Επίλυση προβλημάτων ασυμβατότητας Νίκη Βγόντζα
Βασικά στάδια ελέγχου συμβατότητας του αίματος μεταξύ δότη και λήπτη 1.Αίτηση αίματος (παραπεμπτικό) και δείγμα ασθενή 2.Ομάδα ABO,RhD στο δείγμα του ασθενή 3.Έλεγχος για μη αναμενόμενα αντισώματα στο δείγμα ασθενή 4. Επιλογή ασκού ερυθρών για διασταύρωση 5. Ομάδα ABO, RhD στον ασκό 6. ιασταύρωση
ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ Οφείλεται : α)τεχνικό Λάθος β)αλλοαντισώματα γ)αυτοαντισώματα
Τεχνικό λάθος Ανάμειξη δειγμάτων Παρασκευή πυκνών ή αραιών διαλυμάτων ερυθρών Παράλειψη προσθήκης αντιδραστηρίων Μη τήρηση των οδηγιών των κατασκευαστών Λάθος στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων Λάθος στην καταγραφή των αποτελεσμάτων
Επίλυση τεχνικού λάθους Επαναλαμβάνεται η εξέταση, στο ίδιο δείγμα του ασθενή τηρώντας αυστηρά τις διαδικασίες Χρησιμοποιούμε τα ίδια ή διαφορετικά αντιδραστήρια ή διαφορετικό αναλυτή Επαναλαμβάνεται η εξέταση με νέο δείγμα του ασθενή Η διαδικασία εκτελείται και από δεύτερο άτομο στο εργαστήριο ανοσοαιματολογίας
ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΑΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΟΜΑ ΑΣ-CONTROL Η ομάδα καθορίζεται από τα ερυθρά (πλυμένα και προθερμασμένα όταν χρειάζεται) Το πλάσμα ή ο ορός επιβεβαιώνει την ομάδα Στην ανάστροφη πάντα:a, A1, A2, B, O και autocontrol Επικοινωνία πάντα με την αιμοδοσία που μετάγγισε τον ασθενή στο παρελθόν Αν ο ασθενής δεν έχει μεταγγιστεί ποτέ και: - παρουσιάζει ασυμβατότητα - συγκολλά και τα γνωστά ερυθρά O - έχει auto-control αρνητικό να σκεφτούμε την ΒΟΜΒΑΗ
Έλεγχος αλλοαντισωμάτων έναντι ερυθροκυτταρικών αντιγόνων Έχουν περιγραφεί >300 κληρονομούμενα αντιγόνα ομάδων αίματος στην επιφάνεια των RBC. <50 είναι πολυμορφικά <<50 μπορεί να προκαλέσουν κλινικά σημαντικά αλλοαντισώματα Φυσικά: αντί-a και αντί-b Μη αναμενόμενα στο 0,3-42% ανάλογα με τον πληθυσμό που ελέγχεται Κλινικά σημαντικό αλλοαντίσωμα είναι το αντίσωμα που οδηγεί σε μειωμένη επιβίωση των μεταγγιζόμενων RBC ή σχετίζεται με αιμολυτική νόσο νεογνού
Συχνότερα κλινικά σημαντικά αλλοαντισώματα 1. αντι-κ 2. αντι-ε 3. αντι-c 4. αντι-jka 5. αντι-fya
Να μην ξεχνάμε Μετά την αρχική ευαισθητοποίηση 20-30% των ασθενών θα αναπτύξει επιπρόσθετα αντισώματα Ο τίτλος μερικών αντισωμάτων μειώνεται με την πάροδο του χρόνου μέχρι και πλήρους εξαφάνισης σε ποσοστό 25-65%. κυρίως το Jka υπεύθυνο για επιβραδυνόμενες αιμολυτικές αντιδράσεις Να επικοινωνούμε αμέσως με την αιμοδοσία που μεταγγίζει τον ασθενή αν πρόκειται για πολυμεταγγιζόμενο
6 επόμενα βήματα στην επίλυση ασυμβατότητας I. Επιβεβαίωση της έλλειψης του αντίστοιχου αντιγόνου στα ερυθρά του ασθενούς II. Όταν υπάρχουν >1 αντισώματα και ταυτοποιηθεί το 1, εφαρμόζουμε τεχνικές προσρόφησης/έκλουσης, για τον διαχωρισμό των αντισωμάτων III. Πλήρης φαινότυπος των ερυθρών του ασθενούς (επί μεταγγισθέντος) αξιολογούμε μόνο τα αρνητικά) IV. Εάν δεν υπάρχει συμβατό αίμα σε ικανό αριθμό φιαλών φαινοτυπημένων ως προς Rhesus, Kell και λοιπά χρησιμοποιούμενα συστήματα ομάδων, υποψιαζόμαστε έλλειψη υψηλής συχνότητας αντιγόνων (π.χ. Lub, K, Vel, Cartwright ) HTLA αντισώματα V. Ενημέρωση θεραπόντων για τη μη ύπαρξη συμβατού αίματος άμεση έναρξη αιμοποιητικών παραγόντων (EPO, Fe, φυλλικό οξύ) έλεγχος των συγγενών εξ αίματος για πιθανή ανεύρεση συμβατού αίματος VI. Αποστολή δείγματος σε Reference Εργαστήριο
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΝΗΤΙΚΟ SCREENING ασυμβατότητα στο περιβάλλον Λάθος ABO Παρουσία αντι-α 1 (σε ομάδες Α 2 Ή Α 2 Β) Παρουσία αντί-μ που δρα στο περιβάλλον Παρουσία ψυχρού αυτοαντισώματος (αντί-ι) Φιάλη με θετική αμ. Coombs
ΑΡΝΗΤΙΚΟ SCREENING ασυμβατότητα στη Coombs Το αντίσωμα αντιδρά μόνο με κύτταρα που έχουν ισχυρή έκφραση του αντιγόνου Φιάλη με θετική άμεση Coombs
ΘΕΤΙΚΟ PANEL με αρνητικό auto-control 1) Μερικά κύτταρα θετικά ίδιας έντασης συγκόλλησης εύκολο : 1 αλλοαντίσωμα (η ειδικότητα καθορίζεται από 2 θετικά και 2 αρνητικά για το αντιγόνο κύτταρα) 2) Όλα τα κύτταρα θετικά διαφορετικής έντασης δύσκολο :>1 αλλοαντισώματα Αμέσως Panel ερυθρών κατεργασμένων με ένζυμα που αδρανοποιούν συγκεκριμένα αντιγόνα: MNS και Duffy. 3) Όλα τα κύτταρα θετικά ιδίας έντασης HTLA αντισώματα αντίσωμα έναντι αντιγόνου υψηλής συχνότητας 4) Θετικό σε 1 κύτταρο του Panel αντίσωμα έναντι χαμηλής συχνότητας αντίσωμα έναντι HLA
ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ συνέχεια ΘΕΤΙΚΟ PANEL ΕΡΥΘΡΩΝ ΘΕΤΙΚΟ AUTOCONTROL δύσκολα!!! 1. Εάν autocontrol πιο θετικό από τα ερυθρά του panel γίνεται άμεση Coombs όταν C3d (+) IgM όταν IgG ή IgG +C3d(+) IgG 2. Εάν autocontrol ασθενέστερο από το Panel υποψία αντισώματος έναντι αντιγόνου υψηλής συχνότητας 3. S.O.S. Ιστορικό ασθενή για πρόσφατη μετάγγιση εάν όχι:εργαστηριακή προσέγγιση ΑΑΑ εάν ναι:περαιτέρω έλεγχος για αποκάλυψη αλλοαντισωμάτων που συνυπάρχουν με το αυτοαντίσωμα
Να μην ξεχνάμε Το εύρος της θερμοκρασίας ως προς την έκφραση των ερυθροκυτταρικών αντιγόνων ποικίλλει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από τον προσωπικό γονότυπο. Ομοζυγώτες ως προς ένα ερυθροκυτταρικό αντιγονικό αλλήλιο φέρουν διπλή δόση αυτού του αντιγόνου πάνω στα ερυθροκύτταρα τους και το εκφράζουν πιο έντονα από τους ετεροζυγώτες που φέρουν μονή δόση του αντιγόνου.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΣΚΩΝ ΓΙΑ ΙΑΣΤΑYΡΩΣΗ 1) ΟΜΑ Α-Φαινότυπος Rhesus-Kell σε όλους τους ασθενείς 2) Σε πολυμεταγγιζόμενους προσπαθούμε να κρατάμε συστήματα Kidd και Duffy 3) Προσοχή όχι στην ομόζυγη μεσογειακη αναιμία που μεταγγίζεται συστηματικά από παιδικής ηλικίας αλλά στην ενδιάμεση μεσογειακή αναιμία και στην δρεπανοκυτταρική νόσο που μεταγγίζεται περιστασιακά. 4) Σε AAA χωρίς προηγούμενη μετάγγιση επιλέγουμε μονάδες αρνητικές σε αντιγόνα που δεν έχει ο ασθενής και είναι ισχυρά ανοσογόνα. (Rhesus, Kell, Duffy, Kidd, MNSs) 5) Σε ασθενή που έχει μεταγγιστεί πρόσφατα και έχει αμ. Coombs θετική και Panel θετικό, οι προς μετάγγιση μονάδες πρέπει να είναι απόλυτα συμβατές
Ο ΗΓΙΕΣ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ σε ασθενείς με αλλοαντισώματα Ασκοί αρνητικοί για τα αντίστοιχα αντιγόνα Rh Αντι-D-C, c, -E, e Kell Αντι-Kell, k Kidd Αντι-Jka, -Jkb MNS Αντι-M(εκτός του Αντι-Μ που δεν δρα στους 37C Duffy Αντι-Fya, -Fyb Στα άλλα αντισώματα οι ασθενείς θα πρέπει να μεταγγίζονται με μονάδες αίματος που είναι συμβατές στη διαδικασία διασταύρωσης
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ σε ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ 1. Αποκλείουμε τεχνικό λάθος ασυμφωνία ομάδας-ανάστροφης 2. Ιστορικό από τον θεράποντα νόσος μεταγγίσεις, κυήσεις φάρμακα 3. Έλεγχος αυτό και άλλο- αντισωμάτων 4. Πλήρης φαινότυπος ερυθροκυτταρικών αντιγόνων ασθενούς ( επί μεταγγισθέντος λαμβάνουμε υπόψη μόνο τα αρνητικά) 5. Επί πολυμεταγγισθέντος (ιδία ενδιάμεση Μ. Α. και. Ν. ) επικοινωνούμε με τη Μονάδα που τον μεταγγίζει 6. Συνεργασία με τη κλινική (αιμοποιητικοί παράγοντες, παρακολούθηση μεταγγίσεων, δεικτών αιμόλυσης, τίτλων άμεσης Coombs ) 7. Αποστολή δείγματος σε Κέντρο Αναφοράς
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ