PSY 301 Μάθηµα 4 ον ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑΣΕΙΣ
οµή Μαθήµατος Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ Η ΟΜΗ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΑΣΥΜΦΩΝΙΑΣ
ΣΤΑΣΕΙΣ Η Στάση είναι ο τρόπος µε τον οποίο αξιολογούµε ένα συγκεκριµένο «αντικείµενο». Πολύ σηµαντικές -υποκινούν και επηρεάζουν την Πολύ σηµαντικές -υποκινούν και επηρεάζουν την κοινωνική συµπεριφορά και συµβάλλουν στην ερµηνεία, την πρόβλεψη και τον έλεγχό της.
Π.χ στάση του καταναλωτή απέναντι σ ένα προϊόν: Ε ηρεάζει τις αγοραστικές του αποφάσεις Προβλέ ει την εµπορική απήχηση ενός προϊόντος Επηρεάζοντας τις στάσεις µπορούµε να επηρεάσουµε τις επιλογές τους (έλεγχος)
ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΣΕΩΝ εν υπάρχει ακριβές περιεχόµενο του όρου «στάση». Στάσεις ως συναισθήµατα «ένα γενικό και διαρκές θετικό ή αρνητικό συναίσθηµα για κά οιο ρόσω ο, αντικείµενο ή ζήτηµα» Petty & Cacioppo (1981) Άλλοι ερευνητές ως γνωστικές δοµές ή ως αξιολογήσεις. Κοινωνιογνωστικό µοντέλο Pratkanis & Greenwald (1989) συνδυάζει την γνωστική και την αξιολογική διάσταση. ηλ. (α) ένα αντικείµενο, (β) µια αξιολογική περίληψη, (γ) γνωσιακή δοµή
οµή των Στάσεων Οι στάσεις σχετίζονται µε τα συναισθήµατα µας, τις πεποιθήσεις µας και επηρεάζουν την συµπεριφορά µας. Τρισδιάστατο µοντέλο στάσεων (Rosenberg & Hovland, 1960):
Κάθε στάση αποτελείται από 3 δοµικά στοιχεία: Συναισθηµατικό στοιχείο (συναίσθηµα) Γνωστικό στοιχείο (αντίληψη) Συµπεριφορικό στοιχείο (Πράξεις)
Μέτρηση των στάσεων Μέθοδοι αυτοαναφοράς όπου τα άτοµα εκφράζουν τη στάση τους µε βάση κάποιες κλίµακες. Οι πιο συνηθισµένες µέθοδοι µέτρησης των στάσεων είναι: κλίµακες Likert, κλίµακες σηµασιολογικής διαφορο οίησης, µέθοδο Thurstone, µέθοδο του Guttman και ψυχοφυσιολογικές µετρήσεις.
Κλίµακες Likert Μια σειρά από θετικές και αρνητικές απόψεις που αφορούν το αντικείµενο της στάσης. Η µέτρηση γίνεται συνήθως 5-βάθµιες µε άκρα «διαφωνώ α όλυτα»/ «συµφωνώ α όλυτα» Το άθροισµα ή ο µέσος όρος των απαντήσεων αποτελεί το Το άθροισµα ή ο µέσος όρος των απαντήσεων αποτελεί το γενικό δείκτη της στάσης
ιαδικασία κατασκευής κλίµακας Likert Προκαταρκτική φάση: Συλλέγουµε απόψεις σχετικά µε το αντικείµενο Φάση ροµέτρησης: Οι πιο πάνω απόψεις αξιολογούνται από µια οµάδα ατόµων παρόµοια µε το δείγµα µας για τον έλεγχο και οριστικοποίηση ερωτηµατολογίου. Φάση ε ιλογής α όψεων: Με βάση τα αποτελέσµατα της προµέτρησης, διαλέγουµε αυτές τις απόψεις που δηµιουργεί έντονη διαφοροποίηση στάσεως απέναντι στο αντικείµενο (θετικής ή αρνητικής)
Τελική φάση µέτρησης: Το πραγµατικό δείγµα της έρευνας διατυπώνει το βαθµό στον οποίο διαφωνεί ή συµφωνεί µε τις απόψεις που έχουν επιλεγεί στην τελική κλίµακα. Οι απαντήσεις κωδικοποιούνται από 1-5. Υ ολογισµός της στάσης: Οι απαντήσεις του κάθε ατόµου αθροίζονται και προκύπτει ο γενικός δείκτης της στάσης.
Κλίµακες Σηµασιολογικής ιαφοροποίησης Άµεση έκφραση στάσεων Συνήθως 7βάθµιες, διπολικές (αντίθετα άκρα) Χρησιµοποιούνται ζεύγη αντίθετων επιθέτων (καλός / κακός, ευχάριστος/ δυσάρεστος) και κάθε άτοµο εκφράζει τη στάση του σηµειώνοντας εκείνο το σηµείο στη κλίµακα που αντιπροσωπεύει τη στάση του. Το άθροισµα ή µέσος όρος ->δείκτη στάσης Πλεονεκτήµατα κλίµακας
Λειτουργία των στάσεων->ποιος ο λόγος που αξιολογούµε τα πάντα γύρω µας; Που εξυ ηρετούν οι στάσεις: Οι στάσεις λειτουργούν ως µηχανισµοί άµυνας του εγώ. Όταν έχουµε αρνητική στάση, απώθηση προκειµένου να προστατεύσουµε το εγώ µας από εξωτερικές απειλές. Ως εκφράσεις των αξιών του ατόµου ( π. χ. όταν κάποιος εκφράσει την άποψη του για ανακύκλωση δείχνει πως έχει οικολογική συνείδηση).
Ωφεµιλιστικός ή ροσαρµοστικός ρόλος των στάσεων: Είναι ο πιο σηµαντικός αφού εξασφαλίζουν στον άνθρωπο θετικές συνέ ειες και προλαµβάνουν αρνητικές. (π. χ θετική στάση σ ένα προϊόν ->χρήση και θετικές συνέπειες, αρνητική στάση σ ένα πρόσωπο ->αποφυγή συνάντησης, αποφυγή δυσάρεστων συναισθηµάτων) Γνωσιακή Λειτουργία: Έχουµε την ανάγκη να έχουµε οργανωµένη ά οψη για το εριβάλλον µας. Οι στάσεις µας απλοποιούν την αντίληψη του περιβάλλοντος που είναι περίπλοκο
Θεωρίες Γνωστικής Συνέπειας Κάθε στάση αποτελείται από κάποια δοµικά στοιχεία (συναισθήµατα, πεποιθήσεις, συµπεριφορές). Κάποιες φορές είναι ασύµβατα µεταξύ τους. (π. χ κάποιος γνωρίζει ότι το κάπνισµα κάνει κακό για τη υγεία του αλλά καπνίζει) Ασυµφωνία ->δυσάρεστη κατάσταση, γ αυτό και γίνεται Ασυµφωνία ->δυσάρεστη κατάσταση, γ αυτό και γίνεται προσπάθεια επαναφοράς συµφωνίας.
Θεωρίας Γνωστικής Συνέπειας Θεωρία της Ισορροπίας Θεωρία της Αξιολογικής Γνωστικής Συνέπειας Θεωρία της Γνωστικής Ασυµφωνίας
Η θεωρία της Γνωστικής Ασυµφωνίας Έννοια «Γνωστικό Στοιχείο»: Οτιδήποτε γνωρίζει ο άνθρωπος Για τον εαυτό του τις πεποιθήσεις του τα συναισθήµατά του
Η εκδήλωση της έντονης ασυµφωνίας εξαρτάται από: Την αναλογία σύµφωνων και ασύµφωνων στοιχείων (αν πιστεύει πως οι φίλοι του είναι αντικαπνιστές και δεν θα είναι επιθυµητός στην παρέα ή ότι έχει σηµαντικό οικονοµικό κόστος) -> έντονη ασυµφωνία τη σηµαντικότητα των γνωστικών στοιχείων (αν ένας καπνιστής θεωρεί ιδιαίτερα σηµαντικό το να προστατεύει την υγεία του ->έντονη ασυµφωνία
Παραδείγµατα σύµφωνων και ασύµφωνων γνωστικών στοιχείων ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΑΣΥΜΦΩΝΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ Είµαι φανατικός καπνιστής Το κάπνισµα µε ευχαριστεί Το κάπνισµα κάνει κακό στην υγεία µου εν δηλώνω το Πλήρωσα Η φοροδιαφυγή πραγµατικό µου χαµηλότερο φόρο απ είναι ανήθικη εισόδηµα ότι µου αντιστοιχούσε συµπεριφορά Επέλεξα το αυτοκίνητο Α έναντι του Β Το Α έχει καλύτερες επιδόσεις Το Β είναι πιο αξιόπιστο
Η ασυµφωνία είναι δυσάρεστη, προκαλεί ένταση και µπορεί να εκτονωθεί µόνο µε τη εξάλειψη της (αλλαγή συµπεριφοράς, αλλαγή πεποιθήσεων) ή µε τη µείωση της (προσθήκη σύµφωνων στοιχείων).
Όταν εκτιθέµεθα σε πληροφορίες που εντείνουν την ασυµφωνία οδηγούµαστε σε κάποιες στρατηγικές: 1. Αλλάζουµε για παράδειγµα την συµπεριφορά µας για να µειώσουµε ή να εξαλείψουµε την ασυµφωνία. 2. Να µην ασχοληθούµε καθόλου µε το περιεχόµενο των πληροφοριών. 3. Ανάπτυξη αντεπιχειρηµάτων 4. Να θεωρήσουµε αναξιόπιστες τις πληροφορίες
Μπορεί να υπάρξει ασυµφωνία µετά τη λήψη µιας απόφασης κυρίως όταν η απόφαση αυτή πάρθηκε κατό ιν ε ιλογής. Π. Χ κάποιος επιλέγει το αυτοκίνητο Α αντί το Β. Αν το άτοµο αυτό αναλογιστεί τα πλεονεκτήµατα του Β ->πιθανή ασυµφωνία. Μετά τη λήψη µιας απόφασης, τείνουµε να αυξάνουµε την α όσταση µεταξύ των εναλλακτικών επιλογών υπέρ της επιλογής που έχουµε πάρει. Επίσης, αποφεύγουµε πληροφορίες που µπορεί να οδηγήσουν σε ασυµφωνία
Έχουν γίνει αρκετές έρευνες σχετικά µε τη Θεωρία της Γνωστικής Ασυµφωνίας αλλά οι ερευνητές διαφωνούν ως προς την ακριβή φύση αυτής της δυσαρέσκειας. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ασυµφωνία εκδηλώνεται λόγω της ασυνέπειας µεταξύ συµ εριφοράς και αυτό-εικόνας.
Συζήτηση-Απορίες Ευχαριστίες για το χρόνο σας και την προσοχή σας