Επενδςηική ζύμππαξη Ελλάδορ Καηάπ: Η πεπίπηωζη ηος Αζηακού ηηρ Θεοθίληρ Μηλαθιανάκη Παξαδνζηαθά κεηαμύ Διιάδνο θαη αξαβηθώλ ρσξώλ επηθξαηεί έλα ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλν θιίκα θηιίαο, νπνύ νη δύν πιεπξέο ππνζηεξίδνπλ έκπξαθηα ε κία ηελ άιιε. Κηλνύκελε κέζα ζε απηό αθξηβώο ην θιίκα, ε ειιεληθή θπβέξλεζε, θαη κε γλώκνλα ηε δύζθνιε νηθνλνκηθή ζπγθπξία πνπ έρεη πιήμεη ηε ρώξα, πξνρώξεζε ζε δηπισκαηηθέο επαθέο κε ηνλ αξαβηθό θόζκν πνπ νδήγεζαλ ζηελ ππνγξαθή ελόο κλεκνλίνπ θαηαλόεζεο αλάκεζα ζηελ ειιεληθή θπβέξλεζε θαη ηελ θπβέξλεζε ηνπ Καηάξ, ε δξάζε ηεο νπνίαο πξαγκαηώλεηαη κέζσ ηεο Δπελδπηηθήο Αξρήο ηνπ Καηάξ (Qatar Investment Authority), ζηηο 23 Σεπηεκβξίνπ ζηε Νέα Υόξθε. Παξόληεο ππήξμαλ ν Έιιελαο πξσζππνπξγόο, Γηώξγνο Παπαλδξένπ, θαη ν Δκίξεο ηνπ Καηάξ, Sheikh Hamad bin Khalifa al Thani. Πην ζπγθεθξηκέλα, κε ην κλεκόλην απηό, ηα δύν κέξε εμέθξαζαλ ηελ επηζπκία λα εληείλνπλ ηε ζπλεξγαζία αλάκεζα ηνπο, κέζα από ηε πξνώζεζε επελδπηηθώλ ζρεδίσλ θαη επθαηξηώλ, όζνλ αθνξά ηνπο ηνκείο ησλ real estate, ηνπξηζκνύ, κεηαθνξώλ, ιηκεληθώλ ή αεξνπνξηθώλ εγθαηαζηάζεσλ, ηξαπεδηθνύ θαη ρξεκαηνπηζησηηθνύ ηνκέα, θνηλνπξαμηώλ, ελέξγεηαο αιιά θαη άιισλ πνπ ελδερνκέλσο λα αλαθύςνπλ θαηόπηλ ζπκθσλίαο κεηαμύ ηνπο. Αθόκε, θαζίζηαην ζαθήο ε πξόζεζε ηεο Δπελδπηηθήο Αξρήο ηνπ Καηάξ λα πξαγκαηνπνηήζεη επελδύζεηο ζηελ Διιεληθή Γεκνθξαηία κέζσ ηεο Qatar holding LLC ή ζπγαηξηθώλ ηεο εηαηξεηώλ ύςνπο έσο θαη πέληε δηζεθαηνκκπξίσλ δνιαξίσλ. Δπηπξόζζεηα, πξνβιέπεηαη ε δεκηνπξγία κίαο Μηθηήο Δπηηξνπήο, ζηελ νπνία ζα ζπκπξνεδξεύνπλ ν Υπνπξγόο Δπηθξαηείαο Φάξεο Πακπνύθεο θαη ν Ahmad M. Al- Sayed, κέινο ηνπ Γηνηθεηηθνύ Σπκβνπιίνπ ηεο Δπελδπηηθήο Αξρήο ηνπ Καηάξ, Γηεπζύλσλ Σύκβνπινο θαη Γεληθόο Γηεπζπληήο ηεο Qatar Holding LLC. Η Δπηηξνπή απηή ζα εμεηάδεη πηζαλά επελδπηηθά ζρέδηα θαη πξνηάζεηο πνπ ζα κπνξνύλ λα πινπνηεζνύλ ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα θαη ζα θαζίζηαληαη επηθεξδείο θαη γηα ηηο δύν πιεπξέο. Οη ζπλεδξηάζεηο ηεο ζα ιακβάλνπλ ρώξα ζηελ Αζήλα θαη ζηελ Νηόρα ελαιιάμ, θάζε ηξείο κήλεο ή όπνηε θξηζεί απαξαίηεην.
Τν κλεκόλην δελ έρεη δεζκεπηηθό ραξαθηήξα θαη νη κόλεο ππνρξεώζεηο πνπ απνξξένπλ από απηό αθνξνύλ ζηελ ζπδήηεζε κεηαμύ ησλ κεξώλ ησλ ζεκάησλ πνπ παξνπζηάδεη θαη ζηελ ππνζηήξημε ησλ έξγσλ ηεο Δπελδπηηθήο Αξρήο ηνπ Καηάξ θαη ησλ ζπγαηξηθώλ εηαηξεηώλ ηεο ζηελ Διιεληθή Γεκνθξαηία. Με βάζε ηα παξαπάλσ, έγηλε επηζήκσο γλσζηή θαη ε ζπκθσλία πνπ επηηεύρζεθε γηα ηε θαηαζθεπή κνλάδαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από αέξηα παξάγσγα πεηξειαίνπ ζε θξπνγνληθή κνξθή, ηζρύνο 1100 MW, ζηελ πεξηνρή ηνπ Αζηαθνύ ζηε Γπηηθή Διιάδα. Η επέλδπζε, κε αξρηθό θεθάιαην 3,2 δηζεθαηνκκύξηα δνιάξηα, ζα βαζηδόηαλ ζηελ θνηλνπξαμία Astakos Energy Hub Power Plan Concorctium, πνπ ζα απνηειείην από ηηο εηαηξείεο Qatar Petroleum International θαηά 23%, ηελ Qatar Δlectricity and Water Company θαηά 11% (δύν εηαηξείεο κε παγθόζκηα εκβέιεηα πνπ ζπληεινύλ ηδηνθηεζία ηνπ εκηξάηνπ ηνπ Καηάξ), ηελ Rosebud Energie Deutschland θαηά 33% (πνπ εθπξνζσπείηαη από ηνλ θ. Ισάλλε Αλησληάδε Σπνξίδε, ζπληζηά ζπγαηξηθή εηαηξεία αλαλεώζηκσλ πεγώλ ελέξγεηαο, γεξκαληθώλ ζπκθεξόλησλ, θαη είλαη πνιύ κηθξόηεξε ζε έθηαζε από ηηο ππόινηπεο) θαη ηελ Sabagh Κhoury SΑL (S&K) ηεο CCC (Consolitated Contractors Company) θαηά 33% (εμίζνπ δπλακηθή επηρεηξεκεξηθή νληόηεηα όπσο νη δύν πξώηεο ζην δηεζλή ρώξν πνπ πξεζβεύεη ιηβαλνπαιαηζηηληαθά ζπκθέξνληα). Τν 70% ηνπ ξεύκαηνο πνπ ζα παξαγόηαλ, ζα εμαγόηαλ κέζσ ελόο ππνζαιάζζηνπ θαισδίνπ ζηελ Ιηαιία. Τν ππόινηπν 30% ζα ήηαλ δηαζέζηκν πξνο θαηαλάισζε γηα ηελ ειιεληθή αγνξά. Δπηπιένλ, ηα επελδπηηθά ζρέδηα ζπκπεξηιάκβαλαλ θαη ηε δεκηνπξγία κηαο ζεξκνειεθηξηθήο κνλάδαο απνζήθεπζεο πγξνπνηεκέλνπ πεηξειατθνύ αεξίνπ, ην ιεγόκελν LPG, πξνεξρόκελν από ην Καηάξ, θαη κηαο επηπιένλ κνλάδαο παξαγσγήο LNG (πγξνπνηεκέλνπ θπζηθνύ αεξίνπ) πνπ ζα πξνκήζεπε ηνλ ήδε ππάξρνληα αγσγό θπζηθνύ αεξίνπ, ηνλ ITGI, ζπλδένληαο έηζη ηελ Τνπξθία κε ηελ Διιάδα θαη ελ ηέιεη κε ηελ Ιηαιία. Έρνληαο σο δεδνκέλν ηε πξναλαθεξόκελε ζπκθσλία, ε ειιεληθή θπβέξλεζε πξνέβε ζε όιεο ηηο απαξαίηεηεο ελέξγεηεο γηα λα δηεπθνιύλεη ηε πξαγκαηνπνίεζε ηεο επέλδπζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, πξνρώξεζε ζηε δεκηνπξγία ηνπ θαηάιιεινπ ζεζκηθνύ πιαηζίνπ (fast track) θαη ηε ρνξήγεζε άδεηαο γηα ηε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, γηα ηε δηεμαγσγή πεξηβαιινληηθήο κειέηεο αιιά θαη ησλ νξίσλ αζθαιείαο ησλ
κνλάδσλ. Έπεηηα, ζηάιζεθε ελεκεξσηηθή επηζηνιή πνύ πιεξνθνξνύζε ηε θαηαξηλή πιεπξά όηη ε ειιεληθή θπβέξλεζε είρε εθπιεξώζεη ηα θαζήθνληα ηεο. Οη Καηαξηλνί όκσο, κέζσ ηεο απαληεηηθήο ηνπο επηζηνιήο, αλαθνίλσζαλ όηη απνζύξνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ιόγσ αζπκθσλίαο κεηαμύ ησλ κεξώλ ηεο θνηλνπξαμίαο, πνπ ηνπο νδήγεζε ζην ζπκπέξαζκα όηη ε επέλδπζε ζα ήηαλ αζύκθνξε γηα ην θξάηνο ηνπο. Έλαο αθόκε ιόγνο απνηέιεζε, όπσο αλαθέξνπλ, νη θαζπζηεξήζεηο ησλ αδεηνδνηήζεσλ από ην Υπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο. Παξόιαπηα, παξακέλνπλ ζεηηθνί όζνλ αθνξά ηε πξαγκαηνπνίεζε άιισλ επελδύζεσλ ζην ηνκέα ηεο ελέξγεηαο ζηνλ ειιαδηθό ρώξν θαη θάλνπλ ιόγν πσο δελ ππήξμε πξόβιεκα δηαθξαηηθήο ζπλεξγαζίαο. Δπνκέλσο, παξά όκσο ηε καηαίσζε ηεο επέλδπζεο ζηνλ Αζηαθό, νη θαηαξηλέο ππνζρέζεηο γηα επελδύζεηο ύςνπο πέληε δηο δνιαξίσλ ζα πξαγκαηνπνηεζνύλ θαλνληθά. Ο ηζρπξηζκόο απηόο επαιεζεύεηαη θαη από ην θνηλό αλαθνηλσζέλ πνπ εμέδσζαλ ν εθπξόζσπνο ηεο Δπελδπηηθήο Αξρήο ηνπ Καηάξ, Ahmad M. Al-Sayed, θαη ν Υπνπξγόο Δπηθξαηείαο, Φάξεο Πακπνύθεο, κεηά ηε πξώηε ζπλεδξίαζε ηεο κεηθηήο επηηξνπήο Διιάδνο Καηάξ, ζηηο 22 Οθησβξίνπ ζηελ Αζήλα. Τν βαζηθό εκπόδην πνπ πξνέθπςε ζρεηηδόηαλ κε ηε ηηκή ηνπ θαπζίκνπ LPG πνπ ζα αγόξαδαλ ηα ππόινηπα κέξε ηεο θνηλνπξαμίαο από ην Καηάξ. Ο εθπξόζσπνο ηεο Rosebud πίζηεπε όηη ε πξνκήζεηα ηνπ θαπζίκνπ ζα γηλόηαλ άλεπ ρξεκαηηθώλ θαηαβνιώλ. Τν Καηάξ όκσο ην δηέζεηε ζηε δηεζλή ηηκή. Με απηό ηνλ ηξόπν μεθίλεζαλ νη επελδπηηθέο δηαπξαγκαηεπηηθέο δηαδηθαζίεο θαη κνινλόηη ηα δύν κέξε δέρηεθαλ λα θάλνπλ θάπνηεο εθπηώζεηο, ε S&K επέκελε πσο ε ηηκή πώιεζεο ηνπ LPG παξέκελε αξθεηά πςειή. Άκεζν επαθόινπζν απνηέιεζε ε απνρώξεζε ηνπ Καηάξ από ηε θνηλνπξαμία, θαζώο ζεώξεζε όηη ε επέλδπζε δε ζα είρε ηελ απόδνζε πνπ πξόζκελε. Έλα άιιν εκπόδην, εμίζνπ ζεκαληηθό ζηελ πινπνίεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ επελδπηηθνύ ζρεδίνπ, ππήξμε ε δηαθσλία γηα ηελ ηηκή πνπ ζα εηίζεην ζην παξαγόκελν ξεύκα. Τν γεγνλόο απηό έπαημε θαζνξηζηηθό ξόιν ζηηο επαθέο ησλ κειώλ κε ηελ ηηαιηθή πιεπξά, έρνληαο σο απνηέιεζκα ηνλ πεξηνξηζκό ηνπο ζε κηα απιή αληαιιαγή επηζηνιώλ θαη όρη ζην ζρεκαηηζκό κηαο επίζεκεο ζπκθσλίαο.
Μπνξεί ε επέλδπζε γηα ηε πεξηνρή ηνπ Αζηαθνύ λα καηαηώζεθε, αιιά εθείλν πνπ πξέπεη λα πξαγκαησζεί από εδώ θαη πέξα είλαη ε κειέηε ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξίπησζεο νύησο ώζηε λα δηαπηζησζνύλ ηα ιάζε πνπ ζπλέβαιιαλ ζηελ αθύξσζε ηεο, θαη λα απνθεπρζνύλ ζην κέιινλ, ζε άιια αλάινγα έξγα. Δηδηθόηεξα: Δθόζνλ, ε ζπκθσλία γηα ηνλ Αζηαθό ήηαλ κηα ηδησηηθή επέλδπζε, ζα έπξεπε λα δηαζθαιηζηεί κε κηα δηαθξαηηθή ζπκθσλία, πξνθεηκέλνπ, ζε πεξίπησζε πνπ νη ηδηώηεο δελ ζπκθσλήζνπλ κεηαμύ ηνπο, όπσο θαη έγηλε, λα είλαη ζίγνπξν πσο ε πεξηνρή ηνπ Αζηαθνύ ζα αμηνπνηεζεί, αλ όρη ζην πξνθείκελν, ηόηε ζε θάπνην άιιν επελδπηηθό ζρέδην. Οθείινπλ θάζε θνξά νη θπβεξλεηηθνί ηζύλνληεο λα θαηνρπξώλνπλ από ηα κέιε ηεο εθάζηνηε θνηλνπξαμίαο (πηζαλόλ κε θάπνηα ζρεηηθή αλάκεζα ζηα κέιε ζπκθσλία, πξνθνξηθνύ ή ζαθώο θαιύηεξα, γξαπηνύ, θαη θπξίσο δεζκεπηηθνύ ραξαθηήξα) όηη όρη κόλν ελδηαθέξνληαη πξαγκαηηθά γηα ην ελ ιόγσ επελδπηηθό ζρέδην αιιά θαη όηη έρνπλ ζπκθσλήζεη κεηαμύ ηνπο γηα όιεο ηηο πηπρέο ηνπ. Έηζη δελ ζα ππάξρεη ε πηζαλόηεηα δηάιπζεο ηεο θνηλνπξαμίαο ιόγσ δηαθσλίαο κεηαμύ ησλ κεξώλ, όπσο ζπλέβε κε ηελ επέλδπζε ζηνλ Αζηαθό γηα ηε ηηκή πώιεζεο ηνπ LPG από ην Καηάξ ζηα άιια δύν κέξε. Δπηπιένλ, ζηα πιαίζηα ηνπ ίδηνπ ζπιινγηζκνύ, ζα πξέπεη λα εμαζθαιίδεηαη κε γξαπηή (θαη δεζκεπηηθή πάληα) ζπκθσλία ην ελδερόκελν ελδηαθέξνλ ελόο ηξίηνπ κέξνπο γηα ζπλεξγαζία κε ηε θνηλνπξαμία. Ο ζπιινγηζκόο απηόο δελ ιήθζεθε ππόςε ζηελ επέλδπζε ηνπ Αζηαθνύ, κε απνηέιεζκα, νη επαθέο κεηαμύ ηεο ηηαιηθήο πιεπξάο θαη ηεο Astakos Energy Hub Power Plan Concorctium, ζρεηηθά κε ηε πώιεζε ηνπ παξαγόκελνπ ξεύκαηνο ζηελ ηηαιηθή αγνξά, λα πεξηνξηζηεί ζε κηα απιή θαη κε δεζκεπηηθή αληαιιαγή επηζηνιώλ. Η θπβέξλεζε ζα πξέπεη λα δίλεη αδεηνδόηεζε ζε επελδύζεηο πνπ λα είλαη θαη θεξδνθόξεο γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία αιιά θαη αζθαιείο γηα ην πεξηβάιινλ. Τν επελδπηηθό ζρέδην ζην Πιαηπγηάιη Αζηαθνύ έδσζε ην έλαπζκα γηα πιεζώξα αληηδξάζεσλ όζνλ αθνξά ην LPG, θαζώο εγθεθξηκέλνη επηζηήκνλεο ην ζεώξεζαλ επηθίλδπλν. Δλδεηθηηθό πνπ δηθαηνινγεί ηε γεληθόηεξε αλεζπρία πνπ πξνθιήζεθε, απνηειεί ην όηη κπνξεί ην LPG λα ρξεζηκνπνηείηαη σο θαύζηκν επξέσο ζηελ Δπξώπε αιιά ζε νιόθιεξε ηελ πθήιην πθίζηαληαη κόλν ηξεηο εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε βάζε ην LGP, παξόκνηεο κε εθείλεο πνπ επξόθεηην λα θαηαζθεπαζηνύλ ζηνλ Αζηαθό. Η κηα ηνπνζεηείηαη ζην Παθηζηάλ (γηα 775
MW) θαη νη άιιεο δύν ζηελ Ιαπσλία (Yokkaishi 1.245 MW θαη Anegasaki 3.600 MW). Δπηπιένλ, ην LPG εγθπκνλεί θηλδύλνπο θαη θαηά ηε ζαιάζζηα κεηαθνξά ηνπ. Δηδηθό πινίν ζα έπξεπε, ζύκθσλα κε ηηο δηεζλείο πξνδηαγξαθέο, λα πνξεύεηαη κπξνζηά από ην εηδηθό ηάλθεξ πνπ ζα ην κεηέθεξε γηα λα θαζίζηαηαη δπλαηό λα ηεξνύληαη νη απαξαίηεηεο, θαηά ηνπο δηεζλείο θαλνληζκνύο, απνζηάζεηο κηιίσλ. Σε ελδερόκελν αηύρεκα, νη επηπηώζεηο ζα ήηαλ αλεπαλόξζσηεο. Δπίζεο, ην ηάλθεξ απηό, αθόκε θαη όηαλ ζα ήηαλ άδεην ζα έπξεπε λα αληηκεησπίδεηαη ζα λα πεξηείρε αθόκε LPG, θαζώο ήηαλ πηζαλό λα πεξηέρεη πδξαηκνύο από ην LPG θαη ζπλεπώο, ζα θαζίζηαην δπλεηηθά επηθίλδπλν. Τα γξαθεηνθξαηηθά εκπόδηα νθείινπλ λα εμαιείθνληαη ζε επελδύζεηο ηέηνηνπ βειελεθνύο. Σηε πεξίπησζε ηνπ Αζηαθνύ ηα γξαθεηνθξαηηθά πξνβιήκαηα πξνθιήζεθαλ θπξίσο από ηε πιεπξά ηνπ Υπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, δηθαηνινγεκέλα όκσο θαζώο ε θνηλνπξαμία δελ είρε ππνβάιιεη αθόκα ηε κειέηε πεξηβαιινληηθώλ επηπηώζεσλ ηεο κνλάδαο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, θαη ε ππνπξγόο, Τίλα Μπηξκπίιε, εμέθξαδε επηθπιάμεηο γηα ην ελ ιόγσ έξγν. Η ιύζε ησλ πεξηζζνηέξσλ γξαθεηνθξαηηθώλ πξνβιεκάησλ γηα ηηο επελδύζεηο ήξζε θαη είλαη ην γλσζηό fast- track, ην λνκνζρέδην πνπ θαηαηέζεθε ηνλ Οθηώβξην ζηε Βνπιή. Μόλν πνπ ην ζπγθεθξηκέλν λνκνζρέδην, ζα έπξεπε λα έρεη θαηαηεζεί κήλεο πξηλ, αθόκα θαη πξηλ ππνγξαθεί ην κλεκόλην θαηαλόεζεο Διιάδνο Καηάξ, θαζώο ε θπβέξλεζε είρε θαηαζηήζεη ζαθέο όηη ζα πξνέβαηλε ζε δηπισκαηηθέο επαθέο γηα λα θέξεη θεξδνθόξεο, γηα ηε ρώξα, επελδύζεηο (πόζν κάιινλ κεηά ηελ ππνγξαθή ηνπ κλεκνλίνπ πνπ ήηαλ πιένλ μεθάζαξν). Άλη απηνύ, ε ζπδήηεζε γηα ην fast track ζηε Βνπιή πξαγκαηνπνηήζεθε ζρεδόλ ηελ ίδηα πεξίνδν πνπ θαηαβάιινληαλ πξνζπάζεηεο γηα λα πινπνηεζεί ε επέλδπζε ζηνλ Αζηαθό, θάηη πνπ δελ δηεπθόιπλε ηελ αλάπηπμε ελόο επλντθνύ θιίκαηνο γηα ηελ πινπνίεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο αξαβηθήο επέλδπζεο. Σηνρεύνληαο ζηελ αλάπηπμε ελόο ηέηνηνπ επλντθνύ θιίκαηνο γηα ηηο μέλεο επελδύζεηο, ηα θπβεξλεηηθά ζηειέρε ζα πξέπεη λα ελεξγνύλ ρσξίο λα γίλνληαη γλσζηέο νη όπνηεο δηαθσλίεο κεηαμύ ηνπο, γεγνλόο πνπ δελ ηεξήζεθε ζηε πεξίπησζε ηεο επέλδπζεο ζηνλ Αζηαθό.