ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΜΕΡΟΠΗ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 1. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΗΣ...5 2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΗΣ...8 3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΕΩΝ...10 4. ΔΙΑΘΕΣΗ ΒΥΘΟΚΟΡΗΜΑΤΩΝ...13 Διάθεση βυθοκορημάτων στη θάλασσα...13 Διάθεση βυθοκορημάτων στο έδαφος...16 5. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΥΘΟΚΟΡΗΜΑΤΩΝ...18 6. ΜΟΝΙΜΕΣ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ...19 7. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ...20 8. ΤΥΠΟΙ ΒΥΘΟΚΟΡΩΝ...24 Μηχανικές βυθοκόροι...24 Υδραυλικές βυθοκόροι...26 Άλλοι τύποι βυθοκόρων...30 Έλεγχος βυθοκόρων...30 Βοηθητικός εξοπλισμός...30 9. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ...32 Ανάλυση δαπανών...33 Έρευνα...38 Διαχείριση περιοχών (εργοτάξιο)...39 Αξιολόγηση της παραγωγής...40 Ο «κύκλος» βυθοκόρησης...44 Καθορισμός των τιμών μονάδος...46 1

10. ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...49 11. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ...53 Περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις της υδραυλικής βυθοκόρησης σε περιοχή αστικοποιημένων εκβολών...53 Ανάκτηση του βυθού από βυθοκόρηση (marine aggregate dredging) - Hastings shingle Bank, νοτιοανατολική ακτή Αγγλίας...54 Επιπτώσεις βυθοκόρησης στην αποίκιση των προνυμφών και την ανάπτυξη κοινοτήτων οργανισμών που προσκολλώνται σε πλοία και υποθαλάσσιες κατασκευές στο λιμάνι Port Kembla στην Αυστραλία...57 Περιβαλλοντική επίπτωση βυθοκόρησης και ανάκτηση γης Abu Qir Bay, Αίγυπτος...59 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις βυθοκόρησης σε κοράλλια...60 12. ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΗΣ ΣΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΛΙΜΑΝΙΑ...67 Το λιμάνι Kwai Chung, Hong Kong...67 Τα λιμάνια της Ινδίας...68 Τα λιμάνια της Ταϋλάνδης...69 Ο μετασχηματισμός του λιμανιού Tanjung Pelepas, Μαλαισία...70 Το λιμάνι Le Havre, Γαλλία...71 Rotterdam, Ολλανδία...72 Hamburg, Γερμανία...72 Bremerhaven, Γερμανία...73 Κανάλι του Σουέζ, Αίγυπτος...74 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τον όρο βυθοκόρηση, μια λέξη που προέρχεται από το συνδυασμό των λέξεων βυθός και κορέω (=καθαρίζω), αναφερόμαστε στην απομάκρυνση υλικού από τον πυθμένα (ποταμού-λίμνης-θαλάσσιας περιοχής), συνήθως χρήσει ειδικών πλωτών εγκαταστάσεων, των βυθοκόρων. Αν και η έννοια της βυθοκόρησης (στα αγγλικά dredging ), όπως προκύπτει από τον παραπάνω ορισμό, φαίνεται να περιλαμβάνει μόνο τη διαδικασία που λαμβάνει χώρα μέχρι τη μετακίνηση του προς αφαίρεση υλικού από τον πυθμένα στην επιφάνεια, ωστόσο η μετέπειτα μεταφορά και απόθεση του υλικού, αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια της. Η βυθοκόρηση αποτελεί ένα τεχνικό έργο το οποίο αποσκοπεί στην λήψη ιζηματογενούς υλικού από το βυθό της θάλασσας, προκειμένου να αξιοποιηθεί το ληφθέν υλικό ή να τροποποιηθεί το βάθος στην προκείμενη θαλάσσια περιοχή (εκβάθυνση) (Ratick et al. 1992). Λόγοι για τους οποίους πραγματοποιείται η βυθοκόρηση είναι η εξασφάλιση των απαιτούμενων συνθηκών εδραίωσης διαφόρων τεχνικών έργων, καθώς και η διαμόρφωση του κατάλληλου βάθους ώστε να καθίσταται εφικτή η διέλευση πλοίων με αυξημένο βύθισμα σε αβαθείς περιοχές. Σύγχρονες βυθοκόροι μπορούν να αντλήσουν πολλές χιλιάδες κυβικά μέτρα υλικού από τον πυθμένα της θάλασσας. Κατ αυτόν τον τρόπο διευκολύνουν την κυκλοφορία του νερού μέσω δύσβατων μορφολογιών πυθμένα και παράλληλα συμβάλλουν στην εξέλιξη των λιμένων καθώς και στην αξιοποίηση του ιζήματος που λαμβάνεται για τη δημιουργία εδαφών εκ νέου ή για τον εμπλουτισμό ήδη υπαρχόντων. Οι βυθοκόροι μπορούν να λειτουργήσουν οπουδήποτε, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης του απαιτούμενου βάθους. Η διαδικασία της βυθοκόρησης περιλαμβάνει τέσσερα στάδια. Αρχικά η αναμόχλευση ιζήματος αποσκοπεί στην διατάραξη και εκτροπή του από την κατάσταση ηρεμίας. Έπειτα πραγματοποιείται μεταφορά του υλικού από τον πυθμένα στην επιφάνεια της 3

θάλασσας. Τα επόμενα στάδια της βυθοκόρησης αφορούν τη μεταφορά και απόθεση του ληφθέντος υλικού και μπορεί να αποτελούν και ένα μεγάλο ποσοστό του κόστους της συνολικής διαδικασίας, αναλόγως πάντα με την απόσταση στην οποία βρίσκεται η περιοχή απόθεσης. Η μεταφορά επιχειρείται είτε με φορτηγό πλοίο είτε μέσω σωληνώσεων. 1. Η βυθοκόρος Ποσειδών, Ισθμός Κορίνθου, 1948 Αξίζει να επισημανθεί πως η διαδικασία της βυθοκόρησης παρουσιάζει επιπτώσεις επιβλαβείς για το θαλάσσιο περιβάλλον, τη χλωρίδα και την πανίδα της ευρύτερης περιοχής. Συνεπώς, απαιτείται να προηγηθεί του έργου, μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων η οποία μπορεί να περιορίσει, αν όχι να εκμηδενίσει, τις αρνητικές συνέπειες. Επιπροσθέτως, συνίσταται η αξιοποίηση του υλικού που αφαιρείται σε διάφορες εφαρμογές και όχι η θεώρησή του ως απόβλητο. 4

1. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΗΣ Εδώ και πολλά χρόνια, το νερό χρησιμοποιείται για τη μεταφορά ανθρώπων, υλικών, μηχανημάτων και εμπορευμάτων. Η τεχνολογική ανάπτυξη και η ανάγκη της βελτιστοποίησης της οικονομικής απόδοσης οδήγησαν στη χρήση μεγαλύτερων και πιο αποδοτικών πλοίων. Κατ επέκταση, έχει παρουσιαστεί η ανάγκη εκβάθυνσης ή διαπλάτυνσης ποταμών, καναλιών ή θαλασσίων οδών προκειμένου να εξασφαλιστεί εύκολη πρόσβαση σε λιμάνια. Τα λιμάνια στα οποία έχουν εφαρμοστεί εργασίες βυθοκόρησης, παρουσίασαν την ανάγκη συντήρησης. Η συντήρηση αυτή αφορά την απομάκρυνση συσσωρευμένων ιζημάτων στον πυθμένα της βυθοκορημένης περιοχής για να εξασφαλιστεί ότι διατηρούνται οι επιθυμητές, για τη διέλευση των μεγάλων πλοίων, διαστάσεις (Ratick et al. 1992). Οι θαλάσσιες μεταφορές προσφέρουν την πιο οικονομική, ενεργειακά αποδοτικότερη και φιλικότερη προς το περιβάλλον μεταφορά αγαθών. Η βυθοκόρηση είναι μία διαδικασία με ποικίλους στόχους, πολλοί από τους οποίους έχουν και ιδιαίτερα ευεργετικές συνέπειες για το περιβάλλον. Αρχικά, η βυθοκόρηση στον βυθό της θάλασσας ή στον πυθμένα ποταμών και λιμνών στοχεύει στην περισυλλογή υλικού που μπορεί να αξιοποιηθεί σε πολλές δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα, με τη βυθοκόρηση μπορεί να γίνει εξόρυξη κασσίτερου, χρυσού, άνθρακα, χαλαρού εδάφους και φωσφορικών αλάτων. Στη συνέχεια, με τη βυθοκόρηση μπορούμε να περισυλλέξουμε άμμο ή αμμοχάλικο που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία σκυροδέματος. Επιπρόσθετα και δεδομένου ότι σε πολλές παράκτιες περιοχές υπάρχει έλλειψη γης, η βυθοκόρηση μπορεί να αποβεί εξαιρετικά χρήσιμη για την αύξηση του επιπέδου του βυθού. Αυτό μπορεί να γίνει με την μεταφορά και απόθεση στις περιοχές αυτές υλικού που θα προκύψει από βυθοκόρηση σε άλλες περιοχές όπου υπάρχει ανάγκη για πιο βαθιά νερά. Επίσης, η βυθοκόρηση μπορεί να αποτρέψει και τη διάβρωση των ακτών. Συνήθως, μετά τη διάβρωση της ακτής, 5

μέσω των ρευμάτων ή της παλίρροιας μπορεί να μεταφερθεί υλικό σε κάποια κοντινή περιοχή. Με τη βυθοκόρηση, λοιπόν, μπορούμε να επανακτήσουμε το υλικό αυτό και στη συνέχεια να το μεταφέρουμε και να το αποθέσουμε στην περιοχή που έχει υποστεί διάβρωση. Η διαδικασία αυτή συμβάλλει στην αποφυγή κατασκευής κυματοθραυστών ή προστατευτικών τειχών στις υπό διάβρωση περιοχές καθώς και στην τροφοδότηση / αναπλήρωση (τεχνητή θρέψη) των υπό διάβρωση παραλιών με έναν φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο (Ratick et al. 1992). 2. Παραλία πριν και μετά την αναπλήρωση, Alicante, Ισπανία Επιπλέον, η βυθοκόρηση χρησιμοποιείται και για την αύξηση του βάθους της θάλασσας. Η αύξηση του βάθους πολλές φορές καθίσταται αναγκαία για την παροχή νερού ύδρευσης ή άρδευσης καθώς και για την ανακούφιση από πλημμύρες. Ακόμη, η αύξηση του βάθους χρειάζεται και για τη βελτίωση της ναυσιπλοΐας και την κατασκευή λιμένων. Συχνά, σκάφη όλων των ειδών, από πετρελαιοφόρα μέχρι σκάφη αναψυχής, έχουν μεγάλο βύθισμα με αποτέλεσμα να υπάρχει ανάγκη αύξησης του φυσικού βάθους μέσω της βυθοκόρησης προκειμένου να πραγματοποιηθεί η πλεύση ή ο ελλιμενισμός τους. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι σε μία βυθοκορημένη περιοχή μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, να παρατηρηθεί μεταφορά ιζήματος μέσω των κυμάτων ή των ρευμάτων. Σε αυτή την περίπτωση το περιττό υλικό πρέπει πάλι να αφαιρεθεί μέσω 6

βυθοκόρησης για να διατηρηθεί το επιθυμητό βάθος. Αυτός ο τύπος βυθοκόρησης ονομάζεται βυθοκόρηση συντήρησης και είναι απαραίτητος σχεδόν σε κάθε πλεύσιμη υδάτινη οδό και λιμένα του κόσμου. Εκτός από τα παραπάνω, η βυθοκόρηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κατά τη διάρκεια εκπόνησης ενός τεχνικού έργου, όπως για παράδειγμα η κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού. Τέλος, η βυθοκόρηση μπορεί να δώσει λύση σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ανάγκη εκκαθάρισης ποταμών, λιμνών ή αγωγών από σκουπίδια ή εκκαθάρισης λιμνών ή λιμνοθαλασσών από βιομηχανικά ή αστικά απόβλητα. Είναι φανερό ότι στις περιπτώσεις αυτές η βυθοκόρηση συμβάλλει στην προστασία του 3. Βυθοκόρηση στο Hong Kong για τη κατασκευή αεροδρομίου και τερματικού εμπορευματοκιβωτίων περιβάλλοντος και στη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές τα αφαιρούμενα ιζήματα είναι μολυσμένα και χρειάζεται προσοχή στη διαχείρισή τους μετά τη διαδικασία της βυθοκόρησης ώστε να μην αποτελέσουν κίνδυνο για το περιβάλλον. 7

2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΗΣ Η βυθοκόρηση είναι μία πολύπλοκη και μη τυποποιημένη διαδικασία με μεγάλο κόστος. Γι αυτό και απαιτεί πολύ καλή οργάνωση προκειμένου να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα σε συνδυασμό με ένα λελογισμένο κόστος. Επίσης, η οργάνωση της βυθοκόρησης πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται με σημείο αναφοράς τον σεβασμό προς το περιβάλλον τόσο κατά τη διάρκεια της αφαίρεσης του ιζήματος όσο και κατά τη διάρκεια της μεταφοράς και απόθεσης του ιζήματος σε κάποια άλλη περιοχή. Η διαδικασία της βυθοκόρησης μπορεί να οργανωθεί και να υλοποιηθεί από διάφορους φορείς όπως οι οργανισμοί λιμένων ή τα τοπικά λιμεναρχεία ή άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες. Αυτό ισχύει κυρίως σε περιπτώσεις όπου η βυθοκόρηση γίνεται για βελτίωση των συνθηκών ναυσιπλοΐας και για κατασκευή λιμένων. Οι φορείς που αναλαμβάνουν τη βυθοκόρηση συχνά έχουν στην κατοχή τους βυθοκόρους που τις χειρίζεται εξειδικευμένο προσωπικό. Αυτό προτιμάται κυρίως όταν χρειάζεται βυθοκόρηση συντήρησης. Για παράδειγμα στη Βρετανία οι περισσότερες βυθοκόροι που χρησιμοποιούνται για βυθοκόρηση συντήρησης των λιμανιών είναι ιδιοκτησία των λιμενικών αρχών. Σε άλλες περιοχές, ωστόσο, όπως τα λιμάνια του Ρότερνταμ ή της Αμβέρσας, κάποιος εξωτερικός ανάδοχος αναλαμβάνει την υλοποίηση της βυθοκόρησης. Αυτοί οι εξωτερικοί ανάδοχοι μπορεί να δρουν, ανάλογα με τις δυνατότητές τους, σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Σήμερα, στις περισσότερες περιπτώσεις μπορούμε να κάνουμε λόγο για μεγάλες επιχειρήσεις διεθνούς εμβέλειας που αναλαμβάνουν βυθοκορήσεις και των οποίων η πλειονότητα εδρεύει στο Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες. Εκτός από τα παραπάνω, απαραίτητοι για την υλοποίηση της βυθοκόρησης είναι και οι σύμβουλοι οι οποίοι συνήθως κατοικούν κοντά στις περιοχές όπου γίνεται η βυθοκόρηση προκειμένου να είναι εξοικειωμένοι με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των περιοχών αυτών, καθώς και οι προμηθευτές εξοπλισμού βυθοκόρησης. 8

4. Βυθοκόρηση, Dubai Θα πρέπει στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι πριν την υλοποίηση της διαδικασίας της βυθοκόρησης είναι απαραίτητο να γίνει ένας σωστός σχεδιασμός. Θα πρέπει δηλαδή εκ των προτέρων να συνεκτιμηθούν οι ιδιαίτερες συνθήκες της περιοχής όπου θα γίνει η βυθοκόρηση ώστε να επιλεγεί ο κατάλληλος εξοπλισμός βυθοκόρησης και να αποφευχθούν λάθη που θα οδηγήσουν σε απώλεια χρόνου ή σε επιπλέον δαπάνες από αυτές που έχουν προβλεφθεί. Επίσης στις δαπάνες είναι αναγκαίο να προστεθεί και το κόστος μελλοντικής συντήρησης της περιοχής όπου έγινε η βυθοκόρηση. Μείζονος σημασίας, όμως, είναι και η μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μιας διαδικασίας βυθοκόρησης. Μέσω μιας τέτοιας μελέτης θα υποδειχθεί μια περιοχή στην οποία να αποτεθεί το υλικό που θα προκύψει από τη βυθοκόρηση χωρίς να προκύψουν δυσμενείς για το περιβάλλον συνέπειες (Sofonia et al., 2010). Πολύ συχνά το υλικό της βυθοκόρησης απορρίπτεται στη θάλασσα αλλά αυτό δεν είναι πάντα εφικτό αφού πολλές φορές στο υλικό της βυθοκόρησης υπάρχουν μολυσματικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα βιομηχανικά ή αστικά απόβλητα. 9

3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΕΩΝ Όπως συμβαίνει με κάθε ανθρώπινη επέμβαση στη φύση, έτσι και οι εργασίες βυθοκόρησης μοιραία έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον που συνδέονται τόσο με την απομάκρυνση του υλικού από τον πυθμένα, όσο και με την απόθεσή του. Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να οφείλονται είτε στις φυσικές επιδράσεις της βυθοκόρησης είτε στις ρυπογόνες ουσίες που εκλύονται λόγω της βυθοκόρησης και μπορεί να είναι είτε βραχυπρόθεσμες είτε μακροπρόθεσμες. Μία πρώτη και πολύ σημαντική επίπτωση είναι η υποβάθμιση της ποιότητας του νερού. Πολλές φορές το υλικό των βυθοκορήσεων εμπεριέχει ρυπογόνες ουσίες που οδηγούν στη μόλυνση του νερού από τοξικές ουσίες. Η μόλυνση του νερού με τη σειρά της προκαλεί τη βιοσυσσώρευση ρύπων στους θαλάσσιους οργανισμούς και τη δημιουργία ασφυκτικών συνθηκών για τη θαλάσσια ζωή. Όλα αυτά μπορούν να προσβάλλουν τη θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα και να οδηγήσουν στη μεταβολή της σύνθεσης των βιοκοινωνιών και τη θνησιμότητα των θαλασσίων ειδών. Έτσι διαταράσσεται το φυσικό περιβάλλον της θάλασσας, πολλά είδη απειλούνται ακόμα και με εξαφάνιση ενώ συγχρόνως υποβαθμίζονται και οι αλιευτικοί πόροι με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της οικονομίας στις περιοχές όπου έγινε η βυθοκόρηση. Επιπλέον, εκτός της περιοχής όπου έγινε η βυθοκόρηση, μπορεί να επηρεαστεί και κάποια γειτονική περιοχή. Ακόμη, η διαδικασία της βυθοκόρησης συχνά ευθύνεται για την αύξηση της θολερότητας του νερού (Schoellhamer, 2002). Μια τέτοια ξαφνική αλλαγή στο θαλάσσιο περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει απομάκρυνση των βενθικών ειδών από το φυσικό τους περιβάλλον. Επιπρόσθετα το υλικό που απελευθερώνεται με τη βυθοκόρηση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ή ακόμα και να καταστρέψει κάποιες ευαίσθητες περιοχές όπως για παράδειγμα μία παρακείμενη κοινωνία οστρακόδερμων. 10

Εκτός από τα παραπάνω, η διαδικασία της βυθοκόρησης μπορεί να καταστρέψει και μία περιοχή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Συχνά, λόγω κακού σχεδιασμού και μελέτης γίνονται βυθοκορήσεις πολύ κοντά σε περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Αξιοσημείωτες όμως είναι και οι συνέπειες που προκύπτουν από τη λειτουργία των μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της βυθοκόρησης. Πιο αναλυτικά, μπορεί να υπάρξει διαρροή πετρελαίου ή αποβλήτων ενώ κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της βυθοκόρησης μπορεί να παραχθεί σκόνη ή θόρυβος που θα επηρεάσει τυχόν παρακείμενες κατοικημένες περιοχές. Τέλος, μακροπρόθεσμα η βυθοκόρηση μπορεί να προκαλέσει μεταβολή της βαθυμετρίας της περιοχής και, συνακόλουθα, αλλαγή του υδραυλικού συστήματος της περιοχής. Κάτι τέτοιο μπορεί να επηρεάσει το φυσικό περιβάλλον, τη ναυσιπλοΐα, την αλιεία και άλλες παράκτιες δραστηριότητες (Sofonia et al., 2010). Πολλοί παράγοντες καθορίζουν τη σφοδρότητα των περιβαλλοντικών πιέσεων, μεταξύ των οποίων και οι παρακάτω: Η έκταση και η συχνότητα της διαδικασίας. Η μέθοδος βυθοκόρησης (π.χ. χρήση μηχανικών ή υδραυλικών βυθοκόρων) και απόθεσης του υλικού. Η σύσταση και η ποιότητα του προς απομάκρυνση υλικού, η ποιότητα του νερού, η παρουσία αιωρούμενων σωματιδίων και η θολερότητα. Το πλάτος της μεσοπαραλιακής ζώνης. Η ζώνη αυτή ορίζεται ως το τμήμα του βυθού που διαδοχικά καλύπτεται και αποκαλύπτεται από το νερό. Το εύρος της παλίρροιας. Η ένταση και διεύθυνση των ρευμάτων. Ο ρυθμός ανανέωσης των υδάτων. Οι επικρατούσες κλιματικές και κυματικές συνθήκες. Η εγγύτητα των θαλάσσιων ειδών και οικοτόπων στην περιοχή που πραγματοποιείται η βυθοκόρηση ή η απόθεση του υλικού, καθώς και ο 11

βαθμός ευαισθησίας τους στις αλλαγές που επιφέρουν οι δραστηριότητες αυτές (Schoellhamer, 2002). Είναι φανερό ότι η βυθοκόρηση μπορεί να έχει συνέπειες στην τοπική κοινότητα, στις παράκτιες δραστηριότητες, στην ποιότητα του νερού και στη θαλάσσια ζωή. Γι αυτό, πριν την υλοποίηση της βυθοκόρησης απαιτείται σχεδιασμός και μελέτη σε συνεργασία με τοπικούς φορείς ώστε να προβλεφθούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν χωρίς να υπάρξει επιβάρυνση του περιβάλλοντος. 12

4. ΔΙΑΘΕΣΗ ΒΥΘΟΚΟΡΗΜΑΤΩΝ Διάθεση βυθοκορημάτων στη θάλασσα Τις περισσότερες φορές το υλικό που προκύπτει από μια βυθοκόρηση διατίθεται στη θάλασσα. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να προηγηθεί της διάθεσης μελέτη που να περιλαμβάνει εξέταση του βυθοκορημένου και προς διάθεση υλικού, της περιοχής όπου πρόκειται να γίνει η διάθεση και της μεθόδου διάθεσης που θα πρέπει να ακολουθηθεί. Αρχικά, η εξέταση της ποιότητας του βυθοκορημένου υλικού κρίνεται απαραίτητη γιατί το βυθοκορημένο υλικό, παρόλο που έχει φυσική προέλευση, μπορεί, ως ξένο σώμα, να επηρεάσει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό την περιοχή στην οποία θα απορριφθεί. Ακόμη, τα βυθοκορήματα που προέρχονται από περιοχές μολυσμένες εξαιτίας βιομηχανικών ή αστικών λυμάτων πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο γιατί ενδέχεται λόγω παρουσίας σε αυτά τοξικών ουσιών (υδρογονάνθρακες, βαρέα μέταλλα) να επηρεάσουν αρνητικά όχι μόνο την περιοχή στην οποία γίνεται η διάθεσή τους αλλά και κοντινές περιοχές στις οποίες θα μεταφερθούν μέσω των ρευμάτων. Παράλληλα, η εξέταση της ποιότητας του βυθοκορημένου υλικού μπορεί να υπαγορεύσει τη χρήση ουσιών που θα βελτιώσουν την ποιότητά του και θα καταστήσουν την απόρριψή του στη θάλασσα λιγότερο επιβλαβή για το περιβάλλον (Sofonia et al., 2010). Επιπλέον, η μελέτη της ποιότητας του βυθοκορήματος μπορεί να αποδείξει ότι το βυθοκόρημα δεν εμπεριέχει ρυπογόνες ουσίες και γι αυτό είναι προτιμότερη η επαναχρησιμοποίησή του από τη διάθεσή του στη θάλασσα (Schoellhamer, 2002). Στη συνέχεια, η εξέταση της περιοχής όπου πρόκειται να γίνει η διάθεση θα προσδιορίσει το κατά πόσο η περιοχή αυτή πληροί τις προϋποθέσεις που ορίζονται από διεθνείς και/ή τοπικές συμβάσεις για τη διάθεση αποβλήτων ή βυθοκορημένου υλικού. Σε κάθε περίπτωση, η διάθεση του βυθοκορημένου υλικού σε κάποια περιοχή θα πρέπει να μην επηρεάζει δραστηριότητες όπως η αλιεία, η ναυσιπλοΐα, οι παράκτιες δραστηριότητες, ο τουρισμός και βέβαια η 13

προστασία των ακτών, του θαλασσίου περιβάλλοντος και της θαλάσσιας ζωής. Γι αυτό και είναι φυσικό να αποφεύγεται η διάθεση σε προστατευόμενες περιοχές ή σε θαλάσσια πάρκα αφού το βυθοκορημένο υλικό εκεί μπορεί να επηρεάσει την αναπαραγωγή των θαλασσίων οργανισμών και να προκαλέσει τη θνησιμότητα ή την εξαφάνισή τους. Ακόμη απαγορεύεται το βυθοκορημένο υλικό να διατίθεται σε εκβολές ποταμών γιατί υφίσταται κίνδυνος μεταφοράς του σε μεγάλη απόσταση. Παράλληλα αποφεύγεται η διάθεση των βυθοκορημάτων κοντά σε ακτές καθώς και σε περιοχές όπου διαβιούν οργανισμοί ευαίσθητοι στο ίζημα. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι, ακόμα κι αν το βυθοκορημένο υλικό δεν περιέχει ρυπογόνες ουσίες, η διάθεσή του στη θάλασσα μπορεί να είναι απειλητική για τη φυσική ισορροπία ιδιαίτερα ευαίσθητων περιοχών, όπως οι κοραλλιογενείς περιοχές και γι αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται. Επειδή, όπως είναι φανερό, η απόρριψη του υλικού βυθοκόρησης στη θάλασσα μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα, όπως διαταραχή του φυσικού περιβάλλοντος, μείωση αλιευτικών πόρων, αισθητικό πρόβλημα σε παραλίες, παρακώλυση παράκτιων δραστηριοτήτων, καθίσταται αδήριτη η ανάγκη ύπαρξης αρχών εξουσιοδοτημένων να ελέγχουν τις περιοχές διάθεσης βυθοκορημάτων και να ελαχιστοποιούν τους περιβαλλοντικούς κινδύνους υποχρεώνοντας τους εκάστοτε αναδόχους βυθοκορήσεων να συμμορφώνονται με το νομικό πλαίσιο με άξονα πάντα την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος. 14

5. Διάθεση βυθοκορημένου υλικού στη λίμνη Kettelmer, Ολλανδία. Σκοπός είναι ο περιορισμός ανεπιθύμητου υλικού και διαχωρισμός αυτού από την υγρή φάση. 15

Διάθεση βυθοκορημάτων στο έδαφος Η διάθεση βυθοκορημάτων στο έδαφος παρουσιάζει κάποιες δυσκολίες. Αυτές οφείλονται αρχικά στο γεγονός ότι οι περιοχές απόρριψης των βιομηχανικών ή αστικών αποβλήτων δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την απόρριψη των βυθοκορημάτων γιατί τα βυθοκορήματα εμπεριέχουν μεγάλη ποσότητα νερού και συγχρόνως δεν μπορούν να μεταφερθούν εύκολα σε αυτές τις περιοχές. Γι αυτό σε αρκετές χώρες υπάρχουν στο έδαφος ειδικές περιοχές διάθεσης βυθοκορημάτων που είναι πιο εύκολα προσβάσιμες από τις υπόλοιπες περιοχές διάθεσης βιομηχανικών και αστικών αποβλήτων. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι μία περιοχή διάθεσης βυθοκορημάτων πρέπει να έχει μεγάλη έκταση. Συνήθως, δημιουργούνται μεγάλες λιμνοθάλασσες στις οποίες συντελείται η καθίζηση των υλικών βυθοκόρησης και μετά η απομάκρυνση του νερού. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να υπολογιστεί και η πιθανότητα μόλυνσης υπόγειων υδάτων από τη διαδικασία διάθεσης των βυθοκορημάτων. Επιπλέον, πολλές φορές το βυθοκορημένο υλικό εμπεριέχει στοιχεία πολύ μολυσμένα και άλλα λιγότερο μολυσμένα. Όπου συμβαίνει αυτό, μπορεί να γίνει ειδική επεξεργασία με σκοπό το διαχωρισμό του περισσότερο από το λιγότερο μολυσμένο υλικό και την ξεχωριστή διάθεσή τους. Άλλωστε, σε ένα πολύ μολυσμένο υλικό μπορεί να χρειαστεί ακόμα και διάθεση σε πολλά διαφορετικά σημεία ή καθαρισμός, ενώ ένα λιγότερο μολυσμένο υλικό μπορεί μετά από επεξεργασία ακόμα και να επαναχρησιμοποιηθεί. Επιπρόσθετα, μετά τον καθαρισμό ενός μολυσμένου υλικού μπορεί να ακολουθήσει διαλυτική πλύση ή αποτέφρωση του μολυσματικού παράγοντα και ξεχωριστή διάθεση του καθαρισμένου ιζήματος. Εκτός από τα παραπάνω, πρέπει εδώ να γίνει αναφορά και στην περίπτωση επαναχρησιμοποίησης των βυθοκορημάτων. Πιο συγκεκριμένα, τα βυθοκορήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αναπλήρωση / τροφοδότηση παραλιών, την κατασκευή κυματοθραυστών αλλά και τη δημιουργία εδάφους (π.χ. κατασκευή ενός μώλου). Ακόμη όμως και βυθοκορήματα όπως η λάσπη που βυθοκορείται από τις εκβολές ποταμών, 16

παρά τις φτωχές τους ιδιότητες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στη δημιουργία ή την επέκταση βιότοπων στο θαλάσσιο περιβάλλον. 17

5. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΥΘΟΚΟΡΗΜΑΤΩΝ Δεδομένου ότι η διάθεση των βυθοκορημάτων είναι μία διαδικασία που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο περιβάλλον, είναι χρήσιμο να εξετάσουμε και τις περιπτώσεις εναλλακτικής διαχείρισης των βυθοκορημάτων. Πιο συγκεκριμένα, τα βυθοκορήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε λιμενικά έργα αλλά και στην κατασκευή υφάλων ή τεχνητών νησίδων. Επιπλέον, σε παράκτιες περιοχές που είναι υποβαθμισμένες λόγω της ρύπανσης ή άλλων παραγόντων μπορούμε με τη χρήση βυθοκορημάτων να κατασκευάσουμε έργα υποδομής και να τις αναβαθμίσουμε οικονομικά, αισθητικά και τουριστικά. Ακόμη, τα βυθοκορήματα μπορούν να χρησιμεύσουν στην κατασκευή δρόμων αλλά και δομικών υλικών. Τέλος, η έκθεση της Permanent International Association of Navigation Congress (PIANC) Working Group 19: Beneficial Uses of Dredged Material, περιέχει ενδιαφέρουσες πληροφορίες σχετικά με ωφέλιμους τρόπους αξιοποίησης των βυθοκορημάτων. 18

6. ΜΟΝΙΜΕΣ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΥΘΟΚΟΡΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Μέχρι πρόσφατα, η πλειονότητα των επιστημονικών μελετών καταπιανόταν με τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τη δυνατότητα φυσικής ανάκαμψης των περιοχών διάθεσης των υλικών, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους στις βυθοκορήσεις συντήρησης, που λόγω της συχνότητας επανάληψής τους, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των έργων ναυσιπλοΐας. Αντίθετα, πολύ λίγα ήταν γνωστά για τις εφάπαξ βυθοκορήσεις. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο τύπων βυθοκόρησης δεν είναι μόνο η συχνότητα πραγματοποίησης, αλλά και τα χαρακτηριστικά και η ποσότητα του ιζήματος που απομακρύνεται. Πιο συγκεκριμένα, στον πρώτο τύπο απομακρύνεται, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ένα λεπτό, επιφανειακό, τμήμα του θαλάσσιου υποστρώματος, ενώ το ίζημα είναι μαλακό και πολλές φορές πλούσιο σε ρύπους. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει στο δεύτερο τύπο βυθοκόρησης. Σύμφωνα με τη μελέτη των Ware, Bolam και Rees που δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2010 στο περιοδικό Marine pollution bulletin, οι επιπτώσεις της εφάπαξ βυθοκόρησης επί της περιοχής απόθεσης διαφέρουν από αυτές της βυθοκόρησης συντήρησης, ενώ διαφορετική είναι και η δυναμική του περιβάλλοντος να επανέλθει φυσικά στην πρότερή του κατάσταση. Για παράδειγμα, τα ευρήματα των επιστημόνων καταδεικνύουν ότι η απόρριψη του υλικού σε δύο περιοχές μελέτης (Roughs Tower και Barrow-in-Furness) είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μόνιμων αλλαγών στο υπόστρωμα και συνεπακόλουθες επιπτώσεις στη σύνθεση των ζωικών κοινοτήτων. Επιπροσθέτως, και ενώ οι δύο περιοχές διάθεσης αποτελούν δύο ξεχωριστές γεωγραφικές οντότητες, παρατηρήθηκε ότι τα ευαίσθητα, στις δραστηριότητες αυτές, είδη ήταν παρόμοια. 19

7. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Είναι σαφές ότι η διαδικασία της βυθοκόρησης μπορεί να καταστεί επικίνδυνη για το περιβάλλον αφού περιλαμβάνει μετακίνηση μεγάλων ποσοτήτων υλικού κάτω από το νερό. Ωστόσο, η βυθοκόρηση, ειδικά όταν γίνεται για την κατασκευή λιμένων, είναι εξαιρετικά ωφέλιμη για τη ναυσιπλοΐα, την οικονομία και την κοινωνία και γι αυτό συνίσταται οι βυθοκορήσεις να γίνονται μόνο κατόπιν ειδικού και σωστού ελέγχου και σχεδιασμού ώστε να συνεκτιμώνται τα οφέλη που θα προκύψουν με τους πιθανούς περιβαλλοντικούς κινδύνους. Στην περίπτωση αυτή, ο κίνδυνος για το περιβάλλον και τη φυσική ισορροπία ελαχιστοποιείται με παράλληλη αύξηση του οφέλους από τη βυθοκόρηση (Παναγιωτίδης, 2004). Για όλους τους παραπάνω λόγους σε αρκετά μέρη του κόσμου γίνονται νομικοί και περιβαλλοντικοί έλεγχοι που αφορούν τόσο τη διαδικασία της βυθοκόρησης όσο και αυτή της διάθεσης και επαναχρησιμοποίησης του βυθοκορημένου υλικού. Για παράδειγμα η Συνθήκη του Λονδίνου (δεκαετία 70) υποδεικνύει τις συνθήκες υπό τις οποίες πρέπει να γίνεται η διάθεση αποβλήτων στη θάλασσα. Δεδομένου ότι το βυθοκορημένο υλικό πολύ συχνά μπορεί να ανήκει στην κατηγορία των αποβλήτων, πλέον η διάθεσή του στη θάλασσα είτε απαγορεύεται είτε διέπεται από αυστηρούς κανονισμούς. Σημειωτέον ότι περισσότερες από εβδομήντα χώρες έχουν επικυρώσει τη Συνθήκη αυτή του Λονδίνου και ότι η Ελλάδα την επικύρωσε το 1978.Ακόμη, σε ισχύ είναι και η συνθήκη OSPAR (Συνθήκη του Όσλο Συνθήκη του Παρισιού) που αφορά την πρόληψη της θαλάσσιας ρύπανσης στο βορειοανατολικό Ατλαντικό και στη Βόρεια Θάλασσα. Όσον αφορά στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αξίζει αρχικά να σημειωθεί ότι οι νομοθετικές ρυθμίσεις στην Ευρώπη χαρακτηρίζουν τα υλικά βυθοκόρησης ως στερεά απόβλητα. Ακόμη, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υφίσταται Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (Ε.Κ.Α.) σύμφωνα με το Παράρτημα της απόφασης 2000/532/ΕΚ, όπως έχει τροποποιηθεί με τις 20

αποφάσεις 2001/118/ΕΚ, 2001/119/ΕΚ και 2001/573/ΕΚ της Επιτροπής Ε.Κ., ο οποίος αναθεωρείται συνεχώς βάσει νέων γνώσεων και συμπερασμάτων ερευνών που προκύπτουν. Στον κατάλογο αυτό τα βυθοκορήματα περιλαμβάνονται στις: Α) Κατηγορία 17, υποκατηγορία 17.05: «απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις» Β) Κατηγορία 19, υποκατηγορία 19.13: «απόβλητα και λάσπες που προκύπτουν από την εξυγίανση χωμάτων ή υπόγειων νερών» Τέλος, οι βυθοκορήσεις αναφέρονται και στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό (ΕΚ) αρ. 2150/2002 στην Κατηγορία 12, υποκατηγορία 12.6 «Μολυσμένα εδάφη και ρυπογόνες λυματολάσπες βυθοκόρησης» (Παναγιωτίδης, 2004). Στην Ελλάδα με βάση πάγια διαταγή του Γ.Ε.Ν. επιτρέπεται η διάθεση βυθοκορημάτων σε βάθη άνω των 50 μέτρων και σε απόσταση πάνω από 1,5 μίλι από την ακτή. Νόμοι, προεδρικά διατάγματα, και κοινές υπουργικές αποφάσεις σχετικά με τη διάθεση βυθοκορημάτων στην Ελλάδα είναι οι εξής: Ν. 743/1977 Φ.Ε.Κ. 319Α/77 «Περί προστασίας του θαλασσίου περιβάλλοντος» Ν. 855/1978 Φ.Ε.Κ. 235Α/78 «Περί πινάκων ουσιών των οποίων απαγορεύεται η απόρριψη στη θάλασσα» Ν. 1147/1981 Φ.Ε.Κ. 110Α/81 «Περί προλήψεως ρυπάνσεως της θαλάσσης εξ απορρίψεως καταλοίπων και άλλων τινών διατάξεων» Ν. 1269/1982 Φ.Ε.Κ. 92Α/82 Κύρωση της Διεθνούς Συνθήκης 1973 «Πρόληψη της θάλασσας από πλοία» και του πρωτοκόλλου 1978 (MARPOL 73/78) Ν. 2252/1994 Φ.Ε.Κ. 192Α/94 Κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης «για την ετοιμότητα, συνεργασία, και αντιμετώπιση της ρύπανσης της θάλασσας από πετρέλαιο, 1990» και άλλες διατάξεις 21

Π.Δ. 68/1995 Φ.Ε.Κ. 48Α/95 Αποδοχή Τροποποιήσεων των Παραρτημάτων της Διεθνούς Σύμβασης 1972 «Περί προλήψεως ρυπάνσεως της θαλάσσης εξ απορρίψεως καταλοίπων και άλλων υλών και άλλων τινών διατάξεων» Π.Δ. 55/1998 Φ.Ε.Κ. 58Α/98 Προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος Ν. 50910/2727/2003 περί διαχείρισης στερεών αποβλήτων ΥΑ Η.Π. 13588/725/2006 Φ.Ε.Κ. 383/Β /28.03.2006 Ξεκινώντας με την Συνθήκη του Όσλο το 1974 και την Συνθήκη του Παρισίου το 1978 τα Ευρωπαϊκά κράτη προσπάθησαν να περιορίσουν τη ρύπανση των υδάτων από τα βυθοκορήματα. Γενικά υλικά όπως άμμος, χαλίκι ή πέτρες θεωρούνταν μή πιθανά να περιέχουν σημαντικού ρύπους και δεν χρειαζόντουσαν έλεγχους. ( Λεπτά αμμώδη υλικά όπως ο βούρκος και ο πηλός έχουν την τάση να αποροφούν ρύπους). Το 1922 οι επιτροπές του Όσλο και του Παρισιού συγκάλεσαν συμβούλιο σε υπουργικό επίπεδο, στο οποίο παρεβρέθηκαν οι αρμόδιοι υπουργοί των 14 χωρών που υπέγραψαν τις συνθήκες, η Ελβετία και εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Κομισσιόν. Το συμβούλιο αποσκοπούσε στην έγκριση μιας νέας σύμβασης για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος του ΒΑ Ατλαντικού, τη σύμβαση OSPAR, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1998. Η συνθήκη του Λονδίνου το 1972 έχει την ίδια γενική φιλοσοφία και διαθέτει πολλά παρόμοια άρθρα με τη συνθήκη του Όσλο και του Παρισίου, ενώ παράλληλα συμπεριλαμβάνει τα διεθνή ύδατα παγκοσμίως. Οι οδηγίες της Συνθήκης του Λονδίνου οσον αφορά τα βυθοκορήματα προτείνουν δειγματολειπτικό έλεγχο, μετρήσεις των γενικών χαρακτηριστικών, μετρήσεις των πρωτευόντων ρυπογόνων στοιχείων και βιολογικούς ελέγχους. όπου αυτό απαιτείται, ώστε να αποδειχθεί ότι το υλικό μπορεί να εναποτεθεί χωρίς να δημιουργήσει οξείες χρόνιες επιπτώσεις στα ευαίσθητους οργανισμούς της περιοχής εναπόθεσης. Η Συνθήκη έχει υιοθετήσει την άποψη ότι ακόμα και αν δεν υπάρχει 22

απόδεδειγμένη περιβαλλοντική βλάβη από την εναπόθεση, η πιθανότητα τέτοιας βλάβης πρέπει να υπολογισθεί και να αποφευχθεί. Και οι δύο προαναφερθείσες συνθήκες έχουν υιοθετήσει την αρχή του ο ρυπαίνων πληρώνει, σύμφωνα με την οποία το κόστος των μέτρων ελέγχου, μείωσης και πρόληψης της ρύπανσης, καλύπτεται από τον ρυπαίνοντα. Το Περιβαλλοντολογικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, έχει αναγνωρίσει ότι σχεδόν το 50% των παγκόσμιων ακτών απειλούνται από τα έργα ανάπτυξης. Η υγεία, η ευημερία και σε πολλές περιπτώσεις η ίδια η επιβίωση των παρακτίων πληθυσμών (1 δις άνθρωποι ζουν σε παράκτια αστικά κέντρα) εξαρτάται από την υγεία και την ευημερία παράκτιων οικοσυστημάτων όπως εκβολές ποταμών και υγρότοποι. Σύμφωνα με αυτό, τα μέλη του UNEP συστήνουν ένα παγκόσμιο πρόγραμμα δράσης (Global Programme of Action - GPA) για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από χερσαίες δραστηριότητες. Το GPA έχει σχεδιαστεί να έχει το ρόλο μιας πηγής εννοιολογικής και πρακτικής καθοδήγησης τν εθνικών και περιφερειακών αρχών, προκειμένου να εξασφαλιστεί έλεγχος, περιορισμός και πρόληψη ή/και εξάλειψη της θαλάσσιας υποβάθμισης από χερσαίες δραστηριότητες. Άλλοι περιφερειακοί οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορούν να εκδόσουν οδηγίες που πρέπει να τηρούνται από τα κράτη-μέλη. Ορισμένες από αυτές τις οδηγίες, αφορούν και τα έργα βυθοκόρησης. Για παράδειγμα οι ακόλουθες οδηγίες έχουν άμεση σχέση με τα έργα βυθοκόρησης και εναπόθεσης. Η Οδηγία για τους Οικότοπους 92/43/EEC της 21 ης Μαΐου Η οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα 2008/98/EC της 19 ης Νοεμβρίου Η οδηγία για τα πτηνά 2009/147/EC της 30 ης Νοεμβρίου Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα 2000/60/EC της 23 ης Οκτωβρίου 23

8. ΤΥΠΟΙ ΒΥΘΟΚΟΡΩΝ Οι βυθοκόροι ταξινομούνται σε δύο τύπους, αναλόγως τον τρόπο λήψης και μεταφοράς του ληφθέντος ιζήματος από τον πυθμένα στην επιφάνεια της θάλασσας. Πρόκειται για τις μηχανικές και τις υδραυλικές βυθοκόρους (Bruun, 1998). Μηχανικές βυθοκόροι Οι μηχανικές βυθοκόροι διαθέτουν αρπάγη ή κάδο, με τη βοήθεια του οποίου χαλαρώνουν το ίζημα του πυθμένα, το διογκώνουν και εν συνεχεία το μεταφέρουν στην επιφάνεια της θάλασσας. Bucketladder dredgers 6. Bucketladder dredgers Οι βυθοκόροι τύπου Bucketladder διαθέτουν ένα πλωτό μέρος όπου ένα πλαίσιο χάλυβα ή μια σκάλα αναστέλλεται. Η σκάλα αποτελεί στήριγμα μιας σειράς από κάδους η οποία με τη σειρά της φέρει στην άκρη κοπτικό μέρος. Η χαλάρωση και η μεταφορά του υλικού προς λήψη επιτυγχάνονται μέσω της περιστροφής της σειράς αλυσίδας. Πιο συγκεκριμένα, ο κάθε κάδος όταν φτάνει στο κάτω άκρο της αλυσίδας που περιστρέφεται, χαλαρώνει και αντλεί προς τα πάνω ίζημα. Το ίζημα με τη σειρά του ανέρχεται στο άνω άκρο της αλυσίδας και στο σημείο 24

αυτό ο κάδος το αποδεσμεύει σε ειδικό χώρο ο οποίος συνδέεται με τη βυθοκόρο. Στην περίπτωση των αυτοπροωθούμενων βυθοκόρων, οι μηχανές προώθησης συνεισφέρουν στην κίνηση του σκάφους και όχι στη διαδικασία της βυθοκόρησης. Τα μεγέθη των βυθοκόρων Bucketladder dredgers χαρακτηρίζονται από τον όγκο των κάδων και κυμαίνεται μεταξύ 100-900 λίτρων. Οι συγκεκριμένου τύπου βυθοκόροι καθίστανται ικανοί να βυθοκορούν όλα τα υλικά, μέχρι και αδύναμο βράχο. Εβδομαδιαίως, μια βυθοκόρος τύπου Bucketladder μπορεί να παράγει 10000 100000 κυβικά μέτρα υλικού, αναλόγως βέβαια και τη θέση, τον τύπο υλικού και το μέγεθος. Οι συγκεκριμένες βυθοκόροι είναι σχετικά ακριβείς όσον αφορά στο βάθος στο οποίο βυθοκορούν, έχοντας μέγιστο επιτρεπόμενο βάθος λειτουργίας τα 20 μέτρα. Grabdredger Οι βυθοκόροι τύπου Grab υφίστανται μόνο σε αυτοπροωθούμενες μορφές. Η μορφή τους είναι παρεμφερής με εκείνη των βυθοκόρων Bucketladder, διαθέτοντας ένα πλωτό ορθογώνιο μέρος το οποίο φέρει μια αρπάγη. Η αρπάγη κατέρχεται της αλυσίδας, κλείνει λαμβάνοντας το υλικό και στη συνέχεια ανέρχεται. Τέλος, στο άνω άκρο πλέον, αποθέτει το υλικό που μετέφερε σε μια γειτονική περιοχή. Τα μεγέθη των βυθοκόρων Grab κατατάσσονται σύμφωνα με το βάθος στο οποίο μπορεί η αρπάγη να βυθιστεί, δηλαδή από 1 μέχρι και 20 μέτρα. Πρόσθετος παράγοντας είναι η ισχύς του γερανού. Οι Grabdredgers είναι στην ουσία σκάφη που περιλαμβάνουν έναν ή περισσότερους γερανούς οι οποίοι βρίσκονται γύρω από την περιοχή που δέχεται το υλικό. Η περιοχή αυτή έχει το σχήμα χοάνης, της οποίας η ικανότητα (κυβικά μέτρα) καθορίζει και το μέγεθος των βυθοκόρων τύπου Grab. Το προκείμενο μέγεθος κυμαίνεται μεταξύ 100 και 2500 κυβικών μέτρων. Ο αριθμός των γερανών κυμαίνεται από 1 μέχρι και 4, ανάλογα με το μέγεθος των εκάστοτε διατάξεων των βυθοκόρων. Οι παράγοντες που καθορίζουν την έκταση της παραγωγής είναι το βάθος στο οποίο εξελίσσεται η διαδικασία, το μέγεθος και ο αριθμός των γερανών, η ικανότητα των χοανών καθώς και η απόσταση από την περιοχή διάθεσης του 25

βυθοκορημένου υλικού. Η χρήση αρπάγης ενδείκνυται στις περιπτώσεις χαλαρών λασπωδών ιζημάτων στα οποία έχει συμβεί καθίζηση και κατ επέκταση συμπύκνωση. Η χρήση μεγαλύτερων διατάξεων συνίσταται κυρίως για την συλλογή απορριμμάτων, ερειπίων ή και μεγάλων εμποδίων. Η αρπάγη αφαιρεί υλικό επιτυχώς σε δυσπρόσιτες περιοχές όπως οι κυματοθραύστες, οι γωνίες των αποβαθρών και οι περιοχές κοντά σε τοίχους αποβαθρών. Η κατασκευή της βυθοκόρου τύπου Grab είναι σχετικά εύκολη, αν και τίθεται ένα θέμα αποκατάστασης μιας σχετικής σταθερότητας. Backhoe/dipper βυθοκόρος Οι Backhoe/dipper βυθοκόροι απαρτίζονται από το γνωστό πλωτό πλαίσιο το οποίο φέρει μια μονάδα εκσκαφής, είτε συνδεδεμένη στη βυθοκόρο ή ανεξάρτητο τμήμα που απλά προσαρμόζεται στη διαδικασία. Επιχειρείται ανασκαφή του υλικού προς βυθοκόρηση με τη βοήθεια κάδου και στη συνέχεια φόρτωση σε φορτηγίδες ή διάθεση στην ξηρά. Οι κάδοι μπορούν να βυθιστούν από 0,5 μέχρι και 13 μέτρα, κάτι το οποίο καθορίζει και το μέγεθος των συγκεκριμένων βυθοκόρων. Αρκετά σημαντικό είναι το επίπεδο σκληρότητας του υλικού προς βυθοκόρηση το οποίο μαζί με το μέγεθος των κάδων καθορίζουν το μέγεθος της παραγωγής. Η βυθοκόρος του τύπου Backhoe/dipper αφήνει ομαλό το προφίλ της βυθοκορημένης περιοχής και χαρακτηρίζεται ως αρκετά αποδοτική. Χρησιμοποιούνται κάδοι βαρέου τύπου, γι αυτό και απαιτείται προσοχή προκειμένου να μην προκληθούν ζημιές, παρ ολο που με τον συγκεκριμένο τύπο βυθοκόρου εξασφαλίζεται επαρκής κάθετος και οριζόντιος έλεγχος. Υδραυλικές Βυθοκόροι Οι υδραυλικές βυθοκόροι διαθέτουν ένα σύστημα σωλήνων συνδεδεμένων με μια φυγοκεντρική αντλία, σύστημα το οποίο δουλεύει υπό πίεση. (Bruun, 1998). Αναλυτικότερα, υπό πίεση, το ίζημα λαμβάνεται χαλαρωμένο και ανέρχεται 26

μέσω των σωλήνων που προαναφέρθηκαν. Αναλόγως το βαθμό στο οποίο το ίζημα είναι χαλαρό, καταβάλλεται και η ανάλογη προσπάθεια για να αποκατασταθεί το επιθυμητό ποσοστό χαλαρότητας. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν παρίσταται ανάγκη χαλάρωσης, αλλά μόνο αναρρόφησης του ιζήματος. Μηχανική χαλάρωση ή και χρήση πεπιεσμένου ύδατος απαιτείται σε πιο σταθερά υλικά. Γενικότερα, οι υδραυλικές βυθοκόροι εφαρμόζονται σε λεπτόκοκκα υλικά, τα οποία αναρροφώνται επιτυχώς υπό πίεση, ενώ τα χονδρόκοκκα υλικά απαιτούν πρόσθετα χαρακτηριστικά για να αναρροφηθούν επιτυχώς, όπως η μεγαλύτερη ανθεκτικότητα των σωληνών και των αντλιών αναρρόφησης, καθώς και η μεγαλύτερη ισχύς των τελευταίων (Taylor et al., 1978). Profile or plain suction dredger Πρόκειται για ένα πλωτό μέσο το οποίο αποτελεί στήριγμα για μια αντλία και ένα σωλήνα αναρρόφησης, ενώ παράλληλα συνδέεται με το σωλήνα διάθεσης. Η χρήση τέτοιου τύπου βυθοκόρων γίνεται σε περιπτώσεις ανάκτησης υλικού που απαντάται σε περίσσεια σε μια υποθαλάσσια περιοχή, με σκοπό τον εμπλουτισμό του εδάφους μιας εγγύς περιοχής. Συμπληρωματικές αντλίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διευκολυνθεί η άντληση ιζήματος όταν το βάθος στο οποίο εξελίσσεται η βυθοκόρηση είναι μεγάλο. Ο σωλήνας διάθεσης του ιζήματος έχει διάμετρο από 10 μέχρι και 100 εκατοστά και αποτελεί έναν τρόπο να ελέγχεται η διάθεση. Οι βυθοκόροι του τύπου Profile / plainsuction επίσης χρησιμοποιούνται για την εκβάθυνση καναλιών ναυσιπλοΐας ποταμών και εν συνεχεία η απόθεση του υλικού στις όχθες του. Οι συγκεκριμένες βυθοκόροι καθίστανται ικανές να ενεργούν σε μεγάλα βάθη (μέχρι και 100 μέτρα), καθώς και να αντλούν άμμο υπερκείμενη ενός στρώματος αργίλου. Παράγοντας που επηρεάζει την παραγωγή είναι η διαπερατότητα του υλικού. Σε λεπτόκοκκα υλικά είναι μεγαλύτερη (Bruun, 1998). 27

Cutter suction/ bucket wheel dredger Η μηχανική χαλάρωση του ιζήματος είναι μια διαδικασία που απαιτείται να γίνει σε περιπτώσεις όπου το υλικό προς λήψη είναι συμπαγές. Συνήθως, η μηχανική χαλάρωση επιτυγχάνεται με τη μέθοδο του περιστρεφόμενου κόπτη, χαρακτηριστικό των βυθοκόρων τύπου Cuttersection/ bucketwheel. Το συγκεκριμένο εξάρτημα βρίσκεται στο κάτω άκρο τις 7. The J.F.J. de Nul cutter suction dredger αλυσίδας και συμβάλλει στην κίνηση των κοπτών και στηρίζει το σωλήνα αναρρόφησης. Το υλικό, αφού χαλαρωθεί, συνεχίζει να μεταφέρεται προς την περιοχή απόθεσης, κατά το γνωστό τρόπο. Η διάμετρος του σωλήνα αναρρόφησης είναι ενδεικτική του μεγέθους της βυθοκόρου και είναι μεταξύ 10 και 150 εκατοστών. Οι συγκεκριμένες βυθοκόροι είναι ιδιαίτερα παραγωγικές. Ορισμένες φορές μπορούν απλά να χρησιμοποιηθούν για τη χαλάρωση του ιζήματος. Προβλήματα που προκύπτουν είναι η διάβρωση των σωληνώσεων από τους κυματισμούς και τα ρεύματα. Η λύση προκύπτει αν τοποθετηθούν στον πυθμένα οι σωλήνες. Οι βυθοκόροι τύπου Cuttersection/ bucketwheel ενδείκνυνται για capital dredging, ιδίως στην περίπτωση αποκατάστασης υλικού. 28

Trailing suction hopper dredger Οι βυθοκόροι του συγκεκριμένου τύπου είναι στην ουσία μια μορφή συμβατικού σκάφους και διαθέτουν έναν ή δύο δίδυμους σωλήνες αναρρόφησης. Η διαδικασία αναρρόφησης ιζήματος είναι παρεμφερής της γνωστής διαδικασίας που έχει περιγραφεί πιο πάνω. Η χωρητικότητα της χοάνης, στην οποία καταλήγει το ληφθέν υλικό, είναι ο παράγοντας που καθορίζει την ικανότητα της 8. The Rotterdam, trailing suction hopper dredger βυθοκόρου, η οποία κυμαίνεται έως και 20000 κυβικά μέτρα. Οι βυθοκόροι Trailing suction hopper λειτουργεί εφαρμόζοντας την τεχνική rainbowing συνήθως για αποκατάσταση παραλιών που χρήζουν τροφοδότησης ιζήματος. Στη συγκεκριμένη τεχνική, η βυθοκόρος πλέει πάνω από την περιοχή στην οποία θα εφαρμοστεί βυθοκόρηση και παράλληλα λαμβάνει υλικό μέσω της χοάνης. Εν συνεχεία, είτε μέσω του ανοίγματος των βαλβίδων ή μέσω συστήματος εκτόξευσης υλικού, διατίθεται το υλικό στην ανάλογη περιοχή. Ένα μειονέκτημα των βυθοκόρων Trailing suction hopper είναι η δυσκολία στους ελιγμούς σε μικρό χώρο και αποβάθρες καθώς και στην πρόσβαση σε γωνίες. Δεν ενδείκνυνται για βυθοκόρηση σκληρών υλικών αλλά είναι ικανές να βυθοκορούν βράχους που χαλαρωθεί από βυθοκόρους cutter section. 29

Άλλοι τύποι βυθοκόρων Βυθοκόροι μικρού μεγέθους των τύπων jet-lift dredgers, air-lift dredgers, augur suction dredgers, pneumatic dredgers, amphibious dredgers, plough dredgers και water injection dredgers ανήκουν σε μια κατηγορία βυθοκόρων μικρής παραγωγής. Έλεγχος βυθοκόρων Οι βυθοκόροι όλων των τύπων διαθέτουν συστήματα ηλεκτρονικής καταγραφής στοιχείων τα οποία συμβάλλουν στον προσδιορισμό της θέσης, στην φόρτωση και την καταγραφή. Η διαδρομή της βυθοκόρου καταγράφεται από συσκευές ηλεκτρονικές οι οποίες προσφέρουν τη δυνατότητα επεξεργασίας και αν χρειαστεί διόρθωσης του αρχικού σχεδιασμού. Στοιχεία όπως το βάθος και το τοπογραφικό προφίλ του πυθμένα καταγράφονται σε όργανα ελέγχου τα οποία βρίσκονται εγκατεστημένα στο πλωτό μέσο της βυθοκόρου. Η βυθοκόρος, μέσω των συστημάτων ελέγχου λειτουργεί πιο αποδοτικά μέσω των συστημάτων ελέγχου. Βοηθητικός εξοπλισμός Οι φορτηγίδες, τα ρυμουλκά, οι βάρκες εργασίας, τα πλωτά μέσα και τα υλικά συναρμολόγησής τους ανήκουν στον βοηθητικό εξοπλισμό των βυθοκόρων. Πιο συγκεκριμένα, το μέγεθος των φορτηγίδων καθορίζεται από την χωρητικότητα τους η οποία είναι περίπου 250-2000 κυβικά μέτρα. Όσον αφορά τον σταθμό προώθησης, μπορεί να είναι πλωτός ή χερσαίος και μπορεί να μεταφέρει υλικό που στην ουσία είναι μίγμα νερού και ιζήματος. Προσδίδουν μεγάλο μήκος στις χερσαίες σωληνώσεις όπου διατίθεται το υλικό και εισάγονται κατά τρόπο ώστε να προσφέρουν το μέγιστο δυνατό μήκος. Τα ρυμουλκά βρίσκουν εφαρμογή μόνο σε μη αυτοπροωθούμενες βυθοκόρους, 30

είναι μικρής ισχύος (1000 HP), μπορούν να λειτουργήσουν σε ζεύγη. Στην περίπτωση της λειτουργίας σε ανοιχτή θάλασσα ή υπό άσχημες καιρικές συνθήκες, απαιτείται η χρήση μεγάλων ρυμουλκών. Συστήματα υψηλής ακρίβειας και εξοπλισμός αυτόματης ηλεκτρονικής καταγραφής θέσης και ήχου διεξάγουν την έρευνα του project βυθοκόρησης. Συνήθως, το πλωτό μέσο διαθέτει μονάδα χάραξης πορείας με τη βοήθεια της οποίας προκύπτουν σχετικά διαγράμματα. Η σφύρα (Rockbreaker) εφαρμόζεται σε μικρά βάθη και σκληρά υποστρώματα και αντιστοιχεί σε ξεχωριστό χειριστή. Οι περιπτώσεις στις οποίες χρησιμοποιείται το Rockbreaker είναι εκείνες όπου το υλικό είναι πολύ σκληρό για να βυθοκορηθεί άμεσα και ταυτόχρονα απαγορεύεται η χρήση εκρηκτικών. Η επιλογή του κατάλληλου τύπου βυθοκόρου είναι ένας συνδυασμός του βέλτιστου δυνατού συνδυασμού παραγωγής, κόστους και διαθεσιμότητας. 31

9. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ O στόχος του εκτιμητή που χρησιμοποιεί ο ανάδοχος ενός έργου, είναι η σωστή αξιολόγηση του έργου, ώστε να επιτευχθεί η πιο οικονομική διαδικασία, κάτι που είναι και το κλειδί της επιτυχίας του έργου. Οι σύγχρονες βυθοκόροι προσαρμόζονται εύκολα στις απαιτήσεις πολλών έργων βυθοκόρησης, και οι ανάδοχοι έργων πρέπει να έχουν στον εξοπλισμό τους όσο το δυνατόν πιο ευπροσάρμοστους τύπους βυθοκόρων. Ωστόσο είναι η δουλειά του εκτιμητή να ερευνήσει και να διαλέξει τον τύπο ή τύπους βυθοκόρων που μπορούν να φέρουν εις πέρας ένα έργο με ιδιαίτερες απαιτήσεις, όσο το δυνατόν οικονομικότερα. Ο υπολογισμός της παραγωγής και του κόστους ενός έργου βασίζεται στη συγκέντρωση στοιχείων, στην προτεινόμενη περιοχή επέμβασης, καθώς και σε προγενέστερες παρεμφερείς διαδικασίες. Η εκτίμηση των λειτουργικών δαπανών και των φυσικών χαρακτηριστικών των εγκαταστάσεων βυθοκόρησης είναι αναγκαία. Το ανθρώπινο δυναμικό, το ένστικτο και η εμπειρία των ανθρώπων που θα συμμετάσχουν στην προετοιμασία της εκτίμησης είναι επίσης κάποιοι καθοριστικοί παράγοντες. Τέλος, πρέπει να ακολουθηθούν συντονισμένες προσπάθειες για να προσδιοριστεί, καθώς και να συνοψιστεί η ανάπτυξη και η μεθοδολογία ενός έργου, και να θεμελιωθεί μια λογική της εκτίμησης αυτού. Ο εκτιμητής πρέπει να κατανοεί πλήρως και να εκτιμά τις ιδιαιτερότητες κάθε έργου, πριν ξεκινήσει καν να κάνει κάποια εκτίμηση. Για να δημιουργηθεί ένα ουσιώδες πλαίσιο σωστής εκτίμησης και υπολογισμού ενός έργου, πρέπει να υπάρξουν κάποιοι κανόνες λειτουργίας. Το κάθε έργο έχει κανόνες και προδιαγραφές που πρέπει να στοιχειοθετηθούν σε μια σύμβαση υπό την έκδοση του ICE, την 4η έκδοση του FIDIC, ή ενός ιδιωτικού συμφωνητικού μεταξύ π.χ. μιας κυβερνητικής αρχής και της αναδόχου εταιρίας που θα πραγματοποιήσει τα έργα βυθοκόρησης. Εάν οι όροι της σύμβασης δεν είναι ξεκάθαροι ή έχουν 32

διφορούμενες έννοιες, ο εκτιμητής πρέπει να δηλώσει σαφώς τα στοιχεία στα οποία βασίζει την εκτίμηση του, να διερευνήσει και να ολοκληρώσει την εκτίμηση του, καθώς και να τεκμηριώσει τα ευρήματα του. Ανάλυση δαπανών Το εκάστοτε έργο βυθοκόρησης έχει ορισμένες δαπάνες προετοιμασίας, όπως προετοιμασίας της περιοχής, έργα υποδομών του εργοταξίου και οργάνωση των εγκαταστάσεων που θα χρησιμοποιηθούν. Υπάρχουν παρόμοιες δαπάνες μετά την εκτέλεση του έργου βυθοκόρησης για την απομάκρυνση των εγκαταστάσεων και αποκατάσταση του χώρου που χρησιμοποιήθηκε για αυτές. Οι δαπάνες αυτές υπολογίζονται ως άθροιση ποσών και παρακάτω παρουσιάζονται οδηγίες ως προς την εκτίμηση αυτών. Το κόστος της εκτέλεσης της εργασίας είναι το βασικότερο στοιχείο της εκτίμησης ενός έργου, το οποίο συνήθως εκτιμάται με την μορφή τιμής μονάδος χρόνου. Αυτή είναι μια ανάλυση του κόστους του έργου ανά μονάδα χρόνου, διαιρούμενη με την προβλεπόμενη πληρωμένη παραγωγή όπως αυτή επιτυγχάνεται στην κάθε μονάδα χρόνου η οποία υποβάλλεται σε ρύθμιση ως προς τον κίνδυνο και το κέρδος. Οι δαπάνες πρέπει να υπολογίζονται με τέτοιο μέσο χρόνο ώστε τυχόν δυσκολίες στην εκτέλεση του έργου, να μην επηρεάζουν αρνητικά την τιμολόγηση του έργου και το κέρδος της εταιρίας. Ο συχνότερος χρόνος υπολογισμού είναι ανά εβδομάδα, και λιγότερο συχνά ανά μήνα. Πρώτα πρέπει να υπολογιστούν οι κύριες δαπάνες του έργου και των εγκαταστάσεων, δηλαδή οι δαπάνες υποκίνησης. (α) Μίσθωση: Συμπεριλαμβάνει την δαπάνη του κύριου κεφαλαίου αγοράς των εγκαταστάσεων, την υποτίμηση του στο χρόνο εκτέλεσης των εργασιών και τελικά την αναλογική του αξία. (β) Ασφάλιση: Ασφάλιση των εγκαταστάσεων, του σκάφους καθώς και του πληρώματος, για θαλάσσιες τρίτες συνιστώσες και πολεμικοί κίνδυνοι. 33

(γ) Επισκευές: οι οποίες διακρίνονται σε: i) σταθερές παροχές επισκευών, όπως έλεγχοι μηχανών και αντλιών, προγραμματισμένες συντηρήσεις ηλεκτρικών και υδραυλικών συστημάτων ii) δαπάνες που συνδέονται με την φθορά των επιμέρους τμημάτων των εγκαταστάσεων, όπως οι μηχανές, οι επενδύσεις και στροφικές αντλίες για τα ρυμουλκά, οι σωληνώσεις για τους κόπτες, για τα δόντια των κάδων, κλπ. (δ) Καύσιμα: Κόστος των καυσίμων που καταναλώνεται κατά την διάρκεια της περιόδου υπολογισμού εκτέλεσης εργασιών, συνήθως θαλάσσιο λάδι αερίου ή για μερικές σύγχρονες βυθοκόρους πετρέλαιο βαρέου λαδιού, και στα δύο συμπεριλαμβάνεται συνήθως φόρος κατανάλωσης που επιστρέφεται. Τα καύσιμα είναι ένα μεταβλητό κόστος συνδεδεμένο άμεσα με την εγκατεστημένη ιπποδύναμη των μηχανημάτων, τον αριθμό αποτελεσματικών ωρών παραγωγής που υπολογίζονται ως επιτεύξιμες στην περίοδο υπολογισμού εργασιών και φυσικά με τον πραγματικό όγκο του υλικού που βυθοκορείται. (ε) Λιπαντικά: Λιπαντικά και υδραυλικά λάδια που συνήθως κοστολογούνται ως ποσοστό του κόστους καυσίμων, ωστόσο απεικονίζουν το μεταβλητό στοιχείο της χρήσης τους. (στ) Καταστήματα, προμήθειες: Το κόστος των διαφόρων καταστημάτων και προμηθειών που χρησιμοποιούνται στην διατήρηση και καθαριότητα της βυθοκόρου, ο υπολογισμός των οποίων είναι συνήθως προϊόν εμπειρίας ως προς την καθιερωμένη δαπάνη. (ζ) Αμοιβές: Δαπάνες πληρωμάτων. Οι περαιτέρω δαπάνες περιλαμβάνουν: i) Τυχόν πληρωμές υπερωριών/επιδομάτων, ii) δαπάνες στέγασης εάν τα πληρώματα δεν ζουν εν πλω, και iii) δαπάνες ταξιδιού που συνδέονται με την μεταφορά των πληρωμάτων στο εργοτάξιο καθώς και από αυτό. 34

Από τα ανωτέρω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ένα ποσοστό αυτών των δαπανών μπορεί να οριστεί αποτελεσματικά εντός των επιτρεπόμενων χρονικών ορίων, όπως ασφάλιστρα, τραπεζικά επιτόκια, εβδομαδιαίες ή και μηνιαίες αποδοχές του προσωπικού, τα οποία απεικονίσουν την ετήσια ή καθορισμένης διάρκειας φύση τους. Το κόστος φθοράς τμημάτων του εξοπλισμού και τα κόστη καυσίμων και λιπαντικών σχετίζονται άμεσα με τις ώρες και τον πραγματικό όγκο του υλικού που βυθοκορείται. Μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε ότι εφόσον οι υπόλοιπες μεταβλητές είναι σταθερές ανά χρονική μονάδα, είναι πιο αποτελεσματικό από οικονομική άποψη ένα εργοτάξιο να λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως, 7 μέρες την εβδομάδα, ώστε τα σταθερά κόστη να αναλογισθούν στις μέγιστες πιθανές ώρες λειτουργίας και απασχόλησης. Η βυθοκόρος απαιτεί σκάφη υποστήριξης, εγκαταστάσεις και εξοπλισμό υποστήριξης. Οι περισσότερες από αυτές τις δαπάνες υπολογίζονται με τρόπο παρόμοιο όπως και τα προηγούμενα κόστη Τα προαπαιτούμενα μέσα υποστήριξης ανάλογα με κάθε τεχνική βυθοκόρησης δίνονται παρακάτω. Σκάφη, εγκαταστάσεις και εξοπλισμός υποστήριξης που απαιτούνται για τις εργασίες βυθοκόρησης. Trailing suction hopper Διάθεση στην θάλασσα (εν πλω) Σκάφος για την υδρογραφική έρευνα της προς βυθοκόρηση περιοχής και μερικές φορές της περιοχής διάθεσης και επίσης για τη μεταφορά προσωπικού. Χερσαία διάθεση (στην ξηρά) Όπως παραπάνω με τον πρόσθετο στόχο να συμμετέχει στη σύζευξη του ρυμουλκού με την απόληξη, τη σωλήνωση ή τον ελιγμό παράλληλα σε μια 35

αποβάθρα ή να προσδένει τον πλωτήρα είτε μεταφερόμενος μόνος, ή μαζί με τις επιπλέουσες σωληνώσεις. Ακόμη: sinker (σωλήνωση, αν είναι απαραίτητο) σύνδεση αντλιών στην ξηρά πλωτήρα πρόσδεσης (μεταφοράς (αν είναι απαραίτητο) σωλήνωση έλους/εδάφους χερσαίο εξοπλισμό χειρισμού σωληνώσεων χερσαίο εξοπλισμό κίνηση στην ξηρά εγκαταστάσεις περιοχής αποκατάστασης προβολείς, διαφραγματικά κιβώτια Cutter suction Σκάφος για την υδρογραφική έρευνα της προς βυθοκόρηση περιοχής, για την μεταφορά προσωπικού, για τον χειρισμό της άγκυρας και τις εκροές των σωληνώσεων και την σωστή χωροθέτηση της βυθοκόρου. Όταν η διάθεση του βυθοκορημένου υλικού γίνεται στην ξηρά, τότε το κόστος για την εγκατάσταση σωληνώσεων και αποκατάστασης της περιοχής προκύπτει όπως παραπάνω για την περίπτωση του Trailing suction hopper. Ένας πλωτήρας διάδοσης υλικού, που επιτρέπει την ελεγχόμενη διάθεση υποθαλάσσια του βυθοκορημένου υλικού είναι πιθανόν να χρειαστεί όταν η βυθοκόρος εστιάζεται στην εκσκαφή τάφρων για έργα όπως διάνοιξη εκβολών λυμάτων ή τοποθέτηση αγωγών πετρελαίου ή φυσικού αερίου, οπότε το βυθοκορημένο υλικό εναποτίθεται για κάποιο χρονικό διάστημα σε κάποια θέση και έπειτα επιστρέφει ως επίχωση στην αρχική θέση (στην τάφρο). 36