ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ «Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ» ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ
Δημιουργικός Χαρακτήρας των Επισκέψεων Οι επισκέψεις των μαθητών σε χώρους ιστορικού-πολιτιστικού χαρακτήρα είναι σύμφωνες με την αντίληψη που διαπνέει τα νέα ΑΠΣ των μαθημάτων του ημοτικού Σχολείου. Γιανααποβούνόμως αυτέςοι επισκέψεις περισσότερο αποτελεσματικές από παιδαγωγική-διδακτική άποψη είναι αναγκαίο να τονιστεί, τόσο ο έγκαιρος προγραμματισμός τους όσο και ο δημιουργικός τους χαρακτήρας Έγκαιρος προγραμματισμός μιας επίσκεψης (π.χ επίσκεψη στο Μαντείο των ελφών) σημαίνει πως ο εκπαιδευτικός έχει εντοπίσει, από την αρχή της σχολικής χρονιάς, τα μαθήματα και τα συγκεκριμένα κεφάλαια που δικαιολογούν τη διδακτική αναγκαιότητα μιας τέτοιας επίσκεψης, στο πλαίσιο εμπλουτισμού της διδασκόμενης ενότητας με τα απαραίτητα βιωματικά στοιχεία. Πρέπει να τονιστεί ότι η ένταξη τέτοιων επισκέψεων παρέχει στο μαθητή το αναγκαίο γνωστικό υπόβαθρο για την κατανόηση της ιστορικό-κοινωνικής ατμόσφαιρας του διδασκόμενου κεφαλαίου. Ο δημιουργικός χαρακτήρας των επισκέψεων εξασφαλίζεται αν πριν, κατά και μετά την επίσκεψη-επικοινωνία προγραμματιστούν και υλοποιηθούν από τον εκπαιδευτικό δραστηριότητες κατά το πρότυπο: Δραστηριότητες προετοιμασίας ΕΠΙΣΚΕΨΗ Δραστηριότητες Επεξεργασίας
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Προτείνεται μια μέθοδος που θα τη χαρακτηρίζαμε ως καθοδηγούμενη/ανακαλυπτική εξερεύνηση της οποίας κύριο χαρακτηριστικό θα είναι ο ενεργός ρόλος των μαθητών. Σε πρώτη φάση επιδιώκουμε να ενεργοποιήσουμε τους μαθητές να προσεγγίσουν το χώρο, το χρόνο και τα γεγονότα που σχετίζονται με την επίσκεψη που έχουμε προγραμματίσει, να δημιουργηθούν γνωστικές συγκρούσεις από τις οποίες θα «αναδειχτούν» ερωτήματα και απορίες τα οποία θα αποτελέσουν και την αφορμή για συζήτηση Αφετηρία προβληματισμού μπορεί να αποτελέσουν πρώτα από όλα τα σχολικά εγχειρίδια, μαθητικά ιστολογία, η ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού(WWW.CULTURE.GR), ιστοσελίδες με θέματα πολιτισμού και λαϊκής παράδοσης, εγχειρίδια από το πρόγραμμα «Μελίνα», εκπαιδευτικό λογισμικό (το λογισμικό ΑΡΧΑΙΟΜΑΝΙΑ) κ.α Σε αυτή τη φάση σκοπός δεν είναι οι μαθητές μας να μάθουν κάτι, αν και αυτό μπορεί να γίνει από μόνο του. Ο στόχος μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές, ώστε να δημιουργηθεί το κίνητρο να επισκεφτούν τον υπό μελέτη χώρο
Η δεύτερη φάση υλοποιείται στο χώρο επίσκεψης με κύριο διδακτικό εργαλείο το φύλλο εργασίας με οδηγό τις αισθήσεις των μαθητών και «γνωστικά αντικείμενα» τα εκθέματα. Το φύλλο εργασίας ετοιμάζεται από τον εκπαιδευτικό μετά από συλλογή πληροφοριών ή από προσωπική επίσκεψη- όπου αυτό είναι δυνατόν- και μελέτη του υπό επίσκεψη χώρου. Οι δραστηριότητες που περιέχονται είναι απλές και κινούνται στην κατεύθυνση περιγραφής, καταγραφής, ανακάλυψης και ταυτοποίησης των εκθεμάτων. Αποφεύγονται οι σύνθετες ερωτήσεις γιατί ο χώρος και ο χρόνος της επίσκεψης δεν προσφέρονται για συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων. Τέλος η Τρίτη φάση λαμβάνει χώρα στη σχολική αίθουσα. Σε αυτή τη φάση γίνεται μια προσπάθεια ανασκόπησης των όσων διαπραγματεύθηκαν στη δεύτερη φάση αλλά και σε βάθος θεώρησής τους με βάση ένα νέο φύλλο εργασίας που περιέχει ερωτήσεις σύγκρισης και ερμηνείας. Ταυτόχρονα για υποβοηθηθεί η συζήτηση απαιτείται έντυπο ή οπτικοαουστικό υλικό.
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΥΣ ΕΛΦΟΥΣ Ι ΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΤΑΞΗΣ: «Η ΤΕΧΝΗΤΗΣΑΡΧΑΪΚΗΣΕΠΟΧΗΣ» «ΟΙ ΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΕΝΩΝΑΝ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ» ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ Γ ΤΑΞΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δ ΤΑΞΗ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ ΣΕΛ 40
Α ΦΑΣΗ ΔΑΣΚΑΛΟΣ: Μήπως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να βρουν ποιο μέρος είναι; Έχετε ακούσει κάτι σχετικά; (Σε περίπτωση που αδυνατούν να απαντήσουν τους προτρέπει να ανοίξουν το εγχειρίδιο της Ιστορίας της Δ στη σελ. 24 και να παρατηρήσουν την εικόνα ή να πληκτρολογήσουν την επόμενη διεύθυνση η οποία παραπέμπει σε διαδραστικό χάρτη του Ν.Φωκίδας. Επιλέγοντας το εικονίδιο εμφανίζονται πληροφορίες για τους Δελφούς. Αφήνουμε τους μαθητές να το μελετήσουν και στη συνέχεια τίθεται το ερώτημα Αξίζει κάποιος να επισκεφτεί τον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών;)
http://hellas.teipir.gr/prefectures/greek/fokidas/fokidasarxaiol.htm
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Οι μαθητές εργάζονται ομαδοσυνεργατικά διαβάζοντας και συζητώντας κείμενα σχετικά με το χώρο επίσκεψης. Το υλικό προέρχεται από ιστοσελίδες π.χ (http://www.aroundparnassos.com/history/index-gr.html) (http://www.sikyon.com/delphi/delphi_gr.html) (http://www.agrotravel.gr/agro/site/agrotravel/t_docpage?doc=/documents/agrotravel/l andmark/fokida/delfoi) (http://www.delphi.gr/viewshoparticle2.aspx?articleid=5473) ή από εικονική περιήγηση στις αίθουσες του μουσείου μέσα από το εκπαιδευτικό λογισμικό ΑΡΧΑΙΟΜΑΝΙΑ, είτε με γνωριμία του ιερού του Απόλλωνα μέσα από τη προβολή video που συμπεριλαμβάνεται στο εκπαιδευτικό λογισμικό ΗΡΟ ΟΤΟΣ, είτεαπότοβιβλίο«στο ιερό των ελφών»το οποίο ανήκει στη σειρά ο «Κόσμος της Αρχαιότητας» και έχει εκδοθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού στο πλαίσιο του Προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ» είτε τέλος από τα πληροφοριακά κείμενα των σχολικών εγχειριδίων που προαναφέρθηκαν. Τέλος από το ηλεκτρονικό βιβλίο «Το αρχαιολογικό Μουσείο Των ελφών» http://www.latsisfoundation.org/ldlib/members/viewer.aspx?npg=386&h=630&id=1&w0=1062&fromurl=book&pbni d=4&cat=1&w=true&wrd= Αφετηρία προβληματισμού μπορεί να αποτελέσει το παρακάτω κείμενο από μαθητικό ιστολόγιο
Το Μουσείο των ελφών θεωρείται πως είναι μεταξύ των τριών σπουδαιότερων τοπικής αναφοράς μουσείων στην Ελλάδα, μαζί με αυτά της Ακρόπολης της Αθήνας και του Ηρακλείου στην Κρήτη. Η διάκριση γίνεται για να μην γίνει σύγκριση με «πολυσυλλεκτικά» μουσεία, όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό της Αθήνας ή το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Τα τοπικά μουσεία υπερέχουν για την ένταση των εντυπώσεων που αφήνουν στον επισκέπτη, αφού παρουσιάζουν τα εκθέματα σε στενή σύνδεση με τον τόπο στον οποίο βρέθηκαν, σε άμεση σχέση με τον πολιτισμικό και θρησκευτικό τους ρόλο. Το πρώτο μουσείο στους ελφούς χτίστηκε το 1903, πάνω σε σχέδια του Γάλλου αρχιτέκτονα Tournaire, και ο κτήριο αυτό ενσωματώθηκε σε άλλο, μεγαλύτερο, που χτίστηκε το 1938. Η αναδιάταξη και παρουσίαση των εκθεμάτων έγινε βαθμιαία και ολοκληρώθηκε το 1980. Μία νέα αίθουσα προστέθηκε το 1974, για να εκτεθούν τα χρυσά και από ελεφαντόδοντο ευρήματα των ανασκαφών στο Ιερό. Ένα νέο σχέδιο για την παραπέρα επέκταση του μουσείου, με σκοπό την καλύτερη παρουσίαση των εκθεμάτων, και την βελτίωση της όψης του κτηρίου ολοκληρώθηκε πρόσφατα από το Υπουργείο Πολιτισμού. Χαρακτηριστικά του "νέου" μουσείου είναι οι βιοκλιματικές μέθοδοι φωτισμού, προθήκες με «αόρατα» τζάμια και πρότυπες μέθοδοι συντήρησης και αποκατάστασης των θραυσμάτων. Γι αυτό το σκοπό το μουσείο παρέμεινε κλειστό για περίπου ένα χρόνο... Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα για το μουσείο των ελφών πληκτρολόγησε το παρακάτω ιστολόγιο των μαθητών του ημοτικού Σχολείου Πεύκης http://1dimpefkon.blogspot.com/2008/02/blog-post_23.html
Κάθε ομάδα έχει ως στόχο να διαβάσει τα παραπάνω κείμενα ή να παρακολουθήσει τις σχετικές προβολέςτωνλογισμικώνκαιστησυνέχεια τα μέλη της κάθε ομάδας καταγράψουν αυτά που πιστεύουν ότι πρέπει να συζητηθούν, να διατυπώσουν ερωτήματα και τέλος να εκφράσουν την επιθυμία τους σχετικά με το τι θα ήθελαν να δουν και να μάθουν σε κάποια μελλοντική τους επίσκεψη στους ελφούς. ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΑΡΑΧΝΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΙΕΥΚΟΛΥΝΕΙ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Τι ξέρω Τι θέλω να μάθω/δω Πώς θα τα μάθω Σε ένα δεύτερο στάδιο κάθε ομάδα μέσω εκπροσώπου της ανακοινώνει τα συμπεράσματα της και μέσα από ένα γόνιμο διάλογο στην ολομέλεια της τάξης δημιουργείται ένας πίνακας με πληροφορίες και στοιχεία που αφορούν τον τόπο επίσκεψης. Ο πίνακας αυτός θα αποτελέσει τη βάση συζήτησης κατά την Τρίτη φάση
Ενδεικτικές δραστηριότητες κατά την επίσκεψη Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες συμπληρώνουν ένα φύλλο εργασίας. Οι δραστηριότητες απευθύνονται κυρίως στο γνωστικό και ψυχοκινητικό τομέα ανάπτυξης χωρίς όμως να παραμελείται ο συναισθηματικός. Σκοπό έχουν να αξιοποιήσουν την έμφυτη τάση των μαθητών για παρατήρηση και ανακαλυπτική μάθηση.
Βρείτε την αίθουσα με το άγαλμα του Ηνιόχου. Συζητήστε με το δάσκαλό/α σας τι σημαίνει ηλέξη«ηνίοχο» Λείπουν κάποια μέρη από το άγαλμα; Αν ναι, τι λείπει; Τι φορά στο κεφάλι; Γιατί;
Το γλυπτό της «Σφίγγας» βρίσκεται πάνω σε ένα κίονα. Παρατηρήστε, συζητήστε και στη συνέχεια συμπληρώστε το παρακάτω κείμενο: Ο κίονας είναι δωρικού/ιωνικού ρυθμού γιατί το κιονόκρανο έχει.. Στην «αίθουσα των κούρων» συναντάμε τους δυο διάσημους κούρους. ιαβάστε τις πληροφορίες που υπάρχουν στις επιγραφές και απαντήστε: Σε ποιους μυθικούς νέους αποδίδεται η ταυτότητα των αγαλμάτων;
Ψάξτε, ανακαλύψτε και καταγράψτε στις αίθουσες του μουσείου αγάλματα που είναι «κούροι» και «κόρες»..
Στις παρακάτω μετόπες αναγνωρίστε ήρωες της Μυθολογίας, Ανακαλύψτε τις μετόπες αυτές στις αίθουσες του Μουσείου. Υπάρχουν άλλες μετόπες εκτός από αυτές; Ποια γεγονότα από τη Μυθολογία σας υπενθυμίζουν;
Οι δραστηριότητες μετά την επιστροφή σκοπό έχουν να βοηθήσουν τους μαθητές να ανασυνθέσουν, να ερμηνεύσουν και να δώσουν προεκτάσεις σε όσα επεξεργάστηκαν στη δεύτερη φάση
Θέλεις να κάνεις μια μικρή έρευνα; Ετοίμασε τόσα χαρτάκια όσα οι μαθητές τις τάξης σου. Γράψε στο καθένα την ερώτηση Ποιο από τα παρακάτω αντικείμενα του Μουσείου βρήκες πιο συναρπαστικό; Τον Κλέοβι και το Βίτονα Τη Σφίγγα Τον Ηνίοχο Αιτιολόγησε την απάντησή σου Μοίρασε τα χαρτάκια στους συμμαθητές σου και κράτησε ένα και για σένα Όταν τα συμπληρώσουν, μάζεψέ τα σύγκρινε τις απαντήσεις και συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα. Πρότεινε στο δάσκαλο/α σου να το συζητήστε στην τάξη σου Εκθέματα Κλέοβις και το Βίτονας Ηνίοχος Σφίγγα Αριθμός Μαθητών
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ ΟΤΙ ΕΙΣΤΕ ΞΕΝΑΓΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΞΕΝΑΓΗΣΕΤΕ ΕΝΑ ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΑΞΗΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΕΛΦΩΝ ΓΡΑΨΤΕ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ ΤΙ ΣΧΕ ΙΑΖΕΤΕ ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΕΙΤΕ ΚΑΤΆ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΞΕΝΑΓΗΣΗΣ