ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί μαθητές. Είναι οι τεχνικές που εφαρμόζουν κατά τη διάρκεια της μελέτης που τους κάνουν να διαφέρουν, αλλά και η αυτοπεποίθηση που έχει ο κάθε μαθητής. Στόχοι μας είναι: (α) Να γνωρίσουμε μερικές από τις τεχνικές αυτές. (β) Να βοηθήσουμε το μαθητή να αναπτύξει την αυτοπεποίθησή του. Ερωτήματα στα οποία θα δώσουμε απαντήσεις: 1. Πώς να προγραμματίζω το χρόνο μου σωστά; 2. Πώς θα αναπτύξω θετικές συνήθειες για τη μελέτη; 3. Ποιες οι δυνατότητες του ανθρώπινου μυαλού; 4. Πώς να βελτιώσω τη μνήμη μου; 5. Πότε και πώς να κάνω τις επαναλήψεις μου; 6. Ποια μέθοδο να ακολουθώ κατά τη μελέτη μου ώστε να έχω άριστα αποτελέσματα; ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 1. Οργάνωση της μελέτης. 2. Ανάπτυξη αυτοπεποίθησης. 3. Βελτίωση της μνήμης. 4. Πότε και πώς θα πρέπει να γίνονται οι επαναλήψεις. 5. Τα πέντε στάδια για αποτελεσματική μελέτη. 1
1. Οργάνωση της Μελέτης 1.Γιατί χρειάζεται να μάθουμε πώς να μελετούμε Καθ όλη τη διάρκεια της ζωής μας μελετούμε. Ποτέ δεν μας έχουν διδάξει κάποιες τεχνικές, ώστε να μελετούμε οργανωμένα και να έχομε έτσι καλύτερα αποτελέσματα. Γραφομηχανή. Λίγοι είναι αυτοί που έχουν άριστα αποτελέσματα. Οι πιο πολλοί απογοητεύονται και πελαγοδρομούν. Η διαφορά είναι στις τεχνικές που χρησιμοποιούν. 2. Λόγοι για περιορισμένη απόδοση Έλλειψη μεθόδων και τεχνικών για αποδοτική μελέτη. Αμφιβολίες για τον εαυτό τους. Έλλειψη αυτοπεποίθησης. Όλοι μπορούμε Ρόλος οικογένειας Σχολείου. Ανθρώπινο μυαλό // με Η.Υ. Μηχανικό μέρος = μυαλό. Προγράμματα = Δεξιότητες, γνώσεις,τεχνικές. 3. Στάσεις και συνήθειες για αποδοτικότερη Μελέτη (α)αρνητικές συνήθειες 1. Βρίσκω τη μελέτη πολύ ανιαρή. 2. Βρίσκω τη διαδικασία της μελέτης δύσκολη και πολύπλοκη. 3. Φοβάμαι να μελετήσω. 4. Η χρήση μεθόδων για σωστή μελέτη δεν είναι σημαντική. (β) Θετικές συνήθειες 1. Πιστεύω στις ικανότητές μου για μάθηση. 2. Η μελέτη είναι ενδιαφέρον και ευχάριστη. 3. Μαθαίνοντας βελτιωνόμαστε και μπορούμε να προσφέρομε περισσότερα. 4. Η μελέτη δεν είναι αποστήθιση αλλά σε βάθος κατανόηση. 2
Σωστές συνήθειες για αποτελεσματική μελέτη 1. Καθορισμός του μέρους για μελέτη Δικό μας χώρο, άνετο, φωτισμός, πρόσβαση σε άλλες πηγές. 2. Υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε Πρόχειρο, βιβλία, λεξικό, σημειώσεις. Δανειστείτε ή αγοράστε άλλα βιβλία. 3. Κοινωνικές διευθετήσεις Να μη σας ενοχλούν φίλοι, αδέλφια, γονείς. Όχι στις συνεχείς διακοπές στην σκέψη σας. 4. Ενεργητική μάθηση Κρίνετε αυτό που διαβάζετε. Ερωτήσεις διευκρινήσεις. Συζητήστε, Θέστε απορίες. Συνδέονται έτσι τα νέα θέματα με τα ήδη γνωστά, Διαχείριση του χρόνου Αποτελεσματική χρησιμοποίηση του χρόνου. Σωστός προγραμματισμός Προτεραιότητες. Πρόγραμμα για το απόγευμα Διαλείμματα. 3
2. Ανάπτυξη αυτοπεποίθησης Δυνατότητες του ανθρώπινου μυαλού 1. Έρευνες από Ψυχολόγους, Εκπαιδευτικούς, Βιοχημικούς και Φυσικούς έδειξαν ότι το ανθρώπινο μυαλό έχει απεριόριστες δυνατότητες. 2. Ο Δρ. Roger Sperry και ο Robert Ornstein του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας βρήκαν μετά από έρευνες ότι το αριστερό και δεξί μέρος του εγκεφάλου χειρίζεται διαφορετικές πνευματικές δραστηριότητες. Αριστερό Μέρος 1. Λογική 2.Αριθμοί 3. Λέξεις 4. Ανάλυση 5. Γραμμικότητα Δεξί Μέρος 1. Ρυθμός 2. Χρώματα 3. Φαντασία 4. Μουσική 5. Όνειρα Διασυνδέσεις του ανθρώπινου μυαλού Εκατομμύρια μικροσκοπικά κύτταρα. Κάθε εγκεφαλικό κύτταρο μοιάζει με οκταπόδι. Κάθε πλοκάμι έχει εκατομμύρια εξογκώματα, διασυνδέσεις με άλλα εγκεφαλικά κύτταρα. Συμπέρασμα (α) Τεράστιες οι δυνατότητες που υπάρχουν. Αφήστε ελεύθερο το μυαλό σας. (β) Όλοι έχουν τις δυνατότητες να γίνουν άριστοι μαθητές. Πρέπει όμως να το πιστέψουν, να σκέφτονται και να εργάζονται σαν άριστοι. (γ) Πολλοί λένε μα εγώ δεν μπορώ να μάθω Μαθηματικά, Φυσική κ.λ.π. 4
ΟΛΟΙ μπορούν να μάθουν, ΟΛΟΙ μπορούν να γίνουν άριστοι μαθητές. Αν οι έρευνες δείχνουν ότι χρησιμοποιούμε μόνο το ένα τοις εκατό των δυνατοτήτων μας, φανταστείτε τι μπορούμε να κάνομε, αν απλά διπλασιάσουμε το ποσοστό αυτό. 5
3. Βελτιώστε τη μνήμη σας Βρίσκεται στην άκρη της γλώσσας μου, αλλά δεν μπορώ να το θυμηθώ. Η μνήμη μας δεν εξασθενεί με την ηλικία αλλά μόνο όταν δεν τη χρησιμοποιούμε. Ποσότητα των πληροφοριών που ανακαλούμε, σε σχέση με το χρόνο 100% 50% Λίγο μετά 1 ημέρα 1 βδομάδα 1 μήνας Βασικές λειτουργίες της μνήμης (α) Συγκράτηση πληροφοριών. (β) Ανάκληση πληροφοριών. (α) Συγκράτηση πληροφοριών: Η ικανότητα να αποθηκεύουμε τις πληροφορίες. Το μυαλό μας συγκρατεί όλες τις πληροφορίες 1. Άνθρωποι που έχουν βρεθεί πολύ κοντά στον θάνατο. 2. Τα όνειρα. 3. Υπνωτισμός. (β) Ανάκληση των πληροφοριών: Η ικανότητα να επιλέγουμε από τη μνήμη μας την κατάλληλη 6
πληροφορία, την κατάλληλη στιγμή που τη χρειαζόμαστε. 1. Αυτά που συμβαίνουν στην αρχή(πρώτα). 2. Πρόσφατα(θυμόμαστε αυτά που μας συνέβησαν χθες, παρά αυτά που έγιναν παλαιότερα). 3.Σύνδεση των στοιχείων( η μια πληροφορία συνδέεται με την άλλη, π.χ. τάξη). 1. Ασυνήθιστο Ξεχωριστό (ανακαλούμε εύκολα ασυνήθιστα γεγονότα και ξεχωριστά, που διαφέρουν δηλαδή από τα άλλα). Εφαρμογές των πιο πάνω Οργάνωση της μελέτης σε περιόδους των 30 45 λεπτών. Διαλείμματα 5 10 λεπτά για ταξινόμηση και σύνδεση των νέων πληροφοριών. 7
4. Επανάληψη - Πότε - Πώς Βραχυπρόθεσμη Μακροπρόθεσμη μνήμη Θυμόμαστε Θυμόμαστε τα αρχικά 1η ώρα 2η ώρα τα τελικά Ελάττωση της ανάκλησης πληροφοριών Διάλειμμα Διάλειμμα Διάλειμμα 30-40 λεπτά 30-40 λεπτά 30-40 λεπτά 30-40λεπτά μελέτης μελέτης μελέτης μελέτης 8
Σε 10 λεπτά σε 24 ώρες σε μια βδομάδα σε 1 η 2η 3η 4η επανάληψη επανάληψη επανάληψη 9
5. Τα πέντε στάδια για αποτελεσματική μελέτη 1. Στο παρόν σύστημα παραγνωρίζουμε το μαθητή και τον φορτώνουμε συνεχώς με γνώσεις για να τις θυμάται μόνο μέχρι τις εξετάσεις. 2.Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές γίνονται απαθείς, απλοί δέκτες και η μελέτη τους προκαλεί φόβο. 3.Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να μάθουμε κάποια βασική και απλή μεθοδολογία, ώστε να έχομε μια στρατηγική όταν θα μελετούμε. Με τον τρόπο αυτό γνωρίζουμε τι θα κάνομε σε κάθε μας βήμα καθώς μελετούμε. 4.Η μέθοδος αποτελείται από πέντε απλά στάδια, ώστε να συγκεντρώνουμε την προσοχή μας σε ένα μόνο πράγμα την κάθε στιγμή. Μέθοδος Προ. Επι. Με. Σημ. Επα. (ΠροΕπί, Μεσημεπά) Προ = Προετοιμασία Επι = Επισκόπηση Με = Μελέτη Σημ = Σημειώσεις Επα = Επανάληψη (Προ) Προετοιμασία (α)ξεφύλλισμα (β)καθορισμός χρόνου μελέτης (γ)καθορισμός ποσότητας (δ)γνώσεις για το θέμα (α) Ξεφύλλισμα Γενική εικόνα, λίστα περιεχομένων, ευρετήριο. (β) Καθορισμός χρόνου Περιόδους 30 με 40 λεπτά, διαλείμματα. (γ) Καθορισμός ποσότητας 10
Συγκεκριμένο στόχο, χρήση δείκτη. (δ) Γνώσεις για το θέμα Γράφομε μονολεκτικά σε ένα χαρτί τι γνωρίζουμε για το θέμα, βελτιώνουμε έτσι τη συγκέντρωσή μας. (Επι) Επισκόπηση Θα πρέπει να δημιουργήσουμε μια καλή εικόνα στο μυαλό μας για το τι θα μελετήσουμε. Θα πρέπει να προσέξουμε: Επαναλήψεις, Φωτογραφίες, Πίνακες, Υπογραμμισμένες λέξεις, τίτλους, υπότιτλους, Γραφικές παραστάσεις. (Με) Μελέτη Προσεκτικό διάβασμα. Σκεφτόμαστε αυτά που διαβάζουμε, κρίνουμε. Βρίσκουμε τις βασικές ιδέες (κεντρική ιδέα). Αξιολογούμε τις πληροφορίες. Εξετάζουμε κριτικά τα στοιχεία. Εξάγουμε συμπεράσματα. (Σημ) Σημειώσεις Οργανώνουμε καλύτερα την εργασία μας. Τακτοποιούμε τις ιδέες. Βοηθά στη συγκέντρωση στο θέμα μας. Μελετούμε ενεργά. (α)σημειώσεις στο ίδιο το κείμενο (β)δικές μας σημειώσεις (α)σημειώσεις στο ίδιο το κείμενο Χρήση διαφορετικού χρώματος Κατακόρυφες γραμμές Ερωτηματικά Θαυμαστικό Άλλα σύμβολα ή κώδικες (β) Δικές μας σημειώσεις Γραμμικές σημειώσεις Σκελετός περιεχομένων 11
Δυναμικό διάγραμμα (Επα) Επαναλήψεις 1.Διατηρούμε την ικανότητα για ανάκληση σε ψηλά επίπεδα. 2.Οι τακτικές επαναλήψεις βοηθούν ώστε αν συνδέουμε τα νέα στοιχεία με τα προηγούμενα. Ενεργός εμπλοκή στη μελέτη Η ενεργός εμπλοκή μας στη μελέτη είναι απαραίτητο στοιχείο, ώστε να έχομε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα Μελέτη που διενήργησε η Βρετανική ένωση Ήχου και εικόνας, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος θυμάται: (α) το 10% αυτών που διαβάζει (β) το 20% αυτών που ακούει (γ) το 30% αυτών που βλέπει (δ) το 50% αυτών που ακούει και βλέπει (ε) το 80% αυτών που λεει και (ζ) το 90% αυτών που λεει και κάνει ταυτόχρονα Θεόδωρος Φ. Ηλία Αύγουστος 2000 12
13