εξοςαλική ανάπηςξη και αγωγή ηος παιδιού - ηάδια εξέλιξηρ ηηρ ζεξοςαλικήρ ανάπηςξηρ Μηιψληαο γηα ζεμνπαιηθή αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ, ζα πξέπεη λα πάκε ζε πνιχ πξψηκα ζηάδηα ηεο αλάπηπμήο ηνπ, ζα πξέπεη δειαδή λα αλαθεξζνχκε ζηελ παηδηθή ζεμνπαιηθφηεηα. Αο κε καο θαίλεηαη πεξίεξγν, ε ζεμνπαιηθφηεηα ηνπ παηδηνχ, ππάξρεη απφ πνιχ λσξίο απφ ηηο πξψηεο θηφιαο κέξεο ηεο δσήο ηνπ θαη φηαλ κηιάκε γηα παηδηθή ζεμνπαιηθφηεηα, δελ ζα πξέπεη λα ηελ πεξηνξίδνπκε κφλνλ ζηελ γελλεηηθή πεξηνρή ηνπ παηδηνχ, αιιά ζα κηιάκε γηα νπνηαδήπνηε δξαζηεξηφηεηα ηεο παηδηθήο ειηθίαο, πνπ έρεη ζθνπφ ηελ αλαδήηεζε ηεο ηνπηθήο επραξίζηεζεο απφ νπνηνδήπνηε φξγαλν ηνπ ζψκαηφο ηνπ, πνπ έρεη επαηζζεηνπνηεζεί ζην λα ηνπ ηελ πξνζθέξεη. ΚΑΣΑ ΣΟΝ FREUD Σα θπξηφηεξα ζηάδηα, απφ ηα νπνία ραξαθηεξίδεηαη ε ζεμνπαιηθή αλάπηπμε ελφο παηδηνχ, είλαη ηα αθφινπζα: α) Το ζηομαηικό ζηάδιο, ην νπνίν αξρίδεη απφ 0 ειηθίαο θαη θζάλεη ζηνπο 12 πξψηνπο κήλεο ηεο δσήο ηνπ παηδηνχ. Ση ζπκβαίλεη ινηπφλ ζ απηφ ην ζηάδην ; ε θχξηα πεγή επραξίζηεζεο ηνπ παηδηνχ ζ απηή ηελ θάζε είλαη ην ζηφκα. Σν αληηθείκελν επραξίζηεζεο είλαη ην κεηξηθφ ζηήζνο. (Γελ ρξεζηκεχεη κφλν γηα κεηξηθνχο ζθνπνχο) Απηφ πξνθαιεί ηελ εξσηηθή επραξίζηεζε ε νπνία ζηεξίδεηαη πάλσ ζηελ θπζηνινγηθή αλάγθε ηνπ παηδηνχ λα ηξαθεί. β) Το πρφκηικό ζηάδιο (2 νο θαη 3 νο ρξφλνο) αξρίδεη, κφιηο ην παηδί απνθηά ηνλ έιεγρν ησλ ζθηγθηήξσλ. Πεγή επραξίζηεζεο, ζ απηφ ην ζηάδην γηα ην παηδί, είλαη ηα πεξηηηψκαηά ηνπ. Μπνξεί δε λα δηαθξηζεί ζε δχν ππν-θάζεηο ζ έλα ζηάδην πξσθηηθφ ζαδηζηηθφ, φπνπ ην παηδί παίξλεη επραξίζηεζε απφ ηελ εμψζεζε απηψλ θαη ζ έλα ζηάδην θαηαθξάηεζεο, φπνπ ε επραξίζηεζε αλαδεηείηαη απφ ην παηδί, ζ απηήλ ηελ θαηαθξάηεζε ησλ θνπξάλσλ, εηζάγνληαο έηζη ηελ πεξίνδν ελαληίσζεο ζηηο επηζπκίεο ησλ γνληψλ ηνπ. γ) Το θαλλικό ζηάδιο (απφ ηνλ 3 ν έσο ηνλ 4 ν ρξφλν): εδψ, ε πεγή επραξίζηεζεο κεηαηνπίδεηαη ζηα γελλεηηθά φξγαλα ην αληηθείκελν επραξίζηεζεο αληηπξνζσπεχεηαη απφ ην πένο ζην αγφξη, φπσο ζην θνξίηζη. 11
Γελ πξφθεηηαη βέβαηα γηα έλα πένο πνπ είλαη αληηιεπηφ ζαλ έλα γελλεηηθφ φξγαλν, αιιά ζαλ φξγαλν δχλακε, έλα λαξθηζζηζηηθφ ζπκπιήξσκα. Υσξίο λα κπνχκε ζε ιεπηνκέξεηεο, απιά ζεκεηψλνπκε ηελ παηδηθή ζεμνπαιηθή πεξηέξγεηα πνπ νδεγεί ζηελ αλαθάιπςε ησλ δχν θχισλ θαη κεηά ηελ θαληαζίσζε ηεο «πξσηαξρηθήο ζθελήο» (ηηο ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ γνληψλ), φπνπ ε γνλετθή ζεμνπαιηθφηεηα ζπρλά βηψλεηαη κ έλα ηξφπν ζαδηζηηθφ θαη ηαπηφρξνλα θαηαζηξεπηηθφ θαη ην παηδί δνθηκάδεη έλα αίζζεκα εγθαηάιεηςεο. δ) Το οιδιπόδειο ζηάδιο (5/6 ρξνλψλ) φπνπ ην παηδί νδεγείηαη ζε κηα έληνλε ακθηζπκία, φζνλ αθνξά ηνλ γνληφ ηνπ ίδηνπ θχινπ, δειαδή ηελ ζπλχπαξμε απφ ηελ κία ηξπθεξψλ ζεηηθψλ ζπλαηζζεκάησλ γη απηφλ θαη απφ ηελ άιιε ελφο αηζζήκαηνο κεγάιεο αληηδειίαο. Έηζη ην παηδί, θαληάδεηαη φηη απεηιείηαη απφ ηνλ γνληφ ηνπ ίδηνπ θχινπ θαη κε ζηέξεζε ηνπ ζεμνπαιηθνχ ηνπ νξγάλνπ, ζαλ ηηκσξία γηα ηα εξσηηθά αηζζήκαηα πνπ έρεη γηα ηνλ γνληφ ηνπ άιινπ θχινπ θαη ηα επηζεηηθά γηα ηνλ γνληφ ηνπ ίδηνπ θχινπ. ε) Λανθάνοσζα περίοδος εθηβεία Όηαλ ην παηδί βγαίλεη κεηαμχ 6 θαη 7 εηψλ, απφ ηελ νηδηπνδεηαθή θξίζε, κπαίλεη ζ απηφ πνπ νλνκάδνπκε ιαλζάλνπζα θάζε. Δδψ, ε ζεμνπαιηθφηεηα ηνπ παηδηνχ ππάξρεη βέβαηα, αιιά κ έλαλ ηξφπν ιηγφηεξν θαλεξφ, αθνχ ζηελ ζπλαηζζεκαηηθή δσή ηνπ παηδηνχ ππεηζέξρνληαη θνηλσληθν-πνιηηηζηηθνί παξάγνληεο. Σν παηδί απνθηά ζηγά ζηγά θαηλνχξγηα ελδηαθέξνληα, θαηλνχξγηεο ζρνιηθέο θαη εμσ-ζρνιηθέο γλσξηκίεο, έρεη δξαζηεξηφηεηεο δηαλνεηηθέο, είλαη ε επνρή ηεο κάζεζεο (αλάγλσζε θ.ι.π.) θαη ππάξρεη έηζη κηα θάπνηα απν-έλδπζε ησλ νηδηπνδεηαθψλ ζρέζεσλ. Μ φια απηά βέβαηα δελ πξέπεη λα ζεσξήζνπκε ηελ ιαλζάλνπζα θάζε ζαλ κία πεξίνδν φπνπ δελ ζπκβαίλεη ηίπνηα ζηνλ ζπλαηζζεκαηηθφ ελζηηθηηθφ ηνκέα. Έηζη παξαηεξνχκε φηη ν εξσηηζκφο ηνπ παηδηνχ παξακέλεη ζ έλα ιαλζάλνλ επίπεδν, ηνπ νπνίνπ έθθξαζε, ζε κία θνηλσληθνπνηεκέλε, βέβαηα κνξθή απνηειεί ην παηγλίδη ηνπ γηαηξνχ γηα παξάδεηγκα. Αο κε μερλάκε επίζεο φηη ζ απηήλ ηελ θάζε, ζπκπίπηεη ε επνρή εξσηήζεσλ πνπ αθνξνχλ ηελ γέλλεζε, ηελ εγθπκνζχλε θ.ά. Καη κεηά αθνινπζεί ε πεξίνδνο ηεο εθεβείαο, ηελ νπνία αλαπηχμακε αλαιπηηθά ζε πξνεγνχκελε παξνπζίαζε (εθεβεία, ζεμνπαιηθφηεηα). 12
- Σο παιδί πος πωηάει πώρ γεννήθηκε Σα παηδηά είλαη γεκάηα πεξηέξγεηα. Απφ ηνλ θαηξφ πνπ ζα θαηαθέξνπλ κε ηελ γιψζζα λα κεηαδίδνπλ ηηο αλεζπρίεο ηνπο, δελ θάλνπλ ηίπνη άιιν, παξά λα ξσηάλε. Απηφο είλαη ν ηξφπνο πνπ κνξθψλνληαη, πνπ ηα δηεπθνιχλεη λα ζρεκαηίζνπλ θάπνηεο εηθφλεο γηα ηνλ θφζκν, πνπ βξίζθεηαη γχξσ ηνπο. Γελ κπνξνχκε λ αξλεζνχκε ηελ βνήζεηά καο ζ απηή ηε βαζηθή αλάγθε ηνπ παηδηνχ. Ρσηάεη θαη ηνπ απαληνχκε. Κη απηφ ην θάλεη επηπρηζκέλν. Πνιιέο θνξέο δπζθνιεπφκαζηε λα δψζνπκε απάληεζε ζε θάηη, πνπ ξσηάεη ην παηδί. Μαο θαίλεηαη πσο είλαη αθφκε κηθξφ γηα λα κπνξέζεη λα θαηαιάβεη ηηο εμεγήζεηο πνπ ζα ηνπ δψζνπκε. Αο κελ μερλάκε φκσο: 1. Πσο δελ επηηξέπεηαη λα ην αθήζνπκε ρσξίο απάληεζε. 2. Πσο δελ ζα πξέπεη λα ην καιψζνπκε γηα ηηο εξσηήζεηο ηνπ. 3. Πσο ζε θακία πεξίπησζε δελ ζα ηνπ πνχκε ςέκαηα. Έηζη ζχκθσλα κε ηελ κφξθσζή καο θαη κε ηελ ειηθία ηνπ παηδηνχ, ζα θξνληίδνπκε λα ηθαλνπνηνχκε πάληα ηελ ηάζε ηνπ γηα κάζεζε ψζπνπ κηα κέξα ην κηθξφ ζα ππνβάιεη ηελ εξψηεζε: «απφ πνχ έξρνληαη ηα παηδηά ;». Οη γηαγηάδεο ζηα παξακχζηά ηνπο ηνχ έρνπλ πεη πσο ηα βξίζθνπκε ζηνλ θήπν, ζηα ινπινχδηα, πσο η αγνξάδνπκε απ ηα κεγάια καγαδηά, πσο καο ηα θέξλνπλ νη πειαξγνί. Κάλεηε ην παηδί ζαο λα μεράζεη φιεο απηέο ηηο ηζηνξίεο ιέγνληαο: «απηά πνπ μέξεηο είλαη έλα σξαίν παξακχζη, ζαλ ηελ θνθθηλνζθνπθίηζα. Σν ζσζηφ είλαη πσο έλαο κπακπάο θαη κηα κακά κπνξνχλ λα θάκνπλ έλα παηδί». Φπζηθά ην παηδί ζα ζαο ππνβάιιεη θαη άιιεο εξσηήζεηο. Απαληήζηε θαη ζ απηέο κε ηνλ ίδην ήξεκν ηξφπν θαη ζα παξαμελεπηείηε βιέπνληαο κε πφζε άλεζε θαη απιφηεηα ν κηθξφο ζα δερηεί ηα ιφγηα ζαο. Πνιινί γνλείο πξνηηκνχλ λα αληηκεησπίζνπλ ηηο εξσηήζεηο ηνπ παηδηνχ, πάλσ ζ απηφ ην ζέκα κε ηελ ζησπή. Μελ πηνζεηήζεηε απηή ηελ ηαθηηθή γηαηί δεκηνπξγεί ζνβαξνχο θηλδχλνπο, φπσο: 1. Να απνγνεηεχζεηε ην παηδί ζαο, λα ην θάλεηε λα ράζεη έλα κέξνο απφ ηελ εκπηζηνζχλε πνπ έρεη ζε ζαο θαη λα δεκηνπξγήζεηε έλα ράζκα αλάκεζα ζ απηφ θαη ζε ζαο. 2. Να επλνήζεηε ηελ δεκηνπξγία ησλ πην θαληαζηηθψλ δηεγήζεσλ γχξσ απφ ηελ γέλλεζε ελφο παηδηνχ. 13
3. πξψρλεηε ην παηδί ζαο λα πιεξνθνξεζεί φ,ηη έρεη αλάγθε, ζρεηηθά κ απηά ηα δεηήκαηα απφ θίινπο, απφ αλεχζπλα πξφζσπα ή απφ βηβιία πνπ δηαβάδεη θξπθά θαη πνπ πνιιέο θνξέο είλαη άζρεκα πξνζαξκνζκέλα ζηελ ειηθία ηνπ. 4. πλεζίδεηε ην παηδί ζαο λα ζεσξεί απηά ηα πξάγκαηα θαθά θαη ην αθήλεηε λα ζρεκαηίζεη κηα εληχπσζε πνπ ίζσο ηελ δηαηεξήζεη γηα πνιχ θαηξφ ζηελ δσή ηνπ. Σν βνεζάηε λα ράζεη ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ ζε ζαο θαη αξγφηεξα θαη ζηνλ ίδην ηνλ εαπηφ ηνπ. - ε ποια ηλικία ππέπει να μιλήζοςμε ζηο παιδί Οη γνλείο αλαξσηηνχληαη ζπρλά αλ ππάξρεη κηα σξηζκέλε ειηθία, κηα σξηζκέλε πεξίνδνο ζηελ δσή ηνπ παηδηνχ, πνπ πξέπεη λα ηνπ εμεγήζνπκε ηα ζρεηηθά δεηήκαηα. Αθφκε δελ μέξνπλ αλ πξέπεη λα κηιήζνπλ δηακηάο γηα φια, ή πξννδεπηηθά, λα αλαθεξζνχλ δειαδή πξψηα ζε φζα άκεζα θαηαιαβαίλεη ην παηδί, γηα ηελ εγθπκνζχλε, γηα ηελ κεηξφηεηα θαη λα ζηαζνχλ αξγφηεξα ζε φζα κπνξεί λα αληηιεθζεί ζηνλ ξφιν ηνπ παηέξα. Πξψηα απ φια είλαη βαζηθφ λα μεθαζαξίζνπκε, πσο δελ κπνξεί λα πξνζδηνξηζζεί εθ ησλ πξνηέξσλ κηα θαηάιιειε ειηθία, γηα φια ηα παηδηά. Κάζε παηδί, έρεη ηνλ δηθφ ηνπ ξπζκφ, ηνλ δηθφ ηνπ ηξφπν πνπ εμειίζζεηαη θαη αθνκνηψλεη θαη απηφ βξίζθεηαη ζε άκεζε ζρέζε κε ηελ σξίκαλζε ηνπ λεπξηθνχ ηνπ ζπζηήκαηνο, ηηο ζπλζήθεο πνπ δεη, ηα πεξηβάιινλ. Καηά γεληθφ θαλφλα έλα παηδί κε αλαηξνθή αξθεηά ειεχζεξε, ζα ππνβάιιεη εξσηήζεηο ζρεηηθά κε ηελ γέλλεζε ησλ παηδηψλ, αλάκεζα ζηα 4-7 ρξφληα. Ζ πεξηέξγεηα απηήο ηεο ειηθίαο ζπρλά ηθαλνπνηείηαη κε πιεξνθνξίεο γχξσ απφ ηελ εγθπκνζχλε. Πάλησο, απφ ηελ αξρή είλαη ζεκαληηθφ λα ηνλίζνπκε ζην παηδί πσο ρξεηάδεηαη έλαο κπακπάο ή κηα κακά γηα λα γελλεζεί έλα κηθξφ. ε γεληθέο γξακκέο θαη ζ φ,ηη αθνξά ην πφηε πξέπεη λα κηιήζνπκε ζην παηδί, ζα έρνπκε ππ φςε, πσο δελ ρξεηάδεηαη λα έρνπκε εκείο ηελ πξσηνβνπιία γηα ηελ ζπδήηεζε. Σν παηδί, αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ, ζα ξσηήζεη πξψην θαη ζα επαλέξρεηαη θάζε θνξά, πνπ νη γλψζεηο ηνπ δελ ζα ηνπ επαξθνχλ γηα λα δίλεη εμήγεζε ζε φ,ηη ην απαζρνιεί. Δκείο ζα ην αθνινπζνχκε, ζα ην θαηαλννχκε, ζα ην βνεζνχκε. Φπζηθά νη απαληήζεηο καο ζα αλαθέξνληαη αθξηβψο, ζε φ,ηη ξσηάεη ην παηδί. Γελ ρξεηάδεηαη λα αξρίζνπκε θαλέλα «επίζεκν» κάζεκα. Σν θάζε ηη ζα δνζεί ζηελ ψξα ηνπ. Καη 14
ην παηδί βξίζθεη πάληα ψξεο θαηάιιειεο, αθνξκέο γηα λα ππνβάιιεη εξσηήζεηο. Αθνξκέο γηα ζπδήηεζε γχξσ απφ ην πψο γελληέηαη ην παηδί, δίλνληαη απφ ηελ θαζεκεξηλή δσή. Πνιιέο θνξέο ε πξψηε αξρή γίλεηαη απφ ηελ αλακνλή ελφο κηθξφηεξνπ αδειθνχ ή αδειθήο. Ύζηεξα απφ ζρεηηθέο εξσηήζεηο άιινπ παηδηνχ πξνο ηνλ παηέξα ή ηελ κεηέξα θαη ηέινο απφ ηελ γέλλεζε δψσλ ζθχισλ θ.ι.π. Μνινλφηη ην θαηλφκελν ηεο πεξηέξγεηαο ησλ παηδηψλ θαη ηεο ππνβνιήο εξσηήζεσλ είλαη γεληθφ, ππάξρεη κηα σξηζκέλε θαηεγνξία κηθξψλ, πνπ δελ κηιάεη πνηέ πάλσ ζ απηφ ην δήηεκα. Πνιινί γνλείο αλεζπρνχλ θαη ζπρλά θαηαιήγνπλ ζην ζπκπέξαζκα πσο ην παηδί ηνπο δελ έρεη ζεμνπαιηθέο αλεζπρίεο, πσο δελ ην ελδηαθέξνπλ «απηά ηα πξάγκαηα», πσο είλαη εμαηξεηηθά αζψν θ.ά. Σηο πην πνιιέο θνξέο, ηίπνηα απφ απηά δελ ζπκβαίλεη ην πην βέβαην είλαη πσο ην παηδί δελ ηνικά λα δείμεη ελδηαθέξνλ. Δδψ, είλαη νινθάλεξε ε επίδξαζε ηνπ πεξηβάιινληνο. Σν παηδί αθνχεη απφ κηθξφ πσο απηά ηα πξάγκαηα είλαη θαθά, πσο δελ είλαη ζσζηφ λα κηιά γη απηά. Έηζη, φηαλ ζα θηάζεη ε ψξα λ αξρίζνπλ λα ην απαζρνινχλ, αηζζάλεηαη ηχςεηο, ελνρή γηα θάηη πνπ είλαη απαγνξεπκέλν. Κιείλεηαη ινηπφλ ζηνλ εαπηφ ηνπ θαη δελ ηνικά λα ζπδεηήζεη. Οη γνλείο πνπ αληηκεησπίδνπλ ηέηνηεο πεξηπηψζεηο δελ πξέπεη λα απνζαξξχλνληαη, νχηε λ αθνινπζνχλ ηνλ γεληθφ θαλφλα, λα πεξηκέλνπλ λα κηιήζεη πξψην ην παηδί. Αο θάλνπλ απηνί ην πξψηνη ηελ αξρή. Μηιήζηε ζηα παηδηά ζαο πνπ δείρλνπλ ζπζηνιή, ελζαξξχλεηέ ηα αλ δηζηάδνπλ. Κη απηφ, κ έλαλ ηξφπν θπζηθφ, απιφ ρσξίο θαλέλα ζεκάδη ληξνπήο. - Ποιορ ππέπει να μιλήζει ζηο παιδί, ο παηέπαρ ή η μηηέπα ; Αλ ην παηδί είλαη πνιχ κηθξφ, επεηδή ε κεηέξα αζρνιείηαη πεξηζζφηεξν καδί ηνπ, εθείλε απαληάεη ζηηο εξσηήζεηο ηνπ κηθξνχ, γηαηί ζε θείλελ ππνβάιινληαη. Αξγφηεξα, θη φηαλ ζα είλαη ν θαηξφο λα κάζεη ην παηδί πεξηζζφηεξα πξάγκαηα γηα ηνλ ζρεκαηηζκφ ησλ νξγάλσλ θαη ηηο ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο, ηφηε ζα πξέπεη λα πξνηηκεζεί ν γνληφο ηνπ ίδηνπ θχινπ: ν παηέξαο γηα ηνλ γηφ, ε κεηέξα γηα ηελ θφξε. Οπσζδήπνηε είλαη απαξαίηεην λα δηαθσηηζζεί ην παηδί πξηλ απφ ηελ ήβε. Πνιχ ζπρλά, ην κηθξφ παηδί ππνβάιιεη εξσηήζεηο ζην ηξαπέδη, κπξνζηά ζηνπο δχν γνλείο θαη ζηα ππφινηπα αδέιθηα. Καη ζ απηήλ ηελ 15
πεξίπησζε ην παηδί πξέπεη λα πάξεη απάληεζε. Ο έλαο απφ ηνπο δχν γνλείο ζα αλαιάβεη λα δψζεη ηηο απαξαίηεηεο εμεγήζεηο ζην παηδί, ρσξίο θακία δπζθνιία, ρσξίο θακία ηαξαρή. - Σι θα πούμε ζηο παιδί Απηφ είλαη έλα βαζηθφ εξψηεκα, πάλσ ζην νπνίν πξέπεη λα ζηαζνχκε πξνζεθηηθνί. Θα μεθηλάκε πάληα απφ ηελ αληίιεςε, πσο φ,ηη πνχκε ζην παηδί, πξέπεη λα είλαη αιεζηλφ, ζσζηφ. 1. Ζ εγθπκνζχλε θαη ε γέλλεζε Θα εμεγήζνπκε πξψηα ζην παηδί, πσο ην κηθξφ γελληέηαη θαη κεγαιψλεη ζηελ θνηιηά ηεο κεηέξαο. Θα ηνπ πνχκε πσο ππάξρεη εθεί κηα κηθξή ζήθε, ζαλ ηζέπε πνπ είλαη θηηαγκέλε επίηεδεο γηα λα ρσξέζεη έλα κηθξφ. Πψο ην παηδί είλαη ζηελ αξρή ζαλ έλα πνιχ κηθξφ απγφ, ρσξίο ηζφθιη θαη πσο κεγαιψλεη ζηγά ζηγά, πξάγκα πνπ θάλεη ηελ θνηιηά ηεο κεηέξαο λα κεγαιψλεη θαη απηή. Μέζα ζηελ ηζέπε απηή, ζηελ δεζηαζηά, ην κηθξφ ζρεκαηίδεηαη, θαη ηξέθεηαη απφ ηελ κεηέξα. Κάπνηα κέξα, ην κηθξφ παηδάθη κεγαιψλεη ηφζν πνιχ, πνπ δελ κπνξεί πηα λα ρσξέζεη ζηελ θνηιηά ηεο κεηέξαο ηνπ. Μ έλα ζαπκαζηφ ηξφπν ζα θηλεζεί, ζα βγεη έμσ απφ ηελ θνηιηά, ζα αξρίζεη λα αλαπλέεη ηνλ αέξα, λα θιαίεη θαη ζα μέξεη λα ζειάδεη. Φπζηθά ην παηδί, ζηελ πεξίπησζε απηή, ζα δεηήζεη ζπκπιεξσκαηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηξφπν πνπ ην κηθξφ βγαίλεη ζηνλ θφζκν. Θα ηνπ εμεγήζνπκε κε ηξφπν απιφ, πσο θνληά ζηελ ηξχπα πνπ έρνπκε γηα ην πηπί, ππάξρεη ζηελ κακά κηα άιιε απφ ηελ νπνία βγαίλεη ην παηδί ηελ εκέξα ηνπ ηνθεηνχ. Δπεηδή απηφ θέξλεη ιίγν πφλν ζηελ κεηέξα, γη απηφ πεγαίλεη ζηελ θιηληθή θαη κέλεη ζην θξεβάηη ιίγεο κέξεο. Όκσο ε ραξά απφ ηελ γέλλεζε ηνπ παηδηνχ ηεο είλαη ηφζν κεγάιε πνπ ε κακά μερλάεη πνιχ γξήγνξα φζνπο πφλνπο πέξαζε θαη είλαη πνιχ ραξνχκελε θαη επηπρηζκέλε. - Ο πόλορ ηος παηέπα Καη ν ξφινο ηνπ παηέξα πξέπεη λα παξνπζηαζηεί ζην παηδί, λα ππνγξακκηζζεί κ έλα ηξφπν απιφ θαη αβίαζην. Θα αξρίζνπκε ιέγνληαο ζην παηδί καο, πσο ε κεηέξα δελ κπνξεί κφλε ηεο λα θάλεη έλα παηδάθη. Γηαηί κέζα ηεο έρεη θάηη πνπ είλαη ζαλ κηζφ απγφ. Σν ππφινηπν πξέπεη λα ην δψζεη ν παηέξαο. Με ηελ έλσζε θαη ηελ αγάπε ησλ δχν, απηνί νη δχν κηζνί ζπφξνη ζα γίλνπλ έλαο, θαη απηφο ν έλαο είλαη ε αξρή ηεο δσήο ελφο λένπ κσξνχ. Με 16
ηελ επθαηξία, ζα είλαη θαιφ λα ηνπ δείμνπκε, πσο ην ίδην πξάγκα ζπκβαίλεη θαη ζηα δψα, αθφκε θαη ζηα θπηά. Αο θνηηάμνπκε ινηπφλ θαη έλα βηβιίν θπζηθήο ηζηνξίαο π.ρ. φπνπ ζα δίλνληαη εμεγήζεηο γηα ηελ αλαπαξαγσγή ησλ θπηψλ. - Ππόωπη εμθάνιζη ζεξοςαλιζμού Πνιινί γνλείο, βιέπνπλ κε κεγάιε αλεζπρία ηα παηδηά ηνπο λα «ςάρλνληαη» ζε δηάθνξα ζεκεία ηνπ ζψκαηφο ηνπο θαη δελ μέξνπλ πνηα ηαθηηθή λα αθνινπζήζνπλ ζρεηηθά κ απηφ ην δήηεκα. Πξψηα απ φια, δελ πξέπεη λα αξρίζνπκε κε απεηιέο, νχηε κε ηηκσξίεο. Γελ πξφθεηηαη γηα θάηη θαθφ, γηα θάηη πνπ ζα πξνθαιέζνπλ ζην παηδί θπζηθέο αξξψζηηεο ή αξξψζηηεο «ησλ λεχξσλ», γηα θάηη πνπ ζα ην θάκεη «ραδφ» Γελ πξέπεη λα δεκηνπξγνχκε αηκφζθαηξα άγρνπο ζην παηδί. Σα ςαμίκαηα απηά είλαη πνιχ ζπρλά ζε νξηζκέλε πεξίνδν ηεο δσήο ηνπ παηδηνχ θαη δελ πξέπεη λα παξνπζηάδνληαη ζαλ ειαηηψκαηα, ζαλ θάηη γηα ην νπνίν ην παηδί πξέπεη λα ηαπεηλσζεί. 17