Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών

Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών «Σκηνοθετώντας την Ελένη του Ευριπίδη» ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ ΓΙΑΝΝΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2012

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@kοmvοs.edu.gr ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 2 από 34

Περιεχόμενα Ταυτότητα... 4 Σύντομη περιγραφή του σεναρίου... 4 Στόχοι... 4 Παρουσίαση της πρότασης... 5 Άλλες εκδοχές - Κριτική... 11 Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία... 12 ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 3 από 34

Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Σκηνοθετώντας την Ελένη του Ευριπίδη Δημιουργός Τριανταφυλλιά Γιάννου Γνωστικό αντικείμενο Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση, Δραματική ποίηση Τάξη Γ Γυμνασίου Χρονολογία Δεκέμβριος 2011 Διδακτική ενότητα Συνθετική (ανακεφαλαιωτική) εργασία Διαθεματικό Ναι Προβλεπόμενος χρόνος διδασκαλίας 6 ώρες Χώρος Εργαστήριο υπολογιστών, Αίθουσα διδασκαλίας Ομάδες εργασίας 4 ομάδες περ. 6 μαθητών (με διακριτές δραστηριότητες ανά ομάδα) Εργαλεία Διαδίκτυο, Εκπαιδευτικό λογισμικό «Δημόδωρος: Μια ημέρα στο αρχαίο θέατρο», Κειμενογράφος, Λογισμικό παρουσίασης Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Οι μαθητές καλούνται να ασχοληθούν με τη διαδικασία σκηνοθεσίας μιας παράστασης αρχαίου δράματος (πιο συγκεκριμένα της τραγωδίας Ελένη, την οποία διδάχτηκαν κατά Σελίδα 4 από 34

τη διάρκεια της χρονιάς). Χωρισμένοι σε ομάδες, προσπαθούν να συγκεντρώσουν σκηνογραφικές, ενδυματολογικές και σκηνοθετικές πληροφορίες, για να διαμορφώσουν δύο προτάσεις, μία "παραδοσιακής" προσέγγισης (που μένει πιστή στις συμβάσεις του αρχαίου είδους) και μία "νεωτερικής" προσέγγισης. Χρησιμοποιούν τόσο το διαδίκτυο όσο και το εκπαιδευτικό λογισμικό «Δημόδωρος: Μια ημέρα στο αρχαίο θέατρο», για να αντλήσουν χρήσιμο υλικό. Κατά την ενασχόλησή τους με την παράσταση της Ελένης οι μαθητές εξοικειώνονται γενικότερα με την πρόσληψη του αρχαιοελληνικού δραματικού είδους στη σύγχρονη εποχή. Γ. ΣΤΟΧΟΙ Διδακτικοί στόχοι Να προσεγγίσουν ένα σύνθετο φαινόμενο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, το δράμα, όχι μόνο ως λογοτεχνικό κείμενο αλλά και ως θεατρική παράσταση, η οποία είναι ενταγμένη σε συγκεκριμένο κοινωνικο-πολιτικό, λατρευτικό και πολιτιστικό πλαίσιο. Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές την οπτική διάσταση του ΑΕ θεατρικού κειμένου, καθώς τα ίδια τα κείμενα φανερώνουν πώς οι δημιουργοί τους είχαν φανταστεί την εκμετάλλευση του χώρου με κίνηση και θέαμα. Να γνωρίσουν τις βασικές συμβάσεις της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας και να αναλογιστούν σχετικά με τη λειτουργία της θεατρικής τέχνης στο παρελθόν και στη σύγχρονη εποχή. Παιδαγωγικοί-τεχνολογικοί στόχοι Οι μαθητές καλούνται να πάρουν μέρος σε μια σύνθετη μαθησιακή εμπειρία, η οποία προϋποθέτει τον συνδυασμό απόλαυσης, κατανόησης πληροφοριών, κριτικής σκέψης και επίλυσης προβλημάτων, με στόχο: Να είναι σε θέση να απολαμβάνουν την παρακολούθηση δραματοποιημένης ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 5 από 34

αφήγησης και τη συμμετοχή σε παιγνιώδεις δραστηριότητες. Να ασκηθούν στην ομαδική εργασία σε ηλεκτρονικά περιβάλλοντα μάθησης. Να αναπτύξουν δεξιότητες σχετικά με την κριτική επεξεργασία και συνθετική παρουσίαση των δεδομένων που συλλέγουν. Δ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Η αρχαία ελληνική δραματική τέχνη είναι ένας σύνθετος θεσμός, που όχι μόνο επιτρέπει αλλά και απαιτεί τον εμπλουτισμό της διδακτικής πράξης με τις τεχνολογικές δυνατότητες των πολυμέσων. Γι' αυτό θα αξιοποιηθεί πρωτίστως το διαδίκτυο, το οποίο ενθαρρύνει τη διαθεματική μέθοδο προσέγγισης της δραματικής ποίησης με τα εφόδια της ιστορίας, της πολιτικής θεωρίας, της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, της αρχαιολογίας, της θεατρολογίας και της θεατρικής πρακτικής. Επικουρικά θα χρησιμοποιηθεί και το λογισμικό «Δημόδωρος: Μια ημέρα στο αρχαίο θέατρο», το οποίο προσφέρει, χάρη στον μυθοπλαστικό του πυρήνα, ένα ευχάριστο και εύχρηστο περιβάλλον μάθησης, ικανό να ανασυνθέσει και να προσομοιώσει ποικίλες όψεις αυτού του γνωστικού αντικειμένου και να διευρύνει τα περιθώρια αφομοίωσης των μαθητών. Με τη βοήθεια των ΤΠΕ, ο μαθητής καλείται να οικοδομήσει τη γνώση μέσω της παρατήρησης, της εξάσκησης και του παιχνιδιού. Ειδικότερα, στο πλαίσιο αυτής της εργασίας ο μαθητής αναλαμβάνει πέντε ρόλους με διακριτή μαθησιακή λειτουργικότητα: μελετητής του αρχαίου ελληνικού κειμένου σε νεοελληνική μετάφραση ερευνητής, κατά την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο και στο λογισμικό πλοηγός και παίκτης ενός λογισμικού, μέσω της επιλογής και διερεύνησης εικαστικά διαμορφωμένων οθονών και, ατομικών ή συλλογικών, παιχνιδιών θεατής μιας ιστορίας, την οποία θα παρακολουθήσει να αναπτύσσεται μέσα από μια σειρά σκηνών κινούμενων σχεδίων "δημιουργός", στο μέτρο που προσπαθεί να συντάξει προτάσεις για τη σκηνογραφία ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 6 από 34

(= σκηνογράφος), ενδυματολογία (= ενδυματολόγος) ή σκηνοθεσία (= σκηνοθέτης) της παράστασης. Διδακτικές όψεις και επιδιώξεις Ενισχύεται η αφομοιωτική ικανότητα του μαθητή με τεχνικές που προτείνουν την ανακάλυψη (και όχι την απλή μετάδοση) της γνώσης, καθώς οι δραστηριότητες επιδιώκουν να οξύνουν τη μαθησιακή δεινότητά του, να τον εθίσουν σε μια δημιουργική μέθοδο προσέγγισης της γνώσης και να ενθαρρύνουν την πολύπλευρη ευαισθητοποίηση του μαθητή ως προς το γνωστικό αντικείμενο. Προτείνεται μια πιο σφαιρική εποπτεία του γνωστικού αντικειμένου, γιατί, στην περίπτωση της μελέτης του αρχαίου κόσμου, οι τεχνολογικές δυνατότητες των πολυμέσων επιτρέπουν να αποκτήσει ο μαθητής μια αμεσότερη και πληρέστερη εικόνα της ιστορικής πραγματικότητας που μελετά, κατανοώντας το εμπόδιο της χρονικής απόστασης και της πολιτισμικής διαφοράς: πρόσωπα και καταστάσεις που απέχουν στον χώρο και στον χρόνο γίνονται άμεσα, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η συνειδητοποίηση των διαφορετικών ανά εποχή συμβάσεων και κωδίκων επικοινωνίας. Μέσα από την πολύπλευρη σύγκριση του "τότε-τώρα", οι μαθητές καλούνται να σκεφτούν σχετικά με: (α) το πέρασμα από τη συμβατική ΑΕ τέχνη στη σύγχρονη προσωπική καλλιτεχνική έκφραση και (β) τη ζωογόνο δύναμη του παρελθόντος στο παρόν. Ειδικότεροι στόχοι Να εξοικειωθεί ο μαθητής με τους καλλιτεχνικούς και οργανωτικούς συντελεστές της γιορτής των Μεγάλων Διονυσίων και να αποκτήσει μια αδρή και, συγχρόνως, πανοραμική εικόνα της αθηναϊκής κοινωνίας και της σχέσης των μελών της με το θεατρικό γεγονός. Παράλληλα να κατανοήσει ο μαθητής το εύρος της απήχησης των δραματικών αγώνων, τον ιδιαίτερο (και, σε σχέση με σήμερα, "εξωτικό") τρόπο Σελίδα 7 από 34

οργάνωσης και διεξαγωγής τους, την πολυσυλλεκτικότητα κοινού και συντελεστών. Να εξοικειωθεί ο μαθητής με την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των θεατρικών χώρων της αρχαιότητας. Ειδικότερα, να αντιληφθεί: την οργάνωση του χώρου σε τρεις βασικές περιοχές (σκηνή, ορχήστρα, κοίλον) και τη συνάρτησή τους με τη λειτουργία, αντιστοίχως, των υποκριτών, του χορού και των θεατών την εξέλιξη του θεατρικού χώρου από την πρώιμη, λιτή και αφαιρετική μορφή του αλωνιού έως την περίτεχνη και μνημειώδη εκδοχή της ρωμαϊκής περιόδου. Να εξοικειωθεί ο μαθητής με την ενδυματολογία του θεάτρου του 5ου αι. π.χ.: να ανακαλύψει τα κοστούμια, τα προσωπεία, τα υποδήματα και τα αξεσουάρ που αντιστοιχούν σε πρόσωπα του δράματος. Να εξοικειωθεί ο μαθητής με τα μορφολογικά συστατικά της τραγωδίας (τα "μέρη" της), παρέχοντας πληροφορίες για τη φύση και τη λειτουργία τους στο δράμα να κατανοήσει τον τρόπο θεατρικής εκφοράς αυτών των μερών μέσα από βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα σύγχρονων παραστάσεων. Να εξοικειωθεί ο μαθητής με τη σκηνοθετική πρακτική στην αρχαιότητα (κατά τη διάρκεια του 5ου αι. π.χ.) και να κατανοήσει τις βασικές θέσεις και κινήσεις που αντιστοιχούσαν στους υποκριτές και τους χορευτές των τραγικών δραμάτων. H γνώση αυτή θα του επιτρέψει να συνειδητοποιήσει τον τρόπο με τον οποίο οι σκηνοθετικές συμβάσεις της αρχαιότητας αξιοποιούσαν την αρχιτεκτονική μορφή του θεατρικού χώρου. Παράλληλα, ο μαθητής καλείται να κατανοήσει τον συμβατικό χαρακτήρα του αρχαίου θεάτρου, σε αντιπαράθεση με τα δεδομένα της σύγχρονης παράστασης. Να εξοικειωθεί ο μαθητής με ένα από τα πιο σημαντικά και ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, τη ρευστότητα του μύθου: το γεγονός δηλαδή, ότι δεν υπάρχει μία και ορισμένη ιστορία αλλά πολλές και, συχνά, αντιφατικές εκδοχές της ο μύθος δεν είναι ένας, αλλά είναι όλες οι διαφορετικές αφηγήσεις του, επικές, δραματικές ή λυρικές. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 8 από 34

Πορεία εργασίας Σημ. 1. Όλες οι δραστηριότητες προτείνεται να γίνουν στο σχολικό εργαστήρι πληροφορικής. Κάθε ομάδα θα έχει το δικό της λογισμικό και θα μοιράσει τις δραστηριότητες στα μέλη της μετά από κοινή συμφωνία, έτσι ώστε ο καθένας να απασχοληθεί με μία (τουλάχιστον) δραστηριότητα από κάθε είδος: μία με βάση το κείμενο, μία με βάση το διαδίκτυο και μία με βάση το λογισμικό. Σημ. 2. Οι μαθητές θα ήταν σκόπιμο να έχουν στη διάθεσή τους τα Φύλλα εργασίας από την αρχή της χρονιάς, ώστε να συγκεντρώνουν σταδιακά τα στοιχεία που προσφέρει το κείμενο καθώς και υλικό από ιστοσελίδες του διαδικτύου που επισκέπτονται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων (βλ. την ενότητα "Βιβλιογραφία- Δικτυογραφία"). Στην περίπτωση αυτή και το υλικό τους θα ήταν πιο πλούσιο και η διδασκαλία θα ήταν περισσότερο προσανατολισμένη στη θεατρική διάσταση του κειμένου και όχι στη φιλολογική ερμηνεία. 1η-3η ώρα: Συγκέντρωση στοιχείων από το κείμενο, το διαδίκτυο και το λογισμικό Κατά τις τρεις πρώτες ώρες οι μαθητές εργάζονται με το κείμενο, το διαδίκτυο και το λογισμικό, για να συγκεντρώσουν τα στοιχεία που χρειάζονται: Οι μαθητές της 1ης και της 2ης ομάδας συγκεντρώνουν σε ηλεκτρονικό φάκελο σκηνογραφικά και ενδυματολογικά στοιχεία για την παράσταση της αρχαίας τραγωδίας, σύμφωνα με τις δραστηριότητες στα φύλλα εργασίας 1 και 2 (αντιστοίχως). Οι μαθητές της 3ης και 4ης ομάδας συγκεντρώνουν σε ηλεκτρονικό φάκελο στοιχεία για τη σκηνοθεσία της παράστασης της Ευριπίδειας τραγωδίας, σύμφωνα με τις δραστηριότητες στα φύλλα εργασίας 3 και 4 (αντιστοίχως). 4η ώρα: Σύνθεση των προτάσεων Εφεξής οι ομάδες εργάζονται με βάση το υλικό που έχουν συγκεντρώσει και τις γενικές κατευθύνσεις των Φύλλων εργασίας. Σελίδα 9 από 34

Τα μέλη της κάθε ομάδας χωρίζονται σε δύο υπο-ομάδες: η μία χρησιμοποιεί τα ευρήματά της, για να διατυπώσει μια πρόταση αναβίωσης μιας αρχαίας παράστασης η άλλη για να επιχειρήσει μια σύγχρονη προσέγγιση της Ελένης. Οι ομάδες αναδιατάσσονται: Από τη μια συγκεντρώνονται οι σκηνογράφοι, οι ενδυματολόγοι και οι σκηνοθέτες της "παραδοσιακής" προσέγγισης της τραγωδίας και από την άλλη της "νεωτερικής" προσέγγισης. Όλοι, σύμφωνα με τον ρόλο τους, συνεισφέρουν στη σύνθεση της πολυμεσικής παρουσίασης. Η μορφή της παρουσίασης (λ.χ. με λογισμικό παρουσίασης, με μακέτες, συνδυαστικά κλπ.) αποτελεί επιλογή των μαθητών. Στη συνέχεια οι μαθητές καλούνται να ολοκληρώσουν τη σύνθεσή τους σε εξωσχολικό χρόνο (εργασία για το σπίτι). 5η-6η ώρα: Παρουσίαση των προτάσεων Πρώτα παρουσιάζουν την πρότασή τους οι σκηνογράφοι, οι ενδυματολόγοι και οι σκηνοθέτες που προτείνουν μια "παραδοσιακή" παράσταση της Ελένης, όπου τηρούνται οι συμβάσεις του είδους κατά την αρχαιότητα. Κατόπιν παρουσιάζουν την πρότασή τους οι σκηνογράφοι, οι ενδυματολόγοι και οι σκηνοθέτες που προτείνουν μια σύγχρονη προσέγγιση της αρχαίας τραγωδίας. Ακολουθεί συζήτηση των μαθητών για τις δύο προτάσεις και την πρόσληψή τους στη σύγχρονη εποχή. Ε. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ - ΚΡΙΤΙΚΗ Για να εργαστούν οι μαθητές με το λογισμικό, χρειάζονται περισσότερα από ένα αντίτυπα. Αν αυτά δεν είναι διαθέσιμα ή και ως μια χρήσιμη άσκηση (εφόσον ο διδακτικός χρόνος το επιτρέπει), η δραματοποιημένη αφήγηση προσφέρεται για συνεχόμενη παρακολούθηση σε 12 σκηνές με μικρά διαλείμματα ενδιαμέσως (συνολικής διάρκειας περ. 45" λεπτών). Στα διαλείμματα οι μαθητές θα έχουν τη δυνατότητα να κρατούν σημειώσεις. Σελίδα 10 από 34

Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και μόνον το διαδίκτυο ως πηγή άντλησης πληροφοριών σχετικά με τη θεατρική παράσταση στην αρχαιότητα. Ωστόσο, η δραματοποιημένη αφήγηση του λογισμικού, γραμμένη από έναν εξέχοντα μελετητή του αρχαίου δράματος, τον Νίκο Χουρμουζιάδη, αποτελεί μια εύληπτη σύνοψη των πλέον έγκυρων επιστημονικά πληροφοριών για το γνωστικό αντικείμενο. Αν, παρόλα αυτά το λογισμικό δεν είναι διαθέσιμο, μπορούν οι εκπαιδευτικοί να αξιοποιήσουν υλικό από το ηλεκτρονικό περιβάλλον ΔΗΜΟΔΩΡΟΣ: Μια μέρα στο Αρχαίο Θέατρο. Βιβλίο Δασκάλου (http://www.prmelina.gr/a4/demοdοrοs/index.html), για να αντικαταστήσουν κάποιες από τις προτεινόμενες δραστηριότητες με βάση το λογισμικό. Οι πολλές δραστηριότητες ασφαλώς δεν επιτρέπουν την εμβάθυνση σε συγκεκριμένες πτυχές του σύνθετου αυτού αρχαιοελληνικού θεσμού. Λόγου χάριν, δεν εξετάζεται η κοινωνικο-πολιτική διάσταση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, πώς δηλαδή η ιστορική συγκυρία (μέσα του Πελοποννησιακού πολέμου) επέδρασε και στην επιλογή του μύθου και στον τρόπο παρουσίασης των προσώπων του δράματος. Άλλες δραστηριότητες, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν το πέρασμα από τη γνώση του θεάτρου στη βίωση του θεάτρου: Με αφορμή κάποια αγγειογραφία, οι μαθητές θα μπορούσαν να αναπλάσουν μια φανταστική σκηνή αρχαίας τραγωδίας, ακολουθώντας τις συμβάσεις του είδους. Οι μαθητές θα μπορούσαν να συλλέξουν στοιχεία για τις σύγχρονες σκηνοθετικές προσεγγίσεις του αρχαίου δράματος και να τα αξιοποιήσουν, για να "ξαναγράψουν" μια σκηνή τραγωδίας τοποθετώντας την στη σύγχρονη εποχή (ακολουθώντας τις συμβάσεις του σύγχρονου δράματος). Παραδείγματα σύγχρονων θεατρικών έργων που διαλέγονται με την αρχαία ελληνική τραγωδία υπάρχουν στην ιστοσελίδα «Νόστος. Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στην Παγκόσμια Λογοτεχνία» (URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/anthοlοgy/mythοlοgy/index.html). Σελίδα 11 από 34

Με αφετηρία τις γνώσεις που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της χρονιάς γύρω από την παράσταση της αρχαιοελληνικής τραγωδίας, θα μπορούσαν να οργανωθούν θεατρικά παιχνίδια (ασκήσεις ανάγνωσης, επιδείξεις απαγγελίας κ.ά.), όπου οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να εξωτερικεύσουν βαθύτερα συναισθήματα και να ενισχύσουν τη δημιουργική τους έκφραση με λόγο και δράση. ΣΤ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ (α) Βιβλιογραφία Αρβανίτη, K. 2011. «Οι παραστάσεις αρχαίων τραγωδιών στην ελληνική μεταπολεμική σκηνή: Απόπειρα συνολικής θεώρησης». Λογείον 1: 270-306. URL: http://www.lοgeiοn.upatras.gr/index.php/cοmpοnent/cοntent/article?id=86. Baldry, H.C. 1992. Το τραγικό θέατρο στην Αρχαία Ελλάδα. Ελλ. μετ. Γ. Χριστοδούλου & Λ. Χατζηκώστα. Αθήνα: Καρδαμίτσα. Blume, Η. D. 1986. Εισαγωγή στο Αρχαίο Θέατρο. Ελλ. μετ. Μαρία Ιατρού. Επιμ. μετ. Δανιήλ Ιακώβ. Αθήνα: ΜΙΕΤ. Easterling, P. E. 2007. Οδηγός για την Αρχαία Ελληνική Τραγωδία. Ελλ. μετ. Λ. Ρόζη & Κ. Βαλάκας. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Βλ. ειδικότερα τις μελέτες: Oliver Taplin, «Οι μαρτυρίες των εικόνων» (103-135) P. E. Easterling, «Μορφολογία και παράσταση» (225-266) Peter Burian, «Πώς ένας μύθος γίνεται μύθος τραγωδίας: Η διαμόρφωση της τραγικής πλοκής» (267-315) Simοn Gοldhill, «Σύγχρονες κριτικές προσεγγίσεις της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας» (483-518). Green, J.R. & E. Handley. 1996. Εικόνες από το Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο. Ελλ. μετ. Μ. Μάντζιου. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Gregοry, Justina. 2010. Όψεις και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας. 31 Εισαγωγικά Δοκίμια. Ελλ. μετ. Μαρία Καίσαρ. Επιμ. μετ. Δανιήλ Ιακώβ. Αθήνα: Παπαδήμας. Mοretti, Jean-Charles. 2004. Θέατρο και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα. Ελλ. μετ. Ελένη Σελίδα 12 από 34

Δημητρακοπούλου. Επιμ. μετ. Κωνσταντίνος B. Μπούρας. Αθήνα: Πατάκης. Σηφάκης, Γ.Μ. 2007. Μελέτες για το Αρχαίο Θέατρο. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Σηφάκης, Γ. Μ. 2011. «Μέτρο, μέλος, όψεις: Η σημασία τους για τη σκηνική ερμηνεία της τραγωδίας». Λογείον 1: 1-30. URL: http://www.lοgeiοn.upatras.gr/images/sifakis_lοgeiοn_fin_colour_2.pdf. Χουρμουζιάδης, Ν. 1988. «Ένας Αθηναίος Θεατής στα ἐν ἄστει Διονύσια». Στον τόμο «Μια Μέρα...». Δεκαπέντε ιστορίες καθημερινότητας από τα αρχαία χρόνια ως την εποχή μας. Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Σχολής Μωραΐτη. Σελ. 27-60. (β) Δικτυογραφία ΑΚΡΟΠΟΛΗ. ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ. URL: http://acrοpοlis-virtualtοur.gr. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, «Αρχαίο ελληνικό θέατρο (αρχιτεκτονική)». URL: http://el.wikipedia.οrg/wiki/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce %BF_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%C F%8C_%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF_(%CE%B1% CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE %BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE). ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, «Αρχαίο ελληνικό θέατρο». URL: http://el.wikipedia.οrg/wiki/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce %BF_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%C F%8C_%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, «Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου». URL: http://el.wikipedia.οrg/wiki/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce %BF_%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF_%CE%95%CF %80%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%BF%CF%85. ΔΗΜΟΔΩΡΟΣ: Μια μέρα στο Αρχαίο Θέατρο. Βιβλίο Δασκάλου. Σύνταξη: Ελένη Παπάζογλου. Πρόγραμμα Μελίνα. Εκπαίδευση & Πολιτισμός. URL: Σελίδα 13 από 34

http://www.prmelina.gr/a4/demοdοrοs/index.html. ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, «Ταινιοθήκη Τηλεόρασης», «Βάτραχοι» του Αριστοφάνη» (παράσταση του ΑΜΦΙ-ΘΕΑΤΡΟΥ, 1977). URL: http://www.hprtarchives.gr/v3/public/main/page-assetview.aspx?tid=8212&autοstart=0. ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, «Ταινιοθήκη Τηλεόρασης», «Η πορεία του ελληνικού θεάτρου, Μίμησις πράξεως...» (παρουσιάζονται αποσπάσματα από τις τραγωδίες του Ευριπίδη Εκάβη, Βάκχες, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Ελένη και Τρωάδες). URL: http://www.hprt-archives.gr/v3/public/main/pageassetview.aspx?tid=4903&autοstart=0 (μέρος Α ) και http://www.hprtarchives.gr/v3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6469&autοstart=0 (μέρος Β ). ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, «Ταινιοθήκη Τηλεόρασης», «Ικέτιδες του Ευριπίδη» (παράσταση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου). URL: http://www.hprtarchives.gr/v3/public/main/page-assetview.aspx?tid=66722&autοstart=0. ΔΙΑΖΩΜΑ, «eβιβλιοθηκη». URL: http://www.diazοma.gr/gr/page_88-00_elibrary.asp. ΔΙΑΖΩΜΑ, «Αρχαία Θέατρα», «Ταυτότητα Αρχαίων Θεάτρων». URL: http://www.diazοma.gr/gr/page_04-01.asp. ΔΙΑΖΩΜΑ, «Πανόραμα Αρχαίων Θεάτρων». URL: http://www.diazοma.gr/200-stuff- 06-Theatres/PanοramaTheatre.pdf. ΔΙΑΖΩΜΑ, «Τρισδιάστατες (3D) Απεικονίσεις», «Αρχαίο Θέατρο Διονύσου. Τρισδιάστατη (3D) απεικόνιση». URL: http://www.diazοma.gr/gr/page_06-00_001.asp. ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, «Ψηφιοποιημένο Αρχείο». URL: http://www.nt-archive.gr/. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". Εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», ένθετο «Επτά Ημέρες», «Αρχαία Ελληνικά Θέατρα». URL: http://www.diazοma.gr/200-stuff-03-diazοma/theatrοpedia-004.pdf. ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, «Κλασική περίοδος», «Γράμματα». URL: http://www.fhw.gr/chrοnοs/05/gr/culture/index_200.html. Σελίδα 14 από 34

ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, «Το Θέατρο στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου». URL: http://www.fhw.gr/chοrοs/epidaurus/gr/. ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ "ΔΕΣΜΟΙ", «Επαγγελματική Παραστασιογραφία». URL: http://www.ancientgreekdrama.gr/page/default.asp?la=1&id=53. Όρος αναζήτησης: "Ελένη". ΚΡΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ, «Αρχείο». URL: http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-gr&page=23. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΟΔΥΣΣΕΥΣ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, «(Μνημεία) Θέατρα και ωδεία». URL: http://οdysseus.culture.gr/h/2/gh220.jsp?era=2&grοup=12. ΟΔΥΣΣΕΥΣ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, «Φωτογραφικό Αρχείο». URL: http://οdysseus.culture.gr/a/3/phοtο_gr.jsp?cat=a2. ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Όψεις του Προσωπείου». URL: http://www.kοmvοs.edu.gr/masks/masks.html. ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. «Ευριπίδη "Ελένη" (Δραματική Ποίηση Γ' Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)», «Εισαγωγή». URL: http://ebοοks.edu.gr/mοdules/ebοοk/shοw.php/dsgym-c112/347/2317,8863. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία», «3.5.Γ. Δραματική ποίηση». URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/histοry/grammatοlοgia/page_046.html?prev= true. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός», «Δραματική ποίηση». URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Πυξίς», «Κλασική εποχή». URL: http://www.greek-language.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. Βλ. όρους αναζήτησης: "δράμα", "τραγωδία", "θέατρο", "Ευριπίδης", "Ελένη". Σελίδα 15 από 34

ANCIENT THEATRE ARCHIVE. A Virtual Reality Theatre Tοur οf Greek and Rοman Theatre Architecture. URL: http://www.whitman.edu/theatre/theatretοur/hοme.htm. ARCHIVES OF PERFORMANCES OF GREEK AND ROMAN DRAMA (APGRD), «Research Cοllectiοns», «Perfοrmance Database». URL: http://www.apgrd.οx.ac.uk/research-cοllectiοns/perfοrmance-database/prοductiοns. Όροι αναζήτησης: "Euripides" (Ancient authοrs) & "Helen" (Ancient wοrks). ARCnet database, «Αναζήτηση Παραστάσεων». URL: http://arcnetdatabase.net/hοme/search-database.aspx. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". DIDASKALIA. «Visual Resοurces». URL: http://www.didaskalia.net/studyarea/visual_resοurces/visualresοurces.html. DIDASKALIA. The Jοurnal fοr Ancient Perfοrmance. URL: http://www.didaskalia.net. SKENOTHEKE. Images οf the Ancient Stage. URL: http://hοmepage.usask.ca/~jrp638/skenοtheke.html. THE BRITISH MUSEUM, «Ancient Greek», «Festivals and Games», «An Ancient Greek Theatre». URL: http://www.ancientgreece.cο.uk/festivals/explοre/exp_set.html. THE STOA CONSORTIUM, METIS, «Athens (Sοuth Slοpe)». URL: http://www.stοa.οrg/metis/cgi-bin/qtvr?site=sοuth. THE STOA CONSORTIUM, METIS, «Epidaurοs (Theater)». URL: http://www.stοa.οrg/metis/cgi-bin/qtvr?site=theater. THEATRON. «Theatre At Athens». URL: http://www.theatrοn.cο.uk/athens.htm. THEATRON. «The Theatre οf Diοnysus». URL: http://www.didaskalia.net/studyarea/visual_resοurces/diοnysus3d_1.html. THEATRON. URL: http://www.kvl.cch.kcl.ac.uk/theatron/. YOUTUBE, Παράσταση "ΕΛΕΝΗ" ΕΥΡΙΠΙΔΗ, 1977, Θέατρο Επιδαύρου. URL: https://www.yοutube.cοm/watch?v=nef6efzkblu. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 16 από 34

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1: Οι σκηνογράφοι Υπόθεση εργασίας Πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί ο σκηνικός χώρος (γενικά και ανά επεισόδιο-σκηνή) για μια παράσταση της Ελένης του Ευριπίδη; Να διατυπώσετε δύο προτάσεις: Η μία πρόταση θα είναι "παραδοσιακή", οπότε θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει όλες τις πληροφορίες που έχουμε για τις παραστάσεις τραγωδιών στην αρχαιότητα και τον θεατρικό χώρο στα τέλη του 5ου αι. π.χ. Η άλλη πρόταση θα είναι "νεωτερική", οπότε θα αξιοποιεί σύγχρονες θεατρικές πρακτικές καθώς και τη διαμόρφωση του σκηνικού χώρου στις μέρες μας. Επίσης, δεν θα δεσμεύεται ως προς τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο θα τοποθετήσει τη δράση του έργου. Αν θέλετε, μπορείτε να σχεδιάσετε μακέτες των σκηνικών ή να τα περιγράψετε με λεπτομέρειες, χρησιμοποιώντας οπτικο-ακουστικό υλικό από το διαδίκτυο. Οι επόμενες δραστηριότητες μπορούν να σας δώσουν χρήσιμο υλικό για το έργο σας. Δραστηριότητες (με βάση το κείμενο) 1. Σε ποιο χώρο διαδραματίζεται η σκηνική δράση της Ελένης; Υπάρχει αλλαγή του σκηνικού κατά την εξέλιξη του έργου; Συγκεντρώστε όσες σκηνογραφικές πληροφορίες ενσωματώνονται στους διαλόγους του έργου. 2. Απαιτούνται ειδικά μηχανήματα για την παράσταση της δράσης στην τραγωδία Ελένη; Συγκεντρώστε τις σχετικές πληροφορίες, αν υπάρχουν, στο κείμενο. Δραστηριότητες (με βάση το λογισμικό)* * Επικουρικά, μπορείτε να πλοηγηθείτε στην ιστοσελίδα "ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ της εκπαιδευτικής εφαρμογής ΔΗΜΟΔΩΡΟΣ" ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 17 από 34

(URL: http://www.prmelina.gr/a4/demοdοrοs/index.html), όπου παρατίθεται όλο το υλικό σε γραπτή μορφή). Α. Οθόνη 4: "Η σκηνή στο κοίλον". Καταγράψτε όσες πληροφορίες αναφέρονται στο θεατρικό οικοδόμημα (ειδικότερα στο θέατρο του Διονύσου, το κοίλον, την ορχήστρα, τη σκηνή, τη θυμέλη, το θεολογείον). Επιπλέον, κρατήστε σημειώσεις (για τη συνέχεια της έρευνάς σας) σχετικά με τη σκηνογραφία (τις σκηνικές αναπαραστάσεις και τη σκηνική ζωγραφική) καθώς και με την υποκριτική τέχνη (τον αριθμό των τραγικών υποκριτών, τη διανομή ρόλων στους υποκριτές κ.ο.κ.). Β. Παιχνίδι 4: "Ανασύνθεσε τα αρχαία θέατρα". OΔHΓIEΣ: "Bρίσκεσαι στο γραφείο ενός σύγχρονου αρχιτέκτονα, ο οποίος μελετά τη διαμόρφωση των θεατρικών χώρων της αρχαιότητας. Στο πάτωμα βρίσκονται κατακερματισμένες αναπαραστάσεις θεατρικών χώρων. Bοήθησε στην ανασύνθεσή τους, προσπαθώντας να επανασυναρμολογήσεις τα κομμάτια που ανήκουν στην καθεμία (σχηματισμός 5 παζλ)". Αφού σχηματίσετε τα 5 στάδια εξέλιξης του θεατρικού οικοδομήματος, στη συνέχεια επιλέξτε αυτό στο οποίο παρουσίασε την τραγωδία Ελένη ο Ευριπίδης και εκτυπώστε τη φωτογραφία και την περιγραφή του. Στόχος σας είναι να συγκεντρώσετε πληροφορίες σχετικά με: (α) την οργάνωση του χώρου σε τρία βασικά επίπεδα (σκηνή, ορχήστρα, κοίλον) και τη συνάρτησή τους με τη λειτουργία, αντίστοιχα, των υποκριτών, του χορού και των θεατών (β) τις αναπαραστάσεις του σκηνικού οικοδομήματος (γ) τις σκηνογραφικές συμβάσεις. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 18 από 34

Δραστηριότητες (με βάση το διαδίκτυο) Στη συνέχεια δίνεται ένας κατάλογος ιστοσελίδων όπου μπορείτε να πλοηγηθείτε (επιλεκτικά), για να συγκεντρώσετε υλικό σχετικά με: (α) το θεατρικό οικοδόμημα, όπως ήταν διαμορφωμένο στην κλασική εποχή (και ειδικότερα δύο διάσημα δείγματα, το θέατρο του Ελευθερέως Διονύσου και της Επιδαύρου) (β) την οργάνωση του χώρου σε τρία βασικά επίπεδα (σκηνή, ορχήστρα, κοίλον) και τη συνάρτησή τους με τη λειτουργία, αντιστοίχως, των υποκριτών, του χορού και των θεατών (γ) τη σκηνογραφία και τις σκηνογραφικές συμβάσεις. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός», «Εισαγωγή στο Αρχαίο Θέατρο». URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Πυξίς», «Κλασική εποχή». URL: http://www.greek-language.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. Βλ. όρους αναζήτησης: "θέατρο", "σκηνή". ΑΚΡΟΠΟΛΗ. ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ. URL: http://acrοpοlis-virtualtοur.gr. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, «Αρχαίο ελληνικό θέατρο (αρχιτεκτονική)». URL: http://el.wikipedia.οrg/wiki/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce %BF_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%C F%8C_%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF_(%CE%B1% CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE %BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE). ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, «Αρχαίο ελληνικό θέατρο». URL: http://el.wikipedia.οrg/wiki/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce %BF_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%C F%8C_%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, «Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου». URL: Σελίδα 19 από 34

http://el.wikipedia.οrg/wiki/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce %BF_%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF_%CE%95%CF %80%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%BF%CF%85. ΔΙΑΖΩΜΑ, «Αρχαία Θέατρα», «Ταυτότητα Αρχαίων Θεάτρων». URL: http://www.diazοma.gr/gr/page_04-01.asp. ΔΙΑΖΩΜΑ, «Πανόραμα Αρχαίων Θεάτρων». URL: http://www.diazοma.gr/200-stuff- 06-Theatres/PanοramaTheatre.pdf. ΔΙΑΖΩΜΑ, «Τρισδιάστατες (3D) Απεικονίσεις», «Αρχαίο Θέατρο Διονύσου. Τρισδιάστατη (3D) απεικόνιση». URL: http://www.diazοma.gr/gr/page_06-00_001.asp. Εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», ένθετο «Επτά Ημέρες», «Αρχαία Ελληνικά Θέατρα». URL: http://www.diazοma.gr/200-stuff-03-diazοma/theatrοpedia-004.pdf. ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, «Το Θέατρο στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου». URL: http://www.fhw.gr/chοrοs/epidaurus/gr/. ΟΔΥΣΣΕΥΣ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, «(Μνημεία) Θέατρα και ωδεία». URL: http://οdysseus.culture.gr/h/2/gh220.jsp?era=2&grοup=12. ΟΔΥΣΣΕΥΣ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, «Φωτογραφικό Αρχείο». URL: http://οdysseus.culture.gr/a/3/phοtο_gr.jsp?cat=a2. ANCIENT THEATRE ARCHIVE. A Virtual Reality Theatre Tοur οf Greek and Rοman Theatre Architecture. URL: http://www.whitman.edu/theatre/theatretοur/hοme.htm. DIDASKALIA. «Visual Resοurces». URL: http://www.didaskalia.net/studyarea/visual_resοurces/visualresοurces.html. THE BRITISH MUSEUM, «Ancient Greek», «Festivals and Games», «An Ancient Greek Theatre». URL: http://www.ancientgreece.cο.uk/festivals/explοre/exp_set.html. THE STOA CONSORTIUM, METIS, «Athens (Sοuth Slοpe)». URL: Σελίδα 20 από 34

http://www.stοa.οrg/metis/cgi-bin/qtvr?site=sοuth. THE STOA CONSORTIUM, METIS, «Epidaurοs (Theater)». URL: http://www.stοa.οrg/metis/cgi-bin/qtvr?site=theater. THEATRON. «Theatre At Athens». URL: http://www.theatrοn.cο.uk/athens.htm. THEATRON. «The Theatre οf Diοnysus». URL: http://www.didaskalia.net/studyarea/visual_resοurces/diοnysus3d_1.html. THEATRON. URL: http://www.kvl.cch.kcl.ac.uk/theatron/. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 21 από 34

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2: Οι ενδυματολόγοι Υπόθεση εργασίας Πώς θα μπορούσαν να διαμορφωθούν τα κουστούμια για μια παράσταση της Ελένης του Ευριπίδη; Να διατυπώσετε δύο προτάσεις: Η μία πρόταση θα είναι "παραδοσιακή", οπότε θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει όλες τις πληροφορίες που έχουμε για τις παραστάσεις τραγωδιών στην αρχαιότητα και τη θεατρική σκευή στα τέλη του 5ου αι. π.χ. Η άλλη πρόταση θα είναι "νεωτερική", οπότε μπορεί θα αξιοποιεί σύγχρονες θεατρικές πρακτικές. Επίσης, δεν θα δεσμεύεται ως προς τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο θα τοποθετήσει τη δράση του έργου. Αν θέλετε, μπορείτε να σχεδιάσετε μακέτες των κουστουμιών (και των προσωπείων) ή να τα περιγράψετε με λεπτομέρειες, χρησιμοποιώντας οπτικοακουστικό υλικό από το διαδίκτυο. Οι επόμενες δραστηριότητες μπορούν να σας δώσουν χρήσιμο υλικό για το έργο σας. Δραστηριότητες (με βάση το κείμενο) 1. Ποια πρόσωπα παίρνουν μέρος στην Ελένη; 2. Κατατάξτε τα πρόσωπα του έργου σε ομάδες ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και την κοινωνική τους θέση. Δραστηριότητες (με βάση το λογισμικό)* * Επικουρικά, μπορείτε να πλοηγηθείτε στην ιστοσελίδα "ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ της εκπαιδευτικής εφαρμογής ΔΗΜΟΔΩΡΟΣ" (URL: http://www.prmelina.gr/a4/demοdοrοs/index.html), όπου παρατίθεται όλο το υλικό σε έντυπη μορφή). Α. Οθόνη 3: "Η σκηνή στο Τέμενος". ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 22 από 34

Καταγράψτε όσες πληροφορίες αναφέρονται στη σκευή των υποκριτών (κουστούμια-προσωπεία). Επιπλέον, κρατήστε σημειώσεις (για τη συμπλήρωση της έρευνάς σας) σχετικά με τον θεατρικό χώρο (θέατρο του Διονύσου, τέμενος Διονύσου, παρασκήνια), τα σκηνικά αντικείμενα και την υποκριτική τέχνη (διανομή ρόλων). Β. Παιχνίδι 3: "Βρες τους συντελεστές των Αγώνων". OΔHΓIEΣ: "Βοήθησε τον Επώνυμο Άρχοντα να βρει τους συνεργάτες που χρειάζεται για να οργανώσει τα Μεγάλα Διονύσια. Στην κεντρική πλατεία της Αγοράς θα δεις συγκεντρωμένους διάφορους Αθηναίους. Μάθε τι σκέφτονται, για να καταλάβεις την ταυτότητά τους. Μόνον εννέα από αυτούς μπορούν να φανούν χρήσιμοι στον Επώνυμο άρχοντα. Βρες τους και τοποθέτησέ τους στη Θόλο, όπου ο Επώνυμος ετοιμάζει μία συνεδρίαση όλων των συντελεστών". Ανατρέξτε στην "Εισαγωγή στο αρχαίο ελληνικό δράμα", για να ξαναθυμηθείτε τους συντελεστές των σκηνικών αγώνων και να ολοκληρώσετε το παιχνίδι. Ανάμεσα στα πρόσωπα θα βρείτε έναν Υποκριτή, έναν Χορευτή και έναν Αυλητή. Συγκρατήστε στοιχεία για την εμφάνισή τους καθώς και για την εμφάνιση προσώπων διαφορετικών ηλικιών και κοινωνικών τάξεων. Στόχος σας είναι να συγκεντρώσετε πληροφορίες σχετικά με: (α) τους Υποκριτές (αριθμός, διανομή ρόλων), τους Χορευτές, τον Αυλητή (β) την εμφάνιση των Αθηναίων, ανάλογα με την ηλικία και την κοινωνική τους τάξη. Γ. Παιχνίδι 9: "Βοήθησε τον σκευοποιό ". OΔHΓIEΣ: "Βοήθησε τον σκευοποιό να ντύσει σωστά τον ηθοποιό, ανάλογα με τον ρόλο που πρέπει να παίξει". Μας ενδιαφέρει η ενδυματολογία της τραγωδίας (κοστούμια, προσωπεία, υποδήματα και αξεσουάρ που αντιστοιχούν σε διάφορους τυπικούς ρόλους των τραγικών έργων, υποκριτές και χορευτές). Σελίδα 23 από 34

Δραστηριότητες (με βάση το διαδίκτυο) Στη συνέχεια δίνεται ένας κατάλογος ιστοσελίδων όπου μπορείτε να πλοηγηθείτε, για να συγκεντρώσετε υλικό σχετικά με: (α) τη σκευή των υποκριτών στην αρχαιότητα (τέλη του 5ου αι. π.χ.) (β) τα θεατρικά προσωπεία (γ) την ενδυμασία ανδρών και γυναικών στην αρχαία Αθήνα ανάλογα με την ηλικία και την κοινωνική τους θέση. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός», «Εισαγωγή στο Αρχαίο Θέατρο». URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Πυξίς», «Κλασική εποχή». URL: http://www.greek-language.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. Βλ. όρους αναζήτησης: "Ελένη", "Μενέλαος", "ενδυμασία", "προσωπείο". ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Όψεις του Προσωπείου». URL: http://www.kοmvοs.edu.gr/masks/masks.html. ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, «Ψηφιοποιημένο Αρχείο». URL: http://www.nt-archive.gr/. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΚΡΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ, «Αρχείο». URL: http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-gr&page=23. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΟΔΥΣΣΕΥΣ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, «Φωτογραφικό Αρχείο». URL: http://οdysseus.culture.gr/a/3/phοtο_gr.jsp?cat=a2. SKENOTHEKE. Images οf the Ancient Stage. URL: http://hοmepage.usask.ca/~jrp638/skenοtheke.html. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 24 από 34

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3: Οι σκηνοθέτες (α ) Υπόθεση εργασίας Πώς θα μπορούσε να παρασταθεί η Ελένη του Ευριπίδη; Να διατυπώσετε δύο προτάσεις: Η μία πρόταση θα είναι "παραδοσιακή", οπότε θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει όλες τις πληροφορίες που έχουμε για τις παραστάσεις τραγωδιών στην αρχαιότητα και τις θεατρικές συμβάσεις στο τέλος του 5ου αι. π.χ. Η άλλη πρόταση θα είναι "νεωτερική", οπότε θα αξιοποιεί σύγχρονες θεατρικές πρακτικές. Επίσης, δεν θα δεσμεύεται ως προς τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο θα τοποθετήσει τη δράση του έργου. Στην πρότασή σας πρέπει να συνυπολογίσετε τα ακόλουθα ζητήματα: Σε πόσα επεισόδια και σκηνές εκτυλίσσεται η σκηνική δράση στην Ελένη; Ποια από αυτά είναι διαλογικά και ποια λυρικά; Ξεχωρίζετε ειδικές σκηνές στην Ελένη (λ.χ. κομμός, πομπή κ.ά.); Ποια είναι τα πρόσωπα του δράματος ανά σκηνή; Περιγράψτε τις θέσεις τους στον θεατρικό χώρο. Περιγράψτε τις κινήσεις των χορευτών (και του κορυφαίου) κατά την εξέλιξη του έργου. Σχολιάστε τις υποκριτικές συμβάσεις, τον τρόπο εκφοράς του λόγου, το μέλος και την όρχηση στην αρχαία τραγωδία. Οι επόμενες δραστηριότητες μπορούν να σας δώσουν χρήσιμο υλικό για το έργο σας. Δραστηριότητες (με βάση το κείμενο) 1. Σε πόσα επεισόδια και σκηνές εκτυλίσσεται η σκηνική δράση; Ποια από αυτά είναι διαλογικά και ποια λυρικά; Ξεχωρίζετε ειδικές σκηνές στην Ελένη (λ.χ. κομμός, πομπή κ.ά.); 2. Ποια είναι τα πρόσωπα του δράματος ανά σκηνή; Καταγράψτε όσες Σελίδα 25 από 34

πληροφορίες παρέχονται στο έργο σχετικά με τις κινήσεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά τους. Δραστηριότητες (με βάση το λογισμικό)* * Επικουρικά, μπορείτε να πλοηγηθείτε στην ιστοσελίδα "ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ της εκπαιδευτικής εφαρμογής ΔΗΜΟΔΩΡΟΣ" (URL: http://www.prmelina.gr/a4/demοdοrοs/index.html), όπου παρατίθεται όλο το υλικό σε έντυπη μορφή). Α. Οθόνη 5: "Η πρώτη Τραγωδία". Καταγράψτε όσες πληροφορίες αναφέρονται στα μέρη του δράματος και τη λειτουργία τους (πρόλογος, πάροδος) στην υποκριτική τέχνη (είσοδος υποκριτών και χορευτών, σκευή, κινήσεις, εκφορά λόγου) στο λεκτικό της τραγωδίας (διάλεκτοι, ύφος τραγικού λόγου). Β. Παιχνίδι 5: "Ταξινόμησε το αρχείο του Ιοφώντα". OΔHΓIEΣ: "Bρίσκεσαι στο γραφείο του τραγικού ποιητή Iοφώντα. Tο αρχείο του, όπως βλέπεις, είναι εξαιρετικά ακατάστατο: πάπυροι με αποσπάσματα από διάφορες τραγωδίες βρίσκονται σκορπισμένοι στο πάτωμα. Προσπάθησε να βάλεις τάξη στο αρχείο: άνοιξε πρώτα τα δοχεία και μετά τοποθέτησε τους παπύρους ανάλογα με το περιεχόμενό τους". Στόχος σας είναι να συγκεντρώσετε πληροφορίες σχετικά με: τα μορφολογικά συστατικά της τραγωδίας (τα μέρη της), τη φύση και λειτουργία τους στο δράμα (του Προλόγου, της Παρόδου, των Επεισοδίων, των Στασίμων και της Εξόδου) να δείτε παραδείγματα θεατρικής εκφοράς αυτών των μερών (απαγγελία, κινήσεις, χειρονομίες, όρχηση, μουσική) μέσα από βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα σύγχρονων παραστάσεων (τα οποία περιέχουν διαλόγους, στιχομυθίες, ρήσεις, αγώνες λόγων, μονωδίες, διωδίες, κομμούς). ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 26 από 34

Γ. Οθόνη 6: "Η δεύτερη Τραγωδία". Καταγράψτε όσες πληροφορίες αναφέρονται: στα μέρη του δράματος και τη λειτουργία τους (επεισόδιο, στάσιμο) στον χορό (κίνηση, όρχηση, τραγούδι, μουσική). Δ. Παιχνίδι 6: "Σκηνοθέτησε τους τραγικούς υποκριτές και χορευτές". OΔHΓIEΣ: "Ανιχνεύοντας τις φιγούρες που εμφανίζονται στο κάτω μέρος της οθόνης, θα μάθεις σε ποιους θεατρικούς συντελεστές ανήκουν. Δοκίμασε να τοποθετήσεις τις φιγούρες μέσα στον σκηνικό χώρο. Οι θέσεις που αρμόζουν σε καθεμία είναι συγκεκριμένες και περιορισμένες. O Φιλοκλής θα σε βοηθάει στη διάρκεια του παιχνιδιού, καθοδηγώντας τις κινήσεις σου. Ξεκίνησε, επιχειρώντας να τοποθετήσεις τον χορό". Συγκεντρώστε από τα κείμενα και τις φωτογραφίες πληροφορίες σχετικά με: τη σκηνική κίνηση και λειτουργία των υποκριτών και του χορού τις θέσεις των υποκριτών, των χορευτών και του αυλητή στη σκηνή και την ορχήστρα. Βασικός στόχος είναι να εξοικειωθείτε με τις γενικές αρχές της σκηνοθεσίας των τραγικών έργων, όπως φαίνεται ότι ασκούνταν στη διάρκεια του 5ου αι. π.χ.: να μάθετε τις βασικές θέσεις και κινήσεις που αντιστοιχούσαν στους υποκριτές και τους χορευτές των τραγικών δραμάτων (ώστε να συνειδητοποιήσετε τον τρόπο με τον οποίο οι σκηνοθετικές συμβάσεις της αρχαιότητας αξιοποιούσαν την αρχιτεκτονική μορφή του θεατρικού χώρου). Παράλληλα, καλείστε να κατανοήσετε τον ισχυρά συμβατικό χαρακτήρα του αρχαίου θεάτρου, σε αντίθεση και αντιπαράθεση με τα δεδομένα της σύγχρονης σκηνοθεσίας. Δραστηριότητες (με βάση το διαδίκτυο) Στη συνέχεια δίνεται ένας κατάλογος ιστοσελίδων όπου μπορείτε να πλοηγηθείτε, για Σελίδα 27 από 34

να συγκεντρώσετε υλικό σχετικά με: (α) τα μέρη του δράματος και τη λειτουργία τους (πρόλογος, επεισόδια, πάροδος, στάσιμα, έξοδος) (β) την υποκριτική τέχνη (είσοδος υποκριτών και χορευτών, θέσεις των υποκριτών, των χορευτών και του αυλητή στη σκηνή και την ορχήστρα, κινήσεις, εκφορά λόγου) (γ) το μέλος και την όρχηση στην αρχαία τραγωδία. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός», «Εισαγωγή στο Αρχαίο Θέατρο». URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Πυξίς», «Κλασική εποχή». URL: http://www.greek-language.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. Βλ. όρους αναζήτησης: "δράμα", "τραγωδία", "θέατρο", "Ευριπίδης", "Ελένη". ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. «Ευριπίδη "Ελένη" (Δραματική Ποίηση Γ' Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)», «Εισαγωγή». URL: http://ebοοks.edu.gr/mοdules/ebοοk/shοw.php/dsgym-c112/347/2317,8863. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία», «3.5.Γ. Δραματική ποίηση». URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/histοry/grammatοlοgia/page_046.html?prev= true. ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, «Κλασική περίοδος», «Γράμματα». URL: http://www.fhw.gr/chrοnοs/05/gr/culture/index_200.html. ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, «Ψηφιοποιημένο Αρχείο». URL: http://www.nt-archive.gr/. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΚΡΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ, «Αρχείο». URL: http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-gr&page=23. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ "ΔΕΣΜΟΙ", «Επαγγελματική Παραστασιογραφία». URL: Σελίδα 28 από 34

http://www.ancientgreekdrama.gr/page/default.asp?la=1&id=53. Όρος αναζήτησης: "Ελένη". ARCHIVES OF PERFORMANCES OF GREEK AND ROMAN DRAMA (APGRD), «Research Cοllectiοns», «Perfοrmance Database». URL: http://www.apgrd.οx.ac.uk/research-cοllectiοns/perfοrmance-database/prοductiοns. Όροι αναζήτησης: "Euripides" (Ancient authοrs) & "Helen" (Ancient wοrks). ARCnet database, «Αναζήτηση Παραστάσεων». URL: http://arcnetdatabase.net/hοme/search-database.aspx. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, «Ταινιοθήκη Τηλεόρασης», «Η πορεία του ελληνικού θεάτρου, Μίμησις πράξεως...» (παρουσιάζονται αποσπάσματα από τις τραγωδίες του Ευριπίδη Εκάβη, Βάκχες, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Ελένη και Τρωάδες). URL: http://www.hprt-archives.gr/v3/public/main/pageassetview.aspx?tid=4903&autοstart=0 (μέρος Α ) και http://www.hprtarchives.gr/v3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6469&autοstart=0 (μέρος Β ). YOUTUBE, Παράσταση "ΕΛΕΝΗ" ΕΥΡΙΠΙΔΗ, 1977, Θέατρο Επιδαύρου. URL: https://www.yοutube.cοm/watch?v=nef6efzkblu. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 29 από 34

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4: Οι σκηνοθέτες (β ) Υπόθεση εργασίας Πώς θα μπορούσε να παρασταθεί η Ελένη του Ευριπίδη; Να διατυπώσετε δύο προτάσεις: Η μία πρόταση θα είναι "παραδοσιακή", οπότε θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει όλες τις πληροφορίες που έχουμε για τις παραστάσεις τραγωδιών στην αρχαιότητα και τις θεατρικές συμβάσεις στο τέλος του 5ου αι. π.χ. Η άλλη πρόταση θα είναι "νεωτερική", οπότε θα αξιοποιεί σύγχρονες θεατρικές πρακτικές. Επίσης, δεν θα δεσμεύεται ως προς τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο θα τοποθετήσει τη δράση του έργου. Στην πρότασή σας πρέπει να δίνετε απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα: Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της δραματικής τέχνης του Ευριπίδη, όσον αφορά: (α) την εκδοχή του μύθου που επιλέγει (β) το ήθος των ηρώων του (γ) τις ενδυματολογικές προτιμήσεις του (δ) τα σκηνοθετικά τεχνάσματα (ε) τις συμβάσεις του τραγικού είδους. Οι επόμενες δραστηριότητες μπορούν να σας δώσουν χρήσιμο υλικό για το έργο σας. Δραστηριότητες (με βάση το κείμενο) 1. Να παρακολουθήσετε τη διαγραφή του ήθους των βασικών ηρώων του έργου, της Ελένης, του Μενέλαου και του Θεοκλύμενου. Παρατηρείται εξέλιξη στην πορεία τους από την αρχή έως το τέλος του έργου; 2. Σε ποια σημεία ο Ευριπίδης συμφωνεί με τη μυθική παράδοση για την Ελένη και σε ποια αποκλίνει από αυτήν; Σελίδα 30 από 34

3. Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς έγιναν συζητήσεις για το είδος στο οποίο μπορούμε να κατατάξουμε την Ελένη, αν είναι τραγωδία, τραγικωμωδία ή ρομαντικό δράμα. Να συγκεντρώσετε τα τραγικά στοιχεία, τα κωμικά στοιχεία και τα στοιχεία ρομαντικού δράματος, που μπορούν να υποστηρίξουν τον κάθε χαρακτηρισμό. Ποια είναι η δική σας άποψη; Δραστηριότητες (με βάση το λογισμικό)* * Επικουρικά, μπορείτε να πλοηγηθείτε στην ιστοσελίδα "ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ της εκπαιδευτικής εφαρμογής ΔΗΜΟΔΩΡΟΣ" (URL: http://www.prmelina.gr/a4/demοdοrοs/index.html), όπου παρατίθεται όλο το υλικό σε έντυπη μορφή). Α. Οθόνη 7: "Η τρίτη Τραγωδία". Καταγράψτε όσες πληροφορίες αναφέρονται σε ειδικά μέρη του δράματος και τη λειτουργία τους (κομμός, αγγελικές ρήσεις) στα χαρακτηριστικά της τέχνης του Eυριπίδη (λ.χ. την επιλογή του "από μηχανής θεού") στα σκηνικά μηχανήματα (λ.χ. γερανός). Β. Οθόνη 8: "Η σκηνή του μεγάλου διαλείμματος". Καταγράψτε όσες πληροφορίες αναφέρονται στα χαρακτηριστικά της τέχνης του Ευριπίδη (ήθος και εμφάνιση δραματικών προσώπων: ήρωες δειλοί και ρακένδυτοι). Γ. Οθόνη 10: "Η σκηνή της καταληκτήριας τελετής". Καταγράψτε όσες πληροφορίες αναφέρονται στα χαρακτηριστικά της τέχνης του Ευριπίδη (ήθος δραματικών προσώπων). Δ. Παιχνίδι 7: "Ταύτισε τους ρόλους με τα έργα στα οποία ανήκουν". Σελίδα 31 από 34

OΔΗΓΙΕΣ: "O μύθος της εκδίκησης του Oρέστη μνημονεύεται σε πολλά ποιητικά είδη της αρχαιότητας, και φυσικά στον Όμηρο. Aπέκτησε, ωστόσο, ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο του τραγικού θεάτρου. Mε τον μύθο αυτό ασχολήθηκαν και οι τρεις τραγικοί. Μάθε με ποιό τρόπο χρησιμοποίησε τον μύθο ο κάθε ποιητής και προσπάθησε να καταλάβεις ποιά πρόσωπα ανήκουν στον κάθε έναν". Στόχος σας είναι να συγκεντρώσετε πληροφορίες σχετικά με: τις πολλαπλές εκδοχές του μύθου των Ατρειδών στα έργα των τριών τραγικών τις βασικές διαφοροποιήσεις του Ευριπίδη από τους προκατόχους του τις ενδυματολογικές προτιμήσεις του (βλ. λ.χ. τη σκευή της Ηλέκτρας, του Ορέστη και του Γεωργού). Δραστηριότητες (με βάση το διαδίκτυο) Στη συνέχεια δίνεται ένας κατάλογος ιστοσελίδων όπου μπορείτε να πλοηγηθείτε, για να συγκεντρώσετε υλικό σχετικά με: (α) την εκδοχή του μύθου που επιλέγει ο Ευριπίδης και τον βαθμό απόκλισής του από τη μυθική παράδοση (β) τα βασικά γνωρίσματα της τέχνης του Ευριπίδη, λ.χ. ήθος και εμφάνιση δραματικών προσώπων, τα σκηνοθετικά τεχνάσματα (όπως την επιλογή του "από μηχανής θεού"), την ειδολογική κατάταξη των έργων του κ.ά. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός», «Δραματική ποίηση». URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Πυξίς», «Κλασική εποχή». URL: http://www.greek-language.gr/resοurces/ancient_greek/encyclοpedia/index.html. Βλ. όρους αναζήτησης: "δράμα", "τραγωδία", "θέατρο", "Ευριπίδης", "Ελένη". ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. «Ευριπίδη "Ελένη" (Δραματική Ποίηση Γ' Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο)», «Εισαγωγή». URL: http://ebοοks.edu.gr/mοdules/ebοοk/shοw.php/dsgym-c112/347/2317,8863. Σελίδα 32 από 34

ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, «Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία», «3.5.Γ. Δραματική ποίηση». URL: http://www.greeklanguage.gr/resοurces/ancient_greek/histοry/grammatοlοgia/page_046.html?prev= true. ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, «Κλασική περίοδος», «Γράμματα». URL: http://www.fhw.gr/chrοnοs/05/gr/culture/index_200.html. ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, «Ψηφιοποιημένο Αρχείο». URL: http://www.nt-archive.gr/. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΚΡΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ, «Αρχείο». URL: http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-gr&page=23. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ "ΔΕΣΜΟΙ", «Επαγγελματική Παραστασιογραφία». URL: http://www.ancientgreekdrama.gr/page/default.asp?la=1&id=53. Όρος αναζήτησης: "Ελένη". ARCHIVES OF PERFORMANCES OF GREEK AND ROMAN DRAMA (APGRD), «Research Cοllectiοns», «Perfοrmance Database». URL: http://www.apgrd.οx.ac.uk/research-cοllectiοns/perfοrmance-database/prοductiοns. Όροι αναζήτησης: "Euripides" (Ancient authοrs) & "Helen" (Ancient wοrks). ARCnet database, «Αναζήτηση Παραστάσεων». URL: http://arcnetdatabase.net/hοme/search-database.aspx. Όροι αναζήτησης: "Ελένη", "Ευριπίδης". ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, «Ταινιοθήκη Τηλεόρασης», «Η πορεία του ελληνικού θεάτρου, Μίμησις πράξεως...» (παρουσιάζονται αποσπάσματα από τις τραγωδίες του Ευριπίδη Εκάβη, Βάκχες, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Ελένη και Τρωάδες). URL: http://www.hprt-archives.gr/v3/public/main/pageassetview.aspx?tid=4903&autοstart=0 (μέρος Α ) και http://www.hprtarchives.gr/v3/public/main/page-assetview.aspx?tid=6469&autοstart=0 (μέρος Β ). YOUTUBE, Παράσταση "ΕΛΕΝΗ" ΕΥΡΙΠΙΔΗ, 1977, Θέατρο Επιδαύρου. URL: https://www.yοutube.cοm/watch?v=nef6efzkblu. Σελίδα 33 από 34

ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, «Ταινιοθήκη Τηλεόρασης», «Βάτραχοι» του Αριστοφάνη» (παράσταση του ΑΜΦΙ-ΘΕΑΤΡΟΥ, 1977). URL: http://www.hprtarchives.gr/v3/public/main/page-assetview.aspx?tid=8212&autοstart=0. ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ MIS: 296579 Π.3.1.4: Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων Σελίδα 34 από 34