1 Ευκαιρίες δια βίου µάθησης στoν χώρο εργασίας για παραδοσιακά ευπαθείς οµάδες στην Ιρλανδία.
Η δια βίου µάθηση στην Ιρλανδία. 2 Η δια βίου µάθηση είναι κάθε διαδικασία µάθησης που συµµετέχει κανείς σε όλη την διάρκεια της ζωής του/της, µε σκοπό να βελτιώσει τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες του/της µέσα από µια προσωπική, αστική, κοινωνική και/ή συνδεόµενη µε την εργασία προοπτική. Η Ιρλανδική Εθνική Οµοσπονδία Εκπαίδευσης Ενηλίκων (The Irish National Association for Adult Education, AONTAS), υπολογίζει πως περίπου 30,000 ενήλικες σχετίζονται µε εκπαιδευτικά µαθήµατα, είτε µερικής ή συνεχούς παρακολούθησης, µε σκοπό την επαγγελµατική ή την προσωπική εξέλιξη.
Τα εργατικό δυναµικό της Ιρλανδίας και η δια βίου µάθηση. Το Εθνικό Οικονοµικό και Κοινωνικό Συµβούλιο (The National Economic and Social Council, NESC), υπολογίζει πως 60% αυτών που θα βρεθούν στο εργατικό δυναµικό το 2020 εργάζονται ήδη. Τα επίπεδα ικανοτήτων στην Ιρλανδία χρειάζονται άµεση προσοχή, 30% της εργατικής δύναµης βρίσκεται στην κλίµακα της ιεθνούς Πρότυπης Ταξινόµησης της Εκπαίδευσης (ISCED/UNESCO) στο επίπεδο 2 ή και παρακάτω ενώ ένα 10% βρίσκεται στο επίπεδο 1 ή δεν έχει καθόλου προσόντα. Η αναβάθµιση των εργαζοµένων χαµηλών προσόντων αποτελεί κεντρικής σηµασίας ζήτηµα για τον στρατηγικό σχεδιασµό της δια βίου µάθησης στην Ιρλανδία. 3
Προκλήσεις της Κατάρτισης στον χώρο Εργασίας, εκέµβριος 2006. Περισσότεροι από 100,000 άνθρωποι ηλικίας κάτω των 30 στο Ιρλανδικό εργατικό δυναµικό άφησαν την Εκπαίδευση χωρίς να έχουν πάρει απολυτήριο, και στην κλίµακα ISCED βρίσκονται κάτω από το επίπεδο 3 σε ότι αφορά το µορφωτικό τους επίπεδο. 18% των νέων στην Ιρλανδία αφήνουν την Β/θµια εκπαίδευση πριν να φτάσουν στο απολυτήριο. Πολλοί από τους ανθρώπους που αφήνουν το σχολείο νωρίς προσχωρούν στην εργασία αλλά το κάνουν µε χαµηλούς µισθούς και σε τοµείς ανειδίκευτης βιοµηχανικής εργασίας ή στον τοµέα της παροχής υπηρεσιών. 4
Προκλήσεις της Κατάρτισης στον χώρο Εργασίας, εκέµβριος 2006. Ενώ κάποιες επιχειρήσεις και οργανισµοί έχουν καλά εσωτερικά προγράµµατα κατάρτισης των εργαζοµένων τους, πολύ από αυτούς έχουν περιορισµένες βλέψεις για µια επακόλουθη πρόοδο της επαγγελµατικής τους σταδιοδροµίας Επιλογές κατάρτισης υπάρχουν πολλές στην εργασία αλλά είναι σπάνια πρακτικά προσβάσιµες από τους εργαζόµενους χαµηλών προσόντων. 5
Ανάλυση εδοµένων Ενδο-Εργασιακής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης στην Ιρλανδία (2005) 6 Φαίνεται να επιβεβαιώνεται το γεγονός πως το προϋπάρχον µορφωτικό επίπεδο είναι στενά συνδεδεµένο µε όλες τις µορφές συνεχιζόµενης µάθησης και κατάρτισης, έτσι που όσο πιο υψηλό είναι το µορφωτικό επίπεδο τόσο µεγαλύτερη η συχνότητα συµµετοχής σε επαγγελµατικά προγράµµατα κατάρτισης και εκπαίδευσης Συγκρινόµενη µε τον Ευρωπαϊκό µέσο όρο, η Ιρλανδία έχει πάνω από τον µέσο όρο αναλογίες τόσο σε άτοµα χαµηλών προσόντων όσο και σε άτοµα υψηλών προσόντων.
Το οικονοµικό πλαίσιο της Ιρλανδίας. Από τις αρχές του 90 µέχρι το 2007 η Ιρλανδία γνώρισε µεγάλη οικονοµική άνθιση. Η οικονοµία βρίσκεται σήµερα σε περίοδο ύφεσης. Το Εθνικό Οικονοµικό και Κοινωνικό Συµβούλιο αναφέρει πως η διατήρηση και η καθαρή αύξηση των θέσεων εργασίας που απαιτούσαν ελάχιστα προσόντα (ανειδίκευτη εργασία) υπήρξε ένα σηµαντικό στοιχείο για την οικονοµική ανάπτυξη της Ιρλανδίας. Στην Λευκή Βίβλο για την Εκπαίδευση Ενηλίκων Εκπαίδευση για την Ζωή (2000), αναφέρεται πως οι νεοεισερχόµενοι στο εργατικό δυναµικό βρίσκονται στο χαµηλών προσόντων άκρο. Στην περίπτωση οικονοµικής ύφεσης, πολλοί νέοι που εισήλθαν στην εργασία τα τελευταία 10 χρόνια, θα χάσουν την δουλειά τους και θα καταλάβουν πως η έλλειψη προσόντων είναι ένα σοβαρό εµπόδιο για την εύρεση της επόµενης. 7
Επιτροπή Εκπαιδευτικών Ανισοτήτων (2004) περιοχές προτεραιότητας για την Εκπαίδευση Ενηλίκων: Ίδρυση ενός Ταµείου Βασικής Εκπαίδευσης Εργατικού υναµικού, το οποίο και δηµιουργήθηκε ακολούθως από το Υπουργείο Επιχειρήσεων, Εµπορίου και Απασχόλησης, το 2005. Θέσπιση νόµιµης εκπαιδευτικής άδειας για άτοµα κάτω του επιπέδου 3 στο ISCED µιας και η Ιρλανδία υστερεί σε σχέση µε άλλες βιοµηχανοποιηµένες χώρες στο ότι δεν έχει την κατάλληλη νοµοθετική σε ότι αφορά στην εκπαιδευτική άδεια µε αποδοχές ώστε να δώσει την δυνατότητα σε ανθρώπους να αποκτήσουν προσόντα αργότερα στην ζωή τους µιας και µειονεκτούσαν εκπαιδευτικά στα νεότερα χρόνια της ζωής τους Η θέσπιση δωρεάν σπουδών για part-time φοιτητές προτάθηκε επίσης. 8
Οι ικανότητες του Αύριο: προς µια Εθνική Στρατηγική Προσόντων (2007) Οι στόχοι για την αναβάθµιση του εργατικού δυναµικού µέχρι το 2020 7% του εργατικού δυναµικού θα έχει προσόντα επιπέδου 1 µε 2 της κλίµακας ISCED. 45% επιπέδου 3 της κλίµακας ISCED. 48% επιπέδου 4 της κλίµακας ISCED. 500,000 άτοµα θα πρέπει να προχωρήσουν τουλάχιστον ένα επίπεδο στην κλίµακα ISCED. 9
Η Αρχή Εθνικής Επαγγελµατικής Κατάρτισης και Απασχόλησης Η Αρχή καταβάλει προσπάθειες να εξασφαλίσει πως οι πολιτικές και τα προγράµµατα της αντανακλούν βέλτιστες πρακτικές στην κοινωνική ενσωµάτωση, µέσω της αυξηµένης συµµετοχής και προόδου, περιθωριοποιηµένων οµάδων, συµπεριλαµβανοµένων ατόµων πουάφησαννωρίςτοσχολείο, πρώηνκατάδικων, καιµεταναστώνεργατών. Η ιδέα του Ένα Βήµα Παραπάνω, προγράµµατα κατάρτισης και ανάπτυξης εστιάζουν σε ανθρώπους του εργατικού δυναµικού και κυρίως σε αυτούς που έχουν χαµηλά επίπεδα προσόντων. Το Ικανότητες για Εργασία, είναι ένα εθνικό πρόγραµµα που υπάγεται στην πρωτοβουλία Ένα Βήµα Παραπάνω, και στοχεύει στο να παρέχει ευκαιρίες κατάρτισης ώστε να βοηθήσει του εργαζόµενους να ανταποκριθούν στις βασικές απαιτήσεις δεξιοτήτων της αγοράς εργασίας. Το Πρόγραµµα Ανάπτυξης Προσόντων, είναι ένας µηχανισµός χρηµατοδότησης/επιδότησης προγραµµάτων κατάρτισης και εκπαίδευσης όπου προτεραιότητα δίνεται σε αυτά που στόχο έχουν να βελτιώσουν τα προσόντα των εργαζοµένων σε θέσεις ανειδίκευτης εργασίας. 10
Πρωτοβουλία Πίσω στην Εκπαίδευση, BTEI (Part-time) 11 Ο συνολικός στόχος της BTEI είναι να αυξήσει την συµµετοχή νέων και ενηλίκων µε επίπεδα της κλίµακας ISCED κάτω του 3 σε µια πληθώρα ευέλικτων εκπαιδευτικών ευκαιριών. Τα part-time προγράµµατα της BTEI παρέχουν έναν δρόµο επανεισόδου στην εκπαίδευση για όλους αυτούς στους χώρους εργασίας που θέλουν να αναβαθµίσουν τις ικανότητεςκαιταπροσόντατουςσεσχέσηκαιµετις αναδυόµενες ανάγκες καθώς και µια ευκαιρία να συνδυάσουν σπουδές, εργασία, οικογένεια αλλά και άλλες ανειληµµένεςευθύνες.
Πρόγραµµα Μαθαίνω στην ουλειά (Learning @ Work) Το πρόγραµµα Learning @ Work αφορά σε τοπικά έργα που αναζητούν να αναβαθµίσουν τα προσόντα νέων χαµηλών ικανοτήτων και οι οποίοι εργάζονται µέσω προγραµµάτων απασχόλησης και συµφωνιών µε τους εργοδότες. Οι στόχοι του προγράµµατος είναι να ασχοληθεί µε νέους ανθρώπους που άφησαν το σχολείο νωρίς και βρίσκονται σε κατάσταση ανειδίκευτης εργασίας µε σκοπό να βελτιώσουν το επίπεδο µόρφωσης τους καθώς και τα προσόντα τους. Στοχεύει σε νέους πάνω των 17 που άφησαν το σχολείο πριν το απολυτήριο και που εργάζονται το λιγότερο 6 µήνες. Το έργο προσφέρει εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε µια βάση θεµατικών ενοτήτων σε ανθρώπους στην αγορά εργασίας. Η εκπαίδευση καλύπτει διοικητικές δεξιότητες, Επικοινωνία, Πληροφορική, Προσωπικήανάπτυξη, µαθηµατικά, γλώσσαστοεπίπεδοτουαπολυτήριουλυκείουκ.α. (ISCED επίπεδο 3) 12
Αποτελέσµατα Πρόγραµµα Μαθαίνω στην ουλειά (Learning @ Work), Εργοδότες Θετικά αποτελέσµατα συµπεριλαµβάνουν: βελτίωση της ποιότητας εργασίας των συµµετεχόντων, βελτίωση στην συµπεριφορά και στα κίνητρα, αύξηση της παραγωγικότητας και αισθητή βελτίωση στο ηθικό του προσωπικού ως αποτέλεσµα της κατάρτισης Για κάποιους εργοδότες, η ανάπτυξη του προσωπικού που θα παραµείνεικαιθαπροοδεύσειµέσαστηνεπιχείρηση. Το βασικό εµπόδιο για συµµετοχή ήταν η αποδέσµευση πολύτιµου προσωπικού. Ηγενικήάποψηήτανπωςέργαόπωςαυτάχρειάζονταιτηνπρόσωποµε πρόσωπο επικοινωνία µε τον εργοδότη προκειµένου να σκεφτεί την συµµετοχή του. Οι εργοδότες θέλουν να ακούν πως τέτοιου είδους προγράµµατα έχουν θετική επίδραση στις επιχειρήσεις τους. 13
14 Αποτελέσµατα Πρόγραµµα Μαθαίνω στην ουλειά (Learning @ Work), Εργαζόµενοι: Φάνηκε πως ήταν δύσκολο να προσελκύσουν εργαζόµενους για συµµετοχή. Πολλοί έχουν δυσάρεστες εµπειρίες από το σχολείο και τις εξετάσεις και αυτόείναιέναεπιπρόσθετοεµπόδιοπουπρέπειναξεπεραστεί. Η συνταγή που προέκυψε µέσα από τις πιλοτικές δράσεις ήταν ένας συνδυασµόςπρογραµµάτωνπροσωπικήςανάπτυξης, οικοδόµησης, αυτοπεποίθησης και επικοινωνιακών δεξιοτήτων µέσα από ενότητες επαγγελµατικήςκατάρτισης. Μια σημαντική πλευρά της παρέμβασης ήταν η πρόβλεψη μιας άτυπης στήριξης των συμμετεχόντων, που συμπεριελάμβανε ανάπτυξη εξατομικευμένων προγραμμάτων κατάρτισης, ενίσχυση βασικού γραμματισμού, υλικό μαθημάτων χωρίς χρέωση, συνεχής επαφή με όλους τους συμμετέχοντες ώστε να εξασφαλισθεί πως δεν προκύπτουν προβλήματα, καθοδήγηση για περισσότερες επιλογές σε σχέση με την εκπαίδευση τους.
15 Η Εθνική Οµοσπονδία Κέντρων για τους Ταξιδιώτες, Travellers Community (πρόκειται για γηγενείς µειονότητα Ιρλανδών νοµάδων), Ο σκοπός των κέντρων είναι να παρέχει στους Travellers την γνώση, τις δεξιότητες και τις στάσεις/συµπεριφορές που είναι απαραίτητες ώστε να γίνει η µετάβαση στην εργασία και η πλήρης συµµετοχή τους στις κοινότητες. Η οµάδα στόχος είναι οι travellers που άφησαν το σχολείο µε ελάχιστα ή και καθόλου επαγγελµατικά προσόντα, αλλά παρόλα αυτά δεν υπάρχει προς τα πάνω όριο ηλικίας. Ταπρογράµµαταδίνουνέµφασηστιςκεντρικέςδεξιότητεςγραµµατισµού, αριθµητισµού, επικοινωνιών και δεξιοτήτων νέων τεχνολογιών, ενώ παρέχουν µια σειρά επαγγελµατικών επιλογών σχετικών µε προγράµµατα απόκτησης επαγγελµατικήςεµπειρίας. Η Εθνική Οµοσπονδία Κέντρων για τους Ταξιδιώτες παρέχει δίπλωµα σε θέµατα νεότητας και κοινοτικής εργασίας µέσω ανοιχτών εξ αποστάσεως µαθηµάτων. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα σχεδιάστηκε έτσι ώστε να βοηθήσει τους Travellers να δουλέψουν σε τομείς εργασίας που αφορούν στους νέους και την κοινότητα.
Επιχειρήσεις στην κοινότητα, (BITC) για µειονεκτούσες οµάδες 16 Πρόγραµµα διασύνδεσης για πρώην κατάδικους, σε συνεργασία µε την υπηρεσία αναστολών. Ο στόχος είναι να προσφέρει σε ανθρώπους δουλειές, να τους υποστηρίξει ενώ ψάχνουν και αφού ξεκινήσουν να εργάζονται. Το πρόγραµµα Έτοιµοι για ουλειά απευθύνεται σε αστέγους, παρέχει εργασιακή εµπειρία και καθοδήγηση σε ανθρώπους που αναζητούν να µπουν στην εργασία και στην εκπαίδευση. Το πρόγραµµα EPIC (Employment for people from immigrant communities) Εργασία για ανθρώπους από κοινότητες µεταναστών. Ο σκοπός του EPIC είναι να βοηθήσει τις συγκεκριµένες οµάδες να βρουν δουλειά, κατάρτιση και εκπαίδευση. Οι Λειτουργοί Κατάρτισης και Απασχόλησης, εργάζονται σε όλα τα προγράµµατα και ο ρόλος τους είναι να βρίσκουν ευκαιρίες εργασίας, να παρέχουν την απαραίτητη βοήθεια, συµβουλές και κατάρτιση σε όλους όσους συµµετέχουν σε αυτά.
Πρόγραµµα κοινοτικών υπηρεσιών, (CSP). Το CSP υποστηρίζει κοινοτικές και κοινωνικές επιχειρήσεις µέσω χρηµατοδότησης τοπικών υπηρεσιών και ευκαιριών εργασίας ιδιαίτερα για µειονεκτούσες οµάδες της κοινωνίας. Το CSP χρηµατοδοτεί περίπου 325 κοινωνικές επιχειρήσεις που παρέχουν πρακτικές υπηρεσίες στις κοινότητες τους. Αυτές ποικίλλουν από οικιακές εργασίες συντήρησης και φροντίδας για ηλικιωµένους και αναπήρους µέχρι διαχείριση κοινοτικών κέντρων και κηπευτικών εργασιών για πρώην χρήστες. 17
18 Τι είπαν εργαζόµενοι που πήραν µέρος σε προγράµµατα δια βίου µάθησης: Σε σχέση με το ότι άφησαν νωρίς το σχολείο είπαν: Πάντα είχα την αίσθηση πως η εκπαίδευσή μου δεν έχει ολοκληρωθεί όπως θα έπρεπε όλα καταλήγουν στην βασική εκπαίδευση, στο δημοτικό ή το γυμνάσιο, αν τα χάσεις αυτά ότι εκπαίδευση και να κάνεις μετά ποτέ δεν θα αισθάνεσαι πλήρης πάντα προσπαθούσα να καλύψω το χαμένο έδαφος σχετικά με την μόρφωση μου, αισθάνομαι πως είχε αρνητικά αποτελέσματα στην ικανότητα μου να πετυχαίνω πράγματα ακόμα έχω θέματα, προσωπικά θέματα που δεν αλλάζουν, εκτός και αν πάω πίσω και πάρω το απολυτήριο δημοτικού,.το απολυτήριο λυκείου. Σε σχέση με εκπαιδευτικά σχέδια για το μέλλον: να τελειώσω αυτό που κάνω τώρα μακροπρόθεσμα θα ήθελα πολύ να πάρω ένα πτυχίο έχω δει κόσμο να παίρνει πτυχία, ξέρω πως μπορεί να γίνει. Σε σχέση με τα προγράμματα δια βίου μάθησης; κάνουμε πάρα πολύ κατάρτιση ότι εκπαιδευτικές ανάγκες έχουμε που είναι σχετικές με την δουλειά μας μπορούμε πραγματικά να τις καλύψουμε.
19 Τι είπαν εργοδότες που συµµετείχαν σε προγράµµατα δια βίου µάθησης Σε σχέση µε τα οφέλη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, ένας εργοδότης πιστεύει πως τα αποτελέσµατα τους συµπεριλαµβάνουν: καλύτερη ποιότητα εργασίας,.µπορείναυπάρξειαυξηµένηαποτελεσµατικότητα µιαευκαιρία γιαανθρώπουςναπροχωρήσουνπαραπάνωστηνεργασίατους προαγωγή είναιφανερόπωςοιάνθρωποισηµείωσανπρόοδο µπορούνοιεργαζόµενοινα αποκτήσουν µεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Σε σχέση με το κίνητρο του προσωπικού να πάρει μέρος σε εκπαιδευτικά προγράμματα ένας εργοδότης εξηγεί πως δεν υπάρχουν εμπόδια από την πλευρά της εργοδοσίας αλλά από την πλευρά των υπαλλήλων όπου υπάρχει μια απροθυμία για συμμετοχή εξ αιτίας της κοινωνικής του καταγωγής, των περιοχών από όπου προέρχονται, αισθάνονται άνετα μόνο με το να έχουν μια δουλειά, αισθάνονται πως έφτασαν ως εδώ με το να έχουν μια δουλειά με την οποία μπορούν να σχετιστούν, δεν ενδιαφέρονται να προχωρήσουν καθόλου, δεν ενδιαφέρονται να διανύσουν μια διαδρομή στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία.
Συµπεράσµατα Προγράµµατα και πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί, αλλά αυτό πρέπει να συνεχιστεί και να επεκταθεί. Η επίγνωση της ύπαρξης τέτοιων προγραµµάτων πρέπει να αυξηθεί ανάµεσα στους εργαζοµένους, όπως επίσης πρέπει να επισηµανθούν περαιτέρω τα οφέλη της συµµετοχής για υπαλλήλους και εργοδότες. Θέσπιση δικαιώµατος εκπαιδευτικής άδειας για όσους βρίσκονται κάτω από το επίπεδο 3 της κλίµακας ISCED. 20