Διοργάνωση: Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Β. Καλοκύρη

«5 η Διημερίδα (αλληλο-)διδακτικής. Διδάσκοντας με λογισμό και με όνειρο. Έμπνευση και Δημιουργία στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Σχολ. έτος 2016-17.» Διοργάνωση: Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Β. Καλοκύρη ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΣΠΑΝΑΚΗ ΖΑΧΑΡΕΝΙΑ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: 4 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΘΕΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ: ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΗΣ Μ. ΠΥ- ΛΙΩΤΟΥ ΛΕΩΝΗ ΣΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ-ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΤΕΚΙ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΟΥΣ 1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση αφορά στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α Γυμνασίου και εφαρμόστηκε στην τάξη κατά το προηγούμενο σχολικό έτος. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του μαθήματος οι μαθητές του τμήματος Α 2 επεξεργάστηκαν ερμηνευτικά ολόκληρο το μυθιστόρημα της Μ.Πυλιώτου Λεώνη. Αφορμή στη προσπάθειά τους αυτή αποτέλεσε το απόσπασμα από το ομότιτλο μυθιστόρημα που περιλαμβάνεται στο σχολικό εγχειρίδιο. Στη συνέχεια προχώρησαν με δική τους πρωτοβουλία στην παρουσίαση και άλλων λογοτεχνικών βιβλίων αλλά και κινηματογραφικών ταινιών στο λογοτεχνικό - μουσικό στέκι της τάξης τους. Κριτήριο στην επιλογή των έργων ήταν η κοινή θεματική: «Η διαφορετικότητα των ΑμεΑ». Αξίζει να σημειωθεί ότι σε εξωδιδακτικό χρόνο οι μαθητές προέκτειναν τις δράσεις τους συμμετέχοντας σε Πρόγραμμα Υγείας με τίτλο: «Άτομα χωρίς «υπερ»δυνάμεις αλλά με ιδιαίτερες ικανότητες». Αφετηρία για τον σχεδιασμό και την οργάνωση της παραπάνω διδακτικής πρότασης ήταν η διαπίστωση ότι η διδασκαλία αποσπασμάτων από λογοτεχνικά έργα στην τάξη καθιστά ευκαιριακή τη σχέση του μαθητή με αυτή και καταργεί την αναγνωστική απόλαυση. Για τον λόγο αυτόν ενθαρρύνθηκε τόσο η προσωπική μελέτη των μαθητών στο σπίτι όσο και η εργασία τους σε ομάδες στην τάξη. Στα φύλλα εργασίας που μοιράστηκαν παρέχονταν σ αυτούς αναγνωστικές οδηγίες που τους κατεύθυναν σε ολοκληρωμένες και τεκμηριωμένες απαντήσεις. Εφαρμόστηκε επίσης διαφοροποιημένη διδασκαλία προκειμένου να αξιοποιηθούν οι ιδιαίτερες κλίσεις των μαθητών. Έτσι προσδιορισμένη η παραπάνω εργασία εντάχθηκε στο Δίκτυο Γλωσσικού Γραμματισμού στο οποίο συμμετείχε το σχολείο κατά το προηγούμενο σχολικό έτος 2015-2016. Τα αποτελέσματα του διδακτικού project παρά τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στην πορεία επιβεβαίωσαν τις προσδοκίες τόσο της υπεύθυνης καθηγήτριας όσο και των μαθητών. Παρου-

2 σιάστηκαν μάλιστα στο τέλος της χρονιάς σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στον χώρο του σχολείου. Η θερμή υποστήριξη της σχολικής κοινότητας αποτέλεσε για τους μαθητές του τμήματος Α 2 επιβράβευση και κίνητρο να συνεχίσουν το ταξίδι τους στον κόσμο της λογοτεχνίας και έξω από την τάξη. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Η παρούσα εισήγηση αφορά σε διδακτική πρόταση στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Α Γυμνασίου. Η αφορμή δόθηκε από το απόσπασμα με τίτλο Λεώνη του ομότιτλου μυθιστορήματος της Μ. Πυλιώτου. Η αισιοδοξία με την οποία η ηρωίδα αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής καθώς και το πρόβλημα υγείας της (αιφνίδια προσβολή της από την ασθένεια Σκλήρυνση κατά Πλάκας) προκάλεσε το ενδιαφέρον των μαθητών να γνωρίσουν ολόκληρο το έργο και να ασχοληθούν περισσότερο με θέματα που σχετίζονται με τη διαφορετικότητα των ΑμεΑ. Το διδακτικό project αναπτύχθηκε σε δύο διαδοχικές φάσεις και αφορούσε α)στην ερμηνευτική ανάλυση ολόκληρου του παραπάνω μυθιστορήματος και β)στην παρουσίαση και άλλων λογοτεχνικών βιβλίων αλλά και κινηματογραφικών ταινιών, που κινούνταν στην ίδια θεματική, στο μουσικό λογοτεχνικό στέκι της αίθουσας του τμήματος, «Το Γλυκοχάραμα». Παρακάτω περιγράφονται αναλυτικά η πορεία των δράσεων αλλά και οι μέθοδοι και τα εποπτικά μέσα που χρησιμοποιήθηκαν. Σκοπός του σχεδιασμού και της οργάνωσης του διδακτικού project Η διέγερση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την λογοτεχνία, ώστε, μέσα από τη μεθοδική ερμηνευτική ανάλυση να οδηγηθούν στη δημιουργική ανάγνωση και γραφή, την κατανόηση του εαυτού τους αλλά και του κόσμου στον οποίο ζουν. Ειδικοί στόχοι 1)Να απολαύσουν οι μαθητές το μυθιστόρημα ως λογοτεχνικό κείμενο.2)να αναγνωρίζουν στοιχεία της τεχνικής της συγγραφέα, της πλοκής και της δομής του έργου.3)να σχολιάζουν την εξέλιξη των γεγονότων και να προσπαθούν να ερμηνεύσουν τη δράση των ηρώων, συνδέοντάς την με τον κοινωνικό τους περίγυρο.4)να εκφράζουν τεκμηριωμένες σκέψεις σε θέματα που αναδεικνύονται στο μυθιστόρημα.5)να παρεμβαίνουν στο κείμενο και να διαλέγονται με αυτό, δημιουργώντας δικά τους κείμενα με αφορμή ένα επεισόδιο.6)να ευαισθητοποιηθούν στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ΑμεΑ.7)Να υποστηρίξουν την ανάγκη για άρση των προκαταλήψεων σε βάρος κατηγοριών συνανθρώπων τους και να υιοθετήσουν στάση αποδοχής της διαφορετικότητας στην κοινωνία μας.8)να αναπτύξουν διάθεση αισιόδοξης αντιμετώπισης ποικίλων προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν στη διάρκεια της ζωής τους.9)να αξιοποιηθούν ιδιαίτερες κλίσεις (ταλέντα) μαθητών μέσα από την εφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας.

3 Μέθοδοι διδασκαλίας Εκπαιδευτικές τεχνικές 1)Μέθοδος ενεργούς συμμετοχής, ανακαλυπτική μάθηση,2)κατευθυνόμενος διάλογος,3) ομαδοσυνεργατική διδασκαλία,4)καταιγισμός ιδεών,5)εισηγήσεις παρουσιάσεις ομαδικών εργασιών, 6)Δραματοποίηση διαλόγων. Εποπτικά μέσα: πίνακας, φύλλα εργασίας, λεξικό λογοτεχνικών όρων, διαδίκτυο, εικαστικό υλικό, ψηφιακό υλικό, ταινίες, cd, λογοτεχνικά βιβλία, ερωτηματολόγιο. Α Φάση: Αναλυτική περιγραφή της διδασκαλίας του μυθιστορήματος (Διάρκεια:11 διδακτικές ώρες) 1 ο στάδιο: Ερμηνευτική ανάλυση του αποσπάσματος από το σχολικό βιβλίο. Κίνητρα για την μελέτη ολόκληρου του μυθιστορήματος (Διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες). Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν η διαλογική διδασκαλία-ανακαλυπτική μάθηση. Αξιοποιήθηκαν δύο φύλλα εργασίας(βλ.παράρτημα), οι ερωτήσεις των οποίων βοήθησαν τους μαθητές μέσα από τη συνεξέταση μορφής και περιεχομένου ολόκληρου του κεφαλαίου: α)να επισημάνουν την ιδιαιτερότητα των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η ηρωίδα στο παρόν (κινητικές δυσκολίες),β)να διακρίνουν στοιχεία που φωτίζουν την προσωπικότητά της, την αισιόδοξη στάση της τη συγκεκριμένη φωτεινή στιγμή της περιπέτειάς της (με τη στήριξη των δικών της βρίσκει βιοποριστική διέξοδο, εκμεταλλεύεται τις διευκολύνσεις που της παρέχει η τεχνολογία, εμφανίζεται ξανά στο μουσικό-λογοτεχνικό στέκι των φίλων της, το «Γλυκοχάραμα»),γ)να ανιχνεύσουν τις δυσκολίες και τη συναισθηματική κατάσταση της Λεώνης στο παρελθόν, όταν ήταν υγιής(το διαζύγιο και η απόμάκρυνση των γονιών της την έκαναν να ονειρεύεται να σκίσει σαν άλλος Φαέθων τα σύννεφα της δυστυχίας), δ)να αναγνωρίσουν στοιχεία της δομής του έργου. Κάθε κεφάλαιο αποτελείται από δύο μέρη: Στο πρώτο η Όλγα, συγγραφέας και φίλη της Λεώνης, αφηγείται τα γεγονότα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα της κεντρικής ηρωίδας, στηριζόμενη σε στοιχεία που της έδωσε η ίδια. Στο δεύτερο μέρος σε α ενικό πρόσωπο η Λεώνη, σε σύγχρονη συνομιλία με την Όλγα, επιβεβαιώνει τις πληροφορίες. Οι μαθητές έμαθαν περισσότερα για τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας και τη ζωή των ασθενών με τη νόσο, παρακολουθώντας την ενημερωτική εκπομπή:«under pressure» και την ταινία μικρού μηκους:«sara s Adventure». Στο τέλος της τρίτης ώρας αξιοποιήθηκε ο ζωγραφικός πίνακας της Θεοδώρας Πυλιώτου, που διακοσμεί το εξώφυλλο του μυθιστορήματος. Ζητήθηκε από τους μαθητές να παρατηρήσουν τις λεπτομέρειες από το δίπτυχο της ζωγραφικής απεικόνισης της Λεώνης. Να επισημάνουν ποια πτυχή αυτής φωτίζει τη συναισθηματική κατάσταση της ηρωίδας στο παρελθόν και ποια στο παρόν. Ποια είναι η σημασία του τροχού που πλαισιώνει το πρόσωπο της Λεώνης. Έπειτα κλήθηκαν να εκφράσουν τις προσδοκίες τους για το τέλος του μυθιστορήματος. Δόθηκε, έτσι, το κίνητρο για την ανάλυση ολόκληρου του μυθιστορήματος.

4 Οι μαθητές στη συνέχεια έκαναν προτάσεις για το πώς θα προμηθεύονταν άμεσα το βιβλίο, για να το διαβάσουν και να κάνει ο καθένας την πρώτη περιληπτική αναδιήγηση αυτού. 2 ο στάδιο: Οργάνωση των μαθητών σε ομάδες - Προσδιορισμός των χρονικών ορίων ολοκλήρωσης του διδακτικού project και των κανόνων διεξαγωγής του (Διάρκεια: 1 διδακτική ώρα). Οι μαθητές διάβασαν τις εργασίες τους, σχολιάζοντας και συμπληρώνοντάς τις. Σ αυτό το σημείο ζητήθηκε από τη διδάσκουσα να χωρίσουν το κείμενο σε τρεις ενότητες με βάση την εξέλιξη των συναισθημάτων της ηρωίδας μπροστά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει σε κάθε ηλικιακή φάση της ζωής της. Οι μαθητές έτσι χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Βασικός σκοπός ήταν να φανεί ότι η ανατροπή είναι μέρος της ζωής μας και αποτελεί για τον άνθρωπο κίνητρο για την αναζήτηση της ευτυχίας. Η σύνθεση των ομάδων έγινε με κριτήριο το ενδιαφέρον των μαθητών αλλά και τις φιλικές τους σχέσεις. Κρίθηκε σημαντικό οι μαθητές να νιώθουν άνεση και ασφάλεια μεταξύ τους, ώστε να μπορούν να εκφράσουν προσωπικές εμπειρίες και να μοιραστούν εκτιμήσεις σε θέματα ευαίσθητα που θίγονται στο έργο. Για την καλύτερη προετοιμασία των μαθητών δόθηκαν φύλλα εργασίας στα οποία παρέχονταν αναγνωστικές οδηγίες για τη μεθοδική παρατήρηση αλλά και τη διατύπωση τεκμηριωμένων απαντήσεων. Σημειώνεται επίσης ότι οι ερωτήσεις των συνεργατικών φύλλων ανταποκρίνονταν στις διαφορετικές δεξιότητες και καλλιεργούσαν τις διαφορετικές κλίσεις των μαθητών, στο πνεύμα της διαφοροποιημένης διδασκαλίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά τη διάρκεια του διδακτικού project οι μαθητές διαφορετικών ομάδων είχαν την ευκαιρία να συνεργαστούν μεταξύ τους. Στο τέλος της ώρας έγινε ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τον καθορισμό των χρονικών ορίων παράδοσης των εργασιών αλλά και των κανόνων διεξαγωγής τους. 3 ο στάδιο: Οι μαθητές εργάστηκαν ομαδοσυνεργατικά μέσα στην τάξη. Αφιερώθηκαν 3 διδακτικές ώρες στο διάστημα τριών επόμενων εβδομάδων. Στο πλαίσιο της ομάδας οι μαθητές αντάλλασαν απόψεις και αξιοποιούσαν τις ικανότητες του καθενός. Οι μαθητές ενθαρρύνθηκαν να προετοιμάσουν διαθεματικές και δημιουργικές εργασίες αλλά και να εκφραστούν με μη γλωσσικές δραστηριότητες. Ο ρόλος της διδάσκουσας σε αυτή τη φάση ήταν καθοδηγητικός και συμβουλευτικός. 4 ο στάδιο: Παρουσίαση ατομικών και ομαδικών εργασιών στην ολομέλεια της τάξης. (Διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες). Σε καθεμία από αυτές οι μαθητές της κάθε ομάδας παρουσίασαν στο λογοτεχνικόμουσικό στέκι, που είχαν ήδη δημιουργήσει στην τάξη, το κείμενο της εργασίας τους. Αυτό είχε οργανωθεί με βάση τα ερωτήματα των συνεργατικών φύλλων αλλά και την προσωπική ερμηνεία του κειμένου από αυτούς. Παρουσίασαν, επίσης, ψηφιακές εργασίες και εκφράστηκαν με εικαστικές δημιουργίες, που έγιναν με την καθοδήγηση της καθηγήτριας των καλλιτεχνικών, της κ. Ελένης

5 Κανναβού. Επένδυσαν τέλος την παρουσίαση των εργασιών τους με μουσικά κομμάτια, που επιλέχθηκαν με τη βοήθεια της καθηγήτριας της μουσικής, της κ. Χρυσούλας Δασκαλάκη. Κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων η διδάσκουσα αναλάμβανε τον ρόλο του συντονιστή της συζήτησης. Εμψύχωνε τους παρουσιαστές και ενθάρρυνε τους υπόλοιπους να εκφράσουν ελεύθερα τη γνώμη τους σε θέματα που αναδεικνύονταν κάθε φορά (π.χ δυσκολία επικοινωνίας των παιδιών με τους γονείς, το διαζύγιο των γονιών-η ψυχολογία των παιδιών, η στάση των παιδιών και των γονιών απέναντι στα στερεότυπα, η αναζήτηση επικίνδυνων εμπειριών από τους μαθητές, ο σχολικός εκφοβισμός, ο ρόλος του εκπαιδευτικού στη διαμόρφωση της κοινωνικής και πολιτισμικής ταυτότητας του μαθητή). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι σε αυτή τη φάση χρησιμοποιήθηκαν και άλλες τεχνικές (δραματοποίηση διαλόγων που είχαν ήδη δημιουργήσει οι μαθητές με αφορμή ένα επεισόδιο, «ο διάδρομος της συνείδησης», «ο κύκλος της συνείδησης» κ.ά.), που παρακινούσαν όλους τους μαθητές να συμμετέχουν. Σκοπός κάθε φορά ήταν από τη μια μεριά να προβληθεί ένα γεγονός, ένα πρόβλημα ή να φωτιστεί η συναισθηματική κατάσταση της Λεώνης. Από την άλλη οι μαθητές να βιώσουν δραματική ένταση και να εμβαθύνουν στο πρόβλημα. 5 ο στάδιο: Ανασύνθεση της μελέτης του μυθιστορήματος - Αξιολόγηση - Συμπεράσματα (Διάρκεια:1 διδακτική ώρα).μετά το τέλος των παρουσιάσεων από τις ομάδες, δόθηκε φύλλο εργασίας για την ανασύνθεση της μελέτης του μυθιστορήματος. Ακολούθησε αξιολόγηση της ομαδικής εργασίας. Αυτό το στάδιο συνέπεσε χρονικά με την παρουσίαση εργασιών που εκπονήθηκαν από τους μαθητές ως προέκταση της ανάλυσης του μυθιστορήματος στο πλαίσιο του Προγράμματος Υγείας με τίτλο: «Άτομα χωρίς «υπερ»δυνάμεις αλλά με ιδιαίτερες ικανότητες». Β Φάση: Παρουσίαση άλλων λογοτεχνικών έργων και κινηματογραφικών ταινιών (Αφιερώθηκαν 10 λεπτά κατά τη διάρκεια των επόμενων διδακτικών ωρών του μαθήματος. Σε αυτό το στάδιο οι μαθητές επιχείρησαν να προτείνουν στους συμμαθητές τους έναν γνήσιο τρόπο ψυχαγωγίας και να αποδείξουν, όπως το ήθελε και η Λεώνη, ότι δεν αποτελούν μια «χαμένη γενιά». Η πρωτοβουλία ανήκε στους μαθητές και γι αυτό η συμμετοχή ήταν προαιρετική. Σκοπός ήταν να δοθεί η ευκαιρία στους μαθητές να επεξεργαστούν ένα ακόμα βιβλίο ή να διαπραγματευτούν το νόημα μιας ταινίας. Ταυτόχρονα, να δοθεί η ευκαιρία σε ολόκληρη την τάξη να γνωρίσει περισσότερα λογοτεχνικά έργα. Κριτήριο στην επιλογή των έργων ήταν η κοινή θεματική: «Δικαίωμα στην Διαφορετικότητα». Οι μαθητές δανείστηκαν ή αγόρασαν τα βιβλία. Οι εργασίες τους προετοιμάζονταν έξω από την τάξη αλλά κατευθύνονταν από ένα φύλλο εργασίας, Οδηγό Παρουσίασης, που είχε οργανωθεί από τη διδάσκουσα. Η παρουσίαση κάθε έργου θα έπρεπε να έχει τρία διακριτά μέρη: α)σύντομη αναφορά στα βασικά στοιχεία της ιστορίας (τόπος, χρόνος που εξελίσσεται η ιστορία, οι ήρωες, ο αφηγητής, το θέμα, τα βασικά γεγονότα της πλοκής) και σύνταξη περίληψης, β)ανάγνωση χαρακτηριστικών αποσπα-

6 σμάτων από το βιβλίο (γινόταν μετά από προετοιμασία, επιτονισμένα, με αλλαγές φωνών στους διαλόγους ή με τη συνοδεία μουσικής), γ)σ αυτό το μέρος οι μαθητές παρουσίαζαν την άποψή τους για το θέμα του βιβλίου ή για τους ήρωες ή πρόβαλλαν στον διαδραστικό πίνακα εικαστικές δημιουργίες τους. Ο ρόλος της διδάσκουσας κατά την προετοιμασία ήταν να βοηθάει τα παιδιά (αξιοποιήθηκαν διδακτικά κενά ή δεκάλεπτα από τα διαλείμματα). Κατά την παρουσίαση παρέμβαινε για τις απαραίτητες διευκρινήσεις, εμψύχωνε και πάλι τους παρουσιαστές ή ενθάρρυνε όλους τους μαθητές να εκφράσουν την άποψή τους. Τέλος, έθετε ερωτήματα που απαιτούσαν τη σύγκριση διαφορετικών βιβλίων που είχαν ήδη παρουσιαστεί. Συμπεράσματα από την εφαρμογή του διδακτικού project 1)Οι μαθητές συμμετείχαν με ενθουσιασμό σε όλη τη διάρκεια της υλοποίησης του διδακτικού project παρά τις δυσκολίες που εμφανίστηκαν στην πορεία (ο πιεστικός χρόνος της διδακτικής ώρας, ένα μεγάλο μέρος των εργασιών πραγματοποιήθηκε από τους μαθητές κατά τη διάρκεια εξεταστικής περιόδου και αξιολόγησης της επίδοσης τους στα μαθήματα). 2)Η ποικιλία των διδακτικών μέσων, η ανάληψη ρόλου από μέρους των μαθητών στο πλαίσιο της ομάδας τους και γενικά η ενεργητική συμμετοχή τους σε όλα τα στάδια κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον τους. 3)Με βάση τις απαντήσεις που έδωσαν οι μαθητές σε ερωτηματολόγιο, το οποίο μοιράστηκε σε αυτούς πριν αλλά και μετά το τέλος του διδακτικού project, βελτιώθηκε η ικανότητα τους στην ανάγνωση,την κατανόηση και την παραγωγή σύντομης έκτασης κειμένου. 4)Οι μαθητές αναγνώρισαν την ευχέρεια με την οποία επεσήμαναν και αξιοποιούσαν τα εκφραστικά μέσα και τις αφηγηματικές τεχνικές στον εντοπισμό του νοήματος και άλλων λογοτεχνικών κειμένων. Ιδιαίτερα διέκριναν την ευαισθησία με την οποία χειρίζονταν οι συγγραφείς επίκαιρα και ελκυστικά γι αυτούς θέματα. 5)Έγινε από όλους παραδεκτό ότι η ένταξη και η πλήρης συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα. 6)Η συζήτηση με εκπροσώπους φορέων που συνδέονται με τη στήριξη και κοινωνική ένταξη των ΑμεΑ συνέβαλε αποφασιστικά στην εξοικείωσή τους με τα προβλήματα των ΑμεΑ και την καλύτερη διαχείριση της διαφορετικότητας. 7)Οι μαθητές ανέπτυξαν δεξιότητες συνεργασίας, έκθεσης στο κοινό και διαλόγου. 8)Η επικοινωνία των μαθητών με την καθηγήτρια έγινε πιο ουσιαστική και ταυτόχρονα ενισχύθηκε το κλίμα αναγνώρισης, αποδοχής και επικοινωνίας μεταξύ τους.

7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πυλιώτου Μ., Λεώνη, εκδ. Πατάκη,2012. Κλιάφα Μ., Ο δρόμος για τον παράδεισο είναι μακρύς, εκδ. Κέδρος,2003 Πέτροβιτς - Ανδρουτσοπούλου Λ., Αμίλητη αγάπη, εκδ. Πατάκη,2014 Γιαννακοπούλου Ε., Κείμενο από το εκπαιδευτικό υλικό «Ανάπτυξη μεθοδολογίας και διδακτικού υλικού για την Εκπαίδευση των Εκπαιδευτών» του Εθνικού Προγράμματος Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών,2003. Ματσαγγούρας Η., Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία: «Γιατί;», «Πώς;», «Πότε;» και για «Ποιους;». Διήμερο Επιστημονικό Συμπόσιο: Η εφαρμογή της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Τάσεις και Εφαρμογές. Θεσσαλονίκη,2000. Καρτσάκης Α., Η διδασκαλία ολόκληρου λογοτεχνικού έργου στην τάξη. Όροι και όρια. Οδηγός για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο, Αθήνα,2011 Κωστοπούλου Αικ., Το εκπαιδευτικό δράμα στη διδασκαλία των λογοτεχνικών κειμένων του Ανθολογίου Γ & Δ Δημοτικού. Ερωτηματολόγιο για διερεύνηση αντιλήψεων και στάσεων των μαθητών απέναντι σε θέματα Γλωσσικού Γραμματισμού. Σύνθεση ερωτηματολογίου: Αναστασία Χουρσανίδου. Επιστημονική Επιμέλεια: Σχολ. Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Ηρακλείου Βασιλεία Καλοκύρη. ΤΑΙΝΙΕΣ Φόρεστ Γκαμπ Αμερικανική ταινία. Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Ζεμέκις. Σενάριο: Γουίνστον Γκρουμ. Πρωταγωνιστές: Τομ Χανκς, Σάλι Φιλντ, Γκάρι Σινίζ, Ρόμπιν Ράιτ. Παραγωγή: Γουέντυ Φίνερμαν. Μουσική: Άλαν Σιλβέστρι. Πρώτη προβολή:1994. Διάρκεια:141 λεπτά. Ζωή σαν Τριαντάφυλλο Σκηνοθεσία: Μικ Τζάκσον. Πρωταγωνιστές: Κλερ Ντέινς, Τζούλια Όρμοντ, Ντέιβιντ Στράθερν, Κάθριν O Χάρα. Σενάριο: Κρίστοφερ Μόνκερ. Μουσική: Άλεξ Γούμαρν. Πρώτη προβολή: 2010. Διάρκεια: 103 λεπτά. Η Θεωρία των Πάντων Σκηνοθεσία: Τζέιμς Μαρς. Σενάριο: Άντονι Μακάρτεν. Βιογραφία: Τζέιν Γουάιλτ Χόκινγκ. Πρωταγωνιστές: Έντι Ρέντμεϊν, Φελίσιτι Τζόουνς. Μουσική: Γιόχαν Γιόχανσον. Πρώτη Προβολή:2014. Διάρκεια:123 λεπτά

8 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο Εργασίας 1 Νεοελληνικά κείμενα Α Γυμνασίου Θεματική ενότητα:το αγωνιστικό πνεύμα του ανθρώπου Μαρία Πηλιώτου, Λεώνη Καθηγήτρια: Σπανάκη Ζαχαρένια Το είδος του κειμένου:. Πρόσωπα:. Τόπος: Χρόνος:... Α Μέρος του κεφ. «Έχουν περάσει δύο χρόνια», σελ.109-118 Θεματικές ενότητες: 1 η ενότητα:. Πλαγιότιτλος: 2 η ενότητα:. Πλαγιότιτλος: 3 η ενότητα:. Πλαγιότιτλος: 4 η ενότητα:. Πλαγιότιτλος: Ερωτήσεις 1)Σας άρεσε το απόσπασμα; Γιατί; Τι σας συγκίνησε; 2)Τι είδους πρόβλημα αντιμετωπίζει η Λεώνη; Πότε ξεκίνησε; 3)Πόσο χρονών είναι η Λεώνη τώρα; Πηγαίνει σχολείο; 4)Πού εξελίσσεται το συγκεκριμένο επεισόδιο; 5)Ποια είναι τα άλλα πρόσωπα; 6)Με τι ασχολείται η Λεώνη τα τελευταία δύο χρόνια; 7)Ποια είναι τα όνειρά της; Ποια σχέδια κάνει για το μέλλον; 8)Ποιο γεγονός και ποιο πρόσωπο τη βοήθησε να υιοθετήσει αυτή τη στάση απέναντι στο πρόβλημά της; 9)Γιατί έχει τόση σημασία η απόφαση της Λεώνης να εμφανιστεί στο πάρτι που οργανώνουν οι φίλοι της;

9 10)Ποια στάση κρατούν οι οικείοι της απέναντι στις αποφάσεις της; 11)Πώς κατέληξε το πάρτι στο μουσικό στέκι; 12)Η Λεώνη αντλεί δύναμη από τους οικείους και τους φίλους της. Ποιες εκδηλώσεις δείχνουν τη χαρά της; Ποιος αφηγηματικός τρόπος κυριαρχεί εδώ; Τι είδους προτάσεις χρησιμοποιούνται; 13)Υπάρχουν σημεία που μας βοηθούν να φανταστούμε πώς ήταν η ζωή της Λεώνης στο παρελθόν, πριν εμφανιστεί το πρόβλημα; 14)Ποια συναισθήματα σάς δημιουργούνται, διαπιστώνοντας την αγωνιστική διάθεση της Λεώνης; (βλ. απαρίθμηση των δραστηριοτήτων της στο τέλος του α μέρους του κεφαλαίου) Αφηγηματικοί τρόποι Α. Αφήγηση 1)Η αφήγηση γίνεται σε..πρόσωπο από ένα άλλο πρόσωπο που γνωρίζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα της Λεώνης. π.χ.. 2)Ο χρόνος του ρήματος στην αφήγηση είναι,γιατί έτσι.. 3)Σε μερικά σημεία η Λεώνη μας δίνει η ίδια τις σκέψεις της (εσωτερικός μονόλογος) ή τα λόγια προσφιλών προσώπων της. Τότε η αφήγηση ζωντανεύει. 4)Ο αφηγητής παρουσιάζει τα γεγονότα με τη σειρά που έγιναν, αλλά σε μερικά σημεία η αφήγηση διακόπτεται και παρουσιάζονται γεγονότα: α)προγενέστερα. Τότε έχουμε αναδρομική αφήγηση. Δώστε ένα παράδειγμα μέσα στο κείμενο. π.χ... β)μεταγενέστερα. Τότε η αφήγηση έχει τη μορφή της πρόληψης. π.χ... Β. Περιγραφή:... Γ. Διάλογος:... Εκφραστικά μέσα Εικόνα: Μεταφορά:.. Παρομοίωση:.. Η γλώσσα και το ύφος: Εργασία για το σπίτι - Ερώτηση σχολικού βιβλίου: Ποια στάση κράτησε η Λεώνη απέναντι στο πρόβλημα υγείας της και πόσο επηρεάστηκε από αυτό η συμπεριφορά της; Τι είδους προσωπικότητα αποκαλύπτει αυτή η στάση;

10 Φύλλο Εργασίας 2 1 ο κεφάλαιο του βιβλίου 1, «Στην οδό Ησιόνης», σελ.9-14 Ερωτήσεις 1)Σε ποιο χώρο μεταφερόμαστε στο α κεφ. του μυθιστορήματος; Δώστε περισσότερες πληροφορίες για το μουσικό στέκι, στηριζόμενοι σε στοιχεία που δίνει το κείμενο (περιγραφή του χώρου, η λειτουργία του, ο σκοπός που υπηρετεί, τι περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα, ώρες λειτουργίας του). 2)Ποιος μας βοηθά να μεταφερθούμε στο μουσικό στέκι; Ποια είναι η Όλγα Στεφάνου και πώς ξεκίνησε η γνωριμία της με τη Λεώνη; 3)Ποιες σκέψεις κάνει η Όλγα για το μουσικό στέκι και για τη Λεώνη; 4)Τι πρότεινε η Όλγα στη Λεώνη; 5)Πώς θα οργανώσει το βιβλίο της η Όλγα Στεφάνου; Πού θα στηριχθεί η αφήγηση; 6)Ποιος νομίζετε θα δώσει το τέλος; 7)Σε ποιο πρόσωπο και χρόνο βρίσκεται το ρήμα; Τι είδους αφήγηση έχουμε εδώ; Ποιους άλλους αφηγηματικούς τρόπους εντοπίζετε; 8)Γιατί το κεφάλαιο αυτό αποτελεί τον πρόλογο του βιβλίου; 9) Πιστεύετε ότι το μυθιστόρημα στοχεύει στο να μας παρουσιάσει με χρονική σειρά τη ζωή της Λεώνης ή να δώσει στιγμές, σταθμούς της ζωής της, που φωτίζουν τη συναισθηματική κατάσταση και ωρίμανση αυτής; Δημιουργικές εργασίες: 1)Προσπαθήστε να ζωγραφίσετε: α)το μουσικό στέκι, β) τη Λεώνη, στηριζόμενοι σε σημεία του κειμένου. 2)Δημιουργήστε το διαφημιστικό φυλλάδιο που οδήγησε στο μουσικό στέκι την Όλγα Στεφάνου. 3)Ποιο είναι το ποίημα του Διονύσιου Σολωμού που αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης για την ονομασία του μουσικού στέκι της οδού Ησιόνης; 4)Αναζητήσετε στο διαδίκτυο το τραγούδι της Χάρις Αλεξίου, «Το τραγούδι του χελιδονιού». Βρείτε στοιχεία για τα ιστορικά γεγονότα που αποτέλεσαν την αφορμή της σύνθεσης του τραγουδιού. 5)Αναζητήστε πληροφορίες για τη ναΐφ ζωγραφική. Με τη βοήθεια της καθηγήτριας των καλλιτεχνικών ζωγραφίστε και εσείς. 6)Αναζητήστε στο διαδίκτυο ζωγραφικούς πίνακες του Θεόφιλου και του Κάσιαλου. 7)Αν ήσουν μέλος της συντροφιάς των παιδιών, τι θα ήθελες να περιλαμβάνει το πρόγραμμά στο μουσικό στέκι; 8)Παίξτε και εσείς ένα μουσικό κομμάτι το οποίο πιστεύετε ότι θα ταίριαζε στην ατμόσφαιρα και στον σκοπό που υπηρετούνται στο στέκι.

11 Σημείωση: Το 1 ο κεφάλαιο του βιβλίου δόθηκε σε φωτοτυπία στους μαθητές. Α Ομάδα εργασίας - Φύλλο Εργασίας Η Λεώνη πριν από την εισαγωγή της στο νοσοκομείο, σελ. 15 51 Α.Τα πρώτα χρόνια της Λεώνης στο μεγάλο σπίτι Η πρώτη δημοτικού Ερωτήσεις Κεφ. «Λοιπόν τι λέτε;» 1)Ποια χρονική στιγμή της ζωής της Λεώνης επιλέγει η Όλγα να αποτελέσει την αρχή της συγγραφής της; Ποια σκηνή από τη ζωή της Λεώνης παρουσιάζεται εδώ; 2)Τι επιλέγει η μικρή Λεώνη να ζωγραφίσει την ώρα του μαθήματος στο σχολείο; Πώς φαντάζεται τον Θεό η Λεώνη; 3)Ποια στάση κρατά η δασκάλα μπροστά στις ζωγραφιές των παιδιών; Πώς την καταλαβαίνετε εσείς; 4) Φωτίζει η ζωγραφιά τη συναισθηματική κατάσταση αλλά και τη στάση της Λεώνης απέναντι στη ζωή; 5)Πώς κρίνει η Λεώνη την αρχή του βιβλίου; Δημιουργικές εργασίες 1)Αναζητήστε πληροφορίες για τον Φαέθοντα. 2)Επιλέξτε δυο μικρά αποσπάσματα που θα θέλατε να διαβάσετε στη τάξη. Κεφ. «Ξημέρωσε πια» - Η Λεώνη δέκα χρόνων - Τα σύννεφα των πρώτων χρόνων 1)Ποια άλλη σημαντική στιγμή των παιδικών της χρόνων παρουσιάζεται σε αυτό το κεφάλαιο; 2)Σκεφτείτε σκηνές, σκέψεις, ενέργειες που δένουν τα μέλη της οικογένειας σε ένα πάρτι γενεθλίων. Ανακαλέστε δικές σας αναμνήσεις. 3)Ποια πράγματα πλήγωσαν τη Λεώνη στο πάρτι των γενεθλίων της των εννέα και δέκα χρόνων; Γενέθλια των εννέα χρόνων Γενέθλια των δέκα χρόνων........ 4)Πώς παρουσιάζει τα συναισθήματά της η δεκάχρονη και η ώριμη Λεώνη; Πώς βίωσε τον χωρισμό των γονιών της; 5)Γιατί επιλέγεται αυτό το γεγονός (τα γενέθλια) για να φωτιστεί η ψυχολογία της Λεώνης; Ποια εκφραστικά σχήματα και ποιοι αφηγηματικοί τρόποι χρησιμοποιούνται, για να φανεί η συναισθηματική κατάσταση της Λεώνης; Β.Τα χρόνια στο Γυμνάσιο Ερωτήσεις Κεφ. «Εγγραφή στο γυμνάσιο»

12 1)Τι ήταν εκείνο που εντυπωσίασε τη Λεώνη την πρώτη μέρα στο γυμνάσιο και γιατί; 2)Πόσο βοηθάει την εξέλιξη της υπόθεσης η περιγραφή των συναισθημάτων της Λεώνης μπροστά στην τοιχογραφία της εισόδου του γυμνασίου; 3)Ποια είναι τα μέλη της παρέας της; Ποιες πληροφορίες δίνονται γι αυτά; Κεφ. «Το ξυπνητήρι ξεκινάει». Τα χρόνια της Λεώνης στη Β Γυμνασίου 1)Ποιες πληροφορίες φωτίζουν τη σχέση της Λεώνης με τους γονείς της; Πόσο κοντά της βρίσκονται; 2)Ποιες σκέψεις κάνει η Λεώνη για το Γυμνάσιο; 3)Με ποιους συμπληρώνεται η παρέα της Λεώνης; Ποιες πληροφορίες μας δίνονται για το μουσικό στέκι; 4)Ποιο περιστατικό από τη σχολική ζωή της Λεώνης παρουσιάζεται σ αυτό το κεφάλαιο; Ποια «ηρωική πράξη» των συμμαθητών της περιγράφεται εδώ; 5)Ποιο γεγονός αποτέλεσε την αφορμή για να προβούν σ αυτήν την «ηρωική πράξη» οι συμμαθητές της Λεώνης; 6)Ποιο ήταν το θέμα του μαθήματος της ιστορίας τη συγκεκριμένη ημέρα που περιγράφεται εδώ; 7)Με ποια γεγονότα από τη σύγχρονη των παιδιών πραγματικότητα βρίσκει ομοιότητα ο καθηγητής της ιστορίας; 8) Γιατί δάκρυσε ο δάσκαλος μπροστά στην «ηρωική πράξη» των μαθητών; 9)Τι επιδιώκει ο καθηγητής, όταν τους προτείνει να διαβάσουν το απόσπασμα από «το Χρονικό» του Λ. Μαχαιρά; Πιστεύετε πως άλλαξε η στάση των μαθητών απέναντι στο μάθημα της ιστορίας και τον καθηγητή μετά από αυτό; 10)Μπορεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος να επιτευχθεί γνήσια επικοινωνία του καθηγητή με τους μαθητές; Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Κεφ. «Οι μέρες τρέχουν» - Τα χρόνια της Λεώνης στη Γ Γυμνασίου 1)Ποια γεγονότα δείχνουν την ξεγνοιασιά και τη ζωντάνια των παιδιών στο χώρο του Γυμνασίου; 2)Για ποιο λόγο καλείται η Λεώνη στο γραφείο του Διευθυντή; 3)α.Πώς χαρακτηρίζεται ο Βασίλης από τον Διευθυντή; β.τι είναι ο Βασίλης για τη Λεώνη; γ. Πώς αισθάνεται η Λεώνη μετά τον διάλογο της με τον διευθυντή; 4)Ποιες πληροφορίες αντλούμε για την ψυχολογία της Λεώνης, διαβάζοντας το Λεύκωμά της; Κεφ. «Η Λεώνη φτάνει από το φροντιστήριο» - Η Λεώνη είναι στην Γ τάξη Γυμνασίου 1)Ποιες δραστηριότητες δίνουν χαρά στη Λεώνη; Ποια είναι τα όνειρά της; 2)Σε ποια σημεία περιγράφονται τα συναισθήματά της; Ποια εκφραστικά σχήματα κυριαρχούν εδώ; 3)Ποιο είναι το θέμα της συνάντησης ανάμεσα στη Λεώνη και τη μητέρα της; Τι της ζητάει; 4)Για ποιο λόγο η μητέρα της δε συμπαθεί τον Βασίλη;

13 5)Για ποια θέματα είχε ανάγκη η Λεώνη να μιλήσει με τη μητέρα της; 6)Πώς παρουσιάζεται η μητέρα της Λεώνης; Πόσο κοντά βρίσκεται με τη Λεώνη; Δημιουργικές εργασίες 1)Μπορείτε να γράψετε έναν φανταστικό διάλογο ανάμεσα στη Λεώνη και τη μητέρα της μετά τη συνάντηση της ηρωίδας μας με τον διευθυντή; Σκοπός της σκηνής είναι να φανεί μια ουσιαστική σχέση μητέρας και κόρης. Δραματοποιήστε το διάλογο αυτό. 2)Ποιο μουσικό κομμάτι πιστεύετε θα έπαιζε ο Βασίλης στη Λεώνη στην παραπάνω σκηνή; Ποια νομίζετε πρέπει να είναι η στάση μας απέναντι στα στερεότυπα; Κεφ. «Στις οχτώ ήρθε η Μαργαρίτα» 1)Ποια νέα εμπειρία δοκιμάζει η Λεώνη με την παρέα της; Με ποιο κίνδυνο βρίσκεται αντιμέτωπη; 2)Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι τα παιδιά αναζητούν νέες εμπειρίες (ντισκοτέκ, κάπνισμα, εκφοβισμός ); 3)Πώς μπορεί ένα παιδί να λύσει τα προβλήματά του; Πόσο σημαντικό είναι να είναι δίπλα του η μητέρα του; Β Ομάδα εργασίας - Φύλλο Εργασίας Η Λεώνη μετά την εισαγωγή της στο νοσοκομείο, σελ.52-108 Ερωτήσεις Κεφ. «Η ζέστη τούτο τον μήνα» 1.Σε ποια χρονική στιγμή της ζωής της Λεώνης εκδηλώνεται το πρόβλημα της υγείας της; 2.Πώς νιώθει καθώς θυμάται τα γεγονότα εκείνης της ημέρας; Ποιες σκέψεις κάνει; Κεφ. «Το πώς βρέθηκε εδώ» 1)Ποιες είναι οι πρώτες εικόνες που έχει η Λεώνη, μόλις συνέρχεται στο νοσοκομείο; Ποιες είναι οι πρώτες σκέψεις της; Ποια συναισθήματα την πλημμυρίζουν; 2)Ποιοι βρίσκονται κοντά της; Πώς ερμηνεύει η Λεώνη τις αντιδράσεις τους; Τι ζητά από αυτούς; 3)Πόσο η δυσκολία της κατάστασης της Λεώνης φέρνει πιο κοντά τους δικούς της. 4)Γιατί είναι σημαντική η παρουσία των φίλων της στο νοσοκομείο; Κεφ. «Η Λεώνη ξυπνάει» 1)Ποιες πρωτόγνωρες δυσκολίες αντιμετωπίζει η Λεώνη τις πρώτες μέρες στο νοσοκομείο; 2)Ποια είναι τα συναισθήματά της; Ποιες σκέψεις κάνει; 3)Ποια πρόσωπα/γεγονότα τη βοηθούν να αντιμετωπίσει με αισιοδοξία τη δυσκολία της κατάστασης της; 4)Ποιες αλλαγές διαπιστώνει στη ζωή των οικείων της και στη σχέση της με εκείνους; Κεφ. «Ανοίγει τα μάτια»

14 1)Ποιες στενάχωρες σκέψεις κάνει η Λεώνη; Πώς διαμορφώνονται τα συναισθήματά της; 2)Ποια πρόσωπα τη βοηθούν να βγει από την απελπισία και πώς; 3)Πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις της με τους γονείς της; Κεφ. «Το ρολόι δείχνει δέκα» 1)Περιγράψτε την Αννούλα. 2)Η κατάσταση της υγείας της Αννούλας επηρεάζει την Λεώνη; 3)Πώς η Λεώνη αντιμετωπίζει τα αποτελέσματα των εξετάσεων; Ποιες σκέψεις κάνει πριν τα μάθει και ποιες μετά; 4)Πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις της Λεώνης με τους δικούς της; Γ Ομάδα εργασίας - Φύλλο Εργασίας Η Λεώνη μετά την έξοδό της από το νοσοκομείο, σελ.118-129 Κεφάλαια: «Έχουν περάσει δύο χρόνια», Β Μέρος και «Στην οδό Ησιόνης (Επίλογος)» Ερωτήσεις 1)«Ναι έχεις δίκιο. Ήμουν χαρούμενη, όσο δεν ήμουν ποτέ!». Ποιος μιλά εδώ; Σε ποιον απευθύνεται; Ποια σχέση λέτε να τους συνδέει; Σε τι αναφέρεται; 2)Πόσο χρονών είναι η Λεώνη; Πόσος χρόνος έχει περάσει από το πάρτι στο μουσικό στέκι; 3)Ποιες αλλαγές έχουν γίνει στη ζωή της Λεώνης και των οικείων της έναν χρόνο μετά; 4) Οι αλλαγές αυτές στη ζωή των συγγενών της δηλώνουν ότι έχουν υιοθετήσει και διαφορετική στάση απέναντι στη ζωή; Πώς νιώθουν; 5) Αναζητήστε σημεία που αποκαλύπτουν τη συναισθηματική εξέλιξη της Λεώνης στο παρόν. 6)Ποια λόγια της μας βοηθούν να καταλάβουμε τη στάση που κρατά απέναντι στη ζωή; Πώς αντιμετωπίζει το πρόβλημα της υγείας της αλλά και τη σχέση της με τους άλλους; 7)«Η ζωή, Όλγα μου, δε χάθηκε επειδή έχασα τα δυο μου πόδια. Ίσα ίσα. Τώρα είναι που νιώθω ότι ζω. Ζω!»Πώς καταλαβαίνετε τα λόγια της Λεώνης; Για ποιους λόγους είναι ευτυχισμένη τώρα και όχι στο παρελθόν; 8)Ποιο είναι το τέλος του βιβλίου; Θα θέλατε να δώσετε εσείς ένα διαφορετικό τέλος; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

15 ΟΔΗΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Ονοματεπώνυμο:.. Τμήμα:... Τίτλος/είδος του βιβλίου: Συγγραφέας:... Εκδοτικός οίκος, ημερομηνία πρώτης έκδοσης:... Εξώφυλλο: Ποιοι είναι οι ήρωες του βιβλίου;.. Ποιος είναι αφηγητής;... Ποιος είναι ο τόπος και ο χρόνος της ιστορίας;... Ποιο είναι το θέμα του έργου;.... Περίληψη Εδώ παρουσιάστε με δικά σας λόγια: α)το κεντρικό θέμα του βιβλίου που διαβάσατε β)τα βασικά γεγονότα της πλοκής του και τα πιο σημαντικά θέματα που θίγει ο συγγραφέας Ανάγνωση χαρακτηριστικών αποσπασμάτων από το βιβλίο Η κριτική σας Εδώ προσπαθήστε να ακολουθήσετε τις παρακάτω οδηγίες: α)ποιες σκέψεις και ποια συναισθήματα σάς δημιουργήθηκαν, καθώς διαβάζατε το βιβλίο; Δικαιολογήστε την απάντησή σας (π.χ προβληματίστηκα, εντυπωσιάστηκα γιατί ) β)αξιολογήστε αν το βιβλίο σάς βοήθησε να αντλήσετε περισσότερες πληροφορίες γύρω από τη θεματολογία με την οποία ασχοληθήκαμε (ρατσισμός, σεβασμός στη διαφορετικότητα) γ)δώστε στοιχεία για τη γλώσσα, τις αφηγηματικές τεχνικές σε συνδυασμό με τα μηνύματα του έργου δ)μπορείτε, επίσης, να αναφερθείτε σε άλλα βιβλία, που έχετε ήδη διαβάσει και ενισχύουν ή έρχονται σε αντίθεση με τα συμπεράσματα του συγκεκριμένου βιβλίου.

16 ΟΔΗΓΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ Ονοματεπώνυμο:... Τμήμα:... Τίτλος/είδος της ταινίας:... Σκηνοθεσία:.. Σενάριο:. Παραγωγή:... Πρώτη προβολή:... Πρωταγωνιστές:...... Μουσική:... Διάρκεια:... Ποιοι είναι οι ήρωες της ταινίας; Ποιος είναι ο τόπος και ο χρόνος που εξελίσσεται η υπόθεση;. Ποιο είναι το θέμα του έργου;. Περίληψη Εδώ παρουσιάστε με δικά σας λόγια: α)το κεντρικό θέμα της ταινίας που παρακολουθήσατε β)τα βασικά γεγονότα της πλοκής της και τα σημαντικότερα θέματα που προβάλλονται γ)ποια σκηνή της ταινίας σας άρεσε πιο πολύ και γιατί Η κριτική σας Εδώ προσπαθήστε να ακολουθήσετε τις παρακάτω οδηγίες: α)ποιες σκέψεις και ποια συναισθήματα σάς δημιουργήθηκαν, καθώς βλέπατε την ταινία; Δικαιολογήστε την απάντησή σας (π.χ προβληματίστηκα, εντυπωσιάστηκα γιατί ) β)δώστε την άποψή σας για την ερμηνεία των ηθοποιών, τα σκηνικά, τη μουσική του έργου γ)αξιολογήστε αν η ταινία σας βοήθησε να αντλήσετε περισσότερες πληροφορίες γύρω από τη θεματολογία με την οποία ασχοληθήκαμε (ρατσισμός, σεβασμός στη διαφορετικότητα) δ)μπορείτε, επίσης, να αναφερθείτε σε βιβλία ή άλλες ταινίες, που έχετε ήδη διαβάσει ή παρακολουθήσει και ενισχύουν τα συμπεράσματά σας σχετικά με το θέμα μας.

17 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Κλιάφα Μ., Ο δρόμος για τον παράδεισο είναι μακρύς, εκδ. Κέδρος,2003 Σ αυτό το μυθιστόρημα η συγγραφέας εξαίρει τον αγώνα που καταβάλλουν κάποιοι συνάνθρωποί μας, για να απαλλαγούν από τα συναισθήματα της πίκρας και της απογοήτευσης που βιώνουν, επειδή είναι διαφορετικοί. Η Βερόνικα και η Ελένη είναι δύο κορίτσια που ζουν σε διαφορετικές πόλεις, στον Βόλο και στην Αθήνα. Και οι δύο βρίσκονται σε παρόμοια κατάσταση. Η Βερόνικα λόγω της αλβανικής της καταγωγής βιώνει την καχυποψία και την απόρριψη της κοινωνίας του Βόλου. Η Ελένη, άτομο με κινητικές δυσκολίες λόγω αυτοκινητικού ατυχήματος, πληγώνεται από τον οίκτο και την υποκρισία του περίγυρού της στην Αθήνα. Η υπόθεση του έργου ξεδιπλώνεται, παρακολουθώντας τις επιστολές που ανταλλάσουν οι δύο δεκαπεντάχρονες κοπέλες. Τα κορίτσια μοιράζονται τα προβλήματα, τις ανησυχίες αλλά και τις προσδοκίες τους. Η Βερόνικα εκφράζει στη φίλη της την αγανάκτηση και το θυμό της για την άδικη συμπεριφορά σε βάρος της οικογένειάς της. Η Ελένη από την άλλη αρνείται τη νέα κατάσταση που βρίσκεται και δεν αποκαλύπτει το πρόβλημά της στη φίλη της. Μέσα από τα γράμματά της ζει τη ζωή που θα ήθελε να έχει: τη φροντίδα και των δύο γονιών της, το θαυμασμό των αγοριών, τη διάκριση στα αγωνίσματα του στίβου. Κατά τη διάρκεια των αγώνων αυτών θα κλονιστεί η φιλία των δύο κοριτσιών. Συγκεκριμένα, όταν η Ελένη προσποιείται ότι θα συμμετάσχει σε αγώνες, η Βερόνικα, θέλοντας να της κάνει έκπληξη, θα ανακαλύψει τυχαία την αλήθεια. Η συζήτηση που θα ακολουθήσει μεταξύ τους θα ανακουφίσει και τις δύο. Η υπόθεση του έργου προκαλεί από την αρχή το ενδιαφέρον μας. Η συγγραφέας μας βοηθά να καταλάβουμε ότι πρέπει να σεβόμαστε το διαφορετικό, τον άνθρωπο με αναπηρία, τον αλλοεθνή. Να φερόμαστε ευγενικά σε όποιον δε ντύνεται ή δε χτενίζεται, όπως εμείς. Μας μεταφέρει, επίσης, το μήνυμα ότι χρειάζεται δύναμη και θέληση, για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες της ζωής και να φτάσουμε στον δικό μας παράδεισο. Το είδος του μυθιστορήματος (επιστολικό μυθιστόρημα) και η απλή γλώσσα με στοιχεία του προφορικού λόγου δίνουν πειστικότητα στο κείμενο και κερδίζουν τον αναγνώστη. Πέτροβιτς - Ανδρουτσοπούλου Λ., Αμίλητη αγάπη, εκδ.πατάκη,2014 Η συγγραφέας σ αυτό το μυθιστόρημα παρουσιάζει τη δύναμη της φιλίας που δένει τρεις φίλους την Ειρήνη, τον Θέμη και την Όλγα και τους βοηθάει να αντιμετωπίσουν την αδικία που συναντούν στην καθημερινή τους ζωή. Ο καθένας έχει διαφορετικές ανάγκες και προσδοκίες και οι τρεις, όμως, αγωνίζονται να κερδίσουν την ευτυχία για τους ίδιους αλλά και για τους άλλους. Ο Θέμης λόγω αυτοκινητικού ατυχήματος, έχει χάσει τον πατέρα του και τη δυνατότητα να περπατάει. Με

18 την οικονομική όμως στήριξη του οικογενειακού φίλου, κ. Απελλή, χαίρεται όλες τις διευκολύνσεις που του παρέχει η υποστηρικτική τεχνολογία. Με τη δύναμη της θέλησης ξεχωρίζει στο σχολείο, στην ιππασία αλλά και στο μπάσκετ. Παρά τις προσωπικές του δυσκολίες θα συμπορευτεί με τους υπόλοιπους της ομάδας, για να αντιμετωπίσει τη βία και τον εκφοβισμό σε βάρος συμμαθητή του, του Γρηγόρη. Για την Ειρήνη η αναπηρία του Θέμη δεν είναι μειονέκτημα. Τον θαυμάζει και του προσφέρει ανιδιοτελή στήριξη. Η Ειρήνη θα τον ερωτευτεί κι εκείνος θα την αγαπήσει, αλλά η αγάπη τους θα μείνει σιωπηλή, αμίλητη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στο τέλος, όμως, θα τους ενώσει για μια ζωή. Η συγγραφέας σ αυτό το μυθιστόρημα θίγει φαινόμενα σύγχρονα και ελκυστικά για τους νέους: τη ρατσιστική συμπεριφορά σε βάρος συνανθρώπων μας, τον σχολικό εκφοβισμό, τη βία, τον νέοναζισμό. Παράλληλα, προβάλλει τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, τη σημασία της ειλικρίνειας στη φιλία, την αλληλεγγύη και την αισιοδοξία στη ζωή. Η αφήγηση της Ειρήνης σε α πρόσωπο δίνει ζωντάνια στο κείμενο. Η απλή, επίσης, γλώσσα με διανθισμένα αποσπάσματα από έργα συγγραφέων έχει μορφωτική αξία και προσφέρει αισθητική απόλαυση. Μεταδίδει την αισιοδοξία και τον προβληματισμό των ηρώων στους αναγνώστες. Φόρεστ Γκαμπ Αμερικανική ταινία. Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Ζεμέκις. Σενάριο: Γουίνστον Γκρουμ. Πρωταγωνιστές: Τομ Χανκς, Σάλι Φιλντ, Γκάρι Σινίζ, Ρόμπιν Ράιτ. Παραγωγή: Γουέντυ Φίνερμαν. Μουσική: Άλαν Σιλβέστρι. Πρώτη προβολή:1994. Διάρκεια:141 λεπτά. Η ταινία «Φόρεστ Γκαμπ» βασίζεται στο βιβλίο του Γουίνστον Γκρουμ και παρουσιάζει τη ζωή του ομώνυμου ήρωα, ενός ατόμου με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης που κερδίζει, όμως, με την καλοσύνη και την αθωότητά του όλους όσους συναντά. Η ταινία ξεκινά με τον Φόρεστ Γκαμπ να κάθεται σε ένα παγκάκι στη πόλη Τζώρτζια των Η.Π.Α, περιμένοντας το λεωφορείο. Εκεί, στη στάση του λεωφορείου, αφηγείται σε όσους κάθονται δίπλα του την ιστορία της ζωής του. Η μητέρα του, όταν ήταν μικρός, τον δίδασκε να μην αισθάνεται διαφορετικός και να μην αφήνει κανέναν να τον θεωρεί ανόητο. Το κουτί, μάλιστα, με τα σοκολατάκια που κρατά μαζί του τού θυμίζει τα λόγια της: «Η ζωή είναι σαν ένα κουτί με σοκολατάκια. Ποτέ δε ξέρεις τι θα βρεις μέσα». Θυμάται, επίσης, τα λόγια της αγαπημένης του Τζέιν: «Πρέπει να προσπαθείς συνεχώς, για να πετύχεις». Αυτό, λοιπόν, έκανε ο Γκαμπ σε όλη του τη ζωή και το πέτυχε με διαφορετικό και ιδιαίτερο τρόπο. Γνώρισε τον Έλβις Πρίσλει και τον δίδαξε χορό. Ενέπνευσε το Τζον Λένον να γράψει τους στίχους του «imagine». Πολέμησε στο Βιετνάμ. Έγινε πρωταθλητής του μπέιζμπολ και του πινγκ πονγκ και εκατομμυριούχος. Παντρεύτηκε, τέλος, την αγαπημένη του Τζέιν και έκανε παιδί μαζί της. Έκανε, δηλαδή, ό,τι μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς. Ο Φόρεστ

19 Γκαμπ πέτυχε στη ζωή του, επειδή αποδέχτηκε τη διαφορετικότητά του. Η ταινία μας διδάσκει ότι οι άνθρωποι με αναπηρία είναι διαφορετικοί όπως διαφορετικός είναι ο τρόπος που βλέπουμε όλοι εμείς τη ζωή. Ζωή σαν Τριαντάφυλλο Σκηνοθεσία: Μικ Τζάκσον. Πρωταγωνιστές: Κλερ Ντέινς, Τζούλια Όρμοντ, Ντέιβιντ Στράθερν, Κάθριν Ο Χάρα. Σενάριο: Κρίστοφερ Μόνκερ. Μουσική: Άλεξ Γούρμαν. Πρώτη προβολή: 2010. Διάρκεια: 103 λεπτά. Η υπόθεση της ταινίας βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Παρουσιάζει τη ζωή της Τέμπλ Γκράντιν, μιας γυναίκας που παρά τις δυσκολίες της λόγω αυτισμού κατάφερε να διακριθεί στον σχεδιασμό και την κατασκευή αγροτικών μηχανημάτων. Η Τέμπλ στην παιδική της ηλικία αντιμετωπίζει με πικρία την εχθρότητα της κοινωνίας στην οποία ζει. Όλοι αντιλαμβάνονται τη διαφορετικότητά της ως μειονέκτημα. Ζει ωστόσο μοναδικές στιγμές χαράς στη φάρμα της θείας της. Εκεί ανακαλύπτει την ιδιαίτερη ικανότητά της να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί τη συμπεριφορά των ζώων. Αυτό την κάνει να νιώθει ευχαρίστηση, ικανοποίηση και σιγουριά. Ένα ακόμα χάρισμά της είναι να κατανοεί τους κανόνες της Φυσικής και της Μηχανικής μέσω των οπτικών της σκέψεων. Σταθμός στη ζωή της ήταν ο αγαπημένος της καθηγητής της Φυσικής, ο οποίος εντυπωσιάζεται από τις ικανότητές της και την ενθαρρύνει να συνεχίσει τις σπουδές της. Η ζωή της, όμως, στο κολέγιο είναι δύσκολη. Η επικοινωνία με τους συμμαθητές της είναι μηδαμινή και βρίσκεται σε απομόνωση. Η συγκάτοικός της είναι το μόνο πρόσωπο με το οποίο έχει αναπτύξει φιλική σχέση. Είναι κι εκείνη διαφορετική, είναι τυφλή. Η Τέμπλ βρίσκει παρηγοριά στον σχεδιασμό ενός μηχανήματος, το οποίο η ίδια ονομάζει «τεχνητή αγκαλιά». Συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα σύστημα με μπάρες μέσα στο οποίο τα μοσχάρια, μένοντας ήρεμα, μπορούν να εμβολιαστούν. Όταν της ζητείται να σχεδιάσει μια στέρνα για τον καθαρισμό των βοδιών, αυτή όχι μόνο το πραγματοποιεί με επιτυχία αλλά με ειδικούς χειρισμούς και καμπύλες σε αυτήν καταφέρνει να αποβάλει τον φόβο των ζώων. Αυτό την κάνει γνωστή στην ευρύτερη κοινωνία. Σε όλη την υπόλοιπη ζωή της γράφει άρθρα και δίνει διαλέξεις τόσο για τη ζωοτεχνική επιστήμη όσο και για τον αυτισμό. Πολύ δυνατή σκηνή στην ταινία ήταν, όταν η Τεμπλ στη διάρκεια μιας ομιλίας της αφήνει να ξεδιπλωθεί ο ψυχικός της κόσμος και ουσιαστικά παρουσιάζει την προσωπική της ιστορία της. Τονίζει τη στήριξη που είχε από τη μητέρα της. Εκφράζει την ευγνωμοσύνη της προς αυτήν, λέγοντας πως η βοήθεια που της πρόσφερε τα πρώτα χρόνια της ζωής της ήταν καθοριστική. Η ταινία «Ζωή σαν Τριαντάφυλλο» προκαλεί το ενδιαφέρον και τη συγκίνηση του θεατή. Η σκληρότητα με την οποία αντιμετωπίζει αρχικά η κοινωνία την Τέμπλ εκπλήσσει. Ταυτόχρονα, προκαλεί τον θαυμασμό όλων μας το θάρρος και η επιμονή της για επιβίωση και διάκριση. Μας

20 θυμίζει την ηρωίδα της Μ. Πυλιώτου, τη Λεώνη. Όπως και αυτή, η Τέμπλ με τη στήριξη των δικών της αγωνίζεται, διεκδικεί, ονειρεύεται. Το μήνυμα που παίρνουμε παρακολουθώντας την ταινία είναι ότι η διαφορετικότητα δεν είναι κατωτερότητα. Η Θεωρία των Πάντων Σκηνοθεσία:Τζέιμς Μαρς.Σενάριο:Άντονι Μακάρτεν.Βιογραφία:Τζέιν Γουάιλτ Χόκινγκ. Πρωταγωνιστές:Έντι Ρέντμεϊν,Φελίσιτι Τζόουνς.Μουσική: Γιόχαν Γιόχανσον. Πρώτη Προβολή:2014.Διάρκεια:123 λεπτά. Η ταινία «Η θεωρία των Πάντων» βασίζεται στην αυτοβιογραφία της Τζέιν Χόκινγκ, της πρώτης γυναίκας του διάσημου φυσικού Στήβεν Χόκινγκ. Παρουσιάζει τη ζωή του επιστήμονα που, αν και ήταν καθηλωμένος σε ένα καρότσι λόγω της Νόσου του Κινητικού Νευρώνα, κατάφερε με τη βοήθεια των δικών του και της υποστηρικτικής τεχνολογίας να διαπρέψει. Η υπόθεση της ταινίας ξεκινά, όταν ο Στίβεν είναι 21 χρονών και σπουδάζει στο Κέμπριτζ. Τότε γνωρίζεται και ερωτεύεται τη συμφοιτήτριά του, που θα γίνει και η σύντροφός του για πολλά χρόνια. Η διάγνωση της ασθένειάς του θα τον συγκλονίσει. Στην πορεία της κοινής τους ζωής, η Τζέιν τον φροντίζει και τον στηρίζει ψυχολογικά. Οι μελέτες του και η θεωρία του για το σύμπαν τον κάνουν διάσημο και τον βοηθούν να εξασφαλίσει τα έξοδα της οικογένειας που έχει ήδη δημιουργήσει. Η υγεία του, όμως, συνεχώς επιδεινώνεται, ώσπου χάνει και την ικανότητα του να μιλάει. Ο Στίβεν, υποστηριζόμενος από ένα βοηθητικό πρόγραμμα ρομποτικής ομιλίας, συνεχίζει να εργάζεται στον χώρο του. Η ταινία τελειώνει με μια συνταρακτικά δυνατή σκηνή. Ο Στήβεν Χόκινγκ απελευθερώνεται από το ατροφικό και παραμορφωμένο του κορμί και περπατάει κατά τη διάρκεια μιας διάλεξής του. Φυσικά η σκηνή αυτή κινείται στον χώρο της φαντασίας, ωστόσο δίνει την ευκαιρία να αντιστρέψει την πορεία του στον χρόνο και να προβάλλει την ευφυΐα του και τη δύναμη της θέλησής του. Πολλά είναι τα μηνύματα ζωής που παίρνουμε από αυτήν την ταινία. Η ιστορία αυτού του αδύναμου σωματικά αλλά δυνατού πνευματικά ανθρώπου εντυπωσιάζει τον καθένα μας. Έχει μοναδική αξία, επειδή μας βοηθάει να δούμε τα ΑμεΑ με «άλλη ματιά». Διαψεύδει εκείνους που θεωρούν τα άτομα με κινητικές δυσκολίες ανήμπορα και ανίκανα να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Ο Στήβεν Χόκινγκ, όπως και η ηρωίδα της Μ. Πυλιώτου, η Λεώνη, χρειάστηκε υποστήριξη για να ονειρεύεται και να δημιουργεί. Καλό είναι, επίσης, να σκεφτούμε ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να φτάσει με τον δικό του τρόπο και τα δικά του «φτερά» τον δικό του στόχο.

21 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΓΕΙΑΣ Οι μαθητές προέκτειναν τις δράσεις τους, συμμετέχοντας στην εκπόνηση Προγράμματος Υγείας που εντάσσονταν στη θεματολογία: «Αγωγή του ενεργού πολίτη - Κοινωνικός αποκλεισμός, Ισότητα ευκαιριών» με τίτλο: «Άτομα χωρίς «υπερ»δυνάμεις αλλά με ιδιαίτερες ικανότητες» Το πρόγραμμα αυτό παρουσιάστηκε τη Δευτέρα, 9 Μαΐου 2016, στην αίθουσα του Πειραματικού Θεάτρου του Πολιτιστικού Κέντρου Ηρακλείου στο πλαίσιο της παρουσίασης προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων με τίτλο: «MADE IN SCHOOL 2016». Παρακάτω παρατίθεται η διαδικτυακή διεύθυνση στην οποία έχουν δημοσιευθεί οι εργασίες των μαθητών καθώς και φωτογραφικό υλικό από τις δραστηριότητές τους. http://www.slideshare.net/xspanaki/ss-63257582