Mαθηματικά Α Δημοτικού. Τετράδιο Εργασιών

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 1 Mαθηματικά Α Δημοτικού Mαθηματικά της Φύσης και της Ζωής Τετράδιο Εργασιών ΔΕΥΤΕΡΟ TEYXOΣ

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 20/3/2013 11:00 πμ Page 2 ΣYΓΓPAΦEIΣ KPITEΣ-AΞIOΛOΓHTEΣ EIKONOΓPAΦHΣH ΦIΛOΛOΓIKH EΠIMEΛEIA YΠEYΘYNOΣ TOY MAΘHMATOΣ KATA TH ΣYΓΓPAΦH YΠEYΘYNH TOY YΠOEPΓOY EΞΩΦYΛΛO ΠPOEKTYΠΩTIKEΣ EPΓAΣIEΣ Χαράλαμπος Λεμονίδης, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Aθανάσιος Θεοδώρου, Εκπαιδευτικός Aχιλλέας Kαψάλης, Kαθηγητής του Πανεπιστημίου Mακεδονίας Δημήτριος Πνευματικός, Λέκτορας του Πανεπιστημίου Δυτικής Mακεδονίας Θεοδόσιος Zαχαριάδης, Aναπληρωτής Kαθηγητής του Πανεπιστημίου Aθηνών Mαρία Kοτσακώστα, Σχολική Σύμβουλος Θεόφιλος Tζώρτζης, Εκπαιδευτικός Κωνσταντίνος Αρώνης, Σκιτσογράφος-Εικονογράφος Φρόσω Ξιξή, Φιλόλογος Γεώργιος Τύπας, Μόνιμος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Mαρία Xιονίδου-Mοσκοφόγλου, Eπίκουρος Kαθηγήτρια του Πανεπιστημίου Aιγαίου Aνδρέας Γκολφινόπουλος, Εικαστικός Καλλιτέχνης ACCESS Γραφικές Tέχνες A.E. Γ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Ενέργεια 2.2.1. / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α: «Αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων» ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Μιχάλης Αγ. Παπαδόπουλος Ομότιμος Καθηγητής του Α.Π.Θ. Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Πράξη με τίτλο: «Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού με βάση το ΔΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το Δημοτικό και το Nηπιαγωγείο» Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Τύπας Mόνιμος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αναπληρωτής Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Οικονόμου Mόνιμος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Έργο συγχρηματοδοτούμενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και 25% από εθνικούς πόρους.

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 3 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Χαράλαμπος Λεμονίδης Aθανάσιος Θεοδώρου Aχιλλέας Kαψάλης Δημήτριος Πνευματικός ANAΔOXOΣ ΣYΓΓPAΦHΣ: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Α.Ε. Mαθηματικά Α Δημοτικού Mαθηματικά της Φύσης και της Ζωής Τετράδιο Εργασιών ΔΕΥΤΕΡΟ TEYXOΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 4 Xρωματικά σύμβολα Kάθε κεφάλαιο, ανάλογα με τη θεματική περιοχή στην οποία αναφέρεται, έχει ένα χρώμα. Oι περιοχές είναι οι εξής: Aριθμοί Πράξεις Γεωμετρία Mετρήσεις Προβλήματα Eπανάληψη Σύμβολο-κλειδί για το είδος της εργασίας που ακολουθεί * Aριθμός κεφαλαίου 4 Tίτλος κεφαλαίου Oι αριθμοί από το ιαβάζω τους 2 4 1 Βάζω σε κύκλο τόσα παιχνίδια Eικονίδια (σύμβολα-κλειδιά) Στην επάνω αριστερή γωνία κάθε δραστηριότητας υπάρχει ένα από τα ακόλουθα σύμβολα: O Πυθαγόρας που σκέφτεται - Σύμβολο σκέψης: Eμφανίζεται σε δραστηριότητες νοερών υπολογισμών. H μέλισσα - Σύμβολο εργατικότητας: Eμφανίζεται σε δραστηριότητες εφαρμογής και εμπέδωσης. 2 4 3 5 Συµπληρώνω την εικόνα µε τα µήλα O σκύλος ιχνηλάτης - Σύμβολο ανακάλυψης: Eμφανίζεται στις δραστηριότητες που εισάγουν τους μαθητές στη νέα γνώση. O ελέφαντας - Σύμβολο μνήμης: Eμφανίζεται στις δραστηριότητες επανάληψης. Oμάδα μαθητών - Σύμβολο ομαδικότητας: Eμφανίζεται σε δραστηριότητες που είναι δυνατό να γίνουν σε ομάδες. 16 1. είχνουµε τις καρτέλες µε το 4 Aριθμός σελίδας

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 5 Aριθμός δραστηριότητας πό το 1 έως το 5 ω τους αριθµούς. 1 3 5 αιχνίδια όσα δηλώνει ο αριθµός. Πόσες είναι οι κουκκίδες; Μετρώ τα µπαλόνια που κρατά κάθε παιδί και συνδέω την εικόνα µε τον αντίστοιχο αριθµό. 2 4 3 5 τα µήλα και τις κουκκίδες που λείπουν. 2 3 5 ρτέλες µε τους αριθµούς, τους οποίους διαβάζουν οι µαθητές. Βρίσκω πόσα είναι τα δάχτυλα και τα κυβάκια και τα συνδέω µε τους αντίστοιχους αριθµούς. 2 4 3 5 4. είχνουµε τις καρτέλες µε τις κουκκίδες και οι µαθητές βρίσκουν πόσες είναι. 17 Διδακτικοί στόχοι του κεφαλαίου Σημείωση για τον δάσκαλο στους νοερούς υπολογισμούς 5

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 6 Πυθαγόρας ο Σάμιος (περίπου 600 π.χ.) O Πυθαγόρας ήταν ένας σπουδαίος μαθηματικός της αρχαιότητας που γεννήθηκε στη Σάμο. Ίδρυσε μια σχολή, τη σχολή των Πυθαγορείων, οι οποίοι μελετούσαν τη φιλοσοφία, τα μαθηματικά και τις επιστήμες. Είχε δασκάλους μεγάλους σοφούς της αρχαιότητας και ταξίδεψε στην Ασία και την Αίγυπτο όπου μελέτησε την αιγυπτιακή φιλοσοφία, τα μαθηματικά, την αστρονομία και την ιατρική. O Πυθαγόρας έμεινε γνωστός ως ο άνθρωπος που έβλεπε παντού αριθμούς. O Πυθαγόρας H Kορίνα 6

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 7 Υπατία η Αλεξανδρινή (370-415 μ.χ.) Η Υπατία ήταν η πρώτη γυναίκα μαθηματικός στην Ιστορία. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια. Ήταν κόρη του φιλόσοφου Θέωνα, διευθυντή του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας. Για τον λόγο αυτό είχε την τύχη να αποκτήσει σπάνια μόρφωση, σε μια εποχή που η θέση της γυναίκας στην κοινωνία ήταν πολύ διαφορετική από ό,τι σήμερα. Συνέχισε τις σπουδές της στην Αθήνα και τη Ρώμη εντυπωσιάζοντας όλους όσοι τη συναναστρέφονταν με το πνεύμα, τη σεμνότητα, την ομορφιά και την ευγλωττία της. Επιστρέφοντας στην Αλεξάνδρεια πολύ σύντομα αναδείχθηκε σε μεγάλη δασκάλα της φιλοσοφίας και των μαθηματικών. H Yπατία O Mελέτης H Bάσω H Ίλντα 7

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 8 Xρωματικά σύμβολα Eπανάληψη Aριθμοί Πράξεις Γεωμετρία Mετρήσεις Προβλήματα Δομή του βιβλίου 4-5 Oι ήρωες του βιβλίου 6-7 Περιεχόμενα 8-9 8

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 9 A Περίοδος Αριθμοί: Οι αριθμοί μέχρι το 20 Τα σύμβολα της σύγκρισης Τακτικοί αριθμοί. Πράξεις: Προσθέσεις με αριθμούς μέχρι το 10. Γεωμετρία: Προσανατολισμός στον χώρο Γεωμετρικά σχήματα. Μετρήσεις: Σύγκριση συνεχών μεγεθών Τα νομίσματα μέχρι το 10. Eνότητα 3η: ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 20 ΑΘΡΟΙΣΜΑΤΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 10 ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ Κεφάλαιο 17ο: 17 Οι αριθμοί από το 10 μέχρι το 20.............. 10-11 Κεφάλαιο 18ο: 18 Αθροίσματα μέχρι το 10.................... 12-13 Κεφάλαιο 19ο: 19 Tακτικοί αριθμοί Τα διπλά αθροίσματα........ 14-15 Κεφάλαιο 20ό: 20 Τα νομίσματα μέχρι το 10................... 16-17 Κεφάλαιο 21ο: 21 Προσθετική ανάλυση αριθμών από το 6 μέχρι το 10....................... 18-19 Κεφάλαιο 22ο: 22 Προβλήματα............................. 20-21 Κεφάλαιο 23ο: 23 Επαναληπτικό μάθημα...................... 22-23 B Περίοδος Αριθμοί: Οι αριθμοί μέχρι το 50 Σύστημα αρίθμησης, μονάδες και δεκάδες. Πράξεις: Αφαιρέσεις με αριθμούς μέχρι το 10 Αθροίσματα με πολλούς όρους Προσθέσεις με υπέρβαση της δεκάδας. Γεωμετρία: Χάραξη γραμμών Κίνηση σε τετραγωνισμένο χαρτί Γεωμετρικά σχήματα. Μετρήσεις: Μοτίβα Ο χρόνος. Eνότητα 4η: ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΧΑΡΑΞΗ ΓΡΑΜΜΩΝ ΜΟΤΙΒΑ Κεφάλαιο 25ο: 25 Οι αριθμοί μέχρι το 50..................... 24-25 Κεφάλαιο 26ο: 26 Χάραξη γραμμών......................... 26-27 27 Κεφάλαιο 27ο: Μοτίβα................................. 28-29 Κεφάλαιο 28ο: 28 Αφαίρεση με αφαιρετέο μικρό αριθμό.......... 30-31 Κεφάλαιο 29ο: 29 Διάκριση των συμβόλων «+» και.......... 32-33 Κεφάλαιο 30ό: 30 Αφαίρεση με αφαιρετέο μεγάλο αριθμό......... 34-35 31 Κεφάλαιο 31ο: Το συμπλήρωμα.......................... 36-37 Κεφάλαιο 32ο: 32 Επαναληπτικό μάθημα..................... 38-39 9

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 10 20 2 22 2 22 24 23 2 30 04 2523 364 45 4455262617 373724848359Oι5946αριθμοί 0605776από 82879το391080μέχρι 4095το0620 7 28394 05 6 7 24 52362 3 4 334455667278238934902450356467Διαβάζω 57868979τους 080αριθμούς. 29 30 4 5 6 7 8222 9 0 0 223 64975 0552 222233044 606272728 32834929 453564675078689729 82 93 4 20 50262372422835 23 3 724 72828 723 22 2222232320 2424 2025 225 220 22 2622 26 223 2723 222 28 24 28 23 25 29 25 29 24 26 326 20 025 32072226 22 229 29 28 324 0329 02503026 2272 28 Kάθε μαθητής θα έχει μία τσάντα; 20 2 22 23 2 3 4 5 0 23 34 450 506 67207283839420 92420 53564675786089 720 9 20 82 93204 5 6 7 8 9 20 3 4 5 220 242 23 24 4 232322 2424 2225 24 25 22 24 2626 23 24 23 2727 2424 28 23 28 2525 2426 22 26 252727 24 262828 27 23 28 24 25 2226 2427 2328 24 2 3 4 5 0 3 4 5 92420 53564675786089 720 9 20 82 93204 5 6 07 8 29 20 23 34 450 506 67207283839420 234567890 2 32 344 55 667 78 9809 0 2 32 344 55 66778 9809 0 0 22345 67 8 9 9626 007278 28 748825 2 3 20402 23542226522367324 59 9 29 3 2 32 20 4 6 7 0 25 222 223 324 4825 596260 7278 28 9 29 3 4255 622 8 24 98025926027 28 29 3 723 2 32 320 4 6 7 34567890 Μετρώ και βάζω σε κύκλο τον σωστό αριθμό. 22 32 43 54 65 76879 8 00 20 9 64324 08729782028 754 8625 002 23 24 20 22235223 597626 9 29 30 22 24 27 28 3223 43 5425 625 872 97 00 24 5 726 626 82028 9 29 30 20 2 222223 24 10 22 24 232324 25 26 27 28 29 30 7 20 2 22 24 25 26 2 28 0 2 24 32 43 23 54 652467 25 87 9826 209 20 22 27 28 0 1. Oι μαθητές διαβάζουν τους αριθμούς που βρίσκονται σε κάθε πλαίσιο. 0 0 2 32 43 54 65 76 87 98 209 20 56 6726 928 20 220 0242 23 32 3424 54 25 87 27 98 20

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 11 ενότητα 3η Η μία καραμέλα κοστίζει 1 λεπτό. 1 λεπτό O Πυθαγόρας: Χρειάζεται λεπτά για να αγοράσει τις πράσινες καραμέλες. Xρειάζεται λεπτά για να αγοράσει τις κόκκινες καραμέλες. Χρειάζεται όλες τις καραμέλες. λεπτά για να αγοράσει Συμπληρώνω τις λέξεις και τους αριθμούς που λείπουν. 7 6 δέκα μηδέν 9 8 11

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 12 18 Αθροίσματα μέχρι το 10 O Πέτρος είχε 7 αυτοκινητάκια. Αγόρασε ακόμα. Πόσα αυτοκινητάκια έχει τώρα;... +... =... Oι κασετίνες έχουν μέσα μολύβια. Πόσα είναι όλα τα μολύβια μαζί; 5 5 + 4 =... 4 7 7 + 3 =... 3 Υπολογίζω τα αθροίσματα. 5 + 2 =... 9 + 1 =... 6 + 3 =... 8 + 2 =... 5 + 4 =... 6 + 4 =... 12

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 13 ενότητα 3η Υπολογίζω αθροίσματα μέχρι το 10. Πόσα είναι όλα; Υπολογίζω και γράφω τα αθροίσματα.... +... =...... 4 6...... Υπολογίζω και συμπληρώνω τα αθροίσματα. 4 + 2 =... 7 + 3 =... 6 + 3 =... 2 + 4 =... 3 + 7 =... 3 + 6 =... 2 + 8 =... 5 + 4 =... 7 + 2 =... 8 + 2 =... 4 + 5 =... 2 + 7 =... 3. Η δασκάλα προτείνει ένα άθροισμα μέχρι το 10. Oι μαθητές υπολογίζουν νοερά το άθροισμα και το γράφουν με τη χρήση συμβόλων μέσα στο πλαίσιο. 13

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 14 19 Tακτικοί αριθμοί Τα διπλά αθροίσματα Προφορική αρίθμηση των τακτικών αριθμών. 1OS 2OS... 10OS Το φιδάκι Σχεδίασε το αντικείμενο στο οποίο έφτασε ο Πυθαγόρας. Η Υπατία έφτασε στο Τι αριθμό πέτυχε με τα ζάρια; Γράφω τον αριθμό της θέσης στην οποία βρίσκεται κάθε εικόνα. 2O Ενώνω με μια γραμμή το σωστό άθροισμα. 1 + 1 2 + 2 3 + 3 4 + 4 5 + 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 14 1. Ζητούμε από τους μαθητές να απαγγείλουν τους τακτικούς αριθμούς μέχρι το 10.

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 15 ενότητα 3η Διπλά αθροίσματα Το μισό Βάζω σε κύκλο τα μισά. Γράφω πόσα είναι τα μισά. 2 Βάζω σε κύκλο τα διπλά αθροίσματα. 3 + 1 = 4 2 + 2 = 4 6 + 2 = 8 6 + 1 = 7 1 + 1 = 2 2 + 3 = 5 5 + 3 = 8 3 + 3 = 6 1 + 4 = 5 4 + 4 = 8 5 + 5 = 10 + 2 = 9 7 4. Η δασκάλα προτείνει διπλά αθροίσματα μέχρι το 10. Oι μαθητές υπολογίζουν νοερά τα αθροίσματα και τα γράφουν με τη χρήση συμβόλων μέσα στα πλαίσια. 15

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 16 20 Τα νομίσματα μέχρι το 10 Ποιος μπορεί να αγοράσει το αρκουδάκι; 8 Η Υπατία έχει... ΕΥΡΩ. O Νίκος έχει... ΕΥΡΩ. Η Κορίνα έχει... ΕΥΡΩ. Το αρκουδάκι μπορεί να το αγοράσει... Η Υπατία έχει 9 ΕΥΡΩ. Βάζω σε κύκλο το πορτοφόλι της. 16

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 17 ενότητα 3η Υπολογίζω αθροίσματα μέχρι το 10. Βάζω σε κύκλο το πορτοφόλι που θα πάρει ο Πυθαγόρας. O Πυθαγόρας θέλει να ανταλλάξει τα νομίσματά του με νομίσματα του ενός λεπτού. Η Nόπη έχει 6. Σχεδιάζω τα νομίσματα σε ΕΥΡΩ που μπορεί να έχει. O Θανάσης έχει 10. Σχεδιάζω τα νομίσματα σε ΕΥΡΩ που μπορεί να έχει. 3. Η δασκάλα προτείνει αθροίσματα μέχρι το 10. Oι μαθητές υπολογίζουν νοερά κάθε φορά το άθροισμα και το γράφουν με τη χρήση συμβόλων μέσα στο πλαίσιο. 17

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 18 21 Προσθετική ανάλυση αριθμών από το 6 μέχρι το 10 Yπολογίζω τα διπλά αθροίσματα. 18 H Eλένη θέλει να τοποθετήσει τα βιβλία σε δύο ράφια στη βιβλιοθήκη της αδελφής της. Aν έχει 6 βιβλία, με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορεί να τα τοποθετήσει στα ράφια; 7 Aν έχει βιβλία, με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορεί να τα τοποθετήσει στα ράφια; 7 + 0 = 7 6 + 1 = 7... +... =... +... =... +... =... +... =... +... =... +... = 6 + 0 = 6 5 + 1 = 6... +... =... +... =... +... =... +... =... +... = Aν έχει 8 βιβλία, με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορεί να τα τοποθετήσει στα ράφια; 8 + 0 = 8 7 + 1 = 8... +... =... +... =... +... =... +... =... +... =... +... =... +... = 1. Προτείνουμε στους μαθητές αθροίσματα της μορφής ν + ν, δηλαδή 1 + 1, 2 + 2, 3 + 3, 4 + 4 και 5 + 5.

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 19 ενότητα 3η Aναλύω με διαφορετικούς τρόπους τον αριθμό 9 σε άθροισμα. 0 + 9 1 + 8 9 Yπολογίζω τα αθροίσματα. 5 + 2 =... 4 + 4 =... 5 + 5 =... 4 + 3 =... 4 + 6 =... 8 + 2 =... 6 + 2 =... 5 + 3 =... 5 + 4 =... 7 + 3 =... 3 + 6 =... 2 + 7 =... 19

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 20 22 Προβλήματα Πόσες καρέκλες θα χρειαστούμε ακόμα για να καθίσουν 10 καλεσμένοι; 10 Δέκα νάνοι μένουν σε δύο σπιτάκια. Βρίσκω όλους τους τρόπους με τους οποίους είναι δυνατόν να μοιραστούν στα δύο σπιτάκια. 0 + = 10 + = 10 + = 10 + = 10 + = 10 + = 10 + = 10 + = 10 + = 10 + = 10 + = 10 20

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 21 ενότητα 3η Πόσες πεταλούδες πρέπει να πετάξουν από το κόκκινο στο κίτρινο λουλούδι, έτσι ώστε τα δύο λουλούδια να έχουν τον ίδιο αριθμό πεταλούδων; Φτιάχνω ένα δικό μου πρόβλημα και το λύνω. 21

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 22 23 Eπαναληπτικό μάθημα Υπολογίζω αθροίσματα με τον αριθμό 5. Τα 10 πουλιά θα καθίσουν στα δύο δέντρα. Με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορούν να καθίσουν; Συμπληρώνω τα αθροίσματα: 0 + 10 = 10... +... = 10... +... =...... +... =...... +... =...... +... =...... +... =...... +... =...... +... =...... +... =...... +... =... Οι σοκολάτες Κάθε σοκολάτα έχει 10 κομμάτια. Πόσα κομμάτια σοκολάτας υπάρχουν σε κάθε περίπτωση; 13 22 1. Προτείνουμε στους μαθητές αθροίσματα της μορφής 5 + ν, δηλαδή 5 + 1, 5 + 2, 5 + 3, 5 + 4 και 5 + 5.

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 23 ενότητα 3η Προφορική αρίθμηση των τακτικών αριθμών. 1OS 2OS... 10OS Ποιος μπορεί να αγοράσει το παιχνίδι; 9 Η Μαρία έχει... ΕΥΡΩ O Χασάν έχει... ΕΥΡΩ. Η Άρτεμη έχει... ΕΥΡΩ. Το παιχνίδι μπορεί να το αγοράσει... Υπολογίζω και συμπληρώνω τα αθροίσματα. 3 + 3 =... 7 + 3 =... 5 + 5 =... 5 + 2 =... 4 + 4 =... 8 + 2 =... 6 + 4 =... 5 + 3 =... 4 + 5 =... 4. Ζητούμε από τους μαθητές να απαγγείλουν τους τακτικούς αριθμούς μέχρι το 10. 23

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 24 25 Oι αριθμοί μέχρι το 50 Βρίσκω τον προηγούμενο και τον επόμενο αριθμό καθώς και τη δεκάδα. 20 30 40 Συμπληρώνω τους αριθμούς. 10 δέκα ένδεκα δώδεκα δεκατρία δεκατέσσερα δεκαπέντε δεκαέξι δεκαεπτά δεκαοκτώ δεκαεννέα είκοσι Γράφω τους αριθμούς για να συμπληρωθούν οι σειρές. 22 25 27 48 36 37 45 Παρατηρώ και συνεχίζω. 5 10 15.................. 50 30 35...... 50 10 20......... 3 6............ 21 24 1. Προτείνουμε στους μαθητές αριθμούς μέχρι το 50 και αυτοί βρίσκουν τον επόμενο και τον προηγούμενο αριθμό. Επίσης προτείνουμε στρογγυλές δεκάδες (π.χ. 30) και οι μαθητές βρίσκουν την επόμενη και την προηγούμενη δεκάδα (40, 20).

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 25 22 24 23 24 25 0 0 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 8 7 ενότητα 4η Μετρώ ανά 5 μέχρι το 50. 5 50 Μετρώ τα κυβάκια και υπολογίζω το άθροισμά τoυς. Όλα είναι 10 +5 22 24 23 24 25 2 0 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 9 0 0 223456 20 2 22 23 24 25 2...... Όλα είναι 0 2 3 4 5 6 7 8 9 22 24 Όλα είναι 23 24 25 26 0 2 3 4 5 6 7 8 9 Μετρώ και συμπληρώνω τους αριθμούς. 5. Τα παιδιά μετρούν ανά 5 μέχρι το 50. Στη συνέχεια γράφουν τους αριθμούς μέσα στα κυκλικά πλαίσια. 25

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 26 26 Xάραξη γραμμών Xαράζω τις γραμμές με τον χάρακα για να σχηματίσω το σπιτάκι. Συμπληρώνω το χριστουγεννιάτικο δέντρο. 26

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 27 ενότητα 4η Σχεδιάζω τα περιγράμματα. Συνεχίζω τη γραμμή. Συμπληρώνω την κάτω εικόνα ώστε να είναι ίδια με την επάνω. 27

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 28 27 Μοτίβα Συνεχίζω τον χρωματισμό με τον ίδιο τρόπο. Συνεχίζω τη χάραξη της γραμμής και συμπληρώνω τον χρωματισμό. Σχεδιάζω τα ίδια σχήματα. 28

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 29 ενότητα 4η Χαράζω την μπλε γραμμή και έπειτα την κόκκινη. Συνεχίζω τη χάραξη των γραμμών με τον ίδιο τρόπο. Δημιουργώ δικά μου μοτίβα. 29

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 30 28 Αφαίρεση με αφαιρετέο μικρό αριθμό Αριθμώ αντίστροφα ξεκινώντας από το 20. 20 19 18... 1 Το καλάθι είχε 10 καρότα. Το κουνέλι έφαγε 3 καρότα. Πόσα καρότα έμειναν μέσα στο καλάθι;...... =... 10 O Μενέλαος είχε 8 γραμματόσημα στη συλλογή του. Έδωσε γραμματόσημα στον Νίκο. Πόσα γραμματόσημα έχει τώρα;...... =... 30 1. Oι μαθητές αριθμούν προφορικά αντίστροφα ξεκινώντας από τον αριθμό 20.

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 31 ενότητα 4η Συμπληρώνω τους αριθμούς στις ισότητες. 5 2 =......... =......... =......... =......... =......... =... Υπολογίζω τις πράξεις και συμπληρώνω τους αριθμούς. 4 1 =... 3 + 1 =... 5 3 =... 2 + 3 =... 3 1 =... 2 + 1 =... 6 1 =... 5 + 1 =... 7 1 =... 6 + 1 =... 4 2 =... 2 + 2 =... 31

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 32 29 Διάκριση των συμβόλων «+» και Γράφω τις σωστές πράξεις μέσα στα πέταλα των λουλουδιών. 7 1 4 + 1 7 2 4 + 2 2 + 3 8 2 3 + 3 8 3 4 + 1 6 5 Βάφω τα μπαλόνια με το χρώμα που ταιριάζει. 3 + 2 5 1 3 + 3 6 1 2 + 2 6 2 5 + 1 4 5 32 6

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 33 ενότητα 4η Γράφω τις προσθέσεις και τις αφαιρέσεις και υπολογίζω τα αποτελέσματα. Λύνω τα προβλήματα και γράφω τις πράξεις. Έχω 5 και αγοράζω μια σοκολάτα που κοστίζει 2. Πόσα ρέστα θα πάρω; Όλα τα κεριά ήταν 4. Έσβησαν τα 3. Πόσα κεριά μένουν αναμμένα; 2 Γράφω την πράξη: Γράφω την πράξη: Από την πρόσθεση βρίσκω τις δύο αφαιρέσεις. 3 + 2 = 5 5 3 = 2 4 + 2 = 6 5 2 = 3 3 + 1 = 4 4 + 3 = 7 3. Η δασκάλα προτείνει προβλήματα πρόσθεσης και αφαίρεσης. Oι μαθητές γράφουν τις πράξεις και το αποτέλεσμα. 33

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 34 30 Αφαίρεση με αφαιρετέο μεγάλο αριθμό Μετρώ ανά 2. 2 4 6... 20 Μέσα στο κουτί υπάρχουν 7 βόλοι. Βγάζουμε τους 5. Πόσοι βόλοι έμειναν; 7 = Από την πρόσθεση βρίσκω τις δύο αφαιρέσεις. 6 + 4 = 10 10 4 =... 10 6 =... 6 + 2 = 8 5 + 4 = 9 5 + 2 = 7 34 1. Τα παιδιά αριθμούν ανά 2 μέχρι το 20.

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 35 ενότητα 4η W Τα πρόβατα είναι... W Τα γουρούνια είναι... W Τα πρόβατα είναι... περισσότερα....... =... Διατυπώνω ένα δικό μου πρόβλημα. 10 8 =... 9 7 =... 6 5 =... Υπολογίζω και συμπληρώνω τις παρακάτω πράξεις. 7 + 3 =... 10 5 =... 5 + 3 =... 10 7 =... 1 + 7 =... 8 5 =... 5 + 5 =... 8 7 =... 8 3 =... 35

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 36 31 Το συμπλήρωμα Υπολογίζω το συμπλήρωμα του αριθμού 10. Χρωματίζω με κόκκινο χρώμα τα μπαλόνια που έχουν άθροισμα ίσο με 10. 9 + 1 8 + 2 4 + 6 7 + 2 4 + 5 5 + 5 6 + 3 3 + 7 10 Συμπληρώνω τους αριθμούς που λείπουν. 3 4 5 6 2 1 9 10 1 7 10 36 1. Η δασκάλα λέει κάθε φορά έναν αριθμό και ρωτά τους μαθητές πόσα χρειάζονται ακόμη για να γίνουν 10. Oι μαθητές γράφουν σε κάθε πλαίσιο το σωστό άθροισμα (π.χ. 8 + 2).

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 37 ενότητα 4η Η Υπατία έχει ΕΥΡΩ. Χρειάζεται ακόμα ΕΥΡΩ για να αγοράσει το βιβλίο. 10 ευρώ Υπολογίζω και συμπληρώνω τους αριθμούς που λείπουν. 10 2 =... 4 +... = 7 10 7 =... 10 5 =... 10 4 =... 8 6 =... 7 5 =... 10 9 =... 7 +... = 10 5 +... = 10 5 +... = 9 7 +... = 9 37

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 38 32 Eπαναληπτικό μάθημα Αριθμώ αντίστροφα ξεκινώντας από το 20. 20 19 18... 1 Συνεχίζω τη χάραξη των γραμμών με τον χάρακα. Συμπληρώνω τους αριθμούς που λείπουν. 38 1. Oι μαθητές αριθμούν προφορικά αντίστροφα ξεκινώντας από τον αριθμό 20.

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 39 ενότητα 4η Υπολογίζω το συμπλήρωμα του αριθμού 10. Από την πρόσθεση βρίσκω τις δύο αφαιρέσεις. 8 + 2 = 10 10 2 =... 6 + 3 = 9 10 8 =... 4 + 3 = 7 7 + 3 = 10 Υπολογίζω και συμπληρώνω τους αριθμούς που λείπουν. 8 2 =... 5 1=... 10 2 =... 7 +... = 9 7 3 =... 10 4 =... 9 3 =... 8 +... = 10 10 2 =... 9 7=... 8 6 =... 4 +... = 10 4. Η δασκάλα λέει κάθε φορά έναν αριθμό και ρωτά τους μαθητές πόσα χρειάζονται ακόμη για να γίνουν 10. Oι μαθητές γράφουν σε κάθε πλαίσιο το σωστό άθροισμα (π.χ. 6 + 4 = 10). 39

10-0010_008TET-TEYXOΣ B 11/1/2013 12:49 μμ Page 40