους περίπου 10 μέτρων και αριθμημένα. Στη μέση αυτής της απόστασης χαράζουν ένα κύκλο και εκεί τοποθετούν ένα μαντήλι. Μόλις ακούγεται το νούμερο βγαίνουν τα αντίστοιχα παιδιά από την κάθε ομάδα και τρέχοντας πηγαίνουν έξω από τον κύκλο προσπαθώντας να πάρουν το μαντηλάκι χωρίς να τους πιάσει ο άλλος και να το πάνε μέχρι την ομάδα τους. Αν τον πιάσει μένει αιχμάλωτος μέχρι να τον ελευθερώσει κάποιος από την 13

ομάδα του που θα πιάσει το μαντηλάκι. Κερδίζει η ομάδα που θα καταφέρει να αιχμαλωτίσει όλους τους παίκτες της άλλης ομάδας. Κουτσό : Παίζεται με πολλές παραλλαγές τόσο στον τρόπο παιξίματος όσο και στον σχεδιασμό των τετραγώνων πάνω στα οποία τα παιδιά παίζουν το κουτσό. Πετάει- πετάει : ένα παιδί κάνει τη μάνα. Τ άλλα παιδιά μαζεμένα γύρω του, ακουμπάνε τον δείκτη τους στο τραπέζι, στο πεζούλι ή σε κάποια άλλη επιφάνεια. Η μάνα ακουμπάει κι αυτή το δείκτη της και λέει: Πετάει - πετάει (π.χ) ο αετός ή ο γιατρός! πετάει πετάει το αηδόνι ή το πεπόνι! Όταν ακούνε «ο αετός» οι παίκτες πρέπει να σηκώσουν ψηλά τους δείκτες τους, γιατί ο αετός πράγματι πετάει, ενώ δεν πρέπει να σηκώσουν τους δείκτες τους στο άκουσμα «ο γιατρός». Όποιο από τα 14

παιδιά μπερδευτεί και χάσει, υποχρεώνεται να κάνει κάποια αστεία μίμηση, που θα του ζητήσει η «μάνα». Το «Μπιζ» : Το παιδί που τα φυλλάει βάζει το ένα του χέρι σαν παρωπίδα στα μάτια του για να μη βλέπει, περνάει το άλλο του χέρι πάνω από το στήθος του και το βάζει κάτω από τη μασχάλη με την παλά μη προς τα έξω. Τ άλλα παιδιά πηγαίνουν πίσω του κι ένα από αυτά του χτυπάει την παλάμη, ενώ όλα φωνάζουν «μπιζζζζζ», κουνώντας μπροστά του τον δεξιό τους δείκτη σαν έντομο που βουίζει. Το παιδί που τα φυλλάει πρέπει να μαντέψει ποιό από τα παιδιά το χτύπησε. Αν το πετύχει τα φυλλάει αυτό το παιδί, αλλιώς συνεχίζει το ίδιο. 15

Η Αμπάριζα : Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες και η κάθε μία διαλέγει την «αμπάριζα» της, δηλαδή το σημείο (δέντρο, κολώνα) που θα υπερασπίζεται. Οι δύο «αμπάριζες» πρέπει να απέχουν αρκετά μεταξύ τους. Ένα παιδί από την ομάδα που παίζει πρώτη, ακουμπάει την αμπάριζά του και φωνάζει: «Παίρνω αμπάριζα και βγαίνω» και τρέχει προς την αντίπαλη αμπάριζα με σκοπό να την ακουμπήσει και να την κυριεύσει. Αμέσως φωναζοντας τα ίδια λόγια βγαίνει κι ένα παιδί από την άλλη ομάδα (αμυνόμενη) με σκοπό ή να προλάβει να κυριέψει αυτός πρώτος την αμπάριζα των άλλων ή να ακουμπήσει τον πρώτο παίκτη και να τον αιχμαλωτίσει. Τότε διαδοχικά συμπαίκτες των πρώτων ξεκινούν με τα ίδια λόγια για να τους ενισχύσουν αλλά και για να νικήσουν τους φύλακες και να ελευθερώσουν αγγίζοντας τους αιχμαλώτους τους. Νικάει η ομάδα που κυριεύει την αμπάριζα των άλλων. Χαλασμένο τηλέφωνο : Όλα τα παιδιά κάθονται το ένα δίπλα στο άλλο. Το πρώτο από δεξιά σκύβει στο αυτί του διπλανού του και του ψιθυρίζει μια λέξη πολυσύλλαβη, ασυνήθιστη και δύσκολη. Το παιδί που ακούει τη λέξη την επαναλαμβάνει όπως την κατάλαβε γρήγορα στο αυτί του διπλανού του κι εκείνος στον πιο δίπλα μέχρι το 16

τελευταίο παιδί, που σηκώνεται και την φωνάζει δυνατά. Αν είναι λάθος η λέξη από την αρχική, συνεχίζει το ίδιο παιδί να λέει λέξεις. Αν όμως τη βρουν, φεύγει και πάει τελευταίο και κάνει μάνα ο επόμενος. ΕΠΙΛΟΓΟΣ «Αν θέλουμε τα παιδιά να μαθαίνουν με επιτυχία τώρα και στο μέλλον, θα πρέπει να τα μάθουν να σκέφτονται για τους εαυτούς τους, να επιλύουν προβλήματα και να συνυπάρχουν με τους άλλους. Αυτές οι ικανότητες κατακτώνται όταν τα παιδιά ενθαρρύνονται να εξερευνούν ενεργητικά το περιβάλλον, να επιλύουν πραγματικά προβλήματα που έχουν νόημα γι αυτά και να συνεργάζονται με άλλους για την ολοκλήρωση των εργασιών. Όλα αυτά τα παιδιά τα κάνουν όταν παίζουν». Dodge & Colner 17

Βιβλιογραφία 1. https://sites.google.com/site/archeiakoylikodraseon/paichnidia 2. file:///e:/%ce%a0%ce%91%ce%99%ce%a7%ce%9d%ce%99%ce% 94%CE%99/E%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CF%89%CE%B D%20%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%8 3%CE%B7%20%20%CE%A4%CE%BF%20%CE%B5%CE%BB%CE%B B%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CF%80%CE% B1%CE%B9%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B9%20%CE% BC%CE%AD%CF%83%CE%B1%20%CF%83%CF%84%CE%BF%20%C F%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF.htm 3. http://4gym-kozan.koz.sch.gr/sub4agogi_paixnidi.htm 18