ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ σολή Γιοίκηζηρ και Οικονομίαρ Σμήμα Λογιζηικήρ Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο : Σα όπια δικαιώμαηορ πληπεξοςζιόηηηαρ και η ανάκληζη ηος δικαιώμαηορ αςηού ππνβιεζείζα ζηελ θαζεγήηξηα Καλαμπούκα Καλλιόπη από ηελ ζπνπδάζηξηα ΚΤΡΣΗ ΔΛΔΝΗ (28 εο Οθησβξίνπ 31, 56224 Θεζζαινλίθε) Καβάλα 2008
Εσταριστίες Θα επηζπκνύζα λα εθθξάζσ ηελ επγλσκνζύλε κνπ ζε όινπο εθείλνπο πνπ έρνπλ ζπκβάιεη ζε απηήλ ηελ πηπρηαθή εξγαζία. Καη αξρήλ, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο γνλείο κνπ, Παληειή θαη Αηθαηεξίλε, θαζώο θαη ηνλ αδεξθό κνπ Επζύκε, πνπ κε ζηήξημαλ θαη κε ζηεξίδνπλ, γηα ηηο ζπζίεο πνπ θάλνπλ, αιιά θαη γηα ηελ αγάπε ηνπο. Επηπιένλ, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ ππεύζπλε θαζεγήηξηά κνπ ηε θπξία Καιακπνύθα Καιιηόπε πνπ κνπ εκπηζηεύζεθε ην ζέκα ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο κνπ θαη γηα ηε βνήζεηα πνπ κνπ παξείρε. Τέινο, ζα ήζεια λα ηνλίζσ ηε ζεκαληηθή θαη πνιύηηκε ςπρνινγηθή ππνζηήξημε πνπ κνπ πξνζέθεξαλ όιν απηό ην δηάζηεκα νη θίινη κνπ. Χσξίο ηελ ελζάξξπλζε θαη ηελ ππνζηήξημε ηνπο ε νινθιήξσζε ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο κνπ δε ζα ήηαλ εθηθηή.
Π ε ρ ι ε τ ό μ ε ν α Α. Πξόινγνο Β. Δηζαγωγή..1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΝΝΟΙΑ Κ ΕΙΔΗ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΩΝ 1.1. Οη λνκηθέο πξάμεηο......3 1.2. Έλλνηα ηεο λνκνινγίαο...3 1.3. Έλλνηα ηεο δηθαηνπξαμίαο..4 1.4. Δίδε δηθαηνπξαμηώλ....5 1.5. Οη πξνϋπνζέζεηο γηα ηελ θαηάξηηζε ηεο δηθαηνπξαμίαο.9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΘΕΜΟ ΣΗ ΑΝΣΙΠΡΟΩΠΕΤΗ 2.1. Έλλνηα θαη ζεκαζία ηεο αληηπξνζώπεπζεο.16 2.2. Δίδε ηεο εθνύζηαο αληηπξνζώπεπζεο...17 2.3. Ννκηθή θύζε θαη αληηθείκελν ηεο άκεζεο αληηπξνζώπεπζεο.18 2.4. Αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ άκεζε αληηπξνζώπεπζε..19 2.5. Πξνϋπνζέζεηο ηεο άκεζεο αληηπξνζώπεπζεο..19 2.6. Η ηθαλόηεηα ηνπ αληηπξνζώπνπ...21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΘΕΜΟ ΣΗ ΠΛΗΡΕΞΟΤΙΟΣΗΣΑ 3.1. Έλλνηα, ηξόπνη παξνρήο θαη δηαθξίζεηο πιεξεμνπζηόηεηαο.23 3.2. Τύπνο πιεξεμνπζηόηεηαο 27 3.3. Έθηαζε πιεξεμνπζηόηεηαο...27 3.4. Δλέξγεηα πιεξεμνπζηόηεηαο...29 3.5. Γπλαηόηεηα θαη ηξόπνη αλάθιεζεο ηεο πιεξεμνπζηόηεηαο.31 3.6. Λόγνη παύζεο πιεξεμνπζηόηεηαο.32 3.7. Σπλέπεηεο παύζεο πιεξεμνπζηόηεηαο...34 3.8. Καηάρξεζε ηεο πιεξεμνπζηόηεηαο..36 3.9. Η απηνζύκβαζε 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Η ΔΙΚΑΣΙΚΗ ΠΛΗΡΕΞΟΤΙΟΣΗΣΑ 4.1. Έλλνηα θαη ηθαλόηεηα ηνπ δηαδίθνπ.39 4.2. Ιθαλόηεηα δηθαζηηθήο παξάζηαζεο..39 4.3. Υπνρξεωηηθή θαη πξναηξεηηθή παξάζηαζε δηθεγόξνπ 43 4.4. Παξνρή δηθαζηηθήο πιεξεμνπζηόηεηαο 45 4.5. Έθηαζε γεληθήο δηθαζηηθήο πιεξεμνπζηόηεηαο...47 4.6. Δηδηθή δηθαζηηθή πιεξεμνπζηόηεηα.48 4.7. Έιεγρνο δηθαζηηθήο πιεξεμνπζηόηεηαο...49 4.8. Παύζε δηθαζηηθήο πιεξεμνπζηόηεηαο.53
Γ. Σπκπεξάζκαηα 57 Γ. Παξάξηεκα-Υπνδείγκαηα..60 Δ. Βηβιηνγξαθία..70 ΣΤ. Καζνκνιόγεζε 72
Π ί ν α κ α ς Σ σ ν τ μ ή σ ε ω ν Α. Κ. Αζηηθόο Κώδηθαο Α. Π. Άξεηνο Πάγνο Δθ Αζ Δθεηείν Αζελώλ Κ. Γηνηθ. Γ. Κώδηθαο Γηνηθεηηθήο Γηθνλνκίαο Κ. Πνι. Γ. Κώδηθαο Πνιηηηθήο Γηθνλνκίαο Κ. Φ. Γ. Κώδηθαο Φνξνινγηθήο Γηθνλνκίαο ΝΠΙΓ ΣηΔ Ννκηθά Πξόζωπα Ιδηωηηθνύ Γηθαίνπ Σπκβνύιην ηεο Δπηθξαηείαο
Π ρ ό λ ο γ ο ς Κάζε πξόζωπν (θπζηθό ή λνκηθό) θαηαβάιιεη ζπλερώο πξνζπάζεηα λα δηακνξθώζεη ηηο ζρέζεηο ηνπ κε ηέηνην ηξόπν ώζηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο επηζπκίεο ηνπ θαη λα ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ηνπ. Η πξνζπάζεηα απηή επηηπγράλεηαη είηε κε ελέξγεηεο ηνπ ίδηνπ ηνπ πξόζωπνπ είηε ζε ζπλεξγαζία κε άιια πξόζωπα. Πνιιέο από ηηο βηνηηθέο ζρέζεηο ηνπ πξνζώπνπ ελδηαθέξνπλ ηδηαίηεξα ην δίθαην θαη ξπζκίδνληαη από απηό ώζηε ν βίνο ηωλ αλζξώπωλ λα ιεηηνπξγεί όζν γίλεηαη θαιύηεξα θαη ν θαζέλαο λα γλωξίδεη ηα δηθαηώκαηα θαη ηηο ππνρξεώζεηο ηνπ. Απαξαίηεηε πξνϋπόζεζε γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηωλ ελεξγεηώλ είλαη ην πξόζωπν λα απνθαζίζεη, λα εθθξάζεη θαη λα εμωηεξηθεύζεη ηε βνύιεζή ηνπ. Οη έλλνκεο ζρέζεηο δεκηνπξγνύληαη από ηελ βνύιεζε ηωλ πξνζώπωλ. Η εμωηεξίθεπζε ηεο βνύιεζεο γίλεηαη κε ηε δήιωζε βνύιεζεο θαη απνηειεί ην νπζηώδεο κέξνο ηεο δηθαηνπξαμίαο. Οη ελέξγεηεο πνπ απνζθνπνύλ ζηε γέλεζε, κεηαβνιή ή απώιεηα δηθαηώκαηνο, εθόζνλ αλαγλωξίδνληαη από ην δίθαην ραξαθηεξίδνληαη «ζεκηηέο» θαη νλνκάδνληαη δικαιοππαξίερ. Αληίζεηα, όηαλ απηέο δελ αλαγλωξίδνληαη από ην δίθαην ραξαθηεξίδνληαη «αζέκηηεο» θαη νλνκάδνληαη αδικοππαξίερ. 1 1 (http://el.wikipedia.org/wiki/γηθαηνπξαμία)
Δ ι ζ α γ ω γ ή Αξθεηέο θνξέο, νξηζκέλα πξφζσπα, θπζηθά ή λνκηθά, γηα δηάθνξνπο ιφγνπο δελ κπνξνχλ ή δελ ηνπο επηηξέπεηαη λα πξνβαίλνπλ ζε δηθαηνπξαμίεο. Δικαιοππαξία είλαη πξάμε ε νπνία επηθέξεη λφκηκα απνηειέζκαηα. απηέο ηηο πεξηπηψζεηο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα δηελέξγεηαο δηθαηνπξαμηψλ ζην φλνκα θαη γηα ινγαξηαζκφ απηψλ ησλ πξνζψπσλ κέζσ άιισλ πξνζψπσλ,πνπ είηε ην ίδην ην πξφζσπν έρεη επηιέμεη (Δθνχζηα αληηπξνζψπεπζε) είηε ν Νφκνο έρεη θαζνξίζεη (Νφκηκε αληηπξνζψπεπζε). 1 Η εμνπζία αληηπξνζψπεπζεο πνπ ρνξεγείηαη νλνκάδεηαη πληπεξοςζιόηηηα. Σα θεθάιαηα 1-3 αλαθέξνληαη ζηηο γεληθέο αξρέο ηνπ Αζηηθνχ Κψδηθα ελψ ην θεθάιαην 4 αλαθέξεηαη ζηνλ Κψδηθα Πνιηηηθήο Γηθνλνκίαο. ην πξψην θεθάιαην, γίλεηαη αλαθνξά ζηηο λνκηθέο πξάμεηο θαη αλαπηχζζνληαη ε έλλνηα θαη ηα είδε ησλ δηθαηνπξαμηψλ θαζψο επίζεο θαη νη πξνυπνζέζεηο γηα ηελ θαηάξηηζε ηνπο. ην δεχηεξν θεθάιαην, αλαπηχζζνληαη ε έλλνηα, ε ζεκαζία θαη ηα είδε ηεο αληηπξνζψπεπζεο θαη γίλεηαη εθηελέζηεξε αλαθνξά ζηελ 1 (http://www.moi.gov.cy/moi/citizenscharter/citizenscharter.nsf/all/9c104f 153F284C42C2256E40002F29EA?OpenDocument ) 1
άκεζε αληηπξνζψπεπζε, ε νπνία απνηειεί θαη νπζηαζηηθφ ζέκα ησλ γεληθψλ αξρψλ ηνπ Αζηηθνχ Γηθαίνπ. ην ηξίην θεθάιαην, εμεηάδεηαη ν ζεζκφο ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Γίλνληαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ παξνρή, ηνλ ηχπν θαη ηελ έθηαζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο, θαζψο επίζεο, θαη γηα ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο θαη ηηο ζπλέπεηεο ηεο. Σέινο, ζην ηέηαξην θεθάιαην ν αλαγλψζηεο κπνξεί λα ελεκεξσζεί ζρεηηθά κε ηελ ηθαλφηεηα ελφο δηαδίθνπ λα παξαζηεί ζε δίθε αιιά θαη ην πφηε επηβάιιεηαη ε αληηπξνζψπεπζή ηνπ απφ δηθεγφξν. Δπηπιένλ, κπνξεί λα ζπιιέμεη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηξφπν παξνρήο, ηελ έθηαζε θαη ηελ παχζε ηεο δηθαζηηθήο πιεξεμνπζηφηεηαο. Μεηά ηελ ζεσξεηηθή αλάιπζε θάζε άξζξνπ αθνινπζεί ε ζρεηηθή λνκνινγία. 2
Κ ε θ ά λ α ι ο 1 Δ Ν Ν Ο Ι Α Κ Α Ι Δ Ι Γ Η Γ Ι Κ Α Ι Ο Π Ρ Α Ξ Ι Ω Ν 1.1 Οη λνκηθέο πξάμεηο Χο πξάμε ελλννχκε ηελ εθνχζηα αλζξψπηλε ελέξγεηα πνπ πξνθαιεί αιιαγέο ζηνλ εμσηεξηθφ θφζκν. Η πξάμε κπνξεί λα είλαη ζεηηθή ελέξγεηα ή παξάιεηςε ελέξγεηαο. Όιεο νη πξάμεηο ηνπ αλζξψπνπ δελ ελδηαθέξνπλ ην δίθαην. Δθείλεο νη πξάμεηο πνπ ελδηαθέξνπλ ην δίθαην θαινχληαη πξάμεηο δηθαίνπ ή λνκηθέο πξάμεηο. Γειαδή πξάμε δηθαίνπ ή λνκηθή πξάμε είλαη ε πξάμε πνπ ξπζκίδεηαη απφ ην δίθαην θαη επηθέξεη λφκηκεο ζπλέπεηεο. Οη πξάμεηο δηθαίνπ δηαρσξίδνληαη ζε πξάμεηο πνπ επηθξνηεί θαη επηηξέπεη ην δίθαην θαη νη νπνίεο ιέγνληαη δίθαηεο ή ζεκηηέο πξάμεηο θαη ζε πξάμεηο πνπ απνξξίπηεη θαη απαγνξεχεη ην δίθαην θαη πνπ ιέγνληαη άδηθεο πξάμεηο. Άδηθεο πξάμεηο απνηεινχλ νη αδηθνπξαμία θαη ε αζέηεζε ελνρηθψλ ππνρξεψζεσλ. Σε ζπνπδαηφηεξε θαηεγνξία ησλ δηθαίσλ ή ζεκηηψλ πξάμεσλ, πνπ ξπζκίδεηαη θαη ηδηαίηεξα απφ ην δίθαην, απνηεινχλ νη δηθαηνπξαμίεο. 1.2 Έλλνηα ηεο λνκνινγίαο Με ηνλ φξν νομολογία ραξαθηεξίδεηαη ε δηθαζηηθή εξκελεία ησλ λφκσλ, δειαδή ε εξκελεία θαη ε εθαξκνγή ησλ λφκσλ κέζα απφ ηηο 3
δηθαζηηθέο απνθάζεηο. πλήζσο απνηεινχλ ζχλνιν απνθάζεσλ πνπ ιακβάλνπλ ην φλνκα ηνπ αξκφδηνπ δηθαζηεξίνπ πνπ ηηο εθδίδεη, π.ρ. Ννκνινγία Αξείνπ Πάγνπ, Ννκνινγία πκβνπιίνπ Δπηθξαηείαο. Η λνκνινγία δελ απνηειεί άκεζε πεγή δηθαίνπ αιιά νχηε θαη ζπληειεί ζηε δηακφξθσζε δηθαίνπ. Μπνξεί φκσο λα ζεσξεζεί σο έκκεζε πεγή δηθαίνπ. Έηζη νχηε απηή θαζεαπηή ε λνκνινγία αιιά νχηε θαη νη απνθάζεηο ηνπ Αξείνπ Πάγνπ κπνξνχλ λα εμνκνησζνχλ κε ηνπο θαλφλεο δηθαίνπ. Ο θάζε δηθαζηήο είλαη ειεχζεξνο λα θξίλεη ηε λνκηθή ιχζε ησλ ππνβαιινκέλσλ ζ απηφλ λνκηθψλ δηαθνξψλ έζησ θαη αλ αθφκα άιιν δηθαζηήξην (αθφκε θαη αλψηεξν) έρεη δψζεη ζε φκνηα πεξίπησζε δηαθνξεηηθή λνκηθή ιχζε. Η λνκνινγία (εξκελεία λφκσλ) δελ ζα πξέπεη λα ζπγρέεηαη κε ηελ λνκνζεζία πνπ απνηειεί ζχλνιν λφκσλ. 1.3 Έλλνηα ηεο δηθαηνπξαμίαο Ο φξνο δηθαηνπξαμία ζεκαίλεη ηε δήισζε ηεο βνχιεζεο ελφο ή πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ πνπ απνβιέπεη εθνχζηα ζηελ παξαγσγή λφκηκσλ απνηειεζκάησλ. Απφ ηνλ νξηζκφ ηεο δηθαηνπξαμίαο πξνθχπηεη φηη θχξηα ζηνηρεία πνπ απνηεινχλ ηελ έλλνηα ηεο είλαη: α) ε δήισζε ή νη δειψζεηο βνπιήζεσο θαη β) ε δεκηνπξγία ηνπ έλλνκνπ απνηειέζκαηνο ή ηεο θαηάζηαζεο, ηελ νπνία επεδίσθε εθείλνο πνπ δήισλε ηε ζέιεζε ηνπ. Αθξηβψο ην δεχηεξν απηφ ζηνηρείν είλαη εθείλν ην νπνίν δηαθξίλεη ηηο δηθαηνπξαμίεο απφ ηηο «νηνλεί δηθαηνπξαμίεο», δειαδή απφ απηέο πνπ ηα 4
απνηειέζκαηα ηνπο επέξρνληαη απφ ην λφκν αλεμάξηεηα απφ ηε ζέιεζε εθείλνπ πνπ δηθαηνπξαθηεί. 2 Οη δηθαηνπξαμίεο απνηεινχλ ην θπξηφηεξν κέζν κε ην νπνίν πξαγκαηνπνηείηαη ε θπθινθνξία ησλ αγαζψλ θαη ε παξνρή ππεξεζηψλ απφ πξφζσπν ζε πξφζσπν. Ο Αζηηθφο Κψδηθαο ζέινληαο λα εμαζθαιίζεη ηελ αζθάιεηα ησλ ζπλαιιαγψλ, ξπζκίδεη ιεπηνκεξεηαθά ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηηο δηθαηνπξαμίεο ζηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 127-200. 1.4 Δίδε δηθαηνπξαμηώλ Οη δηθαηνπξαμίεο ησλ πξνζψπσλ δελ είλαη φιεο ίδηεο, δελ έρνπλ φιεο ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά. Η ηνπνζέηεζε ησλ δηθαηνπξαμηψλ ζε νξηζκέλα είδε πξαγκαηνπνηείηαη κε δηάθνξα θξηηήξηα, φπσο ν αξηζκφο ησλ πξνζψπσλ πνπ ππάξρνπλ ζηελ θαηάξηηζή ηνπο, ν ζθνπφο, ην πεξηερφκελν ηνπο, ν ηχπνο ηνπο θιπ. Έηζη δηαθξίλνληαη: 1. Αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ ησλ πξνζψπσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζ απηέο, ζε κνλνκεξείο θαη πνιπκεξείο δηθαηνπξαμίεο. I. Μνλνκεξείο δηθαηνπξαμίεο είλαη απηέο πνπ θαηαξηίδνληαη κε ηε δήισζε ηεο βνχιεζεο ελφο πξνζψπνπ θαη δελ απαηηνχλ απνδνρή απφ άιιν κέξνο. Σέηνηεο πεξηπηψζεηο είλαη ε πιεξεμνπζηφηεηα, ε δηαζήθε θαζψο θαη ε θαηαγγειία ζχκβαζεο. i)όηαλ ε δήισζε ηεο βνπιήζεσο απεπζχλεηαη ζε ζπγθεθξηκέλν 2 (Βάξθα-Αδάκε Α., ηνηρεία αζηηθνχ δηθαίνπ,δθδφζεηο Αλη.Ν. άθθνπια, Αζήλα- Κνκνηελή,1995,ζει.74) 5
πξφζσπν ε κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία ραξαθηεξίδεηαη σο απεπζπληέα θαη θαηαξηίδεηαη απφ ηε ζηηγκή πνπ ε δήισζε απηνχ πνπ δηθαηνπξαθηεί ζα γλσζηνπνηεζεί ζην πξφζσπν πξνο ην νπνίν απεπζχλεηαη (π.ρ. θαηαγγειία ζχκβαζεο εξγαζίαο). ii)όηαλ γηα ηελ θαηάξηηζή ηεο δηθαηνπξαμίαο δελ απαηηείηαη ε δήισζε ηεο βνχιεζεο απηνχ πνπ δηθαηνπξαθηεί λα γλσζηνπνηεζεί ζε ζπγθεθξηκέλν πξφζσπν ε κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία ραξαθηεξίδεηαη σο κε απεπζπληέα (π.ρ. δηαζήθε). II. Πνιπκεξείο δηθαηνπξαμίεο είλαη απηέο πνπ θαηαξηίδνληαη απφ πνιινχο πνπ ελεξγνχλ φκσο πξνο θνηλφ ζπκθέξνλ (π.ρ. ζχζηαζε εηαηξείαο) θαη δηαθξίλνληαη ζε: i)πλδηθαηνπξαμίεο ή θνηλέο δηθαηνπξαμίεο, νη νπνίεο πεξηέρνπλ πεξηζζφηεξεο απφ κηα δειψζεηο βνπιήζεσο, πνπ φκσο έρνπλ ην ίδην πεξηερφκελν θαη ζθνπεχνπλ ζην ίδην απνηέιεζκα (π.ρ. απνπνίεζε θιεξνλνκηάο απφ δχν ή πεξηζζφηεξνπο θιεξνλφκνπο). ii)πκβάζεηο, νη νπνίεο πεξηέρνπλ πεξηζζφηεξεο απφ κηα δειψζεηο βνπιήζεσο, πνπ αλ θαη ζθνπεχνπλ ζην ίδην απνηέιεζκα εθθξάδνπλ δηαθνξεηηθά ζπκθέξνληα (π.ρ. πψιεζε).οη ζπκβάζεηο δηαθξίλνληαη ζε α)ακθνηεξνβαξείο, δειαδή ζπκβάζεηο πνπ γελλνχλ δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο θαη γηα ηα δχν ζπκβαιιφκελα κέξε (π.ρ. αγνξαπσιεζία), θαη β)εηεξνβαξείο, δειαδή ζπκβάζεηο πνπ γελλνχλ δηθαηψκαηα κφλν γηα ηνλ έλαλ ζπκβαιιφκελν ελψ ν άιινο βαξχλεηαη κε ππνρξεψζεηο (π.ρ. δάλεην). iii)καηαζηαηηθέο ζπκθωλίεο πνπ πεξηέρνπλ δειψζεηο βνπιήζεσο πνπ ζθνπεχνπλ ζηε ζχζηαζε, νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία λνκηθψλ πξνζψπσλ ή ελψζεσλ (π.ρ. ζχζηαζε ζσκαηείνπ). iv)πιινγηθέο πξάμεηο κε ηηο νπνίεο 6
εθθξάδνληαη νη δειψζεηο βνπιήζεσο ζπιινγηθνχ νξγάλνπ (απνθάζεηο). 2. Αλάινγα κε ην πεξηερφκελφ ηνπο θαη ηνλ ηξφπν πνπ θαηαξηίδνληαη, ζε δηθαηνπξαμίεο «ελ δωή» θαη «αηηία ζαλάηνπ». I. Γηθαηνπξαμίεο «ελ δωή» είλαη απηέο πνπ δεκηνπξγνχλ λφκηκα απνηειέζκαηα ελψ δεη απηφο πνπ δηθαηνπξαθηεί. II. Γηθαηνπξαμίεο «αηηία ζαλάηνπ» είλαη απηέο πνπ δεκηνπξγνχλ λφκηκα απνηειέζκαηα κεηά ην ζάλαην απηνχ πνπ δηθαηνπξαθηεί (π.ρ. δηαζήθε). 3. Αλάινγα κε ην αλ αθνξνχλ ηελ πεξηνπζία πξνζψπνπ ή ην ίδην ην πξφζσπν, ζε δηθαηνπξαμίεο πεξηνπζηαθνύ ή πξνζωπηθνύ δηθαίνπ. Γηθαηνπξαμίεο πεξηνπζηαθνύ ή πξνζωπηθνύ δηθαίνπ είλαη: I. Οη ελνρηθέο δηθαηνπξαμίεο, δειαδή απηέο πνπ παξάγνπλ, αιινηψλνπλ, κεηαβηβάδνπλ ή θαηαξγνχλ ελνρηθά δηθαηψκαηα (π.ρ. πψιεζε, δάλεην). II. Οη εκπξάγκαηεο δηθαηνπξαμίεο, δειαδή απηέο πνπ παξάγνπλ, αιινηψλνπλ, κεηαβηβάδνπλ ή θαηαξγνχλ εκπξάγκαηα δηθαηψκαηα (π.ρ. ζχζηαζε ππνζήθεο). Οη δηθαηνπξαμίεο πεξηνπζηαθνύ ή πξνζωπηθνύ δηθαίνπ δηαθξίλνληαη ζε i)επαρζείο φηαλ παξέρεηαη θάηη έλαληη αληαιιάγκαηνο (π.ρ. πψιεζε, κίζζσζε) θαη ii)ραξηζηηθέο φηαλ παξέρεηαη θάηη ρσξίο αληάιιαγκα (π.ρ. δσξεά, δηαζήθε). 4. Αλάινγα κε ηα λφκηκα απνηειέζκαηα πνπ επηδηψθνληαη, ζε δηθαηνπξαμίεο δηαζέζεωο ή εθπνηεηηθέο θαη ππνζρεηηθέο. 7
I. Γηθαηνπξαμίεο δηαζέζεωο ή εθπνηεηηθέο είλαη απηέο πνπ αιινηψλνπλ, κεηαβηβάδνπλ ή θαηαξγνχλ ακέζσο έλα δηθαίσκα (π.ρ. άθεζε ρξένπο, εθρψξεζε). II. Γηθαηνπξαμίεο ππνζρεηηθέο είλαη απηέο κε ηηο νπνίεο θάπνηνο δίλεη ππφζρεζε παξνρήο ρσξίο λα ηε κεηαβηβάδεη (π.ρ. ζηελ πψιεζε, ν πσιεηήο ππφζρεηαη λα πνπιήζεη ζηνλ αγνξαζηή). 5. Αλάινγα κε ηελ επίδξαζε πνπ έρεη ν ζθνπφο ηεο δηθαηνπξαμίαο ζην θχξνο ηεο, ζε αηηηώδεηο θαη αλαηηηώδεηο ή αθεξεκέλεο. I. Γηθαηνπξαμίεο αηηηώδεηο είλαη απηέο πνπ είλαη έγθπξεο επεηδή έρνπλ θαη έγθπξε λφκηκε αηηία. II. Γηθαηνπξαμίεο αλαηηηώδεηο ή αθεξεκέλεο είλαη απηέο πνπ είλαη έγθπξεο αλεμάξηεηα απφ ηελ εγθπξφηεηα ή φρη ηεο αηηίαο ηνπο. 6. Αλάινγα κε ηελ εμσηεξηθή κνξθή ηνπο, ζε δηθαηνπξαμίεο ηππηθέο θαη άηππεο. I. Γηθαηνπξαμίεο ηππηθέο είλαη απηέο πνπ γηα ην θχξνο ηνπο ρξεηάδεηαη λα ηεξεζεί νξηζκέλνο ηχπνο. Με ηνλ ηξφπν απηφ ν λφκνο επηδεηά λα πξνζηαηέςεη απηφλ πνπ δηθαηνπξαθηεί απφ αζπιιφγηζηεο θαη βηαζηηθέο απνθάζεηο θαη λα ζηγνπξεχζεη ηελ αζθαιή απφδεημε θαηάξηηζεο ηεο δηθαηνπξαμίαο. II. Γηθαηνπξαμίεο άηππεο είλαη απηέο πνπ γηα ην θχξνο ηνπο δελ ρξεηάδεηαη λα ηεξεζεί νξηζκέλνο ηχπνο. Ο Αζηηθφο Κψδηθαο πξνβιέπεη ηξία είδε ηύπωλ: Σν ηδηωηηθό έγγξαθν Σν ζπκβνιαηνγξαθηθό έγγξαθν 8
Σε δήιωζε. Η δήισζε πξέπεη λα γίλεη ελψπηνλ αξκφδηαο Αξρήο πνπ δηαηππψλεη ηε δήισζε ζπληάζζνληαο ζρεηηθή έθζεζε. 1.5 Οη πξνϋπνζέζεηο γηα ηελ θαηάξηηζε ηεο δηθαηνπξαμίαο Γηα λα θαηαξηηζηεί έγθπξα κηα δηθαηνπξαμία ππάξρνπλ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο πνπ είλαη θνηλέο γηα φιεο ηηο δηθαηνπξαμίεο θαη ξπζκίδνληαη απφ ηνλ Αζηηθφ Κψδηθα. Απηέο είλαη: Α. Γηθαηνπξαθηηθή ηθαλόηεηα Γηθαηνπξαθηηθή ηθαλόηεηα είλαη ε ηθαλφηεηα ηνπ πξνζψπνπ λα παξάγεη λφκηκα απνηειέζκαηα κε ηε δήισζε ηεο βνχιεζεο ηνπ θαη λα δέρεηαη ηέηνηεο δειψζεηο άιισλ πξνζψπσλ. Η δηθαηνπξαθηηθή ηθαλφηεηα πξνυπνζέηεη έλα φξην πλεπκαηηθήο σξηκφηεηαο, πνπ ε λνκνζεζία εθηηκά φηη ζπκπίπηεη κε ηε ζπκπιήξσζε ελφο νξηζκέλνπ νξίνπ ειηθίαο θαη ηελ θαιή ζσκαηηθή θαη πλεπκαηηθή πγεία, ψζηε νη άλζξσπνη λα είλαη ζε ζέζε λα δηαρεηξίδνληαη ρσξίο θίλδπλν ηα βηνηηθά ηνπο ζπκθέξνληα. 3 Αλάινγα κε ην βαζκφ δηθαηνπξαθηηθήο ηθαλφηεηαο ηα πξφζσπα δηαθξίλνληαη ζε απόιπηα ηθαλά γηα δηθαηνπξαμία, ζε απόιπηα αλίθαλα θαη ζε πεξηνξηζκέλα ηθαλά. Απόιπηα ηθαλά γηα δηθαηνπξαμία πξφζσπα ζεσξνχληαη νη ελήιηθνη, δειαδή φζνη έρνπλ ζπκπιεξψζεη ην 18 ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο (άξζξν 127 ηνπ Α.Κ.), εθφζνλ δελ ζπληξέρεη άιινο ιφγνο δηθαηνπξαθηηθήο αληθαλφηεηαο. Γηα ηε ζπκπιήξσζε ηεο ελειηθίσζεο ππνινγίδεηαη θαη ε εκέξα ηεο γέλλεζεο (άξζξν 241 ηνπ Α.Κ.). 3 (http://www.tm.teiher.gr/portal/uploads/texniki_nomothesia.doc) 9
Απόιπηα αλίθαλα γηα δηθαηνπξαμία πξφζσπα ζεσξνχληαη 1.φζνη δελ έρνπλ ζπκπιεξψζεη ην 10 ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο θαη 2.φζνη βξίζθνληαη ζε νόμιμη ή δικαζηική απαγόπεςζη (άξζξν 128 ηνπ Α.Κ.). Σα πξφζσπα απηά δελ απνθιείνληαη εληειψο απφ ηε ζπλαιιαθηηθή δσή αιιά κπνξνχλ λα ζπλαιιάζζνληαη κέζσ ησλ λνκίκσλ αληηπξνζψπσλ ηνπο. 1.ε λόκηκε απαγόξεπζε βξίζθνληαη φζνη έρνπλ θαηαδηθαζηεί γηα θαθνχξγεκα φζν δηαξθεί ε πνηλή ηνπο. Σα πξφζσπα απηά δελ κπνξνχλ λα δηαρεηξίδνληαη ηελ πεξηνπζία ηνπο, αιιά ηνπο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα ζπλάςνπλ γάκν θαη λα ζπληάμνπλ δηαζήθε. 2.ε δηθαζηηθή απαγόξεπζε κε δηθαζηηθή απφθαζε βξίζθνληαη α)φζνη ιφγσ δηαξθνχο πλεπκαηηθήο αζζέλεηαο ή βαξηάο ζσκαηηθήο αλαπεξίαο δελ κπνξνχλ λα θξνληίζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ηελ πεξηνπζία ηνπο, β)φζνη δελ έρνπλ ζπλείδεζε ησλ πξάμεσλ ηνπο (π.ρ. λαξθνκαλείο, αιθννιηθνί) γηα ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα. Η δηθαζηηθή απαγφξεπζε δηαθξίλεηαη ζε: Α. Πιήξε ζηεξεηηθή δηθαζηηθή απαγφξεπζε, φηαλ έλα πξφζσπν θεξχζζεηαη αλίθαλν γηα φιεο ηηο δηθαηνπξαμίεο, νπφηε δηθαηνπξαθηεί κφλν κέζσ ηνπ λνκίκνπ αληηπξνζψπνπ ηνπ. Β. Μεξηθή ζηεξεηηθή δηθαζηηθή απαγφξεπζε, φηαλ έλα πξφζσπν θεξχζζεηαη αλίθαλν κφλν γηα νξηζκέλεο δηθαηνπξαμίεο, νπφηε δηθαηνπξαθηεί κφλν κέζσ ηνπ λνκίκνπ αληηπξνζψπνπ ηνπ. Γ. Πιήξε επηθνπξηθή δηθαζηηθή απαγφξεπζε, φηαλ έλα πξφζσπν γηα λα θαηαξηίζεη έγθπξα νπνηαδήπνηε δηθαηνπξαμία απαηηείηαη ε ζπλαίλεζε ηνπ λνκίκνπ αληηπξνζψπνπ ηνπ. 10
Γ. Μεξηθή επηθνπξηθή δηθαζηηθή απαγφξεπζε, φηαλ έλα πξφζσπν γηα λα θαηαξηίζεη έγθπξα νξηζκέλεο δηθαηνπξαμίεο απαηηείηαη ε ζπλαίλεζε ηνπ λνκίκνπ αληηπξνζψπνπ ηνπ. Πεξηνξηζκέλα ηθαλά γηα δηθαηνπξαμία πξφζσπα ζεσξνχληαη 1.νη αλήιηθνη πνπ ζπκπιήξσζαλ ην δέθαην έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο, 2.φζνη βξίζθνληαη ζε κεξηθή ζηεξεηηθή δηθαζηηθή απαγφξεπζε θαη 3.φζνη βξίζθνληαη ζε επηθνπξηθή δηθαζηηθή απαγφξεπζε (άξζξν 129 ηνπ Α.Κ.). Η πεξηνξηζκέλε δηθαηνπξαθηηθή ηθαλφηεηα ησλ αλειίθσλ αιιάδεη αλάινγα κε ηελ ειηθία ηνπο. Ο αλήιηθνο, πνπ έρεη ζπκπιεξψζεη ην 10 ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπ θαη κέρξη ην 14 ν, είλαη ηθαλφο κφλν γηα δηθαηνπξαμίεο απφ ηηο νπνίεο απνθηά κφλν λφκηκν φθεινο (άξζξν 134 ηνπ Α.Κ.). Ο αλήιηθνο, πνπ έρεη ζπκπιεξψζεη ην 14 ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπ έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα δηαζέηεη ειεχζεξα φηη θεξδίδεη απφ ηελ εξγαζία ηνπ ή φηη ηνπ έρεη δνζεί γηα δηθή ηνπ ρξήζε ή ειεχζεξε δηάζεζε (άξζξν 135 ηνπ Α.Κ.). Ο αλήιηθνο πνπ έρεη ζπκπιεξψζεη ην 15 ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπ έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα ζπλάπηεη ζχκβαζε εξγαζίαο σο εξγαδφκελνο, εθφζνλ δελ αληηδξνχλ ηα πξφζσπα πνπ αζθνχλ ηελ επηκέιεηα ηνπ (άξζξν 136 ηνπ Α.Κ.). Πξηλ απφ ηε ζπκπιήξσζε ηνπ 15 νπ έηνπο ηεο ειηθίαο, ζχκβαζε εξγαζίαο θαηαξηίδνπλ γηα ινγαξηαζκφ ηνπ αλειίθνπ νη γνλείο ή ν επίηξνπφο ηνπ. Β. Γήιωζε βνπιήζεωο Γήιωζε βνπιήζεωο είλαη ε εμσηεξίθεπζε ηεο βνπιήζεσο εθείλνπ πνπ δηθαηνπξαθηεί. Η δήισζε βνπιήζεσο κπνξεί λα είλαη 1.ξεηή, δειαδή λα γίλεηαη κε ιέμεηο ή πξάμεηο πνπ εθδειψλνπλ άκεζα ηε ζέιεζε θάπνηνπ πξνζψπνπ θαη 11
2.ζηωπεξή, δειαδή λα ζπκπεξαίλεηαη έκκεζα απφ δηάθνξεο πξάμεηο ηνπ πξνζψπνπ. Η δήισζε βνπιήζεσο κπνξεί λα είλαη απηνπξφζσπε, δειαδή λα γίλεη απφ απηφλ πνπ δηθαηνπξαθηεί ή κέζσ ηνπ αληηπξνζψπνπ ηνπ, πνπ ελεξγεί γηα ινγαξηαζκφ ηνπ. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο γηα λα ζεσξεζεί φηη ζπληειέζηεθε ε δήισζε πξέπεη λα πεξηέιζεη ζ εθείλνλ πξνο ηνλ νπνίν απεπζχλεηαη (άξζξν 167 ηνπ Α.Κ.). Γ. πκθωλία κεηαμύ δειώζεωο θαη βνπιήζεωο Γηα ηελ θαηάξηηζε ηεο δηθαηνπξαμίαο είλαη απαξαίηεην ε δήισζε βνπιήζεσο λα ζπκθσλεί θα κε ηε ζέιεζε ηνπ πξνζψπνπ πνπ δηθαηνπξαθηεί, δηαθνξεηηθά ππάξρεη αζπκθσλία κεηαμχ δειψζεσο θαη βνπιήζεσο. Η αζπκθσλία απηή κπνξεί λα είλαη εθνύζηα (εζειεκέλε) ή αθνύζηα (αζέιεηε). Δθνύζηα αζπκθωλία κεηαμχ δειψζεσο θαη βνπιήζεσο ππάξρεη ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ ε δήισζε ηεο βνπιήζεσο γίλεηαη ράξηλ αζηείνπ, νπφηε έρνπκε εηθνληθή δήιωζε. Δηθνληθή δήιωζε βνπιήζεωο ή εηθνληθή δηθαηνπξαμία είλαη απηή πνπ γίλεηαη θαηλνκεληθά. Η εηθνληθή δηθαηνπξαμία είλαη απνιχησο άθπξε, ζεσξείηαη ζαλ λα κελ έγηλε θαη δελ παξάγεη λφκηκα απνηειέζκαηα (άξζξν 138 ηνπ Α.Κ.). Πνιιέο θνξέο νη ζπλαιιαζζφκελνη ρξεζηκνπνηνχλ ηελ εηθνληθή δηθαηνπξαμία γηα λα θαιχςνπλ κηα άιιε δηθαηνπξαμία. Η θαιππηφκελε δηθαηνπξαμία είλαη έγθπξε εθφζνλ ηελ ήζειαλ ηα κέξε θαη ηεξήζεθαλ νη λφκηκνη φξνη (άξζξν 138 ηνπ Α.Κ.) θαη δελ βιάπηεη απηνχο πνπ ζπλαιιάζζνληαη ρσξίο λα ηε γλσξίδνπλ (άξζξν 139 ηνπ Α.Κ.). 12
Αθνύζηα αζπκθωλία κεηαμχ δειψζεσο θαη βνπιήζεσο ππάξρεη ζηελ πεξίπησζε πνπ ην πξφζσπν πνπ έθαλε ηε δήισζε δελ ηελ ήζειε, αιιά έγηλε ιφγσ πιάλεο, απάηεο ή απεηιήο. Πιάλε είλαη ε άγλνηα ή ε ιαλζαζκέλε γλψζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο. ε πεξίπησζε πιάλεο ν ελδηαθεξφκελνο κπνξεί λα δεηήζεη απφ ην δηθαζηήξην ηελ αθχξσζή ηεο δηθαηνπξαμίαο (άξζξν 140 ηνπ Α.Κ.). Η πιάλε δηαθξίλεηαη ζε νπζηώδε θαη επνπζηώδε. Η πιάλε ζεσξείηαη νπζηώδεο ζε πεξίπησζε πνπ ην πξφζσπν, αλ γλψξηδε ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε, δελ ζα επηρεηξνχζε ηε δηθαηνπξαμία (άξζξν 141 ηνπ Α.Κ.). Η πιάλε ζεσξείηαη επνπζηώδεο φηαλ αλαθέξεηαη απνθιεηζηηθά ζηα παξαγσγηθά αίηηα ηεο βνχιεζεο, δειαδή ζηηο ζπλζήθεο εθείλεο ζηηο νπνίεο ζηεξίρζεθε ην πξφζσπν πνπ δηθαηνπξαθηεί γηα λα ζρεκαηίζεη ηε βνχιεζε ηνπ (άξζξν 143 ηνπ Α.Κ.). ηελ πεξίπησζε απηή δελ κπνξεί λα δεηεζεί αθχξσζε ηεο δηθαηνπξαμίαο. Απάηε είλαη ε δφιηα παξαπιάλεζε απηνχ πνπ δηθαηνπξαθηεί. ε πεξίπησζε απάηεο ε δηθαηνπξαμία είλαη αθπξψζηκε (άξζξν 147 ηνπ Α.Κ.) θαη δίλεηαη δπλαηφηεηα απνδεκίσζεο (άξζξν 149 ηνπ Α.Κ.). Απεηιή είλαη ν εθθνβηζκφο ή ε βία πνπ αζθείηαη ζ απηφλ πνπ δηθαηνπξαθηεί. Η βία κπνξεί λα είλαη ζσκαηηθή ή ςπρνινγηθή. ηε ζσκαηηθή βία δελ ππάξρεη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα δήισζε βνπιήζεσο θαη γηα ην ιφγν απηφ ε δηθαηνπξαμία είλαη άθπξε, αλχπαξθηε. Φπρνινγηθή βία ππάξρεη φηαλ θάπνηνο ελδίδεη ζε εθείλνλ πνπ εθβηάδεη γηα λα απνθχγεη ην θαθφ πνπ απεηιήζεθε. ε πεξίπησζε ςπρνινγηθήο βίαο ην πξφζσπν πνπ απεηιήζεθε κπνξεί λα δεηήζεη απφ ην δηθαζηήξην ηελ αθχξσζε ηεο δηθαηνπξαμίαο θαη απνδεκίσζε (άξζξν 152 ηνπ Α.Κ.). 13
Γ. Σήξεζε ηνπ απαηηνύκελνπ ηύπνπ Σύπνο είλαη ην κέζν κε ην νπνίν δηαηππψλνληαη νη δειψζεηο βνχιεζεο. Χο ηχπν ν αζηηθφο θψδηθαο ζεσξεί ην ηδηωηηθό έγγξαθν, ην ζπκβνιαηνγξαθηθό έγγξαθν θαη ηελ έθζεζε πνπ ζπληάζζεηαη ελώπηνλ ηεο αξρήο κεηά απφ ζρεηηθή δήισζε. Οη δηθαηνπξαμίεο γηα ιφγνπο δηεπθφιπλζεο ησλ ζπλαιιαγψλ είλαη ζπλήζσο άηππεο. Η ηήξεζε ηχπνπ απαηηείηαη κφλν ζε πεξηπηψζεηο πνπ νξίδεη ν λφκνο (άξζξν 158 ηνπ Α.Κ.). ηηο πεξηπηψζεηο απηέο αλ δελ ηεξεζεί ν ηχπνο πνπ απαηηείηαη απφ ην λφκν ε δηθαηνπξαμία είλαη άθπξε (άξζξν 159 ηνπ Α.Κ.). Σππηθέο δηθαηνπξαμίεο πνπ απαηηνχλ ζπκβνιαηνγξαθηθφ έγγξαθν είλαη θπξίσο ε ηδξπηηθή πξάμε, ε ζχκβαζε πνπ έρεη σο αληηθείκελν ηε ζχζηαζε, αιινίσζε ή θαηάξγεζε εκπξάγκαηνπ δηθαηψκαηνο ζε αθίλεην, ε κεηαβίβαζε ηεο θπξηφηεηαο αθηλήηνπ, ε ζχζηαζε δσξεάο, ε κεηαβίβαζε ηεο θπξηφηεηαο αθηλήηνπ, ε καθξνρξφληα κεηαβίβαζε ηεο θπξηφηεηαο αθηλήηνπ θα. Δ. Πεξηερόκελν ζύκθωλα κε ην λόκν θαη ηα ρξεζηά ήζε. Γηα λα είλαη έγθπξε κηα δηθαηνπξαμία ζα πξέπεη ην πεξηερφκελν ηεο λα κελ είλαη αληίζεην ζε απαγνξεπηηθέο δηαηάμεηο ηνπ λόκνπ (άξζξν 174 ηνπ Α.Κ.) ή ηα ρξεζηά ήζε (άξζξν 178 ηνπ Α.Κ.). Γηαθνξεηηθά, ε δηθαηνπξαμία είλαη άθπξε. Απαγνξεπηηθέο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ είλαη: 1. Δθείλεο πνπ απαγνξεχνπλ θάζε ξχζκηζε αληίζεηε πξνο απηέο, 2. Οη θαλφλεο δεκφζηαο ηάμεο. 14
Υξεζηά ήζε είλαη νη ηζρχνπζεο εζηθέο, πλεπκαηηθέο, πνιηηηζηηθέο, νηθνλνκηθέο θαη ινηπέο αληηιήςεηο πάλσ ζηηο νπνίεο ζηεξίδεηαη ε δεδνκέλε θνηλσλία ηνπ κέζεο εζηθήο αλζξψπνπ. 4 Αληίζεηε πξνο ηα ρξεζηά ήζε είλαη ηδίσο ε δηθαηνπξαμία κε ηελ νπνία δεζκεχεηαη ππεξβνιηθά ε ειεπζεξία ηνπ πξνζψπνπ ή ε αηζρξνθεξδήο δηθαηνπξαμία κε ηελ νπνία εθκεηαιιεχεηαη θάπνηνο ηελ αλάγθε ή ηελ απεηξία άιινπ γηα λα πεηχρεη πεξηνπζηαθά νθέιε πνιχ κεγαιχηεξα απφ απηά πνπ πξνζθέξεη (άξζξν 179 ηνπ Α.Κ.). 4 (Σδηψλαο Ι. θαη Βειέληδαο Γ., Θεκειηψδεηο έλλνηεο Αζηηθνχ Γηθαίνπ, Δθδφζεηο Ius, Θεζζαινλίθε, 2006,ζει.108) 15
Κ ε θ ά λ α ι ο 2 Ο Θ Δ Μ Ο Σ Η Α Ν Σ Ι Π Ρ Ο Ω Π Δ Τ Η 2.1 Έλλνηα θαη ζεκαζία ηεο αληηπξνζώπεπζεο Αξθεηέο θνξέο, γηα πξαθηηθνχο ή λνκηθνχο ιφγνπο, θάπνην πξφζσπν είλαη αδχλαην λα δηθαηνπξαθηήζεη απηνπξνζψπσο, π.ρ. ιφγσ αζζέλεηαο, απνπζίαο θιπ. απηέο ηηο πεξηπηψζεηο δίλεηαη απφ ην λφκν ε δπλαηφηεηα αληηπξνζψπεπζεο. Βέβαηα ππάξρνπλ νξηζκέλεο δηθαηνπξαμίεο κε απζηεξά πξνζσπηθφ ραξαθηήξα πνπ νξίδνληαη απφ ην λφκν θαη είλαη αλεπίδεθηεο αληηπξνζψπεπζεο, π.ρ. ε ζπλαίλεζε γηα γάκν, ε πηνζεζία, ε ζχληαμε ή ε αλάθιεζε δηαζήθεο θα. Αληηπξνζώπεπζε είλαη ν ζεζκφο κε ηνλ νπνίν έλα πξφζσπν, πνπ νλνκάδεηαη αληηπξόζωπνο, θαηαξηίδεη δηθαηνπξαμίεο γηα ινγαξηαζκφ άιινπ πξνζψπνπ πνπ νλνκάδεηαη αληηπξνζωπεπόκελνο. Ο αληηπξφζσπνο ελεξγεί ζε κηα δηθαηνπξαμία ζα λα ήηαλ ν ίδηνο ν αληηπξνζσπεπφκελνο θαη κφλν κέζα ζηα πιαίζηα ηεο εμνπζίαο γηα αληηπξνζψπεπζε. Η αληηθαηάζηαζε ηνπ πξνζψπνπ κε άιιν είλαη δπλαηφλ λα γίλεη είηε απφ ην λφκν, λόκηκε αληηπξνζώπεπζε, θπξίσο ζε πεξηπηψζεηο πνπ θάπνηνο είλαη αλίθαλνο γηα δηθαηνπξαμία, είηε κε ηε ζέιεζε ηνπ πξνζψπνπ 16
πνπ ζεσξεί απαξαίηεην λα αληηπξνζσπεπζεί απφ άιινλ, εθνύζηα αληηπξνζώπεπζε. Σν πεξηερφκελν θαη ε έθηαζε ηεο εμνπζίαο αληηπξνζψπεπζεο ζηε κελ εθνχζηα θαζνξίδεηαη απφ ηελ πιεξεμνπζηφηεηα ζηε δε λφκηκε απφ εηδηθέο δηαηάμεηο ηνπ λφκνπ. Με ηελ πιεξεμνπζηφηεηα κπνξεί λα δνζεί είηε γεληθή εμνπζία αληηπξνζψπεπζεο, δειαδή γηα φιεο ηηο δηθαηνπξαμίεο, είηε εηδηθή γηα ζπγθεθξηκέλεο. 5 2.2 Δίδε ηεο εθνύζηαο αληηπξνζώπεπζεο Μφλν ε εθνχζηα αληηπξνζψπεπζε απνηειεί νπζηαζηηθά ζέκα ησλ Γεληθψλ Αξρψλ ηνπ Αζηηθνχ Γηθαίνπ θαη δηαθξίλεηαη ζε έκκεζε θαη άκεζε. Ο αζηηθφο θψδηθαο δελ πεξηιακβάλεη ηδηαίηεξεο δηαηάμεηο γηα ηελ έκκεζε αληηπξνζψπεπζε. Αληίζεηα, ζηα άξζξα 211-215 ηνπ αζηηθνχ θψδηθα γίλεηαη αλαθνξά γηα ηελ άκεζε αληηπξνζψπεπζε. Έκκεζε αληηπξνζώπεπζε ππάξρεη φηαλ ν αληηπξφζσπνο δηθαηνπξαθηεί γηα ινγαξηαζκφ ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ αιιά ζην φλνκα ηνπ. Σα απνηειέζκαηα ηεο δηθαηνπξαμίαο παξνπζηάδνληαη πξψηα ζηνλ αληηπξφζσπν θαη έπεηηα, κε ηδηαίηεξε δηθαηνπξαμία κεηαμχ αληηπξνζψπνπ θαη αληηπξνζσπεπφκελνπ, κεηαβηβάδνληαη ζηνλ αληηπξνζσπεπφκελν. ηηο αζηηθέο ζπλαιιαγέο ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ε έκκεζε αληηπξνζψπεπζε, είηε φηαλ ν αληηπξνζσπεπφκελνο δελ ζέιεη λα κάζνπλ φηη ελδηαθέξεηαη γηα ζπγθεθξηκέλε ζπλαιιαγή είηε γηαηί εκπηζηεχεηαη ηηο γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο ηνπ αληηπξνζψπνπ. 5 (Βάξθα-Αδάκε Α., ηνηρεία αζηηθνχ δηθαίνπ, Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια, Αζήλα- Κνκνηελή,1995, ζει.98) 17
Άκεζε αληηπξνζώπεπζε ππάξρεη φηαλ ν αληηπξφζσπνο θαηαξηίδεη ηηο δηθαηνπξαμίεο ζην φλνκα ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ ψζηε ηα απνηειέζκαηα ηνπο λα παξνπζηάδνληαη άκεζα γηα ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν. Γειαδή, ν άκεζνο αληηπξφζσπνο είλαη μέλνο πξνο ηα απνηειέζκαηα ησλ δηθαηνπξαμηψλ. Έηζη, ε αθπξφηεηα ηεο ζχκβαζεο πνπ επηρεηξήζεθε κε αληηπξφζσπν απφ νπνηαδήπνηε αηηία θη αλ πξνέξρεηαη δελ αθνξά ηνλ αληηπξφζσπν, αιιά ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν ζην φλνκα ηνπ νπνίνπ επηρεηξήζεθε ε δηθαηνπξαμία. Η άκεζε αληηπξνζψπεπζε απνζθνπεί θπξίσο ζην λα απνθηήζεη ν αληηπξφζσπνο ηε δπλαηφηεηα λα πξνβαίλεη ζε δειψζεηο βνπιήζεσο ζην φλνκα ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ (ελεξγεηηθή αληηπξνζώπεπζε) ή λα δέρεηαη δειψζεηο βνπιήζεσο ηξίησλ γηα ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν (παζεηηθή αληηπξνζώπεπζε). 6 2.3 Ννκηθή θύζε θαη αληηθείκελν ηεο άκεζεο αληηπξνζώπεπζεο Η αληηπξνζψπεπζε εθηφο απφ ηηο δηθαηνπξαμίεο είλαη δπλαηή θαη ζηηο νηνλεί δηθαηνπξαμίεο, π.ρ. φριεζε κε αληηπξφζσπν, ελψ θαηά θαλφλα δε λνείηαη ζηηο θαζαξά πιηθέο πξάμεηο. Αιιά θαη ε λνκή, δειαδή ε θπζηθή εμνπζία ζε πξάγκα, κπνξεί λα απνθηεζεί κε αληηπξφζσπν, ελψ ε άζθεζε ηεο λνκήο, πνπ δελ απνηειεί δηθαηνπξαμία, κπνξεί λα γίλεηαη απφ άιινλ, ν νπνίνο φκσο δελ είλαη αληηπξφζσπνο αιιά ή βοηθόρ νομήρ ή κάηοσορ. 7 6 (Σξηάληνο Ν., Η πιεξεμνπζηφηεηα θαηά ηνλ ΑΚ θαη ΚΠνιΓ, Βαζηθή Ννκηθή Βηβιηνζήθε, ζει.230) 7 (Παπαλησλίνπ Ν., Γεληθέο Αξρέο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ, Δθδφζεηο Αθνί Π. άθθνπια, Αζήλα,1983, ζει.464) 18
Η αληηπξνζψπεπζε απαγνξεχεηαη ζηηο αδηθνπξαμίεο, γηαηί απηφο πνπ αδηθνπξαθηεί δελ κπνξεί λα κεηαζέζεη ηελ επζχλε ηνπ ζε άιινλ. Ο αληηπξνζσπεπφκελνο λνκηκνπνηείηαη λα αζθήζεη αγσγή αλαγλψξηζεο ηεο αθπξφηεηαο ηεο ζχκβαζεο πνπ επηρεηξήζεθε ζην φλνκά ηνπ κέζσ αληηπξνζψπνπ θαηά ηνπ αληηζπκβαιιφκελνπ ιφγσ έιιεηςεο ή αλππαξμίαο ηεο εμνπζίαο γηα αληηπξνζψπεπζε, ελψ θαηά ηνπ πιεξεμνπζίνπ έρεη αμίσζε είηε απφ ηελ εζσηεξηθή ζρέζε (π.ρ. εληνιή) είηε απφ αδηθνπξαμία. 2.4 Αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ άκεζε αληηπξνζώπεπζε Οη αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ άκεζε αληηπξνζψπεπζε είλαη: 1. Η αξρή ηνπ ακέζνπ 2. Η αξρή ηεο ηζφηηκεο αμηνιφγεζεο ηεο δήισζεο βνχιεζεο ηνπ αληηπξνζψπνπ κε ηελ απηνπξφζσπε δήισζε βνχιεζεο 3. Η αξρή ηνπ εκθαλνχο 4. Η αξρή ηεο ηδησηηθήο απηνλνκίαο 5. Η αξρή ηεο αζθάιεηαο ησλ ζπλαιιαγψλ 6. Η αξρή ηεο εθπξνζψπεζεο 2.5 Πξνϋπνζέζεηο ηεο άκεζεο αληηπξνζώπεπζεο Οη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ χπαξμε ηεο άκεζεο αληηπξνζψπεπζεο είλαη: 19
Α. Η δηθαηνπξαμία πνπ ελεξγεί ν αληηπξφζσπνο γηα ινγαξηαζκφ ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ πξέπεη λα επηδέρεηαη αληηπξνζψπεπζε, θαζψο ππάξρνπλ δηθαηνπξαμίεο πνπ δελ επηδέρνληαη αληηπξνζψπεπζε θαη πξέπεη ππνρξεσηηθά λα δξάζεη ν ίδηνο ν ελδηαθεξφκελνο. Β. Η δήισζε βνχιεζεο πξέπεη λα γίλεηαη απφ ηνλ αληηπξφζσπν ζην φλνκα ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ (άξζξν 211 ηνπ Α.Κ.). Απηφ θαλεξψλεη πσο ν λφκνο δέρεηαη σο πξνυπφζεζε γηα ηελ άκεζε αληηπξνζψπεπζε ηελ «αξρή ηνπ εκθαλνχο». Σν «εκθαλέο», δειαδή φηη ε δήισζε βνπιήζεσο γίλεηαη θαλεξά, ζην φλνκα ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, εμππεξεηεί ηελ αζθάιεηα ησλ ζπλαιιαγψλ. Φαλεξή δήισζε βνπιήζεσο ζην φλνκα άιινπ, δελ πξνθχπηεη απαξαίηεηα απφ ηε ξεηή δήισζε ηνπ αληηπξνζψπνπ φηη δηθαηνπξαθηεί γηα ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν, αιιά πξνθχπηεη θαη απφ ηηο πεξηζηάζεηο. ε πεξίπησζε πνπ δε κπνξεί λα δηαπηζησζεί, είηε απφ ηε δήισζε πνπ έγηλε είηε απφ ηηο πεξηζηάζεηο θάησ απφ ηηο νπνίεο έγηλε, φηη θάπνηνο ελεξγνχζε ζην φλνκα άιινπ, ηφηε ζεσξείηαη φηη ελεξγεί ζην δηθφ ηνπ (άξζξν 212 ηνπ Α.Κ.). ε πεξίπησζε πνπ θάπνηνο απφ πιάλε ελήξγεζε ζην φλνκά ηνπ, ελψ ήζειε λα ελεξγήζεη γηα άιινλ ή θαη αληίζηξνθα, ακθηζβεηείηαη αλ κπνξεί λα δεηήζεη ηελ αθχξσζε ηεο δηθαηνπξαμίαο γηα πιάλε. ε πεξηπηψζεηο πνπ ν αληηζπκβαιιφκελνο δελ ελδηαθέξεηαη λα γλσξίζεη κε πνηνλ θαηαξηίδεη ηε ζχκβαζε δελ είλαη απαξαίηεην λα γλσζηνπνηείηαη φηη θάπνηνο δηθαηνπξαθηεί ζην φλνκα άιινπ. Δάλ δελ θηλδπλεχεη ε αζθάιεηα ησλ ζπλαιιαγψλ γίλεηαη δεθηφ φηη ε δηθαηνπξαμία ζπλάπηεηαη κε απηφλ πνπ έρεη ζπκθέξνλ λα ηελ θαηαξηίζεη, αθφκα θη αλ 20
δελ είλαη πάληνηε ζαθέο φηη ν ζπλαιιαζζφκελνο δηθαηνπξαθηεί γηα ινγαξηαζκφ άιινπ. ηηο πεξηπηψζεηο απηέο γίλεηαη ιφγνο γηα «δικαιοππαξία ζηο όνομα εκείνος ηον οποίο αθοπά». Γ. Η δήισζε βνχιεζεο ηνπ αληηπξνζψπνπ πξέπεη λα γίλεηαη κέζα ζηα φξηα ηεο εμνπζίαο αληηπξνζψπεπζεο (άξζξν 211 ηνπ Α.Κ.). Με ηελ εμνπζία αληηπξνζψπεπζεο παξέρεηαη ζηνλ αληηπξφζσπν ην δηθαίσκα λα θαηαξηίδεη δηθαηνπξαμίεο ζην φλνκα ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, αιιά δελ απνηειεί εμνπζηαζηηθφ δηθαίσκα, αθνχ παξέρεηαη ζηνλ αληηπξφζσπν, γηα ην ζπκθέξνλ ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, ψζηε λα έρεη παξαθνινπζεηηθφ ραξαθηήξα. 8 Η εμνπζία γηα αληηπξνζψπεπζε πνπ παξέρεηαη κε δηθαηνπξαμία (εθνχζηα αληηπξνζψπεπζε), απνηειεί ηελ πληπεξοςζιόηηηα. 2.6 Η ηθαλόηεηα ηνπ αληηπξνζώπνπ Γηα λα είλαη θάπνηνο αληηπξφζσπνο πξέπεη λα είλαη ηθαλφο ή έζησ πεξηνξηζκέλα ηθαλφο γηα δηθαηνπξαμία (άξζξν 213 ηνπ Α.Κ.). Δίλαη ίζσο ιίγν παξάδνμν ην πψο ν πεξηνξηζκέλα ηθαλφο κπνξεί λα είλαη αληηπξφζσπνο άιινπ θαη λα ελεξγεί δηθαηνπξαμίεο πνπ απαηηνχλ πιήξε ηθαλφηεηα. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί, ελψ ζπλαιιάζζεηαη ν αληηπξφζσπνο, ηα απνηειέζκαηα ηεο δηθαηνπξαμίαο δελ παξνπζηάδνληαη ζηνλ αληηπξφζσπν (πνπ κπνξεί λα έρεη πεξηνξηζκέλε ηθαλφηεηα), αιιά παξνπζηάδνληαη ζηνλ 8 (Παπαλησλίνπ Ν., Γεληθέο Αξρέο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ,δθδφζεηο Αθνί Π. άθθνπια, Αζήλα,1983, ζει.470) 21
αληηπξνζσπεπφκελν, πνπ έρεη θαηά θάπνην ηξφπν θαζνδεγήζεη ηνλ αληηπξφζσπν. 9 9 (Σδηψλαο Ι. θαη Βειέληδαο Γ., Θεκειηψδεηο έλλνηεο ηνπ Αζηηθνχ Γηθαίνπ, Δθδφζεηο Ius, Θεζζαινλίθε,2006,ζει.132) 22
Κ ε θ ά λ α ι ο 3 Ο Θ Δ Μ Ο Σ Η Π Λ Η Ρ Δ Ξ Ο Τ Ι Ο Σ Η Σ Α 3.1 Έλλνηα, ηξόπνη παξνρήο θαη δηαθξίζεηο πιεξεμνπζηόηεηαο Με ηνλ φξν πιεξεμνπζηόηεηα ραξαθηεξίδνπκε ηε κνλνκεξή δηθαηνπξαμία κε ηελ νπνία ν αληηπξνζσπεπφκελνο ρνξεγεί ζηνλ αληηπξφζσπν ηελ εμνπζία λα εκθαλίδεηαη σο αληηπξφζσπνο ηνπ, ελψ πιεξεμνύζην θαιείηαη ην έγγξαθν κε ην νπνίν παξέρεηαη ε πιεξεμνπζηφηεηα. Πιεξεμνπζηφηεηα έρνπκε κφλν ζε πεξίπησζε εθνχζηαο αληηπξνζψπεπζεο. Ο αληηπξφζσπνο πνπ έρεη πιεξεμνπζηφηεηα νλνκάδεηαη πιεξεμνύζηνο θαη αλάινγα κε ηελ εμνπζία πνπ ηνπ έρεη αλαηεζεί δηαθξίλεηαη ζε γενικό θαη ειδικό. Ο γεληθόο πιεξεμνχζηνο κπνξεί λα ελεξγεί γηα φιεο ηηο δηθαηνπξαμίεο ελψ ν εηδηθόο πιεξεμνχζηνο κπνξεί λα ελεξγεί γηα έλα νξηζκέλν θχθιν δηθαηνπξαμηψλ. χκθσλα κε ην άξζξν 217 ηνπ Αζηηθνχ Κψδηθα, ε πιεξεμνπζηφηεηα παξέρεηαη είηε κε δήισζε πξνο ηνλ ίδην ηνλ πιεξεμνχζην είηε κε δήισζε πξνο ηνλ ηξίην, κε ηνλ νπνίν ν αληηπξφζσπνο πξφθεηηαη λα θαηαξηίζεη δηθαηνπξαμία ή θαη πξνο ηξίηνπο αφξηζηα, π.ρ. κε δεκνζίεπζε 23
ηεο δήισζεο απηήο ζηηο εθεκεξίδεο. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο πξφθεηηαη γηα απεπζπληέα δήισζε βνχιεζεο. Όηαλ ε πιεξεμνπζηφηεηα παξέρεηαη κε δήισζε ζηνλ ίδην ηνλ πιεξεμνχζην ηφηε ε πιεξεμνπζηφηεηα ιέγεηαη εζωηεξηθή ελψ φηαλ ε ζρεηηθή δήισζε απεπζχλεηαη πξνο ηνλ ηξίην, κε ηνλ νπνίν ν αληηπξφζσπνο πξφθεηηαη λα θαηαξηίζεη δηθαηνπξαμία, ηφηε ε πιεξεμνπζηφηεηα ιέγεηαη εμωηεξηθή. ηελ εζσηεξηθή πιεξεμνπζηφηεηα ε εμνπζία γηα αληηπξνζψπεπζε πνπ παξέρεηαη ζηνλ αληηπξφζσπν πξνυπνζέηεη θάπνηα εζσηεξηθή ζρέζε κεηαμχ αληηπξνζσπεπφκελνπ θαη αληηπξνζψπνπ, είηε απηή είλαη ζχκβαζε εληνιήο, είηε κίζζσζε εξγαζίαο ή έξγνπ είηε εηαηξία θιπ. Δζσηεξηθή ζρέζε πξνυπνηίζεηαη βέβαηα ζπλήζσο θαη ζηελ εμσηεξηθή πιεξεμνπζηφηεηα, αιιά ζηελ πεξίπησζε απηή ε εζσηεξηθή ζρέζε είλαη ηειείσο αδηάθνξε γηα ηνλ ηξίην. 10 Η πιεξεμνπζηφηεηα, σο εμνπζία αληηπξνζσπεχζεσο, κπνξεί λα δνζεί ζε έλαλ κφλν πιεξεμνχζην (αηνκηθή πιεξεμνπζηφηεηα) ή θαη ζε πνιινχο (πνιιαπιή πιεξεμνπζηφηεηα), πνπ αλάινγα κε ηελ εμνπζία πνπ ηνπο έρεη δνζεί κπνξεί λα ελεξγνχλ είηε κεκνλσκέλα είηε απφ θνηλνχ. Πνιιαπιή ιέγεηαη θαη φηαλ δίλνληαη πνιιέο πιεξεμνπζηφηεηεο ζην ίδην πξφζσπν. Η πνιιαπιή πιεξεμνπζηφηεηα δηαθξίλεηαη ζε ζπιινγηθή θαη εηο νιόθιεξνλ. Αλ νη πνιινί πιεξεμνχζηνη δεζκεχνπλ ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν κφλν αλ δξάζνπλ απφ θνηλνχ ηφηε ε πιεξεμνπζηφηεηα ιέγεηαη ζπιινγηθή ελψ ζε πεξίπησζε πνπ ν αληηπξνζσπεπφκελνο 10 (Παπαλησλίνπ Ν., Γεληθέο Αξρέο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ,δθδφζεηο Αθνί Π. άθθνπια, Αζήλα,1983, ζει.473) 24
δεζκεχεηαη απφ ηε δηαθεθξηκέλε δξάζε ηνπ θάζε πιεξεμνπζίνπ ηνπ ηφηε ιέγεηαη εηο νιόθιεξνλ πιεξεμνπζηφηεηα. Καλνληθά ε πιεξεμνπζηφηεηα παξέρεηαη κε ξεηή δήισζε βνπιήζεσο ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ. Ρεηή είλαη ε αλαθνίλσζε απφ ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν πξνο ηνλ ηξίην φηη παξέρεη πιεξεμνπζηφηεηα ζηνλ αληηπξφζσπν ή ε επίδεημε απφ ηνλ αληηπξφζσπν πιεξεμνπζίνπ εγγξάθνπ πνπ έρεη εθδφζεη ν αληηπξνζσπεπφκελνο. 11 ε πεξίπησζε πνπ επηρεηξείηαη κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία πξνο άιινλ ρσξίο επίδεημε ηνπ πιεξεμνπζίνπ εγγξάθνπ είλαη άθπξε, αλ ν άιινο πξνο ηνλ νπνίν γίλεηαη ηελ απνθξνχζεη ρσξίο ππαίηηα θαζπζηέξεζε (άξζξν 226 ηνπ Α.Κ.). πκβαίλεη φκσο νξηζκέλεο θνξέο ε πιεξεμνπζηφηεηα λα δίλεηαη ζηωπεξά, δειαδή λα πξνθχπηεη είηε απφ ηε λφκηκε ζρέζε πνπ ππάξρεη κεηαμχ αληηπξνζσπεπφκελνπ θαη πιεξεμνπζίνπ, φπσο π.ρ. είλαη ε εληνιή, είηε απφ ζπκπεξηθνξά ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, πνπ δηθαηνινγεί ηελ πίζηε ησλ ηξίησλ φηη έρεη ρνξεγεζεί πιεξεμνπζηφηεηα ζε ζπγθεθξηκέλν αληηπξφζσπν, νπφηε γίλεηαη ιφγνο γηα θαηλόκελε πιεξεμνπζηφηεηα. Η θαηλφκελε πιεξεμνπζηφηεηα ζεκειηψλεηαη ζηελ έκπξαθηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θπξίνπ ησλ ππνζέζεσλ πνπ δίλεη ηελ εμσηεξηθή εληχπσζε φηη έρεη παξαζρεζεί πιεξεμνπζηφηεηα, ελψ απηφ δε ζπλέβε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, πξφθεηηαη δειαδή γηα κε ππαξθηή πιεξεμνπζηφηεηα. Αλ ε θαηλφκελε πιεξεμνπζηφηεηα νθείιεηαη ζε παξάιεηςε ηνπ πιεξεμνπζηνδφηε λα απνθαιχςεη ην απζαίξεην ηεο ζπκπεξηθνξάο εθείλνπ πνπ ζπκπεξηθέξεηαη σο πιεξεμνχζηφο ηνπ, νξίδεηαη εηδηθφηεξα σο πιεξεμνπζηφηεηα αλνρήο. 11 (Παπαλησλίνπ Ν., Γεληθέο Αξρέο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ,δθδφζεηο Αθνί Π. άθθνπια, Αζήλα,1983, ζει.475) 25
Η απνδνρή απφ ην δίθαην ηεο ζησπεξήο πιεξεμνπζηφηεηαο απνηειεί εθδήισζε ηεο γεληθήο ηάζεο λα πξνζηαηεχεηαη ν ηξίηνο πνπ αγλνψληαο ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε παξαζχξεηαη απφ ηελ θαηάζηαζε πνπ θαίλεηαη ζαλ πξαγκαηηθή θαη δηθαηνπξαθηεί κε ηελ εληχπσζε απηή. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ν πιεξεμνχζηνο έρεη ηελ εμνπζία απφ ηνλ πιεξεμνπζηνδφηε ηνπ λα κεηαβηβάδεη ζε ηξίην ηελ εμνπζία αληηπξνζψπεπζήο ηνπ. Όηαλ ν αληηπξνζσπεπφκελνο ή ν λφκνο επηηξέπνπλ ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπ πιεξεμνπζίνπ κε άιιν γίλεηαη ιφγνο γηα «θαζ ππνθαηάζηαζε πιεξεμνπζηφηεηα» ή κεηαπιεξεμνπζηόηεηα θαη ν ηξίηνο απηφο νλνκάδεηαη κεηαπιεξεμνχζηνο ή ππνπιεξεμνχζηνο. Αλ ν κεηαπιεξεμνχζηνο αληηπξνζσπεχεη ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν, ρσξίο λα αλαθέξεηαη ζηελ αξρηθή πιεξεμνπζηφηεηα, πξφθεηηαη γηα άκεζε κεηαπιεξεμνπζηφηεηα. Αλ ηνλ αληηπξνζσπεχεη κε αλαθνξά ζηελ αξρηθή πιεξεμνπζηφηεηα έρνπκε έκκεζε κεηαπιεξεμνπζηφηεηα. Μηα πεξαηηέξσ ζπλέπεηα ηνπ εκπηζηεπηηθνχ ραξαθηήξα ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο είλαη ν κε θιεξνλνκεηφο ηεο ραξαθηήξαο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ελδέρεηαη ε πιεξεμνπζηφηεηα λα παξέρεηαη ζε νξηζκέλν πξφζσπν γηα λα ηζρχζεη κφλν κεηά ην ζάλαην ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ (πιεξεμνπζηόηεηα κε κεηαζαλάηηα ελέξγεηα). Απηνχ ηνπ είδνπο ε πιεξεμνπζηφηεηα δελ κπνξεί λα δνζεί ζην κνλαδηθφ θιεξνλφκν θαη ζπλήζσο ζπλδπάδεηαη θαη κε αληίζηνηρε εληνιή ζηνλ πιεξεμνχζην. 12 12 (Αζαλαζφπνπινο Σ., Παχζε πιεξεμνπζηφηεηαο θαη κεηαπιεξεμνπζηφηεηαο, ακεηάθιεηε θαη κεηαζαλάηηα ή θιεξνλνκεηή πιεξεμνπζηφηεηα, Πεξηνδηθφ Γίθε, Ινχληνο 1997). 26
3.2 Σύπνο πιεξεμνπζηόηεηαο Η πιεξεμνπζηφηεηα σο δηθαηνπξαμία είλαη θαη αξρήλ άηππε, δειαδή δε ρξεηάδεηαη νξηζκέλν ηχπν, εθηφο αλ ην νξίδεη ν λφκνο. ε πεξηπηψζεηο πνπ απαηηείηαη απφ ην λφκν ε δηθαηνπξαμία, γηα ηελ νπνία δίλεηαη πιεξεμνπζηφηεηα, λα πεξηβιεζεί κε νξηζκέλν ηχπν, ηφηε ππνβάιιεηαη ζηνλ ηχπν πνπ απαηηείηαη γηα ηε δηθαηνπξαμία γηα ηελ νπνία αθνξά. Έηζη, π.ρ. ε πιεξεμνπζηφηεηα γηα ηελ πψιεζε θηλεηψλ είλαη άηππε, ελψ γηα ηελ πψιεζε αθηλήησλ είλαη ηππηθή, δίλεηαη δειαδή κε ζπκβνιαηνγξαθηθφ έγγξαθν (πιεξεμνχζην). Ο δηθαηνπξαθηηθφο ραξαθηήξαο ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο επηβάιιεη, γηα φζνπο ηνλ απνδέρνληαη, ηελ ηήξεζε φισλ ησλ θαλφλσλ πνπ αθνξνχλ ζηηο δηθαηνπξαμίεο (ηθαλφηεηα δεινχληνο, λφκηκν πεξηερφκελν δειψζεσο, ηήξεζε νξηζκέλνπ ηχπνπ, φπνπ απαηηείηαη ζχκπησζε δειψζεσο θαη βνπιήζεσο, ειαηηψκαηα βνπιήζεσο, αθπξφηεηα θαη αθπξσζία). 3.3 Έθηαζε πιεξεμνπζηόηεηαο Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ ζχγρξνλνπ ζεζκνχ ηεο άκεζεο αληηπξνζψπεπζεο είλαη φηη ε πιεξεμνπζηφηεηα έρεη αλαπηπρζεί ζε απηνηειή ζεζκφ θαη είλαη αλεμάξηεηε απφ ηελ λφκηκε ζρέζε πνπ ππάξρεη κεηαμχ ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ θαη ηνπ αληηπξνζψπνπ. Η πιεξεμνπζηφηεηα δειαδή αθνξά ζηε δξάζε ηνπ αληηπξνζψπνπ πιεξεμνπζίνπ πξνο ηνπο ηξίηνπο. Η ζρέζε φκσο κεηαμχ αληηπξνζψπνπ θαη αληηπξνζσπεπφκελνπ, δειαδή ε εζσηεξηθή κεηαμχ ηνπο ζρέζε, κπνξεί λα πνηθίιιεη θαη κπνξεί λα είλαη: π.ρ. εληνιή, εηαηξία, εκπνξηθή 27
αληηπξνζσπεία, κίζζσζε εξγαζίαο. Η εζσηεξηθή απηή ζρέζε δελ ελδηαθέξεη ηνπο ηξίηνπο. Η πιεξεμνπζηφηεηα έηζη απνηειεί αλαηηηψδε, αθεξεκέλε δηθαηνπξαμία ψζηε ειαηηψκαηα ηεο εζσηεξηθήο ζρέζεο αληηπξνζψπνπ θαη αληηπξνζσπεπφκελνπ, πνπ κπνξεί λα ζπλεπάγνληαη αθπξφηεηεο, δελ επεξεάδνπλ ηελ πιεξεμνπζηφηεηα, εθηφο βέβαηα αλ ην θχξνο ηεο εζσηεξηθήο ζρέζεο έρεη ηεζεί ζαλ αίξεζε γηα ην θχξνο θαη ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Η αξρή ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο απφ ηελ εζσηεξηθή ζρέζε πνπ ζπλδέεη ηνλ αληηπξφζσπν κε ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν δελ είλαη απφιπηε, γηαηί ε πιεξεμνπζηφηεηα δελ είλαη απηνζθνπφο, αιιά βξίζθεηαη ζε ιεηηνπξγηθφ δεζκφ κε ηελ εζσηεξηθή απηή ζρέζε. 13 Όηαλ πξφθεηηαη γηα εζσηεξηθή πιεξεμνπζηφηεηα, ιακβάλνληαη ππφςε φια ηα πεξηζηαηηθά πνπ γλψξηδε ή φθεηιε λα γλσξίδεη ν αληηπξφζσπνο, πξνο ηνλ νπνίν απεπζχλζεθε ε δήισζε. Η έθηαζε εηδηθφηεξα ηεο εμνπζίαο γηα αληηπξνζψπεπζε, είλαη εχινγν λα πξνζδηνξίδεηαη απφ ην πεξηερφκελν ηεο βαζηθήο κεηαμχ αληηπξνζψπνπ θαη αληηπξνζσπεπφκελνπ εζσηεξηθήο έλλνκεο ζρέζεο. Απφ ηε βαζηθή ζρέζε πξνθχπηεη ν ζθνπφο γηα ηνλ νπνίν ρνξεγείηαη ε πιεξεμνπζηφηεηα, νπφηε ην πεξηερφκελν ηεο βαζηθήο ζρέζεο ζπκπιέθεηαη κε ην πεξηερφκελν ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Απηφ ζεκαίλεη φηη αλ ν αληηπξφζσπνο παξαβηάδεη ππνρξεψζεηο ηνπ πνπ απνξξένπλ απφ ηελ έλλνκε ζρέζε ηνπ κε ηνλ 13 (Παπαλησλίνπ Ν., Γεληθέο Αξρέο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ,δθδφζεηο Αθνί Π. άθθνπια, Αζήλα,1983, ζει.475) 28
αληηπξνζσπεπφκελν, ηφηε ππεξβαίλεη ηα φξηα ηεο εμνπζίαο ηνπ γηα αληηπξνζψπεπζε. 14 Αλ ε δήισζε έρεη γίλεη πξνο ηξίηνπο (εμσηεξηθή πιεξεμνπζηφηεηα), ηφηε δελ είλαη λνεηφ λα επεξεάδνπλ ηελ εξκελεία ηεο ζηνηρεία απφ ηελ άγλσζηε ζηνλ ηξίην εζσηεξηθή ζρέζε κεηαμχ αληηπξνζψπνπ θαη αληηπξνζσπεπφκελνπ. Αιιά ν ηξίηνο δε δηθαηνχηαη αληίζηνηρα λα ειπίδεη φηη ζα είλαη δπλαηφ, κε ηε δηθαηνπξαμία πνπ θαηαξηίδεη κε ηνλ αληηπξφζσπν, λα δεζκεχζεη ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν θαη γηα ππνζέζεηο πνπ δελ αθνξνχλ ηελ πιεξεμνπζηφηεηα. 3.4 Δλέξγεηα πιεξεμνπζηόηεηαο Η πιεξεμνπζηφηεηα εθδειψλεη ηελ ελέξγεηά ηεο ηφζν πξνο ηνλ αληηπξφζσπν φζν θαη πξνο ηνπο ηξίηνπο. Ο αληηπξφζσπνο απνθηά ηε δπλαηφηεηα λα ζπλάπηεη εγθχξσο δηθαηνπξαμίεο ζην φλνκά ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, θαηά ηξφπν ψζηε απηέο λα ελεξγνχλ ππέξ θαη θαηά ηνπ, παξάιιεια, φκσο, ε εμνπζία ηνπ αληηπξνζψπνπ δελ απνθιείεη ζηνλ αληηπξνζσπεπφκελν λα θαηαξηίζεη ν ίδηνο ηε δηθαηνπξαμία, εθφζνλ δελ ην απαγνξεχεη εηδηθή δηάηαμε. Αληίζεηα, ε δπλαηφηεηα απηή ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ δελ ππάξρεη ζηηο πεξηπηψζεηο λφκηκεο αληηπξνζψπεπζεο. Η παξνρή ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο ζηνλ αληηπξφζσπν εθηφο απφ ην φηη ηνλ λνκηκνπνηεί πξνο ηα έμσ λα αληηπξνζσπεχεη ηνλ θχξην ησλ ππνζέζεσλ, θαη φηαλ δελ πξνυπάξρεη εζσηεξηθή έλλνκε ζρέζε, δεκηνπξγεί 14 (Κιαβαλίδνπ Γ., Έιιεηςε πιεξεμνπζηφηεηαο, Δθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα- Θεζζαινλίθε, 2007, ζει.230) 29
ζρέζε εκπηζηνζχλεο κεηαμχ ηνπο. Πξαθηηθή ζεκαζία έρεη ε δηαπίζησζε απηή, γηαηί αλ κελ πξνυπάξρεη εζσηεξηθή ζρέζε, φπσο ζπλήζσο ζπκβαίλεη, ηφηε ηα φξηα ηεο εμνπζίαο ηνπ αληηπξνζψπνπ πξνζδηνξίδνληαη θπξίσο απφ ηε ζρέζε ηνπ απηή κε ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν, ελψ αλ δελ ππάξρεη εζσηεξηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπο, ηα φξηα ηεο επζχλεο ηνπ αληηπξνζψπνπ απέλαληη ζηνλ αληηπξνζσπεπφκελν πξνζδηνξίδνληαη απνθιεηζηηθά απφ ηε δήισζε κε ηελ νπνία ηνπ παξέρεηαη ε πιεξεμνπζηφηεηα. Χο πξνο ηνπο ηξίηνπο, ε χπαξμε πιεξεμνπζηφηεηαο ηνπο δεκηνπξγεί ην δηθαίσκα λα απαηηήζνπλ απφ ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν λα αλαγλσξίζεη σο ηζρπξέο ηηο δηθαηνπξαμίεο πνπ θαηαξηίζηεθαλ ζην φλνκά ηνπ, εθφζνλ βέβαηα ππάγνληαη ζηα φξηα ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Ο ηξίηνο έρεη δηθαίσκα λα επηθαιεζηεί ηελ πιεξεμνπζηφηεηα πνπ δεκηνπξγείηαη κε δήισζε πξνο ηνλ αληηπξφζσπν θαζψο θαη ηελ πιεξεμνπζηφηεηα πνπ δεκηνπξγείηαη κε δήισζε πξνο ηνλ ίδην ηνλ ηξίην. Η επίθιεζε φκσο ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο πεξηνξίδεηαη απφ ην άξζξν 281 ηνπ Αζηηθνχ Κψδηθα, φηαλ δελ πεξηνξίδεηαη θαη απφ εηδηθέο δηαηάμεηο. χκθσλα κε ην άξζξν απηφ, ε άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο απαγνξεχεηαη αλ ππεξβαίλεη πξνθαλψο ηα φξηα πνπ επηβάιινπλ ε θαιή πίζηε ή ηα ρξεζηά ήζε ή ν θνηλσληθφο ή νηθνλνκηθφο ζθνπφο ηνπ δηθαηψκαηνο. Ο πεξηνξηζκφο απηφο ηνπ δηθαηψκαηνο ησλ ηξίησλ απφ ηελ εζσηεξηθή ζρέζε αληηπξνζσπεπφκελνπ θαη πιεξεμνπζίνπ δελ αλαηξεί ην φηη ε πιεξεμνπζηφηεηα απνηειεί αλαηηηψδε δηθαηνπξαμία, γηαηί φιεο νη δηθαηνπξαμίεο, είηε αηηηψδεηο είηε αλαηηηψδεηο δηέπνληαη απφ ηε ζπλαιιαθηηθή θαιή πίζηε. 30
3.5 Γπλαηόηεηα θαη ηξόπνη αλάθιεζεο ηεο πιεξεμνπζηόηεηαο Η παξνρή ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο επηηξέπεη ηελ επέθηαζε ηεο δηθαηνπξαθηηθήο δξάζεο ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ θαη, κε απηή ηελ έλλνηα, έρεη ζεηηθή φςε. Παξάιιεια, φκσο, ζπληζηά επηβάξπλζε ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, αθνχ κέρξη ηελ αλάθιεζή ηεο ν πιεξεμνχζηνο κπνξεί, λα επηθέξεη κεηαβνιέο ζηελ πεξηνπζία ηνπ. Η παξαπάλσ δπλακηθή πνπ εκπεξηέρεη ε πιεξεμνπζηφηεηα αλάγεη ηελ πξνζσπηθή εκπηζηνζχλε ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ πξνο ηνλ πιεξεμνχζην ζε θπξίαξρν θαη θαζνξηζηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο. Ο ρξνληθφο ηεο νξίδνληαο είλαη πεξηνξηζκέλνο θαη ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ηε δηαηήξεζε απηήο ηεο εκπηζηνζχλεο, κε ηελ έλλνηα φηη νπνηνδήπνηε γεγνλφο επηθέξεη ηνλ ηεξκαηηζκφ ή ηε ζνβαξή δηαηάξαμε ηεο λα νδεγεί θαη ζηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Χο εμσηεξηθή λνκηκνπνίεζε ηνπ αληηπξνζψπνπ άπηεηαη θαη ηεο έλλνκεο ζθαίξαο ηξίησλ πξνζψπσλ πνπ ζπλαιιάζζνληαη κε ηνλ πιεξεμνχζην κε απνηέιεζκα ε παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο λα επεξεάδεη άκεζα ηα ζπκθέξνληά ηνπο. 15 Η πιεξεμνπζηφηεηα παχεη κε αλάθιεζε. Ο αληηπξνζσπεπφκελνο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα αλαθαιεί ειεχζεξα ηελ πιεξεμνπζηφηεηα νπνηεδήπνηε ζειήζεη, άζρεηα κε ην αλ εμαθνινπζεί ή φρη ε εζσηεξηθή ζρέζε, ε νπνία ηνλ ζπλδέεη κε ηνλ πιεξεμνχζην (άξζξν 218 ηνπ Α.Κ.). Πξνυπφζεζε γηα λα είλαη έγθπξε ε παξαίηεζε απφ ην δηθαίσκα λα αλαθιεζεί πιεξεμνπζηφηεηα, είλαη λα πξφθεηηαη γηα πιεξεμνπζηφηεηα φρη γεληθή αιιά πεξηνξηζκέλε θαη θπξίσο λα αθνξά θαη ην ζπκθέξνλ ηνπ 15 (Κιαβαλίδνπ Γ., Έιιεηςε πιεξεμνπζηφηεηαο, Δθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα- Θεζζαινλίθε, 2007, ζει.328) 31
αληηπξνζψπνπ. Δπνκέλσο, ην αλ είλαη ή φρη έγθπξε ε παξαίηεζε εμαξηάηαη θπξίσο απφ ην ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν παξέρεηαη ε πιεξεμνπζηφηεηα. Αιιά θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ε πιεξεμνπζηφηεηα αθνξά ην ζπκθέξνλ θαη ηνπ αληηπξνζψπνπ, δελ απνθιείεηαη ε αλάθιεζε αλ ζπληξέρεη ζπνπδαίνο ιφγνο. 16 Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν πξέπεη λα αλαθιεζεί ε πιεξεμνπζηφηεηα θαζνξίδεηαη αλάινγα κε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ρνξεγήζεθε, ψζηε λα πξνζηαηεχνληαη νη ηξίηνη. Δπνκέλσο, αλ ε πιεξεμνπζηφηεηα έγηλε κε δήισζε πξνο ηνλ αληηπξφζσπν ή πξνο ηξίην, ε αλάθιεζε επηηπγράλεηαη κε κνλνκεξή δήισζε ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ είηε πξνο ηνλ αληηπξφζσπν είηε πξνο ηνλ ηξίην κε ηνλ νπνίν πξφθεηηαη λα θαηαξηηζηεί ε δηθαηνπξαμία. Αληίζηνηρα, αλ ε πιεξεμνπζηφηεηα έρεη δνζεί κε δεκφζηα αλαθνίλσζε, ε αλάθιεζε πξέπεη λα γίλεη κε ηνλ ίδην ηξφπν θαη αλ ε πιεξεμνπζηφηεηα έρεη δνζεί κε ζπκβνιαηνγξαθηθφ έγγξαθν, ε αλάθιεζε γίλεηαη κφλν κε λέν ζπκβνιαηνγξαθηθφ έγγξαθν, ηνπ νπνίνπ αληίγξαθν θνηλνπνηείηαη ζηνλ πιεξεμνχζην. πλεπψο, αλ δελ ηεξεζεί ν ηχπνο απηφο, ε αλάθιεζε είλαη άθπξε. 3.6 Λόγνη παύζεο ηεο πιεξεμνπζηόηεηαο Η πιεξεμνπζηφηεηα παχεη είηε γηα ιφγνπο γεληθνύο π.ρ. φηαλ ηειεηψζεη ε ελέξγεηα γηα ηελ νπνία δφζεθε ή απηή γίλεη αδχλαηε, είηε γηα ιφγνπο εηδηθνύο π.ρ. ζάλαηνο ηνπ αληηπξνζψπνπ ή ηνπ 16 (Παπαλησλίνπ Ν., Γεληθέο Αξρέο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ,δθδφζεηο Αθνί Π. άθθνπια, Αζήλα,1983, ζει.478) 32
αληηπξνζσπεπφκελνπ, παξαίηεζε ηνπ πιεξεμνπζίνπ, αλάθιεζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο θιπ. Αλαιπηηθφηεξα, ε πιεξεμνπζηφηεηα παχεη θαηά θαλφλα: 1. Όηαλ πξαγκαηνπνηεζεί ε δηθαηνπξαμία, γηα ηελ νπνία δφζεθε ε πιεξεμνπζηφηεηα. 2. Με ηελ πάξνδν ηεο πξνζεζκίαο, φηαλ ε πιεξεμνπζηφηεηα είλαη νξηζκέλεο δηάξθεηαο. 3. Με ην ζάλαην ή ηε δηθαηνπξαθηηθή αληθαλφηεηα απηνχ πνπ έδσζε ή απηνχ πνπ έιαβε ηελ πιεξεμνπζηφηεηα (άξζξν 223 ηνπ Α.Κ.). Σν ηέινο ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο δελ επέξρεηαη, παξά ην ζάλαην ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, εθφζνλ πξνθχπηεη πιεξεμνπζηόηεηα κε κεηαζαλάηηα ελέξγεηα. Η πιεξεμνπζηφηεηα απηή είλαη ε πιεξεμνπζηφηεηα πνπ παξέρεη ν θιεξνλνκνχκελνο ζε νξηζκέλν πξφζσπν γηα ην ρξφλν κεηά ην ζάλαηφ ηνπ. Σέηνηα δελ κπνξεί λα δνζεί ζην κνλαδηθφ θιεξνλφκν. πλήζσο ζπλδπάδεηαη θαη κε αληίζηνηρε εληνιή ζηνλ πιεξεμνχζην. ε απηή ηελ πεξίπησζε ν πιεξεμνχζηνο δελ εθπξνζσπεί ηνλ θιεξνλφκν αιιά ζηελ νπζία εθπιεξψλεη ζέιεζε ηνπ θιεξνλνκνχκελνπ, ψζηε ν θιεξνλφκνο λα κελ έρεη δηθαίσκα λα αλαθαιέζεη ηελ πιεξεμνπζηφηεηα απηή. 4. Με αλάθιεζε ή κεηά ην πέξαο ηεο έλλνκεο ζρέζεο ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη (ζχκβαζε εηαηξείαο, εξγαζίαο, εληνιήο θιπ.), εθηφο αλ έρεη ζπκθσλεζεί ή πξνθχπηεη ην αληίζεην απφ ηελ φιε ζρέζε αληηπξνζσπεπφκελνπ θαη αληηπξνζψπνπ. 5. Με παξαίηεζε ηνπ πιεξεμνπζίνπ-αληηπξνζψπνπ. 33
3.7 πλέπεηεο παύζεο πιεξεμνπζηόηεηαο Ο λφκνο ξπζκίδεη κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ ηηο ζπλέπεηεο ησλ δηθαηνπξαμηψλ πνπ θαηαξηίζηεθαλ κεηά ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο, θαζψο επίζεο, θαη ηηο ζπλέπεηεο ησλ δηθαηνπξαμηψλ πνπ θαηαξηίζηεθαλ ρσξίο λα ππάξρεη θαζφινπ πιεξεμνπζηφηεηα. Η ξχζκηζε γίλεηαη αλάινγα κε ην αλ γλψξηδαλ ή φρη ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο, ηφζν ν πιεξεμνχζηνο φζν θαη νη ηξίηνη. Δπηπιένλ, ν λφκνο κε ηηο δηαηάμεηο απηέο πξνζπαζεί λα πξνζηαηέςεη ηνπο θαιφπηζηνπο ηξίηνπο, άζρεηα κε ην αλ ν ίδηνο ν αληηπξφζσπνο είλαη θαιήο ή θαθήο πίζηεο. Αλ ν πιεξεμνχζηνο δελ γλσξίδεη ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο θαη θαηαξηίδεη δηθαηνπξαμία κε ηξίην, ε δηθαηνπξαμία είλαη έγθπξε θαη δεζκεχεη ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν. Αλ, φκσο, ν αληηπξνζσπεπφκελνο απνδείμεη φηη ν ηξίηνο γλψξηδε ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο, ε δηθαηνπξαμία δελ ηνλ δεζκεχεη (άξζξν 224 ηνπ Α.Κ.). Αλ ν πιεξεμνχζηνο γλσξίδεη ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο θαη θαηαξηίδεη δηθαηνπξαμία κε ηξίην, ν αληηπξνζσπεπφκελνο δελ δεζκεχεηαη απφ ηελ ελέξγεηα ηνπ ςεπηναληηπξνζψπνπ ηνπ. ε πεξίπησζε φκσο πνπ ν ηξίηνο δελ γλσξίδεη ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο, ελψ είλαη εχθνιν γηα ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν λα ηνπ ηελ γλσζηνπνηήζεη, έρεη ην δηθαίσκα λα δεηήζεη απνδεκίσζε γηα λα απνθαηαζηήζεη ηε δεκηά πνπ ππέζηε (άξζξν 225 ηνπ Α.Κ.). Σν άξζξν 224 απνζθνπεί άκεζα λα πξνθπιάμεη ηνλ θαιφπηζην πιεξεμνχζην, απηφλ δειαδή πνπ αγλννχζε, άζειά ηνπ ή φρη, ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο θαη κφλν έκκεζα λα πξνθπιάμεη ηνπο θαιφπηζηνπο ηξίηνπο. Βαζηθή πξνυπφζεζε ηνπ άξζξνπ απηνχ είλαη ε παχζε ηεο 34
πιεξεμνπζηφηεηαο θαη ε άγλνηα ηεο παχζεο απφ ηνλ πιεξεμνχζην. Αληίζεηα, ην άξζξν 225 ζεσξεί σο δεδνκέλν φηη ν πιεξεμνχζηνο γλσξίδεη ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Κνηλφ ζηνηρείν ησλ δχν απηψλ άξζξσλ είλαη πσο απηφο πνπ επηθαιείηαη δέζκεπζε ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ απφ δηθαηνπξαμία πνπ θαηαξηίζηεθε, κεηά ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο, πξέπεη λα απνδείμεη φηη ν πιεξεμνχζηνο αγλννχζε ην ηέινο ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Αλ ε δηθαηνπξαμία ζπλάπηεηαη απφ άηνκν πνπ δελ είρε πνηέ πιεξεμνπζηφηεηα, αιιά εκθαλίδεηαη σο πιεξεμνχζηνο αληηπξφζσπνο άιινπ (ςεπδναληηπξφζσπνο), ή ε πιεξεμνπζηφηεηα πνπ δφζεθε ήηαλ άθπξε ή δελ ππήξρε εηδηθή πιεξεμνπζηφηεηα ελψ ρξεηαδφηαλ, ν αληηπξνζσπεπφκελνο δελ δεζκεχεηαη, έρεη φκσο ην δηθαίσκα λα εγθξίλεη ηε δηθαηνπξαμία. Αληίζηνηρα, ν αληηζπκβαιιφκελνο έρεη ην δηθαίσκα λα δεηήζεη απφ ηνλ αληηπξνζσπεπφκελν ηε ξεηή έγθξηζε ηεο ζχκβαζεο κέζα ζε ρξνληθφ πεξηζψξην πνπ ζα θαζνξίζεη ν ίδηνο (άξζξν 229 ηνπ Α.Κ.). Δπηπιένλ, έρεη ην δηθαίσκα κέρξη ηελ έγθξηζε λα ππνρσξήζεη απφ ηε ζχκβαζε, εθφζνλ δελ γλψξηδε ηελ έιιεηςε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Η ππνρψξεζε κπνξεί λα αλαθνηλσζεί θαη ζηνλ αληηπξφζσπν (άξζξν 230 ηνπ Α.Κ.). Αλ θάπνηνο θαηαξηίζεη δηθαηνπξαμία σο αληηπξφζσπνο, εθφζνλ δελ απνδεηθλχεηαη ε εμνπζία αληηπξνζψπεπζεο ή δελ ππάξρεη έγθξηζε ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, έρεη ηελ ππνρξέσζε ή λα εθπιεξψζεη ν ίδηνο ηε δηθαηνπξαμία ή λα θαηαβάιιεη απνδεκίσζε. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ν αληηπξφζσπνο δελ γλψξηδε ηελ έιιεηςε πιεξεμνπζηφηεηαο. Αληίζεηα, ν αληηπξφζσπνο απαιιάζζεηαη απφ θάζε 35
ππνρξέσζε, αλ ν αληηζπκβαιιφκελνο γλψξηδε ή φθεηιε λα γλσξίδεη φηη δελ ππήξρε εμνπζία αληηπξνζψπεπζεο (άξζξν 231 ηνπ Α.Κ.). Με ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο ην ηπρφλ πιεξεμνχζην έγγξαθν πξέπεη λα επηζηξαθεί ή λα θαηαηεζεί ζηε δεκφζηα αξρή. Δπίζρεζε ηνπ πιεξεμνπζίνπ, δειαδή θαηαθξάηεζε ηνπ κέρξη ν αληηπξνζσπεπφκελνο λα εθπιεξψζεη ηελ ππνρξέσζή ηνπ έλαληη ηνπ πιεξεμνπζίνπ, δελ επηηξέπεηαη. ε πεξίπησζε πνπ θάπνηνο έρεη δψζεη έγγξαθε πιεξεμνπζηφηεηα έρεη ην δηθαίσκα λα δεηήζεη απφ ην δηθαζηήξην λα βεβαηψζεη ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο θαη λα θεξχμεη αλίζρπξν ην πιεξεμνχζην έγγξαθν. Η απφθαζε δεκνζηεχεηαη ζηνλ ηχπν θαη κεηά απφ παξέιεπζε ελφο κήλα απφ ηε δεκνζίεπζε ην πιεξεμνχζην παχεη λα είλαη ηζρπξφ. 3.8 Καηάρξεζε ηεο πιεξεμνπζηόηεηαο Η πεξίπησζε πνπ ν αληηπξφζσπνο θαηαξηίδεη κε ηνλ ηξίην δηθαηνπξαμία ζην φλνκα ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, είηε κεηά ηελ παχζε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο είηε ρσξίο πιεξεμνπζηφηεηα, δελ δηαθέξεη απφ ηελ πεξίπησζε πνπ ν αληηπξφζσπνο ελεξγεί ππεξβαίλνληαο ηα φξηα ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. Η ππέξβαζε ησλ νξίσλ πνπ γίλεηαη αληίζεηα πξνο ηα ζπκθέξνληα ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ ή κε ζθνπφ δηαθνξεηηθφ απφ απηφλ πνπ θαζφξηζε ν αληηπξνζσπεπφκελνο ή γηα λα εμππεξεηεζνχλ ηα ζπκθέξνληα ηνπ αληηπξνζψπνπ νλνκάδεηαη καηάσπηζη ηηρ πληπεξοςζιόηηηαρ. ε πεξίπησζε θαηάρξεζεο ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο ν αληηπξνζσπεπφκελνο δελ δεζκεχεηαη θαη ε πξνζηαζία ησλ ηξίησλ είλαη 36
ίδηα κε ηελ πξνζηαζία πνπ ηνπο πξνζθέξεη, ην άξζξν 229 ηνπ Αζηηθνχ Κψδηθα, γηα ηελ πεξίπησζε πνπ δελ γλψξηδαλ ηελ έιιεηςε ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο. 3.9 Η απηνζύκβαζε Η ζχκβαζε ηνπ αληηπξνζψπνπ πνπ ελεξγεί γηα ηνλ εαπηφ ηνπ θαη γηα ινγαξηαζκφ ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ νλνκάδεηαη απηνζύκβαζε. Η απηνζχκβαζε απαγνξεχεηαη απφ ην λφκν, ππάξρνπλ φκσο θαη ηδηαίηεξεο πεξηπηψζεηο φπνπ επηηξέπεηαη θαη γίλεηαη κε ζπκβνιαηνγξαθηθφ έγγξαθν. ε πεξίπησζε πνπ δελ ηεξεζεί ν ηχπνο ηνπ ζπκβνιαηνγξαθηθνχ εγγξάθνπ ε απηνζχκβαζε ζεσξείηαη άθπξε. Ο αληηπξφζσπνο δελ κπνξεί λα ζπλάςεη δηθαηνπξαμία κε ηνλ εαπηφ ηνπ θαη λα ελεξγεί ζπγρξφλσο σο αληηπξφζσπνο άιινπ ή λα αληηπξνζσπεχεη θαη ηνπο δχν ζπκβαιιφκελνπο κηαο ζχκβαζεο ηαπηφρξνλα. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί ζε απηή ηελ πεξίπησζε δελ κπνξεί λα πξνζηαηέςεη ηα ζπκθέξνληα θαη ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ θαη ηα δηθά ηνπ, θαζψο ππάξρεη ν θίλδπλνο ηα ζπκθέξνληα απηά λα ζπγθξνχνληαη. Ο αληηπξφζσπνο, κπξνζηά ζην δίιεκκα, λα πξνζηαηεχζεη ηα δηθά ηνπ ζπκθέξνληα ή ηα ζπκθέξνληα ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ, ζα πξνηηκήζεη ηα δηθά ηνπ (ή, αληίζηνηρα, ηνπ ελφο εθ ησλ αληηπξνζσπεπφκελσλ) κε απνηέιεζκα ηε βιάβε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ αληηπξνζσπεπφκελνπ. Η απηνζχκβαζε, ζχκθσλα κε ην άξζξν 235 ηνπ Α.Κ., επηηξέπεηαη κφλν ζε πεξίπησζε πνπ ν αληηπξνζσπεπφκελνο επηηξέπεη ηε δηθαηνπξαμία ζηνλ αληηπξφζσπν ή απηή ζπληζηάηαη απνθιεηζηηθά ζηελ εθπιήξσζε 37