Τρόφιμα & στοιχεία εξαγωγών Οι συνθήκες σήμερα στις Ευρωπαϊκές αγορές και στις αγορές τρίτων χωρών Θωμάς Βασσάρας ΜΒΑ Σύμβουλος Εξαγωγών, Μέλος ΔΣ ΣΕΒΕ 1
Α) Αγροδιατροφικός κλάδος : Εξωτερικό Εμπόριο Εθνικό επίπεδο Δυτική Μακεδονία Προκλήσεις - Προοπτικές Β) Case study: Halal Food Industry Τι είναι Ποιες χώρες αφορά Ποια η σημασία για την Ελλάδα 2
Αγροδιατροφικός κλάδος Εξωτερικό εμπόριο Οι εξαγωγές προϊόντων αγροδιατροφής είναι 4,3 δις και αντιπροσωπεύουν το 25,8% των ελληνικών εξαγωγών (χωρίς καύσιμα) Συνολικά στο διάστημα 2005-2014 οι εξαγωγές προϊόντων αγροδιατροφής αυξήθηκαν σε αξία κατά 44,9% ή κατά 1,3 δις. Το εμπορικό έλλειμμα από το 2008 (ιστορικό χαμηλό 2005-2014) μέχρι το 2014 βελτιώθηκε κατά 51,6% Η Ελλάδα κατατάσσεται 11 η στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της Ευρωζώνης Πηγή: Eurostat, ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ 3
Αγροδιατροφικός κλάδος Εξαγωγές ανά κατηγορία Top εξαγώγιμα προϊόντα των 10 κυριότερων κλάδων (=92% εξαγωγών αγροδιατροφής) 1 Παρ/τα Κλαδικές κατηγορίες λαχανικών&φρούτων 2 Καρποί&φρούτα νωπά Top εξαγώγιμα προϊόντα (% στις εξαγωγές κλάδου) παρ/νες ελιές - 34% κομπόστα ροδάκινο - 26% διάφορα λαχανικά παρ/να - 9% σταφύλια νωπά - 16% πορτοκάλια - 15% ροδάκινα - 10% ακτινίδια 10% φράουλες - 5% 3 Ιχθυηρά τσιπούρες - 43% λαβράκια - 26% 4 Γαλακτοκομικά τυριά, κυρίως φέτα - 68% γιαούρτια - 23% 5 Λίπη&έλαια παρθένο ελαιόλαδο - 68% 6 Ποτά 7 Διάφορα παρ/τα διατροφής κρασιά εμφ. λευκά/ κόκκινα - 25% αποστάγματα - 24% νερό εμφ. - 11% ουίσκι - 8% μπίρα - 7% διάφορα παρ/τα - 65% εκχυλίσματα, αποστάγματα, συμπυκνώματα - 11% παγωτά - 10% 8 Δημητριακά σιτάρι - 55% ρύζι - 24% 9 Παρ/τα δημητριακών μείγματα αρτοποιίας-ζαχαροπλαστικής - 26% ζυμαρικά - 24% 10 Λαχανικά αγγούρια - 19% πιπεριές - 16% Πηγή: Eurostat, ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ σπαράγγια - 13% ντομάτες - 11% 4
Αγροδιατροφικός κλάδος Εξαγωγές ανά είδος Πηγή: Agrenda, 6 /12/2015 5
Αγροδιατροφικός κλάδος Πόσο σημαντικοί είμαστε; Η περίπτωση του γιαουρτιού στις ΗΠΑ Εξαγωγές ελληνικού γιαουρτιού στις ΗΠΑ 2013: 2,2 εκ $ 0,03% 6 Πηγή: Market Leader, Report #1
Αγροδιατροφικός κλάδος Πόσο σημαντικοί είμαστε; Η περίπτωση των κηπευτικών στην Ε.Ε. Στοιχείο σύγκρισης: η Ελλάδα έχει περί το 2% του πληθυσμού της ΕΕ Συμπέρασμα: τα πάμε πολύ καλά στα καρπούζια. 7 Πηγή: Επι-Γης, τεύχος 5, χειμώνας 2015
Αγροδιατροφικός κλάδος Εξαγωγές ανά προορισμό 100% = 4,5 δις Πηγή: Eurostat, ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ 8
Αγροδιατροφικός κλάδος Εξαγωγές ανά προορισμό (2) Top 5 Αγροτικές Top εξαγωγικά προϊόντα αγορών Εξαγωγές % ανά αγορά εντός ΕΕ-28 2014 2014 (σε εκατ. ) 1. Ιταλία 793 16% Τσιπούρα παρθένο ελαιόλαδο 2. Γερμανία 520 16% κομπόστα ροδάκινο 3. Ην. Βασίλειο τυριά σταφύλια δημητριακά γιαούρτι 242 7% κομπόστα ροδάκινο τυριά σταφύλια διαφ. παρ/τα διατροφής 4. Βουλγαρία 194 6% μπανάνες-εσπεριδοειδή ελαιόλαδο ντομάτες παρ/νες ελιές ζάχαρη 5. Κύπρος 184 5% διαφ. παρ/τα διατροφής παρ/τα δημητριακών για παιδιά εμφ. νερό τυριά νωπούς καρπούς κεράσια, ροδάκινα Πηγή: Eurostat, ITC, ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ Top 5 Αγροτικές Top εξαγωγικά αγορών Εξαγωγές % προϊόντα εκτός ΕΕ-28 2014 2014 ανά αγορά (σε εκατ. ) 1. ΗΠΑ 205 5% παρ/νες ελιές τυριά ελαιόλαδο ψάρια εμφ. κρασιά λευκά/ κόκκινα 2. Αλβανία 54 2% εσπεριδοειδή, μήλα χοιροειδή μπίρα ζυμαρικά 3. Αυστραλία 45 1% παρ/νες ελιές 4. Σαουδική Αραβία τυριά, ελαιόλαδο διαφ.παρ/τα διατροφής σταφύλια 43 1% παρ/νες ελιές κομπόστα ροδάκινο ελαιόλαδο σπέρματα-καρποί γκοφρέτες 5. Καναδάς 43 1% παρ/νες ελιές ελαιόλαδο τυριά εμφ. κρασιά λευκά/ κόκκινα ψάρια 9
Αγροδιατροφικός κλάδος Εξωτερικό εμπόριο Δυτική Μακεδονία 10
Δυτική Μακεδονία Εξωτερικό Εμπόριο 2014: 1% συμμετοχή στις ελληνικές εξαγωγές (370 εκ ) 2014: η Αγροδιατροφή είναι το 13,5% των εξαγωγών της περιφέρειας (50,7 εκ ) 2012: Εξαγωγική επίδοση (εξαγωγές % ΑΕΠ) 10% (εθνικός μέσος όρος 14%) Εξαγωγές Δυτικής Μακεδονίας, ανά νομό 11 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ
Δυτική Μακεδονία Εξαγωγές ανά προορισμό & κλάδο 12 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ
Δυτική Μακεδονία Εξαγωγές στον αγροδιατροφικό κλάδο Αξία εξαγωγών % 2014 2014 (χιλ. ) Σύνολο εξαγωγών 50.788 100% αγροδιατροφής Λίπη&έλαια 12.524 25% Καρποί&φρούτα νωπά 10.448 21% Γαλακτοκομικά 7.842 15% Παρ/τα δημητριακών 6.357 13% Παρ/τα 3.557 7% λαχανικών&φρούτων Ιχθυηρά 1.793 4% Δημητριακά 1.584 3% Διάφορα παρ/τα διατροφής 1.535 3% Ποτά 1.313 3% Λαχανικά 901 2% Προϊόντα αλευροποιίας 826 2% Κακάο&παρ/τα 817 2% Καφές, τσάι, ματέ 413 1% Ζώα Ζωντανά 350 1% Παρ/τα κρεάτων&ψαριών 283 1% Σπέρματα, σπόροι 138 0% Ζάχαρα&ζαχαρώδη 55 0% Κρέατα 47 0% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΙΕΕΣ-ΣΕΒΕ 13
Αγροδιατροφικός κλάδος Προκλήσεις - Προοπτικές 14
Προβλήματα & προκλήσεις αγροδιατροφικού κλάδου Μικρός Κλήρος Αδυναμία Συνεργασιών Ενσωμάτωση έρευνας τεχνολογίας καινοτομίας στην παραγωγική διαδικασία (case) Απουσία ολοκληρωμένης εξαγωγικής στρατηγικής Απουσία ενός εθνικού brand (αρνητική συγκυρία) Ποιός φταίει Η Πολιτεία (γραφειοκρατία, φορολογία, εμπόδια, ελλιπής τεχνική εκπαίδευση, κουλτούρα, κλπ) Εμείς (που τα περιμένουμε όλα από το κράτος, που δεν συνεργαζόμαστε, που δεν ενημερωνόμαστε για τις προκλήσεις σε νέες αγορές, που δεν στοχεύουμε σε εξαγωγές) 15
Δυνατά σημεία & ευκαιρίες αγροδιατροφικού κλάδου Παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας Προϊόντα συνδεδεμένα με την υγιεινή διατροφή Δημοφιλής η μεσογειακή & ελληνική διατροφή στο εξωτερικό Αύξηση της ζήτησης ποιοτικών αγροτικών προϊόντων στις ανεπτυγμένες καταναλωτικά αγορές Στροφή των νέων, λόγω υψηλής ανεργίας προς τον αγροδιατροφικό κλάδο Νέες αναπτυσσόμενες αγορές (case) 16
Προτάσεις για την ενίσχυση των εξαγωγών του αγροδιατροφικού κλάδου Στρατηγική ενδυνάμωση του εθνικού brand name της χώρας Στήριξη της εξωστρέφειας του κλάδου και της περιφερειακής επιχειρηματικότητας με τη δημιουργία εθνικών γραφείων αγροτικών προϊόντων ανά περιφέρεια, με εξειδικευμένους συμβούλους (γεωπόνους, οικονομολόγους κτλ). Αλλαγή ενδοεπιχειρησιακής κουλτούρας. Στρατηγικό πλάνο εξαγωγών, καλή έρευνα αγοράς, μελέτη/ προσαρμογή προϊοντικών χαρακτηριστικών ανά αγορά στόχο Δημιουργία υπεραξίας στο αγροτικό προϊόν, εστιάζοντας στη διαφοροποίηση του προϊόντος, στο σχεδιασμό λειτουργικής/ καινοτόμου συσκευασίας, με τις σωστές προδιαγραφές και στην παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών πριν και μετά την πώληση Στόχευση σε niche αγορές ή νέες ανταγωνιστικές αγορές, διαφοροποιημένες από τις παραδοσιακές 17
Η συμβολή του ΣΕΒΕ για την βελτίωση της εξωστρέφειας του αγροδιατροφικού κλάδου Πίεση προκειμένου να δρομολογηθεί η διαδικασία για νέα πρωτόκολλα με την Κίνα για την εξασφάλιση της δυνατότητας εξαγωγής τεσσάρων ακόμα ελληνικών φρούτων (πλέον του ακτινιδίου): επιτραπέζια σταφύλια, δαμάσκηνα, κεράσια και πορτοκάλια Παρεμβάσεις ΣΕΒΕ στη διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου για τις εξαγωγές, με έμφαση σε τελωνειακά θέματα και ΦΠΑ εξαγωγών, και σε θέματα απλούστευσης διαδικασιών διεθνούς εμπορίου Συνεχείς αυτοτελείς παρεμβάσεις αλλά και μέσα από τη συμμετοχή του στην Ε.Σ.Ε για τη Διευκόλυνση του Διεθνούς Εμπορίου. Ο ΣΕΒΕ συνεχίζει να συμβάλλει στην απλούστευση και μείωση του κόστους των προ-τελωνειακών διαδικασιών όπως πχ με το θεσμό του Εγκεκριμένου Εμπόρου και την καθιέρωση του risk analysis στον ποιοτικό έλεγχο στα νωπά και των τελωνειακών διαδικασιών στο πλαίσιο του Ηλεκτρονικού Τελωνείου. Υποβολή προτάσεων προκειμένου να υλοποιηθούν από εξειδικευμένους φορείς με σχετική εμπειρία και αξιοπιστία ολοκληρωμένα προγράμματα ενίσχυσης της εξωστρέφειας και ειδικότερα στοχευμένης προώθησης-προβολής σε αγορές-στόχους Διοργάνωση εξειδικευμένων κλαδικών δράσεων, ενημερωτικές εκδηλώσεις, Β2Β στο εξωτερικό, ημερίδες κ.α Υλοποίηση επιδοτούμενων και μη σεμιναρίων για την κατάρτιση των επιχειρήσεων σε θέμα εξωστρέφειας. Μεγάλο πλήθος καταρτιζομένων προέρχεται από τον αγροδιατροφικό κλάδο 18
Ο κλάδος τροφίμων στις μουσουλμανικές χώρες Halal Food Industry Πληθυσμοί Στοιχεία αγορών Ευκαιρίες 19
Διασπορά των μουσουλμανικών πληθυσμών στον κόσμο 20
Το μέγεθος της Ισλαμικής Οικονομίας & ο κλάδος τροφίμων Πηγή: Thomson Reuters 21
Γεωγραφική Κατανομή κλάδου τροφίμων Πηγή: Thomson Reuters 22
Οι βασικοί παίκτες στον κλάδο κρέατος και κρ/σκευασμάτων Πηγή: Thomson Reuters
Συμπεράσματα - ευκαιρίες Στις συγκεκριμένες αγορές είμαστε στατιστικά ανύπαρκτοι στον αγροδιατροφικό κλάδο Το ½ των εισαγωγών των αγορών αυτών αφορούν προϊόντα του αγροδιατροφικού κλάδου (κηπευτικά, φρούτα, φρέσκα και φυτικά προϊόντα) Η μεσογειακή διατροφή είναι αναγνωρισμένης αξίας και η Ελλάδα είναι μέρος αυτής Οι αγορές αυτές είναι σε έντονο ανασχηματισμό και αυτό ευνοεί νέους εισερχόμενους στην αγορά (πχ Αίγυπτος, Ιράν) Σε πολλές από αυτές τις χώρες, η Τουρκία χάνει τον ρόλο του προτιμησιακού εταίρου, αφήνοντας κενό που μπορούμε να εκμεταλευθούμε Η απόσταση από τις αγορές που συνήθως είναι αρνητική έναντι των Ευρωπαίων, στις αγορές αυτές είναι υπέρ μας. Η εθελοντική πιστοποίηση halal, δημιουργεί θετική «προκατάληψη». Σήμερα περί τις 60 μεγάλες ελληνικές εξαγωγικές εταιρίες είναι πιστοποιημένες, 2 εκ των οποίων στην Δυτική Μακεδονία
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας Θωμάς Βασσάρας t.vassaras@greekexports.org 25