ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΑΞΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012 2013 ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΑΞΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012 2013 ΚΕΙΜΕΝΟ Η κοινωνική παρενέργεια της θρησκείας σήμερα Η πρωτόγνωρη λέξη «φονταμενταλισμός» αποδίδεται ως «θεμελιωτισμός» ή «θεμελιοκρατία» και σημαίνει την επιστροφή στα θεμέλια μιας παράδοσης του παρελθόντος, την εμμονή στα «θεμελιώδη» άρθρα της πίστης και τη μαχητική προάσπιση των «θεμελειακών» στοιχείων κάποιας θρησκευτικής κληρονομιάς. Φονταμενταλισμός είναι ο μαχητικός θρησκευτικός συντηρητισμός. Τρία χαρακτηριστικά στοιχεία του είναι η συντηρητικότητα, η θρησκευτικότητα και η μαχητικότητα. Πρώτιστο ιδίωμα παραμένει ο συντηρητισμός που διαφοροποιεί τον φονταμενταλισμό από τον εκσυγχρονισμό, τον αντιπαραθέτει με τον φιλελευθερισμό ή τον σοσιαλισμό και τον αντιδιαστέλλει με τον διαφωτισμό, με τον ορθολογισμό και τον ατομικισμό της νεωτερικότητας. Η συντήρηση της παράδοσης των «θεμελίων» χωρίς ανανέωση και δίχως προσαρμογή, η πιστή κατά γράμμα ερμηνεία και η τυφλή τυποποιημένη ε φαρμογή των επιταγών της κληρονομιάς του παρελθόντος μαζί με την α ντιπαράθεση σε καθετί νεωτερικό, σύγχρονο, μοντέρνο, δυτικό (ευρωπαϊκό ή αμερικανικό) συνιστούν τον πυρήνα του φονταμενταλιστικού κινήματος. Η θρησκευτικότητα χρωματίζει και τον φονταμενταλισμό αποφασιστικά και καθορίζει τον συντηρητισμό του. Χάρη στη βασική εμπειρία της ενότητας που διακρίνει κάθε θρησκεία τόσο στο χώρο όσο και μέσα στον χρόνο [ ], η συντήρηση των «θεμελίων» επικυρώνεται μεταφυσικά και επεκτείνεται από τον θολό πυθμένα κάποιου παρελθόντος «χρυσού αιώνα» στον απλησίαστο ορίζοντα ενός μελλοντικού «παραδείσου». Η θρησκεια λειτουργεί σαν «τσιμέντο» της συντήρησης, ως το ανθεκτικότερο συνεκτικό υλικό των «θεμελίων» της παράδοσης που υποτάσσει το κοσμικό (κράτος, κοινωνία, οικονομία) στο θρησκευτικό και υποτάσσει το ι διωτικό (προσωπική ζωή του ατόμου) στο δημόσιο (θρησκευτικός κώδικας ηθικών αξιών, «ιερός νόμος»). 1

Η μαχητικότητα είναι το τρίτο στη σειρά, αλλά πρώτο σε εντυπωσιασμό στοιχείο του φονταμενταλισμού. Η βία στη διακονία του ιερού εν ο νόματι της συντήρησης είναι που συνοψίζει το φονταμενταλιστικό κίνημα άριστα. Προσφυγή στα όπλα, αιματοχυσίες και εκατόμβες, ακρωτηριασμοί τιμωρίας και παραδειγματικές εκτελέσεις, πογκρόμ και γκέτο, φυλετικές διακρίσεις και σεξιστικοί διαχωρισμοί, εθνοκάθαρση και τρομοκρατία βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη των φονταμενταλιστών όλου του κόσμου κάθε εποχής. Η σχέση της θρησκείας με τον φονταμενταλισμό είναι σαν τη σχέση της ενέργειας με την παρενέργεια ή του προϊόντος και του υπερπροϊόντος. Όπως κάθε φάρμακο έχει ενδείξεις και αντενδείξεις, έτσι και η θρησκεία ως φαινόμενο της Ιστορίας, της κοινωνίας και του πολιτισμού αντανακλά το περιβάλλον της και αναπαράγει τον περίγυρό της άλλοτε προς το καλύτερο και άλλοτε προς το χειρότερο. Εάν επιβίωση σημαίνει συμβίωση και εφόσον ο λόγος είναι διάλογος, ποτέ μονόλογος ούτε αντίλογος, τότε η θρησκεία έχει κοινωνικό συμφέρον και ιστορικό ενδιαφέρον να φανεί τίμια με τον εαυτό της ως δύναμη που ενώνει αντί να χωρίζει. Πρώτιστο μέλημα κάθε θρησκευτικής παρουσίας σήμερα είναι η παραγωγή θεολογικών αντιδότων κατά του φονταμενταλισμού για το καλό όλων μας. Αλλιώτικα θα αποβληθούν τα προϊόντα μαζί με τα υποπροϊόντα και μάλιστα εξαιτίας αυτών των τελευταίων ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ M. Mπέγζος, εφ. Το Βήμα, 23 09 2012 (κείμενο διασκευασμένο) Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100 120 περίπου λέξεις. Β.1. Μονάδες: 25 «η θρησκεία έχει κοινωνικό συμφέρον και ιστορικό ενδιαφέρον να φανεί τίμια με τον εαυτό της ως δύναμη που ενώνει αντί να χωρίζει»: Να αναπτύξετε την πρόταση αυτή σε μία παράγραφο 80 100 περίπου λέξεων. Μονάδες: 10 2

Β.2.α «Η σχέση της θρησκείας προς το χειρότερο»: Να επισημάνετε δύο τρόπους ανάπτυξης της εκτής παραγράφου. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες: 4 Β.2.β. «Φονταμενταλισμός είναι ο μαχητικός κάθε εποχής»: Με ποια νοηματική σχέση συνδέονται η δεύτερη με την τρίτη, την τέταρτη και την πέμπτη παράγραφο του κειμένου; Μονάδες: 3 Β.3.α. «Η θρησκευτικότητα χρωματίζει ιερός νόμος»: Ποια μέθοδο πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην παράγραφο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορά στα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί. Μονάδες: 6 Β.3.β. «Η μαχητικότητα κάθε εποχής»: Ποια συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο συγγραφέας στην παράγραφο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορά σε χωρία του κειμένου. Μονάδες: 3 Β.4.α. προάσπιση, αντιπαράθεση, επικυρώνεται, συνεκτικό, πρώτιστο: Για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις να γράψετε από μία συνώνυμη. Μονάδες: 5 Β.4.β. Να εξηγήσετε το ρόλο των εισαγωγικών και των παρενθέσεων στις ακόλουθες φράσεις του κειμένου: εμμονή στα «θεμελιώδη» άρθρα της πίστης [πρώτη παράγραφος]. Η θρησκεια λειτουργεί σαν «τσιμέντο» της συντήρησης [τέταρτη παράγραφος]. υποτάσσει το κοσμικό (κράτος, κοινωνία, οικονομία) στο θρησκευτικό και υποτάσσει το ιδιωτικό (προσωπική ζωή του ατόμου) [τέταρτη παράγραφος]. Μονάδες: 4 3

Γ. Προβληματιζόμενος από την έξαρση του φανατισμού στους νέους ανθρώπους σήμερα, να συντάξετε μια ομιλία προς τα μέλη της σχολικής κοινότητας (500 600 λέξεις) με την οποία θα εκθέσετε τους παράγοντες που, κατά τη γνώμη σας, εκτρέφουν τα φαινόμενα φανατισμού στις μέρες μας προτείνοντας παράλληλα τρόπους με τους οποίους, ατομικά αλλά και συλλογικά, μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Μονάδες: 40 4

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΑΞΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012 2013 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ Β.1. A. Το κείμενο αναφέρεται στα κύρια γνωρίσματα του φονταμενταλισμού και διερευνά τη σχέση του με τη θρησκεία. Αρχικά ο συγγραφέας ταυτίζει την έννοια με έναν βίαιο θρησκευτικό συντηρητισμό. Κύρια γνωρίσματά του είναι καταρχάς η παρελθοντολαγνεία και η απόρριψη κάθε σύγχρονου και προοδευτικού στοιχείου. Επιπλέον, η νοσταλγία ενός ιδανικού, αλλά απροσδιόριστου ως προς το περιεχόμενό του παρελθόντος και η προσμονή ενός ακόμη πιο ιδανικού μέλλοντος λειτουργεί συνεκτικά στους κόλπους των ο παδών του. Τη σκιαγράφηση του φαινομένου συμπληρώνει αναφερόμενος στη βίαιη υπεράσπιση των θέσεων του φονταμενταλιστικού κινήματος. Κατά το συγγραφέα, η θρησκεία καθίσταται φορέας εκδήλωσης των εκάστοτε κοινωνικών αρετών ή στρεβλώσεων. Ολοκληρώνοντας, τονίζει την ανάγκη να ανταποκριθεί στον ιστορικό και κοινωνικό της ρόλο ως δύναμη ενωτική και όχι διχαστική. H θρησκεία έχει κοινωνικό συμφέρον και ιστορικό ενδιαφέρον να φανεί τίμια με τον εαυτό της ως δύναμη που ενώνει αντί να χωρίζει. Ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει ιδιαίτερα σήμερα, που η αξία της ανθρώπινης ζωής υποκαθίσταται από αμφίβολης σημασίας ποιότητες, είναι κομβικός. Μέσα από το διαχρονικό μήνυμα της χαράς και της ελπίδας που εκπέμπει, οφείλει να χαλιναγωγήσει τα πάθη, να επαναφέρει στο σύγχρονο άνθρωπο τη δίψα για Β.2.α. Η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων (αναλογίας και αιτίου αποτελέσματος). Αρχικά ο συγγραφέας παραλληλίζει τη σχέση θρησκείας και φονταμενταλισμού με τη σχέση ενέργειας και παρενέργειας («είναι σαν τη σχέση παρενέργειας»), ενώ στη συνέ ζωή, να ενισχύσει τη δημιουργικότητά του και να συμβάλλει στην προσωπική του ολοκλήρωση. Μεταδίδοντας την αξία της αγάπης και του σεβασμού για τον άνθρωπο, μπορεί να πραγματώσει το ό ραμα για μια παγκόσμια κοινωνία ειρηνικής συνύπαρξης. 5

χεια παρομοιάζει τη θρησκεία με φάρμακο («όπως κάθε φάρμακο έτσι και η θρησκεία»). Τέλος, επισημαίνει τον αντίκτυπο που έχει ως προϊόν της εκάστοτε ιστορικής συγκυρίας, της κοινωνίας αλλά και του πολιτισμού αφού «αναπαράγει τον περίγυρό της άλλοτε προς το καλύτερο και άλλοτε προς το χειρότερο». Β.2.β. Η νοηματική σχέση ανάμεσα στη δεύτερη και στην τρίτη, στην τέταρτη και στην πέμπτη παράγραφο είναι σχέση επεξήγησης, διασάφησης. Στη δεύτερη παράγραφο παρατίθενται τρία κύρια χαρακτηριστικά του φονταμενταλισμού («η συντηρητικότητα, η θρησκευτικότητα και η μαχητικότητα»), καθένα από τα οποία αναλύεται στην τρίτη, στην τέταρτη και στην πέμπτη παράγραφο αντίστοιχα. Β.3.α. Η μέθοδος πειθούς που χρησιμοποιείται στην παράγραφο είναι η ε πίκληση στο συναίσθημα. Τα μέσα πειθούς είναι τόσο η περιγραφή, καθώς περιγράφεται ο ρόλος της θρησκευτικότητας στο φαινόμενο του φονταμενταλισμού, όσο και η συνυποδηλωτική λειτουργία της γλώσσας («χρωματίζει και τον φονταμενταλισμό αποφασιστικά», «από το θολό πυθμένα», «τσιμέντο»). Χρησιμοποιούνται ακόμη σχολιαστικά και σημεία στίξης προκειμένου να δηλωθεί ειρωνεία («παραδείσου»). Στόχος του συγγραφέα είναι να καταδείξει εμφατικά τον αρνητικό ρόλο που διαδραματίζει το θρησκευτικό συναίσθημα στην εκδήλωση του φονταμενταλισμού. Β.3.β. Η συλλογιστική πορεία είναι παραγωγική. Ο συγγραφέας αρχίζει με μια γενική θέση/γνώμη («Η μαχητικότητα είναι το τρίτο στη σειρά, αλλά πρώτο σε εντυπωσιασμό στοιχείο του φονταμενταλισμού») [όλον] και καταλήγει αναφερόμενος σε ειδικές περιπτώσεις που καταδεικνύουν τη μαχητική διάθεση των εκφραστών του φαινομένου («Προσφυγή στα όπλα, αιματοχυσίες και εκατόμβες, α κρωτηριασμοί τιμωρίας και παραδειγματικές εκτελέσεις, πογκρόμ και γκέτο, φυλετικές διακρίσεις και σεξιστικοί διαχωρισμοί, εθνοκάθαρση και τρομοκρατία») [μέρος]. Β.4.α. προάσπιση = υπεράσπιση αντιπαράθεση = σύγκρουση επικυρώνεται = επιβεβαιώνεται συνεκτικό = συνδετικό 6

πρώτιστο = πρωταρχικό Β.4.β. Στο πρώτο παράδειγμα τα εισαγωγικά προσδίδουν ειρωνική διάθεση ειρωνικό τόνο. Στο δεύτερο παράδειγμα η λέξη «τσιμέντο» χρησιμοποιείται με μεταφορική σημασία. Στο τρίτο παράδειγμα οι παρενθέσεις και στις δύο περιπτώσεις διευκρινίζουν το περιεχόμενο των εννοιών «κοσμικό» και «ιδιωτικό» Γ. Η δομή θα πρέπει να οργανωθεί με βάση το ακόλουθο σχήμα. Ως προς το περιεχόμενο προτείνονται κάποιοι βασικοί άξονες που θα πρέπει να αναπτυχθούν: ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ: Aξιότιμοι καθηγητές, αγαπητοί συμμαθητές, ΠΡΟΛΟΓΟΣ Α ζητούμενο: Οι παράγοντες που εκτρέφουν τα φαινόμενα φανατισμού στις μέρες μας θα θεωρηθεί σωστή η αναφορά στις ακόλουθες παραμέτρους: Α. Η ευθύνη των φορέων αγωγής και κοινωνικοποίησης: 1. Οικογένεια: η λανθασμένη ανατροφή των παιδιών, τα λάθη αγωγής που γίνονται στην παιδική ηλικία: γονείς που αποτελούν πρότυπα φανατισμού, αυταρχισμού, ωμότητας, συγκρούσεις, έντονες αντιπαραθέσεις, έλλειψη διαλόγου και ε πικοινωνίας ή άκριτος φιλελευθερισμός, ανοχή, αδιαφορία και άλλοτε υπερπροστασία. 2. Εκπαίδευση: δεν παρέχει ολόπλευρη μόρφωση και αγωγή, συχνά γίνεται ενισχυτικός παράγοντας φανατισμού, καθώς ενισχύει την αυθεντία του δασκάλου (δασκαλοκεντρική προσέγγιση), δημουργεί ένα αυταρχικό περιβάλλον, ενώ μέσα α πό μια στρεβλή ιστοριογνωσία συντελεί στη θεοποίηση του παρελθόντος και στην καλλιέργεια του μίσους. 3. Μέσα μαζικής ενημέρωσης: απουσία πλουραλιστικής ενημέρωσης, παραπληροφόρηση, προπαγάνδα, ταύτιση της κομματικής τοποθέτησης με την είδηση. 7

Γενικότερα, η απουσία ορθού λόγου και κριτικής σκέψης εκτρέφει φανατισμένα πλήθη, καθώς ο άνθρωπος δεν παραμένει σε εγρήγορση, αλλά α ποδέχεται ο,τιδήποτε αβασάνιστα. Η αμάθεια και ο σύγχρονος λειτουργικός αναλφαβητισμός καθιστά το σύγχρονο άνθρωπο εύκολο θύμα χειραγώγησης. B. Oικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά αίτια: 1. Η ανεργία, η ανέχεια, η εξαθλίωση, οδηγούν στο φανατισμό, είτε διότι οι πολίτες που τα βιώνουν είναι ευάλωτοι σε όσους υπόσχονται την επίλυσή τους είτε διότι από αντίδραση και αίσθημα εκδίκησης στρέφονται σε ακραίες επιλογές, επιθυμώντας τη ριζική αλλαγή με κάθε τρόπο αυξάνουν τα ποσοστά εγκληματικότητας μέσα στην κοινωνία. 2. Aδικίες, ανισότητες, διακρίσεις, ρατσισμός το αίσθημα κατωτερότητας συντελεί στην καλλιέργεια συναισθημάτων μίσους και φθόνου για τους άλλους, που εκλαμβάνονται ως δήθεν ανώτεροι. Η απογοήτευση, η αποτυχία βρίσκουν αδιέξοδο σε μαζικά κινήματα Aς σταθούμε στις ανισότητες: Ειδικότερα, η ανεργία (η μετουσίωση της κοινωνικής αδικίας), οικονομική κρίση, υποαπασχόληση και ετεροαπασχόληση, αδυναμία δημιουργικής εκτόνωσης, κοινωνικός στιγματισμός του ανέργου, πρόβλημα επιβίωσης η κλονισμένη αυτοπεποίθηση, η μειωμένη αυτοεκτίμηση δημιουργούν την ανάγκη προσκόλλησης σε φανατικά κινήματα και, ενδεχομένως, τον υπερβολικό θαυμασμό, τη λατρεία σε κάποιο πρόσωπο. Γ. Ηθική κρίση μέτρο ποιότητας είναι το κέρδος όχι ο άνθρωπος. Η έκπτωση των ιδανικών μέσα σε ένα περιβάλλον τεχνοκρατίας και υπερεξειδίκευσης αλλοτριώνει τον άνθρωπο ψυχικά και ηθικοπνευματικά, με συνέπεια την αδιαφορία για το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής και τη συναισθηματική αναλγησία για το συνάνθρωπο. Η επιδίωξη του πλουτισμού και της ικανοποίησης του προσωπικού συμφέροντος, ακόμη και σε βάρος του κοινωνικού. Η ιδεολογική σύγχυση και η απομυθοποίηση αληθινών αξιών στερούν από το ά τομο την έμπνευση, τον υγιή προσανατολισμό, οπότε καθιστούν, κυρίως το νέο, ιδιαίτερα ευάλωτο, αφού δε διαθέτει ισχυρές βάσεις. 8

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ B ζητούμενο: τρόπoι με τους οποίους, ατομικά αλλά και συλλογικά, μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο θα θεωρηθεί σωστή η αναφορά στις ακόλουθες παραμέτρους: Α. Άτομο: Ο ίδιος ο άνθρωπος φέρει την ευθύνη να ασχοληθεί με τον εαυτό του και κυρίως με τον εσωτερικό του κόσμο και να θέσει ως προτεραιότητα την αποφυγή του φανατισμού μέ: Υιοθέτηση της αμφιβολίας και κριτική προσέγγιση στα φαινόμενα, στις ιδεολογίες, για εντοπισμό των «κακώς» κειμένων. Διαρκής και σφαιρική ενημέρωση/διασταύρωση πληροφοριών, προκειμένου το άτομο να εντοπίζει την προπαγάνδα, την κινδυνολογία. Αυτοκριτική/αυτογνωσία, για επισήμανση της ρίζας των κακοδαιμονι ών και των λανθασμένων επιλογών στοχεύοντας στην αυτοβελτίωση. Πολύπλευρα ενδιαφέροντα, γόνιμη διάθεση του ελεύθερου χρόνου, καθώς ο άνθρωπος δημιουργώντας εισπράττει την ευχαρίστηση, την πληρότητα. Επιδίωξη του διαλόγου, γιατί διδάσκει το σεβασμό στη γνώμη του άλλου, αίσθημα που αντιμάχεται τη βία. Ενδυνάμωση της κοινωνικής συνείδησης μέσω της συνεργασίας, της σύναψης φιλικών σχέσεων αλλά και της προσπάθειας συμβιβασμού. Συλλογική αντιμετώπιση του φαινομένου: Α. Δημοκρατία και κοινωνικό κράτος στην πράξη εδραίωση της γνήσιας δημοκρατίας που επιβάλλεται να αποτελεί μέλημα των πολιτικών (ήθος και ύφος ηγεσίας, κοινωνικές πολιτική προς τις α δύναμες κοινωνικά ομάδες, πολιτική εξάλειψης ξενοφοβίας και κοινωνικών αποκλεισμών, δικαιότερη οργάνωση της κοινωνίας, ευνομία, διασφάλιση ισονομίας και αξιοκρατίας, στήριξη και ενίσχυση του εθελοντισμού οργανώσεων και πρωτοβουλιών ως αναγκαίο συμπλήρωμα του κράτους πρόνοιας). Εφαρμογή πολιτικής που υπηρετεί το λαό και όχι προσωπικά ή κομματικά συμφέροντα. Διαρκής ε πιδίωξη το συλλογικό συμφέρον. 9

B. Κοινωνικοί φορείς: 1. Οικογένεια: βίωση και μετάδοση ανθρωπιστικών αξιών και σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων από την οικογένεια ως καθημερινή στάση ζωής. Κλίμα θαλπωρής, ασφάλειας για την τόνωση της αυτοπεποίθησης των νέων, οι γονείς έ χουν χρέος να αποτελούν ζωντανό παράδειγμα φιλελευθερισμού, μετριοπάθειας. 2. Στόχος του σχολείου η εμπέδωση της δημοκρατικότητας (αξιοποίηση του ρόλου των μαθητικών κοινοτήτων), η καλλιέργεια της ανεκτικότητας, της ανθρωπιάς. Όξυνση της κριτικής σκέψης του νέου και αποφυγή του φανατισμού και των προκαταλήψεων. Η εκπαίδευση θα πρέπει να μυεί και να καλλιεργεί τον νέο με πνεύμα δυναμικού ανθρωπισμού, να αναπτύσσει τον ορθολογισμό, την ευαισθησία, να τον μαθαίνει να υπερασπίζεται την αλήθεια, να αγαπά όλους τους ανθρώπους και να αγωνίζεται για την ευημερία τους. Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να είναι πρότυπα αντιδογματισμού (διδασκαλία μαθητοκεντρική με έμφαση στο διάλογο). Αμερόληπτη διδασκαλία της Ιστορίας, ώστε ο μαθητής να διδάσκεται από το παρελθόν. Σοβαρή προσέγγιση των σύγχρονων γεγονότων, κατά το μάθημα της Έκφρασης Έκθεσης, με σκοπό να καλλιεργούν την κριτική ικανότητα των νέων. 3. Mέσα μαζικής ενημέρωσης: σεβασμός στον πολίτη, αποκάλυψη της αλήθειας, τήρηση της δεοντολογίας, στηλίτευση κάθε μορφής φανατισμού. 4. Πνευματική ηγεσία: αμετάθετο καθήκον της η διαφώτιση και η αφύπνιση των συνειδήσεων, στιγματισμός κάθε μορφής φανατισμού. ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΩΝΗΣΗ: Σας ευχαριστώ 10