ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 7 1o ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ερωτήσεις Επανάληψης 1. Τι μελετά η Οργανική Χημεία; Οργανική χημεία είναι ο κλάδος της χημείας που ασχολείται με τις οργανικές ενώσεις. Οργανικές ενώσεις ονομάζονται οι χημικές ενώσεις που περιέχουν άνθρακα, εκτός από το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) το ανθρακικό οξύ (Η 2 CO 3 ) τα ανθρακικά άλατα και τα καρβίδια που είναι ενώσεις του άνθρακα με μέταλλα. 2. Πού οφείλεται ο μεγάλος αριθμός των οργανικών ενώσεων; Ο μεγάλος αριθμός των οργανικών ενώσεων οφείλεται στη δομή του ατόμου του άνθρακα. Ο άνθρακας είναι στοιχείο της IV a ομάδας του περιοδικού πίνακα, με ατομικό αριθμό Ζ = 6. Η ηλεκτρονιακή του δομή είναι: K: 2 L:4 Αυτό σημαίνει ότι έχει τέσσερα μονήρη ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στιβάδα οπότε μπορούμε να συμβολίσουμε: C ή C
8 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας Τα μονήρη ηλεκτρόνια που διαθέτει το άτομο του άνθρακα του δίνουν τη δυνατότητα να ενωθεί με άτομα άλλου στοιχείου ή με άλλα άτομα άνθρακα με πολλούς και διάφορους συνδυασμούς. Λόγω της μικρής ατομικής του ακτίνας, ο άνθρακας έχει την ικανότητα να σχηματίζει σταθερούς ομοιοπολικούς δεσμούς με τα περισσότερα στοιχεία του περιοδικού πίνακα. Ο δεσμός C - Ψ (όπου Ψ: Η, Ο, Ν, Cl, Br κ.λ.π.) είναι πολύ σταθερός. Επίσης ο δεσμός C - C είναι και αυτός πολύ σταθερός, με αποτέλεσμα άτομα άνθρακα να ενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας ανθρακικές αλυσίδες. 3. Ποιες οργανικές ενώσεις λέγονται κορεσμένες και ποιες ακόρεστες; C C C C Οι οργανικές ενώσεις που περιέχουν ανθρακικές αλυσίδες στις οποίες όλα τα άτομα άνθρακα ενώνονται με απλούς δεσμούς ονομάζονται κορεσμένες (Ι). Εκείνες στις οποίες δύο τουλάχιστον άτομα άνθρακα συνδέονται με πολλαπλό δεσμό (διπλό ή τριπλό), ονομάζονται ακόρεστες (ΙΙ και ΙΙΙ). (I) (V) C (VII) (III) C (VI) (II) 4. Ποιες οργανικές ενώσεις λέγονται ισοκυκλικές; Οι ενώσεις που στο μόριο τους περιέχουν δακτύλιο ο οποίος αποτελείται μόνο από άτομα άνθρακα, λέγονται ισοκυκλικές. 5. α. Τι ονομάζεται ομόλογη σειρά; β. Τι δείχνει ο εμπειρικός, ο μοριακός και ο συντακτικός τύπος; α) Ομόλογη σειρά ονομάζεται το σύνολο των οργανικών ενώσεων στο οποίο τα διαδοχικά μέλη: a)έχουν ανάλογες χημικές ιδιότητες.
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 9 b)διαφέρουν από το προηγούμενο και το επόμενο τους μέλος κατά την ομάδα -CH 2 -. c)παριστάνονται με ένα γενικό τύπο. d) οι φυσικές τους ιδιότητες μεταβάλλονται ανάλογα με τη σχετική μοριακή τους μάζα. e) έχουν παρόμοιες παρασκευές. f) έχουν ανάλογη σύνταξη και περιέχουν την ίδια χαρακτηριστική ομάδα. β) Ο Ε.Τ. μιας ένωσης μας δείχνει από ποια στοιχεία αποτελείται μία ένωση και την αναλογία ατόμων των στοιχείων που αποτελούν το μόριο της ένωσης. Για παράδειγμα αν ο Ε.Τ μιας χημικής ένωσης είναι (C 2 H 4 ), αυτός δηλώνει ότι το μόριο της ένωσης αποτελείται από C και Η και ότι η αναλογία ατόμων στην ένωση αυτή είναι (άτομα C)/(άτομα Η) = 1/2 Ο Μ.Τ μιας ένωσης μας δείχνει από ποια στοιχεία αποτελείται το μόριο μιας ένωσης και τον ακριβή αριθμό ατόμων των στοιχείων που αποτελούν το μόριο της ένωσης. Για παράδειγμα, αν ο Μ.Τ μιας ένωσης είναι C 2 H 6, αυτός δηλώνει ότι το μόριο της ένωσης αποτελείται από άτομα C και άτομα Η και ότι κάθε μόριο της ένωσης αυτής αποτελείται από δύο άτομα άνθρακα και έξι άτομα υδρογόνου. Ο συντακτικός τύπος μιας χημικής ένωσης μας δίχνει ό,τι και ο Μ.Τ και ακόμα τον τρόπο με τον οποίο έχουν διαταχθεί τα άτομα που αποτελούν το μόριο της ένωσης στο επίπεδο. 6. Ποιες ενώσεις ονομάζονται συντακτικά ισομερείς και ποιες στερεοϊσομερείς; Συντακτικά ισομερείς ονομάζονται οι ενώσεις που έχουν τον ίδιο μοριακό τύπο και διαφέρουν στους συντακτικούς τους τύπους, ενώ στερεοϊσομερείς ονομάζονται οι ενώσεις που έχουν τους ίδιους συντακτικούς τύπους και διαφέρουν στους στερεοχημικούς τους τύπους. 7. Ποια είναι τα είδη της συντακτικής ισομέρειας; Τα είδη της συντακτικής ισομέρειας είναι: α) Ισομέρεια αλυσίδας:
10 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας Τα συντακτικά ισομερή διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τη διάταξη των ατόμων του άνθρακα στην ανθρακική αλυσίδα. Παράδειγμα Στον τύπο C 4 H 10 αντιστοιχούν τα ισομερή, των οποίων η ισομέρεια είναι συντακτική. CH 2 CH 2 - CH- β) Ισομέρεια θέσης: Τα συντακτικά ισομερή διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τη θέση της χαρακτηριστικής ομάδας ή ως προς την θέση του πολλαπλού δεσμού. Παραδείγματα Στον τύπο C 3 H 7 OH αντιστοιχούν δύο ισομερείς αλκοόλες που παρουσιάζουν ισομέρεια θέσης της χαρακτηριστικής ομάδας: CH 2 CH 2 OH - CH- OH Στον τύπο C 4H 8 αντιστοιχούν δύο αλκένια τα οποία παρουσιάζουν ισομέρεια λόγω της διαφορετικής θέσης στην οποία βρίσκεται ο διπλός δεσμός. CH 2 CH = CH 2 CH = CH γ) Ισομέρεια ομόλογης σειράς Τα συντακτικά ισομερή διαφέρουν στην ομόλογη σειρά στην οποία ανήκουν. Παραδείγματα
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 11 Στον τύπο C 2H 6O αντιστοιχούν δύο ισομερείς, ενώσεις από τις οποίες η μία είναι αλκοόλη και η άλλη αιθέρας. CH 2 OH O Στον τύπο C 3H 6O αντιστοιχούν δύο ενώσεις, από τις οποίες η μία είναι αλδεΰδη και η άλλη κετόνη. CH 2CH = O C O Στον τύπο C 2 H 4 O 2 αντιστοιχούν δύο ενώσεις από τις οποίες η μία είναι οξύ και η άλλη εστέρας: COOH ΗCOO 8. Τι ονομάζεται ποιοτική και τι ποσοτική στοιχειακή ανάλυση; Ποιοτική ανάλυση είναι η εργασία την οποία πραγματοποιούμε για να ανιχνεύσουμε από ποια στοιχεία αποτελείται μία χημική ένωση. Ποσοτική ανάλυση ονομάζεται η εργασία την οποία πραγματοποιούμε για να προσδιορίσουμε τη μάζα κάθε στοιχείου από το οποίο αποτελείται η ένωση, σε μια ορισμένη ποσότητα από την ένωση αυτή. 9. Ποια είναι η σειρά των εργασιών που κάνουμε για να προσδιορίσουμε το συντακτικό τύπο μιας ένωσης;
12 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας Η κλασσική μέθοδος ανάλυσης μιας χημικής ένωσης έχει τα εξής στάδια: Κάνουμε ποιοτική ανάλυση. Κάνουμε ποσοτική ανάλυση. Βρίσκουμε τον Ε.Τ. της ένωσης. Προσδιορίζουμε πειραματικά το Μr της ένωσης Βρίσκουμε το Μ.Τ. της ένωσης. Ασκήσεις - Προβλήματα α. Ταξινόμηση οργανικών ενώσεων Ισομέρεια Ονοματολογία 10. Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης με την οποία παρασκευάσθηκε η πρώτη οργανική ένωση στο εργαστήριο και να ονομάσετε όλες τις ενώσεις που συμμετέχουν στην αντίδραση αυτή. Η πρώτη οργανική ένωση που παρασκευάστηκε στο εργαστήριο είναι η ουρία (ΝΗ 2 CΟΝΗ 2 ). Την ένωση αυτή παρασκεύασε το 1828 ο Wohler με θέρμανση διαλύματος κυανικού αμμωνίου. Η χημική εξίσωση που περιγράφει αυτή την αντίδραση είναι: ΝΗ 4 ΟCN NH 2 CONH 2 11. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις: α. Άκυκλες ονομάζονται οι ενώσεις (1). β. Κυκλικές ονομάζονται οι ενώσεις (2) γ. Ισοκυκλικές ονομάζονται (3). δ. Ετεροκυκλικές ονομάζονται (4). θ
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 13 (1):στις οποίες τα άτομα του άνθρακα ενώνονται σε ευθεία ή διακλαδισμένη ανθρακική αλυσίδα. (2):στις οποίες τα άτομα του άνθρακα σχηματίζουν δακτυλίους. (3):οι ενώσεις στις οποίες τα άτομα του άνθρακα σχηματίζουν δακτυλίους μόνο από άτομα άνθρακα. (4):οι ενώσεις στις οποίες τα άτομα του άνθρακα σχηματίζουν δακτυλίους και από άλλα άτομα εκτός από άνθρακα 12. Να αντιστοιχίσετε σε κάθε τύπο της πρώτης στήλης την κατηγορία που ανήκει η ένωση και αναγράφεται στη δεύτερη στήλη. CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 Άκυκλη κορεσμένη Άκυκλη ακόρεστη CH 2 CH 2 O CH CH Ισοκυκλική Ετεροκυκλική CH 2 CH 2 CH 2 Άκυκλη κορεσμένη CH 2 CH 2 CH 2 O CH CH Άκυκλη ακόρεστη Ισοκυκλική Ετεροκυκλική 13. Ο γενικός τύπος για τους κορεσμένους υδρογονάνθρακες είναι: α. C v H 2v+2 β. C v H 2v γ. C v H 2v-2 δ. C 2 H 2v+2
14 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας Σωστή είναι η πρόταση (α) 14. Ο γενικός τύπος για τις κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες είναι: α. C v H 2v OH β. C v H 2v+1 OH γ. C 2 H 2v+1 OH δ. C v H 2v-1 OH Σωστή είναι η πρόταση (β) 15. Να αντιστοιχίσετε σε κάθε συντακτικό τύπο της πρώτης στήλης την ομόλογη σειρά που αναφέρεται στη δεύτερη στήλη και να ονομάσετε την κάθε ένωση. CH=CH 2 - CH- CH 2 =CHCH=CH 2 - CH-C CH αλκίνιο αλκένιο αλκαδιένιο αλκάνιο CH=CH 2 - CH- αλκίνιο αλκένιο CH 2 =CHCH=CH 2 - CH-C CH αλκαδιένιο αλκάνιο
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 15 16. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους για τις ακόλουθες ενώσεις: αιθάνιο, προπένιο, 1-βουτίνιο, 1,3-πενταδιένιο, 2-βουτανόλη. i) αιθ: 2 άτομα C -αν-: απλοί δεσμοί μεταξύ ατόμων άνθρακα -ιο: υδρογονάνθρακας Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: ii) προπ: 3 άτομα C -εν-: ένας διπλός δεσμός μεταξύ ατόμων άνθρακα -ιο: υδρογονάνθρακας Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH=CH 2 iii) βουτ: 4 άτομα C -ιν-: ένας τριπλός δεσμός μεταξύ ατόμων άνθρακα -ιο: υδρογονάνθρακας 1-: θέση του τριπλού δεσμού. Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH 2 C CH iv) πεντ: 5 άτομα C -αδιεν-: δύο διπλοί δεσμοί μεταξύ ατόμων άνθρακα -ιο: υδρογονάνθρακας 1,3-: οι θέσεις των δύο διπλών δεσμών. Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH=CH CH=CH 2 v) βουτ: 4 άτομα C -αν-: απλοί δεσμοί μεταξύ ατόμων άνθρακα
16 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας -ολη: αλκοόλη -ΟΗ. 2-: θέση της -ΟΗ. Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH 2 CH CΗ 3 OH 17. Να αντιστοιχίσετε σε κάθε τύπο της πρώτης στήλης το όνομα της ένωσης που αναφέρεται στη δεύτερη στήλη. CH 2 CH 2 CH=CH 2 1-βουτένιο 1,3-βουταδιένιο CH 2 CH CΗ 3 OH CH 2 =CHCH=CH 2 - CH-C CH 2-προπανόλη 3-μέθυλο-1-βουτίνιο προπάνιο CH 2 CH 2 CH=CH 2 CH 2 CH CΗ 3 OH CH 2 =CHCH=CH 2 - CH-C CH 1-βουτένιο 1,3-βουταδιένιο 2-προπανόλη 3-μέθυλο-1-βουτίνιο προπάνιο
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 17 18. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους για τις ακόλουθες ενώσεις: α. χλωροαιθάνιο β. 2-μεθυλοβουτάνιο γ. προπανικό οξύ δ. 2-βρωμοπροπανάλη ε. αιθυλομεθυλαιθέρας στ. 1-βουτανόλη α) αιθ: 2 άτομα C -αν-: απλοί δεσμοί μεταξύ ατόμων άνθρακα -ιο: υδρογονάνθρακας χλώρ-: ομάδα -Cl Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH 2 Cl β) βουτ: 4 άτομα C -αν-: απλοί δεσμοί μεταξύ ατόμων άνθρακα -ιο: υδρογονάνθρακας μεθυλο-: διακλάδωση - 2-: θέση της διακλάδωσης. Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH 2 CH CΗ 3 γ) προπ: 3 άτομα C -αν-: απλοί δεσμοί μεταξύ ατόμων άνθρακα -ικο οξύ: ομάδα -COOH Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH 2 COOH δ) προπ: 3 άτομα C -αν-: απλοί δεσμοί μεταξύ ατόμων άνθρακα -άλη: ομάδα -CH=O βρώμο-: ομάδα -Br 2-: θέση της -Br Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι:
18 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας CH CH=O Br ε) αιθυλο:αλκύλιο CH 2- μέθυλο: αλκύλιο - Αιθέρας: -Ο- Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH 2 Ο στ) βουτ-: 4 άτομα C -αν-: απλοί δεσμοί μεταξύ ατόμων άνθρακα -ολη: αλκοόλη -ΟΗ 1-: θέση της ομάδας. Οπότε ο τύπος της ένωσης αυτής είναι: CH 2 CΗ 2 CΗ 2 ΟΗ 19. Οι άκυκλες ενώσεις με μοριακό τύπο C 5 H 10 είναι: α. 3 β. 4 γ. 5 δ. 6 Ο γενικός τύπος της ένωσης αυτής είναι CνΗ2ν, οπότε είναι αλκένιο. Θα έχουμε ισομέρεια ανθρακικής αλυσίδας και ισομέρεια θέσης του διπλού δεσμού. Τα ισομερή με τύπο C 5 H 10 είναι: CH 2 =CHCH 2 CH 2 CH=CHCH 2 CH 2 CH CH CΗ 3 CH C CΗ 3 CH 2 C CΗ 2 Σωστή η πρόταση (γ). 20. Τι είναι η συντακτική ισομέρεια; Ποια είναι τα κυριότερα είδη της συντακτικής ισομέρειας; Να αναφέρετε ένα παράδειγμα ισομερών ενώσεων σε κάθε περίπτωση.
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 19 Βλέπε ερώτηση (7) 21. Ποια από τις επόμενες ενώσεις είναι ακόρεστη; α. 2-προπανόλη γ. προπάνιο β. προπένιο δ. 2-μεθυλοβουτανικό οξύ Ακόρεστη είναι η ένωση (β), αφού έχει έναν διπλό δεσμό μεταξύ των ατόμων άνθρακα. 22. Να διατάξετε κατά αυξανόμενη σχετική μοριακή μάζα (Μ r) όσες από τις παρακάτω ενώσεις είναι οργανικές: α. προπένιο β. διοξείδιο του άνθρακα γ. αιθανόλη δ. ανθρακικό νάτριο ε. Αιθανάλη Από τις ενώσεις που δίνονται, οργανικές είναι οι: (α), (γ) και (ε) Προπένιο: C 3 H 6 : Mr 1 = 3Ar(C) + 6Ar(H) Αιθανόλη: C 2 H 6 O: Mr 2 = 2Ar(C)+ 6Ar(H) + Ar(O) Αιθανάλη: C 2 H 4 O: Mr 3 = 2Ar(C) + 4Ar(H) + Ar(O) Είναι: Mr 1 < Mr 3 < Mr 2. 23. Ενώσεις που έχουν τον ίδιο μοριακό τύπο αλλά διαφορετικό συντακτικό τύπο είναι: α. πολυμερείς β. ισομερείς γ. ισότοπες δ. ισοβαρείς Σωστή η πρόταση (β) 24. Να αντιστοιχίσετε σε κάθε ένωση που αναφέρεται στην πρώτη στήλη μία ισομερή της που υπάρχει στη δεύτερη στήλη.
20 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας C CH O CH 2 OH COO CH 2 CHO CH 2 =C=CH 2 CH 2 COOH CO Το C CH έχει Μ.Τ C 3 H 4, που είναι ίδιος με το Μ.Τ του CH 2 =C=CH 2 Η CH 2 OH έχει Μ.Τ C 2 H 6 O που είναι ίδιος με το Μ.Τ. του O. Η CH 2 CHO έχει Μ.Τ C 3 H 6 O που είναι ίδιος με το Μ.Τ της CO Το CH 2 COOH έχει Μ.Τ C 3 H 6 O 2 που είναι ίδιος με το Μ.Τ του COO. C CH O CH 2 OH COO CH 2 CHO CH 2 =C=CH 2 CH 2 COOH CO 25. Να ονομάσετε τα παρακάτω αλκάνια τα οποία δίνονται σε μορφή μοριακών μοντέλων. Τι παρατηρείτε με βάση την απεικόνιση αυτή; α. β. γ. δ. ε.
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 21 Από τον τρόπο σύνταξης των ατόμων στο κάθε μόριο φαίνεται ότι: α) CH 4 : μεθάνιο β) : αιθάνιο γ) CH 2 : προπάνιο. δ) CH 2 CH 2 : βουτάνιο. ε) έχει 4C με διακλάδωση -, οπότε μέθυλο-προπάνιο. 26. Να γράψετε τα ονόματα για τις ακόλουθες ενώσεις: CH=CH 2, CHCΗ 3, OH CHC CΗ CH 2 CH 2 CHO, CH 2 C CH CΗ 2, COOH Cl CH CH CΗ 3 OH, OCO 3, CH 2CO CH=CH 2 : προπένιο CHCΗ 3 : 2-προπανόλη OH CHC CΗ : 3-μέθυλο - 1-βουτίνιο CH 2 CH 2 CHO : βουτανάλη CH 2 C CH CΗ 2 : 2-χλώρο- 1,3-βουταδιένιο Cl COOH: αιθένιο
22 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας CH CH CΗ 3 :3-μεθυλο-2-βουτανόλη OH OCO 3 : διμεθυλαιθέρας CH 2 CO : βουτανόνη 27.Οι ρίζες με τον τύπο C 4H 9 - είναι: α. 1 β. 2 γ. 3 δ. 4 -CH 2 CH 2 CH 2 CHCH 2 CHCH 2 C Σωστή η πρόταση (δ). 28. Σε ποιον από τους ακόλουθους μοριακούς τύπους αντιστοιχούν περισσότεροι από ένας συντακτικοί; α. C 3 H 8 β. C 2 H 4 γ. C 2 H 5 Cl δ. C 4 H 10 Η ένωση C 4 H 10 είναι αλκάνιο και στον τύπο αυτό αντιστοιχούν τα ισομερή: CH 2 CH 2 CΗ 3 Σωστή η πρόταση (δ). CH 29. Σε ποια ή σε ποιες ομόλογες σειρές μπορούν να ανήκουν οι ενώσεις με τους παρακάτω μοριακούς τύπους; C 2 H 6 C 4 H 6 C 2 H 4 O 2 C 2 H 6 O C 3 H 6 C 3 H 6 O C 2 H 5 Cl
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 23 C 2H 6 : Εχει γενικό τύπο C νη 2ν+2, οπότε ανήκει στα αλκάνια. C 4 H 6 : Εχει γενικό τύπο C ν Η 2ν-2, οπότε ανήκει στα αλκίνια ή αλκαδιένια. C 2 H 4 O 2 : Εχει γενικό τύπο C ν Η 2ν Ο 2, οπότε ανήκει στα κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα, ή στους εστέρες των κορεσμένων μονοκαρβοξυλικών οξέων με κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες. C 2 H 6 O: Εχει γενικό τύπο C ν Η 2ν+2 Ο, οπότε ανήκει στις κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες ή στους κορεσμένους μονοαιθέρες. C 3 H 6 : Εχει γενικό τύπο C ν Η 2ν, οπότε ανήκει στα αλκένια. C 3 H 6 O : Εχει γενικό τύπο C ν Η 2ν Ο, οπότε ανήκει στις κορεσμένες αλδεϋδες, ή κορεσμένες κετόνες, ή ακόρεστες μονοσθενής αλκοόλες με έναν διπλό δεσμό. C 2 H 5 Cl: Εχει γενικό τύπο C ν Η 2ν+1 Cl, οπότε ανήκει στα αλκυλαλογονίδια. 30. Να γράψετε όλους τους συντακτικούς τύπους των παρακάτω οργανικών ενώσεων και τα αντίστοιχα ονόματά τους. α. Αλκένια με 5 άτομα άνθρακα στο μόριό τους. β. Κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες με 5 άτομα άνθρακα στο μόριό τους. γ. Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα με 4 άτομα άνθρακα στο μόριό τους. δ. Υδρογονάνθρακες με μοριακό τύπο C 4 H 6. α) CH 2 CH 2 CH=CH 2 1-πεντένιο CH 2 CH=CH CHCH=CH 2 2-πεντένιο 3-μέθυλο-1-βουτένιο C=CH CH 2 =C-CH 2 2-μέθυλο-2-βουτένιο 2-μέθυλο-1-βουτένιο β) CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 OH 1-πεντανόλη
24 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας CH 2 CH 2 CH 2-πεντανόλη ΟΗ CH 2 CHCH 2 3-πεντανόλη ΟΗ CH 2 CHCH 2 ΟΗ 2-μεθυλο-1-βουτανόλη CΗ 3 ΟΗ CH 2 C- 2-μεθυλο-2-βουτανόλη CΗ 3 ΟΗ CH-CH- 3-μεθυλο-2-βουτανόλη CΗ 3 ΟΗ CH 2 CH 2 CH- 3-μεθυλο-1-βουτανόλη CΗ 3 CCH 2 OH διμέθυλο-προπανόλη γ) CH 2 CH 2 COOH βουτανικό οξύ CHCΟΟΗ μεθυλο-προπανικό οξύ δ) i)αλκίνια: CH 2 C CH 1-βουτίνιο
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 25 C C 2-βουτίνιο ii)αλκαδιένια CH 2 =C=CH 1,2 -βουταδιένιο CH 2 =CHCH=CH 2 1,3-βουταδιένιο 31. Να γράψετε το γενικό τύπο για 8 διαφορετικές ομόλογες σειρές, το πρώτο μέλος για κάθε ομόλογη σειρά και το όνομα κάθε ένωσης. Αλκάνια: C ν Η 2ν+2 ν 1. CH 4 μεθάνιο Αλκένια: C ν Η 2ν ν 2. CH 2 =CH 2 αιθένιο Αλκίνια: C ν Η 2ν-2 ν 2. CH CH αιθίνιο Αλκαδιένια: C ν Η 2ν-2 ν 3. CH 2 =C=CH 2 προπαδιένιο Κορεσμένες μονοσθενείς αλκοόλες: C ν Η 2ν+1 ΟΗ ν 1. OH μεθανόλη Κορεσμένοι μονοαιθέρες: C ν Η 2ν+2 Ο ν 2. O διμεθυλεθέρας Κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα: C ν Η 2ν+1 COOH ν 0. HCOOH μεθανικό οξύ Κορεσμένες αλδεύδες: C ν Η 2ν+1 CH=O ν 0. HCH=O μεθανάλη 32. Να βρείτε τους συντακτικούς τύπους: α. της κετόνης με τη μικρότερη σχετική μοριακή μάζα (Μ r ) β. του κορεσμένου μονοκαρβοξυλικού οξέος στο οποίο η μάζα του οξυγόνου στο μόριό του είναι οκταπλάσια της μάζας του υδρογόνου. α. Η κετόνη έχει γενικό τύπο C ν Η 2ν Ο με ν 3. Εχουμε την κετόνη με τη μικρότερη Mr για ν = 3, η οποία έχει τύπο: CO. β) Το κορεσμένο μονοκαρβοξυλικό οξύ έχει γενικό τύπο: CνΗ2νΟ2 ν 1. Η μάζα οξυγόνου στο μόριο είναι: m 1 = 2Ar(O) N A Η μάζα υδρογόνου στο μόριο είναι: 2ν Αr(H) m2 N A
26 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας Θέλουμε: m 1 = 8m 2 ή 2Ar(O) N A του οξέος είναι COOH. 2ν Αr(H) = 8 N A ή 2 16 = 8 2 ν ή ν = 2, οπότε ο τύπος 33. Γιατί είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούνται οι συντακτικοί τύποι για το συμβολισμό των οργανικών ενώσεων; Γιατί μπορεί με τον ίδιο μοριακό τύπο να υπάρχουν περισσότερες από μία χημικές ενώσεις, στην περίπτωση που έχουμε ισομέρεια. 34. Σε ποια περίπτωση ο συντακτικός τύπος δεν αποκαλύπτει την ταυτότητα της οργανικής ένωσης; Στην περίπτωση που έχουμε στερεοϊσομέρια. Χρειαζόμαστε τότε το στερεοχημικό τύπο της ένωσης. 35. Να ονομάσετε τις παρακάτω ουσίες (υδρογονάνθρακες και αλκύλια). Ποιες από αυτές είναι ισομερείς και τι ισομέρεια εμφανίζουν; α. β. γ. δ. ε.
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 27 α) CH 2 CH 2 CH 2 : πεντάνιο β) CH 2 CH μεθυλο-βουτάνιο CΗ 3 CΗ 3 γ) C διμεθυλο-προπάνιο CΗ 3 δ) CH 2 CH 2 - προπύλιο ε) CH ισοπροπύλιο β. Ανάλυση οργανικών ενώσεων 36. Να αναπτύξετε τη διαδικασία με την οποία μπορούμε να προσδιορίσουμε το μοριακό τύπο μιας ουσίας. Κάνουμε ποιοτική στοιχειακή ανάλυση, δηλαδή βρίσκουμε από ποια στοιχεία αποτελείται η ένωση. Κάνουμε ποσοτική στοιχειακή ανάλυση, δηλαδή βρίσκουμε την % κατά βάρος σύσταση της ένωσης σε κάθε στοιχείο. Στη συνέχεια προσδιορίζουμε τον εμπειρικό της τύπο. Προσδιορίζουμε τη σχετική μοριακή μάζα της ουσίας με διάφορες μεθόδους. Από τον εμπειρικό τύπο και τη σχετική μοριακή μάζα, υπολογίζουμε το μοριακό τύπο. Τέλος, με βάση το μοριακό τύπο της ουσίας, βρίσκουμε τους δυνατούς συντακτικούς τύπους της ένωσης και με βάση τη χημική συμπεριφορά της «άγνωστης» ένωσης, καταλήγουμε στην ταυτότητά της. 37. Τι πληροφορίες παρέχουν ο εμπειρικός, ο μοριακός και ο συντακτικός χημικός τύπος; Να δώσετε από ένα παράδειγμα.
28 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας Ο Ε.Τ. μιας ένωσης μας δείχνει από ποια στοιχεία αποτελείται μία ένωση και την αναλογία ατόμων των στοιχείων που αποτελούν το μόριο της ένωσης. Για παράδειγμα αν ο Ε.Τ μιας χημικής ένωσης είναι (C 2 H 4 ), αυτός δηλώνει ότι το μόριο της ένωσης αποτελείται από C και Η και ότι η αναλογία ατόμων στην ένωση αυτή είναι (άτομα C)/(άτομα Η) = 1/2 Ο Μ.Τ μιας ένωσης μας δείχνει από ποια στοιχεία αποτελείται το μόριο μιας ένωσης και τον ακριβή αριθμό ατόμων των στοιχείων που αποτελούν το μόριο της ένωσης. Για παράδειγμα, αν ο Μ.Τ μιας ένωσης είναι C 2 H 6, αυτός δηλώνει ότι το μόριο της ένωσης αποτελείται από άτομα C και άτομα Η και ότι κάθε μόριο της ένωσης αυτής αποτελείται από δύο άτομα άνθρακα και έξι άτομα υδρογόνου. Ο συντακτικός τύπος μιας χημικής ένωσης μας δίχνει ό,τι και ο Μ.Τ και ακόμα τον τρόπο με τον οποίο έχουν διαταχθεί τα άτομα που αποτελούν το μόριο της ένωσης, στο επίπεδο. Παράδειγμα: CH 2 CH 2 CH 2-πεντανόλη CH 2 CHCH 2 3-πεντανόλη 38. Πού αποβλέπει η ποιοτική και ποσοτική ανάλυση μιας ένωσης; Με την ποιοτική ανάλυση βρίσκουμε από ποια στοιχεία αποτελείται η ένωση, ενώ με την ποσοτική ανάλυση, βρίσκουμε την % κατά βάρος σύσταση της ένωσης σε κάθε στοιχείο. Αυτές οι εργασίες μας δίνουν τη δυνατότητα να προσδιορίσουμε τον εμπειρικό τύπο της ένωσης. 39. Πώς γίνεται ο ποιοτικός προσδιορισμός του άνθρακα και του υδρογόνου στις οργανικές ενώσεις; ΟΗ ΟΗ Η άγνωστη ουσία αφού καθαριστεί από ξένες προσμίξεις, θερμαίνεται σε δοκιμαστικό σωλήνα με ποσότητα CuO. Αν υπάρχει άνθρακας, αυτός καίγεται προς CO 2, το οποίο διαβιβάζεται σε σωλήνα που περιέχει διαυγές ακόρεστο διάλυμα Ca(OH) 2, οπότε σχηματίζεται αδιάλυτο
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 29 CaCO 3 (σε μορφή θολώματος). Η παρουσία θολώματος είναι ένδειξη ότι η ένωση περιέχει άνθρακα. Οι αντιδράσεις που πραγματοποιούνται, περιγράφονται από τις χημικές εξισώσεις: C + 2CuO CO 2 + 2Cu CO2 + Ca(OH)2 CaCO3(s) + H2O (λευκό ίζημα) Αν η ένωση περιέχει υδρογόνο, αυτό καίγεται προς Η 2 Ο, το οποίο εμφανίζεται με τη μορφή σταγονιδίων στα ψυχρότερα μέρη του σωλήνα στον οποίο γίνεται θέρμανση. Η αντίδραση αυτή περιγράφεται από τη χημική εξίσωση: H 2 + CuO Cu + H 2O (σταγονίδια) Η παρουσία σταγονιδίων είναι ένδειξη ότι η ένωση αυτή περιέχει υδρογόνο. 40. Να διατάξετε κατά σειρά αυξανόμενης % κατά βάρος περιεκτικότητας σε C τις ενώσεις με τους παρακάτω μοριακούς τύπους: α. C4H8 β. C3H4 γ. C6H6 δ. C2H6 Για την ένωση με Μ.Τ C 4 H 8 : Mr = 4Ar(C) + 8Ar(H) = 56 Τα 56g ένωσης περιέχουν 48g C 100g x; x = 100 56 48g = 85,71g Η περιεκτικότητα αυτής της ένωσης σε C είναι 85,71% Για την ένωση με Μ.Τ C 3 H 4 : Mr = 3Ar(C) + 4Ar(H) = 40 Τα 40g ένωσης περιέχουν 36g C 100g x;
30 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας x = 100 40 36g = 90g Η περιεκτικότητα αυτής της ένωσης σε C είναι 90% Για την ένωση με Μ.Τ C 6 H 6 : Mr = 6Ar(C) + 6Ar(H) = 78 Τα 78g ένωσης περιέχουν 72g C 100g x; x = 100 78 72g = 92,3g Η περιεκτικότητα αυτής της ένωσης σε C είναι 92,3% Για την ένωση με Μ.Τ C 2 H 6 : Mr = 2Ar(C) + 6Ar(H) = 30 Τα 30g ένωσης περιέχουν 24g C 100g x; x = 100 30 24g = 80g Η περιεκτικότητα αυτής της ένωσης σε C είναι 80% (δ) < (α) < (β) < (γ). 41. Υδρογονάνθρακας περιέχει 80% κ.β. C. Ποιος είναι ο εμπειρικός τύπος του υδρογονάνθρακα; Αφού το 80% (κατά βάρος) της ένωσης είναι άνθρακας και η ένωση αποτελείται από άνθρακα και υδρογόνο, η περιεκτικότητα της ένωσης σε υδρογόνο θα είναι 20%. Για τον Ε.Τ. της ένωσης:
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 31 Στοιχείο αριθμός mol ατόμων αναλογία mol ατόμων ακέραιη αναλογία mol ατόμων Η 20/1 = 20 20/6,666= 3 3 C 80/12 =6,666 6,666/6,666 =1 1 Άρα ο Ε.Τ. της ένωσης είναι: ( ) ν. 42. 9g ουσίας περιέχουν 2,4g C, 6,4g O και 0,2g H. Ποιος είναι ο εμπειρικός τύπος της ουσίας; Αν προσθέσουμε τις μάζες των στοιχείων που δίνονται, βρίσκουμε 9g, οπότε η ένωση περιέχει μόνο αυτά τα στοιχεία. Υπολογισμός της αναλογίας mol ατόμων: Στοιχείο αριθμός mol ατόμων αναλογία mol ατόμων ακέραιη αναλογία mol ατόμων Η 0,2/1 = 0,2 0,2/0,2 = 1 1 C 2,4/12 = 0,2 0,2/0,2 = 1 1 O 6,4/16 =0,4 0,4/0,2 = 2 2 Άρα ο Ε.Τ της ένωσης είναι (CΗΟ 2) ν 43. Υδρογονάνθρακας που λαμβάνεται με κλασματική απόσταξη πετρελαίου, περιέχει 16% κ.β. Η και έχει Μ r=100. Ο μοριακός τύπος του υδρογονάνθρακα είναι: α. C 7 H 16 β. C 3 H 8 γ. CH 4 δ. C 2 H 4
32 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας Αφού το 16% (κατά βάρος) της ένωσης είναι υδρογόνο και η ένωση αποτελείται από άνθρακα και υδρογόνο, η περιεκτικότητα της ένωσης σε άνθρακα θα είναι 84%. Για τον Ε.Τ. της ένωσης: Στοιχείο αριθμός mol ατόμων αναλογία mol ατόμων ακέραιη αναλογία mol ατόμων Η 16/1 = 16 16/7= 2,28 16 C 84/12 = 7 7/7 =1 7 Άρα ο Ε.Τ. της ένωσης είναι: (C 7 H 16 ) ν Αφού Mr = 100, πρέπει: [7Ar(C) + 16Ar(H)]ν = 100 ή 100ν = 100 ή ν = 1. Οπότε ο Μ.Τ της ένωσης είναι C 7 H 16. 44. Αέριο αλκένιο έχει πυκνότητα 1,24 g/l σε θερμοκρασία 30 ο C και πίεση 1,1atm. Να βρεθεί ο μοριακός τύπος και η ονομασία του. Δίνεται ότι: R = 0,082L atm K -1 mol -1. Από την καταστατική εξίσωση των αερίων, έχουμε: P V n R T ή P V m Mr R T ή m P Mr R T V ή ρ R T Mr P 1,24 0,082 303 1,1 28 Αφού είναι αλκένιο, θα έχει γενικό τύπο: C ν Η 2ν και Mr = ναr(c)+ 2νΑr(H) = 28ν Οπότε: 14ν = 28 ή ν =2. O Μ.Τ της ένωσης είναι C2H4. 45. Όταν καούν 4g ενός αερίου υδρογονάνθρακα με άφθονο οξυγόνο, παράγονται διοξείδιο του άνθρακα και 9g υδρατμών. Βρέθηκε ακόμα ότι ίδια
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 33 ποσότητα από τον υδρογονάνθρακα αυτό καταλαμβάνει όγκο σε STP 5,6L. Να καθοριστεί ο μοριακός τύπος του υδρογονάνθρακα. Για το Η 2Ο: Mr = 2Ar(H) + Ar(O) = 2 1 + 16 = 18 Τα 18g Η 2 Ο περιέχουν 2g υδρογόνου 9g x; x 9 18 Από τα 4g της ένωσης, τα 3g είναι C και το 1g είναι υδρογόνο. Για τον Ε.Τ. 2g 1g Στοιχείο αριθμός mol ατόμων αναλογία mol ατόμων ακέραιη αναλογία mol ατόμων Η 1/1 = 1 1/0,25= 4 4 C 3/12 = 0,25 0,25/0,25 =1 1 Άρα ο Ε.Τ. της ένωσης είναι: (CH 4 ) ν Αφού τα 5,6L της ένωσης έχουν μάζα 4g, τα 22,4L της ένωσης (που είναι ο γραμμομοριακός όγκος, σε STP) θα έχουν μάζα ίση με Mr. 22,4 Mr 4 16 5,6 Από τον Ε.Τ: Mr = [Ar(C) + 4Ar(H)] ν ή Mr = 16 ν Πρέπει 16 ν = 16, οπότε ν = 1 και ο ΜΤ της ένωσης είναι CH 4. 46. Να σημειώσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες. α. Κάθε οργανική ένωση περιέχει άνθρακα και αντιστρόφως, κάθε χημική ένωση που περιέχει άνθρακα είναι οργανική.
34 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας β. Όλα τα αλκένια έχουν την ίδια % κατά βάρος περιεκτικότητα σε άνθρακα. γ. Αν δύο υδρογονάνθρακες έχουν στο μόριό τους τον ίδιο αριθμό ατόμων άνθρακα, είναι ισομερείς. δ. Οι υδρογονάνθρακες CH 2 =CH-CH=CH 2 και C C- είναι ισομερή ομόλογης σειράς. ε. Δεν υπάρχει οργανική ένωση που να ονομάζεται αιθανόνη. στ. Αν τα μόρια 2 οργανικών ενώσεων διαφέρουν κατά 1 άτομο C και 2 άτομα Η, τότε οι δύο αυτές ενώσεις ανήκουν στην ίδια ομόλογη σειρά. α. Η πρόταση είναι λάθος. Το αντίστροφο δεν ισχύει. β. Η πρόταση είναι σωστή. Τα αλκένια έχουν γενικό τύπο C ν Η 2ν, οπότε η σχετική μοριακή τους μάζα είναι: Mr = 12ν + 2ν = 14ν Από 14ν μέρη βάρους αλκένιου, τα 12ν είναι άνθρακας για κάθε αλκένιο και τα 2ν είναι υδρογόνο. Οπότε, σε κάθε αλκένιο ο άνθρακας είναι: 12ν 100 85 71 14ν %, % γ. Η πρόταση είναι λάθος. Για παράδειγμα η ένωση C 2 H 4 έχει τον ίδιο αριθμό ατόμων άνθρακα με την ένωση C 2 H 6, αλλά οι ενώσεις αυτές δεν είναι ισομερείς. δ.η πρόταση είναι σωστή. Οι δύο ενώσεις έχουν τον ίδιο ΜΤ αλλά ανήκουν σε διαφορετικές ομόλογες σειρές αφού η CH 2 =CH-CH=CH 2 είναι αλκαδιένιο, ενώ ή C C- είναι αλκίνιο. ε.η πρόταση είναι σωστή. Η αιθανόνη πρέπει να είναι κετόνη. Οι κετόνες όμως έχουν με περισσότερα από δύο άτομα άνθρακα στο μόριό τους. στ. Η πρόταση είναι λάθος. Οι ενώσεις O και CH 2 CH 2 OH διαφέρουν κατά ένα άτομο C και δύο άτομα υδρογόνου, αλλά δεν είναι της ίδιας ομόλογης σειράς. 47. Να βρεθεί ο μοριακός τύπος οργανικής ένωσης της οποίας η κατά βάρος σύσταση είναι:2,1%h, 12,8%C και 85,1%Br. Από το πείραμα βρέθηκε ότι 1g των ατμών της ένωσης αυτής σε πίεση 765mmHg και θερμοκρασία 140 ο C, καταλαμβάνει όγκο 179 cm 3.
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 35 Για τον ΕΤ: Στοιχείο αριθμός mol ατόμων αναλογία mol ατόμων ακέραιη αναλογία mol ατόμων Η 2,1/1 = 2,1 2,1/1,06 =2 2 C 12,8/12=1,06 1,06/1,06=1 1 Br 85,1/80=1,06 1,06/1,06=1 1 Άρα ο Ε.Τ της ένωσης είναι (CH 2 Br) ν. Από την καταστατική εξίσωση των αερίων, μπορούμε να υπολογίσουμε τη Mr, αν λάβουμε υπόψη μας ότι: 1atm = 760mmHg, Τ = (273 + 140)Κ = 413Κ και 1L = 1000mL. P V n R T ή m P V R T Mr ή m R T Mr P V ή 1 0,082 413 Mr 188,06 765 179 760 1000 Από τον ΕΤ: Mr =[Ar(C) + 2Ar(H) + Ar(Br)]ν = (12 + 2 + 80)ν = 94ν Πρέπει: 94ν = 188,06 ή ν = 2 Ο ΜΤ της ένωσης είναι: C 2 H 4 Br 2 48. Η ασπιρίνη (Aspirin) είναι σήμερα το πιο συνηθισμένο και απλό παυσίπονο και αντιπυρετικό. Το κύριο συστατικό της είναι το ακετυλοσαλικυλικό οξύ. Ένα κουτί περιέχει 20 δισκία ασπιρίνης, συνολικής μάζας 12g, από τα οποία το 83,33% είναι καθαρό ακετυλοσαλικυλικό οξύ. Από ανάλυση όλου του περιεχομένου, βρέθηκε ότι στη συγκεκριμένη ποσότητα του ακετυλοσαλικυλικού οξέος υπάρχουν 6g C, 0,44g H και το υπόλοιπο είναι οξυγόνο. Αν η σχετική μοριακή μάζα του ακετυλοσαλικυλικού οξέος είναι 180, να βρεθεί ο μοριακός του τύπος.
36 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας Για το ακετυλοσαλικυλικό οξύ: Τα 100g ασπιρίνης περιέχουν 83,33g ακετυλοσαλικυλικό οξύ 12 x; x = 12 83 33 100, g = 10g Για τη μάζα του οξυγόνου: m ο = m εν - m C - m H = (10-6 - 0,44)g = 3,56g Για τον ΕΤ: Στοιχείο αριθμός mol ατόμων αναλογία mol ατόμων ακέραιη αναλογία mol ατόμων Η 0,44/1 = 0,44 0,44/0,22 =2 8 C 6/12 =0,5 0,5/0,22 = 2,27 9 Ο 3,56/16=0,22 0,22/0,22 =1 4 Άρα ο Ε.Τ της ένωσης είναι (C 9 H 8 Ο 4 ) ν. Από τον ΕΤ, το Mr είναι: Mr = [9Ar(C) + 8Ar(H) + 4Ar(O)]ν ή Mr = (9 12 + 8 1 + 4 16)ν ή Mr = 180ν και αφού Mr = 180 θα είναι ν = 1, οπότε ο ΜΤ της ένωσης είναι C 9 H 8 O 4. 49. Να σημειώσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες. α. Το προπάνιο είναι κορεσμένος υδρογονάνθρακας. β. Το 1-βουτίνιο είναι ισομερές με το 1-βουτένιο. γ. Τρία είναι τα ισομερή με μοριακό τύπο C 5 H 12. δ. Η προπανάλη είναι ακόρεστη ένωση. ε. Ο γενικός τύπος των κορεσμένων μονοσθενών αλκοολών είναι C v H 2v OH. στ. Η ένωση CH( )CH 2 ονομάζεται 3-μεθυλοβουτάνιο. ζ. Η ένωση CH( )CH 2 CH(OH) ονομάζεται 4-μεθυλο-2-πεντανόλη. η. Η προπανάλη είναι ισομερής με την προπανόνη.
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 37 θ. 10g αιθενίου και 10g αιθανίου καταλαμβάνουν τον ίδιο όγκο σε πρότυπες συνθήκες. ι. Το 2,3-διμεθυλοβουτάνιο είναι κυκλική ένωση. α. Η πρόταση είναι σωστή. Με βάση το όνομά της ο τύπος της ένωσης είναι: CH 2, οπότε ανήκει στους κορεσμένους υδρογονάνθρακες. β. Η πρόταση είναι λάθος. Το 1-βουτίνιο έχει τύπο C 4 H 6 και το 1-βουτένιο έχει τύπο C 4 H 8. γ. Τα ισομερή του C 5 H 12 είναι: CH 2 CH 2 CH 2 CHCH 2 -C- οπότε η πρόταση είναι σωστή. δ. Η πρόταση είναι λάθος. Η προπανάλη έχει τύπο: CH 2 CH=O. Ο διπλός δεσμός όμως δεν είναι μεταξύ ατόμων άνθρακα, αλλά μεταξύ ενός ατόμου άνθρακα και ενός ατόμου οξυγόνου. ε. Η πρόταση είναι λάθος. Ο γενικός τύπος των κορεσμένων μονοσθενών αλκοολών είναι: C ν Η 2ν+1 ΟΗ. στ. Η πρόταση είναι λάθος. Η ένωση αυτή ονομάζεται 2-μεθυλο-βουτάνιο. ζ. Η πρόταση είναι σωστή. η. Η πρόταση είναι σωστή. Αυτές οι δύο ενώσεις έχουν Μ.Τ C 3 H 6 O.
38 Χημεία Β Λυκείου Γενικής Παιδείας θ. Η πρόταση είναι λάθος. Οι δύο ενώσεις έχουν τύπους C 2 H 4 και C 2 H 6, αντίστοιχα, οπότε έχουν διαφορετική σχετική μοριακή μάζα, οπότε και διαφορετικό αριθμό mol αφού έχουν την ίδια μάζα. i. Η πρόταση είναι λάθος. Δεν περιέχει δακτύλιο.