ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΑΝ ΤΩΝ ΤΕΡΜΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑΤΟΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ (UEFA CHAMPIONS LEAGUE) ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2009-2010 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΓΚΟΥΡΤΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2012

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της μελέτης ήταν η καταγραφή και ανάλυση των τερμάτων που επετεύχθησαν σε όλους τους αγώνες (Ν=125) του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου- (UEFA Champions League)-της περιόδου 2009-2010. Χρησιμοποιήθηκαν περιγραφικά στατιστικά, το x²-test, αναλύσεις διακύμανσης, το Τ-test, ο δείκτης συσχέτισης του Spearman, ενώ η αξιοπιστία του πρωτοκόλλου καταγραφής εξετάσθηκε με το δείκτη Cohen s Kappa. Από τα αποτελέσματα διαπιστώνεται ότι τα περισσότερα τέρματα επιτυγχάνονται στο δεύτερο ημίχρονο (56%,p > 0.05), ενώ στατιστικά σημαντική διαφορά παρουσιάστηκε στο τελευταίο 15 λεπτο του αγώνα (19.7%, p < 0.05). Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας έδειξαν ότι ένας μεγάλος αριθμός τερμάτων (255) επιτυγχάνονται με σουτ εντός και εκτός περιοχής. Τα περισσότερα τέρματα (73.75%) επιτεύχθηκαν με σουτ μέσα από τη μεγάλη περιοχή, ενώ (16.25%) των τερμάτων σημειώθηκαν με σουτ εκτός της μεγάλης περιοχής (p<0.001). Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των γκολ που σημειώθηκαν εντός της μεγάλης περιοχής και εκτός αυτής (Τ= 11.428, p=,000. Η αποτελεσματικότητα ήταν μεγαλύτερη για τις γηπεδούχες ομάδες, οι οποίες νίκησαν τους περισσότερους αγώνες (44%),ενώ οι ομάδες που προηγήθηκαν στο σκορ ήταν τελικά νικήτριες στο 68,70% των αγώνων. Από τα αποτελέσματα προκέκυψε ότι η κοντινή μεταβίβαση (πάσα<10μ),αποτέλεσε τη βασική τελική επιθετική ενέργεια στα περισσότερα τέρματα (25%) και ελάχιστα η μακρινή ( πάσα>10μ), (8.44%). Τα περισσότερα γκολ σημειώθηκαν με πλασέ (41.56%) και σουτ (33.44%/), ενώ ένα σημαντικό μέρος επιτεύχθηκε με κεφαλιά (16.88%).Άπο τα αποτελέσματα προκύπτουν χρήσιμες πληροφορίες που μπορούν να συμβάλλουν στον αποτελεσματικότερο σχεδιασμό των προπονητικών προγραμμάτων και στην καθοδήγηση της προπόνησης και του αγώνα στο ποδόσφαιρο. Λέξεις κλειδιά: ποδόσφαιρο, επίτευξη τερμάτων, συστηματική παρατήρηση και ανάλυση αγώνα, δείκτες απόδοσης στο ποδόσφαιρο. 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανάγκη για συνεχή καταγραφή και αξιολόγηση των παραμέτρων που χαρακτηρίζουν το ποδόσφαιρο στο τέλος κάθε αγωνιστικής περιόδου - ιδιαίτερα σε αγώνες υψηλού επιπέδου - είναι αναγνωρισμένη, καθώς το ποδόσφαιρο παρουσιάζει συνεχή εξέλιξη, αλλαγές στην τακτική αλλά και στον τρόπο παιχνιδιού γενικότερα.(abt, et al., 2002; Lottermann, 2000; Theis, 2000). Μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της προπονητικής διαδικασίας είναι η ανάλυση τόσο της ατομικής όσο και της ομαδικής απόδοσης (Αli,1988). Είναι απόλυτα τεκμηριωμένο ότι τα σχόλια και οι παρατηρήσεις όταν παρέχονται με τον κατάλληλο τρόπο στους αθλητές γενικότερα και ειδικότερα στους ποδοσφαιριστές βελτιώνουν σημαντικά την απόκτηση και βελτίωση δεξιοτήτων. Κατά συνέπεια, η ανατροφοδότηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας στη βελτίωση των επιδόσεων στο ποδόσφαιρο (Γιαννακός & Αρμάτας, 2006). Είναι φανερό ότι, η αξιοπιστία μιας παρατήρησης και ανάλυσης των χαρακτηριστικών του παιχνιδιού που γίνεται στο γήπεδο από τον προπονητή, αφήνει κενά στην οποιαδήποτε αξιολόγηση ενός αγώνα, χωρίς να αμφισβητείται η σημασία της υποκειμενικής ανάλυσης των διαφόρων παραμέτρων των αγώνων. Αντίθετα, μια όσο το δυνατό αντικειμενική αξιολόγηση που προέρχεται από βιντεοανάλυση προσφέρει αναλυτικές, ρεαλιστικές και πιο ακριβείς πληροφορίες που απεικονίζουν το προφίλ απόδοσης της ομάδας και των παικτών σε πραγματικές αγωνιστικές συνθήκες (Hohmann & Rommel, 1994;Mitrotasios et al.,2004). Πρόσφατα, οι πρόοδοι στην τεχνολογία της πληροφορίας και η χρήση των υπολογιστών, αποτελούν βασική επιλογή για τον αντικειμενικό έλεγχο της απόδοσης αλλά και της αγωνιστικής συμπεριφοράς των παικτών και των ομάδων. (Liebermann, Katz, Hughes, Bartlett, McClement & Φράγκων, 2002). Τα γκολ αποτελούν το κλειδί της βαθμολογικής επιτυχίας των διαγωνιζόμενων ομάδων (Cachay & Thiel, 2000) και ως εκ τούτου η ανάλυσή τους σε όλους τους αγώνες ενός πρωταθλήματος σε εθνικό, ευρωπαϊκό (EURO) ή παγκόσμιο επίπεδο (Μουντιάλ) δίνει τη δυνατότητα για πολλές αξιολογήσεις, οι οποίες βρίσκουν εφαρμογή στην αγωνιστική πρακτική και στην προπόνηση. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ποιοτική αλλά και ποσοτική μεταβολή ως προς την επίτευξη τερμάτων, ιδιαίτερα σε υψηλό επίπεδο. 3

Μέχρι τώρα ερευνήθηκαν αρκετές παράμετροι που έχουν σχέση με την ανάλυση των τερμάτων που επιτυγχάνονται στους αγώνες. Μεταξύ των πολλών παραμέτρων της τεχνικοτακτικής αγωνιστικής συμπεριφοράς των παικτών που αποτέλεσαν αντικείμενο έρευνας ήταν και η ανάλυση των τερμάτων. Τέτοιες αναλύσεις επίτευξης τερμάτων σε αγώνες ποδοσφαίρου έγιναν σε διάφορες χώρες. Στη Γερμανία αναλύθηκαν τα τέρματα αγώνων πρώτης κατηγορίας (Bundesliga) της αγωνιστικής περιόδου 1988-89 (Loy, 1990, 1989) και των κατώτερων κατηγοριών (Theis, 1992a). Στην Αυστραλία αναλύθηκαν αγώνες της επαγγελματικής κατηγορίας (Abt, et al., 2002),ενώ στην Ελλάδα ο Μητροτάσιος et al.,2006),ανέλυσαν τον τρόπο επίτευξης των τερμάτων (627) των αγώνων ποδοσφαίρου (Ν=240) της Α Εθνικής κατηγορίας στην αγωνιστική περίοδο 2003-2004.Σε επίπεδο εθνικών ομάδων αναλύθηκαν οι αγώνες του παγκοσμίου κυπέλλου του 1986 στο Μεξικό (Olsen, 1988), του 1990 στην Ιταλία (Loy, 1995), του 1998 στη Γαλλία (Theis, 2001; Yamanaka, et al., 2002), του EURO 2000 (Lottermann, 2000),του 2006 στη Γερμανία (Armatas et al.,2010).μολονότι οι αναλύσεις αυτές είναι σημαντικές, τόσο γιατί καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις τάσεις που επικρατούν στο ποδόσφαιρο όσο και γιατί συμβάλλουν στο σχεδιασμό της προπόνησης, ωστόσο, είναι χρήσιμο να διερευνηθούν οι ενέργειες που προηγούνται μέχρι την επίτευξη τέρματος (Carganda,Maia&Basto,1997; Luchtanen et al.,1993) Παρόμοιες ολοκληρωμένες επιστημονικές μελέτες με συμπεράσματα που θα έχουν εφαρμογή στην προπονητική λειτουργία δεν αναφέρονται μέχρι σήμερα σε βιβλιογραφικές πηγές. Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν, να καταγράψει και να αξιολογήσει τις ενέργειες που προηγούνται των τερμάτων που επιτυγχάνονται στη τελική φάση των αγώνων του UEFA Champions League, της περιόδου 2009-2010, επειδή οι ενέργειες αυτές μπορεί να καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τη τελική έκβαση μιας επιθετικής προσπάθειας και δευτερευόντως να καταγράψει και αναλύσει τους χώρους του γηπέδου από τους οποίους επιτυγχάνονται τα τέρματα, το χρονικό σημείο και τον τρόπο της επίτευξης, και τέλος να συγκρίνει την αποτελεσματικότητα των ομάδων ανάλογα της έδρας του αγώνα (παιχνίδι «εντός έδρας» vs. παιχνίδι «εκτός έδρας»). Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, μπορούν να δώσουν σημαντικές πληροφορίες σε προπονητές και ερευνητές. Βασιζόμενοι στις πληροφορίες αυτές μπορούν να κατευθύνουν την προπόνηση σύμφωνα με τις ανάγκες του σύγχρονου 4

τρόπου παιχνιδιού και πιο συγκεκριμένα, να βελτιώσουν την επιθετική και αμυντική συμπεριφορά των ποδοσφαιριστών. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Η πρώτη καταγραφή και ανάλυση αγώνων ποδοσφαίρου έγινε από τους Reep & Benjamin (1968), στην οποία κατέγραψαν συνολικά 578 αγώνες της περιόδου 1953-1967 συμπεριλαμβανόμενων και των 48 αγώνων των παγκοσμίων κυπέλλων 1954, 1958, 1962 και 1966 και κατέγραψαν όλες τις πάσες και την κατοχή της μπάλας.οι Pollard, Reep & Hartley (1988) καταγράφοντας και αναλύοντας το στυλ παιχνιδιού των ομάδων στους αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου στην Ισπανία το 1982, αλλά και αγώνες του Αγγλικού Πρωταθλήματος διαπίστωσαν ότι για να μπορούν να ολοκληρωθούν οι επιθέσεις, η μπάλα θα πρέπει να παίζεται προς τα εμπρός. Μελετώντας αγώνες του Αγγλικού Πρωταθλήματος. Οι Hunges, Roberson & Nilson (1988) μελέτησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1986 και συγκεκριμένα τις διαφορές ανάμεσα σε νικήτριες και ηττημένες ομάδες και διαπίστωσαν ότι οι νικήτριες ομάδες έχουν περισσότερη κατοχή της μπάλας, επιτίθενται περισσότερο από το χώρο του κέντρου και σουτάρουν περισσότερες φορές μέσα από τη μεγάλη περιοχή. Σε έρευνά του ο Ali (1988), κατέγραψε και ανέλυσε τις επιθετικές ενέργειες των ομάδων του πρωταθλήματος Σκωτίας. Αφού τις κωδικοποίησε σε κατηγορίες συσχέτισε την αποτελεσματικότητά τους ανάλογα με την κατάληξή τους και συμπέρανε ότι πιο αποτελεσματικές είναι οι επιθέσεις που πραγματοποιούνται από τα πλάγια και δημιουργούν περισσότερες ευκαιρίες για γκολ. Χρησιμοποιώντας 5 βίντεο με προγράμματα τα οποία κατέγραφαν τις ικανότητες σκοραρίσματος, πάσας, ντρίπλας τρεξίματος με τη μπάλα και προσπάθειας παραπλάνησης των αμυντικών, οι Hagnes & Deverell, (1989). Oι Patringe & Frank (1989a, 1989b), κατέγραψαν και ανέλυσαν τις σέντρες του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1986 προσδιορίζοντας την αποτελεσματικότερη περιοχή σε σχέση με την κατάληξή τους. Στο ίδιο Παγκόσμιο κύπελλο ο Grehaigne (1993) μελέτησε τις συνθήκες επίτευξης τέρματος και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα περισσότερα τέρματα επιτυγχάνονται μετά από μικρό αριθμό μεταβιβάσεων ο οποίος δεν είναι μεγαλύτερος από 3-4 πάσες. 5

Μετά από καταγραφή και ανάλυση 109 αγώνων υψηλού επιπέδου ο Hughes (1990) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ένας μεγάλος αριθμός τερμάτων προέρχεται από στημένες φάσεις (45%) και ένας μικρότερος από σέντρες (25,5%). Οι Σάλτας & Λαδής,(1992) σε αγώνες του Ελληνικού Πρωταθλήματος της περιόδου 1990-1991,κατέγραψαν και ανέλυσαν τα σουτ που πραγματοποιήθηκαν, τα σημεία από τα οποία εκτελέσθηκαν, το χρόνο, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες επιτεύχθηκαν τα γκολ, ποιοι παίκτες τα σημείωσαν και με ποιο μέρος του σώματος. Τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι 10,2% των σουτ μετατρέπεται σε γκολ, το 30,3% αποκρούεται από τον τερματοφύλακα, το 20% αποκρούεται από παίκτη ενώ το 39,5% καταλήγει άουτ. Τον τρόπο που επετεύχθησαν τα τέρματα στο 15 ου Παγκόσμιο Κύπελλο στις ΗΠΑ (1994), κατέγραψαν και ανέλυσαν οι Παπαργυρίου, Ταξιλδάρης, Χριστουηλία, Καμπάς & Μαυρίδης (1995).Από τα 141 γκολ που επετεύχθησαν στη διοργάνωση, ένας μεγάλος αριθμός τερμάτων προήλθε από στημένες φάσεις 27%, ένας μικρότερος από κάθετη πάσα 23,4%,ακόμη πιο μικρό ποσοστό τερμάτων σημειώθηκε μετά από σέντρες 18,5%,ενώ σε ποσοστό 14,2% των τερμάτων προηγήθηκε ντρίλπα, και τέλος 17% των τερμάτων προήλθε από λάθη αντιπάλων Από το σύνολο των τερμάτων το 80,2%, σημειώθηκε με σουτ, το 16,3% με κεφαλιά και το 2,1% με τάκλιν. Η επιθετική συμπεριφορά των ομάδων που συμμετείχαν στο Παγκόσμιο Κύπελλο στις ΗΠΑ το 1994 αξιολογήθηκε από τους Σάλτα, Τυχάλα και Λαπαρίδη (1995). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι ομάδες πραγματοποίησαν 75,5% επιθετικές ενέργειες ανά παιχνίδι, σέντρες 18,2%, σουτ 12,6%, κεφαλιές 2,1% και πετυχαίνουν 1,3 % γκολ. Η αποτελεσματικότητα των επιθέσεων στις οποίες δε χάνεται η μπάλα ανέρχεται στο 65%, από αυτές μόνο το 30% κατέληξε σε σουτ/κεφαλιά και το 8,7% σε γκολ. Στο ίδιο Παγκόσμιο κύπελλο οι Μανωλόπουλος, Μαυροβουνιώτης και Αργυριάδου (1999) ανέλυσαν τις φάσεις των γκολ που επιτεύχθηκαν και κατέληξαν ότι από τα 136 τέρματα που επιτεύχθηκαν,το 23,5% των τερμάτων σημειώθηκε από στημένες φάσεις, το (31,6%) των τερμάτων από ατομικές ενέργειες των παικτών και το 44,9% από πλάγια πάσα συμπαίκτη. Τα περισσότερα τέρματα σημειώθηκαν μετά από σουτ (54,5% και πλασέ (20,6%), ενώ λιγότερα σημειώθηκαν από πέναλτυ (10,2%) και κεφαλιά (14,7%). 6

Αναλύοντας την τακτική ενέργεια που προηγήθηκε της επίτευξης των τερμάτων στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Γαλλίας (1998), ο Μπαρδάκας (1999) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 60% των τερμάτων που επετεύχθησαν προήλθαν από ανάκτηση της μπάλας από αντίπαλο ενώ το 40% από στημένες φάσεις. Το 44,5% των τερμάτων ξεκίνησαν από το επιθετικό τρίτο του γηπέδου, το 26,6% από το μέσο και το 28,8% από το αμυντικό. Τα περισσότερα τέρματα επιτεύχθηκαν με τη συμμετοχή 3 παικτών μετά από δύο επαφές με τη μπάλα. Οι Παπαδημητρίου, Παπάς, Αγγελούσης, Μιχαλόπουλος & Ταξιλδάρης (2000),κατέγραψαν και ανέλυσαν από το 18 ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου τους παράγοντες που επηρεάζουν τη κατοχή της μπάλας και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παράγοντες που καθορίζουν την κατοχή της μπάλας είναι οι αποκρούσεις με κατοχή, η πάσα σε συμπαίκτη, ζώνη αποκρούσεων στον αέρα και στο έδαφος, ατομική και ομαδική τακτική διατήρηση κατοχής στην αμυντική και μεσαία ζώνη. Την απόδοση της Εθνικής Ελλάδας ποδοσφαίρου στην προκριματική φάση του Εuro 2000, με αυτή των ομάδων που πρωταγωνίστησαν και κατέλαβαν τις 16 πρώτες θέσεις στο παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου που έγινε στη Γαλλία το 1998 σύγκρινε ο Μπαρδάκας (2000) στην έρευνά του. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η Ελληνική ομάδα είχε ποσοστό επιτυχίας στις τελικές προσπάθειες 48% έναντι 52% (France 98), 44% κατοχή στην επιθετική ζώνη έναντι 50% ενώ για πετύχει τέρμα χρειάζεται 14,3 τελικές προσπάθειες έναντι 9,4 που ήθελαν οι άλλες ομάδες. Ο ίδιος ερευνητής το 2001, σύγκρινε την πορεία του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού στην πρώτη φάση του Champions League 200-2001 στους 6 αγώνες που έδωσαν. Οι Γιανναδάκης, Δοξαστάκης, Κονταξάκης & Γκίσης (2001) σε έρευνά τους κατέγραψαν το επίπεδο απόδοσης των Ευρωπαϊκών ομάδων που συμμετείχαν στην πρώτη φάση των ομίλων του Champions League 2000-2001, αναλύοντας 22 αγώνες και καταγράφοντας τις τελικές προσπάθειες, τελικές προσπάθειες με κατεύθυνση το τέρμα, τα γκολ που σημειώθηκαν, φάουλ υπέρ και κατά, κερδισμένα κόρνερ, οφσάιντ, και κατοχή της μπάλας σε λεπτά και ποσοστά. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι γηπεδούχοι υπερτερούσαν σε όλες τις παραπάνω παραμέτρους. 7

Οι Luhtanen, P., Belinskij A., Hayrinen, M., Vanttinen, T. (2001) σε έρευνά τους μελέτησαν τα αμυντικά και επιθετικά χαρακτηριστικά των παικτών γηπέδου και των τερματοφυλάκων στα πανευρωπαϊκά πρωταθλήματα EURO 1996-2000 και το ρόλο που έπαιξαν στην τελική κατάταξη των ομάδων. Οι Papadimitriou, Aggelousis, Derri, Michalopoulou & Papas, (2001), μελέτησαν την επιθετική συμπεριφορά των 4 κορυφαίων ομάδων (Γαλλία, Ολλανδία, Κροατία και Βραζιλία) που έφτασαν στα τελικά του Παγκοσμίου κυπέλλου που έγινε στη Γαλλία το 1998. Στην ίδια διοργάνωση οι Παπαδημητρίου, Παπάς, Αγγελούσης, Δέρη & Μιχαλοπούλου (2001), μελέτησαν την αμυντική συμπεριφορά των ομάδων Γαλλίας, Ολλανδίας, Κροατίας και Βραζιλίας, αξιολογώντας την προσωρινή κατοχή της μπάλας στην αμυντική και μεσαία ζώνη, την κατοχή της μπάλας στην αμυντική και μεσαία ζώνη και τις ανασταλτικές ενέργειες στην αμυντική, μεσαία και επιθετική ζώνη και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η Γαλλία ξεκινούσε την αμυντική της δραστηριότητα από την επιθετική ζώνη σε αντίθεση με τις άλλες ομάδες. Θεωρώντας ότι το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα αντιπροσωπεύει το προηγμένο παιχνίδι του σήμερα τόσο σε επίθεση όσο και σε άμυνα, οι Hu, Wang, M., Wang S., Shi, Gao, & Liu (2001) μελέτησαν τα χαρακτηριστικά των γκολ του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος και τις διαφορές με το Κινεζικό πρωτάθλημα με σκοπό να δημιουργήσουν μία επιστημονική βάση για τη βελτίωση των ομάδων της Κίνας. H ανάλυση των τερμάτων που επιτεύχθηκαν από τις ομάδες που συμμετείχαν στην πρώτη φάση του Champios Leaque 2001-2002, έγινε από τους Γιόπανο, Τυχάλα, Πιταροκοίλη και Ταξιλδάρη (2002). Αναλύθηκαν 244 γκολ σε σχέση με τον τρόπο σκοραρίσματος, τακτική των ομάδων, τύπος μεταβίβασης πριν το γκολ, αριθμός των μεταβιβάσεων, οι επαφές με τη μπάλα, πριν το γκολ, το χρονικό σημείο, ο χώρος του γηπέδου, η έδρα, αγωνιστική θέση του παίκτη, το σύστημα των ομάδων και το επίπεδο των ομάδων (προκρινόμενες-αποκλειόμενες). Ο αριθμός των μονομαχιών των ποδοσφαιριστών του Ολυμπιακού στο Champions League 2000-2001 σε σχέση με τα γκολ που δέχεται και με τα γκολ που επιτυγχάνει, μελετήθηκε από τους Χουντή, Βελέντζα & Γκανάτσιο (2002) οι οποίοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αμυντική λειτουργία του Ολυμπιακού παρουσιάζει διαφορετικό πρόσωπο στο 2 ο ημίχρονο αυξάνοντας το συνολικό αριθμό μονομαχιών κατά 9%, δίνοντας την ευκαιρία στους αντιπάλους να πιέσουν, με αποτέλεσμα να δέχεται διπλάσιο αριθμό τερμάτων. Αντίθετα, η επιθετική τους λειτουργία αυξάνεται με 63,3% αύξηση του αριθμού των τερμάτων. 8

Η επιθετική τακτική των ομάδων Βραζιλίας-Σκωτίας του Παγκοσμίου Κυπέλλου 98 αναλύθηκε από τους Miljkovic, Jerovic & Simenc (2002). Εξετάζοντας τις επιθετικές ενέργειες των δύο ομάδων σε όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ομάδα της Βραζιλίας είχε περισσότερες επιθετικές ενέργειες (58,7%) έναντι της Σκωτίας (41,3%) και εκτέλεσε περισσότερες τελικές επιθετικές ενέργειες (63,8%) από την ομάδα της Σκωτίας (36,2%). Κυρίαρχο χαρακτηριστικό της ομάδας της Βραζιλίας ήταν το ντριπλάρισμα της μπάλας για μεσαίες και μεγάλες απστάσεις. Και στις δύο ομάδες οι επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν με τη συμμετοχή μέσων και επιθετικών παικτών. Οι Φαμίσης, Stangulesku, Παππάς & Ευσταθίου (2003) αποτίμησαν και αξιολόγησαν τη στρατηγική της άμυνας και της επίθεσης των ομάδων που παρουσίασαν επιτυχία στο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου το 2002, αναλύοντας τις 16 ομάδες που συμμετείχαν στους προ-ημιτελικούς, ημιτελικούς και τελικούς αγώνες, με βάση δύο παράγοντες: παιχνίδι σε επίθεση - παιχνίδι σε άμυνα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι περισσότερες ομάδες έπαιξαν με ένα συνολικό σύστημα παιχνιδιού, ισότιμα στην επίθεση και στην άμυνα και αποδείχθηκε ότι δεν υπάρχει ειδικό σύστημα παιξίματος για την άμυνα και την επίθεση. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 32 ομάδες οι οποίες συμμετείχαν στη διοργάνωση του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου (UEFA Champions League) της περιόδου 2009-2010.Καταγράφηκαν και αναλύθηκαν όλα τα τέρματα που πέτυχαν οι ομάδες σε όλους τους αγώνες (Ν=125) από τη φάση των ομίλων έως τον τελικό της διοργάνωσης. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της συστηματικής παρατήρησης και ανάλυσης αγώνα, με τη χρήση των βίντεο των αγώνων - τα οποία διατέθηκαν για το σκοπό της έρευνας από την UEFA - σύμφωνα με τους (Lames, 1991; Lames, 1994; Singer & Willimczik, 2002). Για την καταγραφή χρησιμοποιήθηκε ένας σταθμισμένος πίνακας παρατήρησης παιχνιδιού ο οποίος βασίστηκε σε προηγούμενες έρευνες των (Loy, 1992; Theis, 1992a, 1992b; Loy, 1995; Theis, 2000). ). Οι μεταβλητές που εξετάσθηκαν ήταν: η χρονική στιγμή επίτευξης των τερμάτων, ο χώρος και ο τρόπος που επιτεύχθηκαν τα τέρματα, η σύγκριση αποτελεσματικότητας των ομάδων ανάλογα της έδρας του αγώνα (παιχνίδι «εντός έδρας» vs. παιχνίδι «εκτός έδρας»), η ενέργεια που προηγήθηκε της επίτευξης 9

και η σημασία επίτευξης του πρώτου τέρματος ως προς το τελικό αποτέλεσμα. Κάθε παιχνίδι αναλύθηκε από δύο έμπειρους παρατηρητές, οι οποίοι είχαν εκπαιδευθεί ειδικά για τον ακριβή και αξιόπιστο τρόπο καταγραφής των δεδομένων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ένας υψηλός βαθμός αξιοπιστίας της καταγραφής των παραπάνω εξεταζόμενων μεταβλητών (Lames, 1994; Sachs, 2002; Singer & Willimczik, 2002). Ο έλεγχος της αξιοπιστίας του πρωτοκόλλου καταγραφής στηρίχθηκε στη μέθοδο της ζευγαρωτής παρατήρησης και της σύγκρισης της συμφωνίας (δείκτης συμφωνίας Cohen s Kappa) των δεδομένων των δύο παρατηρητών (Flanders, 1967; Lames, 1991;Sachs, 2002;Singer & Willimczik, 2002). Τα αποτελέσματα έδειξαν απόλυτη συμφωνία (100%) για τις εξεταζόμενες μεταβλητές (Cohen s Kappa = 1).Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS 16. Χρησιμοποιήθηκαν περιγραφικά στατιστικά, όπως συχνότητα (f), μέσος όρος (X), τυπική απόκλιση (SD). Για τη σύγκριση της συχνότητας των κατανομών των διαφόρων ανεξάρτητων μεταβλητών εφαρμόσθηκε το x²-test, ενώ για τη σύγκριση των μέσων όρων χρησιμοποιήθηκαν αναλύσεις διακύμανσης με έναν παράγοντα (ANOVA) και Τ-test, ενώ η συσχέτιση των επιλεγμένων μεταβλητών εξετάσθηκε με το δείκτη συσχέτισης του Spearman (r s ). Το επίπεδο σημαντικότητας ορίσθηκε στο p <.05. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS 16. Χρησιμοποιήθηκαν περιγραφικά στατιστικά, όπως συχνότητα (f), μέσος όρος (X), τυπική απόκλιση (SD). Για τη σύγκριση της συχνότητας των κατανομών των διαφόρων ανεξάρτητων μεταβλητών εφαρμόσθηκε το x²-test, ενώ για τη σύγκριση των μέσων όρων χρησιμοποιήθηκαν αναλύσεις διακύμανσης με έναν παράγοντα (ANOVA) και Τ-test, ενώ η συσχέτιση των επιλεγμένων μεταβλητών εξετάσθηκε με το δείκτη συσχέτισης του Spearman (r s ). Το επίπεδο σημαντικότητας ορίσθηκε στο p <.05. Ο έλεγχος της αξιοπιστίας του πρωτοκόλλου καταγραφής στηρίχθηκε στη μέθοδο της ζευγαρωτής παρατήρησης και της σύγκρισης της συμφωνίας (δείκτης συμφωνίας Cohen s Kappa) των δεδομένων των δύο παρατηρητών (Lames, 1991;Sachs, 2002; Singer & Willimczik, 2002). Τα αποτελέσματα έδειξαν απόλυτη συμφωνία (100%) για τις εξεταζόμενες μεταβλητές (Cohen s Kappa =1) 10

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Αποτελέσματα περιγραφικά Από τα 320 γκολ τα 237 (74,1%) επιτεύχθηκαν σε αγώνες ομίλων και τα 83 (25,9%) σε αγώνες νοκ άουτ. Η χρονική στιγμή επίτευξης των τερμάτων Όπως καταγράφεται στον πίνακα 1,αναλύοντας τα τέρματα με βάση τη χρονική στιγμή που επιτυγχάνονται, «1ο ημίχρονο» vs. «2 ο ημίχρονο», διαπιστώνεται σημαντική διαφορά στην αποτελεσματικότητα μεταξύ των δυο ημιχρόνων (F (1, 124) =4.234, p =.042). Πίνακας 1. Επιτυχία τερμάτων στον αγώνα ανά ημίχρονο Διάρκεια αγώνα Τέρματα (f) % X SD Α Ημίχρονο 142 44,38 1.28 1.046 Β Ημίχρονο 178 55,62 1.52 1.157 Από την καταγραφή και ανάλυση των τερμάτων που επιτυγχάνονται στους αγώνες, προκύπτει ότι, τα περισσότερα τέρματα (178/56%), επιτυγχάνονται στο δεύτερο ημίχρονο, ενώ τα λιγότερα (142/44%), επιτυγχάνονται στο πρώτο ημίχρονο (διάγραμμα 1). 11

Ποσοστό (%) 60 50 Α Ημίχρονο Β Ημίχρονο 55,62 40 44,38 30 20 10 0 Α Ημίχρονο Β Ημίχρονο Διάγραμμα 1: Γκολ ανά ημίχρονο (%) 12

Ποσοστό % Χρονική περίοδος που επιτεύχθηκαν τα γκολ Η χρονική στιγμή επίτευξης των τερμάτων, καταγράφεται αναλυτικά στο διάγραμμα 2.Απο την ανάλυση διακύμανσης προκύπτει ότι υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση ως προς την επίδραση της παρέλευσης του χρόνου παιχνιδιού στην αποτελεσματικότητα επίτευξης τερμάτων (F (5, 120) =2.607, p =.028, πίνακας 2).Τα περισσότερα τέρματα επιτυγχάνονται στο τελευταίο τέταρτο του αγώνα (19,7%) και στα υπόλοιπα τέταρτα τα λιγότερα (από 13,1 έως 16% αντίστοιχα). Μεταξύ των 15άλεπτων χρονικών περιόδων του αγώνα παρατηρείται ότι στα τελευταία λεπτά του αγώνα(76-90), η αποτελεσματικότητα είναι σημαντικά αυξημένη με τη δεύτερη περίοδο (16-31),(p =.01), την τρίτη (31-45), (p =.05) και την τέταρτη (46-60), ( p =.04), (p <.05),(πίνακας 2). 25 20 15 15,31 13,75 13,13 14,38 16,25 19,69 10 5 0 2,19 5,3 Διάγραμμα 2:Τέρματα που σημειώθηκαν ανά τέταρτο 13

Πίνακας 2: Η επιτυχία τερμάτων στη διάρκεια του αγώνα Διάρκεια αγώνα Τέρματα (f) % X SD 1 ο -15 ο λεπτό 49 15,31 1.28 0.56 16 ο -30 ο λεπτό 44 13,75 1.15 0.36 31 ο -45 ο λεπτό + 49 καθυστερήσεις 15,31 1.19 0.40 46 ο -60 ο λεπτό 46 14,38 1.17 0.38 61 ο -75 ο λεπτό 52 16,25 1.30 0.56 76 ο 90 ο λεπτό + 80 καθυστερήσεις 25,00 1.33 0.54 Σύνολο σε 125 αγώνες 320 100% 2.56 1.62 Οι χώροι του γηπέδου από τους οποίους επιτεύχθηκαν τα τέρματα μετά από σουτ Οι χώροι του γηπέδου από τους οποίους επιτυγχάνονται τα τέρματα, αποτυπώνονται στο διάγραμμα 3.Απο την ανάλυση συχνοτήτων φαίνεται ότι από τα 255 τέρματα, τα περισσότερα σημειώνονται μέσα από τη μεγάλη περιοχή (74.11%) και τα λιγότερα έξω από αυτή (25.88%), (Τ= 11.428, p=,000). 14

25.88% Σουτ εντός Μ. Περιοχής Σουτ εκτός Μ. Περιοχής 74.11% Διάγραμμα 3:Χώρος επίτευξης τερμάτων μετά από σουτ (%) 15

Σύγκριση μεταξύ γηπεδούχων και φιλοξενουμένων ομάδων Αν και οι τυπικά γηπεδούχες ομάδες νίκησαν τους περισσότερους αγώνες, γεγονός που επιβεβαιώνει τη σημαντική συσχέτιση (r s ) μεταξύ της επιτυχίας τερμάτων και του αριθμού των νικών των γηπεδούχων ομάδων (r s =.183, p =.041), εντούτοις η σύγκριση αποτελεσματικότητας των ομάδων ανάλογα της έδρας του αγώνα (παιχνίδι «εντός έδρας» vs. παιχνίδι «εκτός έδρας») έδειξε ότι δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά υπέρ των γηπεδούχων ομάδων έναντι των φιλοξενούμενων (Ttest= 1.657, p=0.10),(πίνακας 3). Αγωνιστική περίοδος Αγώνες Τέρματα Χ SD Τ -Test 2009-10 (N) (f) Γηπεδούχος ομάδα 125 176 1.41 1.23 Τ= 1.657, Φιλοξενούμενη ομάδα 125 144 1.15 1.13 p = 0.100 Σύνολο 125 320 2.56 1.62 Πίνακας 3:Σύγκριση μεταξύ γηπεδούχων και φιλοξενουμένων ομάδων. 16

Όπως απεικονίζεται στο διάγραμμα 4, διαπιστώνεται ότι οι γηπεδούχος ομάδες νίκησαν στους περισσότερους αγώνες (44%), ενώ οι φιλοξενούμενες ήταν νικήτριες σε (32.8%) των αγώνων. Τα υπόλοιπα παιχνίδια (23.2%),έληξαν ισόπαλα. Τελικά αποτελέσματα (%) 44 32,8 23,2 Ισοπαλία Νίκη Φιλοξενούμενης Νίκη Γηπεδούχου Διάγραμμα 4:Νίκη φιλοξενούμενης γηπεδούχου ομάδας(%) N= 125 αγώνες Nίκη της γηπεδούχου ομαδας 55 Nίκη της φιλοξενουμένης ομαδας Ισοπαλία 29 41 0 50 100 150 (N) : Διάγραμμα 5:Νίκη γηπεδούχου-φιλοξενούμενης ομάδας 17

Η σημασία του πρώτου τέρματος στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος. Η επίδραση επιτυχίας του πρώτου τέρματος στο τελικό αποτέλεσμα του αγώνα, καταγράφεται στο διάγραμμα 6 από την ανάλυση των δεδομένων διαπιστώνεται ότι οι ομάδες που προηγήθηκαν στο σκορ, νίκησαν στο 64.40% των αγώνων, ενώ στο 16.90% των αγώνων ηττήθηκαν. Οι υπόλοιποι 22 αγώνες (18.60%) έληξαν ισόπαλοι. Επίτευξη 1ου τέρματος και τελικό αποτέλεσμα Γηπεδούχος ομάδα Φιλοξενούμενη ομάδα 51 67 30 46 10 11 10 11 Σύνολο Νίκες Ήττες Ισοπαλίες Διάγραμμα 6:Επίτευξη πρώτου τέρματος και τελικό αποτέλεσμα Όπως απεικονίζεται στον πίνακα 4,διαπιστώνεται ότι το ποσοστό των νικηφόρων αγώνων για τις γηπεδούχες ομάδες όταν προηγηθούν στο σκορ (68.70%), δεν είναι σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με τις φιλοξενούμενες (58.80%). Δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος μεταξύ των γηπεδούχων και φιλοξενούμενων ομάδων, όταν προηγηθούν στο σκορ (χ² = 1.221, p = 0.543). 18

ΟΜΑΔΕΣ Σύνολο αγώνων Τελικό αποτέλεσμα στους οποίους η ομάδα πέτυχε πρώτη γκολ Nίκησε τον Έχασε τον Ισοπαλία αγώνα αγώνα Γηπεδούχος ομάδα Φιλοξενούμενη ομάδα N 67 46 10 11 % 100% 68,70% 14,90% 16,40% N 51 30 10 11 % 100% 58,80% 19,60% 21,60% Σύνολο N 118 76 20 22 % 100% 64,40% 16,90% 18,60% **ΕΠΤΑ (7) ΑΓΏΝΕΣ ΕΜΕΙΝΑΝ ΣΤΟ 0-0 χ² = 1.221, p = 0.543 Πίνακας 4: Επίτευξη πρώτου τέρματος Η τεχνικοτακτική ενέργεια που προηγείται της επίτευξης του τέρματος Από την ανάλυση των δεδομένων διαπιστώνεται ότι, στα περισσότερα τέρματα που επιτεύχθηκαν στους αγώνες, από τις τεχνικοτακτικές ενέργειες που προηγούνται της επίτευξης τέρματος, η κοντινή μεταβίβαση της μπάλας (πάσα<10μ) εμφανίζει την υψηλότερη συχνότητα εκτέλεσης (25%), ενώ οι σέντρες, η ατομική ενέργεια και η 19

μακρινή μεταβίβαση αντιστοίχως,εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά εκτέλεσης (15.94%, 9.38% και 8.44%). πάσα < 10 μ. 25,00 πάσα > 10 μ. Ατομική ενέργεια 8,44 9,38 Σέντρα 15,94 Φάουλ Κόρνερ 5,94 5,35 0 5 10 15 20 25 30 Διάγραμμα 7: Ενέργεια που προηγήθηκε της επίτευξης τέρματος(%) Τρόπος επίτευξης τερμάτων Εξετάζοντας τον τρόπο που επιτυγχάνονται τα τέρματα στον αγώνα, φαίνεται ότι τα περισσότερα (41.56% ) των τερμάτων, σημειώνονται με πλασέ, λιγότερα (33.44%) των τερμάτων, με δυνατό σουτ μετά από επιθετικό συνδυασμό ή ατομική ενέργεια (όπως πάσα, ντρίπλα) και ακόμη πιο λίγα (16.88% ) σημειώνονται με κεφαλιά. Τα υπόλοιπα τέρματα σημειώθηκαν με πέναλτι (4.38%), ενώ ένα μικρό ποσοστό (2.19%) προήλθε από λάθος αμυντικού (αυτογκόλ) και ένα ακόμη πιο μικρό (1.56%) σημειώθηκε μετά από πρόσκρουση της μπάλας σε σώμα. 20

Σουτ Πλασέ Κεφαλιά Αυτογκόλ Σώμα Πέναλτυ 1,56 2,19 4,38 16,88 33,44 41,56 0 10 20 30 40 50 Ποσοστό επιτυχίας (%) Διάγραμμα 8: Τρόπος επίτευξης τερμάτων(%) ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στην έρευνα αυτή καταγράφηκαν και αναλύθηκαν η χρονική στιγμή επίτευξης των τερμάτων, o χώρος του γηπέδου από τον οποίο επετεύχθησαν τα τέρματα, η σύγκριση αποτελεσματικότητας των ομάδων ανάλογα της έδρας του αγώνα, η σημασία της επίτευξης του πρώτου τέρματος ως προς το τελικό αποτέλεσμα, ο τρόπος επίτευξης των τερμάτων και η προηγηθείσα ενέργεια πριν το γκολ ώστε να βγουν ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα για τη βελτίωση της επιθετικής, αλλά και της αμυντικής συμπεριφοράς των παικτών, επειδή το τέρμα είναι αυτό που χαρακτηρίζει την αμυντική ή την επιθετική τακτική μιας ομάδας (Garganta et al., 1997; Jinshan, Xiaoke, Yamanaka & Matsumoto, 1993; Michailidis et al., 2004; Yiannakos & Armatas, 2006). Για πολλούς μελετητές, σημαντικό χαρακτηριστικό της επίτευξης τέρματος, αποτελεί η χρονική στιγμή κατά την οποία σημειώνεται. Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα τέρματα επετεύχθησαν στο δεύτερο ημίχρονο των αγώνων, ωστόσο δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ημιχρόνων. Αντίθετα, από την 15 λεπτη ανάλυση των αγώνων παρουσιάζεται σημαντική διαφορά 21

σε σχέση με τα τέρματα που σημειώνονται κατά την τελευταία περίοδο των αγώνων (76-90). Το γεγονός ότι τα περισσότερα τέρματα (55.62%) επιτυγχάνονται στο δεύτερο ημίχρονο και μάλιστα στο τελευταίο τέταρτο (19.7%), υποδηλώνει ότι η παρέλευση του χρόνου παιχνιδιού αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα που συμβάλλει αποφασιστικά στην αύξηση επίτευξης τερμάτων. Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν με αποτελέσματα άλλων ερευνητών, οι οποίοι βρήκαν ότι υπάρχει υψηλή σχέση μεταξύ της παρέλευσης του χρόνου παιχνιδιού και της επίτευξης τέρματος (Αbt et al., 2002; Σάλτας&Λαδής,1992. Μια από τις βασικές αιτίες που συμβάλλει στην αύξηση του αριθμού των τερμάτων στο δεύτερο ημίχρονο, θεωρείται η κόπωση, η οποία οφείλεται στα χαμηλά κυρίως επίπεδα φυσικής κατάστασης των παικτών (Liesen, 2001; Bangsbo, 1994;Saltin,1973).Ως συνέπεια αυτής της κόπωσης προκαλείται μείωση της αυτοσυγκέντρωσης και της αποτελεσματικής συνεργασίας των παικτών, αύξηση των τεχνικοτακτικών λαθών κυρίως των αμυντικών και η ανάλογη εκμετάλλευση αυτών των αδυναμιών από τους επιτιθέμενους παίκτες (Weineck, 2004). Η άποψη αυτή ενισχύεται και από άλλες μελέτες οι οποίες αναφέρουν μείωση της διανυόμενης απόστασης σε ποσοστό (5-9% ) κατά το δεύτερο ημίχρονο (Bangsbo, Norregaard,& Thorso, 1991; Van Gool et al., 1988) και χαμηλότερες τιμές γαλακτικού λόγω του χαμηλότερου ρυθμού εκτέλεσης των προσπαθειών (Mohr, Krustrup,& Bangsbo, 2003; Rienzi, Drust, Reilly, Carter, &Martin, 1998; Withers, Maricic, Wasilewski, &Kelly, 1982).Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η έγκαιρη και συχνή αξιολόγηση όλων των παραμέτρων φυσικής κατάστασης των παικτών και η βελτίωσή τους με ανάλογες μεθόδους προπόνησης (Weineck,2004,Ζάκας,2009), πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο της προπονητικής διαδικασίας, έτσι ώστε οι παίκτες να μπορούν να ανταπεξέρχονται στις απαιτήσεις του αγώνα μέχρι το τέλος του. Επιπροσθέτως η αλλαγή τακτικής στα τελευταία λεπτά του δευτέρου ημιχρόνου πιθανόν να αποτελεί μια άλλη αιτία, αφού η ομάδα είναι υποχρεωμένη να ρισκάρει περισσότερο προκειμένου να αλλάξει το αρνητικό αποτέλεσμα του αγώνα (Reilly,1996).Η άποψη αυτή υποστηρίζεται και από τον (Abt et al., 2002) ο οποίος αναφέρει ότι, οι παίκτες προς το τέλος του παιχνιδιού είναι πρόθυμοι να αναλάβουν μεγαλύτερους κινδύνους, με στόχο να επηρεάσουν το αποτέλεσμα του αγώνα. Από την καταγραφή και ανάλυση των δεδομένων, διαπιστώθηκε ότι η κοντινή μεταβίβαση της μπάλας αποτέλεσε τη βασική τελική επιθετική ενέργεια στα 22

περισσότερα τέρματα (25%) και πολύ λιγότερο η μακρινή μεταβίβασή της (8.44%). Στις μακρινές μεταβιβάσεις που προέρχονται από την κεντρική ζώνη, αυτοί που συνήθως κερδίζουν την μπάλα είναι οι αμυντικοί παίκτες, επειδή στις περισσότερες φορές έχουν καλή αμυντική τοποθέτηση και αρκετό χρόνο να αντιδράσουν με επιτυχία. Όπως αναμενόταν τα περισσότερα γκολ τα πέτυχαν οι ομάδες με πλασέ (41.56%) και σουτ (33.44%/), ωστόσο, ένας αριθμός τερμάτων (16.88%) επιτεύχθηκε με το κεφάλι. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης βρίσκονται σε συμφωνία με αυτά άλλων ερευνητών. Αναλύοντας τα δεδομένα, σε σχέση με τον χώρο από τον οποίο επιτυγχάνονται τα τέρματα, τα ευρήματα της παρούσας έρευνας έδειξαν ότι, τα περισσότερα τέρματα μετά από σουτ (74.11%), επιτυγχάνονται μέσα από τη μεγάλη περιοχή, ενώ πολύ λιγότερα (25.88%) σημειώνονται έξω από αυτή. Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν με εκείνα άλλων ερευνητών που συλλέχθηκαν από αγώνες διεθνούς επιπέδου (Olsen,1988; Hunges,Roberson&Nicholson,1988; Dufour,1993; Μιχαηλίδης et al.,2004;αρμάτας & Γιαννακός,2006).Ήταν αναμενόμενο τα περισσότερα τέρματα να επιτυγχάνονται μέσα από το χώρο της μεγάλης περιοχής, αφού ο χώρος αυτός βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την εστία και έξω από το πεδίο δράσης του τερματοφύλακα (Μιχαηλίδης et al.,2004). Τα αποτελέσματα αυτά υποδεικνύουν στους προπονητές τον τρόπο προπόνησης των ομάδων τους, στον οποίο οι περισσότερες ασκήσεις πρέπει να περιλαμβάνουν επιθετικές ενέργειες και σουτ σε αγωνιστικές συνθήκες μέσα στη μεγάλη περιοχή και λιγότερες έξω από αυτή. Σε ότι αφορά στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος μεταξύ γηπεδούχων και φιλοξενούμενων ομάδων, από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει σημαντικό πλεονέκτημα των ομάδων που παίζουν στην έδρα τους έναντι των φιλοξενουμένων. Παρά τη διαφορά που παρατηρήθηκε υπέρ των γηπεδούχων, οι οποίες πέτυχαν περισσότερα τέρματα (176 vs.144) και νίκησαν τους περισσότερους αγώνες, (44%) για τις γηπεδούχες ομάδες έναντι (32.8%)για τις φιλοξενούμενες, η διαφορά αυτή υπέρ των γηπεδούχων ομάδων δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Τα αποτελέσματα αυτά δε συμφωνούν με αποτελέσματα άλλων ερευνών (Μητροτάσιος,2006), τα οποία όμως αφορούσαν αγώνες εθνικών πρωταθλημάτων, 23

όπου παρατηρήθηκε σημαντικό πλεονέκτημα των ομάδων που παίζουν στην έδρα τους έναντι των φιλοξενουμένων. Η διαφοροποίηση αυτή μπορεί να αποδοθεί ενδεχομένως στο διαφορετικό επίπεδο των ομάδων, με δεδομένο ότι οι ομάδες που συμμετέχουν σε αγώνες CL είναι ομάδες υψηλού επιπέδου με μεγάλη εμπειρία σε τέτοιου είδους αγώνες και με παίκτες που διαθέτουν μεγάλη αυτοπεποίθηση, ανεξάρτητα από το εάν αγωνίζονται εντός ή εκτός έδρας. Μια άλλη πιθανή αιτία, είναι το γεγονός ότι σε αγώνες CL,βασικός στόχος της ομάδας είναι η πρόκριση στην επόμενη φάση. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η καταγραφή και αξιολόγηση αυτών των αποτελεσμάτων δίνει τη δυνατότητα στους προπονητές να αντλήσουν χρήσιμες πληροφορίες, έτσι ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν πιο αποτελεσματικά τόσο τη προπόνηση, με στόχο τη βελτίωση της τακτικής, τόσο και την τακτική του αγώνα. Από τα συμπεράσματα της μελέτης γίνεται φανερό ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη σημασία από τους προπονητές στις ενέργειες που προηγούνται της επίτευξης των τερμάτων για να είναι οι παίκτες πιο αποτελεσματικοί στη τελική επιθετική τους ενέργεια. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ξένη βιβλιογραφία 1.Abt, G.A., Dickson, G., Mummery,W.K. (2002). Goal scoring patterns over the course of a match: Analysis of the Australian National Soccer League. In W. Spinks, T.Reilly, A. Murphy (Eds.), Science and Football IV (pp. 107-111).London: Routledge. 2.Ali, A. (1988). A statistical analysis of tactical movement patterns in soccer. Science and football, 302-308. 3.Armatas, V.; Yiannakos, A. (2010). Analysis and evaluation of goals scored in 2006 World Cup. Journal of Sport and Health Research. 2(2):119-128. 24

4.Bangsbo, J., Norregaard, L. and Thorso, F. (1991) Activity profile of competition soccer. Canadian Journal of Sport Sciences 16(2), 110-116. 8.Cachay, K. & Thiel, A. (2000). Soziologie des Sports. München: Juventa-Verlag. 9.Dufour, W. (1993). Computerassisted scouting in soccer. In T. Reilly, A. Lees, K. Davids, W.J. Murphy (Eds.). Science and Football (pp. 160-166). London: E. & F. Spon. 10.Flanders, N. A. (1967): The problems of Observer Training and Reliability. In: E. J. Amidon, J. B. Hough (Eds.): Interaction Analysis: Theory, Research and Application. Reading, Mass.: Adisson-Wesley. 11.Garganta, J., Maia, J., Basto, F.(1997). Analysis of goal-scoring patterns in European top level soccer teams. In T. Reilly, J. Bangsbo, M. Hughes (Eds.). Science and Football III (pp. 246-250). London: E. & F.Spon. 12.Grehaigne J. (1993). A new method of goals analysis. In T. Reilly, A.Lees, K.Davids & W.J.Murphy (Eds), Science and football II, p.10-16. E & F.N. Spoon, London 13.Hagnes, J. & Deverell, D. (1989). Direct play. The winning formula 22-24. 14.Hohmann, A., & Rommel, G. (1994). Spielbeobachtung im Fußball. In: Leistungssport 24, 6, S. 41-46. 15.Hu, X., Wang, M., Wang, S., Shi, X., Gao, F., Liu, C. (2001). Analysis of goals during 2000 European football championship and goals of Chinese football teams. Journal of Beijing Univercity of Physical Education 24 (2), 267-68 & 278. 16.Ηughes, C. (1990). The winning formula. Collins London 17.Hunges, M., Roberson, K.,Nicholson, A. (1988). Comparison of patterns of play of successful and unsuccessful team. In T. Reilly, A. Lees, K. Davids, W.J. Murphy (Eds.). Science and Football (pp. 363-368). London: E. & F. Spon. 18.Jinshan, X., Xiakone, C., Yamanaka, K., Matsumoto, M. (1993) Analysis of the goals in the 14th World Cup. In T. Reilly, J. Clarys, A. Stibbe (Eds.). Science and Football II (pp. 203-205). London: E. & F. Spon. 19.Lames, M. (1991). Leistungsdiagnostik durch Computersimulation. Frankfurt/Main: Thun. 25

20.Lames, M. (1994). Systematische Spielbeobachtung (Trainerbibliothek, 31). Münster: Philippka. 21.Liebermann, D.G., Katz, L., Hughes, M.D., Bartlett, R.M., McClements, J., Franks, I.M. (2002). Advances in the application of information technology to sport performance. Journal of Sports Sciences, 20, 755-769. 22.Liesen, H. (2001). Schnelligkeitsausdauertraining im Fußball aus sportmedizinischer Sicht. In: Wieland, H. (Hrsg.): Fußball. Strategien des Sieges. Stuttgart: Naglschmid. 23.Lottermann, S. (2000). Tore machen wie Kluivert und Co. In: Fußballtraining, 22, 10, S. 6-17. 24.Loy, R. (1989). Wie fallen in der Bundesliga die Tore (1. Teil)? Fußballtraining 7, 12, 3-9. 25.Loy, R. (1990). Wie fallen in der Bundesliga die Tore (2. Teil)? Fußballtraining 8, 1, 26-30. 26.Loy, R. (1992). Zweikampf die Keimzelle des Spiels. In: Fußballtraining 10, 4, 29-35. 27.Loy, R. (1995). Systematische Spielbeobachtung im Fußball. In: Leistungssport 25, 3, S. 15 20. 28.Luhtanen P, Hayrinen A, Vanttinen K. (1993). A statistical evaluation of offensive actions in soccer at World Cup level in Italy 1990. In Science and Football II, (Edited by T, Reilly, J. Clarys and A. Stibbe) E&F. N. Spon, London 29. Luhtanen, P., Belinskij A., Hayrinen, M., Vanttinen, T. (2001). A comparative tournament analysis between the EURO 1996 and 2000 in soccer International Journal of Performance Analysis in Sport Vol. 1 (1)74 82. 30.Michailidis, C., Michailidis, I.,Papaiakovou, G., Papaiakovou, I.(2004). Analysis and evaluation of way and place that goals were achieved during the European Champions League of Football 2002-2003. Sports Organization, 2(1), 48-54. 31.Miljkovic, Z., Jerovic, S., Simenc, Z. (2002). Evaluation of a model of motoring individual and team performance during attack in a competitive soccer game. Kinesiology, 34(1), 73-85. 32.Mohr,M, Krustrup, P. & Bangsbo,J. (2003). Match performance of high-standard soccer players with special reference to development of fatique. Jurnal of sports Science, 21, 439-449. 26

33.Olsen, E. (1988). An analysis of goal scoring strategies in the World Championship in Mexico, 1986. In: Τ. Reilly, Α. Lees, Κ. Davids, & W. J. Murphy (eds.): Science and Football (pp. 373-376). London: E. & F. N. Spon. 34.Papadimitriou, K., Aggelousis, N., Derri, V., Michalopoulou M., Papas, M. (2001). Evaluation of the offensive behavior of elite soccer teams. Perceptual and Motor Skills, 93, 405-415. 35.Patridge, D., Franks I. (1989a). A detail analysis of crossing opportunities from the 1986 World Cup. Soccer Journal, May-June, 45-50. 36.Patridge, D., Franks I. (1989b). A detail analysis of crossing opportunities from the 1986 World Cup. Soccer Journal, July, 45-48. 37.Pollard, D., Reep, C., Hartley, S. (1988). The quantitative comparison of playing styles in soccer. In T.Reilly, A.Lees, K.Davids & W.J.Murphy (Eds), Science and football, 309-313. E & F.N. Spoon 38.Reilly, T., Bangsbo, J., & Hughes, M. (Eds). Science and Football III (pp. 246-250). London: E. & F. Spon. 39.Rienzi, E., Drust, B., Reilly, T., Carter, J., &Martin, A. (1998). Investigation of anthropometric and work-rate profiles of elite South American international soccer players. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 40, 162-169 40.Sachs, L. (2002). Angewandte Statistik. Berlin, Heidelberg: Springer. Science and football, 302-308. 41.Saltin, B. (1973). Metabolic fundamentals in exercise. Med Sci Sports., 5: 137-146. 42.Singer, R. & Willimczik, K. (2002). Sozialwissenschaftliche Forschungsmethoden in der Sportwissenschaft. Hamburg: Czwalina. That goals were achieved during the European Champions League of Football 2002-2003. Sports Organisation. 43.Theis, R. (1992a). Analyse von Torerfolgen im mittleren und unteren Amateurbereich im Fußball. In: Kuhn, W. & Schmidt, W. (Hrsg.). Analyse und Beobachtung in Training und Wettkampf (S. 173-174). (Schriften der Deutschen Vereinigung für Sportwissenschaft, Bd. 47). Sankt Augustin: Academia Verlag. 44.Theis, R. (1992b). Tor ist Tor. In: Fußballtraining 10, 10, 35-38. 45.Theis, R. (2000). Torchancenerarbeitung im Spitzenfußball. In: Lange, P. (Hrsg.). Leistungsdiagnostik und Coaching im Fußball (S. 59-67). Schriften der Deutschen Vereinigung für Sportwissenschaft, Bd. 123. Hamburg: Czwalina. 46.Theis, R. (2001). Systematische Spielbeobachtungen zur Fußball-WM 1998 Analyse und Konsequenzen der Torerfolge. In Schmidt & Knollenberg (Hrsg.). 27

Sport Spiel Forschung: Gestern. Heute. Morgen (S. 217-222). Schriften der Deutschen Vereinigung für Sportwissenschaft, Bd. 112. Hamburg: Czwalina. 47.Van Gool, D., Van Gerven, D., & Boutmans, J. (1988). The physiological load imposed on soccer players during real matchplay. In T., Reilly, A., Lees, K., Davids, & W.J. Murphy (Eds.), Science and Football (pp. 51-59). London: E. & F. Spon. 48. Weineck, J. (2004). Optimales Fußballtraining. Erlangen: Spitta Verlag. 49.Withers, R., Maricic, Z., Wasilewski,S., & Kelly, L. (1982). Match analysis of Australian professional soccer players. Journal of Human Movement Studies, 8, 159-176. 50.Yamanaka, K., Nishikawa, T., Yamanaka, T. & Hughes, M.D. (2002). An analysis of the playing patterns of the Japan national team in the 1998 world cup for soccer. In W. Sprinks, T. Reilly, & A. Murphy (eds.): Science and Football IV (pp. 101-105). London: Routledge. 51.Yiannakos, A., Armatas, V. (2006). Evaluation of the goal scoring patterns in European Championship in Portugal 2004. International Journal of Performance Analysis in Sport, 6(1), 178-188. Ελληνική βιβλιογραφία 1.Βιτσικάνου, Φ. Η αγωνιστική συμπεριφορά των ομάδων στο παγκόσμιο κύπελλο γυναικείου ποδοσφαίρου ΗΠΑ 2003. Κομοτηνή 2004. 2.Γιανναδάκης Ε., Δοξαστάκης Α., Κονταξάκης Ε., Γκίσης Ι. (2001). Συγκριτική μελέτη της απόδοσης των ομάδων που συμμετείχαν στην πρώτη φάση του 28

Τσάμπιονς Λιγκ 2000-2001. 9o Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία :28 σελ.64. 3.Γιόπανος, Ν., Τυχάλας Χ., Πιταροκοίλης, Ε., Ταξιλδάρης, Κ.(2002). Στατιστική Ανάλυση και κριτική αξιολόγηση των τερμάτων που επιτευχθησαν από τις ομάδες ποδοσφαίρου που συμμετείχαν στην πρώτη φάση των ομίλων του πρωταθλήματος πρωταθλητριών ομάδων Ευρώπης (Champions Leaque)2001-2002. 9o Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία, 31, σελ.28. 4.Δόκας, Α., & Μιχαηλίδης, Χ. Προπονητική και Τακτική 5.Ζάκας, Α. Προπόνηση Φυσικής Κατάστασης. Θεσσαλονίκη 2009. 6.Μανωλόπουλος Ε., Μαυροβουνιώτης Φ., Αργυριάδου Ε. (1999). Στατιστική αξιολόγηση των αγώνων του Παγκοσμίου κυπέλλου Ποδοσφαίρου. 8 ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή.Άθληση και Κοινωνία 22, σελ.272 7.Μητροτάσιος, Μ. Σεντελίδης, Θ. Σωτηρόπουλος, Α. (2006): Η συστηματική παρατήρηση και ανάλυση της επίτευξης τερμάτων στο ποδόσφαιρο ως βάση για την καθοδήγηση της προπόνησης και του αγώνα. Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός. Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός (Hellenic Journal of Physical Education). ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Τεύχος 60, Σελ.58-74. Ποδοσφαίρου. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Μπουσνάκη. 8.Μπαρδάκας Β. (1999). Ανάλυση της τακτικής των γκολ που σημειώθηκαν στο παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου στη Γαλλία, 1998. 7o Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία 22, σελ.234 9.Μπαρδάκας Β. (2000). Συγκριτική μελέτη της απόδοσης της Εθνικής Ελλάδος Ποδοσφαίρου Ανδρών στην προκριματική φάση του EURO 2000. 8o Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία 25, σελ.143 29

10.Μπαρδάκας Β. (2001). Συγκριτική της πορείας Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού στην πρώτη φάση του Champions League 2000-2001. 9o Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία, 28 σελ.63 11.Παπαδημητρίου,Κ., Παπάς,Μ., Αγγελούσης,Ν., ΜιχαλοπούλουΜ., Ταξιλδάρης,Κ.(2000). Καθορισμός των παραγόντων κατοχής της μπάλας σε αγώνες Ποδοσφαίρου. 8 Ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία, 25 σελ.328. 12.Παπαργυρίου, Α., Ταξιλδάρης, Κ., Χριστουηλίας, Ι., Καμπάς., Α., Μαυρίδης Θ.(1995). Ανάλυση των γκολ του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου ΗΠΑ 94. 3 Ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία,11 σελ. 199. 13.Σάλτας Π,. Λαδής Σ. (1992). Ποδόσφαιρο και έρευνα στα σουτ. Θες/νικη. 14.Σάλτας Π., Τυχάλας, Χ., Λαπαρίδης Κ. (1995). Αξιολόγηση των επιθετικών ενεργειών των ομάδων που συμμετείχαν στο παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου ΗΠΑ 94. 3 Ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία,11 σελ.190. 15.Φαμίσης, Κ., Stangulesku V., Παππάς Α., Ευσταθίου Β. (2003). Αποτίμηση και αξιολόγηση της στρατηγικής άμυνας και επίθεσης του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου 2002. 11ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, Κομοτηνή. Άθληση και Κοινωνία, 34 σελ.330. 16.Χουντής, Κ., Βελέντζας, Δ., Γκανάτσιος Γ. (2002). Συγκριτική στατιστική. 30