ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Η διάσταση της εποχικότητας στην οδική κυκλοφορία: η περίπτωση της περιοχής του Κάμπου του Νομού Χίου. Διπλωματική Εργασία για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ναυτιλία, Μεταφορές και Διεθνές Εμπόριο ΝΑ.Μ.Ε.» Καλλιόπη Πιππίδη 23/10/09 ΧΙΟΣ

Καλλιόπη Πιππίδη Η διάσταση της εποχικότητας στην οδική κυκλοφορία: η περίπτωση της περιοχής του Κάμπου του Νομού Χίου. 23/10/09 Διπλωματική Εργασία για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ναυτιλία, Μεταφορές και Διεθνές Εμπόριο ΝΑ.Μ.Ε.» Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Συγγραφέας: Καλλιόπη Πιππίδη Επιβλέπων: Κάπρος Σεραφείμ Πρώϊος Γεώργιος Διευθυντής Σπουδών: Πολυδωροπούλου Αμαλία ΧΙΟΣ

Στους γονείς μου Δημήτρη και Κούλα και στον σύζυγο μου Δημήτρη.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Οφείλω να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε όλους εκείνους που με βοήθησαν, ώστε η πραγματοποίηση της διπλωματικής μου εργασίας να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα και να εκπληρώσει το σκοπό για τον οποίο εκπονήθηκε. Θέλω να ευχαριστήσω: Τον κ. Κάπρο Σεραφείμ, Επίκουρο Καθηγητή του τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Σχολή Επιστημών της Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Επιβλέποντα Καθηγητή της διπλωματικής μου εργασίας για τον πολύτιμο χρόνο που διέθεσε, τις κατευθύνσεις και νέες ιδέες που μου έδωσε καθώς και για τη συνεχή καθοδήγηση η οποία συνέβαλε καθοριστικά στην πραγματοποίηση της διπλωματικής εργασίας. Τον κ. Πρώϊο Γεώργιο, Λέκτορα του τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Σχολή Επιστημών της Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Επιβλέποντα της διπλωματικής μου εργασίας για την επίβλεψη και καθοδήγησή του κατά τη διάρκεια της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Την κα. Αριστέα Καββαδία, Διευθύντρια της Γ Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Χίου για την παρότρυνσή, συμπαράστασή και βοήθεια που μου προσέφερε κατά την έναρξη και διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών. Τον κ. Βογιατζή Αλέξανδρο, Προϊστάμενο Αρχαιοφυλάκων της Γ Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Χίου, καθώς επίσης και τους συναδέλφους: Φρεζούλη Μαρκέλλα, Μεννή Γιώργο, Κωστάζου Μαρία, Κρητικού Ειρήνη, Κατσαρού Κική, Μαστροκώστα Χρυσούλα και Συρρή Θεοδώρα για την αμέριστη συμπαράστασή τους για την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών μου σπουδών. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον σύζυγό και τους γονείς μου για την ηθική συμπαράσταση και υποστήριξη που μου έδωσαν κατά την διάρκεια των μεταπτυχιακών μου σπουδών. ii

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1.1. Σκοπός και στόχοι της εργασίας... 1 1.2. Πηγές... 1 1.3. Δομή εργασίας... 1 2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΙΟΥ... 3 2.1. Εισαγωγή... 3 2.2. Διοικητική Διάρθρωση του Νομού Χίου... 3 2.3. Δημογραφικά Στοιχεία... 4 2.4. Οικονομικά Στοιχεία... 8 2.5. Η διάθρωση της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης... 10 2.6. Ο κλάδος των μεταφορών... 10 2.6.1. Χερσαίες Μεταφορές... 11 2.6.2 Θαλάσσιες Μεταφορές... 11 2.6.3 Αεροπορικές Μεταφορές... 12 2.7. Το οδικό δίκτυο του Νομού Χίου... 13 3. Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΙΟΥ... 14 3.1. Εισαγωγή... 14 3.2. Υφιστάμενη κυκλοφοριακή οργάνωση... 14 3.3. Ζώνες κυκλοφοριακής ανάλυσης του Νομού Χίου... 15 3.4. Συνοπτική παρουσίαση της οργάνωσης οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου... 19 3.5. Παρατηρήσεις μετρήσεων... 21 4. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΟΔΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ... 24 4.1. Εισαγωγή... 24 4.2. Προσδιορισμός πραγματικού πληθυσμού για το έτος 2008... 24 4.2.1. Μόνιμοι κάτοικοι ανά μήνα και έτος... 24 iii

4.2.2 Προσδιορισμός παραθεριστών... 25 4.2.3. Μεθοδολογία προσδιορισμού πραγματικού πληθυσμού έτους 2008 για τον Νομό Χίου... 27 4.2.4. Αποτελέσματα επεξεργασίας... 27 4.3. Προσδιορισμός στόλου οχημάτων για το έτος 2008... 29 4.4. Προσδιορισμός του στόλου οχημάτων κατά τους χειμερινούς και καλοκαιρινούς μήνες του 2008... 30 4.5. Προσδιορισμός του πίνακα προέλευσης-προορισμού για τους καλοκαιρινούς μήνες... 31 4.6. Συμπεράσματα... 33 5. ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΧΙΟΥ... 34 5.1. Εισαγωγή... 34 5.2. Εννοιολογική προσέγγιση... 34 5.2.1. Ακούσια ατυχήματα... 34 5.2.2. Εκούσια ατυχήματα... 35 5.3. Διακρίσεις... 35 5.3.1. Τροχαία ατυχήματα με κριτήριο το αποτέλεσμα... 35 5.3.2. Τροχαία ατυχήματα με κριτήριο τον τρόπο σύγκρουσης... 36 5.4. Επικρατούσα κατάσταση στην Ελλάδα... 36 5.5. Παράγοντες πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων... 38 5.5.1. Ο άνθρωπος... 38 5.5.2. Το όχημα - αυτοκίνητο... 39 5.5.3. Το οδικό δίκτυο... 39 5.5.4. Οι κυκλοφοριακές συνθήκες... 40 5.6. Διερεύνηση των ατυχημάτων στον Νομό Χίου... 40 5.6.1. Εισαγωγή... 40 5.6.2. Κυκλοφοριακά στοιχεία... 40 5.7. Τροχαία ατυχήματα στην περιοχή του Κάμπου του Νομού Χίου... 41 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΡΕΥΝΑ... 47 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 49 iv

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 2.1. Δήμοι και Κοινότητες του Ν. Χίου... 3 Πίνακας 2.2. Στοιχεία πληθυσμού Ν. Χίου... 4 Πίνακας 2.3. Σύνολο Πληθυσμού του Ν. Χίου... 7 Πίνακας 2.4. Φυσική Μείωση Πληθυσμού / 1.000 κατοίκους... 7 Πίνακας 2.5. Ακαθάριστο Προϊόν (σε εκ. ) Νομού Χίου 1995-2003*... 8 Πίνακας 2.6. Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (σε εκ. ) Νομού Χίου 1995-2003*... 9 Πίνακας 2.7. Φόρος Εισοδήματος ανά Φορολογούμενο 2003-2004... 9 Πίνακας 2.8 Καταθέσεις στον Ν. Χίου... 9 Πίνακας 2.9. Αριθμός Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων & Μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης... 10 Πίνακας 3.1. Σημεία έρευνα παρά την οδό περιοχής Κάμπου του Νομού Χίου... 20 Πίνακας 3.2. Πίνακας προέλευσης προορισμού κυκλοφορίας μεταξύ ζωνών του δικτύου ημερησίως... 21 Πίνακας 3.3. Παρατηρήσεις από την μελέτη της κυκλοφοριακής φόρτισης των κόμβων... 22 Πίνακας 4.1. Εξέλιξη αφίξεων στις πύλες εισόδου της Χίου, ανά μέσο μεταφοράς.... 26 Πίνακας 4.2. Κατανομή αφίξεων ανά μήνα και μέσο μεταφοράς, 2006... 26 Πίνακας 4.3. Εκτίμηση κατανομής μόνιμου πληθυσμού ανά μήνα για το 2008... 27 Πίνακας 4.4. Εκτίμηση κατανομής τουριστικών αφίξεων ανά μήνα για το 2008... 28 Πίνακας 4.5. Συνολικός πραγματικός πληθυσμός του Νομού Χίου ανά μήνα (2008).. 28 Πίνακας 4.6. Υπολογισμός αριθμού στόλου οχημάτων κατά τους καλοκαιρινούς και χειμερινούς μήνες του 2008... 31 Πίνακας 4.7. Κριτήρια αναγωγής του πίνακα προέλευσης-προορισμού σε καλοκαιρινούς μήνες... 31 Πίνακας 4.8. Πίνακας προέλευσης-προορισμού καλοκαιρινών μηνών (κριτήριο διαμένων πληθυσμός)... 32 Πίνακας 4.9. Πίνακας προέλευσης-προορισμού καλοκαιρινών μηνών (κριτήριο αριθμού στόλου οχημάτων)... 32 Πίνακας 5.1. Αριθμός θανατηφόρων ατυχημάτων στην Ελλάδα (2006-2008)... 37 Πίνακας 5.2. Ποσοστό και αριθμός οχημάτων σε ΜΕΑ που κατευθύνονται προς την παραλιακή οδό Λ. Ενώσεως... 46 v

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 2.1. Πληθυσμός Περιφέρειας 1996-2003... 8 Χάρτης 3.1. Χάρτης Ζωνών Νομού Χίου... 17 Χάρτης 3.2. Οδικός χάρτης της περιοχής Κάμπος και προσδιορισμός των υπό μελέτη κόμβων... 19 Χάρτης 3.3. Πλήθος οχημάτων που κατευθύνονται προς την παραλιακή οδό Λ. Ενώσεως... 23 Διάγραμμα 4.1. Διαχρονική κατανομή διαμενόντων κατοίκων του Ν. Χίου... 25 Διάγραμμα 4.2. Ετήσια κατανομή διαμενόντων κατοίκων του Ν. Χίου για το 2007... 25 Διάγραμμα 4.3. Συνολικός στόλος μόνιμων οχημάτων για το 2008 και 2009 στον Νομό Χίου... 29 Διάγραμμα 4.4. Αριθμός εκφορτωθέντων και φορτωθέντων οχημάτων στο λιμάνι της Χίου (2008)... 30 Διάγραμμα 5.1. Αριθμός θανατηφόρων ατυχημάτων στην Ελλάδα (2006-2008)... 37 Χάρτης 5.1. Ελλάδα, γεωγραφικά διαμερίσματα και αριθμός νεκρών... 38 Διάγραμμα 5.2. Πλήθος ατυχημάτων για την περιοχή του Κάμπου (2007-2009)... 42 Διάγραμμα 5.3. Είδος οχήματος κατά ατύχημα για την περιοχή του Κάμπου (2007-2009)... 42 Διάγραμμα 5.4. Εποχή στην οποία έγιναν τα τροχαία ατυχήματα... 43 Διάγραμμα 5.5. Ώρες των τροχαίων ατυχημάτων για την περιοχή του Κάμπου... 44 Διάγραμμα 5.6. Φύλο οδηγών στα τροχαία ατυχήματα που προκάλεσαν τροχαίο ατύχημα... 44 Διάγραμμα 5.7. Ηλικία οδηγών των ατυχημάτων της περιοχής του Κάμπου... 45 Διάγραμμα 5.8. Πλήθος ατυχημάτων ανά οδό για την περιοχή του Κάμπου (2007-2009)... 45 vi

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Σκοπός και στόχοι της εργασίας Σκοπός της εργασίας είναι η μελέτη και εκτίμηση της εποχικότητας στην οδική κυκλοφορία της περιοχής του Κάμπου του Νομού Χίου. Για να επιτευχθεί ο σκοπός της εργασίας κρίθηκε σκόπιμο να προσδιοριστούν ορισμένοι βασικοί στόχοι. Ο πρώτος στόχος είναι να πραγματοποιηθεί ανάλυση της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου τουλάχιστον για δύο εποχές ενός πρόσφατου έτους. Ο δεύτερος στόχος είναι να συσχετιστούν οι πληροφορίες και τα αποτελέσματα του πρώτου στόχου με τα τροχαία ατυχήματα της περιοχής του Κάμπου. Τα τροχαία ατυχήματα έχουν άμεση σχέση με την διακύμανση της οδικής κυκλοφορίας μιας περιοχής και ως εκ τούτου παρουσιάζουν αρκετό ενδιαφέρον. 1.2. Πηγές Για να επιτευχθεί ο σκοπός και οι στόχοι της εργασίας κρίθηκε απαραίτητο να προσδιοριστεί μία μεθοδολογία η οποία θα μας δώσει όσο το δυνατόν περισσότερα αντικειμενικά αποτελέσματα και συμπεράσματα. Για την μελέτη και ανάλυση της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου χρησιμοποιήθηκαν έγκυρες μετρήσεις από την μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. Δεδομένου ότι οι μετρήσεις του Πανεπιστημίου Αιγαίου αναφέρονται στους χειμερινούς μήνες έπρεπε να προσδιοριστεί εκτίμηση της οδικής κυκλοφορίας και για τους θερινούς μήνες. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε ήταν η εύρεση δεδομένων από το Κέντρο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, από την Αναπτυξιακή Εταιρία ΕΝΑ Χίου και από την Εθνική Στατιστική Εταιρία. Τέλος, για την έρευνα των τροχαίων ατυχημάτων στην περιοχή του Κάμπου πραγματοποιήθηκε έρευνα στην Αστυνομική Διεύθυνση Χίου (Διεύθυνση Τροχαίας). 1.3. Δομή εργασίας Η εργασία αποτελείται από πέντε βασικά κεφάλαια. Στην εισαγωγή πραγματοποιείται κοινωνικοοικονομική ανάλυση του Νομού Χίου και προσδιορίζονται τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο νομός τόσο στις χερσαίες μεταφορές όσο και στις θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές. Επιπρόσθετα, προσδιορίζονται τα βασικότερα προβλήματα του οδικού δικτύου του νησιού και δίνεται έναυσμα για την μελέτη της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου. Στο πρώτο κεφάλαιο πραγματοποιείται μελέτη της κυκλοφοριακής οργάνωσης της περιοχής του Κάμπου, των ζωνών, κόμβων και βασικών αρτηριών που εμπεριέχονται στην υπό μελέτη περιοχή και γίνεται επεξεργασία των μετρήσεων για τους χειμερινούς μήνες οι οποίες προέρχονται από μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. Στο δεύτερο κεφάλαιο πραγματοποιείται εκτίμηση της εποχικότητας στην οδική κυκλοφορία του Νομού Χίου. Με άλλα λόγια γίνεται αναγωγή ορισμένων δεδομένων που προέρχονται από το τρίτο κεφάλαιο και αφορούν μετρήσεις των χειμερινών μηνών 1

της περιοχής του Κάμπου σε καλοκαιρινούς μήνες σύμφωνα με ορισμένες υποθέσεις και κριτήρια. Στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας πραγματοποιείται ανάλυση των τροχαίων ατυχημάτων, προσδιορισμός των τροχαίων ατυχημάτων που συνέβησαν τα έτη 2007-2009 στην περιοχή του Κάμπου και τέλος γίνεται συσχέτιση των τροχαίων ατυχημάτων της περιοχής του Κάμπου με τα δεδομένα της οδικής κυκλοφορίας. Στο τέταρτο κεφάλαιο της εργασίας παρατίθενται τα συμπεράσματα και οι προτάσεις για περαιτέρω έρευνα. 2

2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΙΟΥ 2.1. Εισαγωγή Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο θα αναλύσουμε βασικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά του Νομού Χίου όπως ο πληθυσμός, η φυσική μείωση του πληθυσμού, το Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν του νομού, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το φορολογητέο εισόδημα των κατοίκων και το επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά σε συνδυασμό με την ανάλυση του κλάδου των μεταφορών του Νομού Χίου μας δίνουν μία εικόνα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια για την ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών των οδηγών. Επιπρόσθετα, μπορούμε να παρατηρήσουμε την οικονομική κατάσταση και το επίπεδο μόρφωσης των κατοίκων του Νομού Χίου τα οποία συνδέονται άμεσα με τα αίτια των τροχαίων ατυχημάτων. Η Χίος είναι νησί του Ανατολικού Αιγαίου. Απέχει ελάχιστα από τις ακτές της Μικράς Ασίας. Μόλις 3,5 ναυτικά μίλια τη χωρίζουν, από το ακρωτήριο Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας στο ύψος του Τσεσμέ. Είναι το πέμπτο μεγαλύτερο σε μέγεθος νησί στην Ελλάδα (904 τετρ.χιλιόμετρα) με μήκος ακτών 213 χιλιόμετρα και πληθυσμό που ζει τόσο στην πόλη και στο λιμάνι της Χίου όσο και στα 64 χωριά του νησιού. Ακόμη, η Χίος έχει μεγάλη απόδημη κοινότητα σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη. Τα κύρια προϊόντα που εξάγει είναι η μαστίχα, το λάδι, τα σύκα και το κρασί ενώ έχει διεθνή φήμη για το μέγεθος και την ποιότητα της ναυτιλίας της. Διοικητικά μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί τον νομό Χίου, με πληθυσμό που φθάνει τους 53.817 κατοίκους (απογραφή 2005). Πρωτεύουσα του νομού είναι η πόλη της Χίου, που λέγεται και Χώρα. 2.2. Διοικητική Διάρθρωση του Νομού Χίου Ο Νομός Χίου έκτασης 904 τ.χλμ. με κυριότερα νησιά τη Χίο, τα Ψαρά και τις Οινούσσες περιλαμβάνει δέκα (10) Δήμους σε μία Επαρχία. Το ποσοστό των ορεινών εκτάσεων καλύπτει περίπου το 33,2% της συνολικής έκτασης της Περιφέρειας. Πίνακας 2.1. Δήμοι και Κοινότητες του Ν. Χίου ΝΟΜΟΣ ΧΙΟΥ ΦΟΡEΑΣ ΟΝΟΜΑΣIΑ ΝΗΣI ΔΗΜΟΣ ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ ΟΙΝΟΥΣΑΙ ΔΗΜΟΣ ΨΑΡΩΝ ΨΑΡΑ ΔΗΜΟΣ ΧΙΟΥ ΧΙΟΣ ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ ΧΙΟΣ ΔΗΜΟΣ ΑΜΑΝΗΣ ΧΙΟΣ ΔΗΜΟΣ ΙΩΝΙΑΣ ΧΙΟΣ ΔΗΜΟΣ ΚΑΜΠΟΧΩΡΩΝ ΧΙΟΣ ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΑΜΥΛΩΝ ΧΙΟΣ ΔΗΜΟΣ ΜΑΣΤΙΧΟΧΩΡΙΩΝ ΧΙΟΣ ΔΗΜΟΣ ΟΜΗΡΟΥΠΟΛΗΣ ΧΙΟΣ Πηγή: Υπουργείο Αιγαίου 3

2.3. Δημογραφικά Στοιχεία Με βάση τα στοιχεία απογραφής πληθυσμού 2001, ο πληθυσμός του Νομού Χίου έφτασε στους 53.106 κατοίκους φτάνοντας να αντιπροσωπεύει το έτος 2001 το 0,78% του συνολικού πληθυσμού της χώρας,. Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η διάθρωση του πληθυσμού ανά δήμο και κοινότητα του Ν. Χίου. Πίνακας 2.2. Στοιχεία πληθυσμού Ν. Χίου (Απογραφή 2001) ΝΟΜΟΣ ΧΙΟΥ 53.106 ΔΗΜΟΣ ΧΙΟΥ 25.671 Δ.Δ.Χίου 25.671 Χίος,η 25.671 ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ 2.678 Δ.Δ.Θυμιανών 2.079 Θυμιανά 1.523 Αγία Ερμιόνη 187 Καρφάς 237 Κεραμεία 26 Λευκωνιά 52 Μονή Αγίου Κωνσταντίνου Φραγκοβουνίου 25 Πλάκα 29 Δ.Δ.Νεοχωρίου 599 Νεοχώριον 532 Μονή Αγίου Μηνά 25 Παραλία Αγίας Φωτεινής 42 ΔΗΜΟΣ ΑΜΑΝΗΣ 1.529 Δ.Δ.Βολισσού 474 Βολισσός 372 Κοσκινάς 12 Λήμνος 32 Λιμνιά 27 Μάναγρος 12 Σκαριώτης 8 Χωρή 11 Δ.Δ.Αγίου Γάλακτος 98 Άγιον Γάλα 98 Δ.Δ.Διευχών 61 Διευχά 55 Κατάβασις 6 Δ.Δ.Κεράμου 28 Κέραμος 28 Δ.Δ.Κουρουνίων 79 Κουρούνια 52 Εγρηγόρος 27 Δ.Δ.Λεπτοπόδων 36 Λεπτόποδα 33 Αγιάσματα 3 Δ.Δ.Μελανιού 23 Μελανιός 23 Δ.Δ.Νέας Ποταμιάς 42 Νέα Ποταμιά 42 Δ.Δ.Νενητουρίων 73 Νενητούρια 51 4

Κοσμάδος 22 Δ.Δ.Παρπαριάς 257 Παρπαριά 176 Άγιος Ισίδωρος 81 Δ.Δ.Πιραμάς 94 Πιραμά 94 Δ.Δ.Πισπιλούντος 21 Πισπιλούντα 21 Δ.Δ.Τρυπών 116 Τρύπαι 95 Εζούσα 21 Δ.Δ.Φυτών 70 Φυτά 33 Κηπουριαί 37 Δ.Δ.Χαλάνδρων 57 Χάλανδρα 19 Αφροδίσια 38 ΔΗΜΟΣ ΙΩΝΙΑΣ 4.474 Δ.Δ.Καλλιμασιάς 1.062 Καλλιμασιά 946 Άγιος Αιμιλιανός 23 Βουδότοπος 57 Μονολιά 36 Δ.Δ.Βουνού 271 Βουνό 247 Άγιος Ιωάννης 12 Λιλικάς 12 Δ.Δ.Έξω Διδύμας 41 Έξω Διδύμα 41 Δ.Δ.Θολοποταμίου 792 Θολοποτάμιον 744 Σκλαβιά 48 Δ.Δ.Καταρράκτου 414 Καταρράκτης 414 Δ.Δ.Κοινής 236 Κοινή 236 Δ.Δ.Μέσα Διδύμας 190 Μέσα Διδύμα 187 Μονή Αγίας Ματρώνης Χαλάνδρων 3 Δ.Δ.Μυρμηγκίου 86 Μυρμήγκιον 86 Δ.Δ.Νενήτων 1.130 Νένητα 1.023 Βοκαριά 4 Γρίδια 98 Μονή Ταξιαρχών 5 Δ.Δ.Παγίδος 141 Παγίς 141 Δ.Δ.Φλατσίων 111 Φλάτσια 111 ΔΗΜΟΣ ΚΑΜΠΟΧΩΡΩΝ 2.870 Δ.Δ.Χαλκείου 844 Χαλκειόν 844 5

Δ.Δ.Αγίου Γεωργίου Συκούση 758 Άγιος Γεώργιος Συκούσης 758 Δ.Δ.Βαβιλών 246 Βαβίλοι 246 Δ.Δ.Βασιλεωνοίκου 371 Βασιλεώνοικον 371 Δ.Δ.Βερβεράτου 191 Βερβεράτον 191 Δ.Δ.Δαφνώνος 311 Δαφνών 311 Δ.Δ.Ζυφιά 149 Ζυφιάς 149 ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΔΑΜΥΛΩΝ 2.758 Δ.Δ.Καρδαμύλων 1.900 Καρδάμυλα 871 Βλυχάδα 23 Γιόσωνας 22 Μάρμαρον 951 Ναγός 30 Πυργιά 3 Δ.Δ.Αμάδων 306 Αμάδες 246 Παραλία Αμάδων 60 Δ.Δ.Βικίου 104 Βίκιον 69 Κεραμός 35 Δ.Δ.Καμπιών 99 Καμπιά 99 Δ.Δ.Πιτυούντος 305 Πιτυούς 305 Δ.Δ.Σπαρτούντος 44 Σπαρτούντα 44 ΔΗΜΟΣ ΜΑΣΤΙΧΟΧΩΡΙΩΝ 4.322 Δ.Δ.Πυργίου 1.134 Πυργίον 1.022 Δότια 46 Εμπορειός 56 Καρύντα 10 Δ.Δ.Αρμολίων 595 Αρμόλια 595 Δ.Δ.Βέσσης 230 Βέσσα 230 Δ.Δ.Ελάτας 262 Ελάτα 262 Δ.Δ.Καλαμωτής 822 Καλαμωτή 725 Αλμυρός 3 Κώμη 94 Δ.Δ.Λιθίου 463 Λιθίον 463 Δ.Δ.Μεστών 437 Μεστά 393 Λιμένας 19 6

Μερικούντα 11 Τραχύλια 14 Δ.Δ.Ολύμπων 300 Ολύμποι 300 Δ.Δ.Πατρικών 79 Πατρικά 79 ΔΗΜΟΣ ΟΜΗΡΟΥΠΟΛΗΣ 7.471 Δ.Δ.Βροντάδου 4.993 Βροντάδος 4.934 Αγία Παρασκευή 16 Άγιος Δημήτριος 16 Αίπος 22 Μονή Μυρσινιδίου 5 Δ.Δ.Ανάβατου 4 Ανάβατος 4 Δ.Δ.Αυγώνυμων 65 Αυγώνυμα 65 Δ.Δ.Καρυών 784 Καρυαί 769 Μονή Αγίου Μάρκου 2 Μονή Αγίων Πατέρων 4 Νέα Μονή 9 Δ.Δ.Λαγκάδας 950 Λαγκάδα 867 Αγρελωπός 83 Δ.Δ.Σιδηρούντος 37 Σιδηρούντα 37 Δ.Δ.Συκιάδας 638 Συκιάδα 597 Παντουκιός 41 Πηγή:Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (www.statistics.gr) Η κατανομή του πληθυσμού του Νομού Χίου σύμφωνα με τα στοιχεία της Απογραφής των ετών 1991 και 2001 παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 2.3. Σύνολο Πληθυσμού του Ν. Χίου ΝΟΜΟΣ ΧΙΟΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗ 1991 2001 ΚΑΤΟΙΚΟΙ 52.184 53.408 Πηγή: ΕΣΥΕ Ο πληθυσμός του Νομού Χίου όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 2.4.) παρουσιάζει τάση μείωσης και στηρίζεται στην μείωση του ρυθμού που παρουσιάζει η Περιφέρεια Β. Αιγαίου η οποία παρουσίασε το υψηλότερο ποσοστό φυσικής μείωσης του πληθυσμού τα έτη 1999-2001 και το 2ο μεγαλύτερο το 2002. Η μειωτική τάση του Νομού Χίου συνεχίστηκε και το 2003 όπως παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 2.4. Φυσική Μείωση Πληθυσμού / 1.000 κατοίκους ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2002 2003 ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 2,56 2,81 ΚΡΗΤΗΣ 1,66 1,80 ΑΤΤΙΚΗΣ 1,04 1,09 ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1,31 0,79 7

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 2002 2003 ΑΝΑΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ -0,67-0,94 ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ -0,67-1,00 ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ -0,49-1,12 ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ -1,61-1,20 ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ -2,75-2,43 ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ -3,22-2,64 ΗΠΕΙΡΟΥ -3,07-3,23 ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΟΥ -3,70-3,43 ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ -3,62-4,28 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ -0,01-0,07 Πηγή: Νομοί της Ελλάδας 2005 Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται η αριθμητική εξέλιξη του πληθυσμού του Νομού Χίου το οποίο συγκρίνεται με την αντίστοιχη εξέλιξη των υπολοίπων νομών της Περιφέρειας Β. Αιγαίου από το 1996 έως το 2003. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1996-2003 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 ΕΤΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΛΕΣΒΟΣ ΧΙΟΣ ΣΑΜΟΣ Διάγραμμα 2.1. Πληθυσμός Περιφέρειας 1996-2003 Πηγή: Νομοί της Ελλάδας 2005 2.4. Οικονομικά Στοιχεία Η οικονομία του Νομού Χίου στηρίζεται, κατά κύριο λόγο, στους τομείς της πρωτογενούς παραγωγής και της παροχής υπηρεσιών, με τον τουριστικό τομέα να παρουσιάζει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Δεδομένα είναι π.x. η στενότητα των διαθέσιμων φυσικών πόρων, η μείωση και η γήρανση του πληθυσμού, η εγκατάλειψη της αγροτικής γης, καθώς και άλλα στοιχεία προβληματικότητας των νησιών. Κατά τα τελευταία χρόνια φαίνεται μια βελτίωση του ακαθάριστου προϊόντος του Ν. Χίου, με ποσοστά ετήσιας αύξησης σε τρέχουσες τιμές, που κυμαίνονται από 9% έως και 15%, χωρίς όμως να μεταβάλλεται σημαντικά η συμμετοχή του νομού στο συνολικό ΑΕΠ από το 1995 έως το 2004. Πίνακας 2.5. Ακαθάριστο Προϊόν (σε εκ. ) Νομού Χίου 1995-2003* ΝΟΜΟΣ 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 ΧΙΟΥ 273 306 375 408 437 509 537 575 646 ΜΕΤΑΒΟΛΗ 12,09% 22,55% 8,80% 7,11% 16,48% 5,50% 7,08% 12,35% Πηγή: ΕΣΥΕ 8

Με κατά κεφαλή προϊόν 14,5 χιλ. Ευρώ το 2003, η Περιφέρεια κατατάσσεται 4η με βάση το κριτήριο αυτό, με ποσοστό 104,3% του μέσου όρου της Ελλάδας. Η θέση της ως προς το κριτήριο του κατά κεφαλήν προϊόντος βελτιώνεται, δεδομένου ότι το 1995 της αναλογούσε μόλις το 83% του μέσου όρου της Ελλάδας. Με το κατά κεφαλή προϊόν της Ελλάδας να αντιστοιχεί σε 80,9% του μέσου της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 25 χωρών το 2003, της αναλογεί ΑΕΠ ανά κάτοικο ίσο με 84,4% του μέσου της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 25 μαζί με άλλες 5 περιφέρειες της χώρας. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Περιφέρειας είναι μεν χαμηλότερο του 75% (κατά το 2005 διαμορφώνεται στο 74,4%) του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15, δεδομένης της διεύρυνσης της Ε.Ε. όμως και με την ένταξη των φτωχότερων χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης υπερβαίνει το 75%. Πιο αναλυτικά παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε εκατομμύρια Ευρώ για τον Ν. Χίου το οποίο είναι εξίσου χαμηλό με το αντίστοιχο της. Πίνακας 2.6. Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (σε εκ. ) Νομού Χίου 1995-2003* ΝΟΜΟΣ 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 ΧΙΟΥ 5.144 5.759 7.056 7.672 8.216 9.571 10.122 10.886 12.308 ΜΕΤΑΒΟΛΗ 11,96% 22,52% 8,73% 7,09% 16,49% 5,76% 7,55% 13,06% Πηγή: ΕΣΥΕ Στον Ν. Χίου αναλογεί το 0,67% των φορολογουμένων κατά το 2003, το οποίο αυξήθηκε από το 2002. Πίνακας 2.7. Φόρος Εισοδήματος ανά Φορολογούμενο 2003-2004 ΝΟΜΟΣ 2003 2004 ΛΕΣΒΟΥ 709 703 ΧΙΟΥ 732 755 ΣΑΜΟΥ 716 673 Πηγή: Νομοί της Ελλάδας 2005 Πιο αναλυτικά στοιχεία για το δηλωθέν εισόδημα κατά το 2004 στην Περιφέρεια παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Το σύνολο αποταμιευτικών καταθέσεων ανέρχεται στις 9,6 χιλιάδες ευρώ ανά κάτοικο με μέσο όρο στο σύνολο χώρας 9,1 χιλιάδες ευρώ ποσό το οποίο φέρνει την Περιφέρεια στη δεύτερη θέση της κατάταξης σε σχέση με το σύνολο των Περιφερειών της Ελλάδας. Οι καταθέσεις Ταμιευτηρίου ανέρχονται στα 1.318.100 Ευρώ σε επίπεδο Περιφέρειας το σύνολο των αποταμιευτικών καταθέσεων ανέρχεται στα 2.008.900 Ευρώ. Στο σύνολο των 52 Νομών στην Ελλάδα οι αποταμιευτικές καταθέσεις ανά κάτοικο κατανέμονται στους 3 Νομούς ως εξής: Ο Νομός Χίου κατατάσσεται στη 2 η θέση με 11.824 Ευρώ, περίπου 30 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το μέσο όρο της Χώρας Πίνακας 2.8 Καταθέσεις στον Ν. Χίου Καταθέσεις Σύνολο Περιφέρειας (εκ. ΕΥΡΩ) ΧΙΟΣ (εκ. ΕΥΡΩ) Ταμιευτηρίου 1.213,1 364,2 Προθεσμίας 555 195,3 Σύνολο Αποταμιευτικών 1.768,1 559,5 Όψεως 72,6 20,7 Σύνολο Καταθέσεων 1.840,7 580,2 Σύνολο Επαναγοράς 229,8 45,7 Πηγή: Νομοί της Ελλάδας 2005 9

2.5. Η διάθρωση της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με 58,75 μαθητές δημοτικού / 1000 κατοίκους, βρίσκεται λίγο χαμηλότερα από το μέσο όρο της χώρας (59,01 μαθητές / 1000 κατοίκους), τιμή που την κατατάσσει στην όγδοη θέση μεταξύ των υπολοίπων 13 Περιφερειών. Οι δείκτες του Νομού Χίου όσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης δεν παρουσιάζουν θετικά αποτελέσματα. Πίνακας 2.9. Αριθμός Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων & Μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Σύνολο Περιφέρειας ΧΙΟΣ Αριθμός δημοτικών σχολείων 175 35 Μαθητές σε δημοτικά σχολ. 12.379 3.134 Αριθμός γυμνασίων 50 13 Μαθητές γυμνασίων 5.831 1.616 Αριθμός Λυκείων -ΤΕΕ 64 20 Μαθητές Λυκείων- ΤΕΕ 6.667 2.022 Πηγή: Νομοί της Ελλάδας 2004 2.6. Ο κλάδος των μεταφορών Ο νησιωτικός χαρακτήρας της περιοχής του νομού Χίου επιβάλλει την πρόσβαση στο νησί σχεδόν αποκλειστικά με δημόσια μέσα μεταφοράς. Εξαίρεση αποτελούν τα ιδιωτικά αεροπορικά και κυρίως θαλάσσια μέσα, που όμως αφορούν σε πολύ μικρό ποσοστό πληθυσμού. Κατά συνέπεια η ποιότητα των υποδομών και η συχνότητα των συνδέσεων των νησιών αποτελούν καθοριστικό στοιχείο προσπελασιμότητας, για το σύνολο των κατοίκων του νομού και για τη συντριπτική πλειονότητα των τουριστών / επισκεπτών. Τα δίκτυα και οι υποδομές μεταφορών ποικίλουν ως προς το βαθμό ανάπτυξης του νησιού, κατά γενική ομολογία όμως τα χερσαία δίκτυα διαδραματίζουν δευτερεύοντα ρόλο, ενώ αντίθετα οι εναέριες και θαλάσσιες μεταφορές αποκτούν πρωτεύοντα ρόλο. Η προσπελασιμότητα των νησιών διαφοροποιείται αισθητά κατά τη διάρκεια του χρόνου τόσο σε ότι αφορά τα αεροπορικά, όσο και τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια. Πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο οι θαλάσσιες, όσο και οι αεροπορικές μεταφορές, δεν παρέχουν επαρκείς ενδοπεριφερειακές συνδέσεις. Η ανεπάρκεια συνδέσεων αναφέρεται στην ποσότητα και στη χρονική διάρκεια. Έτσι, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο της αδυναμίας μετακίνησης ενδοπεριφερειακά, χωρίς τη μεσολάβηση της Αθήνας, είτε με αεροπλάνο, είτε με πλοίο. Στην περίπτωση του νομού Χίου σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει η ακτοπλοΐα μικρών αποστάσεων. Οι αναμενόμενες αλλαγές στη λειτουργία και τον εξοπλισμό της ακτοπλοΐας ενδεχομένως να έχουν ως αποτέλεσμα τον υποδιπλασιασμό των χρονοαποστάσεων, γεγονός που δύναται να αλλάξει την εικόνα των ενδοπεριφερειακών συνδέσεων αλλά και των συνδέσεων με άλλα νησιωτικά συμπλέγματα όπως Δωδεκάνησα, Κυκλάδες και Σποράδες. Οι αδυναμίες και οι οξείες δυσχέρειες μετακινήσεων που εντοπίζονται στον κλάδο των μεταφορών στην Περιφέρεια είναι αποτέλεσμα κυρίως της έλλειψης συντονισμού μεταξύ των μέσων μεταφοράς (τόσο λειτουργικά όσο και στην οργάνωση 10

υποδομών) και της μη αποτελεσματικής σύνδεσης με τον κύριο κορμό των εθνικών και διευρωπαϊκών δικτύων. 2.6.1. Χερσαίες Μεταφορές Στις οδικές μεταφορές έχει σημειωθεί σημαντική βελτίωση στο εσωτερικό δίκτυο των οδικών αρτηριών, κυρίως στο επαρχιακό δίκτυο, ενώ όμως παραμένουν σημαντικές ανάγκες βελτίωσης κυρίως του εθνικού και δευτερευόντως του επαρχιακού οδικού δικτύου, για την μείωση των χρονοαποστάσεων και την άμβλυνση της επικινδυνότητας των δρόμων. Το εθνικό οδικό δίκτυο του νομού Χίου έχει συνολικό μήκος 40,3 χλμ με το επαρχιακό οδικό δίκτυο να ανέρχεται σε 411 χλμ. Το οδικό δίκτυο στην Χίο παρουσιάζει σε πολλές περιπτώσεις εποχική κίνηση στα άκρα των μετακινήσεων (προελεύσεις-προορισμοί), έτσι ορισμένοι φόρτοι παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις. Για την εσωτερική συγκοινωνία του νησιού και τις δεδομένες χωρικές ανισότητες της ενδοχώρας τους, το ατελές οδικό δίκτυο αποτελεί χρόνιο παράγοντα δυσλειτουργίας, με κύρια προβλήματα τη μέτρια έως κακή κατάσταση του οδικού δικτύου που παρουσιάζει: 1 χαμηλά τεχνικά χαρακτηριστικά χάραξης (κυρίως στα ορεινά), έλλειψη κόμβων κεντρικών οδικών αξόνων και έλλειψη περιφερειακών αρτηριών που να οδηγούν με ασφάλεια οχήματα και επιβάτες από τα λιμάνια προς την ενδοχώρα. 2.6.2 Θαλάσσιες Μεταφορές Το σύστημα θαλάσσιων μεταφορών στο Αιγαίο έχει ως κέντρο το λιμάνι του Πειραιά και χαρακτηρίζεται από την ακτινική του διάταξη. Η θέση και η λειτουργικότητα του λιμανιού της Χίου παρουσιάζει κάποια προβλήματα διότι συγκρούονται με χρήσεις και δίκτυα των πολεοδομικών συγκροτημάτων με τα οποία βρίσκονται σε άμεση επαφή. Όπως προαναφέρθηκε τα προβλήματα αυτά είναι κυρίως κυκλοφοριακά, αλλά και προβλήματα ανεπάρκειας των ίδιων των λιμενικών χώρων. Οι περισσότεροι λιμένες είναι μικτοί και δεν περιλαμβάνουν χώρους εξειδικευμένων υπηρεσιών αποθήκευσης, τηλεπικοινωνιών και Ro Ro. Τα λιμάνια εκτός από επιβατικά και εμπορικά πλοία, υποδέχονται και σκάφη αναψυχής τα οποία καταβάλουν κάποια τέλη για την παραμονή τους στους λιμένες των νησιών. Οι κύριος λιμένας του Νομού Χίου παρουσιάζει μη ικανοποιητική θέση και επιφάνεια δεδομένου ότι βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νησιού με αποτέλεσμα να αυξάνει τον χρόνο των θαλάσσιων μεταφορών από και προς τον Πειραιά 2. Με τον όρο μη ικανοποιητική θέση εννοούμε ότι η θέση του λιμένα της Χίου είναι ευπαθής από τυχόν εχθρικές στρατιωτικές επιχειρήσεις καθώς επίσης αυξάνει τον χρόνο προσέγγισης των πλοίων από την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου σε σύγκριση με τον λιμένα των Μεστών. Η Χίος συνδέεται και με τα παράλια της Τουρκίας (Τσεσμέ) κατά τους θερινούς μήνες με καθημερινά δρομολόγια και με πιο αραιή σύνδεση τον υπόλοιπο χρόνο. 1 Κέντρο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, (2007) Έκθεση Επιχειρηματικότητας Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2007 2 Κέντρο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, (2007) Έκθεση Επιχειρηματικότητας Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2007 11

2.6.3 Αεροπορικές Μεταφορές Τα βασικά προβλήματα που εντοπίζονται στον κλάδο των αεροπορικών μεταφορών για τον Νομό Χίου είναι: Η εποχικότητα ζήτησης κυρίως λόγω τουρισμού. Η απουσία άλλων μέσων διασύνδεσης των νησιών μεταξύ τους, τα οποία θα επέτρεπαν την εγκατάσταση ενός βέλτιστου δικτύου συνδυασμένων μεταφορών. Η έλλειψη εγκαταστάσεων διακίνησης για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επιβατών 3. Με άλλα λόγια ο αερολιμένας της Χίου δεν πληροί τις προϋποθέσεις για την εξυπηρέτηση πολλών αεροσκαφών σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα καθώς επίσης δεν επιτρέπει την διέλευση μεγάλων αεροσκαφών λόγου μικρού αεροδιαδρόμου. Οι εξελίξεις που αναμένεται να επηρεάσουν το δίκτυο αερομεταφορών του Νομού Χίου και σίγουρα θα απαιτήσουν σχεδιασμένη αντιμετώπιση είναι: Η Αεροπλοΐα μικρών αποστάσεων όπως ήδη λειτουργεί στα νησιά του Ιονίου και είναι στενά συνδεδεμένη με την τουριστική κίνηση. Η απελευθέρωση του τομέα των charters καταργεί και αναμορφώνει τον θεσμό. Οι απευθείας διεθνείς πτήσεις προς την Περιφέρεια δεν μειώνονται αλλά ελέγχονται από μεγάλες εταιρείες κυρίως χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αύξηση των εμπορευματικών αεροπορικών μεταφορών, αν και η ναυσιπλοΐα θα συνεχίσει να αναλαμβάνει συντριπτικό ποσοστό των μεταφορών. Εν κατακλείδι θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τα παρακάτω κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά του Νομού Χίου 4 : Ποσοστό 0,5% του πληθυσμού της χώρας με τάση μείωσης, αφού έχει υψηλό ποσοστό φυσικής μείωσης του πληθυσμού (υπεροχή γεννήσεων/1.000 κατοίκους: - 4,1 το 2002 και - 5,1 το 2003). Η αναλογία μαθητών Δημοτικού ανά 1.000 κατοίκους είναι πάνω από τον μέσο όρο της χώρας (61 έναντι 59 για το σύνολο της Χώρας). Μεταξύ των απογραφών 1991 και 2001 ο πληθυσμός του νομού αυξήθηκε κατά 2,3%, ενώ στο σύνολο της χώρας αυξήθηκε κατά 6,9%. Συγκεντρώνει το 0,4% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας, αναλογία σχεδόν σταθερή από το 1995, από το οποίο τα 3/4 προέρχονται από τις υπηρεσίες, με τη συμβολή και του τουρισμού (4% από υπηρεσίες ξενοδοχείων και εστιατορίων). Στη γεωργία αναλογεί το 10% του προϊόντος του Νομού κατά το 2002 (από 11% το 1997) ενώ στο Νομό αντιστοιχεί το 0,6% της συνολικής γεωργικής παραγωγής της χώρας. Οι επενδύσεις των βιομηχανικών επιχειρήσεων του Νομού αυξήθηκαν σημαντικά το 2000, ενώ το 2001 υποχώρησαν σύμφωνα με τα στοιχεία της Ετήσιας Βιομηχανικής Έρευνας της ΕΣΥΕ. 3 Κέντρο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, (2007) Έκθεση Επιχειρηματικότητας Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2007 4 Κέντρο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, (2007) Έκθεση Επιχειρηματικότητας Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2007 12

Με 11,4 χιλ. ευρώ κατά κεφαλή προϊόν, ο Νομός Χίου κατατάσσεται 25 ος με βάση το κριτήριο αυτό με 88% του μέσου όρου της Ελλάδας το 2002 (69% του μέσου όρου της ΕΕ-25). Το δηλωθέν εισόδημα ανέρχεται στα 12,5 χιλ. ευρώ ανά φορολογούμενο το 2004, το οποίο σημείωσε άνοδο κατά 6% και αντιστοιχεί στο 95% του μέσου όρου της Ελλάδας. Ο φόρος εισοδήματος που πλήρωσαν οι φορολογούμενοι ανέρχεται στα 755 ευρώ, έναντι μέσου όρου χώρας 1.077. Σε αυτόν αναλογεί 0,5% των φορολογουμένων (άνοδος 2% το 2004), 0,5% του δηλωθέντος εισοδήματος της χώρας (+9%) και 0,3% του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων (+6%). 2.7. Το οδικό δίκτυο του Νομού Χίου Τα προβλήματα που περιγράψαμε παραπάνω όσον αφορά τις χερσαίες μεταφορές συνδέονται άμεσα με το οδικό δίκτυο του Νομού Χίου. Εάν προσθέσουμε ότι ανά 100 κατοίκους του νομού αναλογούν 36 αυτοκίνητα (3 ος στην κατάταξη μετά την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, με μέσο χώρας 35 το 2003) 5 και 1,5 νέες κατοικίες (μέσος όρος της χώρας 1,2 κατά το 2003) καθώς και ότι το 2004 οι πωλήσεις καινούργιων επιβατικών Ι.Χ. αυξήθηκαν 9% 6, με άνοδο 15% για το σύνολο της χώρας μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα οδικά προβλήματα που προμηνύονται στο μέλλον θα είναι μεγάλα. Ήδη παρατηρούνται προβλήματα κυκλοφοριακής φόρτισης σε αρκετούς κόμβους της πόλης ενώ οι χώροι στάθμευσης του νομού είναι περιορισμένοι 7. Εάν λάβουμε υπόψη και την αύξηση των ατυχημάτων τα τελευταία χρόνια μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα προβλήματα του οδικού δικτύου ολοένα αυξάνονται και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα από την πολιτεία. Για να πραγματοποιηθούν όμως οι απαραίτητες ενέργειες με σκοπό την ελάφρυνση της κυκλοφοριακής φόρτισης και την μείωση των ατυχημάτων κρίνεται αναγκαίο να διενεργηθεί ανάλυση της εποχικότητας της οδικής κυκλοφορίας του νομού Χίου. Στην συγκεκριμένη εργασία θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε την εποχικότητα της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου η οποία αποτελεί μια από τις σημαντικότερες περιοχές του Νομού Χίου. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής του Κάμπου όπως η μεγάλη τουριστική ζήτηση, η ύπαρξη του αεροδρομίου, η ύπαρξη ενός μεγάλου συγκροτήματος εμπορικών μαγαζιών αποτελούν ορισμένα από τα αίτια της εποχικότητας της οδικής κυκλοφορίας. Στο επόμενο κεφάλαιο αναλύεται η υφιστάμενη κυκλοφοριακή οργάνωση της περιοχής του Κάμπου, οι ζώνες που θα δημιουργηθούν με σκοπό την ανάλυση της εποχικότητας της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής και οι παρατηρήσεις από τις μετρήσεις οδικής κυκλοφορίας που πραγματοποιήθηκαν από Μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. 5 Έντυπο υλικό από ΕΝΑ Χίου 6 Κέντρο Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, (2007) Έκθεση Επιχειρηματικότητας Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2007 7 Εφημερίδα «Δημοκρατική», http://www.dimokratiki.org/?p=11225 13

3. Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΧΙΟΥ 3.1. Εισαγωγή Το συγκεκριμένο κεφάλαιο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της εργασίας δεδομένου ότι σε αυτό θα πραγματοποιηθεί ανάλυση της υφιστάμενης κυκλοφοριακής οργάνωσης του Νομού Χίου και της Περιοχής του Κάμπου και θα παρουσιαστούν παρατηρήσεις που προκύπτουν από επεξεργασία των δεδομένων της μελέτης που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. Το συγκεκριμένο κεφάλαιο συνοψίζει τη κυκλοφοριακή οργάνωση ώστε ο αναγνώστης να είναι σε θέση να κατανοήσει βασικές έννοιες της εποχικότητας της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου. Πιο συγκεκριμένα θα πραγματοποιηθεί διαχωρισμός του Νομού Χίου σε δέκα βασικές ζώνες καθώς και της περιοχής του Κάμπου σε εννέα βασικούς κόμβους οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν ως κέντρα μετρήσεων στην μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. Η συγκεκριμένη μελέτη έχει ιδιαίτερη σημασία δεδομένου ότι πρόκειται για την πρώτη μελέτη που καταγράφει την κυκλοφοριακή διακύμανση του στόλου οχημάτων στην περιοχή του Κάμπου και μέσω αυτής μπορούμε να εξάγουμε σημαντικά συμπεράσματα που θα χρησιμοποιηθούν στα επόμενα κεφάλαια της εργασίας. 3.2. Υφιστάμενη κυκλοφοριακή οργάνωση Η σημερινή κυκλοφοριακή οργάνωση της περιοχής του Κάμπου παρουσιάζεται στο χάρτη 3.1.. Σύμφωνα με τους παρακάτω χάρτες μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι βασικές οδικές αρτηρίες που συνιστούν το οδικό δίκτυο του Κάμπου είναι η Ιωάννου Χανδρή, η Αεροπόρου Δ. Ράλλη, η 28 ης Οκτωβρίου, η Ιωάννου Χρήστου, 25 ης Μαρτίου και Αργέντη. Αναλυτικά η λειτουργία των οδών που συνιστούν το ιεραρχημένο οδικό δίκτυο της περιοχής είναι: Η Ιωάννου Χανδρή, η Αεροπόρου Δ. Ράλλη και τέλος η Αγίου Μηνά διασχίζουν όλη την περιοχή του Κάμπου και ενώνουν την πόλη της Χίου με το τμήμα της νότιας Χίου. Η 28 ης Οκτωβρίου αγκαλιάζει τον κάμπο δυτικά και οδηγεί προς τα Καμπόχωρα όπως Βασιλειώνικο, Χαλκειός, Ζηφιάς, Δαφνώνας κ.α. Η 25 ης Μαρτίου σε συνέχεια από την Αεροπόρου Δ. Ράλλη οδηγεί δυτικότερα προς Βαβύλους, Ανέμονα, Θολό Ποτάμι κ.α. Η Ιωάννου Χρήστου ενώνει την παραλιακή Λεωφόρο Ενώσεως με την Αεροπόρου Δ. Ράλλη με την παρέμβαση δυτικά της Μιχαληνού, ενώ οδηγώντας ανατολικά σε συνέχεια με την Δημάρχου Λ. Καλβοκορέση μας οδηγεί στο Φραγκοβούνι. Οι συλλεκτήριες οδοί του οδικού δικτύου λειτουργούν συμπληρωματικά προς το δευτερεύον οδικό δίκτυο. 14

3.3. Ζώνες κυκλοφοριακής ανάλυσης του Νομού Χίου Η μελέτη της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου όρισε ζώνες τις οποίες χρησιμοποιήσαμε στην παρούσα εργασία για διευκόλυνση της μελέτης μας. Βάσει της συγκεκριμένης μελέτης προχωρήσαμε στον διαχωρισμό του Νομού Xίου σε ζώνες που θα μας βοηθήσει στη συνέχεια στην καλύτερη κατανόηση της χρησιμότητας του οδικού δικτύου του κάμπου για ολόκληρο το νησί. Οι ζώνες είναι οι ακόλουθες [για την καλύτερη κατανόηση των ζωνών και των κόμβων μπορούμε να συμβουλευτούμε το χάρτη 3.1.]: Ζ0. Στην ζώνη Ζ0 περιλαμβάνεται το αστικό τμήμα της πόλης της Χίου, ο Βροντάδος και κάθε περιοχή βορειότερα ή πάνω στη νοητή γραμμή Βαρβάσι Καρυές Αυγώνυμα Ελίντα. Ζ1. Η ζώνη Ζ1 (Παραλιακή ζώνη) περιλαμβάνει τις περιοχές: Φάρκαινα, Αεροδρόμιο, Κοντάρι, Λευκωνιά, ιερά μονή Αγίου Κωνσταντίνου και Φραγκοβούνι. Ζ2. Στην ζώνη Ζ2 (Κεντρικός Κάμπος) περιλαμβάνεται ότι είναι νότια της Ζ0, ανατολικά του υψώματος των Σπηλαδίων ή του άξονα Α1, δυτικά του αεροδρομίου ή του Φραγκοβουνίου και βόρεια των Θυμιανών ή της περιοχής Μαρουλού. Ζ3. Στην ζώνη Ζ3 (Δυτικά του Κάμπου) περιλαμβάνονται οι οικισμοί του Δήμου Καμποχώρων: Βασιλειώνικο, Χαλκειός, Ζυφιάς, Άγιος Γιώργης Συκούσης, Βερβεράτο, Δαφνώνας και το ύψωμα των Σπηλαδίων. Ζ4. Στην ζώνη Ζ4 (Τρίγωνο Κ1-Κ2-Κ6 Νοτιοδυτικός Κάμπος) περιλαμβάνεται ότι περιέρχεται μεταξύ των οδικών αξόνων Α1.2, Α2.3 και Α3 [καθώς και η Αγία Βάσσα]. Ζ5. Η ζώνη Ζ5 (Ανατολικές παράκτιες περιοχές) περιλαμβάνει ότι βρίσκεται νότια του ακρωτηρίου της Αγίας Ελένης, ανατολικά του άξονα Α2.3 και βορειότερα από το ύψωμα του Αγίου Μηνά. Ζ6. Η ζώνη Ζ6 συνίσταται από το οικιστικό σύνολο των Θυμιανών που περικλείεται μεταξύ των κορυφών του νοητού πενταγώνου: ιερά μονή Αγίων Αναργύρων, κόμβος Θυμιανών επί της Α2.2, Caravel, περιοχή Βάγια και περιοχή Μαρουλούς. Ζ7. Στην ζώνη Ζ7 (Ανατολικός Δήμος Ιωνίας & Νεχώρι) περιλαμβάνονται οι πρώην κοινότητες: Νεχώρι, Καλλιμασιά, Καταρράκτης, Νένητα, Βουνό, Κοινή, Φλάτσια, Παγίδα και Πατρικά καθώς και η παραλιακή περιοχή Αγίας Φωτεινής. Ζ8. Στην ζώνη Ζ8 (Μαστιχοχώρια & Δυτικός Δήμος Ιωνίας) περιλαμβάνονται οι πρώην κοινότητες: Καλαμωτή, Αρμόλια, Πυργί, Ολύμποι, Μεστά, καθώς και Θολοποτάμι, Μέσα Διδύμα, Έξω Διδύμα, Μυρμήγκι και Βαβίλοι [καθώς και η Αγία Βάσσα]. Ζ9. Τέλος η ζώνη Ζ9 περιλαμβάνει τις πρώην κοινότητες: Ελάτα, Βέσσα και Λιθί καθώς και οι παράκτιες περιοχές βορείως (ανατολικά στην αρχή) του Λιμένα Μεστών έως το Τραχήλι (νοτίως του όρμου Ελίντας). Λόγω της μορφολογίας του εδάφους, η κίνηση μεταξύ της πόλης και όλης της νότιας Χίου εξυπηρετείται μέσω τριών αξόνων (φαίνεται καθαρά και στον επόμενο χάρτη περιγραφής των ζωνών). Οι άξονες αυτοί ξεκινώντας από ανατολικά προς τα δυτικά είναι οι ακόλουθοι Νένητα, Καλλιμασιά και διαμέσου του αυχένα μεταξύ των υψωμάτων Αγίου Μηνά και Ανέμονα, Νεχώρι (ανατολικός άξονας). Αρμόλια, Θολοποτάμι και διαμέσου του αυχένα μεταξύ των υψωμάτων Ανέμονα και Προφήτη Ηλία Βαβίλοι (κεντρικός άξονας). 15

Βέσσα, διαμέσου του αυχένα του Άγιου Γιώργη Συκούση, Χαλκειός (δυτικός άξονας). Ο κάθε ένας από τους παραπάνω άξονες εξυπηρετεί τις τρεις κύριες ζώνες της νότιας Χίου. 16

Η διάσταση της εποχικότητας στην οδική κυκλοφορία: η περίπτωση της περιοχής Κάμπου του Νομού Χίου. Χάρτης 3.1. Χάρτης Ζωνών Νομού Χίου Ζώνες Ζ0 Χ Z1 Κ Z2 Τ Z3 Θ Z4 Δ Z5 Π Z6 Α Z7 Z8 Z9 Μ Ι Λ Περιγραφή Χίος, Βροντάδος & Βόρεια Χίος Κεντρικός Κάμπος Τρίγωνο Κ1-Κ2-Κ6 [Νοτιοδυτικός Κάμπος] Θυμιανά Δυτικά του Κάμπου [Τα Καμπόχωρα, εκτός Βαβίλων] Παραλία [Από Φάρκαινα έως ΔΕΗ] Ανατολικές παράκτιες περιοχές [Από Καρφά έως Κεραμεία] Μαστιχοχώρια & Δυτικός Δήμος Ιωνίας Ανατολικός Δήμος Ιωνίας & Νεχώρι Βέσσα, Ελάτα, Λιθί. Χ Δ Π Κ ΤΘ Α Λ Μ Ι Πηγή: Μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου 17

Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι κύριοι οδικοί άξονες και οι κόμβοι/ σταθμοί της περιοχής του Κάμπου οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για τις μετρήσεις της μελέτης που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. Α1. Το τμήμα της εθνικής οδού Καρδαμύλων Καλλιμασιάς που διασχίζει τον Κάμπο. Συγκεκριμένα οι οδοί: Γεωργίου Βερίτη, Ιωάννου Χανδρή, Αεροπόρου Δ. Ράλλη και η Αγίου Μηνά διασχίζουν όλη την περιοχή του Κάμπου από βορά προς νότο και ενώνουν την πόλη της Χίου με το νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού. Α2. Η παραλιακή Λεωφόρος Ενώσεως [A2.1], ένα μικρό τμήμα της οδού Καρφά [A2.2] και στην συνέχεια η Νέα οδός Χίου Μεστών [A2.3], αγκαλιάζει τον Κάμπο από ανατολικά και νότια. Α3. Η 25ης Μαρτίου σε συνέχεια της Αεροπόρου Δ. Ράλλη οδηγεί από το κέντρο του Κάμπου νοτιοδυτικά προς Βαβίλους, Ανέμονα, Θολοποτάμι, Μαστιχοχώρια κ.α. Α4. Η 28ης Οκτωβρίου και στην συνέχεια η Αγ. Γεωργίου Συκούση, στα δυτικά του κάμπου, οδηγεί προς τα Καμπόχωρα (Βασιλειώνικο, Χαλκειός, Ζυφιάς, Βερβεράτο, Δαφνώνας) καθώς και προς Αγ. Γεώργιο, Βέσσα, Ελάτα, Λιθί. Α5. Η Ιωάννου Χρήστου και Μιχαληνού ενώνει [συνδέει] την Λεωφόρο Ενώσεως (παραλιακή) με την Αεροπόρου Δ. Ράλλη στο ύψος του Γηροκομείου. Α6. Η Αεροπόρου Ροδοκανάκη ενώνει τους οδικούς άξονες Α1 και Α2 [Γ. Βερίτη με Λ Ενώσεως ] στο νότιο άκρο του αστικού μέρους της πόλης της Χίου. Πιο συγκεκριμένα: Ο άξονας Α1 διχοτομεί τον Κάμπο σε ανατολικό και δυτικό τμήμα ίδιας περίπου έκτασης. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό του Α1 ως άξονα πρωταρχικής σημασίας Ο άξονας Α2 αποτελεί καθαρά παρακαμπτήρια [δεν μπορεί να θεωρηθεί ως συλεκτήρας] της περιοχής του Κάμπου καθώς διέρχεται από τις ανατολικές παρυφές των υψωμάτων8 ανατολικά του κάμπου με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολη η δημιουργία συγκοινωνούντων οδών. Συγκεκριμένα, από το ύψωμα του Αγίου Κωνσταντίνου έως το ύψωμα των Αγίων Αναργύρων υπάρχουν μόνο αγροτικοί-στρατιωτικοί έξοδοι προς τον Κάμπο. Ο άξονας Α3 αποτελεί δυτικό όριο του νότιου τμήματος του Κάμπου. Ως συμπληρωματικό δευτερεύον δίκτυο θεωρείται ένα σύνολο οδών παραδεκτού μέσου πλάτους και πρωτεύουσας (κύριας) εξυπηρέτησης επιμέρους περιοχών. Στην συνέχεια, οι δύο κύριοι οδικοί άξονες Α1 και Α2 κρίνεται σκόπιμο να αναλυθούν σε επιμέρους τμήματα τα οποία έχουν ως εξής: Α1.1 Χριστός Γηροκομείο (Κ4 Κ3) Α1.2 Γηροκομείο Αγιοδεκτινή (Κ3 Κ2) Α1.3 Αγιοδεκτινή Caravel (Κ2 Κ1) Α2.1 Λεωφόρος Ενώσεως [Από Α. Ροδοκανάκη έως οδό Καρφά] (Κ5 Κ8) Α2.2 Οδός Καρφά [Από Λεωφόρο Ενώσεως έως την αρχή νέας οδού Χίου-Μεστών] (Κ8 Κ7) Α2.3 Νέα οδός Χίου Μεστών [Από Λευκωνιά έως Caravel] (Κ7 Κ1) Α2.4 Νέα οδός Χίου Μεστών [Από Caravel έως Κόμβο Βαβίλων] (Κ1 Κ6) 8 Τα υψώματα αυτά αποτελούν τα ανατολικά όρια του Κάμπου. 18

Χάρτης 3.2. Οδικός χάρτης της περιοχής Κάμπος και προσδιορισμός των υπό μελέτη κόμβων K4 K5 K3 K2 K8 K7 K6 K9 K1 Πηγή: Μελέτη Πανεπιστημίου Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου 3.4. Συνοπτική παρουσίαση της οργάνωσης οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου Στην συγκεκριμένη υποενότητα θα παρουσιαστεί σε συνοπτική δομή η οργάνωση της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου σύμφωνα με τους κύριους οδικούς άξονες που προαναφέρθηκαν. Η παρουσίαση της οργάνωσης της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με ανάλυση και επεξεργασία των μετρήσεων που διενεργήθηκαν από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. Πιο συγκεκριμένα οι μετρήσεις για την ανάλυση της οδικής κυκλοφορίας της περιοχής του Κάμπου έγινε στα σημεία/ κόμβους Κ1-Κ6 (Χάρτης 3.2.) και η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για τις μετρήσεις ήταν έρευνα 19

με ερωτηματολόγιο και μετρήσεις του αριθμού των διερχόμενων οχημάτων από τα υπό μελέτη σημεία ή τους υπό μελέτη κόμβους. Πιο συγκεκριμένα, μετρήσεις έγιναν σε 7 κόμβους και 19 διατομές του κύριου οδικού δικτύου της πόλης και οι οποίοι (κόμβοι) οριοθετούν την περιοχή του Κάμπου (πίνακα 3.1.) και αποτελούν τα σημεία έρευνας παρά την οδό. Τα σημεία τα οποία επιλέχθηκαν και στα οποία πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα με τους κωδικούς και τις ονομασίες τους και αναλύονται στην συνέχεια. Πίνακας 3.1. Σημεία έρευνα παρά την οδό περιοχής Κάμπου του Νομού Χίου 1 Κ1 C Κόμβος Caravel 2 K2 A Κόμβος Αγιοδεκτινής (Ατσάλης) 3 Κ3 Γ Κόμβος Γηροκομείου 4 Κ4 Χ Κόμβος Χρηστού 5 Κ5 Φ Κόμβος Φάρκαινας 6 Κ6 Β Κόμβος Βαβύλων 7 Κ7 Δ Κόμβος ΔΕΗ (Κοντάρι) Η επιλογή των συγκεκριμένων κόμβων έγινε γιατί αποτελούν σημεία εισόδου, εξόδου, διασποράς ή κύριες αρτηρίες για την περιοχή του Κάμπου. Πιο αναλυτικά ο κόμβος «Κάραβελ» Κ1, αποτελεί σημείο εισόδου για κάποια χωριά του Δήμου Ιωνίας καθώς επίσης και για τα χωριά Κοινή, Πατρικά. Επίσης αποτελεί σημείο ενδοεπικοινωνίας του Κάμπου γενικότερα. Ο κόμβος «Αγιοδεκτινή Ατσάλης» Κ2, βρίσκεται στην καρδιά του Κάμπου, και περιλαμβάνει όλους τους προορισμούς από και προς τη Νότια Χίο και συγκεκριμένα για το Δήμο Μαστιχοχωρίων, Δήμο Ιωνίας, καθώς και για κάποια χωριά του Δήμου Καμποχώρων, ενώ η χρησιμότητα του για την ενδοεπικοινωνία της περιοχής είναι εξίσου σημαντική. Το ίδιο ισχύει για τον κόμβο «Γηροκομείου» Κ3, ο οποίος βρίσκεται λίγα μέτρα από τον κόμβο Κ2, αλλά είναι πολύ σημαντική η καταμέτρηση του γιατί σ αυτό το σημείο καταμετράται ποιοι οδηγοί/αυτοκίνητα επιλέγουν τον εσωτερικό δρόμο του κάμπου «Τάλαρος» ή τον δρόμο του αεροδρομίου για την μετάβαση τους στην πόλη της Χίου. Ο κόμβος «Χριστός» Κ4, αποτελεί σημείο εισόδου/εξόδου και καταμετρούνται τα αυτοκίνητα που προορίζονται για τα χωριά του Δήμου Καμποχώρων ή και του Δήμου Μαστιχοχωρίων. Η σημαντικότητα του για την περιοχή του Κάμπου είναι ουσιαστική γιατί από αυτό το σημείο ξεκινάει ή τελειώνει ο Κάμπος (εξαρτάται από τον προορισμό). Ο κόμβος «Φάρκαινα» Κ5, σημείο διασποράς, είναι εξίσου σημαντικός γιατί εκεί παρακολουθούμε τα αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν τον δρόμο του αεροδρομίου ή τον εσωτερικό του κάμπου για τις μετακινήσεις τους. Επίσης, είναι σημείο με μεγάλη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια και χρησιμοποιείται για εσωτερικές διαδρομές στην ευρύτερη περιοχή του Κάμπου που ξεκινάει λίγο μετά από το συγκεκριμένο σημείο. Ο κόμβος «Βαβύλων» Κ6, αποτελεί σημείο εσόδου/ εξόδου προς και από την Χίο, κυρίως για το Δήμο Μαστιχοχωρίων αλλά και για κάποια χωριά του Δήμου Ιωνίας και πιθανόν τον Άγιο Γιώργη Συκούση (Δήμος Καμποχώρων). Τέλος ο κόμβος «ΔΕΗ Κοντάρι» Κ7 αποτελεί σημείο διασποράς και καταμετράμε την κίνηση της παραλιακής ζώνης της Χίου (Καρφάς, Μέγας Λιμνιώνας, Αγία Ερμιόνη που αποτελούν θέρετρα του Νησιού). Είναι σημείο που δεν είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον Κάμπο αλλά έμμεσα, γιατί υπάρχουν 7 σημεία εισόδου /εξόδου της ευρύτερης περιοχής του Κάμπου που χρησιμοποιούν την Περιφερειακή οδό από και προς τον προορισμό τους για 20

αποσυμφόρηση των κεντρικών αρτηριών. Επίσης στόχος μας είναι να καταγράψουμε και την συχνότητα που κάτοικοι των Δήμων Μαστιχοχωρίων και Ιωνίας χρησιμοποιούν αυτό τον οδικό άξονα για τις μετακινήσεις τους. Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου, οι κόμβοι μετρήθηκαν καθημερινές των μηνών Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου (2008) και Ιανουάριο (2009) όπου συλλέχτηκαν 530 περίπου ερωτηματολόγια. Τα στοιχεία των μετρήσεων αναλύονται στο παράρτημα Β της εργασία. Τα δεδομένα από τις μετρήσεις της μελέτης του Πανεπιστημίου Αιγαίου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων για την οδική κυκλοφορία των υπό μελέτη κόμβων της περιοχής του Κάμπου. Πιο συγκεκριμένα τα στοιχεία που συλλέχτηκαν οδηγούν σε συμπεράσματα σχετικά με τη χρήση του δικτύου και τις πραγματοποιούμενες κινήσεις, ώστε να αξιολογηθούν τα επί μέρους τμήματά του και να εκτιμηθούν οι δυνατότητες για βελτιστοποίηση της λειτουργίας του κατά τη διαμόρφωση προτάσεων. Οι μετρήσεις κυκλοφοριακών φόρτων πραγματοποιήθηκαν από έρευνα που διενεργήθηκε την περίοδο Νοεμβρίου Δεκεμβρίου του 2008 και τον μήνα Ιανουαρίου 2009. Σύμφωνα με την εν λόγω μελέτη, συγκεντρώθηκαν 530 ερωτηματολόγια στους 7 εξεταζόμενους κόμβους. Με βάση αυτά τα ερωτηματολόγια, έγιναν αναγωγές: α) σε συχνότητα δρομολογίων και β) στο συνολικό κυκλοφοριακό όγκο. Πίνακας 3.2. Πίνακας προέλευσης προορισμού κυκλοφορίας μεταξύ ζωνών του δικτύου ημερησίως All Α Θ Ι Κ ΚΧ Λ Μ ΜΛ Π Χ Max Α 0 12 0 18 0 2 0 0 0 15 Α - Χ Θ 18 56 119 48 28 0 39 30 0 278 Θ - Χ Ι 0 116 12 28 0 0 0 19 21 771 Ι - Χ Κ 0 66 42 162 25 0 63 24 10 463 Κ - Χ ΚΧ 0 27 20 19 96 0 15 0 33 426 ΚΧ - Χ Λ 2 0 0 0 0 0 0 1 0 22 Λ - Χ Μ 0 75 0 30 7 0 48 6 90 436 Μ - Χ ΜΛ 0 85 12 18 6 0 8 12 102 270 ΜΛ - Χ Π 0 7 31 15 31 0 60 72 49 92 Π - Χ Χ 21 260 689 297 220 30 318 155 71 62 Χ - Ι Max Χ Α Χ Θ Χ Ι Χ Κ Χ ΚΧ Χ Λ Χ Μ Χ ΜΛ Χ Π Χ Χ Ι - Χ Πηγή: Μελέτη Πανεπιστημίου Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου Στην συνέχεια θα παρουσιαστούν ορισμένα σημαντικά συμπεράσματα που προκύπτουν τόσο από τον παραπάνω Πίνακα Προέλευσης-Προορισμού όσο και από περαιτέρω επεξεργασία των δεδομένων της μελέτης του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου. 3.5. Παρατηρήσεις μετρήσεων Ένα σημαντικό συμπέρασμα που προκύπτει από τον παραπάνω πίνακα (Πίνακας Προέλευσης-Προορισμού) είναι ότι το μεγαλύτερο πλήθος των αυτοκινήτων έχουν ως αφετηρία ή προορισμό την πόλη της Χίου. Κάτι τέτοιο είναι άλλωστε λογικό δεδομένου ότι την συγκεκριμένη χρονική στιγμή που πραγματοποιήθηκαν οι μετρήσεις 21

του Πανεπιστημίου Αιγαίου (χειμερινοί μήνες) η πόλη της Χίου είναι η πιο κοσμοπολίτικη περιοχή του Νομού αφού σε αυτή εντοπίζονται όλα τα εμπορικά μαγαζιά και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η διαδρομή του Ανατολικού Δήμου Ιωνίας προς και από την πόλη της Χίου (Ι-Χ και Χ-Ι) παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο αριθμό οχημάτων. Μπορούμε επίσης να παρατηρήσουμε ότι ο Κεντρικός Κάμπος Χίος παρουσιάζει αυξημένο αριθμό οχημάτων σε σχέση με τις υπόλοιπες αφετηρίες-προορισμούς (τρίτος με αριθμό οχημάτων 426). Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα των μετρήσεων της μελέτης του Πανεπιστημίου Αιγαίου μπορούμε να καταλήξουμε σε αρκετά σημαντικά συμπεράσματα τα οποία παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 3.3. Παρατηρήσεις από την μελέτη της κυκλοφοριακής φόρτισης των κόμβων Κόμβος Τοποθεσία Παρατηρήσεις Οι ώρες αιχμής όσον αφορά την κυκλοφορία του στόλου οχημάτων τοποθετούνται στα χρονικά διαστήματα 8:30-9:30 και 14:30-15:30 Οι φορές Επί Εθνικής οδού Κ-Κ, προς Χίο, Επί Εθνικής οδού Κ-Κ, προς Κ1 Κόμβος Μεστά/Καλλιμασιά, Επί κοινού τμήματος Εθνικής οδού Κ-Κ και νέας οδού Χίου- Caravel Μεστών, προς Χίο και Επί κοινού τμήματος Εθνικής οδού Κ-Κ και νέας οδού Χίου- Μεστών, προς Μεστά/Καλλιμασιά παρουσιάζουν υψηλή κυκλοφοριακή φόρτιση. Η διακυμάνσεις κυκλοφορίας του κόμβου παρουσιάζουν χρονική εποχικότητα όσον αφορά τις ώρες του εικοσιτετραώρου. K2 Κ3 Κ4 Κ5 Κόμβος Αγιοδεκτινής (Ατσάλης) Κόμβος Γηροκομείου Κόμβος Χρηστού Κόμβος Φάρκαινας Οι ώρες αιχμής όσον αφορά την κυκλοφορία του στόλου οχημάτων τοποθετούνται στα χρονικά διαστήματα 8:30, 11:30 και 14:00-15:00 Όλες οι φορές παρουσιάζουν υψηλή κυκλοφοριακή φόρτιση με εξαίρεση την φορά Επί παλαιάς οδού Χίου-Μεστών, προς Χίο. Λαμβάνοντας υπόψη τις δύο μετρήσεις που έγιναν για το υπό μελέτη κόμβο μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι ώρες αιχμής της κυκλοφορίας του στόλου οχημάτων τοποθετούνται στις 8:00-9:00 και 14:00-16:00. Οι φορές που παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο αριθμό οχημάτων είναι Επί Εθνικής οδού Κ-Κ, βορείως του κόμβου, προς Μεστά/Καλλιμασιά και Επί καθέτου από/προς αεροδρόμιο, από αεροδρόμιο Οι ώρες αιχμής όσον αφορά την κυκλοφορία του στόλου οχημάτων τοποθετούνται στα χρονικά διαστήματα 8:00-8:30, 9:30 και 13:30 Όλες οι φορές παρουσιάζουν υψηλή κυκλοφοριακή φόρτιση με εξαίρεση τις φορές Επί Εθνικής οδού Κ-Κ, βορείως του κόμβου, προς Νότο, Μεστά/Καλλιμασιά και Επί Εθνικής οδού Κ-Κ, νοτίως του κόμβου, προς Δυσμάς Καμπόχωρα. Λαμβάνοντας υπόψη τις δύο μετρήσεις που έγιναν για τον υπό μελέτη κόμβο μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι ώρες αιχμής της κυκλοφορίας του στόλου οχημάτων τοποθετούνται στις 8:00-9:00 και 14:00-15:00. Οι φορές που παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο αριθμό οχημάτων είναι Επί Αεροπόρου Ροδοκανάκη, προς Νότο και Επί παραλιακής οδού, νοτίως του κόμβου, προς Χίο Τα γενικά συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν είναι ότι αν εξαιρέσουμε τον κόμβο των Βαβύλων λόγω χαμηλής διέλευσης οχημάτων, όλοι οι υπόλοιποι κόμβοι χρησιμοποιούνται καθημερινά, κυρίως τις ώρες 7:30 έως 9:00 το πρωί προς Χίο και 12 έως 3 το μεσημέρι από Χίο. Αυτό συμβαίνει γιατί παρότι οι κόμβοι αυτοί χρησιμοποιούνται καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας, μεγαλύτερη συμφόρηση έχουν τις ώρες που οι οδηγοί πηγαίνουν και γυρίζουν από τις δουλειές τους ή πηγαίνουν και εν συνεχεία παίρνουν τα παιδιά τους από το σχολείο. Αυτό που επίσης παρατηρείται είναι ότι τα οχήματα με προορισμό την πόλη της Χίου, επιλέγουν οδικό δίκτυο τον εσωτερικό δρόμο του Κάμπου (Δ. Ράλλη) ή την παραλιακή οδό (εξαρτάται από την κίνηση), ενώ τις μεσημεριανές ώρες φαίνεται ξεκάθαρα ότι χρησιμοποιούν την παραλιακή οδό. Υψηλότερος φόρτος παρατηρείται στον κόμβο Κ4 (Χριστός) το διάστημα μεταξύ 7:30 έως 8:30 με συνολικό αριθμό 750 οχήματα. 22